-
1 Núll(a) unquám de mórt(e) hominís cunctátio longa (e)st
Никакая медлительность не бывает слишком велика, когда речь идет о смерти человека; нельзя торопиться, когда речь идет о смерти человека.Ювенал, "Сатиры", VI, 220.Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Núll(a) unquám de mórt(e) hominís cunctátio longa (e)st
-
2 intereo
inter-eo, iī, itum, īre, in etw. untergehen, sich verlieren, I) eig.: ut interit in magnitudine maris Aegaei stilla mellis, Cic.: prima flamma incerta, modo interiens, modo resurgens, Sen.: saxa intereunt venis, vermischen sich mit den A., Auct. Aetnae. – II) übtr., untergehen, verloren gehen, zugrunde gehen, umkommen, a) v. Lebl.: intereunt sacra, Cic., litterae, Cic.: interit ignis, Cic., aestas, Hor.: semina (Sprößlinge) intereunt, Colum.: naves naufragio intereunt, Caes.: usus interit, ist vergeblich, Caes.: pecunia interit largitione magistratuum, geht Null für Null auf, Nep.: possessio, der Besitz hört auf, ICt.: summum illud (numen) et aeternum neque imitabile neque interiturum (vergänglich), Tac. – b) v. Menschen: fame aut ferro, Caes.: morbo, ex vulnere, Curt.: interii, ich bin verloren, unglücklich, Ter.: inteream, ich will des Todes sein, Hor. – / Partiz. interitus, a, um, untergegangen, umgekommen, multis utrimque interitis, Claud. Quadrig. ann. fr. 96 ( bei Prisc. 9, 49): eam interitam dedere, Sidon. epist. 2, 10, 1 (Lütjoh. interemptam). – vulg. Imperf. interiebat, Heges. 4, 15, 2, interiebant, Sulp. Sev. chron. 2, 30, 3 cod. P ( aber Caes. b. G. 7, 82, 1 interibant). – vulg. Fut. interiet, interient, Grom. vet. 351, 4 sq. – Perf. interivi, Apul. met. 7, 7, gew. interii usw. – zsgz. Perf.-Formen interisset, Lact. 1, 12, 8: interissent, Cic. de div. 2, 20: interisse, ibid. 1, 119. Vgl. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 358.
-
3 pecunia
pecūnia, ae, f. (v. pecus, weil der Reichtum der Alten in Vieh bestand), I) das (zeitliche) Vermögen, pec. aliena, Cic.: ampla atque praeclara, Cic.: magna, maxima, Cic.: pecuniae magnitudo, Cic.: pecuniam facere, V. erwerben, Cic.: u. so ex nummis pecuniam maximam facere, Cic.: magnam pecuniam secum portare (mitbringen), Nep.: cum magna pecunia venire, Nep.: magna pecunia alci relicta est (erblich hinterlassen), Cic.: in pecore tum consistebat pecunia pastoribus, Varro LL.: in alienam pecuniam tam amplam atque praeclaram nullo iure invasit, Cic. – II) insbes., das Geld, die Geldmasse, Geldsumme, Plur. Gelder, Geldmengen, Geldsummen, a) übh.: pec. aerea, argentea, aurea, Augustin. de civ. dei 4, 21 u. 28: non adesa iam, sed abundans etiam pec., Cic.: pec. amplior, Auct. b. Alex.: captiva (erbeutetes), Liv.: cruenta, Blutgeld, Cic. u. Val. Max.: fenebris, Suet.: grandis, Cic.: immanis, infinita, ingens, Cic.: innumerabilis, Cic.: multaticia, Liv.: numerata od. praesens, bares Geld, Cic.: pecunia parvula, Cic.: pec. publica, Staatseinkünfte, Staatskasse, Cic., Kriegskasse, Caes.: pec. reliqua, der Rest des G., Cic.: pec. venditorum hominum, Erlös aus usw., Eutr.: pec. ludiaria, Spielgeld, Inscr. – pecuniae extraordinariae, Cic.: familiares, das Privatvermögen, Tac.: magnae, Cic.: multae, Cic.: tantae et tam infinitae pecuniae, Cic. – cupidus pecuniae, Cic.: inops pecuniae, Val. Max. – tanta pecuniae accessio, Nep.: cupiditas pecuniae, Nep.: dissipatio pecuniae publicae, Cic.: effusiones pecuniarum, Cic.: pecuniae reditus, Geldeinkünfte, Nep.: summa pecuniae, Liv.: incredibilis pecuniae summa, Curt.: pecuniae quinquaginta talenta, Nep.: pecuniae usura, Cic.: pecuniae usus, Nep. – abiurare in iure pecuniam, Plaut.: accipere pecuniam, übh. »Geld empfangen« u. »Geld nehmen, sich bestechen lassen«, Cic.: ob innocentes condemnandos pecunias accipere, Iustin.: accipere pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: accipere pecuniam fenore (gegen Zinsen), Liv.: accipere (erheben) ex aerario pecuniam alcis nomine, Cic.: aedificatur pecuniā publicā classis centum navium, Nep.: amittere pecuniam grandem, Cic.: attribuere (anweisen) pecuniam publicam ex vectigalibus populi Romani ad emendum frumentum, Cic.: auferre pecuniam ab alqo, Cic.: augere summam pecuniae, zum Gebot zulegen, Liv.: avertere pecuniam domum, unterschlagen, Cic.: capere (nehmen, sich zueignen) pecunias, pecunias magnas hoc nomine, Cic.: capere (sich geben lassen) aperte pecunias ob rem iudicandam, Cic.: cogere pecuniam, pecunias u. dgl., s. cōgono. I, 1, c (Bd. 1. S. 1246): coacervare pecuniam, pecunias, Cic.: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore collocare, Suet.: in ea provincia magnas pecunias collocatas habere (angelegt haben), Cic.: conciliare (sich erwerben) pecuniam, Cic.: conferre pecuniam, pecunias, zusammenschießen, Nep., pecuniam simul cum ceteris, Nep., alci pecuniam ad statuam, Cic.: conficere pecuniam, s. cōn-ficiono. I, 2, a (Bd. 1. S. 1444): flare et conflare pecuniam, Münzen und Geld (sich) machen, Cic.: chirographis venalibus innumerabilem pecuniam congerere in illam domum, Cic.: conicere (stecken, verwenden) tantam pecuniam in praeclara illa propylaea, Cic.: consumptam esse omnen istam pecuniam in statuis, Cic.: corripere (an sich reißen, in Beschlag nehmen) pecuniam innumerabilem, Cic., pecunias, Cic.: corrogare pecuniam ad necessarios sumptus, Caes.: corrumpere alqm pecuniā, Nep.: curare pecuniam, s. cūrono. II, 3, b (Bd. 1. S. 1837 oben): dare pecuniam ad alqd, Nep.: eam pecuniam datam esse statuarum nomine, Cic.: dare pro pecunia aliquid, quod est tantumdem, Ps. Quint. decl.: debere (alci) pecuniam, s. dēbeono. I: celeriter pecunia deesse coepit, Nep.: deponere pecuniam apud alqm, Cic., ad Phacum (in Phakus), Liv., in Cilicia apud Solos in delubro, Cic.: devorare (durch die Gurgel jagen, verprassen) pecuniam, omnem pecuniam publicam, Cic.: dilapidare (verschwenden) pecuniam, Ps. Cic. ep. ad Octav. § 3 u. ICt.: dispensare pecuniam, die Kriegskasse verwalten, Kriegszahlmeister sein, Nep.: dissipare frustra pecuniam ex aerario acceptam, Cic.: dissipare atque effundere pecuniam publicam, Cic.: dissolvere pecuniam, Cic.: dissolvere alci pecuniam pro alqa re, etw. mit Geld ablösen, Caes.: donare pecuniae quinquaginta talenta civibus suis, Nep.: donari magnā pecuniā, Nep.: eripere ab alqo pecuniam grandem, Cic.: erogare (anweisen, auszahlen) ex aerario pecuniam publicam, Cic.: erogare quaestoribus pecuniam in classem, Cic., multas pecunias in operum locationes, Cic.: unde in eos sumptus pecunia erogaretur, Liv.: exhaurire omnem pecuniam ex aerario, Cic.: exigere pecuniam, pecunias, Cic., pecunias raptim, Liv.: facere (sich machen, erwerben) magnas pecunias ex metallis, Nep.: fenerare pecuniam, s. fēnero: fenerari pecuniam, pecunias, Cic.: fenori dare alci pecunias, Cic.: pecunias alci ferre acceptas, gutschreiben, Cic.: pecunias alci ferre expensas, in Rechnung bringen, als mir schuldig eintragen, Cic.: pecunias alci sine fenore expensas ferre, vorschießen, Liv.: pecuniā fidere, Nep.: pecuniam habere, non habere, Cic.: pecuniam tantam habere, ut etc., Cic.: imperare civitatibus pecuniam classis nomine, Cic.: imperare civitatibus tyrannisque magnas pecunias, Caes.: imperare iis ampliorem pecuniam, Auct. b. Alex.: imperare pecuniam, Cic.: indigere pecuniae, Cic., pecuniā, Nep.: pecunia publica largitione magistratuum quotannis interit (geht Null für Null auf), Nep.: legare alci pecuniam, Cic., alci testamento pecuniam, Ps. Quint. decl., alci testamento grandem pecuniam, Cic.: locupletare pecuniā totam Africam, Nep.: mercari praesenti pecuniā, Plaut.: multari pecuniā, Nep.: mutuari pecuniam, Ps. Quint. decl., pecunias, Cic., pecunias levioribus usuris, Suet.: pecunias mutuas sumere, Cic., ab alqo, Caes.: pecuniam mutuam sumere ab alqo, Cic.: insequentis anni pecuniam mutuam praecipere, als Anleihe vorausnehmen, Caes.: pecuniam dare mutuam, Cic.: quaerere pecunias mutuas fenore, Liv.: numerare alci pecuniam, Cic.: nescire pecuniam, das G. nicht kennen, Solin.: pecuniam occupare grandi fenore, Cic., graviore fenore, Suet.: parare (anschaffen) pecuniā alqd (zB. equos, vasa pretiosa), Cic.: parĕre (erwerben) pecuniam in operis artificum scaenicorum, Gell.: pecunia non modo non contra leges, sed legibus (gesetzlich) parta, Cic.: pendĕre pecuniam, s. pendono. I, B, 1: perdere pecuniam, Gell.: tantam pecuniam populi Romani tam brevi tempore perire potuisse, Cic.: permutare (in Wechsel umsetzen) pecuniam, Cic.: perscribere pecuniam, s. per-scrībo: persolvere alci pecuniam ab alqo, Cic.: petere pecuniam ab alqo, Cic.: polliceri alci pecuniam, Cic.: ponere (niederlegen) pecuniam apud alqm, Cic.: promere pecuniam ex aerario contra legem, Liv.: profundere pecuniam, Cic., tantam pecuniam, Plin. pan.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: redigere pecuniam ex etc. od. in etc., s. redigono. II, A: redigere omnia in pecuniam, zu G. machen, Ps. Quint. decl.: referre (buchen, verrechnen) pecunias acceptas u. dgl., s. re-ferono. II, 2: repetere pecunias statuarum nomine, der Bildsäulen halber wegen Erpressung klagen, Cic.: reponere pecuniam in aerario, Nep.: repraesentare pecuniam ab alqo, durch Anweisung an jmd. bar zahlen, Cic.: retribuere populo pecuniam pro Siculo frumento acceptam, Liv.: seponere captivam pecuniam in aedificationem templi, Liv.: solvere pecuniam, s. solvono. I, B, 1, a, α: sublevare pecuniā alcis fugam, Nep.: subministrare alci pecuniam, Cic.: sumere pecuniam alcis fide (auf jmds. Kredit) ab alqo, Cic.: ut pecunia superesset, quae in aerario reponeretur, Nep.: suppeditare alci pecuniam, Nep.: transferre omnem pecuniam Athenas, Nep.: cum privatis non potuerat transigi minore pecuniā, Cic.: venire (gelangen) paucis annis ad magnas pecunias, Cic. – b) in spät. Kaiserzt. = nummus, die Münze, das Geldstück, Geldmünze, vitiare pecunias, Eutr. 9, 14. – bes. die Kupfermünze, scaenicis numquam aurum, numquam argentum, vix pecuniam donavit, Lampr. Alex. Sev. 33. § 3. – c) personif., dea Pecunia, Arnob. 4, 9. Augustin. de civ. dei 4, 21: als Beiname Jupiters, ibid. 7, 11. – / Archaist. pequnia oft in Inschr., zB. Corp. inscr. Lat. 1, 577 colum. 3, 13; 1, 604 u. ö.
-
4 pereo
per-eo, iī (selten īvī), itūrus, īre, ganz weggehen, verloren gehen, sich verlieren, verschwinden, I) im allg.: a) v. Pers.: e patria, Plaut.: ecqua inde perisset soror, Ter. – b) v. Lebl.: pereunt imbres, Lucr.: pereunt victae sole tepente nives, schmilzt, Ov.: u. so perit nix in ferculo, Plin. ep.: dolium lymphae pereuntis, schwindenden, Hor.: ne fecundae vena periret aquae, Ov. – v. Abstr., secretum inter nos periturum, das Geheimnis werde unter uns sich verlieren, unter uns bleiben, Petron.: ebenso fatum, Petron. II) prägn., verloren gehen = umkommen, untergehen, zugrunde gehen, A) eig., a) v. Pers., umkommen, ums Leben kommen, sterben, α) im Kampfe von Feindes Hand, foede, praeclare, Cic.: fortiter, Sen. rhet.: dispersos perituros, Nep. – ab Hannibale, Plin. 11, 189: und im Schachspiele, fac pereat vitreo miles ab hoste tuus, laß deinen Bauer schlagen, Ov. art. am. 2, 208. – β) durch Schiffbruch, Krankheit usw., naufragio, Cic.: morbo, Hirt. b. Alex. u. Suet., u. a morbo, Nep.: vulnere, Cic.: ex vulnere, Suet.: ex vulneribus, Liv.: summo cruciatu supplicioque, Cic. – absol., Cic.: si pertulisset (epistulam), sibi esse pereundum, sei verloren, ein Kind des Todes, Nep. – γ) durch Selbstmord, eodem sibi leto, quo ipse interiisset, esse pereundum, Cic.: fame p., Cic.: liceat perire poëtis, Hor.: ut periturus, Tac. – δ) durch Henkersschwert, ferro poenali, Amm. 28, 1, 5. b) v. Lebl.: pereunda puppis est probe, muß untergehen, Plaut.: quin aedes cum fundamento perierint, Plaut.: urbes pereunt funditus, Hor.: peritura regna, Verg.: tantam pecuniam tam brevi perire potuisse, Null für Null aufgehen, Cic.: qui patriam pro se perire censent, Liv. – B) übtr.: 1) vor Liebe vergehen, sterblich verliebt sein, amore, Verg.: nudā Lacaenā, Prop. – m. Acc., alteram efflictim perit, liebt zum Sterben, Plaut. – 2) politisch od. bürgerlich untergehen, zugrunde gehen, fertig werden, meo vitio pereo, Cic.: Moeragenes certe periit, Cic.: peristis (ihr seid des Todes), nisi etc., Plaut.: quod si fit, pereo funditus, Ter. – dah. der Ausdruck der Verzweiflung und Klage: pereo od. perii, ich bin verloren! ich bin des Todes! o jerum! o jemine! alle Wetter! perii, Plaut. u. Ter.: pereo probe, Plaut.: pereo od. perii miser (misera), Plaut.: perii plane, planissume, Plaut.: prorsus perii, Plaut.: verb. interii, perii, Plaut.: perii, interii, occĭdi, Plaut.: u. so periimus, actum est, o jemine, es ist um uns geschehen! Ter. – und als Beteuerung: peream, si, nisi, ni, ich will des Todes sein, wenn, wenn nicht usw., m. si, Ov., m. nisi, Cass. (b. Cic.) u.a., m. ni, Varro. – 3) v. Lebl., verloren gehen, a) übh. v. dem, was ohne Erfolg, ohne Nutzen bleibt, opera et impensa periit, Auct. b. Macr.: ne oleum et opera philologiae nostrae perierit, Cic.: dum languet libertus, patrono operae pereunt, ICt.: omne discrimen perit, Sen. – u. v. der Zeit, die unbenutzt verstreicht, nullus perit otio dies, Plin.: ne quis, cum in urbem rediero, contubernio nostro dies pereat, Plin. ep.: qui dies interea cesserint, patrono perire, ICt.: si auxilii perierunt tempora primi, Ov. – b) als jurist. t. t., verloren gehen, erlöschen, quia multis actiones et res (Klagerecht und Anspruch) peribant, Liv. 39, 18, 1: perit lis, causa, ICt.: perit legatum, ICt.: perit privilegium, ICt. – / Imperf. peribat, Plaut. Bacch. 469. Verg. Aen. 4, 696: peribant, Cic. Verr. 5, 116: Perf. perivit, Apul. met. 4, 21. – Synk. Perf. peristi, Prop. 2, 33, 31: perit, Lucr. 4, 769. Stat. Theb. 10, 323. Iuven. 8, 85. Spart. Hadr. 23, 16 Peter. Lact. 3, 20, 17: perissent, Lact. 3, 23, 14: perisse, Ov. am. 2, 19, 56. Liv. 1, 49, 1 u.a. Plin. ep. 2, 14, 12. – Fut. periet, Vulg. Sirach 23, 7. Orest. trag. 169: perient, Coripp. Ioann. 7, 27. – vulg. Nbf. perio, wovon periat, Corp. inscr. Lat. 4, 1173 u. 1839. Vgl. übh. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 508 u. 509.
-
5 intereo
inter-eo, iī, itum, īre, in etw. untergehen, sich verlieren, I) eig.: ut interit in magnitudine maris Aegaei stilla mellis, Cic.: prima flamma incerta, modo interiens, modo resurgens, Sen.: saxa intereunt venis, vermischen sich mit den A., Auct. Aetnae. – II) übtr., untergehen, verloren gehen, zugrunde gehen, umkommen, a) v. Lebl.: intereunt sacra, Cic., litterae, Cic.: interit ignis, Cic., aestas, Hor.: semina (Sprößlinge) intereunt, Colum.: naves naufragio intereunt, Caes.: usus interit, ist vergeblich, Caes.: pecunia interit largitione magistratuum, geht Null für Null auf, Nep.: possessio, der Besitz hört auf, ICt.: summum illud (numen) et aeternum neque imitabile neque interiturum (vergänglich), Tac. – b) v. Menschen: fame aut ferro, Caes.: morbo, ex vulnere, Curt.: interii, ich bin verloren, unglücklich, Ter.: inteream, ich will des Todes sein, Hor. – ⇒ Partiz. interitus, a, um, untergegangen, umgekommen, multis utrimque interitis, Claud. Quadrig. ann. fr. 96 ( bei Prisc. 9, 49): eam interitam dedere, Sidon. epist. 2, 10, 1 (Lütjoh. interemptam). – vulg. Imperf. interiebat, Heges. 4, 15, 2, interiebant, Sulp. Sev. chron. 2, 30, 3 cod. P ( aber Caes. b. G. 7, 82, 1 interibant). – vulg. Fut. interiet, interient, Grom. vet. 351, 4 sq. – Perf. interivi, Apul. met. 7, 7, gew. interii usw. – zsgz. Perf.-Formen interisset, Lact. 1, 12, 8: interissent, Cic. de div. 2, 20:————interisse, ibid. 1, 119. Vgl. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 358. -
6 pecunia
pecūnia, ae, f. (v. pecus, weil der Reichtum der Alten in Vieh bestand), I) das (zeitliche) Vermögen, pec. aliena, Cic.: ampla atque praeclara, Cic.: magna, maxima, Cic.: pecuniae magnitudo, Cic.: pecuniam facere, V. erwerben, Cic.: u. so ex nummis pecuniam maximam facere, Cic.: magnam pecuniam secum portare (mitbringen), Nep.: cum magna pecunia venire, Nep.: magna pecunia alci relicta est (erblich hinterlassen), Cic.: in pecore tum consistebat pecunia pastoribus, Varro LL.: in alienam pecuniam tam amplam atque praeclaram nullo iure invasit, Cic. – II) insbes., das Geld, die Geldmasse, Geldsumme, Plur. Gelder, Geldmengen, Geldsummen, a) übh.: pec. aerea, argentea, aurea, Augustin. de civ. dei 4, 21 u. 28: non adesa iam, sed abundans etiam pec., Cic.: pec. amplior, Auct. b. Alex.: captiva (erbeutetes), Liv.: cruenta, Blutgeld, Cic. u. Val. Max.: fenebris, Suet.: grandis, Cic.: immanis, infinita, ingens, Cic.: innumerabilis, Cic.: multaticia, Liv.: numerata od. praesens, bares Geld, Cic.: pecunia parvula, Cic.: pec. publica, Staatseinkünfte, Staatskasse, Cic., Kriegskasse, Caes.: pec. reliqua, der Rest des G., Cic.: pec. venditorum hominum, Erlös aus usw., Eutr.: pec. ludiaria, Spielgeld, Inscr. – pecuniae extraordinariae, Cic.: familiares, das Privatvermögen, Tac.: magnae, Cic.: multae, Cic.: tantae et tam infini-————tae pecuniae, Cic. – cupidus pecuniae, Cic.: inops pecuniae, Val. Max. – tanta pecuniae accessio, Nep.: cupiditas pecuniae, Nep.: dissipatio pecuniae publicae, Cic.: effusiones pecuniarum, Cic.: pecuniae reditus, Geldeinkünfte, Nep.: summa pecuniae, Liv.: incredibilis pecuniae summa, Curt.: pecuniae quinquaginta talenta, Nep.: pecuniae usura, Cic.: pecuniae usus, Nep. – abiurare in iure pecuniam, Plaut.: accipere pecuniam, übh. »Geld empfangen« u. »Geld nehmen, sich bestechen lassen«, Cic.: ob innocentes condemnandos pecunias accipere, Iustin.: accipere pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: accipere pecuniam fenore (gegen Zinsen), Liv.: accipere (erheben) ex aerario pecuniam alcis nomine, Cic.: aedificatur pecuniā publicā classis centum navium, Nep.: amittere pecuniam grandem, Cic.: attribuere (anweisen) pecuniam publicam ex vectigalibus populi Romani ad emendum frumentum, Cic.: auferre pecuniam ab alqo, Cic.: augere summam pecuniae, zum Gebot zulegen, Liv.: avertere pecuniam domum, unterschlagen, Cic.: capere (nehmen, sich zueignen) pecunias, pecunias magnas hoc nomine, Cic.: capere (sich geben lassen) aperte pecunias ob rem iudicandam, Cic.: cogere pecuniam, pecunias u. dgl., s. cogo no. I, 1, c (Bd. 1. S. 1246): coacervare pecuniam, pecunias, Cic.: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore collocare, Suet.: in ea provincia magnas pecunias collocatas ha-————bere (angelegt haben), Cic.: conciliare (sich erwerben) pecuniam, Cic.: conferre pecuniam, pecunias, zusammenschießen, Nep., pecuniam simul cum ceteris, Nep., alci pecuniam ad statuam, Cic.: conficere pecuniam, s. conficio no. I, 2, a (Bd. 1. S. 1444): flare et conflare pecuniam, Münzen und Geld (sich) machen, Cic.: chirographis venalibus innumerabilem pecuniam congerere in illam domum, Cic.: conicere (stecken, verwenden) tantam pecuniam in praeclara illa propylaea, Cic.: consumptam esse omnen istam pecuniam in statuis, Cic.: corripere (an sich reißen, in Beschlag nehmen) pecuniam innumerabilem, Cic., pecunias, Cic.: corrogare pecuniam ad necessarios sumptus, Caes.: corrumpere alqm pecuniā, Nep.: curare pecuniam, s. curo no. II, 3, b (Bd. 1. S. 1837 oben): dare pecuniam ad alqd, Nep.: eam pecuniam datam esse statuarum nomine, Cic.: dare pro pecunia aliquid, quod est tantumdem, Ps. Quint. decl.: debere (alci) pecuniam, s. debeo no. I: celeriter pecunia deesse coepit, Nep.: deponere pecuniam apud alqm, Cic., ad Phacum (in Phakus), Liv., in Cilicia apud Solos in delubro, Cic.: devorare (durch die Gurgel jagen, verprassen) pecuniam, omnem pecuniam publicam, Cic.: dilapidare (verschwenden) pecuniam, Ps. Cic. ep. ad Octav. § 3 u. ICt.: dispensare pecuniam, die Kriegskasse verwalten, Kriegszahlmeister sein, Nep.: dissipare frustra pecuniam ex aerario acceptam, Cic.: dis-————sipare atque effundere pecuniam publicam, Cic.: dissolvere pecuniam, Cic.: dissolvere alci pecuniam pro alqa re, etw. mit Geld ablösen, Caes.: donare pecuniae quinquaginta talenta civibus suis, Nep.: donari magnā pecuniā, Nep.: eripere ab alqo pecuniam grandem, Cic.: erogare (anweisen, auszahlen) ex aerario pecuniam publicam, Cic.: erogare quaestoribus pecuniam in classem, Cic., multas pecunias in operum locationes, Cic.: unde in eos sumptus pecunia erogaretur, Liv.: exhaurire omnem pecuniam ex aerario, Cic.: exigere pecuniam, pecunias, Cic., pecunias raptim, Liv.: facere (sich machen, erwerben) magnas pecunias ex metallis, Nep.: fenerare pecuniam, s. fenero: fenerari pecuniam, pecunias, Cic.: fenori dare alci pecunias, Cic.: pecunias alci ferre acceptas, gutschreiben, Cic.: pecunias alci ferre expensas, in Rechnung bringen, als mir schuldig eintragen, Cic.: pecunias alci sine fenore expensas ferre, vorschießen, Liv.: pecuniā fidere, Nep.: pecuniam habere, non habere, Cic.: pecuniam tantam habere, ut etc., Cic.: imperare civitatibus pecuniam classis nomine, Cic.: imperare civitatibus tyrannisque magnas pecunias, Caes.: imperare iis ampliorem pecuniam, Auct. b. Alex.: imperare pecuniam, Cic.: indigere pecuniae, Cic., pecuniā, Nep.: pecunia publica largitione magistratuum quotannis interit (geht Null für Null auf), Nep.: legare alci pecuniam, Cic., alci testamento pecuniam, Ps.————Quint. decl., alci testamento grandem pecuniam, Cic.: locupletare pecuniā totam Africam, Nep.: mercari praesenti pecuniā, Plaut.: multari pecuniā, Nep.: mutuari pecuniam, Ps. Quint. decl., pecunias, Cic., pecunias levioribus usuris, Suet.: pecunias mutuas sumere, Cic., ab alqo, Caes.: pecuniam mutuam sumere ab alqo, Cic.: insequentis anni pecuniam mutuam praecipere, als Anleihe vorausnehmen, Caes.: pecuniam dare mutuam, Cic.: quaerere pecunias mutuas fenore, Liv.: numerare alci pecuniam, Cic.: nescire pecuniam, das G. nicht kennen, Solin.: pecuniam occupare grandi fenore, Cic., graviore fenore, Suet.: parare (anschaffen) pecuniā alqd (zB. equos, vasa pretiosa), Cic.: parĕre (erwerben) pecuniam in operis artificum scaenicorum, Gell.: pecunia non modo non contra leges, sed legibus (gesetzlich) parta, Cic.: pendĕre pecuniam, s. pendo no. I, B, 1: perdere pecuniam, Gell.: tantam pecuniam populi Romani tam brevi tempore perire potuisse, Cic.: permutare (in Wechsel umsetzen) pecuniam, Cic.: perscribere pecuniam, s. perscribo: persolvere alci pecuniam ab alqo, Cic.: petere pecuniam ab alqo, Cic.: polliceri alci pecuniam, Cic.: ponere (niederlegen) pecuniam apud alqm, Cic.: promere pecuniam ex aerario contra legem, Liv.: profundere pecuniam, Cic., tantam pecuniam, Plin. pan.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: redigere pecuniam ex etc. od. in etc., s. redigo no. II, A: redi-————gere omnia in pecuniam, zu G. machen, Ps. Quint. decl.: referre (buchen, verrechnen) pecunias acceptas u. dgl., s. refero no. II, 2: repetere pecunias statuarum nomine, der Bildsäulen halber wegen Erpressung klagen, Cic.: reponere pecuniam in aerario, Nep.: repraesentare pecuniam ab alqo, durch Anweisung an jmd. bar zahlen, Cic.: retribuere populo pecuniam pro Siculo frumento acceptam, Liv.: seponere captivam pecuniam in aedificationem templi, Liv.: solvere pecuniam, s. solvo no. I, B, 1, a, α: sublevare pecuniā alcis fugam, Nep.: subministrare alci pecuniam, Cic.: sumere pecuniam alcis fide (auf jmds. Kredit) ab alqo, Cic.: ut pecunia superesset, quae in aerario reponeretur, Nep.: suppeditare alci pecuniam, Nep.: transferre omnem pecuniam Athenas, Nep.: cum privatis non potuerat transigi minore pecuniā, Cic.: venire (gelangen) paucis annis ad magnas pecunias, Cic. – b) in spät. Kaiserzt. = nummus, die Münze, das Geldstück, Geldmünze, vitiare pecunias, Eutr. 9, 14. – bes. die Kupfermünze, scaenicis numquam aurum, numquam argentum, vix pecuniam donavit, Lampr. Alex. Sev. 33. § 3. – c) personif., dea Pecunia, Arnob. 4, 9. Augustin. de civ. dei 4, 21: als Beiname Jupiters, ibid. 7, 11. – ⇒ Archaist. pequnia oft in Inschr., zB. Corp. inscr. Lat. 1, 577 colum. 3, 13; 1, 604 u. ö. -
7 pereo
per-eo, iī (selten īvī), itūrus, īre, ganz weggehen, verloren gehen, sich verlieren, verschwinden, I) im allg.: a) v. Pers.: e patria, Plaut.: ecqua inde perisset soror, Ter. – b) v. Lebl.: pereunt imbres, Lucr.: pereunt victae sole tepente nives, schmilzt, Ov.: u. so perit nix in ferculo, Plin. ep.: dolium lymphae pereuntis, schwindenden, Hor.: ne fecundae vena periret aquae, Ov. – v. Abstr., secretum inter nos periturum, das Geheimnis werde unter uns sich verlieren, unter uns bleiben, Petron.: ebenso fatum, Petron. II) prägn., verloren gehen = umkommen, untergehen, zugrunde gehen, A) eig., a) v. Pers., umkommen, ums Leben kommen, sterben, α) im Kampfe von Feindes Hand, foede, praeclare, Cic.: fortiter, Sen. rhet.: dispersos perituros, Nep. – ab Hannibale, Plin. 11, 189: und im Schachspiele, fac pereat vitreo miles ab hoste tuus, laß deinen Bauer schlagen, Ov. art. am. 2, 208. – β) durch Schiffbruch, Krankheit usw., naufragio, Cic.: morbo, Hirt. b. Alex. u. Suet., u. a morbo, Nep.: vulnere, Cic.: ex vulnere, Suet.: ex vulneribus, Liv.: summo cruciatu supplicioque, Cic. – absol., Cic.: si pertulisset (epistulam), sibi esse pereundum, sei verloren, ein Kind des Todes, Nep. – γ) durch Selbstmord, eodem sibi leto, quo ipse interiisset, esse pereundum, Cic.: fame p., Cic.: liceat perire poëtis, Hor.: ut periturus, Tac. – δ) durch Henkers-————schwert, ferro poenali, Amm. 28, 1, 5. b) v. Lebl.: pereunda puppis est probe, muß untergehen, Plaut.: quin aedes cum fundamento perierint, Plaut.: urbes pereunt funditus, Hor.: peritura regna, Verg.: tantam pecuniam tam brevi perire potuisse, Null für Null aufgehen, Cic.: qui patriam pro se perire censent, Liv. – B) übtr.: 1) vor Liebe vergehen, sterblich verliebt sein, amore, Verg.: nudā Lacaenā, Prop. – m. Acc., alteram efflictim perit, liebt zum Sterben, Plaut. – 2) politisch od. bürgerlich untergehen, zugrunde gehen, fertig werden, meo vitio pereo, Cic.: Moeragenes certe periit, Cic.: peristis (ihr seid des Todes), nisi etc., Plaut.: quod si fit, pereo funditus, Ter. – dah. der Ausdruck der Verzweiflung und Klage: pereo od. perii, ich bin verloren! ich bin des Todes! o jerum! o jemine! alle Wetter! perii, Plaut. u. Ter.: pereo probe, Plaut.: pereo od. perii miser (misera), Plaut.: perii plane, planissume, Plaut.: prorsus perii, Plaut.: verb. interii, perii, Plaut.: perii, interii, occĭdi, Plaut.: u. so periimus, actum est, o jemine, es ist um uns geschehen! Ter. – und als Beteuerung: peream, si, nisi, ni, ich will des Todes sein, wenn, wenn nicht usw., m. si, Ov., m. nisi, Cass. (b. Cic.) u.a., m. ni, Varro. – 3) v. Lebl., verloren gehen, a) übh. v. dem, was ohne Erfolg, ohne Nutzen bleibt, opera et impensa periit, Auct. b. Macr.: ne oleum et opera philologiae nostrae perierit, Cic.: dum languet————libertus, patrono operae pereunt, ICt.: omne discrimen perit, Sen. – u. v. der Zeit, die unbenutzt verstreicht, nullus perit otio dies, Plin.: ne quis, cum in urbem rediero, contubernio nostro dies pereat, Plin. ep.: qui dies interea cesserint, patrono perire, ICt.: si auxilii perierunt tempora primi, Ov. – b) als jurist. t. t., verloren gehen, erlöschen, quia multis actiones et res (Klagerecht und Anspruch) peribant, Liv. 39, 18, 1: perit lis, causa, ICt.: perit legatum, ICt.: perit privilegium, ICt. – ⇒ Imperf. peribat, Plaut. Bacch. 469. Verg. Aen. 4, 696: peribant, Cic. Verr. 5, 116: Perf. perivit, Apul. met. 4, 21. – Synk. Perf. peristi, Prop. 2, 33, 31: perit, Lucr. 4, 769. Stat. Theb. 10, 323. Iuven. 8, 85. Spart. Hadr. 23, 16 Peter. Lact. 3, 20, 17: perissent, Lact. 3, 23, 14: perisse, Ov. am. 2, 19, 56. Liv. 1, 49, 1 u.a. Plin. ep. 2, 14, 12. – Fut. periet, Vulg. Sirach 23, 7. Orest. trag. 169: perient, Coripp. Ioann. 7, 27. – vulg. Nbf. perio, wovon periat, Corp. inscr. Lat. 4, 1173 u. 1839. Vgl. übh. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 508 u. 509. -
8 Hóc volo, síc jubeó, sit pró ratióne volúntas
= Sic pró ratióne volúntas, = Sic volo, síc jubeó, stat pró ratióne volúntas, = Stat pro ratiōne voluntasЯ этого хочу, так я велю, пусть доводом будет моя воля.Ювенал, "Сатиры", VI, 219-23:- Póne crucém servó. - Meruít quo crímine sérvusSúppliciúm? quis téstis adést? quis détulit? áudi,Núll(a) unquám de mórt(e) hominís cunctátio lónga (e)st.- Ó deméns, ita sérvus homó (e)st? Nil fécerit, ésto:Hóc volo, síc jubeó, sit pró ratióne volúntas."Крестную казнь рабу". - "Разве он заслужил наказанье?Послушай: Если на смерть посылать человека,:- нельзя торопиться"."Что ты, глупец? Разве раб - человек? Пусть он не преступник, -Так я хочу, так велю, вместо довода будь моя воля!"(Перевод Д. Недовича и Ф. Петровского)- Знатная римлянка требует от своего мужа расправы над вызвавшим ее неудовольствие рабом.В своем рвении он [ падре ] дошел даже до того, что принялся цитировать мне латинские сентенции, которые я сам же выискивал для него, причем употребляя их намного удачнее, чем это получалось у него в церкви: прежде чем приказать мне что-нибудь, он говорил: "Hoc volo, sic jubeo, sit pro ratione voluntas". (Хосе Рубен Ромеро, Никчемная жизнь Пито Переса.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Hóc volo, síc jubeó, sit pró ratióne volúntas
-
9 Náviget, háec summá (e)st
Пусть плывет, это все.Вергилий, "Энеида", IV, 223-237:Vád(e) age, náte, vocá zephyrós et lábere pínnis,Dárdaniúmque ducém, Tyriá Karthágine quí nuncÉxpectát fatísque datás non réspicit úrbes,Ádloquer(e) ét celerís defér mea dícta per áuras.Prómisít Grajúmqu(e) ideó bis víndicat ármis;Italiám regerét, genus ált(o) a sánguine TéucriPróderet ác totúm sub léges mítteret órbem.Néc super ípse suá molítur láude labórem,Náviget: háec summá (e)st, hic nóstri núntius ésto.Сын мой, ступай, Зефиров зови и к владыке дарданцевТы на крыльях слети: он теперь в Карфагене тирийскомМедлит, забыв об иных городах, судьбой ему данных, -Все, что скажу я, ему отнеси ты с ветром проворным:Мать, за сына моля, не это нам обещалаИ не затем два раза его спасала от греков, -Но чтоб Италией он, вековую державу зачавшей,Род произвел и весь мир своим подчинил бы законам.Если ж его самого не прельщает подвигов слава,Если трудами хвалу он себе снискать не желает, -Разве о внуках своих, о Лавиния пашнях не помнит?Пусть отплывает! Вот все, что от нас ему возвестишь ты.(Перевод С. Ошерова)- Слова Юпитера, отправляющего вестника богов Меркурия к Энею с приказанием плыть из Карфагена в Италию, предназначенную ему после падения Трои как новая родина.Тому новому, что вырастает из европейской войны и Октябрьской революции, суждено развиваться целые столетия; литература вправе потратить несколько лет на то, чтобы осознать и научиться воплощать это новое. О нашей молодой поэзии скажем словами Вергилия: naviget, haec summa est, пусть она плывет (т. е. идет вперед, а не стоит на месте), в этом - все. (В. Я. Брюсов, Смысл современной поэзии.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Náviget, háec summá (e)st
-
10 numerus
numerus, ī, m. (aus *nomesos; vgl. νέμω, νομή), die Zahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: 1) im allg., die Zahl als Bezeichnung der Vielheit, numerus minimus, Liv.: numero comprehendere res, zählen, Verg.: numerum subducere, Catull.: numerum inire, eine Zählung vornehmen, Caes.: so auch inire numerum interfectorum, copiarum, Liv. u. Curt.: numerum subtiliter exsequi, genau angeben, Liv.: neque quam multae species nec nomina quae sint, est numerus, kann gezählt werden, Verg.: tum deinceps proximi cuiusque collegii... in sortem coicerentur, quoad is numerus effectus esset, quem ad numerum in provincias mitti oporteret, SC. bei Cael. in Cic. ep. 8, 8. § 8. – 2) insbes.: a) eine bestimmte Zahl, Anzahl, Reihe, piratarum, Cic.: supplevere ceteri numerum, Liv.: navis habet suum numerum, seine gehörige Ladung, Anzahl an Mannschaft, Cic.: ad numerum esse, mitti, in der gehörigen Zahl, vollständig, Cic.: alios in numerum (um die Zahl voll zu machen) relinquere, Sen.: haec sunt tria numero, an der Zahl, im ganzen, in Summa, Cic.: so auch numero quadraginta, Sall.: quingenti numero, Tac.: pauci numero, Tac.: multi numero, Apul. – referre in deorum numero, unter der Zahl der G. anführen, Cic. (hingegen referre in deorum numerum = unter die Zahl der Götter versetzen, Suet.): so auch in deorum numero habere, Cic.: haberi in numero disertorum, Cic., in septem sapientum numero, Nep.: ducere in numero hostium, Caes.: sidera in numero deorum reponere, Cic.: qui est eo numero, qui habiti sunt etc., Cic.: hunc ad tuum (= tuorum) numerum ascribito, Cic.: ascribe me talem (i.e. talium) in numerum, Cic. – b) ( wie ἀριθμός) eine unbestimmte Anzahl, Menge, Vorrat, Masse, ein Haufen, hominum, Cic.: copiarum, Nep.: maximus numerus vini, Vorrat, Menge, Cic.: innumerabilis frumenti numerus, Cic.: nec fuit in numero (sc. hominum), hat nie gelebt, Lucr. – c) als milit. t. t. der Kaiserzeit = eine Abteilung Soldaten u. Truppenabteilung, eine Schar (Kohorte, Turme), multi numeri militum, Ulp. dig.: distribuere in numeros, Plin. ep.: sparsi per provinciam numeri, Tac.: militaris tribunus fuit et multos egit numeros, Capit. – d) ( wie ἀριθμός) die bloße Zahl, im Ggstz. zum eigentlichen Wesen, Werte, nos numerus sumus, sind eine bloße Zahl, eine bloße Null, Hor. ep. 1, 2, 27. – e) als gramm. t. t., der Numerus (Singular, Dual, Plural), Varro LL., Quint. u. spät. Gramm. – B) meton., Plur. numeri = 1) die mit Zahlen bezeichneten Würfel, numeros manu iactabit eburnos, Ov. art. am. 2, 203: tres iactet numeros, ibid.3, 355. – 2) ein Verzeichnis, Register, griech. κατάλογος, a) der Soldaten, die Rolle, Musterrolle, Liste, nomen in numeros referre, Plin. ep.: in numeris esse, ICt.: amputare numeros legionum auxiliorumque, die Kopfzahl, Stärke der Legionen und Hilfstruppen, Tac.: dah. Er. extra numerum es mihi (du kommst bei mir nicht in Betracht [s. no. II, 3], u. im militär. Sinne = bist mir überzählig). Pe. idem istuc aliis adscriptivis ad legionem fieri solet, Plaut. Men. 183. – b) der Zivil- u. Militärbeamten, das Verzeichnis, die Matrikel, Cod. Iust. 12, 7, 2. – 3) die Mathematik, Astrologie, Cic. u.a. – poet. auch im Sing., Claud. cons. Mall. 130. – II) übtr.: 1) übh. der Teil eines Ganzen, animalia trunca suis numeris, Ov.: elegans omni numero (in jeder Beziehung) poëma, Cic.: officium omnes numeros habet, ist vollkommen, Cic.: expletus omnibus suis numeris et partibus, Cic. od., numeris omnibus absolutus, Plin. ep., vollständig nach allen seinen Teilen, vollkommen: u. so omnibus oratoriis numeris absolutus, in jeder rednerischen Hinsicht, Quint.: quid omnibus numeris (in allen Stücken, in jeder Hinsicht) praestantius? Quint. – 2) der Teil eines gleichmäßig geteilten Ganzen, ein bestimmter, abgemessener Teil, a) eines Monats, luna alternis mensibus XXX implebit numeros, alternis vero detrahet singulos, Zeitabschnitte, Tage, Plin. 18, 325. – b) eines musikalischen Stückes, die Takte, Cic.: dah. die Musik, die Töne, Melodie, Verg. u. Ov.: numeri poëtici, Ggstz. prosa oratio, Colum. poët. – c) des Tanzes od. der Bewegung des Körpers, der Takt, in numerum exsultant, Lucr.: tris tantum ad numeros Satyri moveare Bathylli, Pers.: histrio si paulum se movit extra numerum, etwas aus dem Takte kam, Cic.: so extra numerum procedere, Lucr.: übtr., nil extra numerum fecisse modumque, Taktloses (Unschickliches), Hor. ep. 1, 18, 59: haec tibi laudatio procedat in numerum, nach dem Takte = in gehöriger Weise, nach Wunsch, Cic. Verr. 4, 20. – d) Plur. numeri, die taktmäßigen, regelmäßigen Bewegungen der Athleten bei ihren Wettkämpfen, etwa die Wendungen, Gänge, Quint.: verb. numeri nexusque, Sen.; vgl. Frotscher Quint. 10, 1, 4. – e) in einem Gedichte, ein Versglied, Versfuß, numeri ac modi, Cic.: dah. poet., numeri graves, heroische Verse, Ov.: numeri impares, elegische Verse, Ov. – f) in der Rede, die Abgemessenheit, der Rhythmus, die Harmonie, der Wohlklang, oratorius (Ggstz. poëticus), Cic.: membra numeris vincire, an Rhythmen binden, Cic. – 3) die Reihe, der Rang, Platz, die Stelle, Geltung, in aliquo numero et honore esse, Caes.: nullo in oratorum numero, kein Redner von Bedeutung, Cic.: obtinere aliquem numerum, Cic.: alqm numero aliquo putare, achten, schätzen, Cic.: hunc in numerum non repono, dieser kommt nicht in Betracht, Cic.: extra numerum es mihi, im Doppelsinne, s. oben no. I, B, 2, a. – dah. numero od. in numero, anstatt, wie, als, missis legatorum numero centurionibus, in der Eigenschaft von Gesandten, als Gesandte, Caes.: parentis numero esse, Cic.: in deorum numero venerandus, Cic. – 4) numerus od. numeri, die Ordnung, Regel, ad numeros quidque suos exigere, Ov.: in numerum od. numero, regelmäßig, Verg. – 5) die Pflicht, das Amt, numeros principis implere, Auct. cons. ad Liv.: Veneri numeros suos eripere, Ov. – 6) ein wohl berechneter Beweggrund, compulit autem ad hoc consilium non solum consensus senatus, quamquam hic maxime, verum et alii quidem minores sed tamen numeri, Plin. ep. 3, 4, 5. – / Zsgz: Genet. Plur. numerûm, Petron. 63, 3.
-
11 numerus
numerus, ī, m. (aus *nomesos; vgl. νέμω, νομή), die Zahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: 1) im allg., die Zahl als Bezeichnung der Vielheit, numerus minimus, Liv.: numero comprehendere res, zählen, Verg.: numerum subducere, Catull.: numerum inire, eine Zählung vornehmen, Caes.: so auch inire numerum interfectorum, copiarum, Liv. u. Curt.: numerum subtiliter exsequi, genau angeben, Liv.: neque quam multae species nec nomina quae sint, est numerus, kann gezählt werden, Verg.: tum deinceps proximi cuiusque collegii... in sortem coicerentur, quoad is numerus effectus esset, quem ad numerum in provincias mitti oporteret, SC. bei Cael. in Cic. ep. 8, 8. § 8. – 2) insbes.: a) eine bestimmte Zahl, Anzahl, Reihe, piratarum, Cic.: supplevere ceteri numerum, Liv.: navis habet suum numerum, seine gehörige Ladung, Anzahl an Mannschaft, Cic.: ad numerum esse, mitti, in der gehörigen Zahl, vollständig, Cic.: alios in numerum (um die Zahl voll zu machen) relinquere, Sen.: haec sunt tria numero, an der Zahl, im ganzen, in Summa, Cic.: so auch numero quadraginta, Sall.: quingenti numero, Tac.: pauci numero, Tac.: multi numero, Apul. – referre in deorum numero, unter der Zahl der G. anführen, Cic. (hingegen referre in deorum numerum = unter die Zahl der Götter versetzen, Suet.): so auch in deorum numero habere, Cic.:————haberi in numero disertorum, Cic., in septem sapientum numero, Nep.: ducere in numero hostium, Caes.: sidera in numero deorum reponere, Cic.: qui est eo numero, qui habiti sunt etc., Cic.: hunc ad tuum (= tuorum) numerum ascribito, Cic.: ascribe me talem (i.e. talium) in numerum, Cic. – b) ( wie ἀριθμός) eine unbestimmte Anzahl, Menge, Vorrat, Masse, ein Haufen, hominum, Cic.: copiarum, Nep.: maximus numerus vini, Vorrat, Menge, Cic.: innumerabilis frumenti numerus, Cic.: nec fuit in numero (sc. hominum), hat nie gelebt, Lucr. – c) als milit. t. t. der Kaiserzeit = eine Abteilung Soldaten u. Truppenabteilung, eine Schar (Kohorte, Turme), multi numeri militum, Ulp. dig.: distribuere in numeros, Plin. ep.: sparsi per provinciam numeri, Tac.: militaris tribunus fuit et multos egit numeros, Capit. – d) ( wie ἀριθμός) die bloße Zahl, im Ggstz. zum eigentlichen Wesen, Werte, nos numerus sumus, sind eine bloße Zahl, eine bloße Null, Hor. ep. 1, 2, 27. – e) als gramm. t. t., der Numerus (Singular, Dual, Plural), Varro LL., Quint. u. spät. Gramm. – B) meton., Plur. numeri = 1) die mit Zahlen bezeichneten Würfel, numeros manu iactabit eburnos, Ov. art. am. 2, 203: tres iactet numeros, ibid.3, 355. – 2) ein Verzeichnis, Register, griech. κατάλογος, a) der Soldaten, die Rolle, Musterrolle, Liste, nomen in numeros referre, Plin. ep.: in numeris esse, ICt.: amputare numeros legionum au-————xiliorumque, die Kopfzahl, Stärke der Legionen und Hilfstruppen, Tac.: dah. Er. extra numerum es mihi (du kommst bei mir nicht in Betracht [s. no. II, 3], u. im militär. Sinne = bist mir überzählig). Pe. idem istuc aliis adscriptivis ad legionem fieri solet, Plaut. Men. 183. – b) der Zivil- u. Militärbeamten, das Verzeichnis, die Matrikel, Cod. Iust. 12, 7, 2. – 3) die Mathematik, Astrologie, Cic. u.a. – poet. auch im Sing., Claud. cons. Mall. 130. – II) übtr.: 1) übh. der Teil eines Ganzen, animalia trunca suis numeris, Ov.: elegans omni numero (in jeder Beziehung) poëma, Cic.: officium omnes numeros habet, ist vollkommen, Cic.: expletus omnibus suis numeris et partibus, Cic. od., numeris omnibus absolutus, Plin. ep., vollständig nach allen seinen Teilen, vollkommen: u. so omnibus oratoriis numeris absolutus, in jeder rednerischen Hinsicht, Quint.: quid omnibus numeris (in allen Stücken, in jeder Hinsicht) praestantius? Quint. – 2) der Teil eines gleichmäßig geteilten Ganzen, ein bestimmter, abgemessener Teil, a) eines Monats, luna alternis mensibus XXX implebit numeros, alternis vero detrahet singulos, Zeitabschnitte, Tage, Plin. 18, 325. – b) eines musikalischen Stückes, die Takte, Cic.: dah. die Musik, die Töne, Melodie, Verg. u. Ov.: numeri poëtici, Ggstz. prosa oratio, Colum. poët. – c) des Tanzes od. der Bewegung des Körpers, der Takt, in numerum exsul-————tant, Lucr.: tris tantum ad numeros Satyri moveare Bathylli, Pers.: histrio si paulum se movit extra numerum, etwas aus dem Takte kam, Cic.: so extra numerum procedere, Lucr.: übtr., nil extra numerum fecisse modumque, Taktloses (Unschickliches), Hor. ep. 1, 18, 59: haec tibi laudatio procedat in numerum, nach dem Takte = in gehöriger Weise, nach Wunsch, Cic. Verr. 4, 20. – d) Plur. numeri, die taktmäßigen, regelmäßigen Bewegungen der Athleten bei ihren Wettkämpfen, etwa die Wendungen, Gänge, Quint.: verb. numeri nexusque, Sen.; vgl. Frotscher Quint. 10, 1, 4. – e) in einem Gedichte, ein Versglied, Versfuß, numeri ac modi, Cic.: dah. poet., numeri graves, heroische Verse, Ov.: numeri impares, elegische Verse, Ov. – f) in der Rede, die Abgemessenheit, der Rhythmus, die Harmonie, der Wohlklang, oratorius (Ggstz. poëticus), Cic.: membra numeris vincire, an Rhythmen binden, Cic. – 3) die Reihe, der Rang, Platz, die Stelle, Geltung, in aliquo numero et honore esse, Caes.: nullo in oratorum numero, kein Redner von Bedeutung, Cic.: obtinere aliquem numerum, Cic.: alqm numero aliquo putare, achten, schätzen, Cic.: hunc in numerum non repono, dieser kommt nicht in Betracht, Cic.: extra numerum es mihi, im Doppelsinne, s. oben no. I, B, 2, a. – dah. numero od. in numero, anstatt, wie, als, missis legatorum numero centurionibus, in der Eigenschaft von Gesand-————ten, als Gesandte, Caes.: parentis numero esse, Cic.: in deorum numero venerandus, Cic. – 4) numerus od. numeri, die Ordnung, Regel, ad numeros quidque suos exigere, Ov.: in numerum od. numero, regelmäßig, Verg. – 5) die Pflicht, das Amt, numeros principis implere, Auct. cons. ad Liv.: Veneri numeros suos eripere, Ov. – 6) ein wohl berechneter Beweggrund, compulit autem ad hoc consilium non solum consensus senatus, quamquam hic maxime, verum et alii quidem minores sed tamen numeri, Plin. ep. 3, 4, 5. – ⇒ Zsgz: Genet. Plur. numerûm, Petron. 63, 3. -
12 nūllus
nūllus gen. nūllīus (m nūllī, T., C.; nūllius, H.), dat. nūllī (m nūllō, Cs.; f nūllae, Pr.), adj. [ne+ullus], not any, none, no: semita nulla, Enn. ap. C.: nulla videbatur aptior persona: elephanto beluarum nulla prudentior: nullo periculo perventuri, safely, Cs.: nullo discrimine, V.: nullius earum rerum consuli ius est, jurisdiction over none of, etc., S.: nullum meum minimum dictum, not the slightest word on my part: (Alpes) nullā dum viā superatae, no road as yet, L.: equestris pugna nulla admodum fuit, no fight at all, L.: nullā re unā magis commendari, quam, etc., no single: nullā rerum suarum non relictā, every one, L.—As subst m. and f no one, nobody: me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore: consistendi potestas erat nulli, Cs.: ego quidem nulli vestrum deero, L.: aut nullo aut quam paucissimis praesentibus, S.: Cur nemo est, nulla est, quae, etc., O.: nullis posset esse iucundior: nullis hominum cogentibus veniunt, V.—As subst n., nothing (for nihil): praeter laudem nullius avari, H.—Colloquially, not, not at all: memini, tametsi nullus moneas, T.: Philotimus nullus venit: ea (occasio) nulla contigerat, L.— Of no account, insignificant, trifling, worthless, null: igitur tu Titias leges nullas putas?: sed vides nullam esse rem p.: patre nullo, L.: alia quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt, S.—With esse, to be lost, be undone: nullus sum, T.: Nullu's, Geta, nisi, etc., it is all over with you, T.* * *Inulla, nullum (gen -ius) ADJno, none, not anyII -
13 vānus
vānus adj. with comp. and (late) sup. [VAC-], containing nothing, empty, void, vacant: illos seges vanis elusit avenis, V.: vanior iam erat hostium acies, L.: acies, i. e. weak, Cu.: Num vanae redeat sanguis imagini! unsubstantial, H.—Fig., empty, idle, null, groundless, unmeaning, fruitless, vain: falsum aut vanum aut finctum (opp. vera), T.: oratio: verba, O.: armorum agitatio, L.: metus, H.: Spes, O.: ira, L.: pugna effectu quam conatibus vanior, L.—Vainglorious, ostentatious, boastful, vain: ingenio, L.—False, lying, deceptive, delusive, untrustworthy: vanus et perfidiosus et impius: vanus mendaxque, V.: non vani senes, i. e. veracious, O.: oratio: ingenium dictatoris, weak, wavering, L.: aut ego (i. e. Iuno) veri Vana feror, V.: vanissimi cuiusque ludibrium, Cu.* * *vana, vanum ADJempty, vain; false, untrustworthy -
14 casso
Icassare, cassavi, cassatus V INTRANStotter, begin to fall; shake, waver (L+S)IIcassare, cassavi, cassatus V TRANSbring to naught, destroy; annul, make null and void -
15 actio
I.In gen.:II.non modo deos spoliat motu et actione divina, sed etiam homines inertes efficit,
Cic. N. D. 1, 37; 2, 16;virtutis laus omnis in actione consistit,
id. Off. 1, 6; id. Fin. 5, 19, 54.—With subject. gen.:ad eas res parandas, quibus actio vitae continetur,
active, practical life, id. Off. 1, 5:corporis,
id. Div. 1, 32:mentis,
id. N. D. 1, 17; and with object. gen.: itaque nec actio rerum illarum ( the public performance of those things) apertā petulantiā vacat, id. ib. 1, 35, 127; ib. 1, 43:actio ullius rei,
id. Ac. 2, 33, 108; and so plur.: periculosae rerum actiones sunt, Off. 1, 2, 4;hence: actio gratiarum,
the giving of thanks, id. Fam. 10, 19 (cf.: gratias agere).—Esp.A. 1.In gen., Cic. Fam. 9, 8:2.tribunorum,
their official duties, Liv. 5, 11; so,consularis,
id. 4, 55 al.:actiones nostras scriptis mandamus,
Cic. Off. 2, 1; Caes. B. C. 1, 5.—Hence negotiation, deliberation:discessu consulum actio de pace sublata est,
Cic. Att. 9. 9.—Esp.Of judicial proceedings.a.An action, suit, process ( in abstr.), with a gen. more precisely defining it, e. g. actio furti, injuriarum; also with de:b.actio de repetundis, de arboribus succisis, etc.: actionem alicui intendere,
Cic. Mil. 14:instituere,
to bring an action against one, id. Mur. 9: multis actiones ( processes, suits) et res ( the property in suit) peribant, Liv. 39, 18 al.—The accusation ( in concr.), the statement of the crime, the indictment, charge, accusation:c.Inde illa actio, OPE CONSILIOQVE TVO FVRTVM AIO FACTVM ESSE,
Cic. N. D. 3, 30, 74; cf. id. Caecin. 3; id. de Or. 1, 36, 167.—Hence, in gen., judicial forms (the omission of which rendered a suit null and void): actiones Manilianae, forms relative to purchase and sale; cf. Cic. de Or. 1, 58, 246:Hostilianae,
ib. 1, 57, 245.—Hence,A pleading of a case (spoken or written); so Cic. calls his Orats. against Verres, actiones, pleas, simply dividing them into actio prima and actio secunda:d.actio causae,
Cic. Caecin. 2, 4;actiones litium,
id. Phil. 9, 5, 11; so,Suet. continuae actiones, Ner. 15: in prima parte actionis,
Quint. 10, 1, 20 al. —Permission for a suit:e.dare alicui actionem (which was the right or duty of the praetor or judge),
Cic. Verr. 2, 2, 27.—The judicial management of a suit, the trial, the day of trial:B.prima, altera, tertia,
Cic. Verr. 1, 30; 2, 2, 6.—Gesticulation connected with oral delivery.1.Of an orator; the exterior air or bearing, the action, delivery: Demosthenem ferunt ei qui quaesivisset quid primum esset in dicendo, actionem;2.quid secundum, idem et idem tertium respondisse,
Cic. Brut. 38; cf. id. de Or. 1, 18;so that it often includes even the voice: actio ejus (Pompeii) habebat et in voce magnum splendorem et in motu summam dignitatem,
id. Brut. 68; cf. id. Or. 17:est actio quasi sermo corporis,
id. de Or. 3, 59; cf. ib. 2, 17 al.—Hence, also —Of an actor, action:C.in quo tanta commoveri actio non posset,
id. de Or. 3, 26.—In dramatic lang., the action, the connection or series of events, the plot, in a play:habet enim (fabula) varios actus multasque actiones et consiliorum et temporum,
Cic. Fam. 5, 12, 6. -
16 casso
-
17 cesso
cesso, āvi, ātum, 1, v. freq. n. and a. [1. cedo]; lit., to stand back very much; hence, to be remiss in any thing, to delay, loiter, or, in gen., to cease from, stop, give over (indicating a blamable remissness; while desinere, intermittere, requiescere do not include that idea: cessat desidiosus, requiescit fessus, Don. ad Ter. Eun. 3, 1, 15. Diff. from cunctari in this, that the latter designates inaction arising from want of resolution, but cessare that which is the result of slothfulness; cf. Doed. Syn. 3, p. 300 sq.;b.class. in prose and poetry): paulum si cessassem,
Ter. Eun. 4, 4, 5; 4, 6, 16; id. Ad. 4, 2, 49:si tabellarii non cessarint,
Cic. Prov. Cons. 7, 15:in suo studio atque opere,
id. Sen. 5, 13:ne quis in eo, quod me viderit facientem, cesset,
Liv. 35, 35, 16; cf. id. 35, 18, 8:ab apparatu operum ac munitionum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1; 34, 16, 3; 31, 12, 2; Tac. A. 3, 28:quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,
whatever delay there was, Verg. A. 11, 288:audaciā,
to be deficient in spirit, Liv. 1, 46, 6; cf.:nullo umquam officio,
id. 42, 6, 8:ad arma cessantes Concitet,
Hor. C. 1, 35, 15 et saep.—So in admonitions:quid cessas?
Ter. And. 5, 6, 15; Tib. 2, 2, 10:quid cessatis?
Curt. 4, 16, 5:quor cessas?
Ter. Ad. 4, 5, 69; cf.: cessas in vota precesque ( poet. for cessas facere vota), Tros, ait, Aenea? cessas? Verg. A. 6, 51 sq.; Tib. 3, 6, 57.— With dat. incommodi: it dies;ego mihi cesso,
i. e. to my own injury, Plaut. Ps. 1, 3, 12 Lorenz ad loc.; id. Ep. 3, 2, 8:sed ego nunc mihi cesso, qui non umerum hunc onero pallio,
Ter. Phorm. 5, 6, 4.—With inf.:II.ego hinc migrare cesso,
Plaut. Ep. 3, 2, 6 sq.:numquid principio cessavit verbum docte dicere?
id. Pers. 4, 4, 3; so,alloqui,
Ter. And. 2, 2, 6; 5, 2, 4:adoriri,
id. Heaut. 4, 5, 9:pultare ostium,
id. ib. 3, 1, 1; id. Phorm. 2, 3, 30:introrumpere,
id. Eun. 5, 5, 26:detrahere de nobis,
Cic. Att. 11, 11, 2:mori,
Hor. C. 3, 27, 58 et saep.—In gen.A.To be inactive, idle, at leisure, to do nothing:b.cur tam multos deos nihil agere et cessare patitur? cur non rebus humanis aliquos otiosos deos praeficit?
Cic. N. D. 3, 39, 93; cf. id. ib. 1, 9, 22; id. Off. 3, 1, 1: nisi forte ego vobis cessare nunc videor;cum bella non gero,
id. de Sen. 6, 18:et si quid cessare potes, requiesce sub umbrā,
Verg. E. 7, 10:cessabimus una,
Prop. 3 (4), 23, 15; Ov. M. 4, 37:cur alter fratrum cessare et ludere et ungi praeferat, etc.,
Hor. Ep. 2, 2, 183 (cessare otiari et jucunde vivere, Schol. Crucq.); so id. ib. 1, 7, 57:per hibernorum tempus,
Liv. 36, 5, 1:cessatum usque adhuc est: nunc porro expergiscere,
Ter. Ad. 4, 4, 23:cessatum ducere curam,
put to rest, Hor. Ep. 1, 2, 31:non timido, non ignavo cessare tum licuit,
Curt. 3, 11, 5.—Of things, to be at rest, to rest, be still, inactive, unemployed, or unused, etc.:(β).si cessare putas rerum primordia posse, Cessandoque novos rerum progignere motus,
Lucr. 2, 80 sq.:quid ita cessarunt pedes?
Phaedr. 1, 9, 5:et grave suspenso vomere cesset opus,
Tib. 2, 1, 6; Ov. F. 6, 348:Achilles cessare in Teucros pertulit arma sua,
Prop. 2, 8, 30:cur Berecyntiae Cessant flamina tibiae,
Hor. C. 3, 19, 19:cessat voluntas?
id. ib. 1, 27, 13:cessat ira deae,
Liv. 29, 18, 10:solas sine ture relictas Praeteritae cessasse ferunt Letoïdos aras,
i. e. remained unsought, unapproached, Ov. M. 8, 278; cf.:at nunc desertis cessant sacraria lucis,
Prop. 3 (4), 13, 47; and:cessaturae casae,
Ov. F. 4, 804:cessans honor,
a vacant office, Suet. Caes. 76.—Of land, to lie uncultivated, fallow (cf. cessatio):c.alternis idem tonsas cessare novales,
Verg. G. 1, 71; Plin. 18, 23, 52, § 191; cf. Suet. Aug. 42.— Pass.:cessata arva,
Ov. F. 4, 617.— Trop., of a barren woman, Paul. Nol. Carm. 6, 48.—Sometimes cessare alicui rei, like vacare alicui rei, to have leisure for something, i.e. to attend to, apply one ' s self to:B.amori,
Prop. 1, 6, 21.—Rarely (prob. not ante-Aug.), not to be at hand or present, to be wanting:2.cessat voluntas? non aliā bibam Mercede,
Hor. C. 1, 27, 13:augendum addendumque quod cessat,
Quint. 2, 8, 10.—Hence,Judic. t. t.a.Of persons, not to appear before a tribunal, to make default:b.culpāne quis an aliquā necessitate cessasset,
Suet. Claud. 15 (where, [p. 323] just before, absentibus; cf.absum, 8.): quoties delator adesse jussus cessat,
Dig. 49, 14, 2, § 4; so ib. 47, 10, 17, § 20.—Of things (a process, verdict), to be invalid, null, void:C.cessat injuriarum actio,
Dig. 47, 10, 17, § 1:revocatio,
ib. 42, 8, 10, § 1:edictum,
ib. 39, 1, 1:senatus consultum,
ib. 14, 6, 12 et saep.—Also rare, in a moral view, to depart from a right way, i.e. to mistake, err:ut scriptor si peccat... Sic qui multum cessat,
Hor. A. P. 357:oratoris perfecti illius, ex nullā parte cessantis,
Quint. 1, 10, 4. -
18 nulla
nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.I.In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):B.nulla videbatur aptior persona,
Cic. Lael. 1, 4:praecepta,
id. Off. 1, 37, 132:lites,
id. de Or. 1, 26, 118:elephanto beluarum nulla prudentior,
id. N. D. 1, 35, 97:nullo pacto,
id. Mur. 13, 28:nullo certo ordine,
Caes. B. G. 2, 11:nullo discrimine,
Verg. A. 1, 574:aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,
Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):nullum meum minimum dictum,
not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:nulladum via,
Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,
Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:C.sunt nulli,
Cic. Off. 1, 37, 132:ut nullo egeat,
id. Lael. 9, 30:ego quidem nulli vestrum deero,
Liv. 6, 18, 8:nulli ea placere sententia,
id. 37, 15, 1:ab nullo repetere beneficia,
Sall. J. 96, 2:aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,
id. ib. 109, 1:nullo poscente,
Verg. G. 1, 128:nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,
Tac. G. 43:a nullo ante nos prodita,
Plin. 18, 28, 69, § 279:nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,
Suet. Calig. 35:hoc nullus nisi arte assequi potest,
Quint. 8 prooem. §16: nulli non parta libertas est,
Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,
Cic. Tusc. 1, 39, 93:nullis adversus Romanos auxilia denegabant,
Hirt. B. G. 8, 45, 1:nullis defendentibus,
Nep. Them. 4, 1:nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,
Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,
Plin. 7, 1, 1, § 8; so,ita fit, ut nulli duo concinant,
id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:scelestiorem nullum illuxere alterum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 22:nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,
Cic. Brut. 59, 216; cf.:ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,
id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:nullā rerum suarum non relictā inter hostes,
Liv. 8, 26:nullo non se die extulit,
Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):Grai praeter laudem nullius avari,
Hor. A. P. 324:nullius acrior custos, quam libertatis fuit,
Flor. 1, 26:nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,
Amm. 14, 1, 4:nullum magnum quod extremum est,
Sen. Ep. 4, 3:nullo magis studia, quam spe gaudent,
Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):nullo magis exterritus est quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 15:nullo magis Caesarem Augustum demeruit,
Sen. Ben. 2, 25, 1:deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,
Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:II.at tu edepol nullus creduas,
Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:is nullus venit,
id. As. 2, 4, 2:memini, tametsi nullus moneas,
Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,
Cic. Att. 11, 24, 4:Sextus ab armis nullus discedit,
id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,
id. Sen. 22, 79:hereditas quae nulla debetur,
id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—In partic.A.Of no account or moment, insignificant, trifling:B.igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?
Cic. Leg. 2, 6, 14:nullum vero id quidem argumentum est,
id. Tusc. 2, 5, 13:sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,
id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 2, § 2:alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,
Sall. C. 52, 21.—Null, of no value:C.ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,
Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):si id factum est, ecce me nullum senem,
Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:nullu's, Geta, nisi, etc.,
Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20. -
19 nullum
nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.I.In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):B.nulla videbatur aptior persona,
Cic. Lael. 1, 4:praecepta,
id. Off. 1, 37, 132:lites,
id. de Or. 1, 26, 118:elephanto beluarum nulla prudentior,
id. N. D. 1, 35, 97:nullo pacto,
id. Mur. 13, 28:nullo certo ordine,
Caes. B. G. 2, 11:nullo discrimine,
Verg. A. 1, 574:aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,
Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):nullum meum minimum dictum,
not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:nulladum via,
Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,
Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:C.sunt nulli,
Cic. Off. 1, 37, 132:ut nullo egeat,
id. Lael. 9, 30:ego quidem nulli vestrum deero,
Liv. 6, 18, 8:nulli ea placere sententia,
id. 37, 15, 1:ab nullo repetere beneficia,
Sall. J. 96, 2:aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,
id. ib. 109, 1:nullo poscente,
Verg. G. 1, 128:nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,
Tac. G. 43:a nullo ante nos prodita,
Plin. 18, 28, 69, § 279:nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,
Suet. Calig. 35:hoc nullus nisi arte assequi potest,
Quint. 8 prooem. §16: nulli non parta libertas est,
Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,
Cic. Tusc. 1, 39, 93:nullis adversus Romanos auxilia denegabant,
Hirt. B. G. 8, 45, 1:nullis defendentibus,
Nep. Them. 4, 1:nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,
Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,
Plin. 7, 1, 1, § 8; so,ita fit, ut nulli duo concinant,
id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:scelestiorem nullum illuxere alterum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 22:nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,
Cic. Brut. 59, 216; cf.:ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,
id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:nullā rerum suarum non relictā inter hostes,
Liv. 8, 26:nullo non se die extulit,
Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):Grai praeter laudem nullius avari,
Hor. A. P. 324:nullius acrior custos, quam libertatis fuit,
Flor. 1, 26:nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,
Amm. 14, 1, 4:nullum magnum quod extremum est,
Sen. Ep. 4, 3:nullo magis studia, quam spe gaudent,
Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):nullo magis exterritus est quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 15:nullo magis Caesarem Augustum demeruit,
Sen. Ben. 2, 25, 1:deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,
Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:II.at tu edepol nullus creduas,
Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:is nullus venit,
id. As. 2, 4, 2:memini, tametsi nullus moneas,
Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,
Cic. Att. 11, 24, 4:Sextus ab armis nullus discedit,
id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,
id. Sen. 22, 79:hereditas quae nulla debetur,
id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—In partic.A.Of no account or moment, insignificant, trifling:B.igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?
Cic. Leg. 2, 6, 14:nullum vero id quidem argumentum est,
id. Tusc. 2, 5, 13:sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,
id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 2, § 2:alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,
Sall. C. 52, 21.—Null, of no value:C.ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,
Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):si id factum est, ecce me nullum senem,
Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:nullu's, Geta, nisi, etc.,
Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20. -
20 nullus
nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.I.In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):B.nulla videbatur aptior persona,
Cic. Lael. 1, 4:praecepta,
id. Off. 1, 37, 132:lites,
id. de Or. 1, 26, 118:elephanto beluarum nulla prudentior,
id. N. D. 1, 35, 97:nullo pacto,
id. Mur. 13, 28:nullo certo ordine,
Caes. B. G. 2, 11:nullo discrimine,
Verg. A. 1, 574:aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,
Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):nullum meum minimum dictum,
not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:nulladum via,
Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,
Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:C.sunt nulli,
Cic. Off. 1, 37, 132:ut nullo egeat,
id. Lael. 9, 30:ego quidem nulli vestrum deero,
Liv. 6, 18, 8:nulli ea placere sententia,
id. 37, 15, 1:ab nullo repetere beneficia,
Sall. J. 96, 2:aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,
id. ib. 109, 1:nullo poscente,
Verg. G. 1, 128:nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,
Tac. G. 43:a nullo ante nos prodita,
Plin. 18, 28, 69, § 279:nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,
Suet. Calig. 35:hoc nullus nisi arte assequi potest,
Quint. 8 prooem. §16: nulli non parta libertas est,
Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,
Cic. Tusc. 1, 39, 93:nullis adversus Romanos auxilia denegabant,
Hirt. B. G. 8, 45, 1:nullis defendentibus,
Nep. Them. 4, 1:nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,
Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,
Plin. 7, 1, 1, § 8; so,ita fit, ut nulli duo concinant,
id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:scelestiorem nullum illuxere alterum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 22:nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,
Cic. Brut. 59, 216; cf.:ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,
id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:nullā rerum suarum non relictā inter hostes,
Liv. 8, 26:nullo non se die extulit,
Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):Grai praeter laudem nullius avari,
Hor. A. P. 324:nullius acrior custos, quam libertatis fuit,
Flor. 1, 26:nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,
Amm. 14, 1, 4:nullum magnum quod extremum est,
Sen. Ep. 4, 3:nullo magis studia, quam spe gaudent,
Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):nullo magis exterritus est quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 15:nullo magis Caesarem Augustum demeruit,
Sen. Ben. 2, 25, 1:deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,
Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:II.at tu edepol nullus creduas,
Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:is nullus venit,
id. As. 2, 4, 2:memini, tametsi nullus moneas,
Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,
Cic. Att. 11, 24, 4:Sextus ab armis nullus discedit,
id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,
id. Sen. 22, 79:hereditas quae nulla debetur,
id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—In partic.A.Of no account or moment, insignificant, trifling:B.igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?
Cic. Leg. 2, 6, 14:nullum vero id quidem argumentum est,
id. Tusc. 2, 5, 13:sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,
id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 2, § 2:alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,
Sall. C. 52, 21.—Null, of no value:C.ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,
Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):si id factum est, ecce me nullum senem,
Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:nullu's, Geta, nisi, etc.,
Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Null (SQL) — Null (nulo) es un marcador especial usado en el lenguaje de consulta estructurado (SQL) para indicar que no existe un valor dentro de una base de datos. Introducido por el creador del modelo relacional de bases de datos E. F. Codd, su función es… … Wikipedia Español
Null Object pattern — Null object redirects here. For the concept in category theory, see Initial object. In object oriented computer programming, a Null Object is an object with defined neutral ( null ) behavior. The Null Object design pattern describes the uses of… … Wikipedia
Null — Pour le musicien japonais, voir Kazuyuki K. Null. NULL est un mot clef présent dans de nombreux langages informatiques, et qui désigne l état d un pointeur qui n a pas de cible ou d une variable qui n a pas de valeur. La notion de valeur ou … Wikipédia en Français
Null — may refer to: Contents 1 In computing 2 In art 3 In mathematics 4 In science 5 People … Wikipedia
Null (computer programming) — Null has several meanings in computer programming.;Null pointer or null reference * Null is a special pointer value (or other kind of object reference) used to signify that a pointer intentionally does not point to (or refer to) an object. Such a … Wikipedia
Null System — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Null System (desambiguación). Null system Información personal … Wikipedia Español
Null (comics) — Null Publication information Publisher Marvel Comics First ap … Wikipedia
Null — «Null» redirige aquí. Para otras acepciones, véase Null (desambiguación). El término null o nulo es a menudo utilizado en la computación, haciendo referencia a la nada. En programación, null resulta ser un valor especial aplicado a un puntero (o… … Wikipedia Español
Null-PIN — ist ein patentiertes Verfahren,[1] das die Schutzfunktionalität eines PIN Briefes bei Kartenanwendungen ersetzt. Durch das Null PIN Verfahren sollen PIN Briefe eingespart werden. PIN Briefe dienen dem Schutz der PIN bei Auslieferung einer Karte… … Deutsch Wikipedia
Null-A Three — Author(s) A. E. van Vogt Country United States … Wikipedia
null — [nʌl] adjective [only before a noun] 1. STATISTICS a null effect, result etc is one that is zero or nothing 2. LAW another name for null and void: • Their suit also asks the court to declare null the buyer s shareholder rights plan. * * * … Financial and business terms