Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

n+(of+state)

  • 1 ástand

    Íslensk-ensk orðabók > ástand

  • 2 lÿsa yfir, staîhæfa

    Íslensk-ensk orðabók > lÿsa yfir, staîhæfa

  • 3 lög-maðr

    m. [old Swed. lagman; the president of the supreme court formerly held in Orkney was called the lagman]:—‘law-man.’ In the ancient Scandinavian kingdoms each legal community or state (lög) had its own laws, its own parliament (lögþing), and its own ‘law-man’ (lagh-mann, lögmaðr); the lagman was the first commoner and the spokesman of the people against the king and court at public assemblies or elsewhere; he was also the guardian of the law, and the president of the legislative body and of the law courts. As in the heathen time laws were not written, the lagman had to say what was the law of the land in any case of doubt; in the general assemblies, at least in Iceland, he had to ‘say’ the law (from memory) to the assembled people from the Law-hill (Lögbergi); hence in the Icelandic Commonwealth he was called lög-sögu-maðr (q. v.), the ‘law-speaker,’ ‘law-sayer,’ ‘speaker of the law,’ and his office lög-saga or lög-sögn = ‘law-speaking:’
    1. Sweden and Gothland in olden times were the classical lands of lagmen, for the whole kingdom was a confederation of commonwealths, each with its parliament, law-speaker, and laws, who were all of them united under one king; see the various records in the old Swedish laws, Sveriges Gamla Lagar, as edited by Schlyter, as also the classical account given of lagman Thorgny in Ó. H. ch. 60 sqq.—í hverri þessi deild landsins er sitt lögþing, ok sín lög, yfir hverjum lögum er lögmaðr, … þat skulu lög vera sem hann réð upp at kveða; en ef konungr, eða jarl, eða byskupar fara yfir land ok eigu þing við búendr, þá svarar lögmaðr af hendi búenda …; aðrir lögmenn allir skulu vera undir-menn þess lögmanns er á Tíunda-landi er, Ó. H. 65.
    2. in Norway the political institutions of the old patriarchal ages were greatly disturbed through the wars and conquest of Harald Fairhair; the ancient laws of Norway too have been preserved in a much more fragmentary state than those of Sweden; of some of the most interesting laws only the eccl. section has been preserved, often in Icelandic transcripts or abridged. The most interesting records of the lagmen are therefore not to be found in the Norse laws, but in the Sagas, e. g. the debates in the Hák. S. Gamla, ch. 71–80, 85–97 (in the Flatey book), as also in the Þinga-þáttr in Fms. vii. 123–150, and in stray passages in the Icelandic Sagas, in such phrases as lögmenn ok konungr, lögmenn ok dómendr, lenda menn ok lögmenn ok alla alþýðu, Eg. 352.
    3. in the later Middle Age in Norway, and in Icel. after 1280, the lagman was a justice, who presided in the court lögrétta, at the lögþing (II), cp. Jb. passim.
    4. in the Icelandic Commonwealth, the officer whose duties have been described above was specially called lögsögumaðr, and lögmaðr is only used = lagamaðr = a lawyer,—þat er ok, at lögsögumaðr skal svá görla þáttu alla upp segja, at engi viti einna miclogi görr, en ef honum vinsk eigi fróðleikr til þess, þá skal hann eiga stefnu við fimm lögmenn (lawyers, men skilled in law), en næstu dægr áðr, eðr fleiri, Grág. i. 2, 3; þat skal allt hafa er finnsk á skr þeirri er Hafliði lét göra … en þat eitt af annarra lögmanna fyrirsögn ( of other lawyers) er eigi mæli því í gegn, 7; Njáll var lögmaðr svá mikill ( so great a lawyer), at eingi fannsk hans jafningi, Nj. 30. At the union with Norway (A. D. 1272) the lögsögu-maðr of the Commonwealth was replaced by two lagmen of the Norse kind, so that in the Sagas composed after that date (e. g. the Grettla) or in Sagas preserved in later transcripts, the terms were now and then confounded, and ‘lögmaðr’ was, by way of anachronism, used of the lögsögu-maðr of the old Commonwealth, cp. Grett. 64, 115, 173, 191 new Ed., Nj. 24, 164, 237 (v. l.), Eg. 597, Ísl. (Gunnl. S.) ii. 208, 238, 256, Bs. i. (Hungrv.) 62, Fms. iv. 115, 176, where the Ó. H. edition has the true reading, being made from a vellum of the Commonwealth time.
    β. two instances are recorded referring to the 10th century in Iceland, where a lögmaðr occurs as a kind of county sheriff or officer, viz. in the Háv. S. (begin.) and the Svarfdæla S. ch. 10; but both records seem to be spurious and adapted to the state of things in Norway, for neither Saga is preserved in its pure original state, but remoulded after the union; see Maurer’s Entstehung des Isl. Staates, Beiträge, 136 sqq. In Scandinavia during the Middle Ages, as the power of the king increased, so that of the old lagman sank, and at last died away. In England it is preserved in the Speaker of the House of Commons, whose very name recalls to mind the law-speaker of the old Scandinavian communities.
    II. a pr. name, Lög-maðr, Orkn.
    COMPDS: lögmannsdæmi, lögmannseiðr, lögmannslauss, lögmannsúrskurðr.

    Íslensk-ensk orðabók > lög-maðr

  • 4 SKAP

    * * *
    n.
    1) state, condition;
    at því skapi, in the same proportion;
    hélt þat vel skapi, meðan hón lifði, it kept a good state whilst she lived;
    2) condition of mind, temper, mood;
    þat er ekki mitt skap, it is not my turn of mind;
    vera (með) illu skapi, to be in an angry mood;
    bregða skapi við e-t, renna e-m í skap, to take to heart, be much affected by (rann honum mjök í skap sá atburðr);
    koma skapi við e-n, to agree with, het on with (engi kann við mik skapi koma);
    koma skapi (eiga skap) saman, to have minds alike (þit eigit meirr skap saman);
    hafa ekki skap til e-s, to have no mind to do a thing;
    hógværr í skapi, mild of temper;
    lítill í skapi, of small mind, faint-hearted;
    gera sér e-t í skap, to take into one’s head;
    vera e-m (vel) at skapi, vera nær skapi e-s, to be to one’s mind;
    e-t fellr e-m vel í skap, one likes, is pleased with;
    gera e-t til skaps e-m, to do a thing to please one.
    * * *
    n. [A. S. ge-sceap; Engl. shape; cp. Germ. be-schaffen]:—prop. shape, form.
    II. state, condition; at því skapi, in the same proportion, Rb. 96; nú ferr at því skapi um alla öldina, 62; hélt þat vel skapi, meðan hón lifði, it kept in a good state whilst she lived, Bs. 1. 129; því hefir haldit skapi, it has held its shape, remained unchanged, Jd. 3: under this head come compds denoting lawful, right, skap-drottinn, -þing, -dauði, -arfi, -bætendr, -þiggendr, see below.
    III. condition of mind, temper, mood, Fs. 128; ek kann skapi Hrafnkels, Hrafn. 27; hógværr í skapi, Nj. 2; mitt skap er eigi betra enn til meðallags, Þiðr.; hennar skap er svá stórt, at …, 307; Högni er nú mjök reiðr ok íllu skapi, in an angry mood, 321: mod., í íllu skapi, cp. vesall maðr ok ílla skapi ( ill-tempered), Hm. 21, where skapi seems to be used as an adjective; vera við e-s, skap, to be after one’s mind, Finnb. 262; hón svarar sem hennar var skap til, Fbr. 137; er ok varkunn á at þvílíkir hlutir liggi í miklu rúmi þeim er nokkurir eru skapi, Fms. iv. 80; kofarn í skapi, … íllr í skapi, ill-tempered; góðr í skapi, good-tempered; at þeir hafi ílla borit sik, svá at þeim hafi náliga í allt skap komit, áðr enn létti, so that at last they almost cried, Gísl. 39; vera lítill í skapi, of small mind, faint-hearted, Hrafn. 30; ef þeir væri svá litlir í skapi at þeir þyrði eigi, K. Þ. K. 94; hafa ekki skap til e-s, to have no mind to, Nj. 202; nú hefi ek beðit hér þá stund er ek fæ mér skap til, Ld. 256, cp. Ó. H. 47; honum rann í skap, ok reiddisk hann, Fms. vi. 212; ef þat væri feðr hennar eigi móti skapi, Eg. 36, Fms. ix. 244; óvinsæll ok lítt við alþýðu skap, unpopular, Fs. 63; enginn má við mik skapi koma, Lv. 22; þat fannsk á, at henni þótti þetta mjök í móti skapi, Ld. 88; þat væri mér næst skapi, I should have a great mind for, 86; vera e-m vel at skapi, to be to one’s mind, Fs. 16, Fms. vi. 304; göra e-m e-t til skaps, to do a thing to please one, humour him, Eg. 65, Nj. 198; e-m býr e-t í skapi, to brood over, plan, Ó. H. 32.
    COMPDS: skapsannmarki, skapshöfn, skapslöstr, skapsmunir.
    B. Plur. sköp, what is ‘shaped’ for one or fated, one’s fate; fár gengr of sköp Norna, Km. 24; eigi má sköpunum renna; sköpum viðr manngi, Am.; fátt er sköpum ríkra, Fs. 23; eigi má við sköpunum sporna, 26; mæla verðr einnhverr skapanna málum, Gísl. 17; íll sköp, ill fate; góð sköp, good luck, Korm. (in a verse); rík sköp, the mighty weird, Kormak; skiptu sköp, doom decided, Sturl. (in a verse); at sköpum = Gr. κατα μοιραν, Ýt. 9, Gg. 4, N. G. L. i. 204; ok gaf honum nær líf með sköpum, he escaped almost by a miracle, had a narrow escape, Fb. ii. 23.
    2. a curse, fatality; þá er konunga-börn urðu fyrir stjupmæðra sköpum ( curses), Fms. viii. 18; ó-sköp or ú-sköp, an ill fate, fatality, Hm. 97, Korm. 208, 240, Al. 129; verða fyrir ú-sköpum, Edda 11, Fas. i. 130 (of evil spells); ú-skapa verk, an evil deed which one is fated to do, iii. 406: vé-sköp, holy ordinance, Vsp. 2. sköpin (with the article), the genitals, Fms. v. 346, Ann. 1426, Edda (pref., of Saturn), Barl. 135, Fas. iii. 387, Bs. i. 466. skapa-dægr, n. one’s fated day of death; engi kemsk yfir sitt s., a saying, Es. 39.
    C. = skaf, q. v.; fimm hlöss viðar ok þrjú skaps, N. G. L. i. 240, ii. 110, v. l. 15.

    Íslensk-ensk orðabók > SKAP

  • 5 EFNI

    * * *
    n.
    1) stuff, material (svá skildu þeir, at allir hlutir væri smíðaðir af nökkuru efni); ek em görr af ústyrku efni, I am made of frail stuff; cf. biskups-, brúðar-, fægðar-, konu-, konungs-, mágs-, manns-, mungáts-, smíðar-efni;
    2) matter of discourse, subject, theme (þryti mér fyrr stundin til frásagnar en efnit til umrœðu) eigi með sönnu e., with untrue statement, falsely; nú er úti mitt e., now my story is at an end;
    3) matter, affair (segir konungr frá öllu þessu e.); fátt er betr látit en e. eru tíl, few things are reported better than they really are;
    4) cause, reason; látast báðir af því e., both die from this cause; fyrir þat e. (for that reason) keypti hann landit
    5) state, condition, affair; sagði, hver e. í vóru, he told how matters stood; ek veit eigi görla e. Gunnlaugs, how G.’s affairs stand; kominn í úvænt e., into a critical condition; óttalauss í öllu e., in every respect; er þessi hlutr kom til efnis, when this came aboitt; berr þat til efnis, at, it happens that;
    6) pl., means; ok bjuggust um eptir þeim efnum, sem þeir höfðu til, according to their means; engi vóru e. annars, þar vóru engi e. önnur, there was no other chance or choice.
    * * *
    n. [Swed. ämne = stuff, materia, and Dan. ævne = achievement]:—a stuff, originally like Lat. materia, timber; and so the stuff or material out of which a thing is wrought; auðskæf mærðar e., Ad. 16; at allir hlutir væri smíðaðir af nokkru efni, that all things were wrought ( created) of some stuff, Edda 147 (pref.); skapa af engu efni, to create from nothing (of God), Fms. i. 304; efni ( materials) til garðbóta, Grág. ii. 263, Sks. 287 (of a cloth); ek em görr af ústyrku efni, I am made of frail stuff, 543, Barl. 140, Stj. 17, 67; smíðar-efni, materials; efni-tré, a block, tree; efni í ljá, orf, etc., or of any piece fitted as materials.
    β. in a personal sense; manns-efni, a promising young man: karls-efni, a thorough man, a nickname, Landn.: the proverb, engi veit hvar sæls manns efni sitr, of youths of whom no one can tell what may be hidden in them; þegns e. = manns-efni, Stor. 11: gott manns-e., gott bónda-e., promising to be an able man; and on the other hand, ónýtt, illt manns-e., in whom there is nothing.
    γ. merely in temp. sense, applied to persons designate or elect; konungs-e., a crown prince; biskups-e., a bishop-elect; brúðar-e., a bride-elect; konu-e., one’s future wife.
    δ. a subject, of a story, book, or the like, Lat. argumentum, plot; yrkis e., Íd. 11; e. kvæða, a plot, subject for poetry; sögu-e., a subject for tales or history; in old writers it rarely occurs exactly in this sense: the contents of a written thing, bréfs-e., efni í bók; hence efnis-laust, adj. void, empty writing; efnis-leysa, u, f. emptiness in writing; Björn hafði ort flim um Þórð, en þau vóru þar efni í, at …, but that was the subject of the poem, that …, Bjarn. 42; þótti mönnum þar mikit um, hversu mikil efni þar vóru til seld, i. e. people thought the tale interesting, Ld. 200; eigi með sönnu efni, falsely, with untrue statements, Sturl. iii. 305: hvárt efni þeir höfðu í um rógit, how they had made ( mixed) their lies up, Eg. 59; meir en efni sé til seld, i. e. ( related) more than what was true, the tale was overdone, Bs. i. 137; talar af sama efni ( subject) sem fyrrum, Fms. ix. 252.
    2. metaph. a matter, affair; til sanninda um sagt e., Dipl. i. 8; segir konungi frá öllu þessu e., Sturl. i. 3; er þat merkjanda í þessu e., Rb. 250; fátt er betr látið enn efni eru til (a proverb), few things are reported better than they really are, Band. 2; fyrir hvert efni, for this reason.
    β. a cause, reason; látask báðir af því e., both died from this cause, Ísl. ii. 197; með hverju e. Sturla hefði þessa för gört, what was the reason of S.’s doing so? Sturl. ii. 132; gleði e., sorgar e., matter of joy, sorrow, etc.: the proverb, en hvert mál, er maðr skal dæma, verðr at líta á tilgörð með efnum ( causes), Eg. 417; fyrir þat efni ( for that reason) keypti hann landit, Hrafn. 22, H. E. i. 471; en þetta efni ( cause) fundu þeir til, Sks. 311.
    γ. a state, condition, affair; Rútr sagði allt e. sitt, Nj. 4; í úvænt efni, a hopeless state, Band. (MS.) 13, Ísl. ii. 225; ek veit eigi görla efni Gunnlaugs, I know not how Gunlaug’s matters stand, 240; Helgi kvað eigi þat efni í, at láta lausan þjóf fjölkunnigan, H. said that it would never do, to let a thief and wizard go, Sturl. i. 62; ef þess eru efni, if that be so, Grág. i. 76; sér, hvers efni í eru, he saw how matters stood, Band. (MS.) 11; sagði hver efni í voru, said how matters stood, Nj. 99; mér þykir sem málum várum sé komið í únýtt efni, ef …, 150; munu ill efni í, some mischief may have happened, Fs. 144; gott, þungt e., Karl. 402, Bs. i. 815; e-t gengr, kemr svá til efnis, happens so and so, Mar. (Fr.); skipta sitt líf í betra e., to repent, id.; bera til efnis, to happen, Pr. 410.
    3. plur. means, ability; minni nytjamenn af meirum efnum en hann, Sturl. i. 126; eptir sínum efnum, to the best of their ability, Hom. 123; ok bjoggusk um eptir þeim efnum sem þeir höfðu til, Orkn. 360; sjái þér nökkuð ráð ( possibility) eðr efni vár ( means), 358; grunar mik, at Þórólfr muni eigi görr kunna at sjá efni sín, i. e. I fear that Th. will overrate his own means, power, Eg. 76; þá væri þat efni nú í vóru máli, it would be a chance for us, Fms. ix. 239; þar vóru engi efni önnur, there was no other chance, xi. 144; nú eru þess eigi efni, if that be impossible, Grág. ii. 140; hér eru engin efni til þess at ek muna svíkja hann, i. e. I will by no means deceive him, it is out of the question that I should do so, Eg. 60.
    β. in mod. usage, means, property, riches.
    COMPDS: efnafæð, efnalauss, efnaleysi, efnalítill, efnaskortr.

    Íslensk-ensk orðabók > EFNI

  • 6 FAR

    * * *
    n.
    1) a means off passage, ship; bjarga fari á floti, to save a vessel qflaat; in compds., a trading vessel (Íslands-far, Englands-far);
    2) passage; taka (fá, ráða) sér fari or far, to take a passage in a ship; beiðast fars, to ask for a passage; synja e-m fars, to deny one a passage; banna e-m f., to forbid one to sail (cf. farbann);
    3) trace, print, track (Sveinki rak lömb sín til fjöru í förin); villast hundarnir farsins, the hounds lose the track; of et sama f., on the same subject;
    4) life, conduct, behaviour; í fari konungsins in the king’s character;
    5) state, condition (gefa þeir eigi gaum um hennar far) f. veðranna, the course of the winds; at fornu fari, of yore, of old.
    * * *
    n.
    I. motion, travel; rare in this sense, as the fem. för and ferð, q. v., are used instead.
    β. of the clouds, in the phrase, far á lopti, drift in the sky.
    II. a means of passage, a ship; far er skip, Edda 110, Skálda 163: the allit. phrase, hvert fljótanda far, every floating vessel, Fms. xi. 125, Fær. 260; at bjarga fari á floti, Hm. 155.
    2. in compds, a trading vessel; Íslands-far, an Iceland-trader, Fms. vi. 370, vii. 32; Englands-far, an English-trader, ix. 41; Dýrlinnar-far, a Dublin ship, Eb. 254; fjögra-, tveggja-, sex-manna-far, a four-, two-, six-oared boat.
    3. passage, in the phrases, taka sér (e-m) fari, fá sér fari, ráða sér fari, usually so in dat., but in mod. usage acc. (taka, ráða sér far), to take a passage in a ship, Gþl. 516, Grág. ii. 400, 406 (acc.), Ld. 50, Landn. 307, Eg. 288, Nj. 111, 112, Ísl. ii. 199, Eb. 194; beiðask fars, id., Grág. i. 90, Fms. vi. 239; banna e-m far, to forbid one a passage, stop one (far-bann), Landn. 307; synja e-m fars, to deny one a passage (far-synjan), Hbl. 54; at þeir hafi allir far, Jb. 393.
    III. a trace, track, print, Hom. 120; Sveinki rak lömb sín til fjöru í förin, at eigi mátti sjá tveggja manna för, Njarð. 376; nú villask hundarnir farsins, the hounds lost the track, Fms. v. 147, cp. O. H. L. 83: metaph., of et sama far, on the same subject, of a book, Íb. (pref.): in many compds, a print, mark of anv kind, fóta-för, footprints; skafla-för, the print of a sharp-shod horse; nálar-far, a stitch; fingra-för, a finger-print; tanna-för, a bite; nagla-för, the marks of nails, John xx. 25; knífs-far, a knife’s mark; eggjar-far, the mark of the edge, in a cut; járna-far, the print of the shackles; kjal-far, the keel’s track, wake of a ship; um-far, a turn, round; saum-far, a rim on a ship’s side.
    IV. metaph. life, conduct, behaviour; hugar-far, geðs-far, lundar-far, disposition, character; ættar-far, a family mark, peculiarity; dag-far, daily life, conduct of life; í góðra manna fari ok vándra, 677. 3; hvat þess mundi vera í fari konungsins, in the king’s character, Fms. v. 327; ek vissa þá marga hluti í fari Knúts konungs, at hann mætti heilagr vera, xi. 287; nokkut af fyrnsku eptir í fari hans, iii. 131.
    2. estate, condition; ok gefa þeir eigi gaum um hennar far, N. G. L. i. 226; sem hann hafði skírt far sitt, made known his state, how he fared, 34; aldar-far, Lat. genius seculi; dægra-far, q. v.: sára-far, the state of the wounds; víga-far, q. v.; heilindis-far, health, Mar. 124; far veðranna, the course of the winds, Eb. 218; þá skrifaða ek þessa (bók) of et sama far, on the same subject, Íb. (pref.)
    3. the phrase, at forni fari, of yore, of old, Gþl. 85, 86, Eg. 711; at fornu fari ok nýju, of yore and of late, D. N.; at réttu fari, justly.
    β. the phrase, göra sér far um e-t, to take pains about a thing.
    B. = fár, q. v., bale, ill-fate (rare); far er reiði, far er skip, Edda 110; at hann mundi fara þat far sem hans formaðr, that he would fare as ill as his predecessor, Bs. i. 758: cp. the dubious phrase, muna yðvart far allt í sundi þótt ek hafa öndu látið, your ill-fate will not all be afloat, i. e. cleared off, though I am dead, Skv. 3. 51; vera í illu fari, to fare ill, be in a strait, Orkn. 480; ok vóru í illu fari hér um, Stj. 394. Judges viii. 1, ‘and they did chide with him sharply,’ A. V.; at hann skyldi í engu fari móti þeim vera, that he should not be plotting ( brooding mischief) against them, Sturl. iii. 121 C.

    Íslensk-ensk orðabók > FAR

  • 7 KOSTR

    (-ar, pl. -ir, acc. -i or -u), m.
    1) choice, alternative (hann sá engan sinn kost annan);
    mun ek engan kost á gøra, I will give no choice in the matter;
    2) choice, terms (hvern kost vili þér nú gøra Ingjaldi);
    hugsat hefi ek kostinn, I have thought over the terms;
    3) choice, chance, opportunity;
    kostr er e-s, there is a chance (þat er hverjum manni boðit at leita sér lífs, meðan kostr er);
    eiga e-s kost, to have a choice of (eiga slíkra manna kost);
    eiga alls kosti við e-n, to have one altogether in one’s power;
    4) match (Sigríðr hét dóttir hans ok þótti bezir kostr á Hálogalandi);
    hann spyrr, hverr eigi að ráða fyrir kosti hennar, who was to give her away;
    5) state, condition;
    sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself;
    síðan lét Símon varðveita kost hennar, look after her affairs;
    7) means, victuals, provisions (bauð hann Oddi alla kosti með sér);
    8) food (þat var siðr at fœra konum þeim kost, er á sæng hvíldu);
    9) board (þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar);
    10) stores, goods (tvau skip hlaðin vænum kosti);
    11) good quality, good things;
    fær þú fátt af mér fríðra kosta, thou shalt get little good from me;
    12) virtue, opp. to löstr;
    13) adverb. usages:
    þat er til kostar, ef, it is well done, if;
    at þeim kosti, on that condition;
    at öðrum kosti, else, otherwise;
    at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency;
    alls kostar, quite, in every respect;
    eigi eins kostar, not very, not peculiarly;
    annars kostar, as for the rest;
    nökkurs kostar, in any wise;
    þess kostar, in this case, thus.
    * * *
    m., gen. kostar, pl. kostir, old acc. pl. kostu, which is used in old poets as Sighvat (Ó. H. 39), Arnór (Edda 50); but the usual form in the MSS. as well as in mod. usage is kosti; [Ulf. kustus = δοκιμή, 2 Cor. ii. 9, xiii. 3; Germ. and Dan. kost = fare, food]:—a choice, the fundamental notion being trial;
    I. condition, chance, but mostly with the notion of a hard choice; eru nú tveir kostir til, sá annarr, at …, hinn annarr, at …, Nj. 199; sá er hinn þriði kostr, Grág. ii. 83; munu þér hinn sama kost fyrir höndum eiga sem vær áttum, at verja fé yðvart ok frelsi … en at öðrum kosti, Eg. 8; hann sá engan sinn kost annan, en hann lét fallask þvers undan laginu, Nj. 246, Eg. 24; sám vér þann helzt várn kost at firrask fund hans, 70; nú má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask til þess at sumir sé utan sætta, Nj. 250; það er hverjum manni boðit, at leita sér lífs meðan kostr er, 202; einbeygðr kostr, the only choice left, Orkn. 58.
    2. choice, terms; hvern kost vili þér nú göra Ingjaldi? Nj. 3; ek göri þér skjótan kost, Dropl. 6; göra e-m tvá kosti, Ld. 212, Fs. 57; tók Kali þenna kost, Orkn. 214.
    3. a chance, opportunity, possibility; göra kost á e-u, Nj. 155, 271; mun ek öngan kost á göra, I will give no choice in the matter, i. e. will not do it, 149; kost muntú láta at etja, 90:—kostr er á, or gen. kostr e-s, a thing is possible, there is a chance, 254, 263; ef þess er k., Grág. ii. 56; Háreks var ekki við k., there was no question as to H., Ísl. ii. 315; þá er mín er eigi við kostr, when I am gone, Stj. 363:—eiga e-s kosti, to have a chance of, be able, allowed, Grág. i. 63, 468, Ld. 84, 160, 184, Nj. 57, 132, Eg. 16, 60, 531, Sks. 20 B.
    4. a match, of an unmarried woman; Sigríðr hét dóttir hans ok þótti beztr kostr á Hálogalandi, Eg. 25; hann átti dóttur eina er Unnr hét, hón var væn kona ok kurteis ok vel at sér, ok þótti sá beztr k. á Rangárvöllum, Nj. (begin.); Hallr kvað góðan kost í henni, H. said she was a good match, 180, Fs. 88, Stj. 187; engi kostr þótti þá þvílíkr sem Helga hin Fagra í öllum Borgarfirði, Ísl. ii. 206: giving a woman away, hann spyrr hverr ráða eigi fyrir kosti hennar, who was to give her away, Band. 9 new Ed.; mey til kosta, a maid to be married, Hm. 81, (MS. kossa), cp. liggja heima sem mær til kosta, Fas. iii. 409, (ráða-kostr, a match); kvennkostr (q. v.), góðr kvennkostr.
    5. choice, state, condition; þat mun mína kosti hér fram draga, at þú átt ekki vald á mér, Orkn. 120; kostum drepr kvenna karla ofríki, i. e. the tyranny of man crushes a woman’s right, Am. 69; drap þá brátt kosti, then the state grew worse, id.; sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself, Fms. x. 236; eigi mun honum þykkja batnað hafa várr kostr, Eg. 287; eigi treystusk menn at raska kosti þeirra, people dared not meddle with them, disturb them, Ld. 146; bændr vildu verja kost sinn, defend themselves, Fms. ix. 306; síðan lét Simon varðveita kost hennar, guard her affairs, vii. 233; þá heldr hann kosti sínum, then he holds his place, loses not his right, Grág. ii. 209; ú-kostir, afar-kostir, a hard, evil choice; ör-kostr, lack of choice, poverty.
    II. cost, expence; allan þann kost er hann hefir fyrir haft, Jb. 321; sá er vitna þarf skal standa þeim kost allan, 358; hver maðr er sik ok sín hjú heldr á sínum kosti, K. Á. 78; þat skip höfðu bæjar-menn látið göra af sínum kosti, Fms. ix. 270; hann hélt sik ríkmannlega at klæðum ok öllum kosti ( fare), ii. 278; hann lét alla sína félaga á sinn kost þann vetr, Gullþ. 9; hví hann var svá djarfr at taka slíka menn upp á kost hans, Landn. 149, v. l.; hann gaf sér mikinn kost til ( he took great pains), at koma þeim öllum í vingun við Guð, Hom. 108; þóat hann hefði mörgu sinni mikinn kost ( pains) til gefit, Al. 116; hann lézk þar vildu sína kosti til leggja ( do his best), at þeir Hákon deildi enga úhæfu, Fms. i. 22.
    III. means; er (þeir) synja ölmusu, er kosti höfðu til, Hom. 64; hafa meira kost, to be the strongest, Fb. ii. 361; eiga alls kosti við e-n, to have it all in one’s power, i. e. to be the strongest; Jökull gaf honum líf ok átti áðr alls kosti við hann, Fs. 10; eiga alla kosti, Fms. iv. 296, Stj. 481; Bessus er slíks átti kosti við hann er hann vildi gört hafa, Al. 101; eiga nokkurs góðs kosti, 96; hafa lítils kosti, to have small chance, be little worth, Mar.: means, provisions, meðan mér endask föng til, þótt ek véla um mína kosti, though I am left to my own supplies, Eg. 66; bauð hann Oddi alla kosti með sér, Fas. ii. 540; ef vér hittumk síðar svá at þeir hafi meiri kosli ( forces), Fms. v. 87; bændr efldu þá kost hans um búit, Sturl. iii. 196 C: stores, tvau skip hlaðin vænum kosti, Fms. xi. 436; hér sé ek beggja kost, I see here plenty of either, Sighvat; mungát né aðra kosti ( fare), setjask í kosti e-s, Fms. viii. 58; bændr uggðu at sezt mundi á kost þeirra, ok kurruðu ílla, Bs. i. 549: victuals, provisions, Germ. kost, selja silfr fyrir kost, Fas. i. 450; hveiti ok annarr kostr, Stj. 112; Kirkja á þetta í kosti, tvær vættir skreiðar, vætt smjörs, vætt kjöts, Pm. 34; tvau hundruð í haustlagi, tíu aura í kosti, Vm. 42: board, bóndi skal halda honum kost, Jb. 374; þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar, Dropl. 4; til kostar ok klæða, fare and clothing, B. K. 108; at konungs kosti, at the king’s table, Bs. i. 782; far-k. (q. v.), a ship, vehicle; liðs-k., forces, troops.
    IV. cost, quality; af léttum kosti, Fms. x. 173; þat sax var afburðar-járn kosti, of fine steel, id.
    2. good things; friði fylgja allir kostir ok öll fríðindi, Clem. 29; kyn ok kostr ( quality), MS. 4. 9; fátt fríðra kosta, Hdl. 45: þeir kostir skulu ok fylgja, at þik skal aldri kala í skyrtunni, Fas. ii. 529, 531; þá ferr hann ór skyrtu sinni, ok hélt hón öllum kostum sínum, 539: fatness, Lat. ubertas glebae, jarðarinnar kost ok feitleik, Stj. 167; þar vóru allgóðir lands-kostir, Hkr. i. 55; er mér sagt gott frá landa-kostum, at þar gangi fé sjálfala á vetrum en fiskr í hverju vatni, Fs. 20, 25, Landn. 225, v. l.; af kostum skal þessu landi nafn gefa ok kalla Markland, Fb. i. 539.
    3. virtue; þeir stígask yfir af hermönnum Krists fyrir helga kosti, Hom. 27; Kristni þróask at mannfjölda ok kostum, MS. 677. 8; eigi er þat rúnanna kostr, … heldr er þat þinn kostr, Skálda 162, freq. in mod. usage.
    4. a good quality, virtue; segja kost ok löst, to tell fairly the good and bad of a thing; skalt þú segja kost ok löst á konunni, Nj. 23; hann sagði kost ok löst af landinu, Landn. 30; löstu ok kostu bera ljóða synir blandna brjóstum í, Hm. 134; ú-kostr, a fault, flaw; mann-kostir, virtues.
    5. spec. of a horse, plur. a fine pace; hestr óð kafs af kostum, Sighvat.
    V. spec. and adverb. usages; til kostar, well! all right! well done! er þat til kostar, ef eigi flýjum vér fyrir mönnunum, Fms. xi. 139; þat er til kostar, ef …, well done, if …, Hým. 33; er þat ok til kostar ( it is a comfort) at Höskuldi muni þá tveir hlutir ílla líka, Ld. 70: because, allra mest af þeim kosti, at …, Hom. 33: sagði Ósvífr at þeir mundi á kostum ( indeed) finna, at þau Guðrún vóru eigi jafnmenni, Ld. 122; þeim kosti, in that case, Grág. i. 40; engum kosti, by no means, MS. 4. 21; at þeim kosti, on that condition, Grág. ii. 239; at öðrum kosti, else, otherwise, Eg. 8, 749; at þriðja kosti, thirdly, 14, Grág. i. 395; at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency, Nj. 221; at fæsta kosti, at least, N. G. L. i. 61; at versta kosti, in the worst case, 101; at minnsta kosti, at least: gen., alls kostar, quite, in every respect, Sks. 674 B, passim; eigi eins kostar, not very, not peculiarly, Ísl. ii. 322; annars kostar, as for the rest, 108 B; nokkurs kostar, in any wise, Fms. xi. 79, Fb. i. 74; sums kostar, in some respect, Fas. ii. 547, v. 69, Hom. 89; þess kostar, in this case, thus, Fms. xi. 79, Rb. 36, Hom. (St.): acc., þá kostu, as adv., in such a manner, N. G. L. i. 327; fyrir hvern kost, by every means. ☞ Kostr, in sense I, is in old writers often omitted, and left to be supplied by the adjective or pronoun, e. g. þann (viz. kost) munu vér af taka, Ld. 188; at hann mundi verða þann upp at taka, Eg. 157, Nj. 222; er þá ok sá einn (viz. kostr) til, 227, Fms. vii. 265; er oss nú engi annarr til, Nj. 143, Eg. 405; er yðr engi annarr á görr en snúa aptr, Nj. 207; Hákon jarl er alltrauðr undir trúna at ganga, ok þykkir vera harðr (viz. kostr) á annat borð, Fms. xi. 39.
    COMPDS: kostarhald, kostarlauss, kostaboð, kostamikill, kostamunr, kostavandr, kostavanr.

    Íslensk-ensk orðabók > KOSTR

  • 8 KVEÐA

    (kveð; kvað, kváðum; kveðinn), v.
    1) to say, utter;
    hann kvað eigi orð, he did not utter a word;
    kveða gleði-orð, to say a cheerful word;
    with infin., hann kvað þat satt vera, he said it was true;
    kveða at orði, to express oneself, say, speak;
    2) to (compose and) say aloud (hann kvað vísu);
    to recite, repeat (S. bað hann þá kveða kvæðit þat, er hann hafði ort);
    3) with preps.:
    kveða at, to say, state;
    gramm. to pronounce, sound;
    kveða e-t at e-m, to inflict on;
    mikill harmr er at oss kveðinn, great grief has been sent on us;
    kveða á, to fix, determine (kveða á stefnudag);
    impers. to state;
    kveðr þar skýrt á þetta, it is there expressly stated;
    to cancel, object to (kveða á gögn, to cancel the evidence) to make up one’s mind, resolve;
    kveða e-t upp, to recite, declare (þat skulu lög vera, sem hann kveðr upp);
    kveða við, to reply, answer (hitki hann veit, hvat hann skal við kveða, ef);
    to utter a cry, etc. (hundrinn kvað við hátt);
    to sound (því næst kvað lúðr við);
    4) refl., kveðast, to say of oneself;
    þeir er biskupar kváðust vera, who said they were bishops;
    hann kveðst eigi ríða mundu, he said he would not ride;
    impers., mér kveðsk = ek kveð mér;
    Kára kvaðsk (= Kári kvað sér) önnur ferð betri þykkja, K. said he thought another course preferable;
    * * *
    sing. kveðr, pret. kvað, 2nd pers. kvatt, kvattú, Fms. vi. 386, pl. kváðu, kvóðu, and kóðu, Ls. 24, Hom. 12, Ó. H. 48, Fms. viii. 71, xi. 107; pret. subj. kvæði; imperat. kveð, kveð-þú, kvettú, vi. 361, mod. kveddu; with neg. suff., pres. kveðk-a-ek, I say not, Ýt. 7: [Ulf. qiþan = λέγειν, εἰπειν, ἐρειν; A. S. cweðan; Engl. quoth; O. H. G. quedan; Swed. quäda; Dan. kvæde; cp. Lat. in-quit]:—to say; né því er kveðr kona, nor what a woman says, Hm. 83; at þú Frey kveðir úleiðastarr lifa, Skm. 19; kveða ( dicunt) Heimdal valda véum, Gm. 13: in an epic sense, to say, orð kvað þá Vingi, Am. 37, 38; Glaumvör kvað at orði, 30, 32; ok hann þat orða, alls fyrst um kvað = Homer’s καί μιν φωνήσας …, Þkv. 2, 3, 9, 12; or, þá kvað þat Heimdalr; Þá kvað þat Þórr; þá kvað þat Þrymr, 15, 17, 18, 20, 22, 25, 30; Egill fékk úgleði mikla svá at hann kvað eigi orð, Eg. 518; k. gleði-orð, to say a cheerful word, Vígl. 89 new Ed.; þeir kvóðu ekki gott orð at honum, 655 vii. 3; er hann hafði þat mælt, þá kvað hann úti annat orð, Fms. xi. 16; hverr þessa stafa, ef hann verðr í nef kveðinn, if he is nasal in sound, Skálda 162; lýsingar-váttar Marðar kváðu svá at orði, Nj. 233; til báls ok til brands kveðr at fornu máli, as it is said in old saws, N. G. L. i. 50; Rannveig kvað vel at hann færi útan, Nj. 111:—with infin., hón kvad þar eigi kvenna-vist, Fms. vii. 274; kveðum þá mæla ( let them speak) á várar tungur, 656 C. 6: the pret. kvað (proncd. kvu) as adv. or absol., ‘tis said, they say, það kvað (kvu) vera, they say so.
    2. with prep.; kveða at, adverb. so to say; svá mátti at kveða, id., Fms. xi. 72; er svá mun mega at k. at líf manna lægi við, Nj. 78; kveðr svá at, it is so said, Ver. 83; þá er svá at kveðit, 3; lögsögumaðr skal ráða ok at kveða ( determine) hvar hvergi dómr skal sitja, Grág. i. 27: gramm. to pronounce, sound, Skálda 165; mikill harmr er at oss kveðinn, mickle harm is doomed us, Nj. 201; mikit er at Kjartani kveðit (there’s mickle said against K., i. e. he is a doomed man), ok mun úhægt vera at göra við forlögum þeirra, Ld. 190: það kveðr mikið (lítið) að e-u, to be of great ( small) influence or importance:—kveða á, to fix, determine, Grág. i. 35, 39, Nj. 90, Ld. 74; var kveðit á brullaups-stefnu, Nj. 40; var gört um málit ok kveðit á fégjöld, 111, Fs. 68: to state, kveðr þar skýrt á þetta, it is expressly stated there, Ld. 334: a law term, to cancel, object to, kveða á gögn, to cancel the evidence, Grág. i. 67, 106: to fix, make up one’s mind, resolve, 100, Nj. 3, 252: part. ákveðinn, fixed, appointed, 256: fated, eigi má saka þik um þetta, segir Njáll, þvíat slíkt er mjök ákveðit, 166: ákveðin orð, an agreement, stipulation, Hkr. ii. 372; með ákveðnum orðum, in express words, Grett. 89; vant er mér þat at skýra með ákveðnum orðum, Sks. 660; með ákveðnu, id., K. Á. 208; mun ek ákveðit göra, hverir þar skulu vera, Ísl. ii. 346: ákveðin orð, pointed, libellous words, Bjarn. 57:—kveða við, to reply, Hm. 26:—k. upp, to pronounce, make known, Gísl. 10, Fms. vii. 88.
    II. to sing; hón bað Þorstein kveða nokkut, Grett. 159; skemti Stúfr ok kvað flokk einn, ok er lokit var bað konungr hann enn k.—Hversu mörg hefir þú nú kvæðin kveðit? … hví kveðr þú flokka eina? Fms. vi. 391; skyldi ok engi kveða vísurnar, Nj. 71; Egill orti alla drápuna, ok hafði fest svá at hann mátti kveða um morguninn, Eg. 421; k. kvæði, Ísl. ii. 232; þótt hann kveði út kvæði þetta, Fms. v. 175; konungr mælti, tel þú oss kvæði nokkut,—Þormóðr settisk upp ok kvað hátt mjök, svá at heyrði um allan herinn, hann kvað Bjarka-mál en fornu, Ó. H. 207; harm hóf upp kvæðit ok kvað hátt, Eg. 427; slógu þá konur hring umhverfis hjallinn, en Þorbjörg sat uppi á seiðhjallinum, kvað Guðríðr þá kvæðit svá fagrt ok vel, at engi þóttisk heyrt hafa með fegri rödd kvæði kveðit, Þorf. Karl. 378: in mod. usage kveða is used of the rhapsodic delivery of a ballad (ríma), half reciting half singing, thus Icel. say, kveða rímur, to recite a ballad, as also kveða vel, to recite, sing well; hann er góðr kvæða-maðr, he is a good ballad-singer, but never of a hymn or full melody; þeir riðu um bygðina kveðandi um daginn, Fms. xi. 376; þá ferr hann með fjölkyngi, ef hann kveðr þat eða kennir, K. Þ. K.; nú eru Háva-mál kveðin, Háva höllu í, Hm. 165; ok Austmarr jöfri Sænskum gýmis ljóð at gamni kveðr, Ýt. 18; þar sat kona við kvern ok kvað forkunnar fagrt, Fms. vii. 233.
    2. to make a verse; kvettú nú, Þjóðólfr, um deild þeirra, … Þjóðólfr kvað (and the verse follows), Fms. vi. 361; kveða vísu, to make a ditty, Fms., Nj. passim; kvæðit var mjök kveðit, Fms. v. 173; þessi vísa var ílla ort ok skal ek kveða aðra betri, hann kvað, vi. 416; heyr þjóðskáldit! kvattú svá, gröm, skömm? ekki eru þær hendingar jafnhávar, 386:—kveða á e-n, to challenge one in a song; kalla þær sé kveðit sik á | af kærleiks elsku-fundum, Skíða R. 3.
    3. kveða við, to scream; kvað sá við í því er kesjan stóð á honum miðjum, Fms. viii. 354; hundrinn kvað við hátt, Nj. 114: to sound, því næst kvað lúðr við, the trumpet sounded, Fms. vi. 16, vii. 288; þeir létu kveða við lúðra sína, ix. 527; í því kvað við klokka, Fb. i. 417, Fms. iii. 60, ix. 510.
    III. reflex. to say of oneself; þeir er biskupar kváðusk vera, who said they were bishops, Íb. 13; hann kveðsk eigi ríða mundu, Nj. 12; Njáll kvaðsk með því einu fara myndu, 105; þeir kváðusk eigi vita hverju gegndi, Fms. vii. 272; þeir er sét kveðask hafa seglin, 322; þeir kóðusk koma mundu, xi. 107; hann kvaðsk þess albúinn, Nj. 100; Óttarr kvaðsk eigi vara, at …, Fs. 87.
    2. also impers., mér kveðsk = eg kveð mér; er þér kveðsk þá þykkja gott at deyja, Fms. xi. 153; hafði hann fátt um í fyrstu, en kvaðsk þetta (= kvað sér þetta) þó vel líka, ix. 291; Kára kvaðsk (i. e. Kári kvað sér) önnur ferð betri þykkja, K. said he would like better to take another course, Nj. 139; herfiligt kveðsk honum þykkja at hokra þar fyrir stokkum eða steinum, Fas. ii. 505; Glúmi kveðsk því betr þykkja, Rd. 286; kvaðsk þeim horfin-heilla at þykkja, Fms. vii. 272; honum kveðsk vel á lítask, vi. 99; þeim kvaðsk þykkja sér vandalaust, 107; Vigdísi kvaðsk eigi vera um lygi, Ld. 44; honum kvaðsk meira um at halda fram, Fb. iii. 447; honum kvaðsk svá hugr um segja, Sturl.
    3. kveðask at, recipr. to exchange songs, a game played at a wake or dance; sá leikr var mönnum tíðr, at kveðask skyldu at, karlmaðr at konu, ok kona at karlmanni, Bs. i. 165: in mod. usage, kveðast á, to cap verses, each party in turn replying in a verse beginning with the letter with which the preceding one ends; Komdú nú að kveðast á | kvæðin okkar stór og smá, a ditty, cp. kveða á II. 2. above.

    Íslensk-ensk orðabók > KVEÐA

  • 9 auðn

    f.
    1) wilderness, desert (úfœriligar auðnir);
    2) uninhabited and uncultivated tract of land, waste (bygðust þá margar auðnir landsins);
    3) deserted farm or habitation (sá bœr hét síðan á Hrappstöðum, þar er nú auðn);
    ríki mitt stendr mjök til auðnar, is in a state of desolation;
    liggja (leggja) í auðn, to lie (to lay) waste;
    5) destruction (auðn borgarinnar).
    * * *
    f. [auðr, adj.]
    1. a wilderness, desert; auðn Sinai, Stj. 300.
    β. land which has no owner or is waste, uninhabited; bygðust þá margar auðnir víða, many wide wastes were then peopled, Eg. 15; alla auðn landsins, Fms. i. 5, viii. 33, Greg. 33: the auðn was claimed as a royal domain; konungr á hér a. alla í landi, Fms. xi. 225; um þær auðnir er menn vilja byggja, þá skal sá ráða er a. á, the owner of the waste, N. G. L. i. 125: different from almenningr, compascuum or common.
    2. more specially a deserted farm or habitation; sá bær hét síðan á Hrappstöðum, þar er nú a., Ld. 24; liggja í a., to lie waste, 96, Grág. ii. 214, cp. 278.
    3. destruction; auðn borgarinnar (viz. Jerusalem), Greg. 40, Rb. 332, Ver. 43, Sd. 179 (where auðnu, f.); ríki mitt stendr mjök til auðnar, is in a state of desolation, Fms. xi. 320, Bret. 68: insolvency, utter poverty, Grág. i. 62.
    COMPDS: auðnarhús, auðnaróðal, auðnarsel.

    Íslensk-ensk orðabók > auðn

  • 10 benzl

    taka boga af benzlum, to unbend it.
    * * *
    n. a bow in a bent state; taka boga af benzlum, to unbend a bow, Str. 44.

    Íslensk-ensk orðabók > benzl

  • 11 bera

    * * *
    I)
    (ber; bar, bárum; borinn), v.
    I.
    1) to bear, carry, convey (bar B. biskup í börum suðr í Hvamm);
    bera (farm) af skipi, to unload a ship;
    bera (mat) af borði, to take (the meat) off the table;
    bera e-t á hesti, to carry on horseback;
    2) to wear (bera klæði, vápn, kórónu);
    bera œgishjálm, to inspire fear and awe;
    3) to bear, produce, yield (jörðin berr gras; tré bera aldin, epli);
    4) to bear, give birth to, esp. of sheep and cows;
    kýr hafði borit kálf, had calved;
    absol., ván at hón mundi bera, that the cow would calve;
    the pp. is used of men; hann hafði verit blindr borinn, born blind;
    verða borinn í þenna heim, to be born into this world;
    þann sóma, sem ek em til borinn, born to;
    borinn e-m, frá e-m (rare), born of;
    Nótt var Nörvi borin, was the daughter of N.;
    borinn Sigmundi, son of S.;
    5) bera e-n afli, ofrafli, ofrliði, ofrmagni, ofríki, to bear one down, overcome, oppress, one by odds or superior force;
    bera e-n ráðum, to overrule one;
    bera e-n bjóri, to make drunk with beer;
    verða bráðum borinn, to be taken by surprise;
    borinn verkjum, overcome by pains;
    þess er borin ván, there is no hope, all hope is gone;
    borinn baugum, bribed; cf. bera fé á e-n, to bribe one;
    6) to lear, be capable of bearing (of a ship, horse, vehicle);
    þeir hlóðu bæði skipin sem borð báru, with as much as they could carry;
    fig., to sustain, support (svá mikill mannfjöldi, at landit fekk eigi borit);
    of persons, to bear up against, endure, support (grief, sorrow, etc.);
    absol., bar hann drengiliga, he bore it manfully;
    similarly, bera (harm) af sér, berast vel (illa, lítt) af;
    bar hon sköruliga af sér, she bore up bravely;
    hversu berst Auðr af um bróðurdauðann, how does she bear it?
    hon berst af lítt, she is much cast down;
    bera sik vel upp, to bear well up against;
    7) bera e-t á, e-n á hendr e-m, to charge or tax one with (eigi erum vér þess valdir, er þú berr á oss);
    bera (kvið) á e-n, to give a verdict against, declare guilty (í annat sinn báru þeir á Flosa kviðinn);
    bera af e-m (kviðinn), to give a verdict for;
    bera e-t af sér, to deny having done a thing;
    bera or bera vitni, vætti, to bear witness, testify;
    bera or bera um e-t, to give a verdict in a case;
    bera e-n sannan at sök, to prove guilty by evidence;
    bera e-n undan sök, to acquit;
    bera í sundr frændsemi þeirra, to prove (by evidence) that they are not relations;
    refl. (pass.), berast, to be proved by evidence (þótt þér berist þat faðerni, er þú segir);
    8) to set forth, report, tell;
    bera e-m kveðju (orð, orðsending), to bring one a greeting, compliments (word, message);
    bera or bera fram erindi sín fyrir e-n, to state (tell) one’s errand or to plead one’s case before one;
    bera e-m njósn, to apprise one;
    bera e-t upp, to produce, mention, tell;
    bera upp erindi sín, to state one’s errand;
    bera saman ráð sín, to consult together;
    eyddist það ráð, er þeir báru saman, which they had designed;
    9) to keep, hold, bear, of a title (bera jarlnafn, konnungsnafn);
    bera (eigi) giptu, gæfu, hammingju, auðnu til e-s, (not) to have the good fortune to do a thing (bar hann enga gæfu til at þjóna þér);
    bera vit, skyn, kunnáttu á e-t, to have knowledge of, uniderstanding about;
    bera hug, áræði, þor, traust til e-s, to have courage, confidence to do a thing;
    bera áhyggju fyrir e-u, to be concerned about;
    bera ást, elsku, hatr til e-s, to bear affection, love, hatred to;
    10) to bear off or away, carry off (some gain);
    bera sigr af e-m, af e-u, to carry off the victory from or in;
    hann hafði borit sigr af tveim orustum, he had been victorious in two battles;
    bera hærra (lægra) hlut to get the best (the worst) of it;
    bera efra (hærra) skjöld, to gain the victory;
    bera hátt (lágt) höfuðit, to bear the head high (low), to be in high (low) spirits;
    bera halann bratt, lágt, to cock up or let fall the tail, to be in high or low spirits;
    11) with preps.:
    bera af e-m, to surpass;
    en þó bar Bolli af, surpassed all the rest;
    bera af sér högg, lag to ward off, parry a blow or thrust;
    bera eld at, to set fire to;
    bera fjötur (bönd) at e-m, to put fetters (bonds) on one;
    bera á or í, to smear, anoint (bera vatn í augu sér, bera tjöru í höfuð sér);
    bera e-t til, to apply to, to try if it fits (bera til hvern lykil af öðrum at portinu);
    bera e-t um, to wind round;
    þá bar hann þá festi um sik, made it fast round his body;
    bera um með e-n, to bear with, have patience with;
    bera út barn, to expose a child;
    12) refl., berast mikit (lítit) á, to bear oneself proudly (humbly);
    láta af berast, to die;
    láta fyrir berast e-s staðar, to stay, remain in a place (for shelter);
    berast e-t fyrir, to design a thing (barst hann þat fyrir at sjá aldregi konur);
    at njósna um, hvat hann bærist fyrir, to inquire into what he was about;
    berast vápn á, to attack one another;
    berast at or til, to happen;
    þat barst at (happened) á einhverju sumri;
    ef svá harðliga kann til at berast, if that misfortune does happen;
    berast í móti, to happen, occur;
    hefir þetta vel í móti borizt, it is a happy coincidence;
    berast við, to be prevented;
    ok nú lét almáttugr guð við berast kirkjubrunann, prevented, stopped the burning of the church;
    II. impers., denoting a sort of passive or involuntary motion;
    alla berr at sama brunni, all come to the same well (end);
    bar hann (acc.) þá ofan gegnt Ösuri, he happened to come down just opposite to Ö.;
    esp. of ships and sailors; berr oss (acc.) til Íslands eða annarra landa, we drift to Iceland or other countries;
    þá (acc.) bar suðr í haf, they were carried out southwards;
    Skarpheðin (acc.) bar nú at þeim, S. came suddenly upon them;
    ef hann (acc.) skyldi bera þar at, if he should happen to come there;
    e-n berr yfir, one is borne onwards, of a bird flying, a man riding;
    hann (acc.) bar skjótt yfir, it passed quickly (of a flying meteor);
    2) followed by preps.:
    Gunnar sér, at rauðan kyrtil bar við glugginn, that a red kirtle passed before the window;
    hvergi bar skugga (acc.) á, there was nowhere a shadow;
    e-t berr fram (hátt), is prominent;
    Ólafr konungr stóð í lyptingu ok bar hann (acc.) hátt mjök, stood out conspicuously;
    e-t berr á milli, comes between;
    leiti (acc.) bar á milli, a hill hid the prospect;
    fig. e-m berr e-t á milli, they are at variance about a thing;
    mart (acc.) berr nú fyrir augu mér, many things come now before my eyes;
    veiði (acc.) berr í hendr e-m, game falls to one’s lot;
    e-t berr undan, goes amiss, fails;
    bera saman, to coincide;
    bar nöfn þeirra saman, they had the same name;
    fig., with dat.; bar öllum sögum vel saman, all the stories agreed well together;
    fund várn bar saman, we met;
    3) bera at, til, við, at hendi, til handa, to befall, happen, with dat. of the person;
    svá bar at einn vetr, it happened one winter;
    þó at þetta vandræði (acc.) hafi nú borit oss (dat.) at hendi, has befallen us;
    bar honum svá til, it so befell him;
    þat bar við (it so happened), at Högni kom;
    raun (acc.) berr á, it is proved by fact;
    4) of time, to fall upon;
    ef þing (acc.) berr á hina helgu viku, if the parliament falls in the holy week;
    bera í móti, to coincide, happen exactly at the same time;
    5) denoting cause;
    e-t berr til, causes a thing;
    konungr spurði, hvat til bæri úgleði hans, what was the cause of his grief;
    ætluðu þat þá allir, at þat mundi til bera, that that was the reason;
    berr e-m nauðsyn til e-s, one is obliged to do a thing;
    6) e-t berr undir e-n, falls to a person’s lot;
    hon á arf at taka, þegar er undir hana berr, in her turn;
    e-t berr frá, is surpassing;
    er sagt, at þat (acc.) bæri frá, hvé vel þeir mæltu, it was extraordinary how well they spoke;
    7) e-t berr bráðum, happens of a sudden;
    e-t berr stóru, stórum (stœrrum), it amounts to much (more), it matters a great deal (more), it is of great (greater) importance;
    8) absol. or with an adv., vel, illa, with infin.;
    e-m berr (vel, illa) at gera e-t, it becomes, beseems one (well, ill) to do a thing (berr yðr vel, herra, at sjá sannindi á þessu máli);
    used absol., berr vel, illa, it is beseeming, proper, fit, or unbeseeming, improper, unfit (þat þykkir eigi illa bera, at).
    (að), v. to make bare (hon beraði likam sinn).
    * * *
    að, [berr, nudus], to make bare, Lat. nudare; hon beraði líkam sinn, Bret. 22: impers., berar hálsinn (acc.), the neck became bare, Bs. i. 624.

    Íslensk-ensk orðabók > bera

  • 12 BERA

    * * *
    I)
    (ber; bar, bárum; borinn), v.
    I.
    1) to bear, carry, convey (bar B. biskup í börum suðr í Hvamm);
    bera (farm) af skipi, to unload a ship;
    bera (mat) af borði, to take (the meat) off the table;
    bera e-t á hesti, to carry on horseback;
    2) to wear (bera klæði, vápn, kórónu);
    bera œgishjálm, to inspire fear and awe;
    3) to bear, produce, yield (jörðin berr gras; tré bera aldin, epli);
    4) to bear, give birth to, esp. of sheep and cows;
    kýr hafði borit kálf, had calved;
    absol., ván at hón mundi bera, that the cow would calve;
    the pp. is used of men; hann hafði verit blindr borinn, born blind;
    verða borinn í þenna heim, to be born into this world;
    þann sóma, sem ek em til borinn, born to;
    borinn e-m, frá e-m (rare), born of;
    Nótt var Nörvi borin, was the daughter of N.;
    borinn Sigmundi, son of S.;
    5) bera e-n afli, ofrafli, ofrliði, ofrmagni, ofríki, to bear one down, overcome, oppress, one by odds or superior force;
    bera e-n ráðum, to overrule one;
    bera e-n bjóri, to make drunk with beer;
    verða bráðum borinn, to be taken by surprise;
    borinn verkjum, overcome by pains;
    þess er borin ván, there is no hope, all hope is gone;
    borinn baugum, bribed; cf. bera fé á e-n, to bribe one;
    6) to lear, be capable of bearing (of a ship, horse, vehicle);
    þeir hlóðu bæði skipin sem borð báru, with as much as they could carry;
    fig., to sustain, support (svá mikill mannfjöldi, at landit fekk eigi borit);
    of persons, to bear up against, endure, support (grief, sorrow, etc.);
    absol., bar hann drengiliga, he bore it manfully;
    similarly, bera (harm) af sér, berast vel (illa, lítt) af;
    bar hon sköruliga af sér, she bore up bravely;
    hversu berst Auðr af um bróðurdauðann, how does she bear it?
    hon berst af lítt, she is much cast down;
    bera sik vel upp, to bear well up against;
    7) bera e-t á, e-n á hendr e-m, to charge or tax one with (eigi erum vér þess valdir, er þú berr á oss);
    bera (kvið) á e-n, to give a verdict against, declare guilty (í annat sinn báru þeir á Flosa kviðinn);
    bera af e-m (kviðinn), to give a verdict for;
    bera e-t af sér, to deny having done a thing;
    bera or bera vitni, vætti, to bear witness, testify;
    bera or bera um e-t, to give a verdict in a case;
    bera e-n sannan at sök, to prove guilty by evidence;
    bera e-n undan sök, to acquit;
    bera í sundr frændsemi þeirra, to prove (by evidence) that they are not relations;
    refl. (pass.), berast, to be proved by evidence (þótt þér berist þat faðerni, er þú segir);
    8) to set forth, report, tell;
    bera e-m kveðju (orð, orðsending), to bring one a greeting, compliments (word, message);
    bera or bera fram erindi sín fyrir e-n, to state (tell) one’s errand or to plead one’s case before one;
    bera e-m njósn, to apprise one;
    bera e-t upp, to produce, mention, tell;
    bera upp erindi sín, to state one’s errand;
    bera saman ráð sín, to consult together;
    eyddist það ráð, er þeir báru saman, which they had designed;
    9) to keep, hold, bear, of a title (bera jarlnafn, konnungsnafn);
    bera (eigi) giptu, gæfu, hammingju, auðnu til e-s, (not) to have the good fortune to do a thing (bar hann enga gæfu til at þjóna þér);
    bera vit, skyn, kunnáttu á e-t, to have knowledge of, uniderstanding about;
    bera hug, áræði, þor, traust til e-s, to have courage, confidence to do a thing;
    bera áhyggju fyrir e-u, to be concerned about;
    bera ást, elsku, hatr til e-s, to bear affection, love, hatred to;
    10) to bear off or away, carry off (some gain);
    bera sigr af e-m, af e-u, to carry off the victory from or in;
    hann hafði borit sigr af tveim orustum, he had been victorious in two battles;
    bera hærra (lægra) hlut to get the best (the worst) of it;
    bera efra (hærra) skjöld, to gain the victory;
    bera hátt (lágt) höfuðit, to bear the head high (low), to be in high (low) spirits;
    bera halann bratt, lágt, to cock up or let fall the tail, to be in high or low spirits;
    11) with preps.:
    bera af e-m, to surpass;
    en þó bar Bolli af, surpassed all the rest;
    bera af sér högg, lag to ward off, parry a blow or thrust;
    bera eld at, to set fire to;
    bera fjötur (bönd) at e-m, to put fetters (bonds) on one;
    bera á or í, to smear, anoint (bera vatn í augu sér, bera tjöru í höfuð sér);
    bera e-t til, to apply to, to try if it fits (bera til hvern lykil af öðrum at portinu);
    bera e-t um, to wind round;
    þá bar hann þá festi um sik, made it fast round his body;
    bera um með e-n, to bear with, have patience with;
    bera út barn, to expose a child;
    12) refl., berast mikit (lítit) á, to bear oneself proudly (humbly);
    láta af berast, to die;
    láta fyrir berast e-s staðar, to stay, remain in a place (for shelter);
    berast e-t fyrir, to design a thing (barst hann þat fyrir at sjá aldregi konur);
    at njósna um, hvat hann bærist fyrir, to inquire into what he was about;
    berast vápn á, to attack one another;
    berast at or til, to happen;
    þat barst at (happened) á einhverju sumri;
    ef svá harðliga kann til at berast, if that misfortune does happen;
    berast í móti, to happen, occur;
    hefir þetta vel í móti borizt, it is a happy coincidence;
    berast við, to be prevented;
    ok nú lét almáttugr guð við berast kirkjubrunann, prevented, stopped the burning of the church;
    II. impers., denoting a sort of passive or involuntary motion;
    alla berr at sama brunni, all come to the same well (end);
    bar hann (acc.) þá ofan gegnt Ösuri, he happened to come down just opposite to Ö.;
    esp. of ships and sailors; berr oss (acc.) til Íslands eða annarra landa, we drift to Iceland or other countries;
    þá (acc.) bar suðr í haf, they were carried out southwards;
    Skarpheðin (acc.) bar nú at þeim, S. came suddenly upon them;
    ef hann (acc.) skyldi bera þar at, if he should happen to come there;
    e-n berr yfir, one is borne onwards, of a bird flying, a man riding;
    hann (acc.) bar skjótt yfir, it passed quickly (of a flying meteor);
    2) followed by preps.:
    Gunnar sér, at rauðan kyrtil bar við glugginn, that a red kirtle passed before the window;
    hvergi bar skugga (acc.) á, there was nowhere a shadow;
    e-t berr fram (hátt), is prominent;
    Ólafr konungr stóð í lyptingu ok bar hann (acc.) hátt mjök, stood out conspicuously;
    e-t berr á milli, comes between;
    leiti (acc.) bar á milli, a hill hid the prospect;
    fig. e-m berr e-t á milli, they are at variance about a thing;
    mart (acc.) berr nú fyrir augu mér, many things come now before my eyes;
    veiði (acc.) berr í hendr e-m, game falls to one’s lot;
    e-t berr undan, goes amiss, fails;
    bera saman, to coincide;
    bar nöfn þeirra saman, they had the same name;
    fig., with dat.; bar öllum sögum vel saman, all the stories agreed well together;
    fund várn bar saman, we met;
    3) bera at, til, við, at hendi, til handa, to befall, happen, with dat. of the person;
    svá bar at einn vetr, it happened one winter;
    þó at þetta vandræði (acc.) hafi nú borit oss (dat.) at hendi, has befallen us;
    bar honum svá til, it so befell him;
    þat bar við (it so happened), at Högni kom;
    raun (acc.) berr á, it is proved by fact;
    4) of time, to fall upon;
    ef þing (acc.) berr á hina helgu viku, if the parliament falls in the holy week;
    bera í móti, to coincide, happen exactly at the same time;
    5) denoting cause;
    e-t berr til, causes a thing;
    konungr spurði, hvat til bæri úgleði hans, what was the cause of his grief;
    ætluðu þat þá allir, at þat mundi til bera, that that was the reason;
    berr e-m nauðsyn til e-s, one is obliged to do a thing;
    6) e-t berr undir e-n, falls to a person’s lot;
    hon á arf at taka, þegar er undir hana berr, in her turn;
    e-t berr frá, is surpassing;
    er sagt, at þat (acc.) bæri frá, hvé vel þeir mæltu, it was extraordinary how well they spoke;
    7) e-t berr bráðum, happens of a sudden;
    e-t berr stóru, stórum (stœrrum), it amounts to much (more), it matters a great deal (more), it is of great (greater) importance;
    8) absol. or with an adv., vel, illa, with infin.;
    e-m berr (vel, illa) at gera e-t, it becomes, beseems one (well, ill) to do a thing (berr yðr vel, herra, at sjá sannindi á þessu máli);
    used absol., berr vel, illa, it is beseeming, proper, fit, or unbeseeming, improper, unfit (þat þykkir eigi illa bera, at).
    (að), v. to make bare (hon beraði likam sinn).
    * * *
    1.
    u, f.
    I. [björn], a she-bear, Lat. ursa; the primitive root ‘ber’ remains only in this word (cp. berserkr and berfjall), björn (q. v.) being the masc. in use, Landn. 176, Fas. i. 367, Vkv. 9: in many Icel. local names, Beru-fjörðr, -vík, from Polar bears; fem. names, Bera, Hallbera, etc., Landn.
    II. a shield, poët., the proverb, baugr er á beru sæmstr, to a shield fits best a baugr (q. v.), Lex. Poët., Edda (Gl.); hence names of poems Beru-drápa, Eg.
    2.
    bar, báru, borit, pres. berr,—poët. forms with the suffixed negative; 3rd pers. sing. pres. Indic. berrat, Hm. 10; 3rd pers. sing. pret. barat, Vellekla; 1st pers. sing. barkak, Eb. 62 (in a verse); barkat ek, Hs. 8; 2nd pers. sing. bartattu; 3rd pers. pl. bárut, etc., v. Lex. Poët. [Gr. φέρειν; Lat. ferre; Ulf. bairan; A. S. beran; Germ. gebären; Engl. bear; Swed. bära; Dan. bære].
    A. Lat. ferre, portare:
    I. prop. with a sense of motion, to bear, carry, by means of the body, of animals, of vehicles, etc., with acc., Egil tók mjöðdrekku eina mikla, ok bar undir hendi sér, Eg. 237; bar hann heim hrís, Rm. 9; konungr lét bera inn kistur tvær, báru tveir menn hverja, Eg. 310; bera farm af skipi, to unload a ship, Ld. 32; bera (farm) á skip, to load a ship, Nj. 182; tóku alla ösku ok báru á á ( amnem) út, 623, 36; ok bar þat ( carried it) í kerald, 43, K. Þ. K. 92; b. mat á borð, í stofu, to put the meat on table, in the oven; b. mat af borði, to take it off table, Eb. 36, 266, Nj. 75, Fms. ix. 219, etc.
    2. Lat. gestare, ferre, denoting to wear clothes, to carry weapons; skikkja dýr er konungr hafði borit, Eg. 318; b. kórónu, to wear the crown, Fms. x. 16; atgeir, Nj. 119; vápn, 209: metaph., b. ægishjálm, to inspire fear and awe; b. merki, to carry the flag in a battle, Nj. 274, Orkn. 28, 30, 38, Fms. v. 64, vi. 413; bera fram merki, to advance, move in a battle, vi. 406.
    3. b. e-t á hesti (áburðr), to carry on horseback; Auðunn bar mat á hesti, Grett. 107; ok bar hrís á hesti, 76 new Ed.; þeir báru á sjau hestum, 98 new Ed.
    II. without a sense of motion:
    1. to give birth to; [the root of barn, bairn; byrja, incipere; burðr, partus; and burr, filius: cp. Lat. parĕre; also Gr. φέρειν, Lat. ferre, of child-bearing.] In Icel. prose, old as well as mod., ‘ala’ and ‘fæða’ are used of women; but ‘bera,’ of cows and sheep; hence sauðburðr, casting of lambs, kýrburðr; a cow is snembær, siðbær, Jólabær, calves early, late, at Yule time, etc.; var ekki ván at hon ( the cow) mundi b. fyr en um várit, Bs. i. 193, 194; kýr hafði borit kálf, Bjarn. 32; bar hvárrtveggi sauðrinn sinn burð, Stj. 178: the participle borinn is used of men in a great many compds in a general sense, aptrborinn, árborinn, endrborinn, frjálsborinn, goðborinn, höldborinn, hersborinn, konungborinn, óðalborinn, samborinn, sundrborinn, velborinn, úborinn, þrælborinn, etc.; also out of compds, mun ek eigi upp gefa þann sóma, sem ek em til borinn, … entitled to by inheritance, Ld. 102; hann hafði blindr verit borinn, born blind, Nj. 152, Hdl. 34, 42, Vsp. 2: esp. borinn e-m, born of one, Rm. 39, Hdl. 12, 23, 27, Hðm. 2, Gs. 9, Vþm. 25, Stor. 16, Vkv. 15; borinn frá e-m, Hdl. 24: the other tenses are in theol. Prose used of Christ, hans blezaða son er virðist at láta berast hingað í heim af sinni blezaðri móður, Fms. i. 281; otherwise only in poetry, eina dóttur (acc.) berr álfröðull (viz. the sun, regarded as the mother), Vþm. 47; hann Gjálp um bar, hann Greip um bar …, Hdl. 36: borit (sup.), Hkv. 1. 1.
    β. of trees, flowers; b. ávöxt, blóm …, to bear fruit, flower … (freq.); bar aldinviðrinn tvennan blóma, Fms. ix. 265; cp. the phrase, bera sitt barr, v. barr.
    2. denoting to load, with acc. of the person and dat. of the thing:
    α. in prop. sense; hann hafði borit sik mjök vápnum, he had loaded himself with arms, i. e. wore heavy armour, Sturl. iii. 250.
    β. but mostly in a metaph. sense; b. e-n ofrafli, ofrmagni, ofrliði, ofríki, magni, to bear one down, to overcome, oppress one, by odds or superior force, Grág. i. 101, ii. 195, Nj. 80, Hkr. ii. 371, Gþl. 474, Stj. 512, Fms. iii. 175 (in the last passage a dat. pers. badly); b. e-n ráðum, to overrule one, Nj. 198, Ld. 296; b. e-n málum, to bearhim down (wrongfully) in a lawsuit, Nj. 151; b. e-n bjóri, to make drunk, Vkv. 26: medic., borinn verkjum, sótt, Bjarn. 68, Og. 5; bölvi, Gg. 2: borne down, feeling heavy pains; þess er borin ván, no hope, all hope is gone, Ld. 250; borinn sök, charged with a cause, Fms. v. 324, H. E. i. 561; bráðum borinn, to be taken by surprise, Fms. iv. 111; b. fé, gull á e-n, to bring one a fee, gold, i. e. to bribe one, Nj. 62; borinn baugum, bribed, Alvm. 5; always in a bad sense, cp. the law phrase, b. fé í dóm, to bribe a court, Grág., Nj. 240.
    3. to bear, support, sustain, Lat. sustinere, lolerare, ferre:
    α. properly, of a ship, horse, vehicle, to bear, be capable of bearing; þeir hlóðu bæði skipin sem borð báru, all that they could carry, Eb. 302;—a ship ‘berr’ ( carries) such and such a weight; but ‘tekr’ ( takes) denotes a measure of fluids.
    β. metaph. to sustain, support; dreif þannig svá mikill mannfjöldi at landit fékk eigi borit, Hkr. i. 56; but metaph. to bear up against, endure, support grief, sorrow, etc., sýndist öllum at Guð hefði nær ætlað hvat hann mundi b. mega, Bs. i. 139; biðr hann friðar ok þykist ekki mega b. reiði hans, Fms. iii. 80: the phrase, b. harm sinn í hljóði, to suffer silently; b. svívirðing, x. 333: absol., þótti honum mikit víg Kjartans, en þó bar hann drengilega, he bore it manfully, Ld. 226; er þat úvizka, at b. eigi slíkt, not to bear or put up with, Glúm. 327; b. harm, to grieve, Fms. xi. 425: in the phrases, b. sik, b. af sér, berask, berask vel (illa, lítt), to bear oneself, to bear up against misfortune; Guðrúnu þótti mikit fráfall Þorkels, en þó bar hon sköruliga af sér, she bore her bravely up, Ld. 326–328; lézt hafa spurt at ekkjan bæri vel af sér harmana, Eb. 88; berask af; hversu bersk Auðr af um bróðurdauðann? (how does she bear it?); hón bersk af lítt ( she is much borne down) ok þykir mikit, Gísl. 24; niun oss vandara gört en öðrum at vér berim oss vel (Lat. fortiter ferre), Nj. 197; engi maðr hefði þar jamvel borit sik, none bad borne himself so boldly, Sturl. iii. 132; b. sik vel upp, to bear well up against, bear a stout heart, Hrafn. 17; b. sik beiskliga ( sorely), Stj. 143; b. sik lítt, to be downcast, Fms. ii. 61; b. sik at göra e-t, to do one’s best, try a thing.
    III. in law terms or modes of procedure:
    1. bera járn, the ordeal of bearing hot iron in the hand, cp. járnburðr, skírsla. This custom was introduced into Scandinavia together with Christianity from Germany and England, and superseded the old heathen ordeals ‘hólmganga,’ and ‘ganga undir jarðarmen,’ v. this word. In Norway, during the civil wars, it was esp. used in proof of paternity of the various pretenders to the crown, Fms. vii. 164, 200, ix. Hák. S. ch. 14, 41–45, viii. (Sverr. S.) ch. 150, xi. (Jómsv. S.) ch. 11, Grett. ch. 41, cp. N. G. L. i. 145, 389. Trial by ordeal was abolished in Norway A. D. 1247. In Icel. It was very rarely mentioned, vide however Lv. ch. 23 (paternity), twice or thrice in the Sturl. i. 56, 65, 147, and Grág. i. 341, 361; it seems to have been very seldom used there, (the passage in Grett. S. l. c. refers to Norway.)
    2. bera út (hence útburðr, q. v.), to expose children; on this heathen custom, vide Grimm R. A. In heathen Icel., as in other parts of heathen Scandinavia, it was a lawful act, but seldom exercised; the chief passages on record are, Gunnl. S. ch. 3 (ok þat var þá siðvandi nokkurr, er land var allt alheiðit, at þeir menn er félitlir vórn, en stóð ómegð mjök til handa létu út bera börn sín, ok þótti þó illa gört ávalt), Fs. Vd. ch. 37, Harð. S. ch. 8, Rd. ch. 7, Landn. v. ch. 6, Finnb. ch. 2, Þorst. Uxaf. ch. 4, Hervar. S. ch. 4, Fas. i. 547 (a romance); cp. Jómsv. S. ch. 1. On the introduction of Christianity into Icel. A. D. 1000, it was resolved that, in regard to eating of horse-flesh and exposure of children, the old laws should remain in force, Íb. ch. 9; as Grimm remarks, the exposure must take place immediately after birth, before the child had tasted food of any kind whatever, and before it was besprinkled with water (ausa vatni) or shown to the father, who had to fix its name; exposure, after any of these acts, was murder, cp. the story of Liafburga told by Grimm R. A.); v. Also a Latin essay at the end of the Gunnl. S. (Ed. 1775). The Christian Jus Eccl. put an end to this heathen barbarism by stating at its very beginning, ala skal barn hvert er borit verðr, i. e. all children, if not of monstrous shape, shall be brought up, N. G. L. i. 339, 363.
    β. b. út (now more usual, hefja út, Am. 100), to carry out for burial; vera erfðr ok tit borinn, Odd. 20; var hann heygðr, ok út borinn at fornum sið, Fb. i. 123; b. á bál, to place (the body and treasures) upon the pile, the mode of burying in the old heathen time, Fas. i. 487 (in a verse); var hon borin á bálit ok slegit í eldi, Edda 38.
    B. Various and metaph. cases.
    I. denoting motion:
    1. ‘bera’ is in the Grág. the standing law term for delivery of a verdict by a jury (búar), either ‘bera’ absol. or adding kvið ( verdict); bera á e-n, or b. kvið á e-n, to give a verdict against, declare guilty; bera af e-m, or b. af e-m kviðinn, to give a verdict for; or generally, bera, or b. um e-t, to give a verdict in a case; bera, or b. vitni, vætti, also simply means to testify, to witness, Nj. 111, cp. kviðburðr ( delivering of verdict), vitnisburðr ( bearing witness), Grág. ii. 28; eigi eigu búar ( jurors) enn at b. um þat hvat lög eru á landi hér, the jurors have not to give verdict in (to decide) what is law in the country, cp. the Engl. maxim, that jurors have only to decide the question of evidence, not of law, Grág. (Kb.) ch. 85; eigi eru búar skildir at b. um hvatvetna; um engi mál eigu þeir at skilja, þau er erlendis ( abroad) hafa görzt, id.; the form in delivering the verdict—höfum vér ( the jurors), orðit á eitt sáttir, berum á kviðburðinn, berum hann sannan at sökinni, Nj. 238, Grág. i. 49, 22, 138, etc.; í annat sinn báru þeir á Flosa kviðinn, id.; b. annattveggja af eðr á; b. undan, to discharge, Nj. 135; b. kvið í hag ( for), Grág. i. 55; b. lýsingar vætti, Nj. 87; b. vitni ok vætti, 28, 43, 44; b. ljúgvitni, to bear false witness, Grág. i. 28; b. orð, to bear witness to a speech, 43; bera frændsemi sundr, to prove that they are not relations, N. G. L. i. 147: reflex., berask ór vætti, to prove that oneself is wrongly summoned to bear witness or to give a verdict, 44: berask in a pass. sense, to be proved by evidence, ef vanefni b. þess manns er á hönd var lýst, Grág. i. 257; nema jafnmæli berisk, 229; þótt þér berisk þat faðerni er þú segir, Fms. vii. 164; hann kvaðst ætla, at honum mundi berask, that he would be able to get evidence for, Fs. 46.
    β. gener. and not as a law term; b. á, b. á hendr, to charge; b. e-n undan, to discharge, Fs. 95; eigi erum vér þessa valdir er þú berr á oss, Nj. 238, Ld. 206, Fms. iv. 380, xi. 251, Th. 78; b. e-m á brýnn, to throw in one’s face, to accuse, Greg. 51; b. af sér, to deny; eigi mun ek af mér b., at… ( non diffitebor), Nj. 271; b. e-m gott vitni, to give one a good…, 11; b. e-m vel (illa) söguna, to bear favourable (unfavourable) witness of one, 271.
    2. to bear by word of mouth, report, tell, Lat. referre; either absol. or adding kveðju, orð, orðsending, eyrindi, boð, sögu, njósn, frétt…, or by adding a prep., b. fram, frá, upp, fyrir; b. kveðju, to bring a greeting, compliment, Eg. 127; b. erindi (sín) fyrir e-n, to plead one’s case before one, or to tell one’s errand, 472, 473; b. njósn, to apprise, Nj. 131; b. fram, to deliver (a speech), talaði jungherra Magnús hit fyrsta erindi (M. made his first speech in public), ok fanst mönnum mikit um hversu úbernsliga fram var borit, Fms. x. 53; (in mod. usage, b. fram denotes gramm. to pronounce, hence ‘framburðr,’ pronunciation); mun ek þat nú fram b., I shall now tell, produce it, Ld. 256, Eg. 37; b. frá, to attest, relate with emphasis; má þat frá b., Dropl. 21; b. upp, to produce, mention, tell, þótt slík lygi sé upp borin fyrir hann, though such a lie be told him, Eg. 59; þær (viz. charges) urðu engar upp bornar ( produced) við Rút, Nj. 11; berr Sigtryggr þegar upp erindi sín (cp. Germ. ojfenbaren), 271, Ld. 256; b. upp gátu, to give (propound) a riddle, Stj. 411, Fas. i. 464; b. fyrir, to plead as an excuse; b. saman ráð sín, or the like, to consult, Nj. 91; eyddist þat ráð, er þeir báru saman, which they had designed, Post. 656 A. ii; b. til skripta, to confess (eccl.), of auricular confession, Hom. 124, 655 xx.
    II. in a metaphorical or circumlocutory sense, and without any sense of motion, to keep, hold, bear, of a title; b. nafn, to bear a name, esp. as honour or distinction; tignar nafn, haulds nafn, jarls nafn, lends manns nafn, konungs nafn, bónda nafn, Fms. i. 17, vi. 278, xi. 44, Gþl. 106: in a more metaph. sense, denoting endowments, luck, disposition, or the like, b. (ekki) gæfu, hamingju, auðnu til e-s, to enjoy (enjoy not) good or bad luck, etc.; at Þórólfr mundi eigi allsendis gæfu til b. um vináttu við Harald, Eg. 75, 112, 473, Fms. iv. 164, i. 218; úhamingju, 219; b. vit, skyn, kunnáttu á (yfir) e-t, to bring wit, knowledge, etc., to bear upon a thing, xi. 438, Band. 7; hence vel (illa) viti borinn, well (ill) endowed with wit, Eg. 51; vel hyggjandi borinn, well endowed with reason, Grág. ii; b. hug, traust, áræði, þor, til e-s, to have courage, confidenceto do a thing, Gullþ. 47, Fms. ix. 220, Band. 7; b. áhyggju, önn fyrir, to care, be concerned about, Fms. x. 318; b. ást, elsku til e-s, to bear affection, love to one; b. hatr, to hate: b. svört augu, to have dark eyes, poët., Korm. (in a verse); b. snart hjarta, Hom. 5; vant er þat af sjá hvar hvergi berr hjarta sitt, where he keeps his heart, Orkn. 474; b. gott hjarta, to bear a proud heart, Lex. Poët., etc. etc.; b. skyndi at um e-t, to make speed with a thing, Lat. festinare, Fms. viii. 57.
    2. with some sense of motion, to bear off or away, carry off, gain, in such phrases as, b. sigr af e-m, af e-u, to carry off the victory from or in …; hann hafði borit sigr af tveim orrustum, er frægstar hafa verit, he had borne off the victory in two battles, Fms. xi. 186; bera banaorð af e-m, to slay one in a fight, to be the victor; Þorr berr banaorð af Miðgarðsormi, Edda 42, Fms. x. 400: it seems properly to mean, to bear off the fame of having killed a man; verðat svá rík sköp, at Regin skyli mitt banorð bera, Fm. 39; b. hærra, lægra hlut, ‘to bear off the higher or the lower lot,’ i. e. to get the best or the worst of it, or the metaphor is taken from a sortilege, Fms. ii. 268, i. 59, vi. 412; b. efra, hærra skjöld, to carry the highest shield, to get the victory, x. 394, Lex. Poët.; b. hátt (lágt) höfuðit, to bear the head high (low), i. e. to be in high or low spirits, Nj. 91; but also, b. halann bratt (lágt), to cock up or let fall the tail (metaph. from cattle), to be in an exultant or low mood: sundry phrases, as, b. bein, to rest the bones, be buried; far þú til Íslands, þar mun þér auðið verða beinin at b., Grett. 91 A; en þó hygg ek at þú munir hér b. beinin í Norðrálfunni, Orkn. 142; b. fyrir borð, to throw overboard, metaph. to oppress; verðr Þórhalli nú fyrir borð borinn, Th. was defied, set at naught, Fær. 234; b. brjóst fyrir e-m, to be the breast-shield, protection of one, Fms. vii. 263: also, b. hönd fyrir höfuð sér, metaph. to put one’s hand before one’s head, i. e. to defend oneself; b. ægishjálm yfir e-m, to keep one in awe and submission, Fm. 16, vide A. I. 2.
    III. connected with prepp., b. af, and (rarely) yfir (cp. afburðr, yfirburðr), to excel, surpass; eigi sá hvárttveggja féit er af öðrum berr, who gets the best of it, Nj. 15; en þó bar Bolli af, B. surpassed all the rest, Ld. 330; þat mannval bar eigi minnr af öðrum mönnum um fríðleik, afi ok fræknleik, en Ormrinn Langi af öðrum skipum, Fms. ii. 252; at hinn útlendi skal yfir b. ( outdo) þann sem Enskir kalla meistara, xi. 431: b. til, to apply, try if it fits; en er þeir báru til (viz. shoes to the hoof of a horse), þá var sem hæfði hestinum, ix. 55; bera til hvern lykil at öðrum at portinu, Thom. 141; b. e-t við, to try it on (hence viðburðr, experiment, effort): b. um, to wind round, as a cable round a pole or the like, Nj. 115; þá bar hann þá festi um sik, made it fast round his body, Fms. ix. 219; ‘b. e-t undir e-n’ is to consult one, ellipt., b. undir dóm e-s; ‘b. e-t fyrir’ is to feign, use as excuse: b. á, í, to smear, anoint; b. vatn í augu sér, Rb. 354; b. tjöru í höfuð sér, Nj. 181, Hom. 70, 73, cp. áburðr; b. gull, silfr, á, to ornament with gold or silver, Ld. 114, Finnb. 258: is now also used = to dung, b. á völl; b. vápn á e-n, to attack one with sharp weapons, Eg. 583, Fms. xi. 334: b. eld at, to set fire to, Nj. 122; b. fjötur (bönd) at e-m, to put fetters (bonds) on one, Fms. x. 172, Hm. 150: metaph. reflex., bönd berask at e-m, a law term, the evidence bears against one; b. af sér, to parry off; Gyrðr berr af sér lagit, G. parries the thrust off, Fms. x. 421; cp. A. II. 3. β.
    IV. reflex., berask mikit á (cp. áburðr), to bear oneself proudly, or b. lítið á, to bear oneself humbly; hann var hinn kátasti ok barst á mikit, Fms. ii. 68, viii. 219, Eb. 258; b. lítið á, Clem. 35; láta af berask, to die; Óttarr vill skipa til um fjárfar sitt áðr hann láti af b., Fms. ii. 12: berask fyrir, to abide in a place as an asylum, seek shelter; hér munu vit láta fyrir b., Fas. iii. 471; berask e-t fyrir, to design a thing, be busy about, barsk hann þat fyrir at sjá aldregi konur, Greg. 53; at njósna um hvat hann bærist fyrir, to inquire into what he was about, Fms. iv. 184, Vígl. 19.
    β. recipr. in the phrase, berask banaspjót eptir, to seek for one another’s life, Glúm. 354: b. vápn á, of a mutual attack with sharp weapons, Fms. viii. 53.
    γ. pass., sár berask á e-n, of one in the heat of battle beginning to get wounds and give way, Nj.:—berask við, to be prevented, not to do; ok nú lét Almáttugr Guð við berast kirkjubrunnann, stopped, prevented the burning of the church, Fms. v. 144; en mér þætti gott ef við bærist, svá at hón kæmi eigi til þín, vi. 210, vii. 219; ok var þá búit at hann mundi þegar láta hamarinn skjanna honum, en hann lét þat við berask, he bethought himself and did not, Edda 35; því at mönnum þótti sem þannig mundi helzt úhæfa við berask, that mischief would thus be best prevented, Sturl. ii. 6, iii. 80.
    C. IMPERS.:—with a sort of passive sense, both in a loc. and temp. sense, and gener. denotes an involuntary, passive motion, happening suddenly or by chance:
    I. with acc. it bears or carries one to a place, i. e. one happens to come; the proverb, alla (acc.) berr at sama brunni, all come to the same well (end), Lat. omnes una manet nox; bar hann þá ofan gegnt Özuri, he happened to come in his course just opposite to Ö., Lat. delatus est, Dropl. 25: esp. of ships or sailors; nú berr svá til ( happens) herra, at vér komum eigi fram ferðinni, berr oss (acc.) til Íslands eðr annara landa, it bore us to I., i. e. if we drive or drift thither, Fms. iv. 176; þá (acc. pl.) bar suðr í haf, they drifted southwards, Nj. 124.
    β. as a cricketing term, in the phrase, berr (bar) út knöttinn, the ball rolls out, Gísl. 26, cp. p. 110 where it is transit.; berr Gísli ok út knöttinn, vide Vígl. ch. 11, Grett. ch. 17, Vd. ch. 37, Hallfr. S. ch. 2.
    γ. Skarpheðin (acc.) bar nú at þeim, Sk. came suddenly upon them, Nj. 144; bar at Hróaldi þegar allan skjöldinn, the shield was dashed against H.’s body, 198; ok skyldu sæta honum, ef hann (acc.) bæri þar at, if he should per chance come, shew himself there, Orkn. 406; e-n berr yfir, it bears one, i. e. one is borne onwards, as a bird flying, a man riding; þóttist vita, at hann (acc.) mundi fljótara yfir bera ef hann riði en gengi, that he would get on more fleetly riding than walking, Hrafn. 7; hann (acc.) bar skjótt yfir, he passed quickly, of a flying meteor, Nj. 194; e-n berr undan, escapes.
    2. also with acc. followed by prepp. við, saman, jafnframt, hjá, of bodies coinciding or covering one another: loc., er jafnframt ber jaðrana tungls ok sólar, if the orb of the moon and sun cover each other, Rb. 34; þat kann vera stundum, at tunglit (acc.) berr jafht á millum vár ok sólar (i. e. in a moon eclipse), 108; ber nokkut jaðar (acc.) þess hjá sólar jaðri, 34; Gunnarr sér at rauðan kyrtil (acc.) bar við glugginn, G. sees that a red kirtle passed before the window, Nj. 114; bar fyrir utan þat skip vápnaburð (acc.) heiðingja (gen. pl.), the missiles of the heathens passed over the ship without hurting them, flew too high, Fms. vii. 232; hvergi bar skugga (acc.) á, nowhere a shadow, all bright, Nj. 118; þangat sem helzt mátti nokkut yfir þá skugga bera af skóginum, where they were shadowed (hidden) by the trees, Fms. x. 239; e-t berr fram (hátt), a body is prominent, Lat. eminet; Ólafr konungr stóð í lyptingunni, bar hann (acc.) hátt mjök, king O. stood out conspicuously, ii. 308; b. yfir, þótti mjök bera hljóð (acc.) þar yfir er Ólafr sat, the sound was heard over there where O. sat, Sturl. i. 21; b. á milli, something comes between; leiti (acc.) bar á milli, a hill hid the prospect, Nj. 263: metaph., e-m berr e-t á milli, they come to dissent, 13, v. 1.; b. fyrir augu (hence fyrirburðr, vision), of a vision or the like; mart (acc.) berr nú fyrir augu mér, ek sé …, many things come now before my eyes, 104; hann mundi allt þat er fyrir hann hafði borit, i. e. all the dream, 195; eina nótt berr fyrir hann í svefni mikla sýn, Fms. i. 137, Rd. 290; veiði (acc.) berr í hendr e-m (a metaphor from hunting), sport falls to one’s lot; hér bæri veiði í hendr nú, here would be a game, Nj. 252; e-t berr undan (a metaphor from fishing, hunting term), when one misses one’s opportunity; vel væri þá … at þá veiði (acc.) bæri eigi undan, that this game should not go amiss, 69; en ef þetta (acc.) berr undan, if this breaks down, 63; hon bað hann þá drepa einhvern manna hans, heldr en allt (acc.) bæri undan, rather than that all should go amiss, Eg. 258: absol., þyki mér illa, ef undan berr, if I miss it, Nj. 155; viljum vér ekki at undan beri at…, we will by no means miss it…, Fms. viii. 309, v. 1. The passage Bs. i. 416 (en fjárhlutr sá er átt hafði Ari, bar undan Guðmundi) is hardly correct, fjárhlut þann would run better, cp. bera undir, as a law term, below.
    II. adding prepp.; b. við, at, til, at hendi, at móti, til handa …, to befall, happen, Lat. accidere, occurrere, with dat. of the person, (v. atburðr, viðburðr, tilburðr); engi hlut skyldi þann at b., no such thing should happen as…, Fms. xi. 76; svá bar at einn vetr, it befell, x. 201; þat hefir nú víst at hendi borit, er…, Nj. 174; þó þetta vandræði (acc.) hafi nú borit oss (dat.) at hendi, Eg. 7; b. til handa, id., Sks. 327; bar honum svá til, so it befell him, Fms. xi. 425; at honum bæri engan váðaligan hlut til á veginum, that nothing dangerous should befall him on the way, Stj. 212; bæri þat þá svá við, at hann ryfi, it then perchance might happen, that …, 102; þat bar við at Högni kom, 169, 172, 82; raun (acc.) berr á, it is proved by the fact, event, Fms. ix. 474, x. 185.
    2. temp., e-t berr á, it happens to fall on …; ef þing (acc.) ber á hina helgu viku, if the parliament falls on the holy week (Whitsun), Grág. i. 106; ef Crucis messu (acc.) berr á Drottins dag, Rb. 44; berr hana (viz. Petrs messu, June 29) aldrei svá optarr á öldinni, 78; þat er nú berr oss næst, what has occurred of late, Sturl. iii. 182: b. í móti, to happen exactly at a time; þetta (acc.) bar í móti at þenna sama dag andaðist Brandr biskup, Bs. i. 468; b. saman, id.; bar þat saman, at pá var Gunnarr at segja brennusöguna, just when G. was about telling the story, Nj. 269.
    3. metaph. of agreement or separation; en þat (acc.) þykir mjök saman b. ok þessi frásögn, Fms. x. 276: with dat., bar öllum sögum vel saman, all the records agreed well together, Nj. 100, v. l.; berr nú enn í sundr með þeim, Bjarna ok Þorkatli at sinni, B. and Th. missed each other, Vápn. 25.
    4. denoting cause; e-t (acc.) berr til …, causes a thing; ætluðu þat þá allir, at þat mundi til bera, that that was the reason, Nj. 75; at þat beri til skilnaðar okkars, that this will make us to part (divorce), 261; konungr spurði, hvat til bæri úgleði hans, what was the cause of his grief? Fms. vi. 355; þat berr til tunglhlaups, Rb. 32.
    β. meiri ván at brátt beri þat (acc.) til bóta, at herviliga steypi hans ríki, i. e. there will soon come help (revenge), Fms. x. 264; fjórir eru þeir hlutir er menn (acc.) berr í ætt á landi hér, there are four cases under which people may be adopted, Grág. i. 361.
    γ. e-t berr undir e-n, falls to a person’s lot; hon á arf at taka þegar er undir hana berr, in her turn, 179; mikla erfð (acc.) bar undir hana, Mar. (Fr.); berr yfir, of surpassing, Bs. ii. 121, 158; b. frá, id. (fráburðr); herðimikill svá at þat (acc.) bar frá því sem aðrir menn, Eg. 305; er sagt, at þat bæri frá hve vel þeir mæltu, it was extraordinary how well they did speak, Jb. 11; bar þat mest frá hversu illa hann var limaðr, but above all, how…, Ó. H. 74.
    5. with adverbial nouns in a dat. form; e-t berr bráðum, happens of a sudden; berr þetta (acc.) nú allbráðum, Fms. xi. 139; cp. vera bráðum borinn, to be taken by surprise (above); berr stórum, stærrum, it matters a great deal; ætla ek stærrum b. hin lagabrotin (acc.), they are much more important, matter more, vii. 305; var þat góðr kostr, svá at stórum bar, xi. 50; hefir oss orðit svá mikil vanhyggja, at stóru berr, an enormous blunder, Gísl. 51; svá langa leið, at stóru bar, Fas. i. 116; þat berr stórum, hversu mér þóknast vel þeirra athæfi, it amounts to a great deal, my liking their service, i. e. I do greatly like, Fms. ii. 37; eigi berr þat allsmám hversu vel mér líkar, in no small degree do I like, x. 296.
    β. with dat., it is fitting, becoming; svá mikit sem landeiganda (dat.) berr til at hafa eptir lögum, what he is legally entitled to, Dipl. iii. 10; berr til handa, it falls to one’s lot, v. above, Grág. i. 93.
    III. answering to Lat. oportet, absolutely or with an adverb, vel, illa, with infinit.; e-m berr, it beseems, becomes one; berr þat ekki né stendr þvílíkum höfuðfeðr, at falsa, Stj. 132; berr yðr (dat.) vel, herra, at sjá sannindi á þessu máli, Fms. ix. 326; sagði, at þat bar eigi Kristnum mönnum, at særa Guð, x. 22; þá siðu at mér beri vel, Sks. 353 B: used absol., berr vel, illa, it is beseeming, proper, fit, unbeseeming, unfit, improper; athæfi þat er vel beri fyrir konungs augliti, 282; þat þykir ok eigi illa bera, at maðr hafi svart skinn til hosna, i. e. it suits pretty well, 301: in case of a pers. pron. in acc. or dat. being added, the sentence becomes personal in order to avoid doubling the impers. sentence, e. g. e-m berr skylda (not skyldu) til, one is bound by duty; veit ek eigi hver skylda (nom.) yðr (acc.) ber til þess at láta jarl einn ráða, Fms. i. 52: also leaving the dat. out, skylda berr til at vera forsjámaðr með honum, vii. 280; eigi berr hér til úviska mín, it is not that I am not knowing, Nj. 135.
    IV. when the reflex. inflexion is added to the verb, the noun loses its impers. character and is turned from acc. into nom., e. g. þar (þat?) mun hugrinn minn mest hafa fyrir borizt, this is what I suspected, fancied, Lv. 34; cp. hugarburðr, fancy, and e-t berr fyrir e-n (above, C. I. 2); hefir þetta (nom.) vel í móti borizt, a happy coincidence, Nj. 104; ef svá harðliga kann til at berask, if the misfortunes do happen, Gþl. 55; barsk sú úhamingja (nom.) til á Íslandi, that mischief happened (no doubt the passage is thus to be emended), Bs. i. 78, but bar þá úhamingju …; þat (nom.) barsk at, happened, Fms. x. 253; fundir várir (nom.) hafa at borizt nokkurum sinnum, vii. 256; þat barsk at á einhverju sumri, Eg. 154; bærist at um síðir at allr þingheimrinn berðist, 765, cp. berast við, berask fyrir above (B. V.): berast, absol., means to be shaken, knocked about; var þess ván, at fylkingar mundu berast í hergöngunni, that they would be brought into some confusion, Fms. v. 74; Hrólfr gékk at ramliga, ok barst Atli (was shaken, gave away) fyrir orku sakir, þar til er hann féll. Fas. iii. 253; barst Jökull allr fyrir orku sakir (of two wrestling), Ísl. ii. 467, Fms. iii. 189: vide B. IV.
    D. In mod. usage the strong bera—bar is also used in impersonal phrases, denoting to let a thing be seen, shew, but almost always with a negative preceding, e. g. ekki bar (ber) á því, it could ( can) not be seen; að á engu bæri, láta ekki á bera ( to keep tight), etc. All these phrases are no doubt alterations from the weak verb bera, að, nudare, and never occur in old writers; we have not met with any instance previous to the Reformation; the use is certainly of late date, and affords a rare instance of weak verbs turning into strong; the reverse is more freq. the case.

    Íslensk-ensk orðabók > BERA

  • 13 BJOÐA

    (býð; bauð, buðum; boðinn), v.
    þeir höfðu boðit honum laun, they had offered him rewards;
    Þ. bauð at gefa (offered to give) Gunnlaugi hestinn;
    bjóða grið, to offer pardon;
    bjóða e-t til lífs sér, as a ransom for one’s life;
    bjóða e-t fram, to proffer, produce (bjóða fram vitni);
    bjóða e-t upp, af hendi, to give up, leave off;
    þá býðr hann upp hornit, gives up the horn, will not drink more;
    bjóða e-t undan e-m, to offer to take a thing off one’s hands (er þá kostr at bjóða undan þeim manni varðveizluna fjárins);
    bjóða e-t við, to make a bid;
    bjóða við tvenn verð, to bid double;
    refl., bjóðast, to offer oneself, volunteer one’s service;
    Þóroddr bauzt (offered himself) til þeirrar farar;
    2) to do a thing to one, in a bad sense;
    bjóða e-m ógn, to wage war against one;
    bjóða e-m ójöfnuð, ofriki, to treat unfairly, oppress;
    bjóða e-m ógn, to affright, terrify;
    bjóða e-m rangt, to treat one unjustly;
    3) to bid, invite (bjóða e-m til sín or heim);
    bjóða mönnum til boðs, to bid guests to a banquet, wedding;
    4) to bid, order;
    sem lög buðu, as the law prescribed;
    bjóða e-m erendi, to commit a thing to one’s charge;
    bjóða e-m varnað á e-u, to forbid;
    bjóða e-m af landi, to order one out of the land;
    bjóða e-m af embætti, to depose one;
    bjóða út liði, skipum, to levy, troops, ships;
    bjóða e-m um, to delegate to one, to commit to one’s charge (þeim manni er biskup hefir um boðit at nefna vátta);
    5) to proclaim, announce;
    bjóða trú (kristni), to proclaim, preach a religion (the Christitian faith);
    bjóða messudag, to proclaim a holy day;
    6) of a mental state, to have presentiment of;
    e-m býðr e-t í hug (skap), one has a fore boding, presentiment of;
    mér býðr e-t fyrir, I forebode;
    mér býðr hugr við e-u, I abhor, dislike;
    impers., mér býðr ávallt hita (acc.), er ek kem í þeirra flokk, I feel uneasy whenever …;
    mér bauð ótta, I felt a fear;
    bauð þeim mikla þekt (they felt much pleasure), er þeir sá líkit;
    ef yðr býðr svá við at horfa, when you are in such a frame of mind;
    7) býðr e-m, it beseems, becomes one;
    sem konungsbarni býðr, as befits a princess;
    eptir þat fór vígsla fram eptir því sem býðr, as it is due, or proper.
    * * *
    bauð, buðu, boðit; pres. byð; pret. subj. byða; pret. sing. with the suffixed negative, bauðat, Edda 90 (in a verse); the obsolete middle form buðumk, mibi obtulit, nobis obtulerunt, occurs in Egil Höfuðl. 2; [Ulf. biudan; A. S. biodan; Engl. bid; Germ. bieten; Swed. biuda; Dan. byde]:—Lat. offerre, proferre, with dat. of the person, acc. of the thing:
    I. to bid, offer; þeir höfðu boðit honum laun, they had offered him rewards, Fms. i. 12; Þorsteinn bauð at gefa Gunnlaugi hestinn, Ísl. ii. 213; b. grið, to offer pardon, Fms. i. 181; þeir buðu at gefa upp borgina, ix. 41; bauð hann þeim, at göra alla bændr óðalborna, i. 20; býðr, at hann muni görast hans maðr, xi. 232; en ek býð þér þó, at synir mínir ríði með þér, Nj. 93; Írar buðu sik undir hans vald, Fms. x. 131.
    2. reflex, to offer oneself, volunteer one’s service; buðusk honum þar menn til fylgðar, Fms. ix. 4; mun ek nú til þess bjóðask í sumar á þingi, Ld. 104, Sks. 510; þeim er þá býðsk, Grág. i. 284; Þóroddr bauðsk til þeirrar farar, Hkr. ii. 247; ef þú býðsk í því, Fms. xi. 121.
    3. metaph., b. ófrið, ójöfnuð, rangindi, liðsmun, of ill usage, Ld. 148, Rb. 418; b. e-m rangt, to treat one unjustly, Hom. 155: with an adverb, b. e-m sæmiliga, to treat one in seemly sort, Ld. 66; b. á boð e-s, to outbid one, N. G. L. iii. no. 49.
    II. to bid, invite, cp. boð, a banquet; prob. ellipt., hospitality or the like being understood; Özurr bauð þeim inn í búðina at drekka, Nj. 4; heim vil ek b. þér í sumar, 93; honum var boðit til boðs, 50; hann bauð þá þegar þar at vera Gizuri Hallssyni, Bs. i. 128; gékk Bárðr móti honum ok fagnaði honum, ok bauð honum þar at vera, Eg. 23; b. mönnum til boðs, to bid guests to a banquet, wedding, or the like, Ld. 104.
    III. to bid, order, Lat. imperare, cp. boð, bidding; sem lög buðu, as the law prescribed, Fms. i. 81; svá bauð oss Guð, Post. 645. 88; b. af landi, to order one out of the land, make him an outlaw, Fms. vii. 20; b. af embætti, to depose, Sturl. ii. 119; b. út, a Norse milit. term, to call out, levy, cp. útboð, a levy; b. út leiðangri, b. út liði, skipum, to levy troops, ships, Fms. i. 12, 61, vi. 219, 251, 400, x. 118, Eg. 31, cp. N. G. L. i. ii; b. e-m crendi, to commit a thing to one’s charge, Fms. vii. 103; b. varnað á e-u, or b. til varnanar, to forbid, xi. 94, Edda 59: with prepp., b. e-m um (cp. umboð, charge), to delegate to one, commit to one’s charge; þeim manni er biskup hefir um boðit, at nefna vátta, K. Þ. K. 64; þess manns er biskup bauð um at taka við fé því, K. Á. 96, Sks. 460 B; hann keypti til handa Þorkatli þá hluti er hann hafði um boðit, the things that he had given charge about, Grett. 102 A; Hermundr bauð nú um Vermundi, at vera fyrir sína hönd, Rd. 251.
    2. eccl. to proclaim, announce, esp. as rendering of mid. Lat. praedicare; b. sið, trú, Kristni, to proclaim, preach a new religion, Nj. 156, 158, Fms. i. 32; b. messudag, sunnudag, to proclaim a holy day, N. G. L. i. 348.
    IV. of a mental state, to bode, forebode; e-m býðr hugr (cp. hugboð, foreboding), one’s heart bodes, Fms. v. 38, 24, Eg. 21; mér býðr þat eitt í skap ( my heart bodes), at þú verðir meira stýrandi en nú ertu, Bs. i. 468; mér byðr þat fyrir, which makes me forbode, Fms. ii. 193; e-m býðr hugr við (whence viðbjóðr, dislike), to abhor, dislike; er honum hafði lengi hugr við boðit, Bs. i. 128.
    2. impers., mér býðr ávallt hita (acc.) er ek kem í þeirra flokk, a boding comes over me, i. e. I feel uneasy, whenever …, Fms. iii. 189; mér bauð ótta (acc.), I felt a thrilling, Bs. i. 410; b. úþekt, to loathe, Grett. 111 A; b. þekt, to feel pleasure; bauð þeim mikla þekt er þeir sá líkit, Bs. i. 208: the phrase, e-m býðr við at horfa, of a frame of mind, to be so and so minded; miklir eru þér frændr borði, ef yðr býðr svá við at horfa, Band. 7 (MS. 2845).
    β. the phrase, þat býðr, it beseems, becomes; eptir þat fer veizla fram, eptir því sem býðr, as is due, Fms. x. 15, Fb. l. c. has byrjaði; sem býðr um svá ágætan höfðingja, Fms. x. 149.
    V. with prepp.; b. fram, Lat. proferre, to produce; b. fram vitni, to produce a witness, Eg. 472; með fram boðnum fégjöfum, Sturl. iii. 232; b. upp, b. af hendi, to give up, leave off; þá býðr hann upp hornit, gives up the horn, will not drink more, Edda 32; b. undan, a law term, to lay claim to; er þá kostr at b. undan þeim manni varðveizluna fjárins, Grág. i. 196; eigi skal undan manni b., áðr undir mann kemr féit, id.; cp. the following chapter, which treats ‘um undan-boð fjár;’ nú eru þeir menn svá þrír, at eigi býðr undan fjárvarðveizluna, viz. who are privileged guardians of the property of a minor, viz. father, brother, mother, and who cannot be outbidden, 192; b. við, a trade term, to make a bid; b. við tvenn verð, to bid double, Ld. 146; ek býð þér jafnmörg stóðhross við, id.; at þú byðir Rúti bróður þínum sæmiliga, 66; kaupa svá jörð sem aðrir menn b. við, N. G. L. i. 95: b. fyrir is now more usual.
    VI. part. pass. boðinn used as an adj., esp. in the alliterative phrase, vera boðinn ok búinn til e-s, to be ready and willing to do a thing, to be at one’s service; skulu vér bræðr vera búnir ok boðnir til þess sem þér vilit okkr til nýta, Eg. 50; til þess skal ek boðinn ok búinn at ganga at þeim málum fyrir þina hönd, Ld. 792.

    Íslensk-ensk orðabók > BJOÐA

  • 14 BÚA

    (bý; bjó, bjoggum or bjuggum; búinn), v.
    1) to prepare, make ready;
    búa mál á hendr e-m, to take out a summons against one, be in a lawsuit;
    2) to dress, attire, adorn, ornament;
    bjó hón hana sem hón kunni bezt, she dressed her as well as she could;
    sá þeir konur vel búnar, well dressed;
    búa beð, rekkju, to make a bed;
    búa öndvegi, hús, to make a high seat, adorn a house (for a feast);
    öll umgjörðin var búin gulli ok silfri, adorned (mounted) with gold and silver;
    vápn búit mjök, much ornamented;
    3) to fix one’s abode in a place, = byggja( þegar munu jötnar Ásgarð búa);
    4) to deal with, to treat;
    þeir bjuggu búi sem þeim líkaði, they treated it as they liked, viz. recklessly;
    Haraldr bjó heldr úsparliga kornum Sveins, used S.’s stores rather unsparingly;
    5) to live, dwell (búa í tjöldum);
    þeir bjuggu þar um nóttina, they stayed there during the night;
    sá maðr bjó á skipi (had his berth) næst Haraldi;
    6) to have a household (cattle, sheep, and milk);
    meðan þú vilt búa, as long as thou will keep house;
    búa á or at, with the name of the place added in dat., to live at or in (hann bjó á Velli; Gunnar bjó at Hlíðarenda);
    búa í skapi, brjósti e-m, to be, dwell in one’s mind (eigi býr þér lítit í skapi);
    sýnandi þá hjartaliga gleði, er í brjósti býr, that fills the breast;
    8) to behave, conduct onself (bjuggu þeir þar fremr úfriðliga);
    9) with preps.:
    búa af e-u, to lose;
    láta e-n af baugum búa, to let him be deprived of his riches;
    búa at e-u, to treat, = búa e-u (cf. 4);
    þeir höfðu spurt hvern veg Þórólfr hafði búit at herbergjum þeirra, how Th. had treated their premises;
    búa e-t fyrir, to prepare (þeir hlutir, er guð hefir fyrir búit sínum ástvinum);
    búa fyrir, to be present (hann ætlar, at Selþórir muni fyrir búa í hverju holti);
    búa hjá konu, to lie with a woman;
    búa í e-u, to be at the bottom of, = búa undir e-u (en í þessu vináttumerki bjuggu enn fleiri hlutir);
    búa með e-m or e-rri, to cohabit with;
    búa með konu, to lie with;
    búa saman, to live together (as husband and wife, as friends); to have a common household (ef menn búa saman);
    búa e-t til, to prepare, take the preparatory steps in a case (búa sök, mál, vígsmál til, cf. 1);
    búa til veizlu, to prepare for a feast;
    búa um e-n, to make one’s bed (var búit um þá Þórodd á seti ok lögðust þeir til svefns);
    Þórólfr lét setja upp skip sitt ok um búa, he had his ship laid up and fenced round;
    kváðu nú Guðrúnu eiga at búa um rauða skör Bolla, said that G. would have to dress B.’s (her husband’s) bloody head;
    búa um andvirki, to fence and thatch hayricks;
    at búa svá um, at aldri mátti vökna, to pack it up so that it could not get wet;
    búa svá um, at (with subj.), to arrange it so, that;
    búa eigi um heilt við e-n, to be plotting something against one;
    búa um nökkurn skoll, to brood over some mischief (deceit);
    búa um grun, to be suspicious;
    búa um hverfan hug, to be fickleminded;
    gott er um öruggt at búa, to be in a safe position;
    búa undir e-u, to be subject to, suffer, endure (hart mun þykkja undir at búa);
    eiga undir slíkum ofsa at búa, to have to put up with such insolence; to be the (hidden) reason of, to be at the bottom of (þat bjó þar undir, at hann vildi taka ríkit undir sik);
    þér vitið gørst, hvat yðr býr undir (what reason you have) at girnast eina útlenda mey;
    sárt býr þú nú við mik, Þóra, thou treatest me sorely;
    búa við e-t, to enjoy (þú býr við eilífa ást ok bíðr eilífra ömbuna); to submit to, put up with;
    ok mun eigi við þat mega búa, it will be too hard to bide;
    búa yfir e-u, to hide, conceal;
    framhlutr ormsins býr yfir eitri, is venomous;
    lítill búkr býr yfir miklu viti, little body holds mickle wit;
    búa yfir brögðum, flærð ok vélum, to brood over tricks, falsehood, and deceit;
    10) refl., búast.
    * * *
    pret. sing. bjó, 2nd pers. bjótt, mod. bjóst; plur. bjoggu, bjöggu, and mod. bjuggu, or even buggu; sup. búit, búið, and (rarely) contr. búð; part. búinn; pret. subj. bjöggi, mod. byggi or bjyggi; pres. sing. indic. bý; pl. búm, mod. búum: reflex. forms býsk or býst, bjósk or bjóst, bjöggusk, búisk, etc.: poët. forms with suffixed negative bjó-at, Skv. 3. 39: an obsolete pret. bjoggi = bjó, Fms. ix. 440 (in a verse); bjöggisk = bjósk, Hom. 118. [Búa is originally a reduplicated and contracted verb answering to Goth. búan, of which the pret. may have been baibau: by bûan Ulf. renders Gr. οικειν, κατοικειν; Hel. bûan = habitare; Germ. bauen; Swed. and Dan. bo. The Icel. distinguishes between the strong neut. and originally redupl. verb búa, and the transit. and weak byggja, q. v.: búa seems to be kindred to Gr. φύω, εφυσα (cp. Sansk. bhû, bhavâmi, Lat. fui); byggja to Lat. făcio, cp. Swed.-Dan. bygga, Scot. and North. E. to ‘big,’ i. e. to build; cp. Lat. aedificare, nidificare: again, the coincidence in sense with the Gr. οικος, οικειν, Lat. vicus, is no less striking, cp. the references s. v. bú above. Búa, as a root word, is one of the most interesting words in the Scandin. tongues; bú, bær, bygg, bygð, byggja, etc., all belong to this family: it survives in the North. E. word to ‘big,’ in the Germ. bauen ( to till), and possibly (v. above) in the auxiliary verb ‘to be.’]
    A. NEUTER, to live, abide, dwell, = Gr. οικειν, Lat. habitare; sú synd sem í mér býr, Rom. vii. 17, 20; í mér, þat er í mínu holdi, býr ekki gott, 18; hann sem býr í ljósinu, 1 Tim. vi. 16; fyrir Heilagan Anda sem í oss býr, 2 Tim. i. 14; Látið Christs orð ríkulega búa meðal yðar, Col. iii. 16; þá trú … sem áðr fyr bjó í þinni ömmu Loide, 2 Tim. i. 5; þat hit góða sem í oss býr, 14; hann sem býr í ljósinu, þar einginn kann til að komast, 1 Tim. vi. 16; hence íbúð, living in, etc.; in many of those passages some Edd. of N. T. use byggja, but búa suits better: of a temporary abode, hann bjó í tjöldum, he abode in tents, Fms. x. 413.
    2. a naut. term; þeir bjuggu þar um nóttina, they stayed, cast anchor during the night, Fms. vii. 3: on board ship, to have one’s berth, sá maðr bjó á skipi næst Haraldi er hét Loðinn, 166; engi maðr skyldi búa á þessu skipi yngri en tvítugr, x. 321.
    3. to live together as man and wife; henni hagar að b. við hann, 1 Cor. vii. 12; hagar honum hjá henni að b., 13; b. með húsfrú sinni, Stj. 47; b. við; Helgi prestr bjó við konu þá, er Þórdís hét (of concubinage), Sturl. i. 141; but búa saman, of wedded life, K. Á. 134.
    4. b. fyrir, to be present in the place: at Selþórir muni fyrir b. í hverju holti, Fms. iv. 260: recipr., sjór ok skúgr bjoggusk í grend, Skálda 202, Baruch.
    5. esp. (v. bú) to have a household, cattle, sheep, and milk; hence búandi, bóndi, bær, and bú; búa við málnytu ( milk), ok hafa kýr ok ær at búi, Nj. 236, Grág. i. 168, 335; b. búi (dat.), 153, K. Þ. K. 90; búa búi sínu, to ‘big ane’s ain biggin,’ have one’s own homestead.
    β. absol., meðan þú vilt b., so long as thou wilt keep bouse, Hrafn. 9; b. vel, illa, to be a good (bad) housekeeper; vænt er að kunna vel að búa, Bb. 3. 1; Salomon kóngur kunni að b., 100; fara að b., to begin housekeeping, 2. 6; b. á jörðu, to keep a farm, gefa þeim óðul sín er á bjoggu, Fms. i. 21.
    γ. búa á …, at …, i …, with the name of the place added, to live at or in a place; hann bjó á Velli (the farm) á Rangárvöllum (the county), Nj. 1; Höskuldr bjó á Höskuldstöðum, 2: hann bjó at Varmalæk, 22; hann bjó undir Felli, 16; Gunnarr bjó at Hlíðarenda, 29; Njáll bjó at Bergþórshváli, 30, 38, 147, 162, 164, 173, 174, 213, Landn. 39–41, and in numberless passages; Eb., Ld., Eg., Sturl., Bs., Ísl. ii, etc. (very freq.): also b. í brjósti, skapi, huga e-m, to be, dwell in one’s mind, with the notion of rooted conviction or determination, þess hins mikla áhuga, er þér býr í brjósti, Fms. iv. 80; því er mér hefir lengi í skapi búit, 78; ekki muntu leynask fyrir mér, veit ek hvat í býr skapinu, Lv. 16.
    II. metaph. and with prepp.; b. um e-t, or b. yfir e-u, almost in an uncanny sense, to brood over hidden schemes, designs, resentment, or the like; búa um hverfan hug, to be of a fickle mind, Skv. 3. 39; b. eigi um heilt, to brood over something against one, to be insincere, Fms. xi. 365; b. um skoll, to brood over some deceit, id.; b. um grun, to be suspicious, ii. 87: in good sense, b. um eitt lunderni, to be of one mind, Jb. 17; b. um þrek, hug, to have a bold heart, Lex. Poët.: b. í or undir e-u, to be at the bottom of a thing; en í þessu vináttu merki bjoggu enn fleiri hlutir, Ó. H. 125; mart býr í þokunni (a proverb), many things bide in the mist; en þat b. mest undir ferð Áka, at …, Fms. xi. 45; þóttusk eigi vita hvat undir myndi b., Nj. 62: b. yfir e-u, to brood over something, conceal; (ormrinn) bjó yfir eitri, i. e. the snake was venomous, Fms. vi. 351: the saying, lítill búkr býr yfir miklu viti, little bulk hides mickle wit, Al.; b. yfir flærð ok vélum, to brood over falsehood and deceit, id.; b. yfir brögðum, Fas. i. 290: b. undir, við e-t, to live under or with a thing, to bide, put up with; eiga undir slíkum ofsa at b., to have to put up with such insolence, Fms. xi. 248; at hart mun þykkja undir at b., Nj. 90, 101; ok mun eigi við þat mega b., i. e. it will be too hard to bide, 164; því at bændr máttu eigi við hitt b., Fms. xi. 224.
    III. in a half active sense; b. at e-u, or b. e-u (with dat.), to treat; þeir höfðu spurt hvern veg Þórólfr hafði búit at herbergjum þeirra, how Th. had used their premises, Eg. 85; þeir bjoggu búi sem þeim líkaði (where with dat.), i. e. they treated it recklessly, Bs. i. 544; Haraldr jarl fór til bús Sveins, ok bjó þá heldr úspakliga kornum hans, Orkn. 424 (in all passages in bad sense): búa vel saman, to live well together, be friendly, Fms. xi. 312; hence sam-búð, living together; b. við e-n, to treat one so and so; sárt býr þú við mik, Þóra, thou treatest me sorely, vii. 203.
    B. ACTIVE, to make ready: the sense and form here reminds one of the Gr. ποιειν: [this sense is much used in Old Engl., esp. the part. bone, boon, or boun, ready, (‘boun to go,’ Chaucer, etc.); in later Engl. ‘boun’ was corrupted into ‘bound,’ in such naut. phrases as bound for a port, etc.: from this part, the ballad writers formed a fresh verb, to boun, ‘busk ye, boun ye;’ ‘busk’ is a remnant of the old reflex, búask, see Dasent, Burnt Njal, pref. xvi. note, and cp. below III.]
    I. to make ready, ‘boun,’ for a journey; b. ferð, för sína; and as a naut. term, b. skip, to make ready for sea; bjoggu þeir ferð sína, Fms. ix. 453; en er þeir vóru búnir, Nj. 122; ok vóru þá mjök brott búnir, they were ‘boun’ for sea, Fms. vii. 101; bjó hann skip sitt, Nj. 128; en skip er brotið, svá at eigi er í för búanda á því sumri, i. e. ship unfit to go to sea, Grág. i. 92; b. sik til göngu, to be ‘boun’ for a walk, Ld. 46; b. sik at keyra, to make one ready for …, Nj. 91.
    β. as a law term, b. sök, mál, or adding til, b. til sök, mál á hendr e-m, to take out a summons against one, begin a lawsuit; b. mál í dóm, of the preliminaries to a lawsuit, hence málatilbúningr, in numberless cases in the Grágás and Sagas.
    γ. generally to prepare, make; b. smyrsl, to make ointments, Rb. 82.
    2. = Old Engl. to boun, i. e. to dress, equip; b. sik, to dress; svá búinn, so dressed, Fms. xi. 272; hence búningr, dress (freq.); vel búinn, well-dressed, Nj. 3, Ísl. ii. 434; spari-búinn, in holiday dress; illa búinn, ill-dressed; síðan bjó hon hana sem hon kunni, she dressed her as well as she could, Finnb. 258; b. beð, rekkjur, to make a bed, Eg. 236; b. upp hvílur, id., Nj. 168; b. öndvegi, hús, to make a high seat, dress a house for a feast, 175, (hús-búnaðr, hús-búningr, tapestry); búa borð, to dress the table, (borð búnaðr, table-service); b. stofu, Fms. iv. 75.
    β. búa til veizlu, to make ‘boun’ ( prepare) for a feast, Eg. 38, Fms. vii. 307; b. til seyðis, to make the fire ‘boun’ for cooking, Nj. 199; b. til vetrsetu, to make ‘boun’ for a winter abode, Fms. x. 42; til-búa, and fyrir-b., to prepare; eg fer héðan að til-b. yðr stað, John xiv. 3; eignizt það ríki sem yðr var til-búið frá upphafi veraldar, Matth. xxv. 34.
    γ. b. um e-t, in mod. use with the notion of packing up, to make into a bundle, of parcels, letters, etc.; hence um-búningr and um-búðir, a packing, packing-cover; b. um rúm, hvílu, to make a bed; búa um e-n, to make one’s bed; var búið um þá Þórodd í seti, ok lögðusk þeir til svefns, Th.’s bed was made on the benches, and they went to sleep, Ó. H. 153; skaltú nú sjá hvar vit leggumk niðr, ok hversu ek bý um okkr (of the dying Njal), Nj. 701; er mér sagt at hann hafi illa um búit, of a dead body, 51; þeir höfðu (svá) um sik búit ( they had covered themselves so) at þá mátti eigi sjá, 261; kváðu nú Guðrúnu eiga at búa um rauða skör Bolla, said that G. would have to comb B.’s (her husband’s) bloody head, Ld. 244; búa svá um at aldri mátti vökna, pack it up so that it cannot get wet, Fms. vii. 225; Þórólfr lét setja upp skip ok um búa, he had the ship laid up and fenced it round (for the winter), Eg. 199; b. um andvirki, to fence and thatch bay-ricks, Grág. ii. 335: metaph. to manage, preserve a thing, Fms. ix. 52; aumlega búinn, in a piteous state, Hom. 115.
    3. to ornament, esp. with metals or artificial work of any kind, of clothes laced with gold; kyrtill hlaðbúinn, Ísl. ii. 434, Nj. 48, Vm. 129: of gloves, B. K. 84: of a belt with stones or artificial work, Fms. xi. 271: of a drinking-horn, D. N. (Fr.); but esp. of a weapon, sword, or the like, enamelled with gold or silver (gull-búinn, silfr-búinn); búin gulli ok silfri, Fms. i. 15; búinn knífr, xi. 271; vápn búit mjök, much ornamented, ii. 255, iv. 77, 130, Eb. 226, 228.
    β. part., búinn at e-u, or vel búinn, metaph. endowed with, well endowed; at flestum í þróttum vel búinn, Nj. 61, Fms. x. 295; at auð vel búinn, wealthy, 410; vel búinn at hreysti ok allri atgörvi, Eg. 82; bezt at viti búinn, Fms. xi. 51.
    II. particular use of the part. pass, ‘boun,’ ready, willing; margir munu búnir at kaupa, ready, willing to buy, Fms. vi. 218; hann kvaðsk þess fyrir löngu búinn, Ld. 66, Fms. iii. 123; nefna vátta at þeir eru búnir ( ready) at leysa kvið þann af hendi, Grág. i. 54; vóru allir til þess búnir, Fms. xi. 360: compar., engir menn sýna sik búnari ( more willing) til liðveizlu, Sturl. i. 103: the allit. phrase, vera boðinn og búinn til e-s, vide bjóða VI: denoting fitted, adapted, ek em gamall, ok lítt b. at ( little fit to) hefna sona minna, Nj. 200; þótt ek sé verr til b. en hann fyrir vanheilsu sakir, Fms. vii. 275; eiga við búið (mod. vera við búinn), to keep oneself ready, to be on one’s guard, Bs. i. 537.
    2. on the point of doing, about to do so and so; hann var búinn til falls, he was just about to tumble, Fms. x. 314; en áðr þeir kómu var búið til hins mesta váða, ix. 444, v. l.
    β. neut. búið is used almost adverbially, on the point of, just about to; ok búið við skipbroti, Ísl. ii. 245; búið við váða miklum, Fms. ix. 310; sagði at þá var búit við geig mikinn með þeim feðgum, Eg. 158: this is rare and obsolete in mod. usage; and the Icel. now say, liggja við mér lá við að detta, where an old writer would have said, ek var búinn at detta; the sense would else be ambiguous, as búinn, vera búinn, in mod. usage means to have done; ég er búinn að eta, I have done eating; vera búinn að e-u (a work, business of any kind), to have done with it; also absol., eg er búinn, I have done; thus e. g. vera b. að kaupa, fyrir löngu b., b. at græða, leysa, etc., in mod. sense means to have done, done long ago; only by adding prepp. við, til (vera við búinn, til búinn) the part. resumes its old sense: on the other hand, búinn in the sense of having done hardly ever occurs in old writers.
    γ. búð (búið) is even used adverbially = may be, may happen; with subj. with or without ‘at,’ búð, svá sé til ætlað, may be, it will come so to happen, Nj. 114; búð, dragi til þess sem vera vill, 185; búð, eigi fari fjarri því sem þú gazt til, id., Ed. Johns. 508, note c; búð, svá þykki sem ek grípa gulli við þá, 9, note 3; búð, eigi hendi hann slík úgipta annat sinn, 42; búð, ek láta annars víti at varnaði verða, 106; búð, vér þurfim enn hlífanna, Sturl. ii. 137 (vellum MSS.; um ríð, Ed., quite without sense), cp. also Eb. 27 new Ed.: in mod. usage it is freq. to say, það er búið, vel búið, albúið, etc., it is likely, most likely that …
    δ. svá búit, adverbially, and proncd. as if one word, as matters stand, or even temp. at present, as yet; eigi mun hlýða svá búit, i. e. it will not do ‘so done,’ i. e. something else must be done, Eg. 507; eigi munu þér fá at unnit svá búið, i. e. not as yet, Fms. vii. 270; stendr þar nú svá búit (i. e. unchanged), um hríð, xi. 81; en berjask eigi svo búit, not fight as yet, Nj. 229; segja Eyjólfi til svá búins, they tell Eyolf the state of things, viz. that nothing had been done, Gísl. 41; þeir skildu við svá búit; þeir lögðu frá við svá búið, implying ‘vain effort,’ Germ. ‘unverrichteter Sache,’ Ísl. ii, Hkr. i. 340: at svá búnu, adverbially, as yet, at present; hann kvaðsk eigi fýsask til Íslands at svá búnu, Nj. 123, Fms. xi. 131; þenna draum segjum vér engum manni at svá búnu, this dream we will not tell to anybody as yet, Nj. 212; en at svá búnu tjár ekki, Fas. i. 364.
    III. reflex. to ‘boun’ or ‘busk’ oneself, make oneself ready, equip oneself; gengu menn þá á skip sín, ok bjoggusk sem hvatligast, Fms. v. 15: adding the infinitive of a verb as predicate, bjósk hann at fara norðr til Þrandheims, Eg. 18; or ellipt., where búask thus denotes the act itself, nú býsk hann út til Íslands, i. e. he ‘busked’ him to go …, Nj. 10; bjoggusk þeir fóstbræðr í hernað, they went on a free-booting trip, Landn. 31; seg Agli at þeir búisk þaðan fimmtán, 94: or adding another verb denoting the act, in the same tense, bjósk Haraldr konungr úr Þrándheimi með skipaliði, ok fór suðr á Mæri, he ‘busked’ him … and went south, Eg. 7; the journey added in gen., búask ferðar sinnar, Fms. i. 3; búask menn ferða sinna, Ld. 177.
    β. denoting intention, hidden or not put into action; fór sá kurr, at Skúli byggisk á land upp, Fms. ix. 483.
    2. to prepare for a thing; búask við boði, veizlu, etc., Nj. 10, Korm. 10; b. (vel, kristilega) við dauða sínum, andláti sínu, (eccl.) to prepare for one’s death, Fs. 80, Bs. i. 74; búask við vetri, to provide for the winter, get store in, Fms. xi. 415; b. við úfriði, vii. 23.
    β. to be on one’s guard, take steps to prevent a thing; nú ríða hér úvinir þínir at þér; skaltu svá við búask, i. e. be sure of that, make up thy mind, Nj. 264; bústu svá við, skal hann kveða, at …, Grág. ii. 244.
    γ. such phrases as, búask um = búa um sik, to make one’s own bed, encamp, make oneself comfortable, Nj. 259; tjölduðu búðir ok bjöggusk vel um, 219; var hörð veðrátta, svá at ekki mátti úti um búask, Fms. x. 13. Ld. 348; in the last passage the verb is deponent.
    3. metaph., b. við e-u, to expect, freq. in mod. usage; in phrases, það er ekki við að búast, it cannot be expected; búast við e-m, to expect a guest, or the like.
    β. to intend, think about; eg býst við að koma, I hope to come; eg bjóst aldrei við því, I never hoped for that, it never entered my mind, and in numberless cases.
    4. passive (very rare and not classical); um kveldit er matr bjósk = er m. var búinn, Fms. ix. 364.

    Íslensk-ensk orðabók > BÚA

  • 15

    * * *
    I)
    (dái, dáða, dáðr), v. to admire (dáðu menn mjök dans hans);
    refl., dást at e-m, to admire one.
    n. trance, senseless state (falla í dá, liggja í dái).
    * * *
    n. [the root word of deyja, dauðr].
    1. catalepsy; Icel. say, liggja í dai or sem í dái, to lie motionless, without stirring a limb and without feeling pain; hann vissi þá ekki til sin longum, ok þúui þá sem hann lægi í dái, Bs. i. 336, Fas. ii. 235: falla í da, to fall into a senseless state, Bs. i. 451.
    2. it is medic, used of the relieving swoon, like the sleep which follows after strong paroxysms, Fél. ix. 204; it is different from aungvit ( swoon) or brotfall (epilepsy).

    Íslensk-ensk orðabók >

  • 16 DÓMR

    (-s, -ar), m.
    1) opinion, judgement (dómr um dauðan hvern);
    2) judicial decision, decree, judgement, sentence; stríðr dómr, a severe judgement; réttlátr í dómum, impartial as judge; segja upp dóm, to pronounce (pass) sentence;
    3) court (of judicature), the body of judges; ganga í dóm, to go into court, take one’s seat in court; setja dóm, to set the court, to let the judges take their seats; sitja í dómi, to sit in judgement or in court; nefna dóm, to nominate (appoint) the judges; sœkja mál í dóm, to prosecute a lawsuit in court; hleypa upp dómi, to break up the court by force; bera fé í dóm, to bribe the court; ryðja dóm, to challenge the court; mál ferr í dóm, a case goes into court;
    4) state, condition; heiðinn dómr, heathenism; kristinn dómr, the Christian faith;
    5) heilagr dómr, helgir dómar, relic, relics;
    6) in compds., -dom, -head, -hood (guðdómr, Godhead, manndómr, manhood, konungdómr, kingdom, &c.).
    * * *
    m. [Goth. dôms, which occurs once, but not in Ulf., who only uses the word in compds, and renders κρίσις and κριτής by siaua; A. S. dôm; Engl. doom and the termin. -dom; O. H. G. tom; known in Germ. only from the termin. - tum (-thum)].
    I. a court of judgment, the body of judges, or the ‘court’ itself; the Icel. law of the Commonwealth distinguishes between several bodies of judges; in parliament there were Fjórðungs-dómar, ‘Quarter Courts,’ one for each of the political quarters of the country, Breiðfirðinga-d. or Vestfirðinga-d. for the West, Rangæinga-d. for the South, Eyfirðinga-d. or Norðlendinga-d. for the North, and Austfirðinga-d. for the East; these courts were instituted by Thord Gellir A. D. 964: at a later date a fifth High Court, called Fimtar-domr, the Fifth Court, was erected about A. D. 1004; vide Nj. ch. 98, Íb. ch. 8, Grág., esp. Þ. Þ. in the first chapters, and many passages in the Sagas, esp. Nj., Sturl.; and of mod. authors, Konrad Maurer in his essay, Die Entstehung des Icel. Staates, Ed. 1852, Dasent’s Introd. to Burnt Njal;—the treatise of Maurer is an indispensable guide in matters of the Fimtar-dómr. There are other courts on record, e. g. dyra-dómr, a court at the door of the defendant, vide Eb. ch. 18 and N. G. L.; nú skal dóm setja fyrir durum verjanda, en eigi á bak húsi; hann (viz. the plaintiff) skal setja dóm sinn eigi nær húsi en svá, at verjandi (the defender) megi setja sinn dóm milli dura ok dóms hans ok aka hlassi viðar milli dóms ok dura (vide dæma), N. G. L. i. 22: technical law-phrases as to the courts, setja dóm, to set the court, let the judges take their seats; dómar fara út, the courts ‘fare out,’ i. e. open; færa út dóm, dóma-útfærsla, i. e. the opening of the courts, Grág. i. 27,—the judges went out in a body in procession and took their seats; ryðja dóm, to challenge the court, Nj.; ganga at dómi, to go into court; nefna dóm, to name the judges (dóm-nefna); sitja í dómi, to sit in court; mál ferr í dóm, a case goes into court; hleypa upp dómi, to break up the court by force; bera fé í dóm, to bribe the court; dóms-afglapan, vide afglapan;—for all these phrases, vide Grág., Þ. Þ. in the first chapters, Nj., esp. ch. 140 sqq., Eg. ch. 57, N. G. L. i, Gþl. This sense is now almost obsolete, but it remains in the Manx demster and Scot. doomster.
    II. doom, judgment, sentence, and this may be the original sense; dóms-atkvæði, dóms-orð, and dóms-uppsaga mean doom, sentence, as pronounced by the presiding judge, Nj., H. E. ii. 115, Sks. 159, Band. 6, Grág. i. 3, 83; dóma-dagr, doomsday, the day of judgment; Norna-dómr, the doom of the Norns, their weird, fate, Ýt. 23, Fm. 11; skapa-dómr, id.
    β. judgment, opinion.
    III. denoting state, condition, age, in words such as heiðin-dómr, Kristin-dómr, the heathen, Christian age, faith; konung-dómr, a kingdom; biskups-dómr, a bishopric, etc.; hefja ór heiðnum dómi, to lift out of heathendom, baptize, Sighvat.
    2. helgir dómar, relics, Bs., H. E., Grág. ii. 165, Fms. i. 230, v. 143, Gpl. 70:—but helgidómr, Old Engl. halidom, Germ. heiligthum: leyndr d., mystery, μυστήριον of the N. T.; leynda dóma himnaríkis, Matth. xiii. 11; þenna leyndan dóm, Rom. xi. 25; sjáið, að eg segi yðr leyndan dóm, 1 Cor. xv. 51.
    3. in many compds = Engl. -dom, -hood, -head; Guð-dómr, Godhead; mann-dómr, manhood,

    Íslensk-ensk orðabók > DÓMR

  • 17 ein-vænn

    adj. [ván]: medic., liggja e., to lie in a hopeless state, to be sinking fast, Bs. i. 353; hón hafði aldri orðit einvænni, her life had never been in greater danger, id.; fylgði bæði svefnleysi ok matleysi, ok þótti hann þá einvænn vera, and they thought he was in a hopeless state, 144, (Ed. emrænn, which no doubt is a misspelling in the MS.)

    Íslensk-ensk orðabók > ein-vænn

  • 18 felmta

    (-mta, -mtr), v. to be in a state of fright and alarm (fari menn stilliliga ok felmti eigi);
    felmtr, frightened (fara f.);
    e-m verðr felmt við, one gets frightened.
    * * *
    t, mod. felmtra, að,—en hjartað mitt á flótta fer | felmtrað í brjósti lyptir sér, Snót 128. [fálma]:—Lat. trepidare, to be in a state of fright and alarm; fari menn stilliliga ok felmti eigi, Fms. vii. 262; sá maðr felmti mjök, Bret. 90; felmtandi maðr, a man who has lost his head, Sks. 383.

    Íslensk-ensk orðabók > felmta

  • 19 HAGR

    I)
    a. handy, skilful (hagr maðr á tré ok járn).
    (-s, -ir), m.
    1) state, condition, affairs (hvat er nú um hagi þína?);
    2) means (ef hann hefir eigi hag til at fœra þau fram);
    3) favour, advantage; í hag e-m, to one’s advantage at högum, suitably.
    * * *
    1.
    adj. handy, skilful, opp. to bagr, q. v.; hagr á tré, Bs. ii. 146; hagr á járn, Gísl. 18; hagr maðr á tré ok járn, Eg. 4, Ölk. 34; hann var hagr maðr, Ísl. ii. 325; hann húsar upp bæinn, því at hann var allra manna hagastr, 171; því at þú ert umsýslu-maðr mikill ok hagr vel, Fms. i. 290; Hreiðarr bað Eyvind fá sér silfr nokkut og gull, Eyvindr spurði ef hann væri hagr, vi. 214; þann mann er hagastr var á öllu Íslandi á tré, Bs. i. 132; hann valdi þann mann til kirkju-görðar, er þá þótti einn hverr hagastr vera, sá hét Þóroddr Gamlason, 163, 235; Völundr var hagastr maðr svá at menn viti í fornum sögum, Sæm. 89: of a lady, hón var svá hög ( so handy at needlework) at fár konur vóru jafnhagar henni, Nj. 147; hón var væn kona ok hög á hendr, Ísl. ii. 4; Margrét hin haga, Bs. i. 143: of dwarfs, hagir dvergar, Hdl. 7; whence dverg-hagr, skilful as a dwarf.
    2. = hagligr, of work; sem ek hagast kunna, as handily as I could, Vkv. 17: skurð-hagr, skilled in carving; orð-hagr = hagorðr; þjóð-hagr, a great artist.
    2.
    m., gen. hags, pl. hagir, [as to the root vide haga, cp. also the preceding word]:—state, condition; honum þótti þá komit hag manna í únýtt efni, Jb. 12; hefi ek sagt þér allt er yfir minn hag hefir gengit, Mar., Hom. 126, 155; at njósna hvat um hag Ástríðar mundi vera, Fms. i. 68; annan vetr eptir var Halldóra með barni, og lauksk seint um hag hennar, and she got on slowly, of a woman in labour, Sturl. i. 199; hann sagði með undrum hans hag fram flytjask, he said that his affairs went on in a strange way, Fb. i. 380; en nú tekr hagr minn at úhægjask, Þorf. Karl. 370.
    β. in plur. affairs; hversu komtu hér, eðr hvat er nú um hagi þína? Fms. i. 79; hversu hann skyldi nú með fara eðr breyta högum sínum, Nj. 215; var þat brátt auðséð á hennar högum ( doings), at hón mundi vera vitr, Ld. 22; ef þér segit nokkrum frá um hagi vára Rúts, Nj. 7; lands-hagir, public affairs.
    II. metaph. means; ef hann hefir eigi hag til at færa þau fram, Grág. i. 232; hann skal færa þeim manni er nánastr er, þeirra manna er hag á til viðtökunnar, 248; en ef erfingi hefir eigi hag til framfærslu, 250; ef maðr týnir svá fé sínu, at hann á eigi hag at gjalda alla landaura, ii. 410; ráða-hagr, a match; fjár-hagr, money affairs.
    2. advantage, favour, gain; svo eru hyggindi sem í hag koma, a saying; bera kvið í hag e-m, to pronounce for one, Grág. i. 176; hallat hefi ek víst, segir konungr, ok þó í hag þér, Fms. ii. 272; greiddisk eigi byrrinn mjök í hag þeim, Fb. iii. 446; hrolldi hvatvetna þat er til hags skyldi, Am. 95; ó-hagr, disadvantage.
    3. adverbial phrase, at högum, suitably; eigi skiptir þat högum til, ‘tis not meet, ‘tis a shame, unfair, Fs. 79; eigi hefir hér at högum verit til skipt, 99; Kormakr kvað eigi at högum til skipta, ef hann sparir eigi við þik sverðit, en hann sparir við oss, Korm. 80; the mod. phrase, fara sínum högum ok munum, to do at one’s leisure, as one is pleased. hags-munir, m. pl. profit; at hann gerði hinum hagsmuni, fimm aura eðr meira fjár, í kaupinu, Grág. ii. 241 (freq. in mod. usage).

    Íslensk-ensk orðabók > HAGR

  • 20 KOMA

    * * *
    I)
    (kem; kom or kvam, kómum or kvamúm; kominn), v.
    1) to come (litlu síðarr kómu Finnar aptr heim);
    2) to come, arrive (bréf kómu frá Skúla jarli);
    kom svá, at (it came to pass, that) Bárði var heitit meyjunni;
    3) with dat. of the object, to make to come, to take, bring, carry, etc.;
    hann skyldi koma Þór í Geirröðargarða, he should make Th. come to G.;
    hann kom Þórhaddi heilum yfir ána, he brought Th. safe across the river;
    koma e-m í hel, to put one to death;
    koma e-m til falls, to make one fall;
    koma e-m í sætt við e-n, to reconcile one with another;
    koma sér vel hjá e-m, to bring oneself into favour with, be agreeable to (þeir kómu sér vel við alla);
    koma e-u til leiðar (til vegar), to effect, bring about;
    koma orðum við e-n, to speak with a person (hann gørði sik svá reiðan, at ekki mátti orðum við hann koma);
    4) with preps.:
    koma e-u af sér, to get rid of (allt mun ek til vinna at koma af mér yðvarri reiði);
    koma e-u af, to abolish (Þvi hafði eigi orðit af komitmeði öllu);
    koma at e-m, to come upon one (kómu þessir at honum fyrir Sjólandi með tveim skipum);
    koma at hendi, to happen (mikill vandi er kominn at hendi);
    impers., Gunnarr játaði því, en þá er at kom, vildi hann eigi, G. agreed to it, but when it came to the point he would not;
    koma at e-u, to come at, regain, recover (koma at hamri);
    koma sér at e-u, to bring oneself to (Þ. kom sér ekki at því);
    koma á e-t, to come on, hit (höggit kom á lærit);
    koma e-u á, to bring about, effect (máttu þeir øngum flutningum á koma);
    koma kristni (dat.) á England, to christianize E.;
    koma fram, to come forth, appear, emerge (sigldi E. suðr með landi ok kom fram í Danmörk); to be produced, brought forward (nú mun pat fram koma sem ek sagða);
    koma e-u fram, to bring about, effect (koma fram hefndum);
    koma fyrir e-t, to be an equivalent for (fyrir víg Hjartar skyldi koma víg Kols);
    allt mun koma fyrir eitt, it will all come to the same;
    koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail;
    e-m þykkir fyrir ván komit, at, one thinks it past all hope, that;
    koma e-u fyrir, to destroy (hann kom hverjum hesti fyrir);
    koma í e-t, to come into, enter;
    koma niðr, to come down;
    hann reyndi eptir, hvar G. væri niðr kominn, what had become of G.;
    kom þar niðr tal hennar, at hon sagði honum, hversu, the end of her talk was, that she told him how koma;
    koma hart niðr, to pay dearly for it (ek hafða illa til gört, enda kom ek hart niðr);
    koma saman, to come together, gather (er saman kom liðit); to agree;
    þat kom saman (or ásamt) með þeim, they agreed on it;
    impers., kom þeim vel saman (ásamt), they agreed well;
    koma e-u saman, to bring about, effect;
    koma saman sættum með e-m, to reconcile them;
    koma til e-s, to come to a person or place (jarlinn kom með allan her sinn til Dyflinnar);
    koma till ríkis, to come to, or succeed to, the throne;
    koma til e-s, to cause: þat kemr til þess, at, the reason is, that; to help, avail: koma til lítils, to come to little, be of small avail (= koma fyrir lítit); to concern: þetta mál kemr ekki til þín, this quarrel is no business of thine; þat er til mín kemr, so far as I am concerned; to mean, signify (Þ. kvezk skilja, hvar orð hans kómu til); to be of value: sverð þat, er til kom mörk gulls, that was worth a ‘mark’ of gold; mikit þykkir til e-s koma, one is much thought of, is thought to be of great importance;
    koma til, to be born;
    koma e-m undan, to help one to escape;
    koma undir e-n, to come unto one;
    ef undir oss skal koma kjörit, if we are to choose;
    koma e-m undir, to get one down, overcome one;
    koma upp, to come up;
    tungl kemr upp, the moon rises;
    eldr kom upp, fire broke out;
    kom þá upp af tali þeirra, at, the end of their talk was, that; to come out, become known (kom þat þá upp, at hann hafði beðit hennar);
    koma e-u upp, to open (kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma);
    hann mátti lengi eigi orði upp koma, it was long before he could utter a word;
    koma við e-t, to touch (komit var við hurðina);
    þeir kómu við sker, they struck on a reef;
    hann kemr við margar sögur, he appears in many sagas; to be added to (koma þær nætr við hinar fyrri);
    koma við, to fit, be convenient, suit;
    koma e-u við, to employ, make use of (ek mátta eigi boganum við koma); hann kom því við (he brought about), at engi skyldi fara með vápn; urðu þeir at flýja sem því kómu við, all fled that could;
    koma sér við, to bring about, effect, be able to do (ek mun veita þér slíkt lið sem ek má mér við koma); to behave (hversu hann kom sér við í þessum málum);
    koma yfir, to pass over (hvert kveld, er yfir kom);
    5) refl., komast;
    * * *
    pres. sing. kem, kemr, kemr; an older form komr is used constantly in very old and good vellum MSS., as the Kb. of Sæm.; and even spelt keomr or ceomr (in Eluc., Greg., etc.); reflex. komsk, 2nd pers. kømztu ( pervenis), Sdm. 10: pret. kom, kom-k, I came, Skm. 18: 2nd pers. komt, 17, mod. komst: the pret. plur. varies, kvámu being the oldest form; kvómu, often in the MSS.; kómu, as it is still pronounced in the west of Icel.; the usual and latest form is komu, with a short vowel; the spelling of the MSS. cannot always be ascertained, as the word is usually written kumu or qumu: pret. subj. kvæmi and kꝍmi (kæmi): imperat. kom, kom-ðú, proncd, kondu, come thou! pret. infin. kómu ( venisse), Fms. i. 224 (in a verse), Geisli 62:—with suff. neg., pres. kmr-at or kømr-að, Akv. 11, Grág. ii. 141, Gkv. 3. 8; pret. kom-a, kom-að, came not, Ls. 56, Þorf. Karl. (in a verse), Þd. 18; 2nd pers. komtaðu ( non venisti), Am. 99; subj. kømi-a ( non veniret), Gs. 10: reflex., pres. kømsk-at, Grág. ii. 180; pret. komsk-at ( could not come), Am. 3:—a middle form, pres. 1st pers. komum-k (komumsk), Ó. H. 140, 214, Skm. 10, 11; subj. pres. komimk, Ó. H. 85; pret. kømomc, Hbl. 33 (Bugge); part. pass. kominn, see Gramm. p. xix. The preterite forms kvam and kvaminn, used in the Edition of the Sturl. and in a few other mod. Editions without warrant in the MSS., are due to the fact that the Edition of Sturl. was published from a transcript now in the Advocates’ Library in Edinburgh, made by the learned priest Eyjolf á Völlum (died A. D. 1745), who used this spelling: in prehistoric times, before the age of writing, it may be assumed for certain that this verb had a v throughout, as in Gothic: [Ulf. qiman, i. e. qwiman, = ἔρχεσθαι; A. S. cuman; Engl. come; O. H. G. queman; Germ. kommen; Dutch komen; Dan. komme; Swed. komma; Lat. venio, qs. gvenio; the Ormul. spells cumenn, indicating a long root vowel; cp. North. E. coom.]
    A. To come; sá þeirra sem fyrr kæmi, Fms. ix. 373; konungr kom norðr til Túnsbergs, 375; kómu Finnar heim, i. 9; þeir mágar kómu ór hjúkólfi, Sturl. ii. 124; kömr hann á konungs fund, Fms. ix. 221; þá vóru þeir norðan komnir, 308; hér er nú komin ær ein kollótt, Sturl. i. 159, passim.
    2. to become, arrive; bréf kómu frá Skúla jarli, Fms. ix. 375; ef svá síðarliga kömr skip til hlunns, Sks. 28; en er vár kom, Eg. 167; koma at máli við e-n, to have an interview, talk with one, 467; konungi kom njósn, Fms. vii. 57; þá komu honum þau tíðendi, i. 37; þetta kom allt fyrir Ingimar, vii. 114; kom honum þat (it came to him, he got it) fyrir útan fé, en engum kom fyrr, x. 394; hvat sem á bak kemr, whatsoever may befall, Nj. 193; koma e-m at haldi, or í hald, to avail oneself, 192, Fms. x. 413; koma at gagni, to ‘come in useful,’ be of use, Nj. 264; koma at úvörum, to come at unawares, Ld. 132; koma e-m fyrir úvart, id., Fms. xi. 290; koma á úvart, Nj. 236; koma í þörf = koma í gagn, Fms. vii. 14; hvar kom kapp þitt þá? Bs. i. 18; mál koma í dóm, to be brought up for judgment, Fms. vii. 115; líðr vetrinn, kemr þar ( that time comes) er menn fara til Gulaþings, Eg. 340; var þá svá komit, at allir menn vóru sofa farnir, 376; kom svá ( it came to pass) at Bárði var heitið meyjunni, 26; svá kemr, kemr þar, at, it comes to pass. Fb. i. 174, ii. 48, 68; láta koma, to let come, put; síðan létu þeir koma eld í spánuna, Fms. xi. 34.
    3. in greeting; kom heill, welcome! kom heill ok sæll, frændi! Nj. 175: mod. komdu (kondu) sæll! komið þér sælir!
    II. with prepp.; koma á, to hit; ef á kömr, Grág. ii. 7:—koma at, to come to, arrive, happen; láttu at því koma, let it be so, Dropl. 24; kom þat mjök optliga at honum, of sickness, Fms. vii. 150; kom at þeim svefnhöfgi, sleep came upon them, Nj. 104; koma at hendi, to happen; mikill vandi er kominn at hendi, 177, Hom. 80; koma at e-u, to come at, regain, recover; koma at hamri, Þkv. 32:—koma fram, to come forth, appear, stund var í milli er þeir sá framstafninn ok inn eptri kom fram, Fms. ii. 304; engin kom önnur vistin fram, Eg. 549; nú eru öll sóknar-gögn fram komin, Nj. 143: to emerge, hann kom fram í Danmörk, Hkr. i. 210, 277, Ísl. ii. 232, Eg. 23, Landn. 134, Orkn. 152: to arrive, sendimenn fóru ok fram kómu, Fms. xi. 27; reifa mál þau fyrst er fyrst eru fram komin, each in its turn, Grág. i. 64: to be fulfilled, happen, því er á þínum dögum mun fram koma, Ld. 132; nú mun þat fram komit sem ek sagða, Eg. 283; kom nú fram spásagan Gests, Ld. 286; öll þessi merki kómu fram ok fylldusk, Stj. 444; aldrei skal maðr arf taka eptir þann mann er hann vegr, eðr ræðr bana fram kominn, whom he has slain, or whose death he has devised with effect, Grág. ii. 113; staðar-prýði flest fram komin, Bs. i. 146; vera langt fram kominn, mod. áfram kominn, to be ‘in extremis,’ at the point of death, 644; er sú frásögn eigi langt fram komin, this story comes from not far off, i. e. it is derived from first, not second hand, Fms. viii. 5:—koma fyrir, to come as payment, tvau hundrað skyldu koma fyrir víg Snorra (of weregild), Sturl. ii. 158; henni kvaðsk aldri hefnt þykkja Kjartans, nema Bolli kæmi fyrir, Ld. 240; allt mun koma fyrir eitt, it will come to the same, Lv. 11, Nj. 91, Fms. i. 208; koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail, Ísl. ii. 215, Fms. vi. 5:—koma í, to enter, come in, a fisherman’s term; koma í drátt, to hook a fish; at í komi með ykkr Þorbrandssonum, that ye and the Th. come to loggerheads, Eb. 80:—koma með, to come with a thing, to bring; kondu með það, fetch it!—koma til, to come to; vera kann at eigi spillisk þótt ek koma til, Eg. 506; nú er rétt lögruðning til ykkar komin, Nj. 236; koma til ríkis, to come to a kingdom, Eg. 268; þeir létu til hans koma um alla héraðs-stjórn, Fs. 44: to befall, kom svá til efnis, it so happened, Mar.; þeim hlutum sem hafinu kunni opt til at koma, Stj. 105, Sks. 323: to mean, signify, en hvar kom þat til er hann sagði, Ó. H. 87; ef þat kom til annars, en þess er hann mælti, id.: to cause, hygg ek at meir komi þar til lítilmennska, Eb. 172; konungr spurði hvat til bæri úgleði hans, hann kvað koma til mislyndi sína, Fms. vi. 355, Fb. ii. 80, Band. 29 new Ed.: to concern, þetta mál er eigi kom síðr til yðvar en vár, Fms. vii. 130; þetta mál kemr ekki til þín, Nj. 227; þat er kemr til Knúts, Fms. v. 24; þat er til mín kemr, so far as I am concerned, iv. 194; hann kvað þetta mál ekki til sín koma, vi. 100; þeir eru orðmargir ok láta hvervetna til sín koma, meddle in all things, 655 xi. 2: to belong to, skulu þeir gjalda hinum slíka jörð sem til þeirra kemr, proportionally, Jb. 195; kemr þat til vár er lögin kunnum, Nj. 149; sú sök er tylptar-kviðr kömr til, Grág. i. 20; tylptar-kviðar á jafnan á þingi at kveðja, þar sem hann kömr til saka, ii. 37; þá er komit til þessa gjalds ( it is due), er menn koma í akkeris-sát, 408: to help, avail, koma til lítils, to come to little, be of small avail, Nj. 149, Fms. vi. 211; at göra litla fésekt, veit ek eigi hvat til annars kemr, I am not aware what else will do, I believe that will meet the case best, Band. 36 new Ed.; koma til, to ‘come to,’ of a person in a swoon, etc.; veit ek eigi til hvers koma mun sú tiltekja Fb. i. 177, Fms. xi. 103; hvar til þessi svör skulu koma, i. 3; það kemr til, it will all come right; kom þar til með kóngum tveim, two kings came to a quarrel, Skíða R. 48: to be of value, importance, authority, þótti allt meira til hans koma, Fas. i. 16; hvart sem til hans kæmi meira eðr minna, Fms. xi. 76; sverð þat er til kom hálf mörk gulls, Ld. 32; svá fémikill at til kómu tuttugu merkr gulls, Fms. xi. 85; mér þykir lítið til hans koma, I think little of him:—koma saman, to come together, live together, marry, K. Á. 134: to agree, þat kom saman með þeim, they agreed on it, Dropl. 9, Gísl. 41; kom þat ásamt með þeim, id., Fb. i. 168; koma vel ásamt, to agree well, Nj. 25:—koma undir e-n, to come unto one, ef undir oss bræðr skal koma kjörit, if we are to choose, Nj. 192; öll lögmæt skil þau er undir mik koma á þessu þingi, 239: to depend on, það er mikit undir komið, at …, be of importance:—koma upp, to come up, break out; kom þá upp grátr fyrir henni, she burst into tears, Fms. ix. 477; er lúðrar kvæði við, ok herblástr kæmi upp, v. 74; er seiðlætin kómu upp, Ld. 152; eldr kom upp, fire came up, Ölk. 35, (hence elds-uppkoma, an upcome of fire, an eruption); ef nokkut kemr síðan sannara upp, Fms. vii. 121: þá kom þat upp at hann hafði beðit hennar, Eg. 587; kom þat upp af tali þeirra, at …, Fms. vii. 282; þat kom upp ( it ended so) at hverr skyldi vera vin annars, i. 58: to turn up, ek ætla mér góðan kost hvárn sem upp kemr, Eg. 715; mun nú hamingjan skipta hverr upp kemr, 418; at sakar görðisk eða upp kæmi, Grág. i. 27; skaut til Guðs sínu máli, ok bað hann láta þat upp koma er hann sæi at bazt gegni, Ó. H. 195, Stj. 385:—koma við, to touch, hit; sé eigi komið við, if it is not touched, Grág. ii. 65; komit var við hurðina, Fas. i. 30; at þeir skyldi koma við torfuna, Ld. 60; hefi ek aldrei svá reitt vápn at manni, at eigi hafi við komit, Nj. 185; hann kemr við margar sögur, he comes up, appears in many Sagas, Ld. 334; koma þeir allir við þessa sögu síðan, Nj. 30; sem ek kom við (as I mentioned, touched upon) í morgin, Fms. ii. 142; er mestr er, ok úskapligast komi við, Ld. 118: to fit, þat kemr lítt við, ‘tis not meet, it won’t do, Lv. 20; mun ek gefa þér tveggja dægra byr þann er bezt kemr við, Fas. iii. 619: koma við, to land, call; þeir vóru komnir við Ísland, Eg. 128; þeir kómu við Hernar, Nj. 4; þeir kómu suðr við Katanes, 127; þeir kómu við sker ( struck on a skerry) ok brutu stýri sín, Fms. ix. 164; hann hafði komit við hval, he had struck against a whale, Sturl. ii. 164; hence in mod. usage, koma við, to call, make a short stay, also on land: to be added to, tekr heldr at grána gamanit ok koma kveðlingar við, i. 21; koma þær nætr við inar fyrri, Rb. 58; þá koma enn ellefu nætr við, 22:—koma yfir, to overcome, pass over; íss er yfir kömr, Hm. 81; hvert kveld er yfir kom, Finnb. 230; hryggleikr kom yfir, 623. 57; at sá dagr myndi ekki yfir koma, Sks. 111.
    B. With the dat. of the object, to make to come, put, bring, carry; páfa þess, er Kristni (dat.) kom á England, who Christianised England, Íb. 14; koma mönnum til réttrar trúar, Fms. i. 146; koma orðum við e-n, to speak to a person; görðisk hann styggr svá at fáir menn máttu orðum við hann koma, i. e. that no one could come to words with him, Eg. 3; hann görði sik svá reiðan, at ekki mátti orðum við hann koma, Fms. i. 83, xi. 293; koma vélræðum við e-n, to plan against one, Eg. 49; koma flugu í munn e-m, Nj. 64, 68; þú skalt ekki láta í skorta at koma þeim í (málit) með þér, 271; hann skyldi koma Þór í Geirröðar-garða, make Thor come to G., Edda 60; hann kom Þorhaddi heilum yfir ána, he brought Th. safe across the river, Þorst. Síðu H. 181; koma kaupi, to bring about a bargain, Gþl. 415; koma e-m í hel, to put one to death, Anal. 233; koma e-m til falls, to make one fall, Edda 34; koma e-m í sætt, Fs. 9; mun ek koma þér í sætt við konung, Eg. 227; hann kom sér í mikla kærleika við jarlinn, Nj. 268; koma sér í þjónustu, Fs. 84; koma sér vel, to put oneself in favour, be engaging; ek hefi komit mér vel hjá meyjum, Kormak; þeir komu sér vel við alla, Fas. iii. 529, Fs. 96, Nj. 66; koma sér ílla, to make oneself hated; það kemr sér ílla, it is ill seen, unpleasant; as also, það kemr sér vel, a thing is agreeable, acceptable; koma e-u til leiðar, to effect, make, Nj. 250, Eb. 118; koma e-u til vegar, id., Ld. 320; koma tölu á, to put, count on, count, number, Anal. 217; koma friði, sættum á, to bring peace, agreement about: hann kom þeim á flótta, he put them to flight, Fms. vii. 235; tóku þar allt er þeir kómu höndum á, all they could catch, ix. 473; koma e-m ór eldi, Fb. i. 300; tók hann merkit ok kom því (put it, hid it) í millum klæða sinna, Nj. 274: Gunnarr kom þangat at þeim örunum, 115; allt þat er bitið var ok blóði kom út á, where it was bitten so as to make blood flow, Fms. vii. 187.
    II. with prepp.; koma e-u fram, to effect; koma fram ferð, máli, Nj. 102; til lítils þætti þat koma, en enginn kvæmi sínu máli fram þótt til alþingis væri stefnt, 149, Fb. ii. 90; þat skal aldri verða at hann komi þessu fram, Eg. 765; ef ek kem hefndum fram, Ld. 262; koma fram lögum við e-n. Eg. 722:—koma e-u á, to bring about, introduce:—koma e-u af, to abolish; þó fékk hann því ekki af komit, Bs. i. 165; koma e-u af sér, to get rid of, Fs. 96, Eb. 40, 41:—koma e-u fyrir, to arrange; koma e-m fyrir, to get a place for one; hann kom honum fyrir í skóla: to destroy (fyrir-koma), hann kom hverjum hesti fyrir, Glúm. 356:—koma e-u upp, to open; áðr ek kom henni upp, before I could open it, Fms. iii. 74; kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma ( open), nú fær hón upp komit hörpunni, Fas. i. 233; hann mátti lengi eigi orði upp koma fyrir harmi, it was long before he could speak, utter a word, Fms. vi. 234; sá svarar er mátti máli upp koma, vii. 288:—koma e-m undir, to overthrow one, get one down; varð at kenna afls-munar áðr hann kæmi honum undir, Eb. 172:—koma e-m undan, to make one escape. Fms. vii. 265, 623. 18:—ek ætla at koma mér útan, I think to go abroad, Nj. 261:—koma e-u við, to bring about, effect, to be able to do; ek mun veita þér slíkt sem ek má mér við koma, as I can, Nj.; þú munt öðru koma við en gabba oss, Anal. 77; hann kom því við ( brought about) at engi skyldi fara með vápn, Fms. vii. 240; ef váttum kvæmi við, in a case where witnesses were at hand, Íb. 12; liðit flýði allt þat er því kom við, all that could fled, Eg. 529; Guðmundr hafði almanna-lof hversu hann kom sér við ( how he behaved) þessum málum, Nj. 251; komi þeir til er því koma við, who can, Gþl. 371; menn skyldi tala hljótt ef því kæmi við, Sturl. iii. 147; ef því kemr við, if it is possible, Gþl. 429; urðu þeir at flýja sem því kómu við, Fb. ii. 187; ekki mun oss þetta duga, at hann komi boganum við, Nj. 96.
    C. Reflex. komask, to come to the end, get through, reach, Lat. pervenire; the difference between the active and reflex. is seen from such phrases as, hann kemr ef hann kemst, he will come if he can; or, eg komst ekki á stað, I could not get off; eg komst ekki fyrir íllviðri, I could not come for bad weather; or, to come into a certain state, with the notion of chance, hap, komask í lífs háska, to come into danger of life; komask í skipreika, to be shipwrecked, and the like; Þorfinnr kom öngu hljóði í lúðrinn, ok komsk eigi upp blástrinn, Fms. ix. 30; komask á fætr, to get on one’s legs, Eg. 748; hann komsk við svá búit í ríki sitt, Hkr. i. 76; meina honum vötn eða veðr svá at hann má ekki komask til þess staðar, Grág. i. 496; hann komsk með sundi til lands, Eg. 261; kómusk sauðirnir upp á fjallit fyrir þeim, Nj. 27; ef Gunnarr færi eigi utan ok mætti hann komask, 111; ef maðr byrgir mann inni í húsi, svá at hann má eigi út komask, so that he cannot get out, Grág. ii. 110; en allt fólk flýði með allt lausa-fé er með fékk komisk, with all the property they could carry with them, Fms. i. 153; ek komumk vel annar-staðar út, þótt hér gangi eigi, Nj. 202; komask á milli manna, to get oneself among people, intrude oneself, 168; komsk hann í mestu kærleika við konung, Eg. 12; komask at orði, to come by a word, to express oneself; einsog hann að orði komsk, passim.
    II. with prepp.; komast á, to get into use; það komst á:—komask af, to get off, escape, save one’s life; hann bað menn duga svá at af kæmisk skipit, Fms. x. 98; tveir druknuðu, en hinir kómusk af:—komask at e-u, to get at a thing, procure; mörgum manns-öldrum síðarr komsk at bók þeirri Theodosius, Niðrst. 10; Hrani gat komisk at trúnaði margra ríkra manna, Fms. iv. 62; þú hefir at þessum peningum vel komisk, ‘tis money well gotten, i. 256; eigi skaltú ílla at komask, thou shall not get it unfairly, vii. 124:—komast eptir, to enquire into, get information of:—komask fyrir, to prevent, come in another’s way:—koma hjá e-u, to evade, pass by, escape doing:—komast til e-s, to come towards, and metaph. to have time for a thing, ek komst ekki til þess, I have no time; eg komst ekki til að fara:—komask undan, to escape; allt þat lið er undan komsk, Eg. 261; ekki manns barn komsk undan, Fms. xi. 387; komask undan á flótta, Eg. 11:—komask við, to be able; komusk þeir ekki í fyrstu við atlöguna, Fms. vii. 264; ef hann vill refsa údáða-mönnum, ok má þó við komask, N. G. L. i. 123; brenn allt ok bæl, sem þú mátt við komask, Fær. 64; ef ek viðr of kœmimk, Hbl. 33; þá er ek komumk við, Eg. 319; komask við veðri, to get abroad, Rd. 252; hann lét þat ekki við veðri komask, Fms. vii. 165: to be touched (við-kvæmni), hann komsk við mjök ok felldi tár, iii. 57; eða hann komisk við ( repent) ok hverfi aptr at íllsku sinni, Greg. 41; þá komsk mjök við inn válaði, svá at hann matti eigi lengi orði upp koma fyrir harmi, Fms. vi. 234; þá komsk hón við ákaflega mjök, Clem. 32; með við komnu hjarta, with a touched heart, Bs. i. 561, Karl. 166:—komask yfir e-t, to overcome, get hold of; er hann komsk yfir fét, Bárð. 175.
    D. Part. kominn, in special phrases; inn komni maðr, a new comer, stranger, Gullþ. 47; at kominn, arrived; hinn aðkomni maðr, a guest; at kominn, just come to, on the brink of; kominn at andláti, at dauða, to be at the last gasp; var at komit, at …, it was on the point of happening, that …, Str. 8; vóru þeir mjök at komnir ( much exhausted) svá magrir vóru þeir, Fas. iii. 571:—heill kominn, hail! Blas. 42; vel kominn, welcome! vertu vel kominn! ver með oss vel kominn, Þiðr. 319, Fs. 158; hann bað þá vera vel komna, passim; so also, það er vel komið, ‘it is welcome,’ i. e. with great pleasure, granting a favour:—placed, ertu maðr sannorðr ok kominn nær frétt, Nj. 175; Pétri var svá nær komit, P. was so closely pursued, Fms. ix. 48; ok nú eigi allfjarri yðr komit, xi. 123; svá vel er sá uppsát komin, at …, ix. 368: situated, hann (the hospital) er kominn á fjall upp, is situated on a fell, Symb. 18; útsker þat er komit af þjóðleið, Eg. 369: metaph., vel, ílla kominn, well placed, in good, bad estate; ek þykjumk hér vel kominn; hann var vel til náms kominn, he was in a good place for learning, Bs. i. 153; þat fé er ílla komit er fólgit er í jörðu, Grett. 39 new Ed.; mér þykkir son minn hvergi betr kominn, methinks my son is nowhere better off, in better hands, Fms. vi. 5; lítt ertú nú kominn, Njarð. 376; þykkjumk ek hér vel kominn með þér, Nj. 258:—kominn af, or frá e-m, come of, descended from, Landn., Eb., passim:—kominn á sik vel, in a good state, accomplished, Orkn. 202; hverjum manni betr á sik kominn, Ld. 110; kominn á sik manna bezt, Ísl. ii. 203: vera á legg kominn, to be grown up, Fms. xi. 186; vera svá aldrs kominn, to be of such an age, Fs. 4, 13, Sturl. iii. 100, Fms. xi. 56; hér er allvel á komit, it suits well enough, Bs. i. 531: hann sagði henni hvar þá var komit, how matters stood, Nj. 271, Fms. ii. 152; hann undi vel við þar sem komit var, as it stood, in statu quo, Nj. 22; Sveinn segir honum sem komit var þessu máli, Fms. ii. 159; at svá komnu, as matters stand, Bs. i. 317; málum várum er komit í únýtt efni, Nj. 164, 190:—vera kominn til e-s, to be entitled to, have due to one; ef hann fengi þat er hann var eigi til kominn, Fms. x. 7; þeir er til einskis eru komnir, ix. 248; fá þeir margir af yðr sæmd mikla er til minna eru komnir, en hann, Eg. 111; þeim til sæmdar er til þess er kominn, Sks. 311, rétt komnir til konungdóms, rétt kominn til Noregs, right heir to the kingdom, to Norway, Fms. ix. 332; lézk Sigvaldi nú kominn til ráða við Astríði, xi. 104: fit for, entitled to, hann þótti vel til kominn at vera konungr yfir Danmörk, i. 65: shapen, þetta mál er svá til komit, vii. 130; sagðisk hann eigi verr til manns kominn en Sturla bróðir hans, Sturl.; eigi þóttusk þeir til minna vera komnir fyrir ættar sakir, entitled to less, Eb. 17.
    II. part. pres. komandi, a new comer, stranger, Fbr. 168, Stj. 525: one to come, future generations, verandum ok viðr-komendum, N. G. L. i. 121; allir menn verandi ok eptir-komandi, D. I. i. 3; komendr, pl. guests, comers.

    Íslensk-ensk orðabók > KOMA

См. также в других словарях:

  • State Council of the People's Republic of China — 中华人民共和国国务院 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó Guówùyuàn …   Wikipedia

  • State Defense Forces — (SDF) (also known as State Guards, State Military Reserves, or State Militias) in the United States are military units that operate under the sole authority of a state government, although they are regulated by the National Guard Bureau through… …   Wikipedia

  • State College Area School District — We are the future! Type and location Type Public Country United States …   Wikipedia

  • State and Church — • The Church and the State are both perfect societies, that is to say, each essentially aiming at a common good commensurate with the need of mankind at large and ultimate in a generic kind of life, and each juridically competent to provide all… …   Catholic encyclopedia

  • State of New York —     State of New York     † Catholic Encyclopedia ► State of New York     One of the thirteen colonies of Great Britain, which on 4 July, 1776, adopted the Declaration of Independence and became the United States of America.     BOUNDARIES AND… …   Catholic encyclopedia

  • State terrorism — refers to acts of terrorism conducted by governments. ControversyLike the definition of terrorism and the definition of state sponsored terrorism, the definition of state terrorism remains controversial and without international consensus. [… …   Wikipedia

  • State capitalism — State capitalism, in its classic meaning, is a private capitalist economy under state control. This term was often used to describe the controlled economies of the great powers in the First World War. [cite encyclopedia encyclopedia = Blackwell… …   Wikipedia

  • State police — are a type of sub national territorial police force, particularly in Australia and the United States. Some other countries have analogous police forces, such as the provincial police in some Canadian provinces, while in other places, the same… …   Wikipedia

  • State recognized tribes — are Native American Indian Tribes and Heritage Groups that are recognized by individual states for their various internal government purposes.DescriptionAbout 20 states have found that they have purpose to recognize Native American tribes outside …   Wikipedia

  • State-building — is a term used in state theory. It describes the construction of a functioning state. This concept was first used in connection to the creation of states in Western Europe and focused on the power enforcement of state in society (Tilly 1975).… …   Wikipedia

  • State Library of North Carolina — Facts Name: State Library of North Carolina Established: 1812 State Librarian: Mary Boone City: Raleigh State: North Carolina …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»