no+discrimina

servo, āvi, ātum, 1 (old fut. perf. servasso, Plaut. Most. 1, 3, 71: servassis, an old formula in Cato, R. R. 141, 3:

servassit,

Plaut. Cist. 4, 2, 76:

servassint,

id. As. 3, 3, 64; id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103), v. a. [cf. salus].

Lit.

In gen., to save, deliver, keep unharmed, preserve, protect, etc. (very freq. and class.; syn. salvo): Ph. Perdis me tuis dictis. Cu. Immo servo et servatum volo, Plaut. Curc. 2, 3, 56; cf.:

qui ceteros servavi, ut nos periremus,

Cic. Fam. 14, 2, 2:

pol me occidistis, amici, Non servastis,

Hor. Ep. 2, 2, 139:

aliquem ex periculo,

Caes. B. C. 2, 41 fin.:

aliquem ex judicio,

Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

vita ex hostium telis servata,

id. Rep. 1, 3, 5:

urbs ex belli ore et faucibus erepta atque servata,

id. Arch. 9, 21.—With ab and abl. (mostly post - Aug. and rare):

si tamen servari a furibus possunt,

Pall. 5, 8, 7 fin.:

super omnia Capitolium summamque rem in eo solus a Gallis servaverat,

Plin. 7, 28, 29, § 103.—Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem mihi, etc., an old formula of prayer, Cato, R. R. 141, 3:

di te servassint semper,

Plaut. As. 3, 3, 64:

di te servassint mihi,

id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103:

ita me servet Juppiter,

Ter. Phorm. 5, 3, 24:

serva, quod in te est, filium et me et familiam,

id. Heaut. 4, 8, 4: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratiā. Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.):

invitum qui servat idem facit occidenti,

Hor. A. P. 467:

Graeciae portus per se (i. e. Themistoclem) servatos,

Cic. Rep. 1, 3, 5: [p. 1684] servare rem publicam, id. Sest. 22, 49:

quoniam me unā vobiscum servare non possum, vestrae quidem certe vitae prospiciam, etc.,

Caes. B. G. 7, 50:

impedimenta cohortesque,

id. B. C. 1, 70:

urbem insulamque Caesari,

id. ib. 2, 20:

sua,

Cato, R. R. 5, 1:

rem suam,

Hor. A. P. 329:

servabit odorem Testa,

id. Ep. 1, 2, 69:

Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,

keeping, retaining, Verg. A. 7, 179 et saep.:

urbem et cives integros incolumesque,

Cic. Cat. 3, 10, 25:

pudicitiam liberorum ab eorum libidine tutam,

id. Verr. 2, 1, 27, § 68:

se integros castosque,

id. Tusc. 1, 30, 72: omnia mihi integra, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1.— Poet. with inf.:

infecta sanguine tela Conjugibus servant parvisque ostendere natis,

Stat. Th. 9, 188.— Absol.: So. Perii, pugnos ponderat. Me. Quid si ego illum tractim tangam ut dormiat? So. Servaveris:

Nam continuas has tres noctes pervigilavi,

you would save me, Plaut. Am. 1, 1, 157.—

With abl. or ab or ex and abl. of the danger or evil:

si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient votive formula,

Liv. 22, 10, 2:

Q. SERVILIVS VVLNERE SERVATVS,

Inscr. Grut. 48, 5:

omnes quattuor amissis servatae a peste carinae,

Verg. A. 5, 699.—Usu. with ex:

quo ex judicio te ulla salus servare posset,

Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

urbs ex omni impetu regio servata,

id. Arch. 9, 21:

ex eo periculo,

Caes. B. C. 2, 41:

navem ex hieme marique,

Nep. Att. 10, 6.—

With abstract objects: navorum imperium servare est induperantum, Enn. ap. Fest. p. 169 Müll. (Trag. v. 413 Vahl.):

imperium probe,

Plaut. Ps. 2, 4, 7:

ordines,

Caes. B. G. 4, 26; id. B. C. 1, 44; 2, 41; cf. id. B. G. 7, 23:

ordinem laboris quietisque,

Liv. 26, 51:

praesidia indiligentius,

Caes. B. G. 2, 33:

vigilias,

Liv. 34, 9:

custodias neglegenter,

id. 33, 4:

discrimina rerum,

id. 5, 46:

concentum (fides),

Cic. Fin. 4, 27, 75:

cursus,

id. Rep. 1, 14, 22; id. Tusc. 1, 28, 68:

intervallum,

Caes. B. G. 7, 23:

tenorem pugnae,

Liv. 30, 18:

modum,

Plin. 7, 53, 54, § 180 et saep.:

fidem,

Plaut. Rud. 5, 2, 63:

fidem cum aliquo,

id. Curc. 1, 2, 49; id. Merc. 3, 1, 33; Ter. And. 1, 5, 45:

fides juris jurandi saepe cum hoste servanda,

Cic. Off. 3, 29, 107; cf.:

fidem de numero dierum,

Caes. B. G. 6, 36:

promissum,

Plaut. Am. 5, 3, 1:

promissa,

Cic. Off. 1, 10, 23:

officia,

id. ib. 1, 11, 33:

justitiam,

id. ib. 1, 13, 41; cf.:

aequabilitatem juris,

id. Rep. 1, 34, 53:

aequitatem,

id. Off. 1, 19, 64:

jura induciarum,

Caes. B. C. 1, 85:

institutum militare,

id. ib. 3, 75; cf. id. ib. 3, 84;

3, 89: rectum animi, Hor S. 2, 3, 201: consulta patrum, leges juraque,

id. Ep. 1, 16, 41;

legem,

Cic. Fam. 2, 17, 2:

consuetudinem,

id. Clu. 32, 89:

illud quod deceat,

id. Off. 1, 28, 97:

dignitatem,

id. de Or. 2, 54, 221:

fidem cum aliquo,

id. Phil. 7, 8, 22:

amicitiam summā fide,

id. Lael. 7, 25:

Platonis verecundiam,

id. Fam. 9, 22, 5:

aequam mentem,

Hor. C. 2, 3, 2:

nati amorem,

Verg. A. 2, 789:

conubia alicujus,

id. ib. 3, 319:

foedera,

Ov. F. 2, 159.—

In partic., to keep, lay up, preserve, reserve for the future or for some purpose (syn. reservare):

si voles servare (vinum) in vetustatem, ad alvum movendam servato,

Cato, R. R. 114, 2; Col. 12, 28, 4:

lectum Massicum,

Hor. C. 3, 21, 6; Col. 12, 28, 4; cf.:

Caecuba centum clavibus,

Hor. C. 2, 14, 26:

lapis chernites mitior est servandis corporibus nec absumendis,

Plin. 36, 17, 28, § 132:

vermes in melle,

id. 30, 13, 39, § 115:

se temporibus aliis,

Cic. Planc. 5, 13:

eo me servavi,

id. Att. 5, 17, 1:

Valerius, in parvis rebus neglegens ultor gravem se ad majora vindicem servabat,

Liv. 2, 11, 4; 10, 28, 5.—With dat.:

placet esse quasdam res servatas judicio voluntatique multitudinis,

Cic. Rep. 1, 45, 69:

in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare,

Liv. 10, 28:

Jovis auribus ista (carmina) Servas,

Hor. Ep. 1, 19, 44:

causa integra Caesari servaretur, Auct. B. Alex. 35, 1: durate et vosmet rebus servate secundis,

Verg. A. 1, 207.— Poet. with ad:

ad Herculeos servaberis arcus,

Ov. M. 12, 309.—

Transf. (from the idea of the attention being turned to any thing).

To give heed to, pay attention to; to watch, observe any thing (syn. observo).

In gen.

With acc.: uxor scelesta me omnibus servat modis, Ne, etc., Plaut. Rud. 4, 1, 5:

vestimenta sua,

id. ib. 2, 3, 52:

iter alicujus,

Caes. B. G. 5, 19:

Palinurus dum sidera servat,

Verg. A. 6, 338:

nubem locumque,

Ov. M. 5, 631:

nutricis limen servantis alumnae,

keeping watch over, guarding, id. ib. 10, 383:

pascentes haedos,

Verg. E. 5, 12:

vestibulum,

id. A. 6, 556:

servaturis vigili Capitolia voce Cederet anseribus,

Ov. M. 2, 538; cf.:

pomaria dederat servanda draconi,

id. ib. 4, 646.—

With rel.-clause or final: quid servas, quo eam, quid agam? Lucil. ap. Non. 387, 26:

tuus servus servet, Venerine eas (coronas) det, an viro,

Plaut. As. 4, 1, 60:

cum decemviri servassent, ut unus fasces haberet,

Liv. 3, 36, 3:

servandum in eo ante omnia, ut, etc.,

Plin. 17, 17, 28, § 124:

ut (triumviri) servarent, ne qui nocturni coetus fierent,

Liv. 39, 14 fin.; Col. 8, 5, 13.—

Absol., to stay, keep watch, or guard: Eu. Intus serva. Sl. Quippini Ego intus servem? an, ne quis aedes auferat? Plaut. Aul. 1, 2, 3 sq.; cf.:

nemo in aedibus Servat,

id. Most. 2, 2, 22:

solus Sannio servat domi,

Ter. Eun. 4, 7, 10; Ov. M. 1, 627.— Imper.:

serva!

take care! look out! beware! Plaut. Pers. 5, 2, 29; Ter. And. 2, 5, 5; id. Ad. 2, 1, 18; Hor. S. 2, 3, 59.—

In partic., in relig. lang., to observe an omen: secundam avem servat... servat genus altivolantum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 and 84 Vahl.):

de caelo servare,

Cic. Phil. 2, 32, 81; id. Div. 2, 35, 74;

so of the augurs: de caelo,

id. Vatin. 6, 15; id. Sest. 61, 129; id. Prov. Cons. 19, 45; id. Att. 2, 16, 2; 4, 3, 3:

caelum servare,

Lucr. 5, 395:

fulgura caeli,

id. 6, 429.—

To keep to, remain in a place (i. e. to keep watch there); to dwell in, inhabit (ante-class. and poet.):

nunc te amabo, ut hanc hoc triduum solum sinas Esse hic et servare apud me,

Plaut. Cist. 1, 1, 107:

tu nidum servas,

Hor. Ep. 1, 10, 6:

atria servantem postico falle clientem,

id. ib. 1, 5, 31:

nymphae sorores, Centum quae silvas, centum quae flumina servant,

Verg. G. 4, 383:

immanem hydrum Servantem ripas,

id. ib. 4, 459:

sola domum et tantas servabat filia sedes,

id. A. 7, 52:

DOMVM SERVAVIT, LANAM FECIT,

Inscr. Orell. 3848.—

In late jurid. Lat.:

servare aliquid (pecuniam) ab aliquo,

to get, obtain, receive, Dig. 17, 1, 45 fin.; so ib. 25, 5, 2; 26, 7, 61.—Hence, * servans, antis, P.a., keeping, observant; with gen.:

Rhipeus servantissimus aequi,

Verg. A. 2, 427.

spătĭum, ii, n. [root spa-, to draw; Gr. spaô; span-, to stretch; Gr. spanis, want; cf.: penomai, penês; Germ. spannen; Dor. spadion (=stadion), race-course; cf. Lat. penuria], room, a space (very freq. and class.).

Lit.

In gen.: est natura loci spatiumque profundi, Quod neque percurrere flumina possint, Nec, etc.... Usque adeo passim patet ingens copia rebus;

Finibus exemptis,

Lucr. 1, 1002; 5, 370; 1, 389:

locus ac spatium, quod inane vocamus,

id. 1, 426; cf. id. 1, 523:

per totum caeli spatium diffundere sese (solis lux),

id. 4, 202; cf.:

tres pateat caeli spatium non amplius ulnas,

Verg. E. 3, 105:

flumen Dubis paene totum oppidum cingit: reliquum spatium, quā flumen intermittit, mons continet,

Caes. B. G. 1, 38:

temporibus rerum et spatiis locorum animadversis,

id. B. C. 3, 61 fin.:

quod spatium non esset agitandi,

Nep. Eum. 5, 4:

spatium loci,

Quint. 8, 3, 84:

spatio distante,

Ov. M. 11, 715.—

In partic.

A (limited) space, distance, interval (syn. intervallum):

siderum genus spatiis immutabilibus ab ortu ad occasum commeans,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

magno spatio paucis diebus confecto,

Caes. B. G. 3, 29:

itineris spatium,

id. B. C. 1, 24 fin.:

viae spatium,

the distance, length, Ov. M. 8, 794:

trabes paribus intermissae spatiis (shortly before: paribus intervallis),

Caes. B. G. 7, 23; cf.:

alios ineunt cursus aliosque recursus Adversi spatiis,

Verg. A. 5, 584 Coningt. ad loc.:

hic locus aequo fere spatio ab castris utrisque aberat,

Caes. B. G. 1, 43:

inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut, etc.,

id. B. C. 3, 92:

cum Viridorix contra eum duum milium spatio consedisset,

id. B. G. 3, 17:

magnum spatium abesse,

id. ib. 2, 17:

quo tanta machinatio ab tanto spatio institueretur?

id. ib. 2, 30:

tormentorum usum spatio propinquitatis interire,

id. B. C. 2, 16 fin.:

jamque tenebat Nox medium caeli spatium,

Hor. S. 2, 6, 101:

illi medio in spatio chorus Occurrit,

Verg. A. 10, 219:

dimidium fere spatium confecerat, cum, etc.,

Nep. Eum. 9, 1:

spatium discrimina fallit,

the distance, Ov. M. 8, 577.—

Size, bulk, extent:

dum spatium victi considerat hostis (serpentis),

Ov. M. 3, 95:

elephantis,

Luc. 9, 732:

oris Et colli, ov. M. 2, 672: dat spatium collo,

id. ib. 3, 195:

breve lateris,

Juv. 6, 503; cf.:

quod sit homini spatium a vestigio ad verticem,

Plin. 7, 17, 17, § 77:

spatia montis,

id. 35, 1, 1, § 2:

spatium admirabile rhombi,

very large, Juv. 4, 39:

vasti corporis,

Sen. Hippol. 806:

plantae Herculis,

Gell. 1, 1, 2: trahit aures in spatium, in length, i. e. lengthens them out, Ov. M. 11, 176; so,

in spatium,

id. ib. 2, 197; 7, 783; Sil. 13, 562.—

An open space for walking, racing, etc., in.

A walk, promenade; a public place or square, etc. (cf. ambulatio):

urbs delubris distincta spatiisque communibus,

Cic. Rep. 1, 26, 41:

templaque et innumeris spatia interstincta columnis,

i. e. colonnades, porticos, Stat. S. 3, 5, 90:

quin igitur ad illa spatia nostra sedesque pergimus, ubi cum satis erit deambulatum, requiescemus,

Cic. Leg. 1, 4, 14:

spatia silvestria,

id. ib. 1, 5, 15:

orator ex Academiae spatiis,

id. Or. 3, 12 (quoted by Quint. 12, 2, 23, and by Tac. Or. 32):

Academiae non sine causā nobilitata spatia,

Cic. Fin. 5, 1, 1: locus planis Porrectus spatiis, in level spaces, i. e. plains, Hor. Ep. 1, 7, 42:

ille actus habenā Curvatis fertur spatiis,

Verg. A. 7, 381.—

A race-course, track:

sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia,

Enn. Ann. 18, 22:

nec vero velim quasi decurso spatio a calce ad carceres revocari,

Cic. Sen. 23, 83:

amat spatiis obstantia rumpere claustra,

Hor. Ep. 1, 14, 9:

cum carceribus sese effudere quadrigae, Addunt in spatia,

Verg. G. 1, 513 Forbig. ad loc.:

hic ad Elei metas et maxuma campi Sudabit spatia,

id. ib. 3, 202: signoque repente Corripiunt spatia [p. 1736] audito, id. A. 5, 316:

tritumque relinquunt Quadrijugi spatium,

Ov. M. 2, 168; cf.:

equi Pulsabant pedibus spatium declivis Olympi,

id. ib. 6, 487:

abstulere me velut de spatio Graeciae res immixtae Romanis,

Liv. 35, 40, 1:

nobilis equos cursus et spatia probant,

Tac. Or. 39.—

Poet., in gen., room or space in a building:

Phocus in interius spatium pulchrosque recessus Cecropidas ducit,

the inner space, the interior, Ov. M. 7, 670.—

Transf., the action of walking, a walk, promenade; a turn, course:

cum in ambulationem ventum esset, Scaevolam, duobus spatiis tribusve factis, dixisse, etc.,

Cic. de Or. 1, 7, 28; cf. id. Rep. 1, 12, 18; Suet. Aug. 83:

si interdum ad forum deducimur, si uno basilicae spatio honestamur,

Cic. Mur. 34, 70:

septem spatiis circo meruere coronam,

Ov. Hal. 68:

(agitatores) septimo spatio palmae appropinquant,

Sen. Ep. 30, 13.—

Trop.

Of time.

In gen., a space of time, interval, period:

spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt,

Caes. B. G. 6, 18:

spatium praeteriti temporis,

Cic. Arch. 1, 1:

quantum fuit diei spatium,

as the portion of the day allowed, Caes. B. G. 2, 11 fin.:

annuum spatium,

id. B. C. 3, 3:

annuum, menstruum, diurnum, nocturnum,

Cic. Inv. 1, 26, 39:

dierum triginta,

id. Verr. 2, 2, 39, § 96:

parvo dilexit spatio Minoida Theseus,

Prop. 2, 24, 43 (3, 19, 27):

spatio brevi,

Hor. C. 1, 11, 6:

in brevi spatio mutantur secla animantum,

Lucr. 2, 77; so,

in brevi spatio,

Ter. Heaut. 5, 2, 2:

aliquid longo spatio tenere,

Cic. Off. 2, 23, 81:

me ex comparato et constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti,

id. Rab. Perd. 2, 6:

hoc interim spatio conclave illud concidisse,

id. de Or. 2, 86, 353:

spatia annorum,

Prop. 3 (4), 21, 31:

spatium juventae Transire,

Ov. M. 15, 225:

illa dies... incerti spatium mihi finiat aevi,

id. ib. 15, 874:

post sexagesimum vitae spatium,

i. e. after the sixtieth year, Plin. 7, 50, 51, § 170.—

In partic.

Of a portion of time in which to do any thing, space, time, leisure, opportunity:

neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,

Ter. Hec. 3, 3, 14:

nisi tempus et spatium datum sit,

Cic. Quint. 1, 4:

irae suae spatium et consilio tempus dare,

Liv. 8, 32:

ubicumque datum erat spatium solitudinis,

Ter. Hec. 1, 2, 55:

quantum spatii nobis datur,

Cic. de Or. 1, 59, 252:

tempus inane peto, requiem spatiumque furori,

Verg. A. 4, 433: ne properes, oro;

spatium pro munere posco,

Ov. R. Am. 277:

proin quicquid est, da tempus ac spatium tibi. Quod ratio non quit, saepe sanavit mora,

Sen. Agam. 2, 129.—Esp.: spatium (aliquid, nihil spatii, etc.) alicui faciendi or ad faciendum aliquid, time to do a thing:

breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

Plaut. Capt. 3, 5, 85:

ut Ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias,

Ter. And. 1, 2, 11:

quam longum spatium amandi amicam tibi dedi!

id. Hec. 4, 4, 62:

dare alicui spatium ad se colligendum,

Cic. Caecin. 2, 6:

ad scribendum,

id. Fam. 15, 17, 1:

pila in hostes coniciendi,

Caes. B. G. 1, 52; 4, 13; Ov. M. 10, 163:

nec fuit spatium ad contrahenda castra,

Caes. B. G. 7, 40:

cum erit spatium, utrumque praestabo,

Cic. Att. 5, 14, 1:

si spatium ad dicendum habuissemus,

id. Verr. 1, 18, 56:

spatium sumamus ad cogitandum,

id. Fin. 4, 1, 1; id. de Or. 1, 33, 150:

sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant,

Caes. B. C. 1, 3 fin.:

vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit,

Liv. 2, 46, 3:

spatium Vitellianis datum refugiendi,

Tac. H. 2, 25.—Rarely with dat.:

spatium quidem tandem adparandis nuptiis, vocandi, sacruficandi dabitur paululum,

Ter. Phorm. 4, 4, 20.—

A year of life:

quosdam (morbos) post sexagesimum vitae spatium non accidere,

Plin. 7, 50, 51, § 170. —

Metrical time, measure, quantity:

trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus,

Cic. Or. 57, 193; cf. Quint. 1, 5, 18:

neu sermo subsultet imparibus spatiis ac sonis, miscens longa brevibus, etc.,

id. 11, 3, 43; cf. id. 11, 3, 40; 11, 3, 17 al.—

(Acc. to I. B.) A path, course, race, track:

ut eadem spatia quinque stellae dispari motu cursuque conficiant,

Cic. de Or. 3, 45, 178:

quid mihi opu'st, decurso aetatis spatio, cum meis gerere bellum?

Plaut. Stich. 1, 2, 14:

prope jam excurso spatio,

Ter. Ad. 5, 4, 6:

te vero, mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur,

Verg. A. 9, 275: deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12, 40; cf.:

quemadmodum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti,

id. Brut. 90, 307:

currenti spatium praemonstra,

Lucr. 6, 93:

pede inoffenso spatium decurrere vitae,

Ov. Tr. 3, 4, 33; Sen. Troad. 398.