nicht

adv 1. yox; \nicht ich mən yox; \nicht groß kiçik, balaca; \nicht doch! yox də!; etmə!, eləmə!; vielleicht aber auch \nicht bəlkə də yox; \nicht mehr als… bundan çox olmayıb… ich mache das mehr \nicht daha bunu etmərəm; \nicht wahr? belə deyil? es war schön, \nicht? yaxşı idi, elədirmi?; ist das \nicht ungerecht? bu ədalətlidir?, bu insafdır?

vi (s) 1. gəlmək; gəlib çıxmaq; er kommt wie gerufen o lap yerində gəlib çıxır; in den Sinn \kommen fikrə gəlmək; zu sich \kommen özünə gəlmək; 2. getmək; dalınca getmək; 3. əmələ gəlmək, baş vermək; das durfte nicht \kommen bu olmamalı idi; das kommt wohl bisweilen belə şeylər olur; woher / wie kommt es, daß… 1) necə olur ki…; 2) nədən baş vermişdir ki…; 4. yayılmaq, gəlmək (səs); 5. (inf + zu) məlum olmaq, aşkar olmaq; es kam oben zu liegen bu yuxarıda imiş; neben j-m zu sitezen* \kommen kimləsə yanaşı olmaq; auf j-n sprechen* \kommen kiminsə haqqında danışmaq; hoch / teuer zu stehen* \kommen baha başa gəlmək; 6. (part II ilə): (an)gefahren \kommen gəlmək (miniklə); angelaufen \kommen qaçaraq gəlmək; 7. \kommen lassen çağırtdırmaq; yol vermək, icazə vermək; dahin darf man es nicht \kommen lassen buna yol vermək olmaz; 8. j-m grob \kommen kiməsə kobud cavab vermək; das kommt mir unerwartet mən bunu gözləmirdim; so mußt du mir nicht \kommen! mənimlə belə rəftar etmək olmaz; hart einander \kommen birisilə toqquşmaq; plötzlich auf etw. (A) anderes \kommen danışığı birdən başqa səmtə yönəltmək; 9. payına düşmək; es \kommen auf jeden 100 Rubel hər adama 100 manat düşür; auf j-n nichts \kommen lassen bir kəs haqqında pis şey danışmağa qoymamaq; 10. j-m /einer Sache auf die Spur \kommen kiminsə (nəyinsə) izinə düşmək; 11. damit kommst du nicht weit beləliklə heç bir şeyə nail ola bilməzsən; das ist an den rechten Mann gekommen bu, yaxşı adamın əlinə düşüb; an den Tag \kommen aşkar olmaq, üzə çıxmaq; an die Reihe \kommen növbədə (sırada) olmaq; außer Atem \kommen tövşümək, təngnəfəs olmaq; außer Fassung /aus der Fassung\kommen özünü itirmək, özündən çıxmaq; auseinander \kommen ayrılmaq, görüşüb ayrılmaq; aus dem Sinn \kommen yadından çıxmaq; ein Unglück kam über mich mənə bədbəxtlik üz verdi; um etw. (A)\kommen nədənsə məhrum olmaq; nicht vom Fleck / von der Stelle \kommen yerindən tərpənməmək; von Sinnen \kommen ağlını itirmək, başını itirmək; ich bin nicht dazu gekommen mənim vaxtım yox idi; mən çatdıra bilmədim; es war dazu gekommen iş o yerə çatdı ki; wie \kommen Sie dazu? siz necə cürət edirsiniz?; zu Atem \kommen cürətlənmək, ürəklənmək; zur Besinnung \kommen özünə gəlmək; zu nichts \kommen heç bir şeyə nail olmamaq; zu Kräften \kommen bax: Kraft; zum Ausdruck \kommen ifadə olunmaq; wie es gerade kommt! imkan daxilində; ◊ Kommt Zeit, kommt Rat ata. söz. ≅ Ölmərik/yaşayarıq, görərik; Axşamın xeyrindən sabahın şəri yaxşıdır

m (1*) 1. baş; den \Kopf oben behalten* 1) başını dik tutmaq; 2) məc. ruhdan düşməmək; den \Kopf hängen lassen* məc. ruhdan düşmək; er weiß nicht, wo ihm der \Kopf steht o, başını itirib; ◊ das will ihm nicht in den \Kopf məc. bu onun başına girmir; er ist nicht auf den \Kopf gefallen məc. o, axmaq deyil; der \Kopf steht ihm nicht recht məc. o özündə deyil; j-m den \Kopf warm machen məc. kimisə qızışdırmaq; j-m den \Kopf waschen* kimisə danlaqdan keçirmək; j-m etw. auf den \Kopf zusagen məc. kimisə təqsirləndirmək; j-m über den \Kopf wachsen* məc. kimisə ötüb keçmək (birlikdə); j-m den \Kopf zurechtrücken məc. kiminsə başına ağıl qoymaq; die Köpfe zusammenstecken məc. pıçıldaşmaq; alles auf den \Kopf stellen hər şeyi alt-üst etmək; sich (D) die Augen aus dem \Kopfe sehen məc. gözlərini xarab etmək (çox işləməkdən); mit bloßem \Kopfe açıq başla, başıaçıq; Hals über \Kopf çox iti, çox cəld; die Hände über dem \Kopfe zusammenschlagen* əllərini başı üstündə çarpazlamaq; 2. ağıl, zehin, dərrakə, idrak; ein klarer \Kopf ağıllı baş, aydın fikirləşən; im \Kopf(e) fikrində, ağlında; die führenden / leitenden Köpfe einer Idee hansısa ideyanın baniləri; er hat einen offenen \Kopf o, aydın fikirləşən adamdır; den \Kopf verlieren* məc. başını itirmək; çaşmaq; aus dem \Kopfe əzbər, əzbərdən; etw. im \Kopfe behalten* nəyisə yadda saxlamaq; er ist nicht richtig im \Kopfe onun ağılı özündə deyil; etw. geht mir durch den \Kopf ağlıma bir şey gəldi, yadıma bir şey düşdü; 3. baş, həyat; seinen \Kopf aufs Spiel setzen həyatı ilə risk etmək; \Kopf und Kragen kosten məc. baha başa gəlmək, baha oturmaq; es gilt den \Kopf, es geht an \Kopf und Kragen burada başınla (həyatınla) risk edirsən; den \Kopf hergeben müssen* cəfasını çəkmək; başını qurban vermək; 4. bot. papaq (göbələkdə); baş (kələm); 5.: \Kopf einer Zeituug məc. başlıq (qəzetdə); ◊ j-m eine Beleidigung an den \Kopf werfen* kimisə təhqir etmək, ; etw. auf seinen eigenen \Kopf tun* nəyisə özbaşına etmək; auf seinem \Kopf(e) bestehen* / beharren / verbleiben* dediyindən dönməmək, inad etmək; sich (D) etw. in den \Kopf setzen məc. beyninə yerləşdirmək (özünün); bei meinem \Kopf! başıma and olsun!, başım haqqı!; j-n vor den \Kopf stoßen* kiminsə xətrinə dəymək; kimisə bərk həyəcanlandırmaq; kimisə itələmək; ein Brett vor dem \Kopfe haben dan. dardüşüncəli (axmaq) olmaq

vi (s) 1. (mit D) dolanmaq, keçinmək; mit dem Gelde \auskommen olan pulla keçinmək; damit kommt er nicht aus bu ona çatmaz; 2. yola getmək; mit ihm ist nicht auszukommen onunla yola getmək çətindir; 3. çıxmaq, baş tutmaq; die Rechenaufgabe kommt nicht aus hesab məsələsi düz çıxmır

prp (D) yanında, yaxın; \bei hundert Mann yüz nəfərə yaxın; nahe \bei yanında; dicht \bei lap yaxın; \bei Nacht gecə, gecə vaxtı; \bei Tisch masa arxasında; \bei der aserbeidschanischen Armee Azərbaycan ordusunun sıralarında; \bei der Ğberwindung der Schwierigkeiten çətinliklərin aradan qaldırılmasında; \bei der Arbeit sein işlə məşğul olmaq; \bei Jahren sein yaşa dolmaq; \bei weitem çox, xeyli; \bei weltem nicht heç də; \bei weitem nicht so heç də belə deyil; \bei Kräften sein iqtidarında olmaq, qüvvədə olmaq; du bist wohl nicht \bei dir dan. deyəsən ağlın başında deyil

adv: \beilebe nicht heç vaxt; das ist \beilebe nicht so bu, heç də belə deyil; das darf \beilebe nicht sein bu heç bir vaxt olmamalıdır

I vt 1. işlətmək, istifadə etmək; 2. ehtiyacı olmaq, lazım olmaq; das ist nicht zu \brauchen bu, yararlı deyil; Sie \brauchen nur zu sagen Sizin deməyiniz kifayətdir; man braucht nicht lazım deyil; Sie \brauchen nicht zu kommen Siz gəlməsəniz də olar; das braucht Zeit buna vaxt lazımdır; II vimp was braucht es so viel Umstände? bu qədər əda nəyə lazımdır?

vi ixtiyarı olmaq, icazəsi olmaq; man darf olar, mümkündür; man darf nicht olmaz, icazə yoxdur; er darf nicht hinein onun daxil olmağa ixtiyarı yoxdur; er hat es nicht sagen \dürfen onun bunu deməyə haqqı yox idi; er dürfte noch kommen o hələ gələ bilər; wenn ich bitten darf xahiş etməyim rəva bilinərsə

a və adv: nicht \geheuer əngəlli, nöqsanlı; mir ist nicht \geheuer zu Mute məni nəsə vahimə basır, mən özümdə deyiləm; die Sache ist nicht \geheuer iş şübhəlidir, iş əngəldir

vi aid olmaq, mənsub olmaq; wem gehört dieses Buch? bu kitab kimindir?; das gehört nicht in mein Fach bu mənim sahəm deyil; dazu gehört nicht viel Verstand bunun üçün çox da ağıl (bilik) lazım deyil; das gehört sich nicht bu olmaz, bu yaramaz

I köməkçi fel (tərcümə olunmur); II vt 1. malik olmaq; ich habe varımdır; ich habe nicht yoxumdur; ich habe nichts davon bundan mənə heç bir xeyir yoxdur; was hast du? sənə nə olub?; die Sache hat Eile işi gecikdirmək olmaz; jetzt habe ich ihn 1) indi onu tutdum; 2) məc. indi o mənim əlimdədir; bei uns ist alles zu \haben bizdə hər şey əldə etmək (tapmaq) olar (mümkündür); das Buch ist noch zu \haben kitab satışda hələ var; 2. (inf+zu): ich habe zu… mən gərək …; er hat hier nichts zu sagen onun burada əmr verməyə ixtiyarı yoxdur; es hat nichts zu sagen bunun əhəmiyyəti yoxdur, bu vacib deyil; wir \haben noch ein Kilometer bis dahin (zu gehen*) biz hələ bir kilometr getməliyik; ich habe nicht zu lesen* oxumağa bir şeyim yoxdur; ich habe zu tun* işim var, məşğulam; ich will damit nichts zu tun* \haben mən bu işə qarışmaq istəmirəm; 3. (inf’lə zu’suz): du hast gut reden sənin üçün demək asandır; Sie \haben gut fragen sizin üçün soruşmaq asandır; 4. (“es” tamamlığı ilə birlikdə); es bequem \haben rahat(ca) yerləşmək; es gut \haben yaxşı yaşamaq; es eilig \haben tələsmək; ich habe es weit yolum uzaqdır; jetzt habe ich’s! indi bildim, indi tapdım!; es hat nichts auf sich bunun mənası (əhəmiyyəti) yoxdur; er hat es von ihm 1) bunu ondan öyrəndi (bildi); 2) bunu ondan aldı; ich will es so \haben mən belə istəyirəm; 5.: da \haben wir die Bescherung / den Braten / den Salat! gördün başımıza nə gəldi!; da hast du’s, da \haben wir’s! əcəb işdir!; hab dich nicht so! çox lovğalanma!, burnunu çox dik tutma!; habe Dank! təşəkkür edirəm!

I vi 1. istəmək, nəyisə etməyə həvəs göstərmək; ich möchte (mögen felinin conj impf’i) erfahren* bilmək istərdim; ich möchte rauchen siqaret çəkək istəyirəm; ich möchte ihn nicht sehen* onu görmək istəməzdim; ich mag ihn nicht sehen* onu görmək istəmirəm; 2. imkanı, mümkünlüyü, ehtimalı, arzunu bildirir; er mag krank gewesen sein ola bilsin, xəstədir; mag er kommen* qoy gəlsin, wo er auch sein mag o harada olursa olsun; was mag das bedeuten? bu nə deməkdir?; ich schrieb ihm, das er kommen* möge ona yazdım ki, gəlsin; II vt xoşlamaq (çox vaxt inkarla); ich mag diese Speise nicht mən bu xörəyi xoşlamıram

I vt iyləmək, qoxulamaq; ◊ kein Pulver \riechen können qorxmaq, qorxaqlıq göstərmək; Lunte \riechen təhlükənin iyini almaq; den Braten \riechen dan. kiminsə fikrini / niyyətini duymaq; das konnte ich doch wirklich nicht \riechen bunu öncədən duya bilmədim; j-n nicht \riechen können kiməsə dözə bilməmək; ich kann ihn nicht \riechen ona dözə bilmirəm; II vi 1. (an D) iyləmək (nəyisə), qoxulamaq; 2. (nach D) qoxumaq, iyi gəlmək (nəyinsə)

vt 1. demək; man sagt … deyirlər …; wie gesagt deyildiyi kimi; necə deyərlər; gelinde gesagt yumşaq deyilsə; es ist nicht zuviel gesagt şişirtmədən demək olar ki …; es ist nicht zu \sagen wie … ifadə etmək çətindir ki …; wenn ich so \sagen darf əgər belə demək mümkünsə; so zu \sagen belə ki, deməli necə deyərlər; offen gesagt açığını desək; gesagt - getan! söz verdin, əməl et!; deyildi – qurtardı! Ich habe mir \sagen lassen* eşitmişəm, mənə deyiblər; lassen Sie das gesagt sein! bunu yadınızda saxlayın, bunu unutmayın! (hədə); lassen Sie sich etw. \sagen mənə qulaq asın; was Sie \sagen! nə danışırsınız?! im Vertrauen gesagt öz aramızda qalsın; mit Verlaub zu \sagen demək ayıb olmasın; ◊ sage und schreibe hərfiyyən, sözbəsöz; 2. göstərmək, bildirmək, ifadə etmək; das hat nichts zu \sagen bunun heç bir mənası yoxdur; das will nicht viel \sagen bu əhəmiyyətsiz şeydir; er hat hier viel zu \sagen onun burada böyük hörməti var

I prp (statikanı bildirdikdə D; dinamikanı bildirdikdə A): qarşı, qabaq, əvvəl, yan, kimi şəklində tərcümə olunur; 5 Tage \vor seinem Urlaub məzuniyyətindən 5 gün qabaq (əvvəl); \vor allem, \vor allen Dingen hər şeydən əvvəl; nach wie \vor qabaqkı / əvvəlki kimi; er brummte etw. \vor sich hin o, burnunun altında nəsə mızıldadı; zehn Minuten \vor fünf beşə on dəqiqə qalmış; nicht \vor sieben (Uhr) saat yeddidən tez olmayaraq; ◊ Man soll den Tag nicht \vor dem Abend loben ata. söz. ≅ Arxı adda sonra “bərəkallah” de; Cücəni payızda sanayarlar; Er sieht den Wald \vor lauter Bäumen nicht ata. söz. ≅ Ağac dalında meşəni görmür; das Schiff geht \vor Anker dəniz. gəmi lövbər salır; \vor der Nase burnunun ucunda, lap yaxınında; II adv \vor! irəli!

I a 1. uzaq; das liegt nicht in \weitem Feld bu uzaq deyil; bu yaxın gələcəkdə olacaq / baş verəcək; 2. geniş, gen-bol, enli; das Weite sichen qaçıb yaxasını qurtarmaq; II adv uzaqda, uzaqlarda; (özündən sonra sifət comp.’də gəldikdə) daha, daha da; \weit größer daha çox; zu \weit gehen* məc. həddini aşmaq; \weit ausholen məc. dolayı yollarla mətləbin üstünə gəlmək; die Tür stand \weit offen qapı taybatay açıq idi; wie \weit bist du mit der Arbeit? məc. iş nə qədər yerinə yetirilib?; bei \weitem nicht heç də; von \weitem uzaqdan, von \weit uzaqdan, uzaq yerdən; so \weit dan. buraya qədər; \weit und breit hər yerdə, hər yanda, hər tərəfdə; ◊ nicht \weit her sein çox da yüksək keyfiyyətli olmamaq; dar düşüncəli olmaq; es ist so \weit əsil məqamdır

I f (10) səkkizlik, səkkiz

II f oh. pl diqqət, ehtiyatlılıq; etw. ausser aller \Acht lassen nəyisə tam nəzərdən (diqqətdən) qaçırmaq; auf etw. (A) nicht die mindeste \Acht geben auf etw. (A), jn nicht die geringste \Acht geben / haben kiməsə, nəyəsə qəti diqqət yetirməmək (fikir verməmək)

III f oh. pl köhn. qəzəb; qanundankənar elan edilmə; sürgün etmə; er wurde in \Acht und Bann getan yaxud über ihn wurde die \Acht verhängt / audgesprochen, er wurde in die \Acht erklärt tar. o, qanun xaricində elan edilmişdi; məc. hamı ondan üz döndərmişdi

a 1. (\alle, \alles, \alle) hamısı, hamı; vor \allem, vor \allen Dingen hər şeydən öncə; \alle beide hər ikisi; \alles Gute! salamat qalın!; in \aller Eile tələsik; in \aller Stille səssiz-səmirsiz, xəlvətcə; das ist \all es var-yox budur; \alles eingerechnet hər şeyi hesaba alaraq; \alles in \allem cəmi; in \aller Frühe səhər tezdən; xoruz banlamamış; mit \aller Gewalt var qüvvə ilə; aus \allem dem, aus \alle diesem bunların hamısından; über \alles hər şeydən artıq; bei \allem dem, bei \alle diesem buna baxmayaraq; Mädchen für \alles hər işi görən qulluqçu; gəzəyən qız; \alle Rechte vorbehalten başqası tərəfindən nəşri qadağandır (alman kitablarının titul vərəqinin arxasında olan yazı); 2. hər kəs, hər hansı; auf \alle Fälle hər ehtimala qarşı, ehtiyatdan, ehtiyat üçün; \alle acht Tage hər həftə; \alle Tage hər gün; \aller Art cürbəcür; \alle Welt hər kəs, hamı; 3. wer \alles kim olur olsun; was \alles nə olur olsun; wo \alles harada olurolsun; das ist nicht \alle Welt wieviel kim bilir, bu nə qədərdir; wer in \aller Welt … axı kim; wer in \aller Welt konnte es wissen! bunu kim bilərdi ki!; nicht um \alles in der Welt heç bir vəchlə, heç vaxt; \aller Anfang ist schwer hər şeyin başlanğıcı çətindir

I a tək, yalqız; er ist \allein o təkdir; II adv tək; \allein, ohne Hilfe tək, köməksiz; III cj ancaq, amma, halbuki; ich höre, was du sagst, \allein ich kann dem nicht zustimmen dediyini eşidirəm, ancaq mən bununla razılaşa bilmərəm; einzig und \allein ancaq, yalnız; nicht \allein, sondern auch nəinki…, həmçinin…

vi (s) gəlməmək, olmamaq; Sie sind so lange ausgeblieben siz çoxdandır, görünmürsünüz; seine Strafe soll nicht \ausbleiben o, cəzadan qurtara bilmiəyəcək; das konnte nicht \ausbleiben bu, mütləq olmalı idi