number+of

dĕcussis, is (also decus, i, a mutilated form used by the Agrimensores, p. 231, 243, and 265, ed. Goes.), m. [decem-as].

The number ten: ex singularibus rebus, quae monades apud Graecos dicuntur perficitur decussis, Vitr. 3, 1 (cf. the art. as, no. I.).—Hence, * decussis sexis, or in one word, dĕcussissexis, the number sixteen, Vitr. 3, 1, 8.—

Because the Roman numeral sign for ten was X, decussis was used to denote the intersection of two lines in the form of a cross:

regula figitur in primo decussis puncto,

Vitr. 10, 11; Plin. 18, 34, 77, § 331. Cf. decusso and its derivatives.—

(Acc. to as, no. II.) Ten asses; as a Roman coin, a ten-as piece, Varr. L. L. 5, § 170; Lucil. ib. 9, § 81 Müll.; Stat. Silv. 4, 9, 9; Fest. p. 237, 20 Müll.

grăvis, e, adj. [Sanscr. gurus (root gar-); Gr. barus, heavy; gravis, for gar-uis; cf. also Brutus]. With respect to weight, heavy, weighty, ponderous, burdensome; or pass., loaded, laden, burdened (opp. levis, light; in most of its significations corresp. to the Gr. barus; cf. onerosus, onerarius).

Lit. Absol. or with abl.

In gen.: imber et ignis, spiritus et gravis terra, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll.; so,

tellus,

Ov. M. 7, 355:

corpora,

Lucr. 2, 225 sq.; cf. id. 5, 450 sq.:

limus,

id. 5, 496:

in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum,

Cic. N. D. 3, 34, 83:

navigia,

Caes. B. G. 5, 8, 4; cf.:

tot ora navium gravi Rostrata duci pondere,

Hor. Epod. 4, 17:

cum gravius dorso (aselli) subiit onus,

id. S. 1, 9, 21:

sarcina,

id. Ep. 1, 13, 6: inflexi grave robur aratri, Verg. G. 1, 162:

cujus (tibicinae) Ad strepitum salias terrae gravis,

Hor. Ep. 1, 14, 26: terra, burdened (by the heavy body), Ov. M. 12, 118:

naves hostilibus spoliis graves,

heavily laden, Liv. 29, 35, 5; cf.:

agmen grave praedā,

id. 21, 5, 8;

for which also simply: grave agmen,

id. 31, 39, 2:

miles,

heavy-armed, Tac. A. 12, 35:

gravis aere dextra,

Verg. E. 1, 36:

cum fatalis equus saltu super ardua venit Pergama et armatum peditem gravis attulit alvo,

i. e. filled, full, id. A. 6, 516 (an imitation of Maximo saltu superavit Gravidus armatis equus, Enn. ap. Macr. S. 6, 2; v. gravidus, II. b):

graves imbre nubes,

Liv. 28, 15, 11:

graves fructu vites,

Quint. 8, 3, 8:

gravis vinculis,

Plin. Ep. 7, 27, 10.—

In partic.

With respect to value or number, heavy, great. So, aes grave, heavy money, money of the oldest standard, in which an as weighed a full pound: grave aes dictum a pondere, quia deni asses, singuli pondo libras, efficiebant denarium, etc., Paul. ex Fest. p. 98 Müll.:

et quia nondum argentum signatum erat, aes grave plaustris quidam (ex patribus) ad aerarium convehentes, etc.,

Liv. 4, 60, 6; 10, 46, 5; 22, 33, 2 et saep.:

populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum usus est: librales appendebantur asses. Quare aeris gravis poena dicta,

Plin. 33, 3, 13, § 42: argentum, i. e. uncoined = rude:

placet argentum grave rustici patris sine ullo opere et nomine artificis,

Sen. Tranq. 1, 4:

notavit aliquos, quod pecunias levioribus usuris mutuati graviore fenore collocassent,

at a higher rate, Suet. Aug. 39; cf.:

in graviore annona,

id. ib. 25: grave pretium, a high price, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 25.—With respect to number: graves pavonum greges, great or numerous flocks, Varr. ap. Non. 314, 31. —

For the usual gravidus, with young, pregnant ( poet. and in post-Aug. prose):

regina sacerdos Marte gravis,

Verg. A. 1, 274; cf.

uterus (shortly after: gravidus tumet venter),

Ov. M. 10, 495:

balaenae utero graves (shortly before, gravidae),

Plin. 9, 6, 5, § 13.—

Transf.

Of hearing or sound, deep, grave, low, bass (opp. acutus, treble):

vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,

Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. id. ib. 3, 57, 216:

qui (sonus) acuta cum gravibus temperans, varios aequabiliter concentus efficit,

id. Rep. 6, 18:

vox,

Quint. 11, 3, 17; 42: sonus, 2, 8, 15; 5, 10, 125; 11, 3, 41; Ov. M. 12, 203:

tenor,

Quint. 1, 5, 26:

syllaba,

i. e. unaccented, id. 1, 5, 22 sq.; 12, 10, 33.—

Of smell or flavor, strong, unpleasant, offensive:

an gravis hirsutis cubet hircus in alis,

rank, Hor. Epod. 12, 5:

chelydri,

Verg. G. 3, 415:

ellebori,

id. ib. 3, 451:

odor calthae,

strong, Plin. 21, 6, 15, § 28; cf.:

herba odore suaviter gravi,

id. 25, 9, 70, § 118; cf.

117: habrotonum odore jucunde gravi floret,

id. 21, 10, 34, § 60: absynthium ut bibam gravem, i. e. bitter, Varr. ap. Non. 19, 27, and 314, 14.—

Of the state of the body or health, gross, indigestible, unwholesome, noxious, severe; sick:

(Cleanthes) negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

Cic. N. D. 2, 9, 24; so,

genera cibi graviora,

Cels. 2, 18:

gravissima bubula (caro),

id. ib.:

pisces gravissimi,

id. ib.:

neque ex salubri loco in gravem, neque ex gravi in salubrem transitus satis tutus est,

id. 1, 3; cf.:

solum caelumque juxta grave,

Tac. H. 5, 7:

solet esse gravis cantantibus umbra,

Verg. E. 10, 75:

anni tempore gravissimo et caloribus maximis,

Cic. Q. Fr. 2, 16, 1; cf.:

gravis auctumnus in Apulia circumque Brundisium ex saluberrimis Galliae et Hispaniae regionibus, omnem exercitum valetudine tentaverat,

Caes. B. C. 3, 2 fin.:

grave tempus et forte annus pestilens erat urbi agrisque,

Liv. 3, 6, 1; cf. also id. 3, 8, 1:

aestas,

Verg. G. 2, 377:

morbo gravis,

sick, id. ib. 3, 95; cf.:

gravis vulnere,

Liv. 21, 48, 4:

aetate et viribus gravior,

id. 2, 19, 6:

gravior de vulnere,

Val. Fl. 6, 65:

non insueta graves tentabunt pabula fetas,

sick, feeble, Verg. E. 1, 50; so absol.:

aut abit in somnum gravis,

heavy, languid, Lucr. 3, 1066.

Trop.

In a bad sense, heavy, burdensome, oppressive, troublesome, grievous, painful, hard, harsh, severe, disagreeable, unpleasant (syn.: molestus, difficilis, arduus): qui labores morte finisset graves, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115:

quod numquam tibi senectutem gravem esse senserim... quibus nihil est in ipsis opis ad bene beateque vivendum, iis omnis aetas gravis est,

Cic. de Sen. 2, 4; cf.:

onus officii,

id. Rosc. Am. 38, 112; id. Rep. 1, 23:

et facilior et minus aliis gravis aut molesta vita est otiosorum,

id. Off. 1, 21, 70; id. Rep. 1, 4:

miserior graviorque fortuna,

Caes. B. G. 1, 32, 4:

haec si gravia aut acerba videantur, multo illa gravius aestimare debere, etc.,

id. ib. 7, 14 fin.:

velim si tibi grave non erit, me certiorem facias,

Cic. Fam. 13, 73, 2:

grave est homini pudenti petere aliquid magnum,

id. Fam. 2, 6, 1; id. Att. 1, 5, 4:

est in populum Romanum grave, non posse, etc.,

id. Balb. 7, 24:

verbum gravius,

id. Verr. 2, 3, 58, § 134:

ne quid gravius in fratrem statueret... quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 20, 1 and 4:

gravissimum supplicium,

id. ib. 1, 31, 15:

habemus senatusconsultum in te, Catilina, vehemens et grave,

Cic. Cat. 1, 1, 3:

edictum,

Liv. 29, 21, 5:

gravioribus bellis,

Cic. Rep. 1, 40:

gravis esse alicui,

id. Fam. 13, 76, 2; cf.:

adversarius imperii,

id. Off. 3, 22, 86:

gravior hostis,

Liv. 10, 18, 6:

senes ad ludum adolescentium descendant, ne sint iis odiosi et graves,

Cic. Rep. 1, 43:

gravis popularibus esse coepit,

Liv. 44, 30, 5.—Prov.:

gravis malae conscientiae lux est,

Sen. Ep. 122.—

In a good sense, weighty, important, grave; with respect to character, of weight or authority, eminent, venerable, great:

numquam erit alienis gravis, qui suis se concinnat levem,

Plaut. Trin. 3, 2, 58:

quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducetur?

Cic. Rosc. Com. 2, 6:

ea (honestas) certe omni pondere gravior habenda est quam reliqua omnia,

id. Off. 3, 8, 35; id. Deiot. 2, 5:

cum gravibus seriisque rebus satisfecerimus,

id. ib. 1, 29, 103:

auctoritas clarissimi viri et in rei publicae maximis gravissimisque causis cogniti,

id. Fam. 5, 12, 7; cf. causa, Lucil. ap. Non. 315, 31; Quint. 1, 2, 3; Caes. B. C. 1, 44, 4:

gravius erit tuum unum verbum ad eam rem, quam centum mea,

Plaut. Trin. 2, 2, 107:

ut potentia senatus atque auctoritas minueretur: quae tamen gravis et magna remanebat,

Cic. Rep. 2, 34:

sententiis non tam gravibus et severis quam concinnis et venustis,

id. Brut. 95, 325:

gravior oratio,

id. de Or. 2, 56, 227:

nihil sibi gravius esse faciendum, quam ut, etc.,

id. Clu. 6, 16:

inceptis gravibus et magna professis,

Hor. A. P. 14:

exemplum grave praebet ales, etc.,

id. C. 4, 11, 26:

non tulit ullos haec civitas aut gloria clariores, aut auctoritate graviores, aut humanitate politiores,

Cic. de Or. 2, 37, 154:

et esse et videri omnium gravissimus et severissimus,

id. ib. 2, 56, 228:

homo prudens et gravis,

id. ib. 1, 9, 38:

neque oratio abhorrens a persona hominis gravissimi,

id. Rep. 1, 15 fin.:

auctor,

id. Pis. 6, 14:

testis,

id. Fam. 2, 2:

non idem apud graves viros, quod leviores (decet),

Quint. 11, 1, 45:

vir bonus et gravis,

id. 11, 3, 184:

gravissimi sapientiae magistri,

id. 12, 1, 36:

tum pietate gravem ac meritis si forte virum quem Conspexere,

Verg. A. 1, 151:

gravissima civitas,

Cic. Rep. 1, 3:

gravem atque opulentam civitatem vineis et pluteis cepit,

an important city, Liv. 34, 17, 12.— Hence, adv.: grăvĭter.

Weightily, heavily, ponderously (very rare):

aëra per purum graviter simulacra feruntur,

Lucr. 4, 302; cf.:

graviter cadere,

id. 1, 741; Ov. P. 1, 7, 49.—

Transf.

Of tones, deeply:

natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

Cic. Rep. 6, 18; Lucr. 4, 543.—Far more freq.,

Vehemently, strongly, violently:

graviter crepuerunt fores,

Ter. Heaut. 3, 3, 52; so,

spirantibus flabris,

Lucr. 6, 428; Ter. Ad. 5, 3, 2:

pertentat tremor terras,

Lucr. 6, 287:

ferire aliquem,

Verg. A. 12, 295:

conquassari omnia,

Lucr. 5, 105; cf.:

quae gravissime afflictae erant naves,

Caes. B. G. 4, 31, 2.—

Trop.

Vehemently, violently, deeply, severely; harshly, unpleasantly, disagreeably:

graviter aegrotare,

Cic. Off. 1, 10, 32:

se habere,

id. Att. 7, 2, 3:

neque is sum, qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear,

Caes. B. G. 5, 30, 2:

gravissime dolere,

id. ib. 5, 54 fin.:

quem ego amarem graviter,

Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.: placere occoepit graviter, postquam est mortua, [p. 829] Caecil. ap. Non. 314, 19:

tibi edepol iratus sum graviter,

Ter. Hec. 4, 4, 2:

cives gravissime dissentientes,

Cic. Phil. 12, 11, 27:

si me meis civibus injuria suspectum tam graviter atque offensum viderem,

id. Cat. 1, 7, 17:

graviter angi,

id. Lael. 3, 10:

tulit hoc commune dedecus jam familiae graviter filius,

with chagrin, vexation, id. Clu. 6, 16; cf.:

graviter et acerbe aliquid ferre,

id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

graviter accipere aliquid,

id. de Or. 2, 52, 211; Tac. A. 13, 36; cf.:

adolescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,

Ter. Heaut. 1, 1, 62:

nolo in illum gravius dicere,

more harshly, id. Ad. 1, 2, 60; cf.:

de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4; id. B. G. 3, 16, 4; cf.

also: severe et graviter et prisce agere,

Cic. Cael. 14, 33:

ut non gravius accepturi viderentur, si nuntiarentur omnibus eo loco mortem oppetendam esse,

more sorrowfully, Liv. 9, 4, 6.—

In an impressive or dignified manner, impressively, gravely, seriously, with propriety or dignity:

his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode dicere neque satis graviter conqueri neque satis libere vociferari posse intelligo. Nam commoditati ingenium, gravitati aetas, libertati tempora sunt impedimento,

Cic. Rosc. Am. 4, 9:

(Scipio) utrumque egit graviter,

with dignity, id. Lael. 21, 77:

res gestas narrare graviter,

id. Or. 9, 30; cf.:

locum graviter et copiose tractare,

id. Fin. 4, 2, 5.

grex, grĕgis, m. ( fem., Lucil. ap. Charis. p. 72 P.; Lucr. 2, 662; Inscr. ap. Maff. Mus. Veron. 127, 4) [Sanscr. root jar-, come together; Gr. ageirô, agora], a flock, herd, drove, swarm (cf.: armentum, jumentum, pecus).

Lit., of animals:

pecudes dispulsae sui generis sequuntur greges,

Cic. Att. 7, 7, 7; cf.:

greges armentorum reliquique pecoris,

id. Phil. 3, 12, 31:

nobilissimarum equarum,

id. Verr. 2, 2, 7, § 20:

asinorum,

Varr. R. R. 2, 6, 2:

lanigeri,

Verg. G. 3, 287:

vir gregis ipse caper,

id. E. 7, 7; cf.:

dux gregis,

i. e. a bull, Ov. A. A. 1, 326:

elephantorum,

Plin. 5, 1, 1, § 5:

porcorum,

Juv. 2, 80:

pavonum,

Varr. R. R. 3, 6, 2:

anserum,

id. ib. 3, 10, 1:

anatum,

id. ib. 3, 11, 1:

avium,

Hor. Ep. 1, 3, 19.—Opp. to armenta, of small cattle:

non ego sum pastor, non hic armenta gregesve,

Ov. M. 1, 513; 4, 635; Tib. 1, 5, 28.—Prov.:

grex totus in agris Unius scabie cadit,

Juv. 2, 79. —

Transf.

Of a number of persons, in a good or bad sense, a company, society, troop, band, crowd.

In gen.:

in hunc igitur gregem P. Sullam ex his honestissimorum hominum gregibus reicietis?

Cic. Sull. 28, 77:

amicorum,

id. Att. 1, 18, 1; cf.:

scribe tui gregis hunc,

i. e. receive him into the number of your friends, Hor. Ep. 1, 9, 13:

philosophorum,

Cic. de Or. 1, 10, 42:

ille virorum (of the Fabians),

Sil. 7, 58:

Cethegus libertos suos orabat, uti grege facto cum telis ad se irrumperent,

i. e. in a body, Sall. C. 50, 2; id. J. 58, 3:

quos respexit rex grege facto venientes,

Liv. 8, 24, 13:

ne servi quidem uno grege profugiunt dominos,

i. e. all together, Curt. 10, 2, 12:

ego forsitan propter multitudinem patronorum in grege annumerer,

Cic. Rosc. Am. 32, 89:

Epicuri de grege porcus,

Hor. Ep. 1, 4, 16:

grex contaminatus turpium virorum,

id. C. 1, 37, 9:

venalium,

Plaut. Cist. 4, 2, 67:

indocilis,

Hor. Epod. 16, 37:

cum populum gregibus comitum premit spoliator,

Juv. 1, 46.—

In partic., of players or charioteers, a company, troop, band: si voltis adplaudere hunc gregem et fabulam, Plaut. Ps. 5, 2, 33; id. Cas. prol. 22; Ter. Heaut. prol. 45; id. Phorm. prol. 32; Petr. 80; Inscr. Grut. 1024, 5; Inscr. ap. Marin. Frat. Arv. p. 257.—

Of things (very rare):

virgarum,

a bundle of rods, Plaut. Ps. 1, 3, 99.

in-frĕquentĭa, ae, f.

A small number, thinness, scanliness:

summa senatus,

Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:

senatus,

Liv. 2, 23, 12:

prodita (sc. legionum),

the small number of his troops, Tac. A. 15, 10.—

Solitariness, loneliness:

locorum,

Tac. A. 14, 27.

inter-călo, āvi, ātum, 1, v. a., lit., to proclaim that something has been intercalated, to insert, intercalate a day or month (syn.: interpono, intericio); usu. in pass.:

si intercalatum erit Calendis Maiis,

Cato, R. R. 159:

ut duodecim annis continuis non intercalaretur,

Suet. Caes. 40:

fasti intercalandi licentiā turbati,

id. ib.:

dies intercalatus,

Macr. S. 1, 14 fin. — Impers.:

quando primo intercalatum sit,

Macr. S. 1, 13, 19.— Act. absol.:

Junius Servium Tullium regem primum intercalasse commemorat,

Macr. S. 1, 13, 20. The pontifices, to whom it was left to determine the number of intercalary days, were often induced, by party considerations, to insert more or fewer than the proper number of days, or even to neglect the intercalation altogether.—Hence, pass. impers.: illud memento curare... ut annus noster maneat suo statu, ne quid novi decernatur;

hoc tibi ita mando... ut pugnes, ne intercaletur,

Cic. Att. 5, 9, 2.—

Transf.:

intercalata poena,

i. e. put off, deferred, Liv. 9, 9, 2.

magnĭtūdo, ĭnis, f. [id.], greatness, size, bulk, magnitude (class.).

Lit.

Silvestres apes minores sunt magnitudine, in size, Varr. R. R. 3, 16, 19:

mundi,

Cic. Off. 1, 43, 154:

maris Aegaei,

id. Fin. 3, 14, 45:

fluminis,

Caes. B. C. 1, 49:

corporum,

id. B. G. 1, 39:

ad fabae magnitudinem,

of the size of, as large as, Cels. 5, 25, 4:

habebat ursos ferociae ac magnitudini suae simillimos,

Lact. Mort. Pers. 21, 5:

Goliath quidam, vir mirae magnitudinis et roboris,

Sulp. Sev. Chron. 1, 34, 3:

elephantus ferus infinitae magnitudinis ultro se obtulit,

Just. 15, 4, 19.— Plur.:

magnitudines regionum,

Cic. Phil. 13, 3, 5.—

Of number and amount, a great number, great quantity, abundance, great amount:

copiarum,

Nep. Dat. 1:

fructuum,

Cic. Agr. 2, 35, 95:

pecuniae,

id. Rosc. Am. 7, 20:

quaestus,

id. Verr. 2, 5, 9, § 22.—

Trop.

In gen., greatness, vastness, extent:

magnitudo et vis amoris,

Cic. Fam. 2, 7, 2:

acerbitatis et odii,

id. Deiot. 11, 30:

beneficii,

id. Fam. 1, 7, 2:

periculi,

id. Quint. 2, 6:

doloris,

Plin. 25, 3, 7, § 24:

ingenii,

id. 25, 2, 3, § 7:

animi,

greatness of soul, Cic. Part. 23, 81.— Rhetorically: vocis, the strength or compass of the voice, Auct. Her. 3, 11, 20.— Of time: dierum ac noctium magnitudines, length, Plin 36, 10, 15, § 72.—

In partic., rank, dignity (post-Aug.):

imperatoria,

Tac. A. 16, 23:

infra tuam magnitudinem,

beneath your dignity, id. ib. 14, 54. —Hence, in late Lat., as a title of honor, highness, excellency:

magnitudo tua,

Cassiod. Var. 9, 13; Cod. Just. 1, 27, 2.

nŭmĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [numerus], to count, reckon, number (syn. recenseo).

Lit.:

si singulos numeremus in singulas (civitates),

Cic. Rep. 3, 4, 7: ea, si ex reis numeres, innumerabilia sunt;

si ex rebus, modica,

id. de Or. 2, 32, 137:

numerare per digitos,

Ov. F. 3, 123:

votaque pro dominā vix numeranda facit,

that can hardly be counted, almost innumerable, Tib. 4, 4, 12:

amores divūm numerare,

Verg. G. 4, 347:

pecus,

id. E. 3, 34:

viros,

Sil. 7, 51:

milites,

Luc. 3, 285:

aureos voce digitisque numerare,

Suet. Claud. 21:

numera sestertia qumque omnibus in rebus—numerentur deinde labores,

Juv. 9, 41 sq.: numera senatum, said to the consul by a senator opposed to a bill, and who considered that there was not a quorum of senators present; like the phrase to demand a call of the House, Paul. ex Fest. p. 170 Müll.:

ne quid ad senatum consule! aut numera,

Cic. Att. 5, 4, 2 Orell. N. cr.: posset rem impedire, si, ut numerarentur, postularet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 2 (cf. also Plin. Pan. 76).—In law, of days granted for deliberation, etc.:

continui dies numerantur,

Gai. Inst. 2, 173; cf.:

tempus numeratur,

id. ib. 2, 172.—

In partic., of money, to count out, pay out, pay:

stipendium numerare militibus,

Cic. Pis. 36, 88:

pecuniam de suo,

id. Att. 16, 16, A, § 5; id. Fl. 19, 44; Nep. Ep. 3, 6:

talenta,

Suet. Caes. 4:

aliquid usurae nomine,

id. ib. 42:

alicui pensionem,

Liv. 29, 16:

magnam pecuniam numerare,

Caes. B. C. 3, 3.— Absol., Plaut. As. Perioch. 4.—

Trop.

To reckon, number as one's own, i. e. to have, possess (rare):

donec eris felix, multos numerabis amicos,

Ov. Tr. 1, 9, 5:

triumphos,

Juv. 6, 169:

tum licet a Pico numeres genus,

id. 8, 131:

veterani tricena aut supra stipendia numerantes,

Tac. A. 1, 35.—

To account, reckon, esteem, consider as any thing.—With two acc.:

Sulpicium accusatorem suum numerabat, non competitorem,

Cic. Mur. 24, 49:

hos non numero consulares,

id. Fam. 12, 2, 3:

stellas singulas numeras deos,

id. N. D. 3, 16, 40; id. Phil. 13, 4, 7:

quae isti bona numerant,

id. Tusc. 5, 15, 44; cf.:

sapientes cives, qualem me et esse et numerari volo,

id. Fam. 1, 9, 18:

is prope alter Timarchides numerabatur,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

numerare aliquid beneficii loco,

id. Fam. 2, 6, 1:

mors in beneficii parte (al. partem) numeretur,

id. Phil. 11, 1, 3:

voluptatem nullo loco,

id. Fin. 2, 28, 90:

aliquid in bonis,

id. Leg. 2, 5, 12; id. Fin. 1, 9, 31:

aliquid in actis,

id. Phil. 1, 8, 19:

Herennius in mediocribus oratoribus numeratus est,

id. Brut. 45, 166:

aliquem in septem (sc. sapientibus),

id. Par. 1, 1, 8.—With inter:

ipse honestissimus inter suos numerabatur,

Cic. Rosc. Am. 6, 16:

aliquem inter decemviros,

Liv. 3, 35, 3:

quae jactura inter damna numerata non est,

Just. 2, 5, 11; Lact. 2, 12, 4; Val. Max. 1, 6, 11:

numerabatur inter ostenta deminutus magistratuum numerus,

Tac. A. 12, 64; id. G. 29; id. Or. 12; Plin. Ep. 4, 15, 1; 5, 3, 6; Quint. 3, 7, 18 al.:

inter amicos,

Ov. P. 4, 9, 35:

aliquem post aliquem,

Tac. H. 1, 77:

Thucydides numquam est numeratus orator,

Cic. Brut. 45, 166.—Hence, nŭmĕrātus, a, um, P. a., counted out, paid down:

argentum,

Plaut. Pers. 4, 3, 57; hence, in ready money, in cash:

hic sunt quinque argenti lectae numeratae minae,

id. Ps. 4, 7, 50:

duo talenta argenti numerata,

id. As. 1, 3, 41:

(vendidit aedis) praesentariis Argenti minis numeratis,

id. Trin. 4, 3, 75:

dos uxoris numerata,

Cic. Caecin. 4, 11:

pecunia,

id. Fl. 32, 80.—Hence, subst.: nŭmĕrātum, i, n., ready money, cash: quae tua est suavitas nolles a me hoc tempore aestimationem accipere;

nam numeratum, si cuperem, non haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 9:

ut numerato malim quam aestimatione,

id. Att 12, 25, 1; Liv. 36, 21 fin.; Hor. Ep. 2, 2, 166: in numerato, in ready money:

testamento edixit relinquere in numerato HS DC,

Plin. 33, 10, 47, § 135:

proferre in numerato,

id. 33, 3, 17, § 55; Gai. Inst. 2, 196; 3, 141.— Hence,

Trop.: in numerato habere, to have in readiness (a phrase of Augustus):

dictum est de actore facile dicente ex tempore, ingenium eum in numerato habere,

Quint. 6, 3, 111; cf. Sen. Contr. 2, 13 fin.

nŭmĕrō, adv., v. numerus fin.

nŭmĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [numerus], to count, reckon, number (syn. recenseo).

Lit.:

si singulos numeremus in singulas (civitates),

Cic. Rep. 3, 4, 7: ea, si ex reis numeres, innumerabilia sunt;

si ex rebus, modica,

id. de Or. 2, 32, 137:

numerare per digitos,

Ov. F. 3, 123:

votaque pro dominā vix numeranda facit,

that can hardly be counted, almost innumerable, Tib. 4, 4, 12:

amores divūm numerare,

Verg. G. 4, 347:

pecus,

id. E. 3, 34:

viros,

Sil. 7, 51:

milites,

Luc. 3, 285:

aureos voce digitisque numerare,

Suet. Claud. 21:

numera sestertia qumque omnibus in rebus—numerentur deinde labores,

Juv. 9, 41 sq.: numera senatum, said to the consul by a senator opposed to a bill, and who considered that there was not a quorum of senators present; like the phrase to demand a call of the House, Paul. ex Fest. p. 170 Müll.:

ne quid ad senatum consule! aut numera,

Cic. Att. 5, 4, 2 Orell. N. cr.: posset rem impedire, si, ut numerarentur, postularet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 2 (cf. also Plin. Pan. 76).—In law, of days granted for deliberation, etc.:

continui dies numerantur,

Gai. Inst. 2, 173; cf.:

tempus numeratur,

id. ib. 2, 172.—

In partic., of money, to count out, pay out, pay:

stipendium numerare militibus,

Cic. Pis. 36, 88:

pecuniam de suo,

id. Att. 16, 16, A, § 5; id. Fl. 19, 44; Nep. Ep. 3, 6:

talenta,

Suet. Caes. 4:

aliquid usurae nomine,

id. ib. 42:

alicui pensionem,

Liv. 29, 16:

magnam pecuniam numerare,

Caes. B. C. 3, 3.— Absol., Plaut. As. Perioch. 4.—

Trop.

To reckon, number as one's own, i. e. to have, possess (rare):

donec eris felix, multos numerabis amicos,

Ov. Tr. 1, 9, 5:

triumphos,

Juv. 6, 169:

tum licet a Pico numeres genus,

id. 8, 131:

veterani tricena aut supra stipendia numerantes,

Tac. A. 1, 35.—

To account, reckon, esteem, consider as any thing.—With two acc.:

Sulpicium accusatorem suum numerabat, non competitorem,

Cic. Mur. 24, 49:

hos non numero consulares,

id. Fam. 12, 2, 3:

stellas singulas numeras deos,

id. N. D. 3, 16, 40; id. Phil. 13, 4, 7:

quae isti bona numerant,

id. Tusc. 5, 15, 44; cf.:

sapientes cives, qualem me et esse et numerari volo,

id. Fam. 1, 9, 18:

is prope alter Timarchides numerabatur,

id. Verr. 2, 2, 70, § 169:

numerare aliquid beneficii loco,

id. Fam. 2, 6, 1:

mors in beneficii parte (al. partem) numeretur,

id. Phil. 11, 1, 3:

voluptatem nullo loco,

id. Fin. 2, 28, 90:

aliquid in bonis,

id. Leg. 2, 5, 12; id. Fin. 1, 9, 31:

aliquid in actis,

id. Phil. 1, 8, 19:

Herennius in mediocribus oratoribus numeratus est,

id. Brut. 45, 166:

aliquem in septem (sc. sapientibus),

id. Par. 1, 1, 8.—With inter:

ipse honestissimus inter suos numerabatur,

Cic. Rosc. Am. 6, 16:

aliquem inter decemviros,

Liv. 3, 35, 3:

quae jactura inter damna numerata non est,

Just. 2, 5, 11; Lact. 2, 12, 4; Val. Max. 1, 6, 11:

numerabatur inter ostenta deminutus magistratuum numerus,

Tac. A. 12, 64; id. G. 29; id. Or. 12; Plin. Ep. 4, 15, 1; 5, 3, 6; Quint. 3, 7, 18 al.:

inter amicos,

Ov. P. 4, 9, 35:

aliquem post aliquem,

Tac. H. 1, 77:

Thucydides numquam est numeratus orator,

Cic. Brut. 45, 166.—Hence, nŭmĕrātus, a, um, P. a., counted out, paid down:

argentum,

Plaut. Pers. 4, 3, 57; hence, in ready money, in cash:

hic sunt quinque argenti lectae numeratae minae,

id. Ps. 4, 7, 50:

duo talenta argenti numerata,

id. As. 1, 3, 41:

(vendidit aedis) praesentariis Argenti minis numeratis,

id. Trin. 4, 3, 75:

dos uxoris numerata,

Cic. Caecin. 4, 11:

pecunia,

id. Fl. 32, 80.—Hence, subst.: nŭmĕrātum, i, n., ready money, cash: quae tua est suavitas nolles a me hoc tempore aestimationem accipere;

nam numeratum, si cuperem, non haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 9:

ut numerato malim quam aestimatione,

id. Att 12, 25, 1; Liv. 36, 21 fin.; Hor. Ep. 2, 2, 166: in numerato, in ready money:

testamento edixit relinquere in numerato HS DC,

Plin. 33, 10, 47, § 135:

proferre in numerato,

id. 33, 3, 17, § 55; Gai. Inst. 2, 196; 3, 141.— Hence,

Trop.: in numerato habere, to have in readiness (a phrase of Augustus):

dictum est de actore facile dicente ex tempore, ingenium eum in numerato habere,

Quint. 6, 3, 111; cf. Sen. Contr. 2, 13 fin.

nŭmĕrō, adv., v. numerus fin.

nŭmĕrōsus, a, um, adj. [numerus].

Consisting of a great number, numerous, manifold (post-Aug.):

numerosa pubes,

Val. Fl. 5, 40:

partus,

Plin. 11, 40, 95, § 233:

numerosā caede futuram ultus mortem,

Sil. 10, 172:

herba radice magnā, numerosa,

Plin. 21, 24, 95, § 167:

civitas, numerosissima provinciae totius,

the most populous, Tac. Agr. 17:

numerosissima florum varietas, Plin, 35, 11, 40, § 125: numerosissima suffragia,

id. 7, 28, 29, § 101:

classis,

Juv. 7, 151:

excelsae turris tabulata,

id. 10, 106:

copiosa et numerosa domus,

Plin. Ep. 4, 15, 4:

debitor arcae,

Mart. 3, 31, 3; id. 4, 1, 3:

pullus equinus lato et musculorum toris numeroso pectore,

Col. 6, 29, 2; so,

feminibus torosis ac numerosis,

id. ib.:

pictor diligentior quam numerosior,

who is more accurate than prolific, Plin. 35, 11, 40, § 130:

gymnasium longe numerosius laxiusque,

more extensive, with more wings, Plin. Ep. 10, 48, 4:

numerosa tabula,

a painting with many figures, Plin. 35, 11, 40, § 138:

numerosum opus,

of various contents, Quint. 5, 10, 10:

sermo,

id. 8, 6, 64:

pectus,

Col. 6, 9, 2: numerosa res means variously accomplished, having a knowledge of many things:

RES NVMEROSA FVI,

Inscr. Grut. 655, 3.—

Full of rhythm or harmony, according to rhythm, measured, rhythmical, harmonious, melodious (class.):

numerosaque bracchia ducit,

Ov. Am. 2, 4, 29:

numerosos ponere gressus (al. gestus),

id. P. 4, 2, 33: numerosa oratio, rhythmical, melodious: si numerosum est id in omnibus sonis atque vocibus, quod habet quasdam impressiones et quod metiri possumus intervallis aequalibus;

recte, etc.,

Cic. de Or. 3, 48, 185:

apta et numerosa oratio,

id. Or. 50; 52:

numerosus Horatius,

Ov. Tr. 4, 10, 49:

Myron numerosior in arte, quam Polycletus,

more harmonious, Plin. 34, 8, 19, § 58. —Hence, adv., in two forms.

nŭmĕ-rōsē.

Numerously, multifariously (not in Cic.):

numerosius onerare,

Col. 4, 21, 2:

numerosius dividere,

Plin. 33, 3, 19, § 61. — Sup.:

familias numerosissime comparant,

App. de Deo Socr. p. 54, 14:

sententias versare quam numerosissime,

Quint. 10, 5, 9:

numerose loqui,

to speak in the plural number, Tert. adv. Prax. 12.—

Rhythmically, harmoniously, melodiously (class.):

fidiculae numerose sonantes?

Cic. N. D. 2, 8, 22:

(sententia) cadit numerose,

id. Brut. 8, 34:

numerose dicere,

id. Or. 66, 221; 65, 219; 62, 210:

numerosius dicere,

Gell. 7, 3, 53.—

nŭmĕrōsĭter, rhythmically, harmoniously, melodiously, Arn. 2, 73.

rĕd-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].

To drive, lead, or bring back (syn. reduco).

Lit.:

(Sol) Disjectos redegit equos,

Lucr. 5, 403:

si materiem nostram collegerit aetas Post obitum, rursumque redegerit, ut sita nunc est,

bring it back, restore it to its present condition, id. 3, 848:

filia parva duas redigebat rupe capellas,

Ov. F. 4, 511:

tauros in gregem,

Varr. R. R. 2, 5, 12; cf.:

in sua rura boves,

Ov. F. 3, 64:

oppidani (hostem) fusum fugatumque in castra redigunt,

Liv. 21, 9:

hostium equitatum in castra,

id. 26, 10:

turbam ferro in hostes,

id. 37, 43:

aliquem Capuam,

id. 26, 12 fin.:

aliquem in exsilium,

Just. 9, 4, 7. —

Trop.:

rem ad pristinam belli rationem redegit,

Caes. B. C. 1, 76 fin.:

annum neglegentia conturbatum ad pristinam rationem,

Suet. Aug. 31:

disciplinam militarem ad priscos mores,

Liv. 8, 6 fin.: aliquid ad ultimam sui generis formam speciemque, Cic. Or. 3, 10:

omnia redegit in singulas rationes praeceptionis,

Auct. Her. 4, 2, 3:

aliquem in concordiam,

Plaut. Am. 1, 2, 13:

vos in gratiam,

Ter. Phorm. 5, 7, 73:

tu, qui ais, redige in memoriam,

recall it to my mind, id. ib. 2, 3, 36:

in memoriam,

Cic. Phil. 2, 7, 18; id. Fam. 1, 9, 9:

(poëtae) formidine fustis Ad bene dicendum delectandumque redacti,

brought back, reduced, Hor. Ep. 2, 1, 155.—Far more freq.,

(With the idea of agere predominant; cf. recido and redeo, II.) To get together, call in, collect, raise, receive, take a sum of money or the like by selling, etc.:

cum omnem pecuniam ex aerario exhausissetis, ex vectigalibus redegissetis, ab omnibus regibus coëgissetis,

Cic. Agr. 2, 36, 98; cf.:

pecuniam ex bonis patriis,

id. Phil. 13, 5, 10;

and simply pecuniam,

id. Rab. Post. 13, 37; Hor. Epod. 2, 69:

omne argentum tibi,

to scrape together, Plaut. Pers. 2, 5, 23:

bona vendit, pecuniam redigit... pecunia, quam ex Agonidis bonis redegisset,

Cic. Div. in Caecil. 16, 56; cf. Liv. 5, 16:

quod omnis frumenti copia decumarum nomine penes istum esset redacta, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 73, § 171:

fructus,

Dig. 36, 4, 5, § 22 (after colere agros); 22, 1, 46; cf.:

pars maxima (praedae) ad quaestorem redacta est,

Liv. 5, 19:

fructus ad eum,

Dig. 10, 2, 51:

quicquid captum ex hostibus est, vendidit Fabius, consul, ac redegit in publicum,

paid it into the public treasury, Liv. 2, 42:

venditum sub hastā in aerarium,

id. 4, 53:

(patres) victi irā vetuere reddi (bona regia), vetuere in publicum redigi,

id. 2, 5, 1; cf.:

praedam in fiscum,

Tac. H. 4, 72:

aliquid in commune,

Dig. 17, 2, 52, § 6.—

To bring or reduce a thing to any condition, circumstance, etc.; to make or render it so and so (cf. reddo); constr. with in (so most freq.), ad, sub, an adv. of place, absol., or with a double acc.

With in:

viros in servitutem,

Plaut. Aul. 2, 1, 47:

Aeduos in servitutem,

Caes. B. G. 2, 14, 3:

in pristinam sortem servitutis,

Just. 6, 5, 1:

vidulum in potestatem alicujus,

Plaut. Rud. 5, 3, 22:

civitatem in potestatem,

Caes. B. G. 7, 13 fin.; Hirt. B. G. 8, 24 fin.; 45; Cic. Quint. 55, 152; id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 2, 2, 13, § 33; Tac. Agr. 18; Vell. 2, 94, 4; cf.:

civitatem in dicionem potestatemque populi Romani,

Caes. B. G. 2, 34 fin.:

aliquos in dicionem,

Cic. Balb. 10, 25; Liv. 41, 19:

gentes in dicionem hujus imperii,

Cic. Phil. 4, 5, 13:

Arvernos in provinciam,

to reduce to a province, Caes. B. G. 1, 45; 7, 77 fin.; cf.:

partem Britanniae, etc., in formam provinciae,

Tac. Agr. 14; Suet. Caes. 25; id. Aug. 18; id. Tib. 37 fin.; id. Calig. 1; Liv. Epit. 45; 93:

in formulam provinciae,

Vell. 2, 38, 1:

in formam praefecturae,

id. 2, 44, 4:

in id redactus sum loci, Ut, etc.,

Ter. Phorm. 5, 7, 86; cf.:

republicā in tranquillum redactā,

Liv. 3, 40; and:

mentem in veros timores,

Hor. C. 1, 37, 15:

si hoc genus (pecuniarum) in unum redigatur,

be brought into one mass, Cic. Phil. 5, 4, 13:

dispositio est, per quam illa, quae invenimus, in ordinem redigimus,

reduce to order, Auct. Her. 3, 9, 16; cf.:

arbores in ordinem certaque intervalla,

Quint. 8, 3, 9; but: ut veteres grammatici auctores alios in ordinem redegerint, alios omnino exemerint numero, brought, admitted into the rank of classics (cf. Gr. enkrinein; opp. numero eximere = ekkrinein):

libertinos in equestrem ordinem,

Lampr. Alex. Sev. 18; Just. 5, 6, 5; Quint. 1, 4, 3;

for which: redigere aliquem (poëtam) in numerum,

id. 10, 1, 54;

also,

to lower, degrade, Suet. Vesp. 15; v. ordo; cf. Liv. ap. Prisc. 1173 P.; Plin. Ep. 2, 6, 5:

quod prosa scriptum redigere in quaedam versiculorum genera,

Quint. 9, 4, 52:

in hanc consuetudinem memoriā exercitatione redigendā,

id. 11, 2, 45:

servos, in dominium nostrum,

Dig. 1, 5, 5:

in nihilum redigam te, et non eris,

Vulg. Ezech. 26, 21:

in cinerem,

id. 2 Pet. 2, 6: provinciam in solitudinem, Lact. de Ira Dei, 5, 4.—

With ad:

aliquem ad inopiam redigere,

to reduce to poverty, Ter. Heaut. 5, 1, 56:

aliquem ad incitas,

Plaut. Poen. 4, 2, 85; id. Trin. 2, 4, 136:

genus id ad interitum,

Lucr. 5, 877; Cic. ap. Lact. 7, 11, 5; cf.:

prope ad internecionem gente ac nomine Nerviorum redacto,

Caes. B. G. 2, 28:

ad nihilum redigere,

Vulg. Psa. 72, 20:

victoriam ad vanum et irritum,

to render empty and useless, Liv. 26, 37 fin.: cf.: [p. 1541] spem ad irritum, id. 28, 31:

aliquid ante dubium ad certum,

to render certain, id. 44, 15:

carnes excrescentes ad aequalitatem,

Plin. 30, 13, 39, § 113 (shortly afterwards reducunt); cf.:

cicatrices ad planum,

id. 20, 9, 36, § 93:

aliquem ad desperationem,

Suet. Aug. 81; Just. 6, 5, 7 et saep.:

redegit se ad pallium et crepidas,

Suet. Tib. 13.—

With sub:

Galliam sub populi Romani imperium,

Caes. B. G. 5, 29, 4:

Corcyram sub imperium Atheniensium,

Nep. Timoth. 2, 1:

barbaros sub jus dicionemque,

Liv. 28, 21:

incolas ejus insulae sub potestatem Atheniensium,

Nep. Milt. 1, 4; 2 fin.; id. Paus. 2, 4; id. Pelop. 5:

totam Italiam sub se,

id. Flor. 1, 9, 8:

GENTES SVB IMPERIVM,

Inscr. Grut. 226.—

With adv. of place:

eo redigis me, ut, etc.,

Ter. Eun. 4, 4, 23:

eo, ut,

Flor. 1, 2, 4:

hem! Quo redactus sum!

Ter. Eun. 2, 2, 7.—

Absol.: ut credam, redigunt animum mihi argumenta, Att. ap. Non. 174, 10 (Trag. Rel. v. 516 Rib.): ut ejus animum retundam, redigam, ut, quo se vortat, nesciat, bring it down, so that, etc., Ter. Heaut. 5, 1, 73; Lucr. 1, 553.—

With double acc., to make or render a thing something (very rare;

more freq. reddere): quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat,

Caes. B. G. 2, 27 fin.:

(Ubios) Suevi multo humiliores infirmioresque redegerunt,

id. ib. 4, 3 fin.; Aus. Mos. 224.—

In designations of number, etc., pregn., to bring within a number or extent; to lessen, diminish, reduce:

familiam jam ad paucos redactam paene ab interitu vindicasti,

Cic. Marcell. 4, 10; cf.:

redigere omnis fere in quadrum numerumque sententias,

id. Or. 61, 208:

hosce ipsos (libros octo) utiliter ad sex libros redegit Diophanes,

reduced, abridged, Varr. R. R. 1, 1, 10:

ex hominum milibus LX. vix ad D.... sese redactos esse dixerunt,

Caes. B. G. 2, 28:

ad semuncias redacta,

Tac. A. 6, 16:

judicia ad duo genera judicum redegit,

Suet. Caes. 41; id. Vesp. 10:

non ad numerum redigar duorum,

Ov. M. 6, 199:

quod si comminuas vilem redigatur ad assem,

Hor. S. 1, 1, 43:

ne res ad nilum redigantur funditus omnes,

Lucr. 1, 791; 2, 752; cf. Ov. M. 14, 149:

rem maximam redigere ad minimum,

Lact. 3, 9, 15.

ses-centi (less correctly sex-centi; cf. Ritschl Proleg. ad Plaut. p. 114), ae, a, num. card. adj. [sex-centum].

Prop., six hundred: sescenti aurei nummi Philippii. [p. 1685] Plaut. Poen. 1, 1, 38:

Romuli aetatem minus his sescentis annis fuisse cernimus,

Cic. Rep. 2, 10, 18: argenti sescentum ac mille, Lucil. ap. Non. 493, 32:

curriculum longum sescentos pedes,

Gell. 1, 1, 2.—

Meton., like our hundred or thousand, to signify an immense number, an innumerable quantity, any amount, etc. (perh. because the Roman cohorts consisted originally of six hundred men; very freq. in prose and poet.):

sescentae ad eam rem causae possunt colligi,

Plaut. Trin. 3, 3, 62:

sescentas proinde scribito jam mihi dicas: Nihil do,

Ter. Phorm. 4, 3, 63:

venio ad epistulas tuas, quas ego sescentas uno tempore accepi,

Cic. Att. 7, 2, 3:

jam sescenti sunt, qui inter sicarios accusabant,

id. Rosc. Am. 32, 90:

sescentos cives Romanos,

id. Verr. 2, 2, 48, § 119.—As subst.: sescenta, ōrum, n. plur., an immense number of things:

sescenta sunt, quae memorem, si sit otium,

Plaut. Aul. 2, 4, 41; cf. Cic. Div. 2, 14, 34; id. Att. 2, 19, 1; 6, 4, 1; 14, 12, 1:

sescenta tanta reddam, si vivo, tibi,

Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so id. Ps. 2, 2, 37.

ses-centi (less correctly sex-centi; cf. Ritschl Proleg. ad Plaut. p. 114), ae, a, num. card. adj. [sex-centum].

Prop., six hundred: sescenti aurei nummi Philippii. [p. 1685] Plaut. Poen. 1, 1, 38:

Romuli aetatem minus his sescentis annis fuisse cernimus,

Cic. Rep. 2, 10, 18: argenti sescentum ac mille, Lucil. ap. Non. 493, 32:

curriculum longum sescentos pedes,

Gell. 1, 1, 2.—

Meton., like our hundred or thousand, to signify an immense number, an innumerable quantity, any amount, etc. (perh. because the Roman cohorts consisted originally of six hundred men; very freq. in prose and poet.):

sescentae ad eam rem causae possunt colligi,

Plaut. Trin. 3, 3, 62:

sescentas proinde scribito jam mihi dicas: Nihil do,

Ter. Phorm. 4, 3, 63:

venio ad epistulas tuas, quas ego sescentas uno tempore accepi,

Cic. Att. 7, 2, 3:

jam sescenti sunt, qui inter sicarios accusabant,

id. Rosc. Am. 32, 90:

sescentos cives Romanos,

id. Verr. 2, 2, 48, § 119.—As subst.: sescenta, ōrum, n. plur., an immense number of things:

sescenta sunt, quae memorem, si sit otium,

Plaut. Aul. 2, 4, 41; cf. Cic. Div. 2, 14, 34; id. Att. 2, 19, 1; 6, 4, 1; 14, 12, 1:

sescenta tanta reddam, si vivo, tibi,

Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so id. Ps. 2, 2, 37.

singŭlāris, e, adj. [singuli].

Lit.

In gen., one by one, one at a time, alone, single, solitary; alone of its kind, singular (class.;

syn.: unus, unicus): non singulare nec solivagum genus (sc. homines),

i. e. solitary, Cic. Rep. 1, 25, 39:

hostes ubi ex litore aliquos singulares ex navi egredientes conspexerant,

Caes. B. G. 4, 26:

homo,

id. ib. 7, 8, 3; so,

homo (with privatus, and opp. isti conquisiti coloni),

Cic. Agr. 2, 35, 97:

singularis mundus atque unigena,

id. Univ. 4 med.:

praeconium Dei singularis facere,

Lact. 4, 4, 8; cf. Cic. Ac. 1, 7, 26:

natus,

Plin. 28, 10, 42, § 153:

herba (opp. fruticosa),

id. 27, 9, 55, § 78: singularis ferus, a wild boar (hence, Fr. sanglier), Vulg. Psa. 79, 14:

hominem dominandi cupidum aut imperii singularis,

sole command, exclusive dominion, Cic. Rep. 1, 33, 50; so,

singulare imperium et potestas regia,

id. ib. 2, 9, 15:

sunt quaedam in te singularia... quaedam tibi cum multis communia,

id. Verr. 2, 3, 88, § 206:

singulare beneficium (opp. commune officium civium),

id. Fam. 1, 9, 4:

odium (opp. communis invidia),

id. Sull. 1, 1:

quam invisa sit singularis potentia et miseranda vita,

Nep. Dion, 9, 5:

pugna,

Macr. S. 5, 2:

si quando quid secreto agere proposuisset, erat illi locus in edito singularis,

particular, separate, Suet. Aug. 72.—

In partic.

In gram., of or belonging to unity, singular:

singularis casus,

Varr. L. L. 7, § 33 Müll.;

10, § 54 ib.: numerus,

Quint. 1, 5, 42; 1, 6, 25; 8, 3, 20; Gell. 19, 8, 13:

nominativus,

Quint. 1, 6, 14:

genitivus,

id. 1, 6, 26 et saep. —Also absol., the singular number:

alii dicunt in singulari hac ovi et avi, alii hac ove et ave,

Varr. L. L. 8, § 66 Müll.; Quint. 8, 6, 28; 4, 5, 25 al.—

In milit lang., subst.: singŭlāris, is, m.

In gen., an orderly man (ordonance), assigned to officers of all kinds and ranks for executing their orders (called apparitor, Lampr. Alex. Sev. 52):

SINGVLARIS COS (consulis),

Inscr. Orell. 2003; cf. ib. 3529 sq.; 3591; 6771 al.—

Esp., under the emperors, equites singulares Augusti, or only equites singulares, a select horse body-guard (selected from barbarous nations, as Bessi, Thraces, Bæti, etc.), Tac. H. 4, 70; Hyg. m. c. §§ 23 and 30; Inscr. Grut. 1041, 12 al.; cf. on the Singulares, Henzen, Sugli Equiti Singolari, Roma, 1850; Becker, Antiq. tom. 3, pass. 2, p. 387 sq.—

In the time of the later emperors, singulares, a kind of imperial clerks, sent into the provinces, Cod. Just. 1, 27, 1, § 8; cf. Lyd. Meg. 3, 7.—

Trop., singular, unique, matchless, unparalleled, extraordinary, remarkable (syn.: unicus, eximius, praestans;

very freq. both in a good and in a bad sense): Aristoteles meo judicio in philosophiā prope singularis,

Cic. Ac. 2, 43, 132:

Cato, summus et singularis vir,

id. Brut. 85, 293:

vir ingenii naturā praestans, singularis perfectusque undique,

Quint. 12, 1, 25; so,

homines ingenio atque animo,

Cic. Div. 2, 47, 97:

adulescens,

Plin. Ep. 7, 24, 2.—Of things:

Antonii incredibilis quaedam et prope singularis et divina vis ingenii videtur,

Cic. de Or. 1, 38, 172:

singularis eximiaque virtus,

id. Imp. Pomp. 1, 3; so,

singularis et incredibilis virtus,

id. Att. 14, 15, 3; cf. id. Fam. 1, 9, 4:

integritas atque innocentia singularis,

id. Div. in Caecil. 9, 27:

Treviri, quorum inter Gallos virtutis opinio est singularis,

Caes. B. G. 2, 24:

Pompeius gratias tibi agit singulares,

Cic. Fam. 13, 41, 1; cf.:

mihi gratias egistis singularibus verbis,

id. Cat. 4, 3:

fides,

Nep. Att. 4:

singulare omnium saeculorum exemplum,

Just. 2, 4, 6.—In a bad sense:

nequitia ac turpitudo singularis,

Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106; so,

nequitia,

id. ib. 2, 2, 54, § 134; id. Fin. 5, 20, 56:

impudentia,

id. Verr. 2, 2, 7, § 18: audacia (with scelus incredibile), id. Fragm. ap. Quint. 4, 2, 105:

singularis et nefaria crudelitas,

Caes. B. G. 7, 77.— Hence, adv.: singŭlārĭter ( singlā-rĭter, Lucr. 6, 1067).

One by one, singly, separately.

In gen. (ante- and post-class.):

quae memorare queam inter se singlariter apta, Lucr. l. l. Munro (Lachm. singillariter): a juventā singulariter sedens,

apart, separately, Paul. Nol. Carm. 21, 727.—

In partic. (acc. to I. B. 1.), in the singular number:

quod pluralia singulariter et singularia pluraliter efferuntur,

Quint. 1, 5, 16; 1, 7, 18; 9, 3, 20:

dici,

Gell. 19, 8, 12; Dig. 27, 6, 1 al.—

(Acc. to II.) Particularly, exceedingly:

aliquem diligere,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 117:

et miror et diligo,

Plin. Ep. 1, 22, 1:

amo,

id. ib. 4, 15, 1.

singŭlārĭtas, ātis, f. [singularis].

In gen., a being alone or single, singleness (post-class.), Tert. adv. Valent. 37; id. Anim. 13; id. Exhort. ad Cast. 1; Salv. Cont. Avar. 7, p. 70.—

In partic., in gram., the singular number, Charis. p. 72 P.—

In arithmetic, unity, the number one:

singularitas omnibus mensura communis,

Mart. Cap. 7, §§ 750 and 774.

sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

fuerim,

id. ib. 4, 8, 54:

fuerit,

id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

sies,

Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

siet,

Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

sient,

Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

fuant,

Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.

As a verb substantive, to be.

In gen.

Asserting existence, to be, exist, live:

definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

Cic. Top. 5, 26 sq.:

si abest, nullus est,

Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

id. Truc. 1, 2, 95:

omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

flumen est Arar, quod, etc.,

Caes. B. G. 1, 12:

homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

id. Lael. 22, 83:

nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

id. Fam. 6, 3, 4:

si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

id. Att. 11, 4, 1:

si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

id. Fam. 2, 16, 6:

nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

id. Fam. 2, 16, 5:

fuimus Troes, fuit Ilium,

Verg. A. 2, 325:

sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—

Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

neque enim est periculum, ne, etc.,

id. ib. 1, 23, 37:

amabo, quid tibi est?

Ter. Heaut. 2, 4, 24:

quid se futurum esset,

Liv. 33, 27. —

Of location, to be present, to be at a place.

With adv., or other expressions of place:

cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

cum Africanus constituisset in hortis esse,

id. Rep. 1, 9, 14:

cum essemus in castris,

id. ib. 1, 15:

nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

id. Fam. 4, 7, 4:

vos istic commodissime sperem esse,

id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

deinceps in lege est, ut, etc.,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

id. Fam. 2, 16, 1.—

Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

Cic. Rep. 1, 14, 21:

eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

id. Brut. 90, 309:

erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

id. Fam. 5, 21, 1:

qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

Smyrnae cum simul essemus complures dies,

id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

cujus soror est cum P. Quintio,

Cic. Quint. 24, 77:

ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

Curio fuit ad me sane diu,

Cic. Att. 10, 4, 8:

cum ad me bene mane Dionysius fuit,

id. ib. 10, 16, 1; cf.:

esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

Liv. 28, 18.—

Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

cum est in sagis civitas,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

in laxa toga,

Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

Sive erit in Cois, Coa decere puta,

Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

11: in servitute,

id. Clu. 7, 21:

in illa opinione populari,

id. ib. 51, 142:

in magno nomine et gloria,

id. Div. 1, 17, 31:

in spe,

id. Fam. 14, 3, 2:

in tanta moestitia,

id. Phil. 2, 15, 37:

in odio,

id. Att. 2, 22, 1:

in probris, in laudibus,

id. Off. 1, 18, 61:

in officio,

id. ib. 1, 15, 49:

in injustitia,

id. ib. 1, 14, 42:

in vitio,

id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

ne in mora quom opus sit, sies,

Ter. And. 2, 5, 13:

ne in mora illi sis,

id. ib. 3, 1, 9:

hic in noxia'st,

id. Phorm. 2, 1, 36:

quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

in ingenti periculo,

Liv. 5, 47:

in pace,

id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

id. Lael. 23, 87:

ne quo periculo proprio existimares esse,

id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

in periculo): ego sum spe bona,

id. ib. 12, 28, 3:

res nunc difficili loco mihi videtur esse,

id. ib. 12, 28, 3:

incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

rem illam suo periculo esse,

id. Att. 6, 1, 6:

ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

dare nummos meo periculo,

Dig. 46, 1, 24:

communi periculo,

ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—

To depend upon, rest with, with in and abl.:

res erat non in opinione dubia,

Cic. Dom. 5, 11:

sed totum est in eo, si, etc.,

id. Att. 2, 22, 5:

omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

Liv. 10, 14, 12:

quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

Col. 12, 4, 3. —

In partic.

Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.

With indic.

Without subject expressed:

mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

Plaut. Cist. 4, 2, 37:

sunt hic quos credo inter se dicere,

id. Cas. prol. 67:

sunt quae te volumus percontari,

id. Ps. 1, 5, 47:

quid est, quod tu gestas tabellas?

id. ib. 1, 1, 10:

quid est, quod tu me nunc optuere?

id. Most. 1, 1, 69; cf.:

quid hoc est, quod foris concrepuit?

id. ib. 5, 1, 15:

tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

id. Ep. 4, 1, 34:

quid est, quod tuo animo aegre est?

id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

at ego est quod volo loqui,

id. As. 1, 3, 79:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 30:

sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

id. Trin. 1, 2, 54:

ita subitum'st, quod eum conventum volo,

id. ib. 5, 2, 51:

sunt quae ego ex te scitari volo,

id. Capt. 2, 2, 13:

sed est quod suscenset tibi,

Ter. And. 2, 6, 17:

est quod me transire oportet,

id. Hec. 2, 2, 31:

quid sit quapropter te jussi, etc.,

id. ib. 5, 1, 7:

sunt item quae appellantur alces,

Caes. B. G. 6, 27 init.:

(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

id. ib. 4, 10 fin.:

sunt qui putant posse te non decedere,

Cic. Fam. 1, 9, 25:

sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

id. Inv. 1, 40, 72:

quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

id. ib. 2, 55, 167:

sunt autem quae praeterii,

id. Att. 10, 4, 11:

sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

id. Off. 1, 24, 84:

Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

sunt qui ita dicunt,

Sall. C. 19, 4:

sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

Quint. 11, 3, 55:

sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

sunt quibus in satira videor nimis acer,

id. S. 2, 1, 1:

sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

id. ib. 2, 4, 47.—

With a subject expressed by an indefinite word or clause:

sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

id. ib. 3, 5, 21:

multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

Cic. Lael. 16, 57:

sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

id. Brut. 48, 177:

fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

id. de Or. 3, 17, 62:

nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

id. Cat. 1, 12, 301:

sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

id. Lael. 20, 72:

sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

id. N. D. 2, 52, 130:

sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

alia fuere, quae illos magnos fecere,

Sall. C. 52, 21.—

With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

sunt qui nullum censeant fieri discessum,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

id. Off. 1, 21, 71:

de impudentia singulari sunt qui mirentur,

id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

id. Tusc. 3, 15, 32:

praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

quicquid est quod deceat, id, etc.,

id. Off. 1, 27, 94:

sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

Hor. S. 1, 2, 28:

sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

id. Ep. 1, 1, 78:

vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

id. ib. 2, 2, 182 et saep.—

With a more or less indefinite expression of the subject:

sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 31:

rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

id. Div. 1, 49, 111:

quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

id. Lael. 23, 86:

erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

id. Phil. 2, 25, 61:

sit aliquis, qui nihil mali habeat,

id. Tusc. 1, 35, 85:

sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

id. Off. 1, 2, 5:

est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

id. Tusc. 4, 13, 30:

Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

unus est qui curet constantia magis quam consilio,

id. Att. 1, 18, 7:

si est una ex omnibus quae sese moveat,

id. Rep. 6, 26, 28:

multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

Sen. Ep. 24, 26:

erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

Caes. B. C. 2, 30:

fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

Sall. C. 36, 4:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

Hor. Ep. 1, 1, 34:

sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

id. A. P. 347.—

Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—

With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

Cic. Brut. 10, 40:

est igitur homini cum deo similitudo,

id. Leg. 1, 8, 25:

familiaritas, quae mihi cum eo est,

id. Att. 8. 3, 2:

privatus illis census erat brevis,

Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

Trojae et huic loco nomen est,

Liv. 1, 1, 5:

Hecyra est huic nomen fabulae,

Ter. Hec. prol. 1:

cui saltationi Titius nomen esset,

Cic. Brut. 62, 225:

cui (fonti) nomen Arethusa est,

id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

nec rubor est emisse palam (sc. ei),

nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

neque testimonii dictio est (sc. servo),

has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—

Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74:

sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

id. Quint. 6, 25:

si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

id. Fam. 15, 10, 2.—

Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).

Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

ab Andria est ancilla haec,

Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

erat enim ab isto Aristotele,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —

Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

Cic. Clu. 32, 88.—

Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

id. Or. 63, 212:

etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —

Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

Tib. 3, 5, 32:

fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

Verg. A. 2, 325:

certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

Ov. H. 16, (17), 192.—

Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

quid tibi vis dicam, nisi quod est?

Plaut. Ep. 1, 1, 17:

sunt ista, Laeli,

Cic. Lael. 2, 6:

ista esse credere,

id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

est ut dicis, inquam,

id. Fin. 3, 5, 19:

sit quidem ut sex milia seminum intereant,

Col. 3, 3, 13:

esto: ipse nihil est, nihil potest,

Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

verum esto,

id. Fin. 2, 23, 75:

esto,

Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,

The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.

Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

si est, ut dicat velle se, Redde,

id. Hec. 4, 1, 43:

si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

id. Phorm. 2, 1, 40:

est, ut id maxime deceat,

Cic. Or. 59, 199:

quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

id. Cael. 20, 48:

non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

id. Div 1, 56, 128:

non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

Lucr. 5, 979:

futurum esse ut omnes pellerentur,

Caes. B. G. 1, 31:

non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

Hor. Ep. 1, 12, 2:

est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

quid erat cur Milo optaret,

id. ib. 13, 34:

neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

Plin. 18, 1, 1, § 3. —

Est ubi, sometime or another, sometimes:

erit, ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23.—

Est cum, sometimes:

est cum non est satius, si, etc.,

Auct. Her. 4, 26, 36.—

Est quod, there is reason to, I have occasion:

est quod visam domum,

Plaut. Aul. 2, 2, 26:

etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

est quod referam ad consilium: sin, etc.,

Liv. 30, 31, 9:

quod timeas non est,

Ov. H. 19, 159:

nil est illic quod moremur diutius,

Ter. Heaut. 4, 7, 6:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

non est cur eorum spes infragatur,

Cic. Or. 2, 6:

nihil est cur,

id. Fam. 6, 20, 1.—

Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

Hor. Ep. 1, 1, 32:

Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

neque est te fallere quicquam,

Verg. G. 4, 447:

unde Plus haurire est,

Hor. S. 1, 2, 79:

est Gaudia prodentem vultum celare,

id. ib. 2, 5, 103:

quod versu dicere non est,

id. ib. 1, 5, 87:

quod tangere non est,

Ov. M. 3, 478:

quae verbo objecta, verbo negare sit,

Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

ut conjectare erat intentione vultus,

Tac. A. 16, 34:

est videre argentea vasa,

id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

ne tibi sit frigida saxa adire,

Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

Verg. E. 10, 46:

fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—

In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

Liv. 2, 17, 5:

si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

id. 28, 22, 8:

jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

id. 8, 27, 3:

cum res non in eo essent ut, etc.,

id. 33, 41, 9:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

Hyg. Fab. 261. —

Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

nam numero mi in mentem fuit,

id. Am. 1, 1, 26:

ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5, 22:

portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

id. Imp. Pomp. 12, 33:

ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

id. Att. 15, 4, 2:

qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

id. Fam. 8, 8, 8:

quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

Liv. 2, 14, 4:

nec prius militibus in conspectum fuisse,

Suet. Aug. 16:

esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

in eorum potestatem portum futurum,

id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—

Of time, to pass, elapse (rare but class.):

diem scito nullum esse, quo, etc.,

Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.

As a copula, to be any thing or in any manner.

In gen.

With an adj., subst., or pron.:

et praeclara res est et sumus otiosi,

Cic. Lael. 5, 17:

quod in homine multo est evidentius,

id. ib. 8, 27:

sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

id. ib. 4, 15:

non sum ita hebes, ut istud dicam,

id. Tusc. 1, 6, 12:

cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

id. Lael. 7, 24:

consul autem esse qui potui? etc.,

id. Rep. 1, 6, 10:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

Liv. 45, 49:

nobile erit Romae pascua vestra forum,

Prop. 4 (5), 9, 20:

sanguis erant lacrimae,

Luc. 9, 811:

ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

Plaut. Stich. 5, 4, 49:

tuos sum,

id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

is enim fueram, cui, etc.,

id. ib. 1, 4, 7.—

Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

sic, inquit, est,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

est, inquit, ut dicis,

id. ib. 1, 40, 63:

quod ita cum sit,

id. ib. 1, 45, 69:

quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

nec vero habere virtutem satis est,

id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

apud matrem recte est,

Cic. Att. 1, 7:

cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

id. Deiot. 7, 19:

omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

id. Rosc. Am. 5, 11:

dicta impune erant,

Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

quod in maritimis facillime sum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—

In partic.

With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

Nep. Att. 6, 1:

qui ejusdem civitatis fuit,

id. Them. 9, 1:

qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

id. 7, 30, 9 sq. —

With gen. or abl. denoting quality.

With gen.:

nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

Cic. Sest. 16, 36:

disputatio non mediocris contentionis est,

id. de Or. 1, 60, 257:

magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

id. Or. 21, 70:

(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

Sall. J. 95, 3:

summi ut sint laboris,

Caes. B. G. 4, 2:

civitas magnae auctoritatis,

id. ib. 5, 54:

refer, Cujus fortunae (sit),

Hor. Ep. 1, 7, 54:

se nullius momenti apud exercitum futurum,

Nep. Alcib. 8, 4:

qui ejusdem aetatis fuit,

id. ib. 11, 1:

invicti ad laborem corporis erat,

Liv. 9, 16:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

id. 21, 60:

somni brevissimi erat,

Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

classis centum navium,

Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

Suet. Caes. 40.—

With abl.:

bono animo es,

Ter. Eun. 1, 2, 4:

jam aetate ea sum, ut, etc.,

id. Hec. 5, 1, 11:

bellum varia victoria fuit,

Sall. J. 5, 1:

L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

id. C. 5, 1:

Sulla animo ingenti,

id. J. 95, 3:

esse magna gratia,

Caes. B. G. 1, 8:

tenuissima valetudine esse,

id. ib. 5, 40:

si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

mira sum alacritate ad litigandum,

id. Att. 2, 7, 2:

bono animo sint et tui et mei familiares,

id. Fam. 6, 18, 1:

ut bono essent animo,

id. Rep. 1, 17, 29:

ut uxores eodem jure sint quo viri,

id. ib. 1, 43, 67:

qui capite et superciliis semper est rasis,

id. Rosc. Com. 7, 20:

abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —

With gen. or abl. of price or value.

With gen.:

pluris est oculatus testis quam auriti decem,

Plaut. Truc. 2, 6, 8:

videtur esse quantivis pretii,

Ter. And. 5, 2, 15:

a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

id. Ad. 5, 9, 20:

si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

id. Rosc. Com. 12, 33:

ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

id. Par. 6, 2, 48:

magni erunt mihi tuae litterae,

id. Fam. 15, 15, 4:

parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

id. Off. 1, 22, 76:

an emat denario quod sit mille denarium,

id. ib. 3, 23, 92:

parvi pretii est quod nihili est,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

Sall. J. 85, 39:

erat (agellus) centum milium nummum,

Plin. Ep. 6, 3, 1. —

With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—

With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.

In gen.:

audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

ea ut civitatis Rhodiorum essent,

Liv. 37, 55, 5:

teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

Cic. Rep. 1, 2, 3:

quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

sapientis est consilium explicare suum, etc.,

id. ib. 2, 81, 333:

temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

id. Sen. 6, 20:

est adulescentis majores natu vereri,

id. Off. 1, 34, 122:

Aemilius, cujus tum fasces erant,

Liv. 8, 12, 13:

tota tribuniciae potestatis erat,

id. 3, 48:

alterius morientis prope totus exercitus fuit,

id. 22, 50:

jam me Pompeii totum esse scis,

Cic. Fam. 2, 13, 2:

hominum, non causarum, toti erant,

Liv. 3, 36:

plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

were devoted to, favored, id. 23, 14:

Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

id. 38, 3:

Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

id. 42, 29:

est miserorum ut malevolentes sint,

Plaut. Capt. 3, 4, 51:

quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

Cic. de Or. 2, 20, 86:

negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

id. Fam. 5, 16, 5:

est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

est tuum, Cato, videre quid agatur,

Cic. Mur. 38, 83:

fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

id. Att. 12, 28, 2.—

Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

quae res evertendae rei publicae solerent esse,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

Sall. C. 6, 7:

qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

Liv. 3, 31, 7:

ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

id. 27, 9, 12:

nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

id. 38, 51, 8:

frustrationem eam legis tollendae esse,

id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—

With dat. of the end, object, purpose, etc.:

vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

Cic. Rosc. Am. 17, 48:

etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

Liv. 2, 9:

magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

id. 4, 21, 5:

cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

id. 31, 13:

iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

tu nec solvendo eras,

Cic. Phil. 2, 2, 4:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—

With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.

Without second dat. of pers.:

auxilio is fuit,

Plaut. Am. prol. 94:

magis curae'st,

id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

cui bono fuerit,

Cic. Phil. 2, 14, 35:

eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

tamen ero frugi bonae,

Plaut. Ps. 1, 5, 51:

magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

Cic. Sen. 21, 78:

multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

Liv. 4, 13:

cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

Quint. 7, 1, 2.—

With second dat. of pers.:

obsecro vos ego mi auxilio sitis,

Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

ne quid Captioni mihi sit,

id. ib. 3, 3, 19:

mihi cordi est,

id. Cist. 1, 1, 110:

ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

id. As. 3, 2, 25:

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

id. Mil. 2, 6, 12:

nec Salus nobis saluti jam esse potest,

id. Most. 2, 1, 4:

bono usui estis nulli,

id. Curc. 4, 2, 15:

quae sint nobis morbo mortique,

Lucr. 6, 1095:

quo magis quae agis curae sunt mihi,

Ter. Ad. 4, 5, 46:

omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

Liv. 35, 23, 1:

sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

id. 4, 7, 6:

si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

Plin. Ep. 6, 8, 9:

quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

id. Pan. 25, 3:

quantae sit mihi curae,

id. Ep. 6, 8, 2:

si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—

Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato, R. R. 125:

completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101:

valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—

Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

Cic. Brut. 46, 172:

quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

id. Lael. 26, 97:

meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

id. Ac. 1, 2, 8:

si Epicurum, id est si Democritum probarem,

id. ib. 1, 2, 6:

ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

id. 8, 3, 89.—

Poet., with Greek inf. pleonastically:

esse dederat monumentum,

Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).

sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.

sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

sŭper, adj., v. superus.

sŭper, adv. and prep. [Sanscr. upari; Gr. huper; Goth. ufar], above, over (often confounded in MSS. and edd. with supra, q. v.).

Adv., above, on top, thereupon, upon, etc. (rare but class.).

Lit., of place:

Anien infraque superque Saxeus,

Stat. S. 1, 3, 20:

eo super tigna bipedalia, iniciunt,

Caes. B. C. 2, 10:

haec super e vallo prospectant Troes,

Verg. A. 9, 168: implenturque super puppes, from above, i. e. by rain, id. ib. 5, 697:

purpureas super vestes... Coniciunt,

id. ib. 6, 221; cf. id. ib. 6, 217:

renes tunicis super conteguntur,

Cels. 3, 1 med.:

imponendum super medicamentum,

id. 6, 19 med. —

Transf.

Of that which is over and above in number or quantity, over, moreover, besides:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

enough and to spare, more than enough, Cic. Lael. 13, 45:

satis superque prudentes,

id. Har. Resp. 9, 18:

contra Epicurum satis superque dictum est,

id. N. D. 2, 1, 2:

ut satis superque vixisse videamur,

id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; Liv. 3, 53:

quidque furor valeat, satisque Ac super ostendit,

Ov. M. 4, 430:

poenas dedit usque superque Quam satis est,

Hor. S. 1, 2, 65: cui neque apud Danaos usquam locus;

et super ipsi Dardanidae infensi, etc.,

and moreover, and besides, Verg. A. 2, 71:

saevit amor ferri... Ira super,

id. ib. 7, 462:

super talis effundit pectore voces,

id. ib. 5, 482; 11, 670: voto deus aequoris alti Annuerat;

dederatque super, ne saucius ullis Vulneribus fieri posset,

Ov. M. 12, 206; 4, 751; 15, 308; Hor. S. 2, 7, 78; id. Ep. 2, 2, 33; Phaedr. 4, 24, 18:

annum agens aetatis sexagensimum ac nonum, superque mensem ac diem septimum,

Suet. Vesp. 24.— With gen. part.:

non operae est satis superque oneris sustinenti res a populo Romano gestas scribere,

Liv. 41, 25, 8:

primoribus, super quam quod dissenserant a consilio, territis etiam duplici prodigio,

besides that, Liv. 22, 3, 14; so,

super quam quod,

id. 27, 20, 10.—

Less freq. of that which is left over, over, left, remaining:

Atheniensibus exhaustis praeter arma et naves nihil erat super,

Nep. Alcib. 8, 1; cf.:

nec spes ulla super,

Val. Fl. 8, 435:

quid super sanguinis, qui dari pro republicā possit? rogitantes,

Liv. 4, 58, 13:

super tibi erunt, qui dicere laudes tuas cupiant,

Verg. E. 6, 6:

o mihi sola mei super Astyanactis imago,

id. A. 3, 489.

Prep. with acc. and abl., over, above, on the top of, upon, on.

With acc.

Lit., of place or situation:

super terrae tumulum noluit quid statui, nisi columellam,

Cic. Leg. 2, 26, 66:

super lateres coria inducuntur,

Caes. B. C. 2, 10; cf. id. ib. 2, 10, §

4: super quas (naves) turrim ad introitum opposuit,

id. ib. 3, 39 Dinter (al. quā):

super vallum praecipitari,

Sall. J. 58, 6; cf.:

cum alii super aliorum capita ruerent,

Liv. 24, 39, 5:

super caput hostium pervenire,

id. 32, 11, 8:

aqua super montium juga concreta,

id. 21, 58, 8:

domos super se ipsos concremaverunt,

id. 21, 14, 4:

cenaculum super aedes datum est,

id. 39, 14, 2:

ad senaculum ac super id curiam,

id. 41, 27, 7:

equi super eum ruentis,

id. 39, 49, 3:

super eam (aspidem) assidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59:

super theatrum consistere,

Liv. 24, 39, 1:

aquila super carpentum volitans,

id. 1, 34, 8:

illa super terram defecto poplite labens,

Ov. M. 13, 477:

collis erat, collemque super planissima Area,

id. ib. 10, 86:

ut scopulum super duram illidat corticem,

Phaedr. 2, 6, 11:

clatri super aquam emineant,

Col. 8, 17, 10:

super arcem pensiles horti sunt,

Curt. 5, 1, 32:

vestis super genua est,

id. 5, 6, 18:

super pulpitum consulares conlocare,

Suet. Calig. 54.—

Of position or distance, above, beyond: Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra, was above him (at table), Hor. S. 2, 8, 23:

Polypercon, qui cubabat super regem,

Curt. 8, 5, 22:

super se collocavit,

Suet. Aug. 43.—Of geographical situation:

super Numidiam Gaetulos accepimus,

beyond Numidia, Sall. J. 19, 5:

super et Garamantas et Indos Proferet imperium,

Verg. A. 6, 795:

super Sunium navigans,

Liv. 28, 8, 11:

sita est super Ambracium sinum,

id. 43, 21, 6:

super Demetriadem promunturium,

id. 31, 46, 7; 43, 21, 6:

qui super Bosporum colunt,

Curt. 6, 2, 13; 7, 6, 12; 8, 1, 7:

Lydia super Ioniam procedit,

extends beyond, Plin. 5, 29, 30, § 110.—Of official position ( = supra):

super armamentarium positus,

Curt. 6, 7, 22; Scrib. Comp. 162.—

Transf.

Of time, during, at (postAug.):

de hujus nequitiā omnes super cenam loquebantur,

Plin. Ep. 4, 22, 6; 3, 5, 11; 9, 33, 1; cf.:

super vinum et epulas,

Curt. 8, 4, 30; 8, 12, 17; Suet. Aug. 77; id. Caes. 87:

super mensam,

Curt. 7, 4, 7:

super hos divum honores,

i. e. during the sacrifice, Stat. Th. 1, 676; Flor. 4, 2, 69.—

Of that which is over and above a certain number or quantity, over, above, beyond, upon, besides, in addition to (not freq. till after the Aug. period):

quod alii super alios legati venirent speculaturi,

i. e. in rapid succession, constantly, Liv. 42, 25, 8: vox non paene tragoedorum sed super omnes tragoedos, [p. 1804] Quint. 12, 5, 5:

super modum ac paene naturam,

id. 11, 3, 169:

super necessitatem,

id. 9, 3, 46:

famosissima super ceteras fuit cena ei data adventicia,

Suet. Vit. 13:

super veteres amicos,

id. Tib. 55.—With numerals:

super tris modios,

Liv. 23, 12, 1:

super LX. milia,

Tac. G. 33:

super octingentos annos,

id. A. 13, 58:

super quadraginta reos,

Suet. Calig. 38:

super HS. millies,

id. Caes. 26; id. Ner. 30:

senioribus super sexaginta annos in Epirum missis,

Liv. 26, 25, 11; cf.:

super triginta ducibus triumphos decernendos curavit,

Suet. Aug. 38:

Punicum exercitum super morbum etiam fames affecit,

Liv. 28, 46, 15:

super tam evidentem tristis ominis eventum, etiam, etc.,

id. 41, 18, 14:

super dotem haec tibi dona accedent,

id. 26, 50, 12; 2, 51, 2:

super solitos honores,

id. 2, 31, 3:

super vota fluere,

beyond all wishes, Tac. H. 3, 48:

super obscena dicta et petulans jurgium,

Phaedr. 3, 11, 2:

dare savia super savia,

kisses upon kisses, Plaut. Ps. 4, 1, 38:

alii super alios trucidentur,

Liv. 1, 50, 6:

vulnus super vulnus,

id. 22, 54, 9:

ut habitationes super pretium libertatis praestarentur,

Dig. 18, 6, 19.—Esp. freq.: super omnia, above all, before all (in Plin. the elder, super omnia and super omnes always at the beginning of the phrase; v. Sillig ad Plin. 33, 3, 19, § 62):

talia carminibus celebrant: super omnia Caci Speluncam adiciunt,

Verg. A. 8, 303:

aetas et forma et super omnia Romanum nomen,

Liv. 31, 18, 3; Plin. 36, 15, 24, § 118; Quint. 12, 9, 12; Ov. M. 6, 526; 8, 677; so,

tu super omnes beatus,

Plin. Ep. 7, 13, 2; Suet. Vit. 13; Quint. 12, 5, 5.—

Hence, transf., in gen., for plus quam, amplius quam, more than (late Lat.):

qui amat filium aut filiam super me,

Vulg. Matt. 10, 37; cf.:

dulciora sunt super mel et favum,

id. Psa. 18, 11.—

With abl.

Lit., of place or situation (rare and mostly poet.):

regulae, quae lateres, qui super musculo struantur, contineant,

Caes. B. C. 2, 10:

ensis cui super Cervice pendet,

Hor. C. 3, 1, 17:

ligna super foco Large reponens,

id. ib. 1, 9, 5:

parumne campis atque Neptuno super Fusum est Latini sanguinis,

id. Epod. 7, 3:

super Pindo,

id. C. 1, 12, 6:

requiescere Fronde super viridi,

Verg. E. 1, 81. —

Transf.

Of time (cf. supra, A. 2. a.), during, in:

nocte super mediā,

Verg. A. 9, 61; cf.:

Centaurea cum Lapithis rixa super mero Debellata,

Hor. C. 1, 18, 8.—

For the usual de, to indicate respect, reference, upon, about, concerning, respecting (freq. in the ante-class. and after the Aug. period; in Cic. only a few times in his letters; not in Cæs.): nemo antea fecit super tali re cum hoc magistratu utique rem, Cato ap. Fest. s. v. superescit, p. 305 Müll.; so Pac. ib.; Plaut. Am. prol. 58; id. Most. 3, 2, 39:

hac super re scribam ad te Rhegio,

Cic. Att. 16, 6, 1:

sed hac super re nimis (sc. dixi),

id. ib. 10, 8, 10:

litteras super tantā re exspectare,

Liv. 26, 15, 5:

cura super tali re principum laudata est,

id. 40, 46, 15:

multus eā super re rumor,

Tac. A. 11, 23:

quid nuntias super anu?

Plaut. Cist. 4, 1, 8:

super Euclionis filia,

id. Aul. 4, 7, 2:

super ancillā,

id. Cas. 2, 3, 36:

super amicā,

id. Bacch. 2, 3, 133; 3, 6, 33; 4, 2, 25:

quid agendum nobis sit super legatione votivā,

Cic. Att. 14, 22, 2:

super tali causā missi,

Nep. Paus. 4:

legare super familia pecuniave sua,

Auct. Her. 1, 13, 23:

super tali causā,

Nep. Paus. 4, 1:

multa super Priamo rogitans, super Hectore multa,

Verg. A. 1, 750; 4, 233:

super arvorum cultu,

id. G. 4, 559:

mitte civiles super Urbe curas,

Hor. C. 3, 8, 17:

publicus ludus super impetrato Augusti reditu,

id. ib. 4, 2, 42:

decreta super jugandis Feminis,

id. C. S. 18:

consultant bello super,

Sil. 2, 271; 5, 615:

ne super tali scelere suspectum sese haberet,

Sall. J. 71, 5:

super adimendā vitā,

Amm. 14, 7, 12.—

Over and above, besides, beyond (very rare):

modus agri... hortus... fons... Et paulum silvae super his,

Hor. S. 2, 6, 3:

excogitatum est super his, ut, etc.,

Amm. 14, 1, 6; Sil. 1, 60.

► In composition, super denotes,

Above, over, of place: supercerno, supercresco, superdo, superemineo, superemorior, superferc, superfluo, superfugio, superfundo, supergredior, superjacio, superimpono, superincumbo, superinduco, supernato, superpono, supersedeo, supersterno, supersto, supervehor, supervenio, etc.—

Less freq., over and above, besides, in addition: superaddo, superbibo, supersum, superstes, superfio.

sū̆prā (orig. form sŭpĕrā, Lucr. 1, 429; 4, 672; 5, 1407; Cic. poët. N. D. 2, 42, 106; cf. Prisc. pp. 980 and 1001 P.), adv. and prep. [superus].

Adv., on the upper side, on the top, above.

Lit., of place:

omnia haec, quae supra et subter, unum esse dixerunt,

Cic. de Or. 3, 5, 20:

partes eae, quae sunt infra quam id, quod devoratur, dilatantur, quae autem supra, contrahuntur,

id. N. D. 2, 54, 135:

magno numero jumentorum in flumine supra atquo infra constituto,

Caes. B. C. 1, 64; and:

et mare, quod supra, teneant, quodque alluit infra,

Verg. A. 8, 149:

oleum supra siet,

Cato, R. R. 119; 101:

cotem illam et novaculam defossam in comitio supraque impositum puteal accepimus,

Cic. Div. 1, 17, 33:

toto vertice supra est,

i. e. is taller, Verg. A. 11, 683: ut letata corpora vidit Victoremque supra hostem, i. e. lying or stretched over them, Ov. M. 3, 56; cf.:

stupet inscia supra,

Verg. A. 7, 381.— Comp.:

alia superius rapiuntur,

upward, on high, Sen. Q. N. 5, 8, 3: piscina superius construenda, Pall. 1, 34, 2 (opp. subterius, Isid. 16, 8, 4).—

Trop.

Of time, before, formerly, previously (esp. of any thing previously said or written):

quae supra scripta est,

Cato, R. R. 157, 2:

quod jam supra tibi ostendimus,

Lucr. 1, 429:

quae supra dixi,

Cic. de Or. 3, 55, 208:

quae supra scripsi,

id. Fam. 6, 10, 2:

quem supra deformavi,

id. Caecin. 5, 14:

uti supra demonstravimus,

Caes. B. G. 2, 1:

ut supra dixi,

Cic. Rep. 2, 4, 9; id. Lael. 4, 15; 14, 48:

ut supra scripsi,

Plin. Ep. 6, 27, 5:

de quo (filio) commemoravi supra,

Nep. Dion, 6, 2:

supra repetere,

farther back, from past times, Sall. C. 5, 9; id. J. 5, 3; Tac. A. 16, 18.— Comp.:

quantum valerent inter homines litterae, Dixi superius,

before, farther back, Phaedr. 4, 23, 2: ut superius demonstravimus, Auct. B. Hisp. 28, 4; 34, 5.—

Of number or measure, beyond, over, more:

supra adjecit Aeschrio,

offered higher, more, Cic. Verr. 2, 3, 33, § 77:

amor tantus ut nihil supra possit,

id. Fam. 14, 1, 4:

ita accurate, ut nihil posset supra,

id. Att. 13, 19, 3:

nihil pote supra,

Ter. Ad. 2, 3, 11:

voltu Adeo modesto, ut nihil supra,

id. And. 1, 1, 93; id. Eun. 3, 1, 37:

nihil supra Deos lacesso,

Hor. C. 2, 18, 11.—After et or aut ( poet. and post-class.):

agrum fortasse trecentis Aut etiam supra nummorum milibus emptum,

Hor. Ep. 2, 2, 165:

quot illum putas annos secum tulisse? Septuaginta et supra,

Petr. 43 fin.:

tricena aut supra stipendia numerantes,

Tac. A. 1, 35:

a triginta annis et supra,

Vulg. Num. 4, 23; 4, 30; 4, 35 (cf. II. B. 2. infra).—

With quam, less freq. quod, above or beyond what, more than:

saepe supra feret, quam fieri possit,

Cic. Or. 40, 139:

corpus patiens inediae, algoris, vigiliae, supra quam cuiquam credibile est,

Sall. C. 5, 3; id. J. 24, 5:

dominandi supra quam aestimari potest avidissimus,

Aur. Vict. Epit. 1 med.:

supra quam optari potuit,

Amm. 17, 1, 12:

supra quod capere possum,

Dig. 32, 1, 28.—

Prep. with acc., above, over.

Lit., of place:

si essent, qui sub terrā semper habitavissent... nec exissent umquam supra terram,

Cic. N. D. 2, 37, 95:

ille qui supra nos habitat,

Plaut. Pers. 5, 2, 38:

supra tribunal et supra praetoris caput,

Cic. Verr. 2, 3, 33, § 77:

supra eum locum,

Caes. B. C. 2, 9:

supra se in summo jugo,

id. B. G. 1, 24:

accubueram horā nonā... et quidem supra me Atticus, infra Verrius,

Cic. Fam. 9, 26, 1:

saltu supra venabula fertur,

Verg. A. 9, 553:

supra segetes Navigat,

over the cornfields, Ov. M. 1, 295:

attolli supra ceteros mortales,

Plin. 34, 6, 12, § 27 (dub.;

Jahn, super): supra lignum turba insilit,

Phaedr. 1, 2, 20:

ecce supra caput homo levis ac sordidus,

i. e. burdensome, annoying, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; so,

supra caput esse,

to be close at hand, Sall. C. 52, 24; cf. Verg. A. 3, 194; Liv. 3, 17, 4; 4, 22, 6; Tac. H. 4, 69; Sen. Ep 108;

rarely supra capita,

Liv. 42, 42, 6.—

In partic., of geographical position, above, beyond: supra Maeotis paludes, Enn. ap. Cic. Tusc. 5, 17, 49 (Epigr. v. 7, p. 163 Vahl.):

supra Suessulam,

Liv. 23, 32, 2:

Syene oppidum, quod est supra Alexandriam quinque millibus stadiorum,

Plin. 2, 73, 75, § 183;

supra Britanniam,

id. 2, 97, 99, § 217. —

Trop.

Of time, before:

paulo supra hanc memoriam,

Caes. B. G. 6, 19; supra septingentesimum annum, Liv. praef. § 4.—

Of number, degree, or quantity.

With numbers, = plus, amplius (not in Cic. or Cæs.), over, above, beyond, more than:

supra quattuor milia hominum orabunt ut, etc.,

Liv. 43, 3, 2:

caesa eo die supra milia viginti,

id. 30, 35, 3; 3, 31, 4:

supra septem milia hominum domos remisit,

id. 21, 23, 6; 23, 17, 2; 23, 37, 11 sq.; 23, 49, 13; Varr. R. R. 3, 2, 17; 3, 6, 1; 3, 7, 11:

supra duos menses sapor ejus non permanet integer,

Col. 12, 49, 3:

tres (cyathos),

Hor. C. 3, 19, 15.—

In gen.:

quibus solida ungula, nec supra geminos fetus,

Plin. 11, 40, 95, § 233; cf.:

de floribus supra dictus scripsit Theophrastus,

besides, id. 21, 3, 9, § 13:

hominis fortunam,

Cic. Leg. 2, 16, 41:

ratio supra hominem putanda est deoque tribuenda,

id. N. D. 2, 13, 34:

potentia, quae supra leges se esse velit,

id. Ep. ad Brut. 1, 17, 6:

humanam supra fortunam,

Phaedr. 4, 24, 24:

supra Coclites Muciosque id facinus esse,

Liv. 2, 13, 8:

modum,

id. 21, 7, 7; Col. 4, 27, 4:

vires,

Hor. Ep. 1, 18, 22: humanam fidem Plin. 34, 7, 17, § 38: morem, Verg. G. 2, 227; Sall. C. 3, 2:

supra belli Latini metum id quoque accesserat, quod,

besides, Liv. 2, 18, 3.—Prov.:

supra homines, supra ire deos pietate,

i. e. to attain the highest degree, Verg. A. 12, 839 Heyne ad loc.—

Sometimes to indicate that over which one is placed as superintendent (mostly postclass.):

dispositi, quos supra somnum habebat,

watchers, Curt. 6, 11, 3:

qui supra bibliothecam fuerunt,

Vitr. 7, praef. §

5: servus supra rationes positus,

Pseudo Quint. Decl. 353:

SVPRA INSVLAS,

Inscr. Orell. 721 and 2927:

SVPRA IVMENTA,

ib. 2870:

SVPRA VELARIOS,

ib. 2967:

SVPRA COCOS,

ib. 2827; Inscr. Grut. p. 1111, 1.—

Compounds formed with supra are extremely rare. In late Lat. supradictus, suprafatus, suprafundo, suprajacio, supranatans, suprasedeo, etc., are found, but here supra is properly written separately as an adv.; only suprascando (v. h. v.), on account of its signif., is to be written as one word.

turba, ae, f. [= turbê; cf. Sanscr. turāmi, to hasten; turas, hasty; Lat. turma], a turmoil, hubbub, uproar, disorder, tumult, commotion, disturbance, of a crowd of people (syn. tumultus): praetor ait: cujus dolo malo in turbā damnum quod factum esse dicetur... Turbam appellatam Labeo ait ex genere tumultūs, idque verbum ex Graeco tractum apo tou thorubein. Turbam autem ex quo numero admittimus? Si duo rixam commiserint, utique non accipiemus in turbā id factum, quia duo turba non proprie dicentur. Enimvero si plures fuerint, decem aut quindecim homines, turba dicentur. Quid ergo, si tres aut quattuor? Turba utique non erit. Et rectissime Labeo inter turbam et rixam multum interesse ait;

namque turbam multitudinis hominum esse turbationem et coetum, rixam etiam duorum,

Dig. 47, 8, 4:

turba et confusio rerum,

Cic. Fam. 6, 6, 13; cf.:

ut exsistat ex populo turba et confusio,

id. Rep. 1, 45, 69:

vis belli ac turba,

id. Rosc. Am. 32, 91:

multitudo ac turba fugientium,

Caes. B. C. 2, 35:

turbā atque seditionibus sine curā aluntur,

Sall. C. 37, 3.— Plur.:

seditiones turbaeque populares,

Quint. 2, 16, 2; cf. Tac. H. 4, 1 fin.:

efficere turbas in castris,

Cic. Verr. 2, 5, 12, § 31:

turba est nunc apud aram,

Plaut. Poen. 1, 2, 53:

inter Officium turbamque sacri vocesque precantūm,

Ov. M. 12, 33:

festaque confusā resonabat regia turbā,

id. ib. 12, 214 et saep.—

Transf.

In gen., for a disturbance made by a few or a single person, a brawl, confusion, disturbance, quarrel (in good prose rare): non vides, quam turbam quosve fluctus concites? Att. ap. Non. 524, 26:

turba atque rixa,

Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

fugiam intro, ne quid hic turbae fiat itidem,

Plaut. Aul. 2, 9, 9:

Amphitruo actutum uxori turbas conciet,

id. Am. 1, 2. 14:

quas mihi filius turbas turbet,

id. Bacch. 4, 10, 1: ebrius turbam aliquam dare, Caecil. ap. Non. 525, 4:

jam tum inceperat Turba inter eos,

Ter. Eun. 4, 4, 59; 4, 1, 2; 4, 3, 11; id. Heaut. 1, 2, 16; 5, 2, 17. —

Concr., a crowd, throng, multitude, mob; a band, train, troop, etc.

Of persons (freq. and class.; cf.:

multitudo, vulgus): in foro turbāque,

Cic. Rep. 1, 17, 28:

domus praetoria turbā referta,

id. Verr. 2, 1, 52, § 137:

ut te eripias ex eā, quam ego congessi in hunc sermonem, turbā patronorum,

id. Brut. 97, 332:

admiratio vulgi atque turbae,

id. Fam. 7, 1, 13:

cum ex hac turbā et colluvione discedam,

id. Sen. 23, 85:

videt in turbā Verrem,

id. Verr. 1, 7, 19:

turbae carmina,

Manil. 2, 136.—With gen.:

Iliadum turbā comitata,

Verg. A. 2, 580:

omnis Circi,

Quint. 1, 6, 45:

hominum ejus aetatis,

id. 1, 2, 2:

discipulorum,

id. 10, 5, 21:

omnis eum stipata tegebat Turba ducum,

Verg. A. 11, 13:

scriptorum,

Prop. 3 (4), 1, 12:

Dario majorem turbam hominum esse, virorum sibi,

Just. 11, 14, 10:

forensem turbam in quattuor tribus conjecit,

Liv. 9, 46, 14: consul alter velut unus, militaris [p. 1917] turba erat, id. 22, 42, 3:

conferta turba iter reliquum clauserat,

id. 39, 49, 9:

Quiritium,

Hor. C. 1, 1, 7:

clientium,

id. ib. 3, 1, 13:

poëtarum seniorum,

id. S. 1, 10, 67:

pauperiorum,

id. ib. 1, 1, 111:

mea turba,

Liv. 6, 15, 10.—Esp., the common crowd, = vulgus:

turba patronorum,

Cic. Brut. 97, 332.—

Without the notion of a crowd or confusion, a great number, multitude:

quid tibi de turbā narrem numeroque virorum?

Ov. H. 15 (16), 181:

plebes, turbā conspectior cum dignitates deessent,

Liv. 22, 40, 4. —

Of other things, animate or inanimate, a crowd, throng, troop, multitude, number:

turba ignotorum deorum,

Cic. N. D. 1, 15, 39:

praeter vulgum turbamque animantum,

Lucr. 2, 920:

ferarum,

Ov. M. 11, 44:

canum,

id. ib. 4, 722:

volucrum,

id. ib. 10, 144:

luporum,

Sil. 7, 129:

materiaï,

Lucr. 1, 1113; 2, 127:

refertis itineribus agrestium turbā pecorumque,

Liv. 26, 10, 8; cf. Ov. M. 10, 106:

rotarum,

id. ib. 6, 219:

jaculorum,

id. P. 4, 7, 35:

vulnerum,

Plin. 11, 37, 61, § 162:

castrensium negotiorum,

Plin. Ep. 9, 25, 1.—Of a speech:

mediocria in mediam turbam atque in gregem coiciantur,

Cic. de Or. 2, 77, 314:

inanium verborum,

Quint. 8, 2, 17:

argumentorum,

id. 4, 2, 82; cf. id. 6, 1, 1; 4, 5, 7; 5, 13, 12.