Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

modici+n+m

  • 21 excursus

    excursus, ūs, m. (excurro), I) das Herauslaufen, Auslaufen, A) eig.: 1) im allg.: a) leb. Wesen, der Ausflug, apium, Verg. georg. 4, 194: nocturni excursus (avium), Solin. 20, 3. – b) eines Gewässers, der Ausfluß, huius fontis, Plin. ep. 4, 30, 8. – 2) insbes., a) als milit. t.t., der Angriff, der Ausfall, Einfall, der Streifzug, primus excursus, Caes.: subiti excursus, Tac.: modici excursus, Tac. – b) als naut. t.t., das Auslaufen eines Fahrzeugs, navigiorum, Auct. b. Alex. 19, 2. – B) übtr., die Abschweifung im Reden, Quint. u.a. – II) das Hervorragen, der Vorsprung, montis, Plin.: promunturium vasto excursu, Plin.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excursus

  • 22 lacuna

    lacūna, ae, f. (eig. lacuina v. lacus; vgl. Varro LL. 5, 26. Paul. ex Fest. 117, 8), jede trogartige Vertiefung, I) eig.: 1) die Vertiefung, Senkung, Höhlung, die Lücke, die Grube, das Loch, der Schlund, Abgrund, a) im Boden usw.: α) übh.: quā aratrum vomere lacunam facit, sulcus vocatur, Varro r. r. 1, 29, 3: solent eadem in lacunis (Bodensenkungen) nata esse, Vitr. 8, 1, 3: testacea spicata sunt diligenter exigenda, ut ne habeant lacunas (Lücken) nec extantes tumulos, Vitr. 7, 1, 4: in pavimento non audes facere lacunam (ein Loch), at in humu calces facis elixos, Varro sat. Men. 531: fontes et maria, quae meatus et lacunas et origines habent in gremio terrarum, Apul. de mund. 5 (vgl. lympha e lacuna fontium allata, Varro sat. Men. 442): lacunas (Gruben) facere ad pisces capiendos, Vulg. Isai. 19, 10. – proni foraminis lacunae, Apul. met. 6, 14: ostrea muriceis scopulorum mersa lacunis (Ritzen), Auson. ep. 9, 4. p. 166 Schenkl: lacunarum vertigo, der Wirbel der Stromuntiefen, Amm. 18, 8, 9: lacuna (ein Abgrund) palustribus aquis interfusa, Amm. 16, 12, 59: voragines lacunaeque, Schlünde u. Abgründe, Curt. 8, 14 (47), 8: caecae lacunae (Tiefen), Cic. Arat. 428 (680): lacunae salsae, die salzigen Tiefen od. Schlünde (des Meeres), Lucr. 3, 1031; 5, 791: u. so Neptuniae lacunae (Schlünde), Auct. bei Cornif. rhet. 4, 15. – β) insbes.,
    ————
    die Walkergrube, Lex de magistr. aqu. lin. 14 (vgl. Savignys Ztschr. für gesch. Rechtsw. 15, 203 ff.). – b) am tierischen Körper, sub eis (superciliis) lacunae, Varro r. r. 2, 7, 3: labrum superius sub ipsa medietate narium lacunā (Grübchen) quādam levi, quasi valle, signavit deus, Lact. de opif. dei 10, 19: sint modici rictus parvaeque utrimque lacunae (Grübchen), Ov. art. am. 3, 283: qui veste reductā ostentat foedas prope turpia membra lacunas (Löcher) perfossasque nates vicino podice nudat, Auson. epist. 4, 34. p. 160 Schenkl. – 2) die Lache, der Weiher, der Tümpel, der Teich, See, Sumpf, multi lacus multaeque lacunae (stehende Sümpfe), Lucr. 6, 538: magnae aquae vastaeque lacunae (Seen), Lucr. 6, 552: vastae lacunae (Sümpfe) Orci, Lucr. 1, 115: cavae lacunae, Verg. georg. 1, 117: totae solidam in glaciem vertēre lacunae, ibid. 3, 365: nec ulla adeo avia et sicca lacuna erat, ut vestigantium sitim falleret, Curt. 4, 16 (41), 14: quas vicinae suggessit praeda lacunae, anates maritas iunximus, Auson. epist. 3, 11. p. 159 Schenkl: cultor stagnorum, lucius, obscuras ulvā caenoque lacunas obsidet, Auson. Mosell. 122: siccare lacunis (Teiche) ac fossā urbem, Aur. Vict. de Caes. 37, 4: lacunam formare (für die Enten), Pallad. 1, 30, 1. – II) übtr., eine Lücke = Verlust, Nachteil, explere duplicem istam lacunam, Varro r. r. 2, 1, 28: explere illam lacunam rei familiaris, Cic. Verr. 2, 138: de
    ————
    Caelio, vide, ne qua lacuna in auro sit, daß bei dem Handel an dem Golde kein Verlust herauskomme, Cic. ad Att. 12, 6, 1: minima illa labes et quasi lacuna famae, der unbedeutende Makel oder, wenn ich so sagen darf, die Scharte, die unsere Ehre erlitten, Gell. 1, 3, 23. – Die umgelautete Form lucuna in sehr guten Handschriften des Vergil und Lukrez; s. Lachm. Lucr. 3, 1031. p. 205. Ribbeck prolegg. in Verg. p. 430. Schuchardt Vokal. usw. 1, 174.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > lacuna

  • 23 rictus

    rictus, ūs, m. (ringor), I) das Öffnen des Mundes, der aufgesperrte Mund, a) der Menschen, Varro fr., Quint. u.a.: toto rictu hiavit, Apul.: risu diducere rictum, Hor.: ad cenae conspectum rictum diducere, Iuven.: ne hiatus modicus rictum distendat, Quint.: sint modici rictus, man sperre den Mund nicht zu weit auf, Ov. – b) der Tiere, der klaffende Rachen, Cato.: lato rictu, Ov.: serpentis, Ov.: einer Löwin, Ov.: der Frösche, Ov.: rictus Cerberei, Ov. – c) der Pflanzen, diducit rictu ora, Solin. 4, 4. – II) übtr., die Öffnung der Augen, Lucan. 6, 757. Sen. Herc. Oet. 1168 (1172) u. (1278).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rictus

  • 24 mora

    замедление, просрочка a) вооб.напр. m. temporis quod datur iudicatis (1. 51 D. 15, 1): m. modici temp. (1. 21 D. 5, 1. 1. 24 § 4 D. 19, 2);

    inter moras - interim s. 1. (1. 15 D. 3, 5. 1. 49. D. 5, 3. 1. 33 D. 6, 1. 1. 33. 60 § 4 D. 23, 2. 1. 28 pr. D. 26, 7);

    sine (ulla) mora (1. 24 § 1 D. 48, 5. 1. 123 § 1 D. 30. 1. 41 § 2 D. 40, 4. 1. 5 D. 1, 16. cf. l. 2 § 1 D. 50, 7. 1. 2 § 18 D. 38, 17);

    ne manumittatur (1. 13 D. 40, 5. 1. 5 § 4 D. 40, 4);

    depositioni (1. 7 § 10 D. 26, 7. 1. 56 pr. D. 23, 3. 1. 26 § 4 D. 9, 4. 1. 15 pr. D. 36, 3);

    m. iudicii (1. 23 § 4 D. 4, 6. 1. 39 D. 27, 1. 1. 1 D. 49, 10);

    cautionis (1. 8 D. 37, 6. 1. 26 § 3. 4 D. 40, 5. 1. 7 pr. § 6 D. 36, 2. 1. 1 § 1 D. 31. 1. 30 § 1 D. 29, 2); (1. 1 pr. D. 38, 9. 1. 53 D. 5, 3. cf. 1. 7 § 2 D. 26, 10. 1. 5 § 1 D. 28, 8. 1. 2 § 9 D. 37, 6. 1. 27 D. 42, 5, 1. 8 D. 2, 11);

    b) в тесн. смысле разумеется под mora намеренное замедление в исполнении обязательства, которое может быть б) со стороны должника - mora solvendi, mora debitoris, когда он виновен в несвоевременном исполнении обязательства, причем требуется со стороны верителя заявление желания (denuntiatio - interpellatio) получить уплату по обязательству, бб) mora ex persona (1. 32 pr. D. 22, 1. 1. 24 pr. eod. 1. 63 D. 50, 17. cf. 1. 82 § 1 D. 45, 1. 1. 40 D. 12, 1. cf. 1. 53 § 1 D. 2, 14. 1. 21 D. 22, 1);

    m. solutions (1. 22 D. 39, 5. 1. 2 § 3 D. 50, 8. 1. 2 C. 7, 53. 1. 14 pr. D. 22, 1. 1. 92 D. 35, 1. 1. 44 § 1 D. 36, 1. 1. 5 § 16 D. 36, 4);

    in homine reddendo (1. 17 § 1 D. 6, 1. 1. 17 § 3 D. 22, 1);

    moram solutionis facere (Gai. II. 280);

    mora rei et fideiussori nocet (1. 88 D. 45, 1. cf. 1. 58 § 1 D. 46, 1. 1. 24 § 1 D. 22, 1. 1. 54 pr. D. 19, 2. 1. 32 § 4. 5 D. 22, 1. 1. 47 D. 19, 1. 1. 39 § 1 cf. 1. 47 § 6 D. 30. § 3 eod. 1. 51 pr. D. 19, 1. 1. 73 § 2. cf. 1. 91 § 3 D. 45, 1. 1. 8 pr. cf. 1. 14 D. 46, 2); вв) m. ex re, когда не требуется напоминания (interpellatio), когда промедление является в силу обстоятельства, которое рассматривается тождественным с актом интерпелляции (1. 32 pr. D. 22, 1. 1. 23 § 1 eod. 1. 3 C. 2, 41. 1. 26 § 1 D. 40, 5. cf. 1. 3 § 2 D. 34, 4. 1. 17 § 3 D. 22, 1);

    semper moram fur facere videtur, вор считается с самого начала в просрочке (1. 8 § 1. cf. 1. 17. 20 D. 13, 1); - в) со стороны верителя, когда он без законного основания отказывается принять предложенную уплату или препятствует должнику исполнить обязательство, mora accipendi или m. creditoris: pro soluto id, in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse (1. 72 pr. D. 46, 3. 1. 3 § 4 D. 19, 1. 1. 9 D. 24, 3).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > mora

  • 25 trānsiliō or trānssiliō

        trānsiliō or trānssiliō uī, —, īre    [trans+ salio], to leap across, jump over, spring over, overleap: ex humilioribus in altiorem navem, L.: Per tantum terrae credere Iudicium studii transiluisse mei, i. e. to have extended, O.: novos muros, L.: vada, H.—Fig., to hasten over, skip over, pass by, neglect, omit: transilire ante pedes posita: Proxima pars vitae transilienda meae, O.— To exceed, transgress, go beyond: modici munera Liberi, H.

    Latin-English dictionary > trānsiliō or trānssiliō

  • 26 modicum

    mŏdĭcus, a, um, adj. [modus], having or keeping a proper measure, moderate (cf. mediocris); esp. in behavior, modest, temperate; also, of size, moderate-sized; middling, ordinary, mean, bad (class.; syn.: moderatus, mediocris).
    I.
    In a good sense:

    modico gradu ire,

    Plaut. Poen. 3, 1, 19:

    potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    convivia,

    id. Sen. 13, 44:

    severitas,

    id. ib. 18, 65:

    industrios, supplices, modicos esse,

    Sall. J. 85, 1:

    domi modicus,

    id. ib. 63, 2:

    modicum quoddam corpus (historiae),

    a book of a tolerable size, Cic. Fam. 5, 12, 4:

    amant (mala) modicas rigationes,

    gentle, moderate, Pall. 3, 25, 14.—
    II.
    In a disparaging sense, middling, ordinary, mean, scanty, small, etc.:

    genus dicendi subtile in probando, modicum in delectando,

    Cic. Or. 21, 69:

    oculi,

    middling-sized, Plin. 11, 37, 53, § 141:

    ea, valde et modica, et illustria sunt,

    few in number, Cic. de Or. 2, 32, 137:

    Graecis hoc modicum est,

    not frequent, id. Fin. 2, 19, 62:

    pecunia,

    little, scanty, id. Par. 6, 2, 47:

    acervus,

    Hor. Ep. 2, 2, 190:

    incrementa,

    small, Just. 7, 1:

    tempus,

    short, Quint. 1, 2, 12:

    rem pateris modicam,

    a trifling affliction, Juv. 13, 143:

    modici amici,

    humble, poor, id. 5, 108.—With gen.:

    Sabinus modicus originis,

    Tac. A. 6, 39:

    virium,

    Vell. 1, 12, 4:

    pecuniae,

    Tac. A. 3, 72:

    voluptatum,

    id. ib. 2, 73. —As subst.: mŏdĭcum, i, n. (sc. spatium), a little way:

    modicum progredi,

    a little, App. M. 6, p. 180, 38: modico contentus. [p. 1155] Juv. 9, 9.—Also, in abl., modico adverbially:

    modico deinde regressa,

    i. e. after a short time, App. M. 1, p. 112, 20:

    modico prius, quam Larissam accederem,

    a short time before, id. ib. p. 105 med.:

    modico secus progredi,

    to go a little farther, id. ib. p. 112, 10.—Hence, adv.: mŏdĭcē, with moderation, moderately; modestly; in a proper manner; also, in an ordinary manner, meanly, poorly (class.).
    1.
    Modice hoc faciam, Cic. Fam. 4, 4, 4:

    dolorem modice ferre,

    quietly, calmly, id. Tusc. 1, 46, 111; id. Phil. 11, 3, 7:

    se recipere,

    quietly, in good order, Liv. 28, 15: verecunde et modice, Enn. ap. Non. 342, 23 (Trag. v. 241 Vahl.):

    modice et modeste vitam vivere,

    Plaut. Pers. 3, 1, 18:

    dicere,

    Cic. Sull. 29, 80:

    modice et scienter uti re aliquā,

    id. de Or. 1, 29, 132.—
    2.
    Slightly, not very, not much:

    minae Clodii modice me tangunt,

    Cic. Att. 2, 19, 1:

    modice vinosus,

    Liv. 41, 4:

    locuples,

    id. 38, 14, 9:

    modice instratus torus,

    slightly, meanly, scantily, Suet. Aug. 73.

    Lewis & Short latin dictionary > modicum

  • 27 modicus

    mŏdĭcus, a, um, adj. [modus], having or keeping a proper measure, moderate (cf. mediocris); esp. in behavior, modest, temperate; also, of size, moderate-sized; middling, ordinary, mean, bad (class.; syn.: moderatus, mediocris).
    I.
    In a good sense:

    modico gradu ire,

    Plaut. Poen. 3, 1, 19:

    potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    convivia,

    id. Sen. 13, 44:

    severitas,

    id. ib. 18, 65:

    industrios, supplices, modicos esse,

    Sall. J. 85, 1:

    domi modicus,

    id. ib. 63, 2:

    modicum quoddam corpus (historiae),

    a book of a tolerable size, Cic. Fam. 5, 12, 4:

    amant (mala) modicas rigationes,

    gentle, moderate, Pall. 3, 25, 14.—
    II.
    In a disparaging sense, middling, ordinary, mean, scanty, small, etc.:

    genus dicendi subtile in probando, modicum in delectando,

    Cic. Or. 21, 69:

    oculi,

    middling-sized, Plin. 11, 37, 53, § 141:

    ea, valde et modica, et illustria sunt,

    few in number, Cic. de Or. 2, 32, 137:

    Graecis hoc modicum est,

    not frequent, id. Fin. 2, 19, 62:

    pecunia,

    little, scanty, id. Par. 6, 2, 47:

    acervus,

    Hor. Ep. 2, 2, 190:

    incrementa,

    small, Just. 7, 1:

    tempus,

    short, Quint. 1, 2, 12:

    rem pateris modicam,

    a trifling affliction, Juv. 13, 143:

    modici amici,

    humble, poor, id. 5, 108.—With gen.:

    Sabinus modicus originis,

    Tac. A. 6, 39:

    virium,

    Vell. 1, 12, 4:

    pecuniae,

    Tac. A. 3, 72:

    voluptatum,

    id. ib. 2, 73. —As subst.: mŏdĭcum, i, n. (sc. spatium), a little way:

    modicum progredi,

    a little, App. M. 6, p. 180, 38: modico contentus. [p. 1155] Juv. 9, 9.—Also, in abl., modico adverbially:

    modico deinde regressa,

    i. e. after a short time, App. M. 1, p. 112, 20:

    modico prius, quam Larissam accederem,

    a short time before, id. ib. p. 105 med.:

    modico secus progredi,

    to go a little farther, id. ib. p. 112, 10.—Hence, adv.: mŏdĭcē, with moderation, moderately; modestly; in a proper manner; also, in an ordinary manner, meanly, poorly (class.).
    1.
    Modice hoc faciam, Cic. Fam. 4, 4, 4:

    dolorem modice ferre,

    quietly, calmly, id. Tusc. 1, 46, 111; id. Phil. 11, 3, 7:

    se recipere,

    quietly, in good order, Liv. 28, 15: verecunde et modice, Enn. ap. Non. 342, 23 (Trag. v. 241 Vahl.):

    modice et modeste vitam vivere,

    Plaut. Pers. 3, 1, 18:

    dicere,

    Cic. Sull. 29, 80:

    modice et scienter uti re aliquā,

    id. de Or. 1, 29, 132.—
    2.
    Slightly, not very, not much:

    minae Clodii modice me tangunt,

    Cic. Att. 2, 19, 1:

    modice vinosus,

    Liv. 41, 4:

    locuples,

    id. 38, 14, 9:

    modice instratus torus,

    slightly, meanly, scantily, Suet. Aug. 73.

    Lewis & Short latin dictionary > modicus

  • 28 statim

    stătim (a scanned long, Avien. Arat. 397; Alcim. 2, 180), adv. [sto].
    I.
    Firmly, steadily, steadfastly, unyieldingly (so only ante-class.):

    nemo recedit loco, quin statim rem gerat,

    Plaut. Am. 1, 1, 84; so, qui rem cum Achivis gesserunt statim, Enn. ap. Non. 393, 14 (Trag. v. 39 Vahl.); cf.:

    statim stant signa,

    Plaut. Am. 1, 1, 120: vectigalia legerunt vestra et servantur statim, steadily, regularly, Att. ap. Charis. p. 195 P. (statute et ordinate, Charis.); cf.:

    ex his praediis talenta argenti bina capiebat statim,

    Ter. Phorm. 5, 3, 7: delaborat cum statim puer, constantly, Afran. ap. Non. 393, 16. —
    II.
    Like our on the spot, i. q. forthwith, straightway, at once, immediately, instantly (the predom. signif. of the word;

    syn.: continuo, confestim, extemplo),

    Plaut. Ep. 4, 1, 40:

    Publicola lege illā perlatā statim secures de fascibus demi jussit,

    Cic. Rep. 2, 31, 55:

    de se ter sortibus consultum dicebat, utrum igni statim necaretur, an in aliud tempus reservaretur,

    Caes. B. G. 1, 53 fin.:

    statim dimittere,

    Cic. Or. 59, 200:

    qui discedere animum censent, alii statim dissipari, alii diu permanere,

    id. Tusc. 1, 9, 18:

    ut statim alienatio disjunctioque facienda sit,

    id. Lael. 21, 76:

    postremos in agmine temptare ac statim in collis regredi,

    Sall. J. 55, 8:

    principio anni statim res turbulentae,

    Liv. 3, 22, 2; cf. id. 4, 53, 9:

    statim ac sine morā,

    Flor. 2, 2; Tac. A. 6, 3; Suet. Calig. 1.—
    (β).
    With ut, simul ac, atque, quam, or cum, immediately after, as soon as, etc.:

    litteras scripsi horā decimā, statim, ut tuas legeram,

    Cic. Att. 2, 12, 3:

    statim, ut dici (res) coepta est,

    id. de Or. 2, 77, 313:

    ut heri me salutavit, statim Romam profectus est,

    id. Att. 12, 18, 1; id. Fam. 2, 13, 2:

    dicebat, statim se iturum, simul ac ludorum apparatum iis tradidisset,

    id. Att. 15, 12, 1:

    proconsul ubique proconsularia insignia habet statim atque Urbem egressus est,

    Dig. 1, 16, 1:

    proconsules, statim quam Urbem egressi fuerint, habent jurisdictionem,

    ib. 1, 16, 2:

    semen statim cum spargitur, obruendum est,

    Pall. Apr. 3, 3.—
    (γ).
    With abl. absol.:

    hoc sum aggressus statim Catone absoluto,

    Cic. Or. 10, 35:

    hostium navibus captis statim ex classe copias suas eduxit,

    Nep. Cim. 2, 3.—
    (δ).
    With ab and abl.:

    statim a primā luce,

    Col. 11, 1, 17:

    a primā statim maturitate,

    Plin. 18, 7, 18, § 80:

    rami paene statim ab radice modici,

    id. 16, 10, 18, § 41.—
    (ε).
    With post:

    exercitationes campestres statim post civilia bella omisit,

    Suet. Aug. 83:

    statim post putationem,

    Pall. Febr. 15 fin.
    * B.
    Rarely for recenter, modo, recently, newly, just:

    ventriculus vervecis statim occisi,

    Pall. 1, 35, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > statim

  • 29 tempero

    tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].
    I.
    Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).
    A.
    Lit.:

    nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,

    Cic. Off. 3, 33, 119:

    qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,

    id. Rep. 6, 18, 18:

    ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,

    id. Univ. 7:

    tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,

    id. N. D. 3, 14, 36:

    aes conflare et temperare,

    Plin. 7, 56, 57, § 197:

    ferrum,

    id. 34, 14, 41, § 145:

    herbas,

    Ov. F. 5, 402:

    acetum melle,

    Plin. 14, 17, 21, § 114:

    vinum,

    id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:

    venenum,

    Suet. Ner. 2 fin.:

    unguentum,

    Plin. 13, 2, 2, § 18:

    collyrium,

    id. 27, 10, 59, § 83:

    colores,

    id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:

    ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    Etesiarum flatu nimii temperantur calores,

    id. ib. 2, 53, 131; cf.:

    vitis solem umbra temperans,

    Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:

    scatebrisque arentia temperat arva,

    i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,

    arva (Galesus),

    Claud. Cons. Prob. 260.—
    2.
    Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:

    rem publicam institutis et legibus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:

    constituere et temperare civitates,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,

    id. Div. 1, 43, 96; cf.:

    qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,

    Hor. C. 1, 12, 16:

    terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),

    id. ib. 3, 4, 45:

    mare,

    id. ib. 4, 12, 1:

    aequor,

    Verg. A. 1, 146:

    orbem,

    Ov. M. 1, 770; 15, 869:

    arces aetherias,

    id. ib. 15, 859:

    undas,

    id. ib. 12, 580:

    ratem,

    id. ib. 13, 366:

    solus id navigii genus temperans,

    Vell. 2, 107:

    omnia pretio temperata,

    id. 2, 60:

    senem delirum,

    Hor. S. 2, 5, 71:

    ora frenis,

    id. C. 1, 8, 7 et saep.:

    genius qui natale temperat astrum,

    id. Ep. 2, 2, 187:

    annum,

    id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:

    caeli fulgura,

    Cic. Leg. 8, 21:

    fortunam suo arbitrio,

    Petr. 137.— Poet.:

    carmen impositis articulis,

    i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:

    testudinis aureae strepitum,

    Hor. C. 4, 3, 18:

    Musam pede Archilochi,

    id. Ep. 1, 19, 28 sq.:

    citharam nervis,

    i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To regulate, rule, etc.:

    non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,

    Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:

    cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,

    id. Phil. 12, 11, 26:

    quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,

    id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:

    ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,

    id. Or. 58, 197; so,

    joined with miscere,

    id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:

    at haec interdum temperanda et varianda sunt,

    id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:

    iracundiam cohibere, victoriam temperare,

    id. Marcell. 3, 8:

    amara lento Temperet risu,

    Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:

    (Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,

    soothes, allays, Verg. A. 1, 57:

    sumptus,

    Ov. Am. 1, 3, 10:

    Mercurius temperat astra,

    Stat. Th. 1, 305.—
    2.
    Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.
    II.
    Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).
    A.
    In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.
    (α).
    With in and abl.:

    jam istoc probior es, cum in amore temperes,

    Plaut. Ep. 1, 2, 8:

    in multa temperarunt tribuni,

    Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—
    (β).
    With dat.:

    linguae tempera,

    Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,

    linguae,

    Liv. 28, 44, 18:

    linguae,

    Sen. Ira, 3, 6, 2:

    manibus,

    Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:

    oculis,

    Liv. 21, 22, 7:

    irae,

    id. 33, 20, 7:

    victoriae,

    Sall. C. 11, 8:

    gulae,

    Plin. Ep. 2, 6, 5:

    lacrimis,

    Curt. 7, 2, 7.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    temperare ab injuriā et maleficio,

    Caes. B. G. 1, 7:

    a maleficio,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a lacrimis,

    Verg. A. 2, 8:

    precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,

    Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:

    cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?

    Auct. Her. 4, 18, 25:

    ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,

    Sen. Clem. 1, 26, 4.—
    (δ).
    With abl. alone:

    lacrimis,

    Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:

    a venatibus,

    Claud. III. Laud. Stil. 270:

    risu,

    Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—
    (ε).
    With inf.:

    matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,

    Plaut. Poen. prol. 33:

    dormire,

    id. ib. 22:

    maledicere huic,

    id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    exordiri rem novam,

    Gell. 4, 9, 5. —
    (ζ).
    With ne and subj.:

    quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,

    Plaut. Stich. 1, 2, 60:

    quod in pluribus libris ne facerem temperavi,

    Lact. 4, 3, 5.—
    (η).
    With quin (post-Aug.):

    non temperante Tiberio quin premeret,

    Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:

    vix temperabat, quin diceret,

    Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:

    Arruntius non temperavit, quin, etc.,

    id. Ep. 114, 19.—
    b.
    With sibi or animis (so not in Cicero):

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    vix sibi temperant quin, etc.,

    Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:

    nequeo mihi temperare, quominus, etc.,

    Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §

    30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,

    id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:

    vix temperavere animis, quin, etc.,

    Liv. 5, 45, 7.—
    c.
    Impers. pass.:

    aegre temperatum est, quin, etc.,

    they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:

    nec temperatum manibus foret, ni, etc.,

    id. 2, 23, 10:

    jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,

    id. 5, 7, 8:

    ab oppugnatione urbium temperatum,

    id. 7, 20, 9:

    a caedibus,

    id. 25, 25, 9.—
    B.
    In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:

    ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    superatis hostibus (shortly after, parcere),

    id. ib. 2, 2, 2, §

    4: sociis,

    id. ib. 2, 1, 59, §

    154: alicui in aliquā re,

    id. ib. 2, 2, 6, §

    17: amicis,

    id. Balb. 27, 60:

    privignis,

    Hor. C. 3, 24, 18:

    ingenio suo,

    Quint. 10, 1, 98 al.:

    in quo ab sociis temperaverant,

    Liv. 6, 17, 8:

    ab his sacris,

    id. 39, 10, 9:

    quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,

    Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:

    a mulso sibi temperare,

    Cels. 4, 31.— Impers. pass.:

    templis deum temperatum est,

    Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:

    nec ab ullo temperatum foret,

    id. 24, 31, 11.—Hence,
    A.
    tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:

    modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?

    Cic. Par. 3, 1, 21:

    homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,

    id. Font. 18, 40; so,

    homo,

    id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:

    homo sanctissimus et temperantissimus,

    Cic. Font. 17, 38:

    principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,

    refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:

    famae temperans,

    Ter. Phorm. 2, 1, 41:

    temperans gaudii seraeque laetitiae,

    Plin. Pan. 52, 5:

    potestatis temperantior,

    Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—
    B.
    tempĕrātus, a, um, P. a.
    * 1.
    Duly arranged or prepared:

    prela,

    Cato, R. R. 12.—
    2.
    Limited, moderate, temperate.
    (α).
    Lit.:

    temperatae escae modicaeque potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,

    Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:

    loca temperatiora,

    Caes. B. G. 5, 12:

    o temperatae dulce Formiae litus,

    Mart. 10, 30, 1:

    mitis ac temperatus annus,

    Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:

    temperatissimum anni tempus,

    Varr. R. R. 2, 5, 14.—
    (β).
    Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:

    est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,

    Cic. Fam. 12, 27:

    justi, temperati, sapientes,

    id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:

    mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,

    Hor. C. 2, 3, 3:

    vim temperatam di provehunt In majus,

    id. ib. 3, 4, 66:

    animum temperatum virtutibus fuisse,

    Liv. 1, 18, 4:

    hoc multo fortius est... illud temperatius,

    Sen. Ep. 18, 3:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    Cic. Off. 1, 1, 3:

    oratio modica ac temperata,

    id. Or. 27, 95.— Comp.:

    temperatior oratio,

    Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:

    temperatissimi sanctissimique viri monumentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.
    a.
    Lit.:

    tepebit,

    Cato, R. R. 69, 2:

    arbores umoris temperate, parum terreni habentes,

    Vitr. 2, 9 med.
    b.
    Trop.:

    agere,

    Cic. Att. 12, 32, 1:

    temperatius scribere,

    id. ib. 13, 1, 1:

    temperatissime et castissime vivere,

    Aug. Mus. 6, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > tempero

  • 30 temperor

    tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].
    I.
    Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).
    A.
    Lit.:

    nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,

    Cic. Off. 3, 33, 119:

    qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,

    id. Rep. 6, 18, 18:

    ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,

    id. Univ. 7:

    tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,

    id. N. D. 3, 14, 36:

    aes conflare et temperare,

    Plin. 7, 56, 57, § 197:

    ferrum,

    id. 34, 14, 41, § 145:

    herbas,

    Ov. F. 5, 402:

    acetum melle,

    Plin. 14, 17, 21, § 114:

    vinum,

    id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:

    venenum,

    Suet. Ner. 2 fin.:

    unguentum,

    Plin. 13, 2, 2, § 18:

    collyrium,

    id. 27, 10, 59, § 83:

    colores,

    id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:

    ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    Etesiarum flatu nimii temperantur calores,

    id. ib. 2, 53, 131; cf.:

    vitis solem umbra temperans,

    Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:

    scatebrisque arentia temperat arva,

    i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,

    arva (Galesus),

    Claud. Cons. Prob. 260.—
    2.
    Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:

    rem publicam institutis et legibus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:

    constituere et temperare civitates,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,

    id. Div. 1, 43, 96; cf.:

    qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,

    Hor. C. 1, 12, 16:

    terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),

    id. ib. 3, 4, 45:

    mare,

    id. ib. 4, 12, 1:

    aequor,

    Verg. A. 1, 146:

    orbem,

    Ov. M. 1, 770; 15, 869:

    arces aetherias,

    id. ib. 15, 859:

    undas,

    id. ib. 12, 580:

    ratem,

    id. ib. 13, 366:

    solus id navigii genus temperans,

    Vell. 2, 107:

    omnia pretio temperata,

    id. 2, 60:

    senem delirum,

    Hor. S. 2, 5, 71:

    ora frenis,

    id. C. 1, 8, 7 et saep.:

    genius qui natale temperat astrum,

    id. Ep. 2, 2, 187:

    annum,

    id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:

    caeli fulgura,

    Cic. Leg. 8, 21:

    fortunam suo arbitrio,

    Petr. 137.— Poet.:

    carmen impositis articulis,

    i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:

    testudinis aureae strepitum,

    Hor. C. 4, 3, 18:

    Musam pede Archilochi,

    id. Ep. 1, 19, 28 sq.:

    citharam nervis,

    i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—
    B.
    Trop.
    1.
    To regulate, rule, etc.:

    non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,

    Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:

    cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,

    id. Phil. 12, 11, 26:

    quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,

    id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:

    ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,

    id. Or. 58, 197; so,

    joined with miscere,

    id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:

    at haec interdum temperanda et varianda sunt,

    id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:

    iracundiam cohibere, victoriam temperare,

    id. Marcell. 3, 8:

    amara lento Temperet risu,

    Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:

    (Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,

    soothes, allays, Verg. A. 1, 57:

    sumptus,

    Ov. Am. 1, 3, 10:

    Mercurius temperat astra,

    Stat. Th. 1, 305.—
    2.
    Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.
    II.
    Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).
    A.
    In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.
    (α).
    With in and abl.:

    jam istoc probior es, cum in amore temperes,

    Plaut. Ep. 1, 2, 8:

    in multa temperarunt tribuni,

    Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—
    (β).
    With dat.:

    linguae tempera,

    Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,

    linguae,

    Liv. 28, 44, 18:

    linguae,

    Sen. Ira, 3, 6, 2:

    manibus,

    Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:

    oculis,

    Liv. 21, 22, 7:

    irae,

    id. 33, 20, 7:

    victoriae,

    Sall. C. 11, 8:

    gulae,

    Plin. Ep. 2, 6, 5:

    lacrimis,

    Curt. 7, 2, 7.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    temperare ab injuriā et maleficio,

    Caes. B. G. 1, 7:

    a maleficio,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a lacrimis,

    Verg. A. 2, 8:

    precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,

    Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:

    cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?

    Auct. Her. 4, 18, 25:

    ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,

    Sen. Clem. 1, 26, 4.—
    (δ).
    With abl. alone:

    lacrimis,

    Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:

    a venatibus,

    Claud. III. Laud. Stil. 270:

    risu,

    Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—
    (ε).
    With inf.:

    matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,

    Plaut. Poen. prol. 33:

    dormire,

    id. ib. 22:

    maledicere huic,

    id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    exordiri rem novam,

    Gell. 4, 9, 5. —
    (ζ).
    With ne and subj.:

    quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,

    Plaut. Stich. 1, 2, 60:

    quod in pluribus libris ne facerem temperavi,

    Lact. 4, 3, 5.—
    (η).
    With quin (post-Aug.):

    non temperante Tiberio quin premeret,

    Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:

    vix temperabat, quin diceret,

    Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:

    Arruntius non temperavit, quin, etc.,

    id. Ep. 114, 19.—
    b.
    With sibi or animis (so not in Cicero):

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    vix sibi temperant quin, etc.,

    Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:

    nequeo mihi temperare, quominus, etc.,

    Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §

    30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,

    id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:

    vix temperavere animis, quin, etc.,

    Liv. 5, 45, 7.—
    c.
    Impers. pass.:

    aegre temperatum est, quin, etc.,

    they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:

    nec temperatum manibus foret, ni, etc.,

    id. 2, 23, 10:

    jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,

    id. 5, 7, 8:

    ab oppugnatione urbium temperatum,

    id. 7, 20, 9:

    a caedibus,

    id. 25, 25, 9.—
    B.
    In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:

    ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    superatis hostibus (shortly after, parcere),

    id. ib. 2, 2, 2, §

    4: sociis,

    id. ib. 2, 1, 59, §

    154: alicui in aliquā re,

    id. ib. 2, 2, 6, §

    17: amicis,

    id. Balb. 27, 60:

    privignis,

    Hor. C. 3, 24, 18:

    ingenio suo,

    Quint. 10, 1, 98 al.:

    in quo ab sociis temperaverant,

    Liv. 6, 17, 8:

    ab his sacris,

    id. 39, 10, 9:

    quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,

    Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:

    a mulso sibi temperare,

    Cels. 4, 31.— Impers. pass.:

    templis deum temperatum est,

    Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:

    nec ab ullo temperatum foret,

    id. 24, 31, 11.—Hence,
    A.
    tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:

    modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?

    Cic. Par. 3, 1, 21:

    homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,

    id. Font. 18, 40; so,

    homo,

    id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:

    homo sanctissimus et temperantissimus,

    Cic. Font. 17, 38:

    principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,

    refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:

    famae temperans,

    Ter. Phorm. 2, 1, 41:

    temperans gaudii seraeque laetitiae,

    Plin. Pan. 52, 5:

    potestatis temperantior,

    Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—
    B.
    tempĕrātus, a, um, P. a.
    * 1.
    Duly arranged or prepared:

    prela,

    Cato, R. R. 12.—
    2.
    Limited, moderate, temperate.
    (α).
    Lit.:

    temperatae escae modicaeque potiones,

    Cic. Div. 1, 51, 115:

    regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,

    Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:

    loca temperatiora,

    Caes. B. G. 5, 12:

    o temperatae dulce Formiae litus,

    Mart. 10, 30, 1:

    mitis ac temperatus annus,

    Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:

    temperatissimum anni tempus,

    Varr. R. R. 2, 5, 14.—
    (β).
    Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:

    est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,

    Cic. Fam. 12, 27:

    justi, temperati, sapientes,

    id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:

    mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,

    Hor. C. 2, 3, 3:

    vim temperatam di provehunt In majus,

    id. ib. 3, 4, 66:

    animum temperatum virtutibus fuisse,

    Liv. 1, 18, 4:

    hoc multo fortius est... illud temperatius,

    Sen. Ep. 18, 3:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    Cic. Off. 1, 1, 3:

    oratio modica ac temperata,

    id. Or. 27, 95.— Comp.:

    temperatior oratio,

    Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:

    temperatissimi sanctissimique viri monumentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.
    a.
    Lit.:

    tepebit,

    Cato, R. R. 69, 2:

    arbores umoris temperate, parum terreni habentes,

    Vitr. 2, 9 med.
    b.
    Trop.:

    agere,

    Cic. Att. 12, 32, 1:

    temperatius scribere,

    id. ib. 13, 1, 1:

    temperatissime et castissime vivere,

    Aug. Mus. 6, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > temperor

  • 31 transilio

    transĭlĭo or trans-sĭlĭo, īvi or ŭi (the former in Plaut. Truc. 2, 1, 38; Plin. 29, 1, 5, § 9; the latter in Ov. F. 4, 727; Liv. 1, 7, 2; Auct. B. Hisp. 19, 3; Flor. 3, 3, 12 al.;

    transilii,

    Sen. Ep. 39, 5), 4, v. n. and a. [salio], to leap, jump, or spring across, to leap over, spring over, etc. (class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Neutr.:

    illac per hortum transilivit ad nos,

    Plaut. Truc. 2, 1, 38:

    de muro ad nos, Auct. B. Hisp. 19, 3: transilire ex humilioribus in altiorem navem,

    Liv. 30, 25, 6:

    in hostium naves, Auct. B. Alex. 46, 4: per Thraciam, Macedoniam et Graeciam,

    i. e. to hasten through, Flor. 3, 5, 25:

    hinc in Aegyptum subito,

    id. 4, 2, 6. —
    (β).
    Act.:

    fama est, ludibrio fratris Remum novos transiluisse muros,

    Liv. 1, 7, 2:

    positas flammas,

    Ov. F. 4, 727:

    retia,

    Plin. 9, 8, 9, § 31:

    amnem,

    Flor. 3, 3, 12:

    vada,

    Hor. C. 1, 3, 24:

    quaternos senosque equos,

    i. e. to leap from one to the other, Flor. 3, 3, 10.—
    B.
    In partic., to go quickly over to, hasten to join a party:

    eadem aetas Neronis principatu ad Thessalum transilivit,

    Plin. 29, 1, 5, § 9. —
    II.
    Trop.
    (α).
    Neutr., to hasten, make haste, pass rapidly (very rare):

    ad ornamenta ea (i. e. aureos anulos) etiam servitute liberati transiliunt,

    Plin. 33, 2, 8, § 33:

    onyx in gemmam transilit ex lapide Caramaniae,

    the name Onyx passed over, was transferred, id. 37, 6, 24, § 90 dub. (v. Jan. ad loc.).—
    (β).
    Act. (class.):

    transilire ante pedes posita et alia longe repetita sumere,

    to skip over, neglect, Cic. de Or. 3, 40, 160:

    ne rem unam pulcherrimam transiliat oratio,

    to pass by, omil, id. Phil. 2, 33, 84:

    quid est in principatu tuo quod cujusquam praedicatio vel transilire vel praetervehi debeat?

    Plin. Pan. 56, 2:

    non transilivi principis nostri consulatum,

    id. ib. 56, 66:

    proxima pars vitae transilienda meae,

    Ov. P. 1, 2, 146:

    ne quis modici transiliat munera Liberi,

    i. e. enjoy to excess, Hor. C. 1, 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > transilio

См. также в других словарях:

  • modic — MÓDIC, Ă, modici, ce, adj. (livr.) De puţină valoare; neînsemnat. ♦ (Despre preţuri) Moderat, convenabil. – Din lat. modicus, fr. modique. Trimis de RACAI, 30.09.2003. Sursa: DEX 98  MÓDIC adj. v. acceptabil, accesibil, conve nabil, moderat,… …   Dicționar Român

  • Names of the Celts — The various names used since classical times for the people known today as the Celts are of disparate origins. The name Κελτοί Keltoi and Celtae is used in Greek and Latin, respectively, as the name of a people of the La Tène horizon in the… …   Wikipedia

  • CENTAURUS — nomen navis sic dictae, quod Centauri habuerit insigne. Virg. Aen. l. 5. v. 122. Centauro invehitur magnâ: Ubi Servius ait subaudiri debere naris. Hinc adiectivum Centaureus. Horat. l. 1. Carm. Od. 18. v. 7. At ne quis modici transiliat munera… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DOS — illud proprie, quod matitus cum uxore accipit. Doarium vero Dotarium, Dotalitium, etc. quod, in remunerationem dotis, reportat uxor. Prius Graeci φερνην` et προῖκα, posterius ἀντιφέρναν et ἕδνον item ὐπόβολον nuncupant, quod romani, uxoribus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • IGUANA Mexicana — animal est, quod more piscium natat ac sub aquis degit; et more quadrupedum, veprium herbarumque inter arboreta luxuriatur, arboresque scandit. Forma crocodilo simillimum, solo cutis colore differt, qui in atrum inclinat et duritie; utpote, quod… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MIXTUM — in Regulis Monasticis, quibusdam est panis vino intinctus; aliis ientaculum. Certe vini certam mensuram et panis certam quantitatem ita appellari, docet Bernardus Monachus in Consuetudinibus Cluniac. MSS. c. 7. apud Car. du Fresne. Estautem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MULIEBRIS Mundus — Ulpiano in l. argumento ff. de aur. et arg. leg. est, quô mulier mundior fit. Continentur eô speculu, matulae, unguenta, vasa unguentaria, et siqua similia dici possunt, velut la. vatio, riscus. Ubi nomine lavationis, omnem intelligit Io.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • OCULI — I. OCULI manus, nutus, ad deridendum adhiberi soliti: quae proin tria iunxit Appuleius Metamor. 3. Nec quî laverim, quî terserim, quî domum rursum reverterim, prae rubore memini. Sie omnium Oculis, nutibus, ac denique manibus denotatus, impos… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PARAPHERNA — vox Graeca, ex παρὰ et φέρνη, ea quaepraeter dotis causam viris deferuntur, seu res uxoris extra dotem constitutae, vel res, quas uxor in domo mariti in usu habet. Ulpianus in l. 9. §. 2. ff. de iurs Dot. Galli peculium appellant. Nobile exemplum …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VENTRALIA — vestimenta contegendo Ventri, forte eadem cum Semicinctiis quod vide: memorantur Plinio, l. 8. c. 48. Gausapae Patris mei memoriâ coepêre, Amphimalla nostrâ, sicut villosa etiam Ventralia. Glossae, Ventrale Iutisconsultis zona, crumena, quam et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • bed and breakfast — bed and break·fast loc.s.m.inv. ES ingl. {{wmetafile0}} formula alberghiera, diffusa spec. nei paesi anglosassoni, in base a cui privati cittadini offrono pernottamento e prima colazione a prezzi modici | la casa stessa in cui si pernotta:… …   Dizionario italiano

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»