Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

no+certo

  • 101 deleo

    dēlĕo, lēvi, lētum, 2 ( perf. sync. delerunt, Cic. Red. in Sen. 2, 4:

    delerit,

    Cic. Cat. 4, 9, 19; id. Balb. 19, 43:

    delerat,

    id. Fam. 15, 5, 3:

    delerant,

    id. Sest. 19, 44; plqpf. subj. sync. delesset, Val. Max. 3, 7; Liv. 27, 40, 4; part. perf. dēlĭtus: litterae delitae, Varr. ap. Diom. p. 372: epistola delita, Calvus ib.; Cic. Ep. ap. Prisc. p. 873; cf. 1. aboleo), v. a. [Sanscr. R. lī, adhere; cf.: vi-lī, dissolve; Gr. limnê, limên, leimôn, etc.; Lat. lino, perf. levi; polio, etc.; cf. also Gr. limos, Lat. lētum], to abolish, destroy, annihilate (freq. and class.; cf.: eluo, diluo, diruo, exstinguo, everto, demolior, destruo).
    I.
    Of objects not personal:

    si certo tempore luna Gignitur et certo deletur tempore rursus,

    Lucr. 5, 748 (for which, shortly before, nova luna creari... aborisci):

    si Juppiter saepe urbes delevit, fruges perdidit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 45, 131; so,

    urbem Numantiam, Carthaginem, etc.,

    Caes. B. C. 2, 12 fin.; Cic. Cat. 4, 10, 21; Sall. J. 8, 2; Hor. Od. 3, 6, 14; Ov. M. 13, 219 al.; cf.:

    magnam Graeciam,

    Cic. Lael. 4, 13:

    nomen Aequorum prope ad internecionem,

    Liv. 9, 45;

    and, Volscum nomen,

    id. 3, 8:

    sepulcrum,

    Cic. Leg. 2, 26:

    aedificia,

    id. Agr. 2, 32 fin. al.:

    epistulas,

    id. Fam. 7, 18, 2; so of the blotting out, effacing, obliterating, of writing, id. ib. 14, 3; id. Clu. 14, 41; id. Rosc. Com. 2 fin.; Quint. 10, 3, 31; Hor. Ep. 2, 1, 69; id. A. P. 389; Ov. M. 9, 524; Vulg. Apoc. 3, 5:

    stigmata in facie,

    Plin. 25, 13, 110, § 175:

    radices,

    Col. 11, 3, 56 al. —
    B.
    Trop., to finish, stop, terminate, end:

    praesentia, futura bella,

    Cic. Lael. 3, 11:

    omnes leges una rogatione,

    id. Sest. 26:

    omnia morte, id. Lael, 4, 13: omnem memoriam discordiarum oblivione sempiterna,

    id. Phil. 1, 1; cf. id. Deiot. 13, 37:

    nec si quid olim lusit Anacreon, Delevit aetas,

    Hor. Od. 4, 9, 10;

    trop.: deleo omnes dehinc ex animo mulieres (i. e. memoriam mulierum),

    Ter. Eun. 2, 3, 5:

    veritatem (simulatio),

    Cic. Lael. 25, 92:

    omnem molestiam,

    id. Q. Fr. 3, 8:

    improbitatem (with exstinguere),

    id. Div. in Caecil. 8, 26; cf.:

    turpitudinem fugae virtute,

    Caes. B. G. 2, 27:

    priorem ignominiam,

    Liv. 39, 30.—
    II.
    Of personal objects:

    dispersis ac paene deletis hostibus,

    destroyed, annihilated, Caes. B. G. 6, 36, 2;

    so milit.,

    id. ib. 6, 37, 7; id. B. C. 3, 70; Cic. de Imp. Pomp. 8, 21; id. Mur. 35 fin.; id. Vat. 10, 24 init.; Tac. A. 4, 51; Verg. A. 11, 898 al.:

    homines morte deletos,

    Cic. N. D. 1, 15:

    toto animante deleto,

    id. Tusc. 1, 37, 90;

    rarely of a single person: C. Curionem,

    id. Vat. 10, 24 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > deleo

  • 102 equidem

    ĕquĭdem, adv. [comp. of the interj. ĕ and quidem enclit.; cf. edepol], a demonstrative corroborative particle, verily, truly, indeed, at all events, = certe, revera, etc. (freq. and class.).
    I.
    In gen.
    A.
    Without other particles.
    1.
    With 1. pers. in affirming a fact concerning one's self, or confirming a previous remark;

    equidem Sosia Amphitruonis sum,

    Plaut. Am. 1, 1, 255; 2, 1, 26; 32: i in malam rem. Mi. Ibi sum equidem, id. Poen. 1, 2, 82:

    nihil inquit, equidem novi,

    Cic. Div. 1, 6, 11:

    equidem et ante hoc tempus te dilexi,

    id. Fam. 11, 29, 2:

    equidem etiam illud mihi animum advertisse videor,

    id. ib. 15, 4, 14; cf. Caes. ap. Gell. 13, 3, 5 al.:

    id equidem ego certo scio,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 33;

    so with ego,

    Ter. Heaut. 4, 1, 19; Cic. Mil. 2, 5, acc. to Serv. Verg. A. 1, 576; Sall. C. 51, 15; id. J. 10, 6 Kritz.; id. ib. 85, 26.—
    2.
    With the 1. pers. plur.: equidem, ere, nos jam dudum hic te apsentem incusamus, Ter. Phorm. 3, 1, 7; so Sall. C. 52, 11 (but not in Cicero, Horace, Vergil, or Quintilian; v. Rib. Lat. Part. p. 37; Madv. ad Cic. Fin. 3, 2, 9).—
    3.
    With the 2. and 3. perss. sing. (perh. not in Plaut.; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 76 sq.; corrected, quidem, Stich. 2, 2, 5; 4, 1, 48; Mil. 3, 1, 55 Fleck.;

    Men. 2, 2, 35 Brix, etc. But quando equidem nec tibi bene esse pote pati, etc., Trin. 2, 2, 71 Ritschl2: atque equidem ipsus ultro venit,

    ib. 3, 1, 10 Ritschl2; cf. Rib. Lat. Part. p. 41):

    scitis equidem milites, etc.,

    Sall. C. 58, 4; cf. Tac. Or. 27; Varr. R. R. 1, 5, 1:

    vanum equidem hoc consilium est,

    Sall. C. 52, 16.—
    4.
    With 3. pers. plur.:

    equidem innumerabiles mihi videntur,

    Varr. R. R. 1, 5:

    per me equidem sint omnia alba,

    Pers. 1, 110:

    equidem si nobis religiones nullae essent,

    Liv. 5, 51, 4:

    adulescentem equidem dicebant emisse, etc.,

    Plaut. Ep. 4, 2, 33.—
    B.
    Sometimes made more emphatic by certe, edepol, ecastor, hercle, etc. (most freq. in Plaut.):

    certe equidem noster sum,

    Plaut. Mil. 2, 5, 23; so id. Pers. 2, 2, 27; Verg. E. 9, 7; cf.:

    equidem certo idem sum,

    Plaut. Am. 1, 1, 291:

    credo edepol equidem dormire solem,

    id. ib. 1, 1, 126:

    equidem pol,

    id. Most. 1, 3, 22; 29; Ter. Eun. 5, 2, 37:

    certe equidem edepol,

    Plaut. Aul. 2, 2, 38; cf. with 3. pers.:

    equidem edepol liberali'st,

    id. Pers. 4, 3, 76:

    equidem ecastor vigilo,

    id. Am. 2, 2, 66; id. Men. 4, 2, 95:

    equidem hercle,

    id. Cist. 1, 1, 54; id. Ep. 3, 4, 48; id. Mil. 4, 7, 24; id. Men. 3, 2, 39; id. Merc. 2, 1, 40; Ter. Phorm. 5, 3, 24.—
    II.
    In partic.
    A.
    Certainly, by all means, of course, to be sure, in a concessive sense. Pi. Sine. Ba. Sino equidem, si lubet, Plaut. Bacch. 1, 1, 66; id. Men. 2, 3, 18. Q. Sed perge cetera. M. Pergam equidem, Cic. Leg. 2, 27, 69.— So with sed, verum, tamen, etc.:

    dixi equidem, sed, etc.,

    Plaut. Rud. 4, 4, 59:

    sic ego nolim equidem apud rusticos, sed multo minus apud vos,

    Cic. de Or. 2, 6 fin.; cf. Liv. 3, 68:

    quibus epistolis sum equidem abs te lacessitus ad scribendum, sed, etc.,

    Cic. Att. 1, 13 al.; cf.

    with foll. verum,

    Plaut. Merc. 2, 1, 40 (with ego); Ter. Heaut. 4, 1, 34; Cic. Fam. 16, 16;

    with verumtamen,

    id. ib. 12, 30, 3;

    with tamen,

    Liv. 4, 3; Plin. Pan. 31;

    with sed tamen,

    Cic. de Sen. 10, 32; id. Fam. 9, 13, 4; 11, 14, 2; id. Q. Fr. 3, 5, 4; Hor. S. 2, 1, 79 al.;

    with ceterum,

    Curt. 4, 12, 20.—
    B.
    Sometimes with pregn. reference to the speaker, for my part, as far as I am concerned: equidem me Caesaris militem dici volui;

    vos me, etc.,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    equidem doleo non me tuis litteris certiorem fieri,

    Cic. Att. 6, 3, 4:

    quod equidem sciam,

    Plin. 2, 25, 23, § 91; cf. id. 2, 98, 101, § 220.—Cf. Hand Turs. II. pp. 422-437.

    Lewis & Short latin dictionary > equidem

  • 103 foedus

    1.
    foedus, a, um, adj. [Sanscr. dhūmas, smoke; cf.: fumus, fīmus, feteo], foul, filthy, loathsome, ugly, unseemly, detestable, abominable, horrible (class.; cf.: deformis, turpis).
    I.
    Physically:

    cimices foedissimum animal,

    Plin. 29, 4, 17, § 61:

    herba odoris foedi,

    id. 20, 16, 63, § 171:

    odor,

    Cels. 2, 8; 5, 28, 3:

    facies,

    id. 6, 6, 9:

    sapor,

    Lucr. 2, 401:

    species,

    id. 2, 421:

    nunc eo tibi videtur foedus, quia illam (vestem) non habet,

    Ter. Eun. 4, 4, 17; cf. Quint. 6, 3, 32:

    immanissimum et foedissimum monstrum,

    Cic. Pis. 14, 31:

    foeda fit volucris (sc. bubo),

    Ov. M. 5, 549:

    caput impexa foedum porrigine,

    Hor. S. 2, 3, 126:

    foeda nigro simulacra fumo,

    id. C. 3, 6, 4:

    foeda cicatrix,

    id. S. 1, 5, 60:

    vulnus,

    Ov. M. 12, 366:

    tergum recentibus vestigiis vulnerum,

    Liv. 2, 23, 7; cf. id. 9, 31, 2:

    victus,

    Hor. A. P. 392:

    loca tetra, inculta, foeda, formidolosa,

    Sall. C. 52, 13:

    tempestates,

    Liv. 25, 7, 7; Verg. G. 1, 323:

    foedissima tempestas,

    Liv. 29, 18, 5:

    incendium,

    id. 24, 47, 15.—With dat.:

    pestilentia foeda homini, foeda pecori,

    destructive, Liv. 3, 32, 2.—In the neutr. absol.:

    foedum relatu,

    Ov. M. 9, 167; cf.

    foediora,

    Liv. 3, 69, 2.—
    II.
    Mentally, disgraceful, base, dishonorable, vile, shameful, infamous, foul, etc.:

    quo (tyranno) neque tetrius, neque foedius, nec diis hominibusque invisius animal ullum cogitari potest,

    Cic. Rep. 2, 26:

    nihil fieri potest miserius, nihil perditius, nihil foedius,

    id. Att. 8, 11, 4:

    luxuria senectuti foedissima,

    id. Off. 1, 34, 123:

    homo,

    Sall. C. 19, 2:

    scriptores carmine foedo Splendida facta linunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 236; cf.:

    foedissima ludibria,

    Quint. 1, 6, 32:

    bellum foedissimum,

    Cic. Att. 7, 26, 3:

    genus interitus,

    id. ib. 15, 20, 2:

    foedus et perniciosus exitus judicii,

    id. Q. Fr. 3, 9, 1:

    consilium,

    Liv. 26, 38, 4:

    facinus,

    Ter. Eun. 5, 5, 1:

    amor,

    Lucr. 4, 1158:

    ministeria,

    Verg. A. 7, 619:

    condiciones,

    Hor. C. 3, 5, 15:

    fuga ducum,

    Val. Fl. 6, 723:

    exprobratio,

    Plin. 18, 26, 66, § 249:

    inconsequentia rerum foedissima,

    Quint. 8, 6, 50.—In the neutr. with a subject-clause: ludos vero non facere, quid foedius? (shortly before: quid turpius?) Cic. Att. 15, 10:

    versum in oratione fieri multo foedissimum est,

    Quint. 9, 4, 72.— Hence, adv.: foede, foully, cruelly, basely, horribly: foede divexarier, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106 (Trag. Rel. p. 84 Rib.):

    aram turparunt sanguine foede,

    Lucr. 1, 85:

    foede aliquem distrahere,

    Plaut. Trin. 4, 1, 14:

    laniare crura brachiaque,

    Tac. H. 1, 41:

    caesa manus juvenum,

    Verg. A. 10, 498:

    ob admissum foede dictumve superbe,

    Lucr. 5, 1224:

    servire,

    Plaut. Pers. 2, 2, 48: perire Sall. J. 31, 2:

    pugnatum est,

    Liv. 6, 1, 11:

    foedius inde pulsus quam, etc.,

    id. 2, 51, 8:

    causa agetur foedissime,

    Cic. Att. 9, 7, 4.
    2.
    foedus, ĕris (for foedus, Ennius wrote fidus, acc. to Varr. L. L. 5, § 86 Müll. Archaic form of the gen. plur. foedesum, acc. to Varr. L. L. 7, § 27; v. the letter R), n. [from the root FID; Sanscr. bandh, ligare; v. fido], a league, treaty, compact (cf.: sponsio, pactio).
    I.
    Polit.:

    FOEDERVM, PACIS, BELLI, INDVCIARVM ORATORES FETIALES IVDICESVE SVNTO,

    Cic. Leg. 2, 9, 21; cf. id. Rep. 1, 32:

    esse autem tria genera foederum, quibus inter se paciscerentur amicitias civitates regesque,

    Liv. 34, 57, 7:

    pacem foedusque facere,

    Cic. de Sen. 6, 16; cf.:

    oratrices pacis et foederis,

    id. Rep. 2, 8:

    Ambiorigem sibi societate et foedere adjungunt,

    Caes. B. G. 6, 2, 2:

    ne societates, ne foedera nova acciperemus,

    Sall. J. 14, 18:

    societatem foedere confirmare,

    Cic. Phil. 2, 35, 89:

    quibus (foederibus) etiam cum hoste devincitur fides,

    id. Off. 3, 31, 111:

    amicitiam et foedus petere, Sall J. 104, 4: foedus facere cum aliquibus,

    Cic. Inv. 2, 30, 91; so,

    foedus facere,

    id. Rep. 3, 18; Caes. B. C. 3, 108, 3; Sall. J. 38, 9 al.: ferire, icere, pangere, percutere, v. h. vv.: de foedere decedere, Cato ap. Gell. 10, 1, 10:

    foedera negligere, violare, rumpere,

    Cic. Balb. 5, 13; cf.:

    sociorum nominisque Latini jura negligere ac foedera,

    id. Rep. 3, 29:

    rumpere,

    Auct. Her. 4, 14, 20; Liv. 9, 1; 21, 10:

    violare,

    Cic. Rep. 1, 19; Liv. 28, 44, 7:

    rescindere,

    Vell. 2, 90, 3:

    solvere,

    Verg. A. 10, 91:

    turbare,

    id. ib. 12, 633:

    contra foedus facere,

    Cic. Balb. 4, 10; Gell. 10, 1, 10:

    foedus aequum dare,

    Liv. 23, 5, 9 (for which:

    ex aequo venire in amicitiam,

    id. 7, 30, 2); cf.:

    foedere iniquo alligari,

    id. 35, 46, 10:

    ex foedere,

    according to agreement, id. 1, 23, 7; 8, 39, 13. —
    II.
    Transf., beyond the polit. sphere, in gen., a compact, covenant, agreement, stipulation, bargain:

    foedus fecerunt cum tribuno plebis palam, ut ab eo provincias acciperent, quas ipsi vellent, etc.,

    Cic. Sest. 10, 24; cf.:

    foedus frangere,

    id. Pis. 12, 28:

    inter se facere,

    id. Fin. 2, 26, 83:

    amorum turpissimorum foedera ferire,

    id. Cael. 14, 34:

    amicitiae,

    Ov. Tr. 3, 6, 1:

    hospitii,

    Just. 7, 3:

    thalami,

    i. e. marriage contract, marriage, Ov. M. 7, 403; so,

    vitae,

    Stat. Th. 2, 112:

    communia studii,

    Ov. P. 4, 13, 43.—
    B.
    Poet., of inanim. and abstr. things, a law:

    continuo has leges aeternaque foedera certis Inposuit natura locis,

    Verg. G. 1, 60:

    omnes Foedere naturae certo discrimina servant,

    Lucr. 5, 924; 5, 57; 6, 906:

    foedere certo et premere et laxas dare habenas,

    Verg. A. 1, 62:

    neve potentis naturae pollue foedus,

    Ov. M. 10, 353: caeli foedera, Col. Poët. 10, 219.

    Lewis & Short latin dictionary > foedus

  • 104 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init. —
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 105 scio

    scĭo, īvi, ītum, 4 (old imperf. scibam, Plaut. As. 2, 2, 34; 2, 4, 89; id. Ps. 1, 5, 84; 1, 5, 86; Ter. Heaut. 2, 3, 68; id. Phorm. 4, 1, 16:

    scibas,

    Plaut. Aul. 4, 10, 24; id. Ps. 1, 5, 85:

    scibat,

    id. Am. prol. 22; Lucr. 5, 934:

    scibatis,

    Plaut. Rud. 2, 3, 47:

    scibant,

    Lucr. 5, 949; 5, 953; Cat. 68, 85.— Fut. scibo, Plaut. As. 1, 1, 13; id. Most. 4, 3, 5; id. Men. 2, 3, 35; 5, 2, 57; id. Ps. 1, 2, 41; 1, 5, 65; id. Truc. 2, 6, 69; Ter. Eun. 4, 4, 58; id. Ad. 3, 3, 7; 5, 2, 5; id. Hec. 2, 2, 4:

    scibis,

    Plaut. Cas. 3, 5, 22; id. Ep. 2, 2, 101; 5, 1, 49; id. Mil. 4, 8, 55; id. Ps. 4, 4, 2; id. Poen. 5, 4, 57; id. Pers. 2, 2, 37; id. Rud. 2, 3, 35; Ter. Eun. 4, 7, 35; id. Heaut. 5, 2, 43:

    scibit,

    Cato, R. R. 5, 5; Plaut. Ep. 1, 1, 69; 1, 2, 51; id. Mil. 3, 2, 46; Ter. Phorm. 5, 1, 38:

    scibimus,

    Plaut. Merc. 5, 4, 57:

    scibunt,

    id. Poen. 2, 16.— Perf. sciit, Sen. Contr. 1, 1, 17.— Pass. scibitur, Plaut. Capt. 4, 2, 5:

    scin' for scisne,

    id. Am. 1, 1, 200; 2, 2, 39; 5, 1, 30; id. As. 3, 3, 113; id. Aul. 1, 1, 8 et saep.; Ter. Eun. 2, 3, 47; 3, 1, 47; 4, 6, 6; 4, 7, 30 et saep.— Perf. sync. scisti, Ov. A. A. 1, 131; id. F. 4, 527:

    scirint,

    Tac. Dial. 33; so, regularly, inf. scisse, e. g. Cic. de Or. 1, 13, 58; cf. Quint. 1, 6, 17), v. a. [root sci-; Gr. keiô (for skeiô), keazô, to split, divide; cf.: scisco, plebiscitum, etc., prop. to distinguish, discern].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to know, in the widest signif. of the word; to understand; perceive; to have knowledge of or skill in any thing, etc.:

    plurimā mutatione figuramus, Scio, Non ignoro, et Non me fugit, et Non me praeterit, et Quis nescit? et Nemini dubium est. Sed etiam ex proximo mutuari licet. Nam et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

    Quint. 10, 1, 13 (freq. in all styles and periods; cf. nosco).
    (α).
    With acc.:

    aut scire istarum rerum nihil, aut, etiam si maxime sciemus, nec, etc.,

    Cic. Rep. 1, 19, 32:

    ut vilicus naturam agri novit, dispensator litteras scit, etc.,

    id. ib. 5, 3, 5:

    quod nec didicerint nec umquam scire curaverint,

    id. ib. 1, 6, 11:

    ego omnem rem scio Quemadmodum est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 69:

    id equidem ego certo scio,

    id. ib. 3, 3, 33:

    quod pro certo sciam,

    id. ib. 3, 4, 13: Mi. Ubi ipse est? Ch. Nescio. Nihil jam me oportet scire... nescio etiam id quod scio, id. ib. 4, 6, 21:

    haec scivisti et me celavisti?

    id. Pers. 5, 2, 19:

    is omnes linguas scit: sed dissimulat sciens, Se scire,

    id. Poen. prol. 112 (cf. supra, litteras, Cic. Rep. 5, 3, 5): comoediam, Titin. ap. Non. 277, 26:

    bene id opus,

    id. ib. 3, 21:

    artem,

    Hor. Ep. 1, 14, 44:

    juventutis mores qui sciam,

    Plaut. Am. 1, 1, 2: remuneremini nos, ac quae scitis, proferatis in me dium:

    nemo enim omnia potest scire,

    Varr. R. R. 2, 1, 2; cf.:

    nec scire fas est omnia,

    Hor. C. 4, 4, 22:

    SENATVOSQVE SENTENTIAM VTEI SCIENTES ESETIS, S. C. de Bacch. 23, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 173: quod scio, omne ex hoc scio,

    I know all from him, Plaut. Curc. 2, 2, 7:

    aliquid ex aliquo,

    id. Capt. 2, 2, 45; id. Most. 3, 2, 58; Cic. Fam. 9, 17, 1; id. Att. 5, 2, 3 al. (v. infra, g and d; and cf. in the foll., with de instead of ex):

    quod sciam,

    for aught I know, as far as I know, Plaut. Capt. 1, 2, 70; 2, 2, 15; id. Most. 4, 3, 19; id. Men. 2, 2, 23; 3, 2, 35 al.; Ter. Ad. 4, 5, 7; Cic. Att. 16, 2, 4; Quint. 9, 1, 17; 9, 4, 63 al.; cf.:

    quantum ego quidem sciam,

    Quint. 3, 1, 19.— Pass.:

    quod quom scibitur, per urbem irridebor,

    Plaut. Capt. 4, 2, 5:

    ars earum rerum est, quae sciuntur,

    Cic. de Or. 2, 7, 30:

    an nihil certum sciri possit,

    id. ib. 1, 51, 222: id de Marcello aut certe de Postumiā sciri potest, can be learned from Marcellus, etc., id. Att. 12, 22, 2.—
    (β).
    With inf., or more freq. with object-clause:

    qui uti sciat,

    Cic. Rep. 1, 17, 27:

    si sciret regibus uti,

    Hor. Ep. 1, 17, 14:

    antequam declamare sciat,

    Quint. 2, 1, 3:

    si docere sciant et velint,

    id. 10, 5, 19:

    digredi a re et redire ad propositum suum scierit,

    id. 9, 2, 4 et saep.:

    vincere scis, Hannibal,

    Liv. 22, 51, 4:

    qui nec ipse consulere nec alteri parere sciat,

    id. 22, 29, 8:

    qui tegere liberos sciat,

    id. 1, 53, 8; 38, 52, 2; Curt. 4, 2, 14:

    scio, fortunas secundas neglegentiam prendere solere, Cato ap. Fest, s.v. parsi, p. 210: dii sciunt, culpam meam istanc non esse ullam,

    Plaut. Merc. 3, 4, 41:

    scio, tibi ita placere,

    Cic. Rep. 1, 30, 46:

    quas (leges) scitis exstare,

    id. ib. 5, 2, 3: scimus L. Atilium appellatum esse sapientem id. Lael. 2, 6:

    scis, In breve te cogi,

    Hor. Ep. 1, 20, 7: scire licet, nobis venas et sanguen... alienigenis ex partibus esse, it is easy to see that, etc., Lucr. 1, 860 (shortly before and after, scilicet); so,

    scire licet,

    id. 1, 894; 2, 930; 2, 967; 3, 873 et saep.; Liv. 1, 39, 3; Cels. 1, 1 fin.; 1, 2; 3, 2 al.—So, in familiar style, imper. scito, be assured, I reply that, remember, etc.: fenestrarum angustias quod reprehendis, scito te Kurou paideian reprehendere, Cic. Att. 2, 3, 2; 12, 21, 5:

    scito hoc nos in eo judicio consecutos esse, ut, etc.,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1; id. Fam. 1, 9, 24; 5, 20, 7; cf.:

    istis contumeliis scitote Q. Lollium coactum, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 25, § 62; 2, 3, 56, § 129.—Esp., introducing a conclusion, after si, sin, nisi:

    si venturus es, scito necesse esse te venire,

    Cic. Fam. 9, 4 init.:

    sin ista pax perditum hominem restitutura est, hoc animo scito omnis sanos, etc.,

    id. ib. 10, 27, 1:

    si vos semel finem legis transieritis, scitote vos nullum ceteris in aestimando finem improbitatis reliquisse,

    id. Verr. 2, 3, 95, § 220; 2, 4, 30, § 68; id. Cat. 2, 10, 23.—Rarely in part. pres. (postAug.; cf. P. a., infra):

    interrogant an vir daturus sit beneficium ingrato, sciens ingratum esse,

    Sen. Ben. 4, 26, 1:

    Laqueo vitam finiit, sciens et in Maximino multum esse roboris,

    Capitol. in Max. 19:

    totam hereditatem sciens ad se non pertinere,

    Gai. Inst. 4, 144.— Impers.:

    hoc scitis omnes, usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit, Sestium vivere,

    Cic. Sest. 38, 82.— Pass., with nom. and inf.:

    Christus scitur vocis simplicis jussione ambulatum dedisse contractis,

    Arn. 1, 48.—
    (γ).
    With a rel.-clause:

    isti jam sciunt, negotii quid sit,

    Plaut. Poen. 3, 2, 13:

    ut sciamus, quid dicamus mox pro testimonio,

    id. ib. 3, 2, 19:

    scin' quam iracundus siem?

    id. Bacch. 4, 2, 12:

    cuivis facile scitu est, quam fuerim miser,

    Ter. Hec. 3, 1, 15:

    cum sciatis, quo quaeque res inclinet,

    Cic. Rep. 2, 25, 46:

    Sestium quanti faciam, ipse optime scio,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,

    id. ib. 1, 30, 46:

    ut eum (hostem) non modo esse, sed etiam, quis et unde sit, scire possimus,

    id. ib. 2, 3, 6:

    coqua est haec quidem: Scit muriatica ut maceret,

    Plaut. Poen. 1, 2, 39; Ter. Hec. 3, 5, 18; Cic. Mur. 9, 22; Hor. C. 3, 4, 42 al.:

    scire velis, mea cur opuscula lector Laudet,

    id. Ep. 1, 19, 35; 2, 2, 187:

    quī scis, an, quae jubeam, sine vi faciat?

    Ter. Eun. 4, 7, 20; Hor. C. 4, 7, 17; id. A. P. 462; cf. the phrase haud scio an, under an.— Pass.:

    hinc sciri potuit, Quo studio vitam suam te absente exegerit,

    Ter. Heaut. 2, 3, 38: scito... nec, [p. 1644] quando futura sint comitia, sciri, Cic. Att. 1, 11, 2.—With indic. in the rel.-clause (ante-class.): Ba. Scio, quid ago. Pi. Et pol ego scio, quid metuo, Plaut. Bacch. 1, 1, 45; cf.:

    scitin' quid ego vos rogo?

    id. Men. 5, 9, 92:

    scis tu, ut confringi vas cito Samium solet,

    id. Bacch. 2, 2, 24:

    jam ego ex hoc, ut factum est, scibo,

    id. Men. 5, 2, 57; instead of which, with subj.:

    ex me primo prima scires, rem ut gessissem publicam,

    id. Am. 1, 3, 26:

    ex hoc scibo quid siet,

    Ter. Eun. 4, 4, 59; id. Hec. 4, 2, 4.—
    (δ).
    With de:

    jam vero de legibus, de bello, de pace... scisse,

    Cic. de Or. 1, 13, 58.—
    (ε).
    Absol.:

    hi sciunt, qui hic affuerunt,

    Plaut. Ps. 2, 4, 31:

    quom videbis, tum scies,

    id. Bacch. 1, 2, 37: Pi. Quī scire possum? Ch. Nullus plus, id. ib. 2, 2, 13:

    quem, ut scitis, unice dilexi,

    Cic. Rep. 2, 1, 1; so,

    ut scitis, parenthetically,

    id. ib. 1, 14, 21; 2, 31, 54; 6, 9, 9; id. Lael. 21, 77; cf.

    scio alone, parenthetically: injurato scio plus credet mihi quam jurato tibi,

    Plaut. Am. 1, 1, 281:

    ego abeo: tu jam scio patiere,

    id. As. 2, 2, 111:

    quam tu propediem effliges scio,

    id. ib. 4, 2, 9 et saep.:

    scire tuum nihil est, nisi te scire hoc sciat alter,

    Pers. 1, 27:

    nemo ex me scibit,

    Ter. Phorm. 5, 1, 38.— Pass.:

    non opus est dicto... at scito huic opus est,

    Ter. Phorm. 5, 8, 14:

    plus, quam opus est scito, sciet,

    id. ib. 4, 1, 18; so, with adv. or adverb.-clause:

    non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire,

    Cic. Brut. 37, 140; so,

    Latine,

    id. Fin. 2, 4, 13; Liv. 1, 27:

    luculenter Graece,

    Cic. Fin. 2, 5, 15:

    Graece,

    id. Fam. 9, 22, 3:

    ubi hanc forma videt honesta virginem, Et fidibus scire,

    and that she was skilled in music, Ter. Eun. 1, 2, 53 (cf.: docere aliquem fidibus. Cic. Fam. 9, 22, 3:

    discere fidibus,

    id. Lael. 8, 26).—
    (ζ).
    With de:

    de legibus instituendis, de bello, de pace, etc.,

    Cic. de Or. 1, 13, 58:

    cum is, qui de omnibus scierit, de Sullā se scire negavit,

    id. Sull. 13, 39.—
    (η).
    With non (very rare for nescio; cf.:

    non scire barbarum jam videtur, nescire dulcius,

    Cic. Or. 47, 157):

    quis enim erat qui non sciret studiosiorem Mithridatem fuisse, etc.,

    id. Fl. 25, 59:

    tam imperitus, ut non sciret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 44:

    quid? non sciunt ipsi viam, domum quā veniant?

    Ter. Hec. 3, 2, 25; Auct. Her. 4, 27, 37; Treb. ap. Cic. Fam. 12, 16, 3; Sen. Contr. 2, 11, 19.—
    b.
    Ellipt.: scin' quomodo? do you know how (I shall serve you)? a threatening phrase in Plaut. Am. 1, 1, 200; id. Aul. 5, 21; id. Rud. 3, 5, 18.—
    B.
    In partic., of a woman, to know carnally a man (cf. of a man, cognosco), Treb. xxx. Tyr. 30.—
    * II.
    Transf., publicists' t. t. for the usual scisco (v. h. v. II.), of the people, to ordain, decree, appoint any thing after knowledge obtained regarding it:

    ut tribunus plebis rogationem ferret sciretque plebs, uti, etc.,

    Liv. 26, 33, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:

    a scire for asciscere,

    Tac. Agr. 19; id. H. 4, 80.—Hence, scĭens, entis, P. a., knowing, i. e.
    A.
    Pregn., knowingly, wittingly, purposely, intentionally, etc. (freq. and class.): tu verbis conceptis conjuravisti sciens sciente animo tuo, Scip. Afric. minor ap. Gell. 7, 11, 9:

    ubi verbis conceptis sciens libenter perjuraris,

    Plaut. As. 3, 2, 16:

    amore ardeo et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 27; so (with prudens) Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.:

    equidem plus hodie boni Feci imprudens, quam sciens ante hunc diem umquam,

    Ter. Hec. 5, 4, 40; so (opp. imprudens) id. Phorm. 4, 3, 55; Cic. Planc. 16, 41; (opp. insciens) id. Balb. 5, 13:

    habebit igitur te sciente et vidente curia senatorem, etc.,

    id. Clu. 46, 129:

    an ille me tentat sciens?

    Plaut. Am. 2, 2, 29; id. Bacch. 3, 6, 40; id. Ps. 1, 1, 90; id. Poen. prol. 112; Ter. Eun. 4, 2, 13; id. Heaut. 5, 5, 6 al.:

    heia vero, inquit, geram morem vobis et me oblinam sciens,

    Cic. Rep. 3, 5, 8 et saep.—So the formula: si sciens fallo; v. fallo.—
    B. (α).
    Absol.:

    id ego jam nunc tibi renuntio, ut sis sciens,

    Ter. And. 3, 2, 28:

    quod me non scientem feceris,

    Plaut. As. 1, 1, 34;

    Ter Heaut. 4, 8, 32: vites pampinari: sed a sciente,

    Varr. R. R. 1, 31, 1:

    quis igitur hoc homine scientior umquam fuit?

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    scientior venefica,

    Hor. Epod. 5, 72:

    quae (navis) scientissimo gubernatore utitur,

    Cic. Inv. 1, 34, 58.— Sup.: sit oportet idem scientissimus, Col. 11, 1.—
    (β).
    With gen.:

    dominum scientem esse oportet earum rerum, quae, etc.,

    Varr. R. R. 3, 3, 1:

    locorum,

    Sall. J. 97, 3:

    pugnae,

    Hor. C. 1, 15, 24:

    citharae,

    id. ib. 3, 9, 10:

    Latinae linguae,

    Tac. A. 2, 13:

    juris,

    id. ib. 3, 70; 6, 26 et saep.— Sup.:

    M. Scaurus, vir regendae rei publicae scientissimus,

    Cic. de Or. 1, 49, 214; Vulg. 2 Par. 2, 13.—
    * (γ).
    Poet., with inf.:

    quamvis non alius flectere equum sciens,

    Hor. C. 3, 7, 25.— Adv.: scĭenter (acc. to B.), knowingly, understandingly, wisely, skilfully, expertly, etc.:

    scienter et perite et ornate dicere,

    Cic. de Or. 2, 2, 5:

    uti (with modice),

    id. ib. 1, 29, 132; id. Off. 2, 5, 18:

    sese distribuunt in duas partes,

    Caes. B. C. 1, 55.— Comp.:

    neminem in eo genere scientius versatum Isocrate,

    Cic. Or. 52, 175; Caes. B. G. 7, 22.— Sup.:

    coepit rationem hujus operis (sphaerae) scientissime Gallus exponere,

    Cic. Rep. 1, 14, 22; id. Div. 1, 41, 92.

    Lewis & Short latin dictionary > scio

  • 106 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 107 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 108 status

    1.
    stătus, a, um, v. sisto.
    2.
    stătus, ūs, m. [sto and sisto].
    I.
    In a corporeal sense.
    A.
    Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:

    stat in statu senex ut adoriatur moechum,

    in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;

    crebro conmutat status,

    his posture, id. ib. 2, 2, 51:

    qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,

    what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:

    in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,

    attitude, Cic. Or. 18, 59:

    status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,

    Quint. 11, 3, 159:

    abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,

    id. 11, 3, 89:

    ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,

    id. 1, 11, 16:

    stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,

    Gell. 2, 1, 2:

    dumque silens astat, status est vultusque diserti,

    Ov. P. 2, 5, 51:

    statum proeliantis componit,

    Petr. 95 fin. —

    So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,

    Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:

    expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,

    Quint. 2, 13, 8:

    ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,

    Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:

    ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,

    Lucr. 4, 772:

    (opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,

    motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:

    decorum istud in corporis motu et statu cernitur,

    id. ib. 1, 35, 126:

    habitus oris et vultūs, status, motus,

    id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:

    in quibus si peccetur... motu statuve deformi,

    id. ib. 5, 12, 35:

    eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 53:

    status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,

    id. Off. 1, 35, 129:

    in pedibus observentur status et incessus,

    the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
    B.
    Of external appearance, manners, dress, and apparel:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,

    Plaut. Am. 1, 1, 111:

    redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,

    Suet. Tib. 13.—
    C.
    Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;

    post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,

    Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;

    mediastenus qualiscunque status potest esse,

    Col. 1, 9, 3:

    in gallinaceis maribus status altior quaeritur,

    id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:

    plantae majoris statūs,

    Pall. Febr. 25, 20.—
    D.
    A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):

    equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,

    Liv. 30, 18, 14:

    nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,

    id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:

    ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,

    Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:

    saepe adversarios de statu omni dejecimus,

    Cic. Or. 37, 129:

    voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,

    throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:

    fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

    neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,

    id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:

    neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,

    i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:

    qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,

    than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.

    of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,

    aspect, id. Div. 2, 44, 92.
    II.
    Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
    A.
    Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):

    capitis minutio est statūs permutatio,

    Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:

    quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,

    Cic. Balb. 7, 18:

    ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,

    with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:

    illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,

    Val. Max. 5, 26:

    si statu periclitari litigator videtur,

    if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:

    nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,

    i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:

    permanent tamen in statu servitutis,

    Suet. Gram. 21:

    vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,

    id. Tit. 8 fin.:

    multorum excisi status,

    Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:

    cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,

    a civil status, Dig. 4, 5, 4:

    homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,

    ib. 1, 5, 21:

    primo de personarum statu dicemus,

    civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:

    de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,

    Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:

    cum ad statum suum frater pervenisset,

    Dig. 31, 1, 77, § 19.—
    2.
    Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:

    an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?

    their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:

    quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,

    the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:

    regum status decemviris donabantur,

    the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:

    cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,

    the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:

    non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,

    id. Fam. 4, 4, 1:

    ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?

    id. Att. 3, 10, 2:

    non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,

    id. ib. 10, 4, 1:

    quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,

    id. ib. 1, 1, 17:

    praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:

    apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,

    id. Att. 1, 16, 11:

    ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?

    maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:

    quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,

    Auct. Her. 4, 16, 23:

    tantam in eodem homine varietatem status,

    high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:

    cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,

    Suet. Galb. 12:

    quaedam circa omnium ordinum statum correxit,

    id. Claud. 22:

    cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,

    social position, Curt. 5, 5, 22:

    omnis Aristippum decuit color et status et res,

    Hor. Ep. 1, 17, 23.—
    3.
    Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):

    at iste non dolendi status non vocatur voluptas,

    Cic. Fin. 2, 9, 28:

    neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,

    Ov. M. 13, 594:

    flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,

    id. Tr. 5, 1, 5:

    quid enim status hic a funere differt?

    id. P. 2, 3, 3:

    pejor ab admonitu fit status iste boni,

    id. ib. 1, 2, 54:

    his enim quorum felicior in domo status fuerat,

    Val. Max. 6, 8, 7:

    sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,

    id. 6, 9 pr.:

    caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,

    id. 7, 1, 1:

    haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),

    id. 6, 5, ext. 4:

    obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,

    Curt. 10, 2, 22:

    sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,

    i. e. distress, id. 5, 11, 5:

    res magna et ex beatissimo animi statu profecta,

    Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
    4.
    Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:

    homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,

    id. Fam. 7, 10, 3:

    tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,

    id. Att. 4, 2, 1:

    quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,

    id. Par. 2, 17:

    sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,

    id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:

    vitae statum commutatum ferre non potuit,

    Nep. Dion, 4, 4:

    id suis rebus tali in statu saluti fore,

    Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:

    libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),

    Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:

    status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,

    Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
    B.
    Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
    1.
    In gen.:

    Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,

    Cic. Verr. 1, 4, 12:

    nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,

    id. Sest. 50, 106:

    omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,

    id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:

    mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    id. ib. 3, 11, 4; so,

    status ipse nostrae civitatis,

    id. ib. 5, 16, 2:

    non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,

    id. Phil. 13, 1, 2:

    sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

    id. Rep. 2, 26, 48:

    aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,

    id. Fam. 9, 8, 2:

    ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:

    tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,

    id. ib. 6, 1, 1:

    non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,

    id. Clu. 69, 196:

    ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,

    id. Sull. 11, 33:

    Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,

    id. Cat. 1, 1, 3:

    eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,

    Caes. B. G. 6, 12, 9:

    cum hoc in statu res esset,

    Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:

    eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,

    id. 41, 6, 9:

    statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,

    i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:

    ut deliberare de statu rerum suarum posset,

    id. 44, 31:

    ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,

    id. 3, 37, 3:

    jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,

    id. 8, 13, 2:

    qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,

    internal peace, id. 3, 20, 8:

    omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,

    more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:

    tranquillitatis status,

    Val. Max. 7, 2, 1:

    in sollicito civitatis statu,

    Quint. 6, 1, 16:

    principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,

    guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,

    ad formandum rerum praesentium statum,

    Just. 9, 5, 1:

    populo jam praesenti statu laeto,

    Suet. Caes. 50:

    ad componendum Orientis statum,

    id. Calig. 1:

    deploravit temporum statum,

    id. Galb. 10:

    ad explorandum statum Galliarum,

    id. Caes. 24:

    delegatus pacandae Germaniae status,

    id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
    2.
    Esp., of the political sentiments of the citizens:

    a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,

    Liv. 39, 27:

    ad visendum statum regionis ejus,

    id. 42, 17, 1:

    suas quoque in eodem statu mansuras res esse,

    id. 42, 29, 9:

    cum hic status in Boeotiā esset,

    id. 42, 56, 8.—
    3.
    Of the constitution, institutions, form of government, etc.:

    Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,

    Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;

    1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,

    id. ib. 2, 1, 2:

    itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,

    the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:

    in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,

    id. ib. 2, 37, 62:

    providete ne rei publicae status commutetur,

    id. Har. Resp. 27, 60:

    eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,

    aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:

    ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,

    id. Fl. 1, 3:

    ut rei publicae statum convulsuri viderentur,

    id. Pis. 2, 4:

    pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,

    id. Red. in Sen. 8, 20:

    cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?

    id. ib. 7, 16:

    omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,

    id. Mur. 11, 24:

    intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

    id. Fam. 6, 2, 3:

    quod ad statum Macedoniae pertinebat,

    Liv. 45, 32, 2:

    ex commutatione statūs publici,

    Vell. 2, 35, 4:

    haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,

    Val. Max. 4, 1, ext. 4:

    Gracchi civitatis statum conati erant convellere,

    id. 6, 3, 1 fin.:

    Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,

    Quint. 11, 1, 85:

    qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,

    id. 2, 16, 4:

    id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,

    Suet. Claud. 11:

    nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,

    id. ib. 1:

    conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,

    id. Caes. 40:

    tu civitatem quis deceat status Curas,

    what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
    4.
    Existence of the republic:

    quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,

    Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):

    si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,

    id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
    C.
    In nature, state, condition, etc.:

    incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,

    Cic. Or. 3, 45, 178:

    ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,

    Lucr. 5, 829:

    ex alio terram status excipit alter,

    id. 5, 835:

    est etiam quoque pacatus status aëris ille,

    id. 3, 292:

    non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,

    Liv. 37, 12, 11:

    idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,

    Curt. 6, 4, 19:

    incertus status caeli,

    Col. 11, 2:

    pluvius caeli status,

    id. 2, 10:

    mitior caeli status,

    Sen. Oedip. 1054.—
    D. 1.
    In gen.:

    atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,

    preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
    2.
    Esp. in rhet. jurisp.
    (α).
    The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):

    refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,

    Cic. Top. 25, 93; so,

    statu (sic enim appellamus controversiarum genera),

    id. Tusc. 3, 33, 79:

    statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,

    Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
    (β).
    The main question, the essential point:

    quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,

    Quint. 3, 6, 2:

    non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,

    the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
    E.
    In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:

    et tempora et status,

    tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:

    fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,

    id. 1, 5, 41.
    ► For statu liber, v.
    statuliber.

    Lewis & Short latin dictionary > status

  • 109 almost certain

    French\ \ presque certain
    German\ \ fast sicher
    Dutch\ \ bijna zeker (van een gebeurtenis)
    Italian\ \ quasi certo
    Spanish\ \ casi cierto; casi segura
    Catalan\ \ quasi segur
    Portuguese\ \ quase certo
    Romanian\ \ aproape sigur
    Danish\ \ næsten sikker
    Norwegian\ \ nesten sikker
    Swedish\ \ nästan säker
    Greek\ \ σχεδόν βέβαιος
    Finnish\ \ melkein varma
    Hungarian\ \ majdnem biztos
    Turkish\ \ hemen hemen kesin; nerdeyse kesin
    Estonian\ \ peaaegu kindel
    Lithuanian\ \ beveik tikras
    Slovenian\ \ skoraj gotovo
    Polish\ \ prawie pewny
    Ukrainian\ \ майже достовірний
    Serbian\ \ скоро известан
    Icelandic\ \ næstum viss
    Euskara\ \ ia ziur
    Farsi\ \ -
    Persian-Farsi\ \ همگرايي تقريباً مطمئن
    Arabic\ \ اكيد تقريباً
    Afrikaans\ \ byna seker (van 'n gebeurtenis)
    Chinese\ \ 殆 必 然 的
    Korean\ \ 거의 확신

    Statistical terms > almost certain

  • 110 ad-fīrmō (aff-)

        ad-fīrmō (aff-) āvī, ātus, āre,    to strengthen.— Fig., to confirm, encourage: Troianis spem, L.— Meton., to confirm, maintain, aver, positively assert, give solemn assurance of: nihil: rem pro certo, L.: se plus non daturam: Cornelium id bellum gessisse, L.: de altero: ut adfirmatur, Ta.

    Latin-English dictionary > ad-fīrmō (aff-)

  • 111 āgmen

        āgmen inis, n    [ago], that which is driven.— In gen., a multitude, throng, host, troop, crowd, number, band: perpetuum totius Italiae: ingens mulierum, L.: puerile, of boys, V.: Eumenidum agmina, V.: navium, a line of ships (for a breakwater), L.: graniferum, ants, O.: agmina cervi fugā glomerant, V.: (stellarum) agmina, O. — Esp., an army on the march, column: medium hostium, the centre, L.: novissimum hostium... nostrum primum, rear, van, Cs.: extremum, rear guard, Cs.: confertissimo agmine contendere, in close array, Cs.: certum agminis locum tenere, place in the column: transverso agmine, by a flank movement, L.: agmine tacito, i. e. without signals, L.: agmine quadrato accedere, in solid column: quadrato agmine incedere, in a square, S.—An army, host, troops (cf. exercitus, acies): instructo agmine, L.: agmina curru Proterit, V.: horrentia pilis, H.: coniurata undique pugnant Agmina, O.: venti, velut agmine facto, as if for battle, V.: agmen agens, the naval line of battle, V.: rudis agminum, i. e. in war, H. — A course, train, line, stream, succession: leni fluit agmine, V.: immensum aquarum, V.: agmine longo formicae, in a long line, O.: agmine remorum celeri, with a quick stroke of the oars, V.: extremae agmina caudae, movements, V.: agmine certo, in a straight line, V.—Of an army, a passage, progress, march: de castris, de agminibus... dicere: in agmine, on the march, S.: in agmine principes facti, to lead, S.: educenda dictio est medium in agmen, before the public.
    * * *
    stream; herd, flock, troop, crowd; marching army, column, line; procession

    Latin-English dictionary > āgmen

  • 112 certāmen

        certāmen inis, n    [certo], a decisive contest, measuring of forces, struggle, strife, dispute, dissension, rivalry, competition: inter clarissimos duces: de urbis possessione: cum alqo: regni, L.: nostrum: certamina domi finita, civil dissensions, L.: inter mortalīs vine an virtute, etc., S.: certamina divitiarum, H. — A battle, fight, struggle, combat, engagement: ubi res ad certamen venit, S.: in certamine ipso, L.: medio in certamine, V.: ita vario certamine pugnatum est, such were the changing aspects of the battle, Cs.: humanum, between men, L.: pari certamine geri, with equal numbers, Cs.: pugnae, O.: navale, V.: non temptato certamine, L.: me in certamina poscere, challenge, V. — A trial, race, match, contest, struggle: gladiatorium: Instituit celebri certamine ludos, O.: celebrata sancto certamina patri, V.: cursūs, O.: equus certamine primus, H.: ponam certamina classis, make a match, V.: Velocis iaculi certamina ponit, V.—Meton., rivalry, competition, emulation, ambition, zeal: honoris et gloriae: pugna mediocri certamine commissa: olli certamine summo Procumbunt, V.: magni certaminis dimicatio, L.— A prize: tanti certaminis heres, O.
    * * *
    contest, competition; battle, combat, struggle; rivalry; (matter in) dispute

    Latin-English dictionary > certāmen

  • 113 certātim

        certātim adv.    [2 certo], in rivalry, emulously, zealously, with competition: quem amamus, vie in loving: saxa mittere, S.: cantat nauta atque via tor, H.—Earnestly, zealously, eagerly: umeris infundere rores, V.: Actaeona clamant (comites), O.: Delphi totā ex urbe ruentes, Ct.: conlucent ignibus agri, rival one another in splendor, V.
    * * *
    with rivalry, in competition; earnestly, eagerly (L+S)

    Latin-English dictionary > certātim

  • 114 certātiō

        certātiō ōnis, f    [2 certo], a competition, contest, strife, rivalry: inter eos honesta, honorable rivalry: iniqua, unfair. — A dispute, discussion: relinquitur virtuti cum voluptate certatio: omissā multae certatione, the demand of a fine, L.
    * * *
    striving; contest; struggling for superiority/mastery; (fight/sports/legal)

    Latin-English dictionary > certātiō

  • 115 comperiō

        comperiō perī, pertus, īre    [1 PAR-], to obtain knowledge of, find out, ascertain, learn: certo, T.: nihil de hoc: de scelere filii, N.: aliquid ex multis: nihil testibus, nihil tabulis: ut postea ex captivis comperit, Cs.: nil ad Pamphilum attinere, T.: hanc gentem Clusium inde venisse, L.: certis auctoribus, copias abesse, etc., Cs.: id misericordiāne an casu evenerit, S.: unde causa (sit), Ta.: facinus manifesto compertum: oculis, L.: omnia falsa comperta sunt: compertus stupri, i. e. detected in, L.: flagitii, Ta.: nondum comperto quam regionem hostes petissent, L.: compertus publicam pecuniam avertisse, Ta.
    * * *
    comperire, comperi, compertus V TRANS
    learn/discover/find (by investigation); verify/know for certain; find guilty

    Latin-English dictionary > comperiō

  • 116 crēdō

        crēdō didī, ditus, ere    [CRAT- + 2 DA-], to give as a loan, lend, make a loan: pecunias creditas solvere: quibus pecuniam.—To commit, consign, intrust: alcuius fidei: mihi suom animum, T.: militi arma, L.: se suaque omnia alienissimis, Cs.: pennis se caelo, V.: te aequo Mecum solo, on fair ground, V.: arcana libris, H. — Poet.: non ita Creditum Poscis Quintilium deos, not on such terms intrusted to them, H.: In soles audent se germina Credere, V.—Fig., to trust, confide in, have confidence in: virtuti suorum, S.: suis militibus, L.: nimium colori, V.: aliis (fungis) male creditur, H.: campo, open fight, V. — To believe, give credence, trust: istuc tibi, T.: Chaereae iniurato: experto credite, quantus, etc., one who knows by experience, V.: ne cui de te plus quam tibi credas, H.: mihi crede, upon my word: certe credemur, ait, si, etc., O.: ora non credita, O.: (Cassandra) non credita Teucris, V.—To believe, hold true, admit: quid iam credas? T.: quis hoc credat? O.: ne quid de se, S.: nec sit mihi credere tantum! would I could discredit, V.: civitatem bellum facere ausam vix erat credendum, Cs.: inridet credentes, believers, O.: res credi non potest: arte Sinonis Credita res, V.: aut verus furor, aut creditus, O.—To be of opinion, think, believe, suppose, imagine: timeo ne aliud credam atque aliud nunties, T.: id quod volunt, Cs.: fortem crede, H.: se Suevorum caput, Ta.: pro certo creditur vacuam domum fecisse, S.: divinitate creditā Carmentae, L.: Crassum non ignarum fuisse, S.: caelo credidimus Iovem Regnare, H.: victos crederes, one might have imagined, L.: Crediderim, would fain believe, V.: in rem fore credens, expecting, S.: quem (Athin) peperisse Limnate creditur, O.: credi posset Latonia, be taken for, O.: Credo inpetrabo ut, etc., I suppose, T.: si te interfici iussero, credo, erit verendum, etc.: quod Pompeius, credo, non audebat, etc., Cs.: non enim, credo, id praecipit, ut, etc., I can't suppose he meant to teach, etc.
    * * *
    credere, credidi, creditus V
    trust, entrust; commit/consign; believe, trust in, rely on, confide; suppose; lend (money) to, make loans/give credit; believe/think/accept as true/be sure

    Latin-English dictionary > crēdō

  • 117 diēs

        diēs gen. diēī or diē (rarely diei, disyl., T., or diī, V.), m sometimes in sing f.    [DIV-], a day, civil day: Quae tot res in unum conclusit diem, T.: eo die, Cs.: in posterum diem, Cs.: paucos dies ibi morati, Cs.: alter et tertius dies absumitur, Ta.— Fem. (in prose only of a fixed term): diebus XXX, a quā die materia caesa est, Cs.: posterā die, S.: suprema, H.: atra, V.: tarda, O. —In phrases: paucis ante diebus, a few days earlier, S.: paucis post diebus, S.: postridie eius diei, the next day, Cs.: post diem tertium eius diei, the next day but one, L.: diem ex die exspectabam, from day to day: diem de die prospectans, L.: in dies, every day, Cs., C.: in diem rapto vivit, L.: cui licet in diem dixisse Vixi, etc., H.—Abl. diē, in a day, in one day, V.; rarely diē (i. e. cottidie or in diem), daily, V.—In dates: ante diem XII Kal. Nov., the twenty - first of October: in ante diem V Kal. Dec., till November 28.— A set day, appointed time, term: hic nuptiis dictus est dies, T.: pecuniae, C., L.: iis certum diem conveniendi dicit, Cs.: die certo, S.: negotio proxumum diem constituit, S.: conloquio decretus, O.: ad diem praestitutum venire, L.: die tuo exspectabam, etc., your fever day: supremus vitae: obire diem supremum, die, N. — Fem. (only sing.): deportandi dies praestituta: certa eius rei constituta, Cs.: stata, L.: ubi ea dies venit, Cs.: praeteritā die, quā, etc., Cs.: esse in lege, quam ad diem, proscriptiones fiant. — In the phrase, dicere diem, with dat, to impeach, lay an accusation against: diem mihi, credo, dixerat: Domitium Silano diem dixisse scimus.— A dying-day, time to die, destined time (poet.): Stat sua cuique dies, V.: Hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras, prematurely, O. — A natural day, day (opp. night): cum horā diei decimā venire: quantum scribam die (opp. noctibus), in the daytime: die et nocte concoqui, in a single day and night: multo denique die, late in the day, Cs.: in diem (somnum) extrahere, Ta.: exercere diem, work by daylight, V.: currūs rogat In diem, for a day, O.: diem noctemque procul navem tenuit, a day and a night, N.: Saturnalia diem ac noctem clamata, all day and all night, L.: diem noctemque, uninterruptedly, Cs.: Dies noctīsque me ames, T.: dies noctīsque iter faciens, N.: noctīs ac dies: et noctīs et dies.— With iter, of distances, a day's march, day's journey: huius silvae latitudo novem dierum iter expedito patet, forced marches, Cs.: quinque dierum iter aberant, L. — Daybreak, day: cum die, O.: ante diem, H. — An anniversary: quo die ad Aliam pugnatum, a clade Aliensem appellarunt, L.: diem meum scis esse III Non. Ian., birthday. —Meton., a day's work, event, day: is dies honestissimus nobis fuerat in senatu: dare illius diei poenas: ille dies Etruscorum fregit opes, Cs.: imponite quinquaginta annis magnum diem, Ta. — A time, space of time, period, interval: diem se ad deliberandum sumpturum, Cs.: diem tempusque forsitan ipsum leniturum iras, L.: ut sexenni die pecuniae solvantur, Cs.: in longiorem diem conlaturus, a later day, Cs.: perexigua, a brief interval: nulla, O.: (indutiarum) dies, the term, L.: messis, season, V.: Optuma aevi, period (i. e. youth), V.: Sole dies referente siccos, season, H.: diem adimere aegritudinem hominibus, T.: diem festum Dianae per triduum agi, a festival, L.: malum in diem abiit, to a future time, T.: nos in diem vivimus, for the moment.—Light of day, daylight (poet.): Inmissus quo dies terreat umbras, O.: volumina fumi Infecere diem, O.: oriens occiduusque dies, the East and the West, i. e. the world, O. — Personified, the god of day, O.— Fem.: Venus primo Caelo et Die nata.
    * * *
    day; daylight; festival; time; lifetime, age

    Latin-English dictionary > diēs

  • 118 differō

        differō distulī, dīlātus, ferre    [dis- + fero], to carry apart, spread abroad, scatter, disperse, separate: venti magnitudine ignem, Cs.: Nubila, V.: rudentis (Eurus), H.: in versum ulmos, i. e. planted, V.: Mettum in diversa, tore to pieces, V.—Fig., to distract, disquiet, disturb, confound: (Oratione) te, T.: differor doloribus, T.— To spread abroad, publish, report, circulate: male commissam libertatem populo R. sermonibus, L.: rumores, T.: celeri rumore dilato, N.: alqm rumoribus, make notorious, Ta.: alqm circum puellas, Pr.— To defer, put off, postpone, adjourn, protract, delay: rem cotidie: bellum: iter in praesentia, Cs.: pleraque, H.: vadimonia, to adjourn court, Iu.: distulit ira sitim, O.: differri iam hora non potest: diem de die, L.: impetūs, i. e. make no rash attacks, Ta.: quaerere distuli, H.: nihil dilaturi, quin, etc., L.: in posterum diem: vim doloris in posterum: in aliud tempus, Cs.: (diem edicti) in a. d. IV Kal. Dec.: curandi tempus in annum, H.: id ad crudelitatis tempus: quas (legationes) partim distulit Tarraconem, till he should reach, L.: contentionem totam post bellum, L.: Differ; habent commoda morae, O.: differendum negat, says there must be no delay, L.—Of personal objects, to put off, get rid of, keep off, keep: me in tempus aliud: differri non posse adeo concitatos animos, L.: decumum quos distulit Hector in annum, V.: vivacem anum, i. e. to postpone her death, O.: hi repulsi in spem impetrandi tandem honoris dilati, L.: legati ad novos magistratūs dilati, L.—Intrans. (only praes. system), to differ, vary, be different: verbo differre, re esse unum: paulum: quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc., H.: a vobis vestitu: multum a Gallicā consuetudine, Cs.: ut in nullā re (domus) differret cuiusvis inopis (sc. a domo), N.: hi (populi) omnes linguā inter se differunt, Cs.: non multum inter summos et mediocrīs viros: cogitatione inter se: (occasio) cum tempore hoc differt: pede certo Differt sermoni sermo, H.: tragico differre colori, H.
    * * *
    differre, distuli, dilatus V
    put off; delay; differ; spread, publish, scatter, disperse

    Latin-English dictionary > differō

  • 119 equidem

        equidem adv.    [old interj. e + quidem]. — In corroboration, verily, truly, indeed, at all events (usu. with 1 st pers. sing.): id equidem ego certo scio, T.: iocabar equidem, T.: equidem negare non possum, etc.: equidem cum viderem, etc.: Certe equidem audieram, V.: Iam pridem equidem nos amisimus, etc., S.: vanum equidem hoc consilium est, S.: equidem si nobis religiones nullae essent, L.— For my part, as far as I am concerned: equidem me Caesaris militem dici volui; vos me, etc., Cs.: equidem doleo, etc. — In concession, certainly, by all means, of course, to be sure, indeed, no doubt: equidem istuc factum ignoscam, verum, etc., T.: amo te equidem, verum, etc.: vellem equidem vobis placere, sed, etc., L.
    * * *
    truly, indeed; for my part

    Latin-English dictionary > equidem

  • 120 ex or (only before consonants) ē

        ex or (only before consonants) ē    praep. with abl, out of, from within (opp. in).    I. In space, out of, from: signa ex urbe tollere: solem e mundo tollere: ex hoc fonticulo tantumdem sumere, H.: ex Aethiopiā Ancillula, T.: ex urbe sicarii: eius ex Africā reditus: ex Hispaniā quidam, Cs.: puer ex aulā, H.—From, down from, from off: ex speluncā saxum in crura eius incidisse: equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt, from horseback, Cs.: cecidisse ex equo dicitur.—Up from, above, out of: collis paululum ex planitie editus, Cs.: globum terrae eminentem e mari.—In gen., from, down from, at, in, upon: ex cruce Italiam cernere: ex equo pugnare: ex loco superiore conspicatus, etc., Cs.: ex hoc loco verba fecisti: ex vinculis causam dicere, L.— Esp., in adverbial phrases: ex itinere, on the march, without halting, S.: ex fugā, during the flight, Cs.: portus ex adverso urbi positus, opposite, L.: erat e regione oppidi collis, over against, Cs.: ex omni parte perfectum, entirely: aliquā ex parte incommodis mederi, in some measure: impetūs ex maximā parte servorum: e vestigio, suddenly.—    II. In time, of succession, from, immediately after, directly after, after, following: Cotta ex consulatu est profectus in Galliam: tanta vilitas annonae ex inopiā consecuta est: ex magnis rupibus nactus planitem, Cs.: Aliam rem ex aliā cogitare, T.: alia ex aliis iniquiora postulando, L.: diem ex die exspectabam, day after day.—Of duration, from... onward, from, since, beginning at: ex eā die ad hanc diem: ex eo die, quo, etc.: ex certo tempore, after a fixed date: ex aeterno tempore: Motum ex Metello consule (bellum), H.: octavus annus est, ex quo, etc., since, Ta.: Romae vereor ne ex Kal. Ian. magni tumultūs sint, after. —With the notion of escape or relief, from and after, from: se ex labore reficere, Cs.: ex illo metu mortis recreatus: animus ex miseriis requievit, S. — Esp., in phrases: ex tempore effutire, off hand, without reflection: ex meo tempore, for my convenience: in quibus (quaestionibus) ex tempore officium quaeritur, according to circumstances: ex intervallo consequi, after a while: ex tempore aliquo.—    III. Fig., of the point of departure, away from, from, out of, of: amicitiam e vitā tollunt: e fundo eiectus, dispossessed of: agro ex hoste capto, L.: ex populo R. bona accipere, S. —Partitive uses, of a whole or class, of, out of, from among, among: alia ex hoc quaestu, i. e. trade, T.: non orator unus e multis, i. e. no common: acerrimus ex omnibus sensibus: ex primo hastato (ordine) legionis, one of the first division, Cs.: multum ex ripā colere, Ta.: altitudo puppium ex navibus, Cs. — Of the means, out of, by means of, with: ex incommodis Alterius sua ut conparent commoda, T.: ex caede vivunt: largiri ex alieno, L.; cf. ex iure hesterno panem vorent, dipped in, T.—Of the origin or source, from, out of, born of, arising from: bellorum causae ex rei p. contentione natae: ex pertinaciā oritur seditio: ex animo amicus, heartily.—Esp. with verbs of sense, intelligence, etc.: quā re negent, ex me non audies: ut ex amicis acceperam: ex quo intellegere posset: ut ex iis quaeratur: video ex litteris.—Of the material, of, out of: statua ex aere facta: (homo) qui ex animo constet et corpore: milites mixti ex conluvione gentium, L. — Of a condition or nature which is changed, from, out of: di ex hominibus facti: ex exsule consul: duas ex unā civitate discordia fecerat, L. — Of the cause, from, through, by, in consequence of, by reason of, on account of: gravida e Pamphilo, T.: infirmus ex morbo: e viā languere: ex gravitate loci volgari morbos, L.: ex illā ipsā re, for that very reason: e quo efficitur, non ut, etc.: ex hac clade atrox ira, L.: ex legato timor, Ta.—From, after, on account of: cui postea Africano cognomen ex virtute fuit, S.: nomen ex vitio positum, O.: urbem e suo nomine Romam iussit nominari. —Of measure or rule, according to, after, in conformity with, in pursuance of, by: ex aliarum ingeniis me iudicet, T.: dies ex praeceptis tuis actus: ex consuetudine suā, Cs.: e virtute vivere: ex senatūs sententiā: ex sententiā, satisfactorily, T.: illum ex artificio comico aestimabat.—Esp., in the phrases, ex re, according to the fact, to the advantage, to profit: oratio ex re et ex causā habita: Non ex re istius, for his good, T.: garrit Ex re fabellas, apt, H.: quid tam e re p. fuit? for the public benefit: ex usu, advantageous: ex usu quod est, id persequar, T.: rem ex usu Galliae accidisse, Cs.: e re natā, according to circumstances, T.—Of manner, mostly in adverb. phrases: res ex libidine magis quam ex vero celebrare, arbitrarily... justly, S.: dicam ex animo, outright: ex composito, by agreement, L.: ex facili, with ease, Ta.—    IV. In compounds, ex stands before vowels and h, and before c, p (except epoto, epotus), q, s (except escendere, escensio), t; ef (sometimes ec) before f; ē before b, d, g, i consonant, l (except exlex), m, n, v. For exs-, ex- alone is often written (exanguis for exsanguis, etc.).

    Latin-English dictionary > ex or (only before consonants) ē

Страницы

См. также в других словарях:

  • Certo certissimo ... anzi probabile — Starring Claudia Cardinale Release date(s) 1969 Country Italy Language …   Wikipedia

  • čerto — čȇrto pril. DEFINICIJA reg. (u dijaloškoj situaciji kao potvrdan odgovor ili potvrda onoga što govori sugovornik) u zn. zacijelo, sigurno ETIMOLOGIJA tal. certo …   Hrvatski jezični portal

  • certo — |é| adj. 1. Verdadeiro. 2. Indubitável. 3. Exato. 4. Convencido. 5. Regular, compassado. 6. Que dá no alvo. 7. Certeiro. 8. Que nunca varia. 9. Seguro. 10. Fixo. • pron. indef. 11. Bastante, algum tanto considerável. 12. Um. 13. Alguém. • s. m.… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • certo — cèr·to agg., agg.indef., pron.indef.m., s.m., avv. I. agg. FO I 1. di qcs., che non si può mettere assolutamente in dubbio; indubitabile, indiscutibile: un fatto, un avvenimento certo; una prova, una notizia, una fonte certa; sapere, credere,… …   Dizionario italiano

  • certo — {{hw}}{{certo}}{{/hw}}A agg. 1 Che appare sicuro, indubitabile: vittoria certa; tenere qlcu. per –c; SIN. Indiscutibile, indubbio; CONTR. Incerto. 2 Chiaro, evidente: è un dato certo della malattia. 3 Che è fermamente persuaso di qlco.: sono… …   Enciclopedia di italiano

  • certo — certo1 / tʃɛrto/ [lat. certus ]. ■ agg. 1. [di persona, che possiede ferme convinzioni su un argomento, una questione e sim., con la prep. di : sono c. di quanto affermo ] ▶◀ convinto, persuaso, sicuro. ◀▶ esitante (su), incerto, indeciso (su),… …   Enciclopedia Italiana

  • certo — 1. Isto não está certo. (correto) ◘ That’s not right. 2. Eu não sei ao certo. (ter certeza) ◘ I’m not sure …   Palavras de múltiplo sentido

  • Certo veniunt ordine Parcae. — См. Парка …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • certo — concerto …   Dictionnaire des rimes

  • certo — certo1 pl.m. certi certo1 sing.f. certa certo1 pl.f. certe …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • certo — A agg. 1. (di notizia, di fatto, ecc.) indiscutibile, indubbio, provato, immancabile, sicuro, indubitabile, indiscusso, assicurato, inconfutabile, incontestabile, incontrovertibile, ineluttabile, innegabile, incontrastabile, irrefutabile,… …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»