Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

menos+hecho

  • 1 menos hecho

    (adj.) = rarer
    Ex. 'Hey, I'm tired of this soapbox! how's your hamburger?' -- - 'Pretty good, although I tend to like mine rarer'.
    * * *
    (adj.) = rarer

    Ex: 'Hey, I'm tired of this soapbox! how's your hamburger?' -- - 'Pretty good, although I tend to like mine rarer'.

    Spanish-English dictionary > menos hecho

  • 2 menos

    adj.
    1 less.
    menos aire less air
    menos manzanas fewer apples
    menos… que… less/fewer… than…
    tiene menos experiencia que tú she has less experience than you
    hace menos calor que ayer it's not as hot as it was yesterday
    hay dos libros de menos there are two books missing
    me han dado 10 euros de menos they've given me 10 euros too little
    2 the least.
    el que compró menos acciones the one who bought the fewest shares
    lo que menos tiempo llevó the thing that took the least time
    la que menos nota sacó en el examen the girl who did (the) worst o got the worst marks in the exam
    3 fewer.
    adv.
    1 less.
    menos de/que less than
    son menos de las diez it's not quite ten o'clock yet
    tres menos dos igual a uno three minus two is one
    3 to (con las horas). (peninsular Spanish, River Plate)
    son las dos menos diez it's ten to two
    son menos diez it's ten to
    4 under.
    prep.
    1 except (for) (excepto).
    todo menos eso anything but that
    2 minus, less.
    m. s.&pl.
    minus (sign) (Mat).
    * * *
    hay que conducir a menos de 100km/h one cannot drive over 100 km/h
    4 MATEMÁTICAS minus
    cuatro menos dos, dos four minus two is two
    1 but, except
    1 (cantidad) less; (número) fewer
    1 MATEMÁTICAS minus sign
    \
    a menos que unless
    al menos / a lo menos at least
    aún menos much less
    cada vez menos less and less
    dar (dinero) de menos to short-change
    en menos de nada in no time at all
    eso es lo de menos that's the least of my worries
    ir a menos to go down in the world
    lo menos at least
    menos da una piedra something's better than nothing
    ¡menos mal! thank God!
    ¡ni mucho menos! far from it!
    no ser para menos to be no wonder
    para no ser menos so as not to be outdone
    por lo menos at least
    por menos de nada for no reason at all
    qué menos que...... is the least somebody could do/could have done
    si al menos... if only...
    venirse a menos to come down in the world
    ¡ya será menos! come off it!
    * * *
    1. noun m. 2. adj.
    1) less, least
    2) fewer, fewest
    3. adv.
    1) less
    - por lo menos 4. prep. 5. pron.
    less, fewer
    * * *
    1. ADV
    1) [comparativo] less

    menos aúneven less

    menos de[con sustantivos incontables, medidas, dinero, tiempo] less than; [con sustantivos contables] fewer than

    en menos de nadain no time at all

    menos queless than

    2) [superlativo] least
    3)

    al menos — at least

    de menos, hay siete de menos — we're seven short, there are seven missing

    darse de menos — to underestimate o.s.

    echar de menos a algn — to miss sb

    ir a menos — to come down in the world

    lo menos diez — at least ten

    eso es lo de menos — that's the least of it

    ¡menos mal!thank goodness!

    ¡menos mal que habéis venido! — thank goodness you've come!

    era nada menos que un rey — he was a king, no less

    no es para menos — quite right too

    por lo menos — at least

    ¡ qué menos!, -le di un euro de propina -¡qué menos! — "I tipped her a euro" - "that was the least you could do!"

    ¿qué menos que darle las gracias? — the least we can do is say thanks!

    quedarse en menos, no se quedó en menos — he was not to be outdone

    tener a menos hacer algo — to consider it beneath o.s. to do sth

    venir a menos — to come down in the world

    y menos, no quiero verle y menos visitarle — I don't want to see him, let alone visit him

    ¡ ya será menos! — come off it!

    cuando 2., 2), poder
    2. ADJ
    1) [comparativo] [con sustantivos incontables, medidas, dinero, tiempo] less; [con sustantivos contables] fewer

    menos... que, A tiene menos ventajas que B — A has fewer advantages than B

    no soy menos hombre que él* I'm as much of a man as he is

    este es menos coche que el anterior* this is not as good a car as the last one

    ser menos que, ganaremos porque son menos que nosotros — we'll win because there are fewer of them than there are of us

    2) [superlativo] [con sustantivos incontables, medidas, dinero, tiempo] least; [con sustantivos contables] fewest
    3. PREP
    1) (=excepto) except

    ¡todo menos eso! — anything but that!

    2) (Mat) [para restar] minus, less

    cinco menos dosfive minus o less two

    4.
    CONJ

    a menos queunless

    5. SM
    1) (Mat) minus sign
    2)
    3)
    más 1., 2)
    * * *
    I
    1) ( comparativo) less

    ahora lo vemos menoswe don't see him so often o we don't see so much of him now

    no voy a ir, y menos aún con él — I'm not going, and certainly not with him

    menos (...) que: un hallazgo no menos importante que éste a find which is no less important than this one; ella menos que nadie puede criticarte she of all people is in no position to criticize you; menos (...) de less than; pesa menos de 50 kilos it weighs less than o under 50 kilos; no lo haría por menos de cien mil I wouldn't do it for less than a hundred thousand; éramos menos de diez there were fewer than ten of us; los niños de menos de 7 años children under seven; es menos peligroso de lo que tú crees — it's not as dangerous as you think

    2) ( superlativo) least

    cuando menos lo esperábamos — when we were least expecting it; para locs ver menos III 2)

    II
    adjetivo invariable
    1) ( comparativo) ( en cantidad) less; ( en número) fewer

    alimentos con menos fibra/calorías — food with less fiber/fewer calories

    ya hace menos fríoit's not as o so cold now

    menos (...) que: tengo menos tiempo que tú I haven't as o so much time as you; menos estudiantes que el año pasado fewer students than last year; yo no soy menos que él — he's no better than me

    2) ( superlativo) ( en cantidad) least; ( en número) fewest
    III
    1)

    sírveme menos — don't give me so much, give me less

    de menos: me ha dado 100 pesos de menos you've given me 100 pesos too little; me has cobrado de menos you've undercharged me; lo menos (fam) at least; menos mal just as well, thank goodness; menos mal que no me oyó just as well o it's a good thing he didn't hear me; por lo menos at least; ir a menos to go downhill; ser lo de menos: eso es lo de menos, a mí lo que me preocupa es... that's the least of it, what worries me is...; la fecha es lo de menos the date is the least of our/their problems; tener a alguien en menos to feel somebody is beneath one; tener algo a menos to think something is beneath one o beneath one's dignity; venirse a menos — to come down in the world

    IV
    1) ( excepto)

    firmaron todos menos Alonso — everybody but Alonso signed, everybody signed except o but Alonso

    menos estos dos, todos están en venta — apart from o with the exception of these two, they are all for sale

    tres latas de pintura, menos la que usé — three cans of paint, less what I used

    2)
    a) (Mat) (en restas, números negativos) minus
    b) (Esp, RPl) ( en la hora)

    son las cinco menos diez/cuarto — it's ten to five/(a) quarter to five

    V
    masculino minus sign
    * * *
    = least, less [lesser -comp., least -sup.], minus, but, less so.
    Ex. Service to the whole community implies positive discrimination towards those who through social or educational deprivation are least adept at using information tools.
    Ex. The role of analytical entries in an online catalogue is less clear.
    Ex. Copies of records created by the libraries, minus local data, are added to the pool of cataloguing information available to users.
    Ex. Rotundas were widely used for all but the most formal texts in the fifteenth century, but fell out of fashion during the sixteenth century, surviving longest in Spain.
    Ex. Vellum remained popular on the continent, less so in England; while goatskin (morocco), although well established by this time for fine work, was seldom used in trade binding except for prayer books.
    ----
    * al menos = at least, at the very least.
    * a menos que = unless, short of.
    * aproximadamente, más o menos = ballpark.
    * area menos favorecida = less favoured area.
    * cada vez menos = less and less.
    * cuando menos te lo esperes = on any given Sunday.
    * cuanto menos = at least, let alone, at best.
    * dar menos de lo debido = shortchange.
    * de menos del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * dentro de lo malo lo menos malo = the best of a bad lot.
    * echar de menos = miss.
    * echar muchísimo de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * el último pero no el menos importante = the last but by no means least.
    * en todos menos en = in all but.
    * en un futuro más o menos cercano = in the near future, in the near future.
    * en un período más o menos lejano = in the near future, in the near future.
    * estrella venida a menos = fallen star.
    * figura venida a menos = fallen star.
    * hacerlo todo menos = stop at + nothing short of.
    * horas de menos aglomeración = off-peak times.
    * lo menos posible = as little as possible.
    * más o menos = more or less, of a sort, or so, of sorts, after a fashion, round about, roughly speaking, give or take.
    * más o menos + Adverbio = relatively + Adverbio.
    * más o menos cuadrado = squarish.
    * menos aún = let alone.
    * menos blandeces y más mano dura = less of the carrot, more of the stick, less of the carrot, more of the stick.
    * menos conocido = lesser known.
    * menos cultos, los = less literate, the.
    * menos de + Cantidad = under + Cantidad, less than + Cantidad.
    * menos de + Edad = on the right side of + Edad.
    * menos desarrollado = less developed [less-developed].
    * menos en = save in.
    * menos en el caso de que = except when.
    * menos favorecido = less-advantaged, less favoured [less favored].
    * menos hecho = rarer.
    * menos importante, el = least, the.
    * menos probable = least likely, less likely.
    * menos... que... = less... than....
    * menos rápidos, los = less fleet of foot, the.
    * menos sabido = lesser known.
    * menos usado = less used.
    * mucho menos = a great deal less, let alone, far less.
    * nada más y nada menos = as much as + Expresión Numérica.
    * nada más y nada menos que = in the order of + Cantidad, nothing less than.
    * nada más y nada menos que de = to the tune of + Cantidad.
    * nada más y nada menos que desde + Expresión Temporal = from as far back as + Expresión Temporal.
    * nada más y nada menos que + Número = as many as + Número.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * ni más ni menos = nothing more, nothing less, no more, no less.
    * ni mucho menos = by any stretch (of the imagination), by any means, not by a long shot.
    * Nombre + más o menos = Nombre + of sorts.
    * no ser menos que el vecino = keep up with + the Joneses.
    * no ser menos que los demás = keep up with + the Joneses.
    * pagar menos de lo que se debería = underpay.
    * para no ser menos = not to be outdone.
    * personaje venido a menos = fallen star.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * región menos favorecida = less favoured region (LFR).
    * salir de donde menos Uno se lo espera = come out of + the woodwork.
    * ser menos + Adjetivo = be less of a(n) + Nombre.
    * ser nada más y nada menos que = be nothing less than.
    * signo menos (-) = minus sign (-), negative sign (-).
    * todo menos = everything except (for).
    * todos menos = everyone except, everybody except.
    * todos menos + Número = all but + Número.
    * último pero no el menos importante, el = final and not the least important, the.
    * venir a menos = retrench.
    * y cuanto mucho menos = much less.
    * y mucho menos = much less, least of all.
    * zona menos favorecida = less favoured area.
    * * *
    I
    1) ( comparativo) less

    ahora lo vemos menoswe don't see him so often o we don't see so much of him now

    no voy a ir, y menos aún con él — I'm not going, and certainly not with him

    menos (...) que: un hallazgo no menos importante que éste a find which is no less important than this one; ella menos que nadie puede criticarte she of all people is in no position to criticize you; menos (...) de less than; pesa menos de 50 kilos it weighs less than o under 50 kilos; no lo haría por menos de cien mil I wouldn't do it for less than a hundred thousand; éramos menos de diez there were fewer than ten of us; los niños de menos de 7 años children under seven; es menos peligroso de lo que tú crees — it's not as dangerous as you think

    2) ( superlativo) least

    cuando menos lo esperábamos — when we were least expecting it; para locs ver menos III 2)

    II
    adjetivo invariable
    1) ( comparativo) ( en cantidad) less; ( en número) fewer

    alimentos con menos fibra/calorías — food with less fiber/fewer calories

    ya hace menos fríoit's not as o so cold now

    menos (...) que: tengo menos tiempo que tú I haven't as o so much time as you; menos estudiantes que el año pasado fewer students than last year; yo no soy menos que él — he's no better than me

    2) ( superlativo) ( en cantidad) least; ( en número) fewest
    III
    1)

    sírveme menos — don't give me so much, give me less

    de menos: me ha dado 100 pesos de menos you've given me 100 pesos too little; me has cobrado de menos you've undercharged me; lo menos (fam) at least; menos mal just as well, thank goodness; menos mal que no me oyó just as well o it's a good thing he didn't hear me; por lo menos at least; ir a menos to go downhill; ser lo de menos: eso es lo de menos, a mí lo que me preocupa es... that's the least of it, what worries me is...; la fecha es lo de menos the date is the least of our/their problems; tener a alguien en menos to feel somebody is beneath one; tener algo a menos to think something is beneath one o beneath one's dignity; venirse a menos — to come down in the world

    IV
    1) ( excepto)

    firmaron todos menos Alonso — everybody but Alonso signed, everybody signed except o but Alonso

    menos estos dos, todos están en venta — apart from o with the exception of these two, they are all for sale

    tres latas de pintura, menos la que usé — three cans of paint, less what I used

    2)
    a) (Mat) (en restas, números negativos) minus
    b) (Esp, RPl) ( en la hora)

    son las cinco menos diez/cuarto — it's ten to five/(a) quarter to five

    V
    masculino minus sign
    * * *
    = least, less [lesser -comp., least -sup.], minus, but, less so.

    Ex: Service to the whole community implies positive discrimination towards those who through social or educational deprivation are least adept at using information tools.

    Ex: The role of analytical entries in an online catalogue is less clear.
    Ex: Copies of records created by the libraries, minus local data, are added to the pool of cataloguing information available to users.
    Ex: Rotundas were widely used for all but the most formal texts in the fifteenth century, but fell out of fashion during the sixteenth century, surviving longest in Spain.
    Ex: Vellum remained popular on the continent, less so in England; while goatskin (morocco), although well established by this time for fine work, was seldom used in trade binding except for prayer books.
    * al menos = at least, at the very least.
    * a menos que = unless, short of.
    * aproximadamente, más o menos = ballpark.
    * area menos favorecida = less favoured area.
    * cada vez menos = less and less.
    * cuando menos te lo esperes = on any given Sunday.
    * cuanto menos = at least, let alone, at best.
    * dar menos de lo debido = shortchange.
    * de menos del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * dentro de lo malo lo menos malo = the best of a bad lot.
    * echar de menos = miss.
    * echar muchísimo de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * echar mucho de menos = be sorely missed, be sadly missed.
    * el último pero no el menos importante = the last but by no means least.
    * en todos menos en = in all but.
    * en un futuro más o menos cercano = in the near future, in the near future.
    * en un período más o menos lejano = in the near future, in the near future.
    * estrella venida a menos = fallen star.
    * figura venida a menos = fallen star.
    * hacerlo todo menos = stop at + nothing short of.
    * horas de menos aglomeración = off-peak times.
    * lo menos posible = as little as possible.
    * más o menos = more or less, of a sort, or so, of sorts, after a fashion, round about, roughly speaking, give or take.
    * más o menos + Adverbio = relatively + Adverbio.
    * más o menos cuadrado = squarish.
    * menos aún = let alone.
    * menos blandeces y más mano dura = less of the carrot, more of the stick, less of the carrot, more of the stick.
    * menos conocido = lesser known.
    * menos cultos, los = less literate, the.
    * menos de + Cantidad = under + Cantidad, less than + Cantidad.
    * menos de + Edad = on the right side of + Edad.
    * menos desarrollado = less developed [less-developed].
    * menos en = save in.
    * menos en el caso de que = except when.
    * menos favorecido = less-advantaged, less favoured [less favored].
    * menos hecho = rarer.
    * menos importante, el = least, the.
    * menos probable = least likely, less likely.
    * menos... que... = less... than....
    * menos rápidos, los = less fleet of foot, the.
    * menos sabido = lesser known.
    * menos usado = less used.
    * mucho menos = a great deal less, let alone, far less.
    * nada más y nada menos = as much as + Expresión Numérica.
    * nada más y nada menos que = in the order of + Cantidad, nothing less than.
    * nada más y nada menos que de = to the tune of + Cantidad.
    * nada más y nada menos que desde + Expresión Temporal = from as far back as + Expresión Temporal.
    * nada más y nada menos que + Número = as many as + Número.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * ni más ni menos = nothing more, nothing less, no more, no less.
    * ni mucho menos = by any stretch (of the imagination), by any means, not by a long shot.
    * Nombre + más o menos = Nombre + of sorts.
    * no ser menos que el vecino = keep up with + the Joneses.
    * no ser menos que los demás = keep up with + the Joneses.
    * pagar menos de lo que se debería = underpay.
    * para no ser menos = not to be outdone.
    * personaje venido a menos = fallen star.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * región menos favorecida = less favoured region (LFR).
    * salir de donde menos Uno se lo espera = come out of + the woodwork.
    * ser menos + Adjetivo = be less of a(n) + Nombre.
    * ser nada más y nada menos que = be nothing less than.
    * signo menos (-) = minus sign (-), negative sign (-).
    * todo menos = everything except (for).
    * todos menos = everyone except, everybody except.
    * todos menos + Número = all but + Número.
    * último pero no el menos importante, el = final and not the least important, the.
    * venir a menos = retrench.
    * y cuanto mucho menos = much less.
    * y mucho menos = much less, least of all.
    * zona menos favorecida = less favoured area.

    * * *
    (comparativo): cada vez estudia menos she's studying less and less
    quiere trabajar menos y ganar más he wants to work less and earn more
    ya me duele menos it doesn't hurt so much now
    ahora que vive en Cádiz lo vemos menos now that he's living in Cadiz we don't see him so often o we don't see so much of him
    eso es menos importante that's not so important
    no voy a permitir que vaya, y menos aún con él I'm not going to let her go, much less with him
    menos (…) QUE:
    un hallazgo no menos importante que éste a find which is no less important than o just as important as this one
    ella menos que nadie puede criticarte she of all people is in no position to criticize you
    no pude menos que aceptar I had to accept, it was the least I could do
    menos (…) DE:
    los niños de menos de 7 años children under seven
    pesa menos de 50 kilos it weighs less than o under 50 kilos
    éramos menos de diez there were fewer than ten of us
    lo compraron por menos de nada they bought it for next to nothing
    no lo haría por menos de cien mil I wouldn't do it for less than a hundred thousand
    está a menos de una hora de aquí it's less than an hour from here
    es menos peligroso de lo que tú crees it's not as dangerous as you think
    es la menos complicada que he visto it is the least complicated one I have seen
    éste es el menos pesado de los dos this is the lighter of the two
    es el que menos viene por aquí he's the one who comes around least (often)
    soy el que ha bebido menos de todos I've had less to drink than anyone, I'm the one who's had least to drink
    es el que menos me gusta he's the one I like (the) least
    se esfuerza lo menos posible he makes as little effort as possible
    es lo menos que podía hacer por él it's the least I could do for him
    sucedió cuando menos lo esperábamos it happened when we were least expecting it
    para locs ver menos3 pron B. (↑ menos (3))
    alimentos con menos fibra/calorías food with less fiber/fewer calories
    ya hace menos frío it's not as o so cold now
    recibimos cada vez menos pedidos we are getting fewer and fewer orders
    cuesta tres veces menos it costs a third of the price o a third as much
    mide medio metro menos it's half a meter shorter
    a éste ponle dos cucharadas menos add two tablespoonfuls less to this one
    menos (…) QUE:
    tengo menos tiempo que tú I haven't as o so much time as you
    menos estudiantes que el año pasado fewer students than last year
    somos menos que ellos there are fewer of us than them
    no soy menos hombre que él I'm no less a man than him
    yo no soy menos que él he's no better than me
    el rincón donde hay menos luz the corner where there's least light
    el partido que obtuvo menos votos the party that got (the) fewest votes
    esos casos son los menos cases like that are the exception
    A
    sírveme menos don't give me as o so much
    ya falta menos it won't be long now
    aprobaron menos que el año pasado not so o as many passed as last year, fewer passed than last year
    B ( en locs):
    al menos at least
    a menos que unless
    a menos que tú nos ayudes unless you help us
    cuando menos at least
    de menos: me ha dado 100 pesos de menos you've given me 100 pesos too little
    siempre te da unos gramos de menos he always gives you a few grams under o too little
    me has cobrado de menos you've undercharged me, you haven't charged me enough
    lo menos ( fam); at least
    les pagaron lo menos un millón they paid them at least a million pesos
    menos mal just as well
    menos mal que no me oyó just as well o good thing o thank goodness he didn't hear me
    nos van a dar una prórroga — ¡menos mal! they are going to give us extra time — just as well! o thank goodness for that!
    por lo menos at least
    si por lo menos me hubieras avisado … if you'd at least told me …
    había por lo menos diez mil personas there were at least ten thousand people there
    ir a menos to go downhill
    ser lo de menos: eso es lo de menos, a mí lo que me preocupa es su falta de honradez that's the least of it, what worries me is his lack of integrity
    la fecha es lo de menos the date is the least of our/their problems
    tener a algn en menos to feel sb is beneath one
    cuanto1 (↑ cuanto (1)), más3 (↑ más (3)), mucho3 (↑ mucho (3)), nada1 (↑ nada (1))
    tener algo a menos to think sth is beneath one o beneath one's dignity
    venirse a menos to come down in the world
    un aristócrata venido a menos an aristocrat who has come down in the world o who has fallen on hard times
    un hotel/barrio venido a menoss a rundown hotel/neighborhood*
    A
    (excepto): firmaron todos menos Alonso everybody but Alonso signed, everybody signed except o but Alonso
    menos estos dos, todos están en venta apart from o with the exception of these two, they are all for sale
    tres latas de pintura, menos la que usé para la puerta three cans of paint, less what I used on the door
    B
    1 ( Mat) [ Vocabulary notes (Spanish) ] (en restas, números negativos) minus
    8-15=-7 read as: ocho menos quince (es) igual (a) menos siete eight minus fifteen equals o is minus seven
    2
    (Esp, RPI) (en la hora) [ Vocabulary notes (Spanish) ] son las ocho menos diez/cuarto it's ten to eight/(a) quarter to eight
    ¿tienes hora? — menos veinte do you have the time? — it's twenty to
    minus sign
    * * *

     

    menos adverbio
    1 ( comparativo) less;

    ya me duele menos it hurts less now;
    ahora lo vemos menos we don't see him so often now, we don't see so much of him now;
    pesa menos de 50 kilos it weighs less than o under 50 kilos;
    éramos menos de diez there were fewer than ten of us;
    los niños de menos de 7 años children under seven
    2 ( superlativo) least;

    el que menos me gusta the one I like (the) least;
    se esfuerza lo menos posible he makes as little effort as possible;
    cuando menos lo esperaba when I was least expecting it
    ■ adjetivo invariable
    1 ( comparativo) ( en cantidad) less;
    ( en número) fewer;
    alimentos con menos fibra/calorías food with less fiber/fewer calories;

    hay menos errores there are fewer mistakes;
    mide medio metro menos it's half a meter shorter;
    menos estudiantes que el año pasado fewer students than last year;
    tengo menos tiempo que tú I haven't as o so much time as you
    2 ( superlativo) ( en cantidad) least;
    ( en número) fewest;

    el que obtuvo menos votos the one who got (the) fewest votes
    ■ pronombre
    1 ( en cantidad) less;
    ( en número) fewer;

    ya falta menos it won't be long now
    2 ( en locs)

    a menos que unless;
    cuando menos at least;
    de menos: me dió 100 pesos de menos he gave me 100 pesos too little;
    me cobró de menos he undercharged me;
    lo menos the least;
    menos mal just as well, thank goodness;
    por lo menos at least;
    eso es lo de menos that's the least of my (o our etc) problems
    ■ preposición
    1 ( excepto):
    todos menos Alonso everybody except o but Alonso;

    menos estos dos, … apart from o with the exception of these two, …;
    tres latas de pintura, menos la que usé para la puerta three cans of paint, less what I used on the door
    2
    a) (Mat) (en restas, números negativos) minus

    b) (Esp, RPl) ( en la hora):

    son las cinco menos diez/cuarto it's ten to five/(a) quarter to five;

    son menos veinte it's twenty to
    menos
    I adverbio
    1 (en menor cantidad, grado) (con no contable) less: ayer me dolía menos, it hurt less yesterday
    había menos de treinta personas, there were less than thirty people
    es menos importante de lo que crees, it's less important than you think
    tengo menos fuerza que antes, I have less strength than before
    (con contable) fewer: mi casa tiene menos habitaciones, my house has fewer rooms
    2 (superlativo) least: es el menos indicado para opinar, he's the worst person to judge
    3 (sobre todo) no pienso discutir, y menos contigo, I don't want to argue, especially with you
    II preposición
    1 but, except: vinieron todos menos uno, they all came but one
    2 Mat minus: siete menos dos, seven minus two
    ♦ Locuciones: eso es lo de menos, that's the least of it
    a menos que, unless
    al o por lo menos, at least
    cada vez menos, less and less
    ¡menos mal!, thank goodness!
    nada menos que, no less o no fewer than
    no ser para menos, to be the least one could do: me invitó a cenar, ¡y no era para menos!, he invited me to dinner, which was the least he could do!
    venir a menos, to lose rank, fortune or position
    ' menos' also found in these entries:
    Spanish:
    aliviar
    - añorar
    - cachondeo
    - cada
    - cantar
    - contratación
    - cuando
    - echar
    - esquivar
    - estar
    - extrañar
    - gallo
    - hipar
    - historiada
    - historiado
    - indicada
    - indicado
    - infarto
    - los
    - mal
    - más
    - mucha
    - mucho
    - pensar
    - piedra
    - programa
    - recochineo
    - salva
    - salvo
    - signo
    - siquiera
    - su
    - tan
    - todavía
    - vez
    - cinco
    - costumbre
    - cuanto
    - cuarto
    - de
    - día
    - enfado
    - enojo
    - entre
    - esperar
    - estofado
    - mientras
    - mirar
    - momento
    - nada
    English:
    about
    - absent
    - agree
    - alone
    - anything
    - anywhere
    - appreciate
    - at
    - averse
    - barring
    - besides
    - billion
    - blind
    - blue
    - border
    - but
    - cackle
    - chalk
    - circuitous
    - conscious
    - delay
    - far
    - ferment
    - few
    - god
    - good
    - if
    - job
    - just
    - last
    - least
    - less
    - let
    - let up
    - mind
    - minus
    - minus sign
    - minute
    - miss
    - more
    - nothing
    - nowadays
    - of
    - opposed
    - or
    - pretty
    - put down
    - rate
    - recollect
    - remain
    * * *
    adj inv
    1. [comparativo] [cantidad] less;
    [número] fewer;
    menos aire less air;
    menos manzanas fewer apples;
    menos… que… less/fewer… than…;
    tiene menos experiencia que tú she has less experience than you;
    vino menos gente que otras veces there were fewer people there than on other occasions;
    hace menos calor que ayer it's not as hot as it was yesterday;
    eran menos pero mejor preparadas there were fewer of them, but they were better prepared
    2. [superlativo] [cantidad] the least;
    [número] the fewest;
    el que compró menos libros the one who bought the fewest books;
    lo que menos tiempo llevó the thing that took the least time;
    la que menos nota sacó en el examen the girl who did (the) worst o got the worst Br marks o US grades in the exam
    3. Fam [peor]
    éste es menos coche que el mío this car isn't as good as mine;
    es menos hombre que tú he's less of a man than you are
    adv
    1. [comparativo] less;
    a mí échame un poco menos give me a bit less;
    ahora con el bebé salen menos they go out less now they've got the baby;
    últimamente trabajo menos I haven't been working as o so much recently;
    estás menos gordo you're not as o so fat;
    ¿a cien? no, íbamos menos rápido a hundred km/h? no, we weren't going as fast as that;
    menos de/que less than;
    Pepe es menos alto (que tú) Pepe isn't as tall (as you);
    Pepe es menos ambicioso (que tú) Pepe isn't as ambitious (as you), Pepe is less ambitious (than you);
    este vino me gusta menos (que el otro) I don't like this wine as much (as the other one), I like this wine less (than the other one);
    son menos de las diez it's not quite ten o'clock yet;
    es difícil encontrar alquileres de o [m5]por menos de 50.000 it's hard to find a place to rent for less than o under 50,000;
    tardamos menos de lo esperado we took less time than expected, it didn't take us as long as we expected;
    es menos complicado de lo que parece it's not as complicated as it seems, it's less complicated than it seems
    2. [superlativo]
    el/la/lo menos the least;
    ella es la menos adecuada para el cargo she's the least suitable person for the job;
    el menos preparado de todos/de la clase the least well trained of everyone/in the class;
    el menos preparado de los dos the less well trained of the two;
    la que menos trabaja the person o one who works (the) least;
    aquí es donde menos me duele this is where it hurts (the) least;
    él es el menos indicado para criticar he's the last person who should be criticizing;
    es lo menos que puedo hacer it's the least I can do;
    era lo menos que te podía pasar it was the least you could expect;
    debió costar lo menos un millón it must have cost at least a million;
    había algunas manzanas podridas, pero eran las menos some of the apples were rotten, but only a very few
    3. [indica resta] minus;
    tres menos dos igual a uno three minus two is one
    4. Esp, RP [con las horas] to;
    son las dos menos diez it's ten to two;
    son menos diez it's ten to
    5. Comp
    ir a menos [fiebre, lluvia] to die down;
    [delincuencia] to drop;
    ¡menos mal! just as well!, thank God!;
    menos mal que llevo rueda de repuesto/que no te pasó nada thank God I've got a spare wheel/(that) nothing happened to you;
    nada menos (que) no less (than);
    le recibió nada menos que el Papa he was received by none other than the Pope;
    no es para menos not without (good) reason;
    venir a menos [negocio] to go downhill;
    [persona] to go down in the world;
    no pienso montar y menos si conduces o Am [m5] manejas tú I've no intention of getting in, much less so if you're driving;
    pron
    había menos que el año pasado there were fewer than the previous year;
    ya queda menos it's not so far to go now
    nm inv
    Mat minus (sign)
    prep
    [excepto] except (for);
    todo menos eso anything but that;
    vinieron todos menos él everyone came except (for) o but him;
    menos el café, todo está incluido en el precio everything except the coffee is included in the price
    al menos loc conj
    at least;
    costará al menos tres millones it will cost at least three million;
    dame al menos una hora para prepararme give me at least an hour to get ready
    a menos que loc conj
    unless;
    no iré a menos que me acompañes I won't go unless you come with me
    de menos loc adv
    hay dos libros de menos there are two books missing;
    me han dado 80 céntimos de menos they've given me 80 cents too little, they've short-changed me by 80 cents;
    eso es lo de menos that's the least of it
    por lo menos loc adv
    at least;
    por lo menos pide perdón you at least ought to apologize
    * * *
    I adj
    1 en cantidad less;
    cien dólares de menos 100 dollars short, 100 dollars too little;
    hay cinco calcetines de menos we are five socks short
    2 en número fewer
    II adv
    1 comp: en cantidad less;
    es menos guapa que Ana she is not as pretty as Ana
    2 sup: en cantidad least;
    al menos, por lo menos at least
    3 MAT minus;
    tres menos dos three minus two
    III m MAT minus (sign)
    IV
    :
    a menos que unless;
    todos menos yo everyone but o except me;
    tener a alguien en menos look down on s.o.;
    eso es lo de menos that’s the least of it;
    ir a menos come down in the world;
    ni mucho menos far from it;
    no es para menos quite right too;
    son las dos menos diez it’s ten of two, Br it’s ten to two
    * * *
    menos adv
    1) : less
    llueve menos en agosto: it rains less in August
    2) : least
    el coche menos caro: the least expensive car
    3)
    menos de : less than, fewer than
    menos adj
    1) : less, fewer
    tengo más trabajo y menos tiempo: I have more work and less time
    2) : least, fewest
    la clase que tiene menos estudiantes: the class that has the fewest students
    menos prep
    1) salvo, excepto: except
    2) : minus
    quince menos cuatro son once: fifteen minus four is eleven
    menos pron
    1) : less, fewer
    no deberías aceptar menos: you shouldn't accept less
    2)
    por lo menos : at least
    3)
    a menos que : unless
    * * *
    menos1 adv
    3. (superlativo) least
    4. (excepto) except
    menos2 n minus sign

    Spanish-English dictionary > menos

  • 3 hecho

    adj.
    1 made, done.
    2 made, created.
    intj.
    1 done.
    2 agreed.
    m.
    1 fact, point of fact, event, happening.
    2 act, feat, deed, action.
    past part.
    past participle of spanish verb: hacer.
    * * *
    1 (realidad) fact
    2 (suceso) event, incident
    ————————
    1→ link=hacer hacer
    1 (carne) done
    2 (persona) mature
    3 (frase, expresión) set
    4 (ropa) ready-made
    1 (realidad) fact
    2 (suceso) event, incident
    interjección ¡hecho!
    1 done!, agreed!
    \
    a lo hecho pecho it's no use crying over spilt milk
    ¡bien hecho! well done!
    de hecho in fact
    el hecho es que... the fact is that...
    eso está hecho figurado that won't take long, that'll only take a minute
    estar hecho,-a un,-a... to be...
    está hecho un vago he's a real waster, he's a real layabout
    hecho,-a a mano handmade
    hecho,-a a máquina machine-made
    hecho,-a en casa home-made
    hechos son amores actions speak louder than words
    lo hecho hecho está what's done is done
    muy hecho,-a (carne) well-cooked 2 (pasada) overdone
    poco,-a hecho,-a (carne) rare 2 (insuficientemente) underdone
    hecho consumado fait accompli
    hecho de armas feat of arms
    Hechos de los Apóstoles RELIGIÓN Acts of the Apostles
    * * *
    1. noun m.
    1) fact
    2) deed
    2. (f. - hecha)
    adj.
    1) done, made
    * * *
    1.
    PP de hacer
    2. ADJ
    1) (=realizado) done

    si le dijiste que no fuera, mal hecho — if you told him not to go, then you were wrong o you shouldn't have

    ¡hecho! — (=de acuerdo) agreed!, it's a deal!

    2) (=manufacturado) made

    ¿de qué está hecho? — what's it made of?

    3) (=acabado) done, finished; (=listo) ready

    ¿está hecha la comida? — is dinner ready?

    4) (Culin)
    a) (=maduro) [queso, vino] mature; [fruta] ripe
    b) (=cocinado)

    muy hecho(=bien) well-cooked; (=demasiado) overdone

    no muy hecho, poco hecho — underdone, undercooked

    un filete poco o no muy hecho — a rare steak

    5) (=convertido en)

    ella, hecha una furia, se lanzó — she hurled herself furiously

    6) [persona]

    hecho y derecho —

    7) (=acostumbrado)
    3. SM
    1) (=acto)

    hechos, y o que no palabras — actions speak louder than words

    2) (=realidad) fact; (=suceso) event

    el hecho es que... — the fact is that...

    un hecho histórico(=acontecimiento) an historic event; (=dato) a historical fact

    hecho imponible — (Econ) taxable source of income

    3)

    de hecho — in fact, as a matter of fact

    de hecho, yo no sé nada de eso — in fact o as a matter of fact, I don't know anything about that

    4) (Jur)
    * * *
    I
    - cha participio pasado [ ver tb hacer]
    1) ( manufacturado) made

    bien/mal hecho — well/badly made

    lo hecho, hecho está — what's done is done

    tú estás hecho un vagoyou've become o turned into a lazy devil

    hecho a algoused o accustomed to something

    hecho! — it's a deal!, done!

    II
    - cha adjetivo
    1) < ropa> ready-to-wear, off-the-rack (AmE), off-the-peg (esp BrE)
    2) ( terminado) < trabajo> done

    hecho y derecho< hombre> (fully) grown; < abogado> fully-fledged

    3) (esp Esp) < carne> done

    un filete muy/poco hecho — a well-done/rare steak

    III
    1)
    a) (acto, acción)

    ésas son palabras y yo quiero hechos — those are just words, I want action o I want something done

    b) (suceso, acontecimiento) event
    2) (realidad, verdad) fact

    el hecho es que... — the fact (of the matter) is that...

    3)
    * * *
    I
    - cha participio pasado [ ver tb hacer]
    1) ( manufacturado) made

    bien/mal hecho — well/badly made

    lo hecho, hecho está — what's done is done

    tú estás hecho un vagoyou've become o turned into a lazy devil

    hecho a algoused o accustomed to something

    hecho! — it's a deal!, done!

    II
    - cha adjetivo
    1) < ropa> ready-to-wear, off-the-rack (AmE), off-the-peg (esp BrE)
    2) ( terminado) < trabajo> done

    hecho y derecho< hombre> (fully) grown; < abogado> fully-fledged

    3) (esp Esp) < carne> done

    un filete muy/poco hecho — a well-done/rare steak

    III
    1)
    a) (acto, acción)

    ésas son palabras y yo quiero hechos — those are just words, I want action o I want something done

    b) (suceso, acontecimiento) event
    2) (realidad, verdad) fact

    el hecho es que... — the fact (of the matter) is that...

    3)
    * * *
    hecho1
    1 = event, fact, deed.

    Ex: The concept of corporate body includes named occasional groups and events, such as meetings, conferences, congresses, expeditions, exhibitions, festivals, and fairs.

    Ex: Apart from the fact that different librarians may consult different reference sources, there are other factors which may lead different cataloguers to different decisions.
    Ex: Books were kept for historical records of deeds done by the inhabitants: their worthy acts as well as their sins.
    * apuntar el hecho de que = point to + the fact that.
    * cegarse ante el hecho de que = blind + Pronombre + to the fact that.
    * de derecho pero no de hecho = in name only.
    * de hecho = actually, as a matter of fact, as it happened, de facto, in actual fact, in effect, in fact, indeed, in point of fact, in actuality, as it happens, as it is, effectively, for all intents and purposes, to all intents and purposes, for that matter.
    * del dicho al hecho hay mucho trecho = easier said than done.
    * del dicho al hecho hay mucho trecho = There's many a slip 'twixt cup and lip.
    * demostración del hecho de que = evidence of the fact that.
    * desde el punto de vista de los hechos = factually.
    * dicho sin hecho no tiene provecho = actions speak louder than words.
    * el hecho es que = fact is, the fact is (that).
    * el hecho es que... = the fact of the matter is that....
    * en cuanto a los hechos = factually.
    * en el lugar de los hechos = at the scene.
    * enfrentarse al hecho de que = face + (up to) the fact that.
    * entre el dicho y el hecho hay un gran trecho = many a slip between the cup and the lip.
    * enunciado de los hechos = statement of fact.
    * estado de hecho = rule of men.
    * explicar + Posesivo + versión de los hechos = explain + Posesivo + side of the story.
    * exposición de los hechos = statement of fact.
    * hacer frente al hecho de que = face + (up to) the fact that.
    * hacer frente a los hechos = face + facts.
    * hecho casual = coincidence, chance happening.
    * hecho consumado = fait accompli.
    * hecho demostrado = established fact.
    * hecho ineludible = hard fact.
    * hecho real = brute fact.
    * hechos dispersos = random facts.
    * hechos, los = plain fact, the.
    * hechos reales = true story.
    * no prestar atención al hecho de que = overlook + the fact that.
    * olvidarse del hecho de que = lose + sight of the fact that.
    * pareja de hecho = common-law husband, common-law wife, common-law marriage.
    * partiendo del hecho de que = based on the understanding that.
    * perder de vista el hecho de que = lose + sight of the fact that.
    * por el hecho de que = because of the fact that.
    * por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.
    * presunción de hecho = prima facie.
    * prueba del hecho de que = evidence of the fact that.
    * ser un hecho ampliamente aceptado = it + be + widely agreed.
    * ser un hecho ampliamente reconocido = it + be + widely recognised.
    * ser un hecho bien conocido que = it + be + a (well)-known fact that.
    * ser un hecho bien sabido que = it + be + a (well)-known fact that.
    * ser un hecho poco conocido que = it + be + a little known fact that.
    * ser un hecho poco sabido que = it + be + a little known fact that.
    * sin meternos en el hecho de que = to say nothing of.
    * sin tener en cuenta el hecho de que = overlook + the fact that.
    * verificación de los hechos = fact checking.

    hecho2

    Ex: What was pinned up ranged from sheets of paper with nothing more written on them than a title and author to elaborate and beautifully executed illustrations.

    * a lo hecho, pecho = no use crying over spilt/spilled milk, you've made your bed, now you must lie in it!.
    * bien hecho = well-rendered, well done.
    * cartón hecho de paja = strawboard.
    * comprar Algo hecho en serie = buy + off-the-shelf.
    * comprar Algo ya hecho de antemano = buy + off-the-shelf.
    * cosa hecha = plain sailing, walkover.
    * dado por hecho = foregone.
    * dando por hecho que = based on the understanding that, on the understanding that.
    * dar por hecho = take for + granted.
    * dejar hecho polvo = screw + Nombre + up.
    * dicho y hecho = no sooner said than done.
    * estar hecho a escala = be to scale.
    * estar hecho con la intención de = be intended for/to.
    * estar hecho con la mismas dimensiones que el original = be to scale.
    * estar hecho el uno para el otro = be two of a kind, be a right pair.
    * estar hecho para = be geared to, be intended for/to, mean, be cut out for.
    * estar hecho polvo = be + wreck.
    * estar hecho un desastre = be a shambles, look like + the wreck of the Hesperus, look like + drag + through a hedge backwards, be (in) a mess.
    * estar hecho un esqueleto = be a bag of bones.
    * frase hecha = bound phrase, cliche, formulaic words, formulaic phrase.
    * hecho a base de parches = patchwork.
    * hecho a mano = hand-made, hand-drawn, handcrafted.
    * hecho a máquina = machine-made.
    * hecho a medida = customised [customized, -USA], purpose-designed, tailored, tailor-made [tailormade], custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored], bespoke, made to measure, fitted, made-to-order.
    * hecho añicos = shattered.
    * hecho a propósito = tailor-made [tailormade], custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored].
    * hecho cisco = wrecked.
    * hecho como de pasada = throwaway.
    * hecho de antemano = off-the-peg, ready-made.
    * hecho de encaje = lacy.
    * hecho de grava = metalled [metaled, -USA].
    * hecho de trozos = piecewise.
    * hecho de un modo gratuito = pro bono.
    * hecho en América = American-built.
    * hecho en casa = homespun, homemade.
    * hecho en el extranjero = foreign-made.
    * hecho en el Reino Unido = British-made.
    * hecho en lugar de otra persona = delegated.
    * hecho exclusivamente para = born and bred.
    * hecho exclusivamente para la web = Web-centric.
    * hecho expresamente para = intended for.
    * hecho para una situación específica = niche-specific.
    * hecho para una única ocasión = one shot.
    * hecho polvo = wrecked, dog tired.
    * hecho por el autor = author-designated, author-prepared.
    * hecho por el hombre = man-made.
    * hecho por encargo = tailor-made [tailormade], bespoke, custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored], made-to-order, made to measure.
    * hecho por la OCLC = OCLC-produced.
    * hecho por la propia biblioteca = in-house [inhouse].
    * hecho por multicopista = mimeographed.
    * hecho por uno mismo = home-grown [home grown/homegrown], home-produced, self-made.
    * hecho puré = mashed.
    * hecho recientemente = fresh-made.
    * hechos el uno para el otro = made for each other.
    * hecho una salsa = saucy [saucier -comp., sauciest -sup.].
    * hecho una sopa = drenched to the skin, wringing wet, soaked to the skin, soaking wet, wet through to the skin.
    * hecho un desastre = in shambles, like the wreck of the Hesperus, upside down.
    * hecho un toro = as strong as an ox.
    * hecho y derecho = full-bodied, full-scale, full-service, fully-fledged.
    * ir hecho un desastre = look like + drag + through a hedge backwards, look like + the wreck of the Hesperus.
    * lo hecho hecho está = no use crying over spilt/spilled milk.
    * mal hecho para = ill suited to/for.
    * medio hecho = halfway done, half done.
    * menos hecho = rarer.
    * páguese por el uso hecho = pay-as-you-go.
    * papel hecho a mano = hand-made paper.
    * papel hecho a máquina = machine-made paper.
    * papel verjurado hecho a máquina = machine-made laid paper.
    * ponerse hecho una fiera = go + ballistic, go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho una furia = go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho un basilisco = go + ballistic, go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho un energúmeno = go + ballistic.
    * recién hecho = hot off the griddle.
    * resumen hecho para una disciplina concreta = discipline-oriented abstract.
    * sistema informático hecho por encargo = tailored system.
    * solución hecha = cut-and-dried solution.
    * tener Algo hecho a la medida de uno = have + Nombre + cut out.
    * tenerlo todo hecho = have + an easy ride.
    * un trabajo bien hecho = a job well done.

    * * *
    pp
    hecho a mano handmade
    hecho a máquina machine-made, machine-produced
    un traje hecho a (la) medida a made-to-measure suit
    está muy bien/mal hecho it's very well/badly made
    B
    (refiriéndose a una acción): ¡bien hecho! así aprenderá well done! o good for you! that'll teach him
    tomé la decisión yo solo — pues mal hecho, tenías que haberlo consultado I took the decision myself — well you shouldn't have (done), you should have discussed it with him
    lo hecho, hecho está it's no use crying over spilled milk
    C
    (convertido en): estaba hecho una fiera or furia he was livid o furious
    está hecha una foca she's got(ten) really fat
    se apareció hecho un mamarracho he turned up looking a real mess
    me dejaron con los nervios hechos trizas when they finished my nerves were in tatters o in shreds o ( colloq) shot to pieces
    tú estás hecho un vago you've become o turned into a lazy devil
    D (acostumbrado) hecho A algo used o accustomed TO sth
    un hombre muy hecho a la vida en el campo a man well used to o quite accustomed to life in the country
    (expresando acuerdo): ¡hecho! it's a deal!, done!
    A ‹ropa› ready-to-wear, off-the-peg
    con ese físico se puede comprar los trajes hechos with his build he can buy ready-to-wear suits o he can buy his suits off the peg
    B (terminado) ‹trabajo› done
    hecho y derecho: un hombre hecho y derecho a grown o a fully grown man
    un abogado hecho y derecho a fully-fledged lawyer
    ya es un jugador hecho y derecho he is already an inveterate o a confirmed gambler
    C ( esp Esp) ‹carne› done
    un filete muy/poco hecho a well-done/rare steak
    D ( Chi fam) (borracho) plastered ( colloq)
    E
    (Col, Ven fam) (económicamente bien): estar hecho to have it made ( colloq)
    A
    1
    (acto, acción): ésas son palabras y yo quiero hechos those are just words, I want action
    demuéstramelo con hechos prove it to me by doing something about it
    no es el hecho en sí de que me lo haya robado lo que me duele sino … it's not the actual theft that upsets me but …, it's not the fact that she stole it from me that upsets me but …
    2 (suceso, acontecimiento) event
    hechos como la caída del gobierno de Castillo events such as the fall of the Castillo government
    los documentos hallados en el lugar de los hechos the documents found at the scene of the crime
    limítese el testigo a relatar los hechos the witness will please limit o confine his testimony to the facts
    Compuestos:
    fait accompli
    ( frml); battle
    ( frml); violent crime ( involving bloodshed)
    mpl:
    los hecho de los Apóstoles The Acts of the Apostles
    B (realidad, verdad) fact
    es un hecho conocido por todos it's a well-known fact
    para esa fecha los viajes espaciales ya eran un hecho by that time space travel was already a reality
    el hecho es que … the fact (of the matter) is that …
    es un gran conocedor del país, debido al hecho de que … he knows the country very well owing to the fact that o because …
    el hecho de que habla tres idiomas le da una gran ventaja the fact that he speaks three languages gives him a great advantage
    el hecho DE QUE + SUBJ:
    el hecho de que mucha gente lo compre no quiere decir que sea un buen periódico the fact that a lot of people buy it doesn't make it a good newspaper, just because a lot of people buy it doesn't mean that it's a good newspaper
    C
    de hecho: de hecho, ya es significativo que haya hecho esa propuesta the fact that he has made such a proposal is in itself significant
    no fue una sorpresa, de hecho, me avisaron el mes pasado it didn't come as a surprise; in fact they warned me only last month
    él es el director pero de hecho la que manda es ella he's the director, but she's the one who actually runs the place, he's the director, but in reality o in actual fact she's the one who runs the place
    * * *

     

    Del verbo hacer: ( conjugate hacer)

    hecho es:

    el participio

    Multiple Entries:
    hacer    
    hecho
    hacer ( conjugate hacer) verbo transitivo
    1
    a) ( crear) ‹mueble/vestido to make;

    casa/carretera to build;
    nido to build, make;
    túnelto make, dig;
    dibujo/plano to do, draw;
    lista to make, draw up;
    resumen to do, make;
    película to make;
    nudo/lazo to tie;
    pan/pastel to make, bake;
    vino/café/tortilla to make;
    cerveza to make, brew;

    hacen buena pareja they make a lovely couple
    b) (producir, causar) ‹ ruido to make;


    estos zapatos me hacen daño these shoes hurt my feet
    2
    a) (efectuar, llevar a cabo) ‹ sacrificio to make;

    milagro to work, perform;
    deberes/ejercicios/limpieza to do;
    mandado to run;
    transacción/investigación to carry out;
    experimento to do, perform;
    entrevista to conduct;
    gira/viaje to do;
    regalo to give;
    favor to do;
    trato to make;

    aún queda mucho por hecho there is still a lot (left) to do;
    dar que hecho to make a lot of work
    b)cheque/factura to make out, write out

    3 (formular, expresar) ‹declaración/promesa/oferta to make;
    proyecto/plan to make, draw up;
    crítica/comentario to make, voice;
    pregunta to ask;

    4

    hecho caca (fam) to do a poop (AmE) o (BrE) a pooh (colloq);

    hecho pis or pipí (fam) to have a pee (colloq);
    hecho sus necesidades (euf) to go to the bathroom o toilet (euph)

    las vacas hacen `mu' cows go `moo'

    5 ( adquirir) ‹dinero/fortuna to make;
    amigo to make
    6 (preparar, arreglar) ‹ cama to make;
    maleta to pack;
    hice el pescado al horno I did o cooked the fish in the oven;

    tengo que hecho la comida I must make lunch;
    ver tb comida b
    7 ( recorrer) ‹trayecto/distancia to do, cover
    8 (en cálculos, enumeraciones):
    son 180 … y 320 hacen 500 that's 180 … and 320 is o makes 500

    1


    ¿hacemos algo esta noche? shall we do something tonight?;
    hecho ejercicio to do (some) exercise;
    ¿hace algún deporte? do you play o do any sports?;
    See Also→ amor 1b
    b) (como profesión, ocupación) to do;

    ¿qué hace tu padre? what does your father do?


    2 (realizar cierta acción, actuar de cierta manera) to do;
    ¡eso no se hace! you shouldn't do that!;

    ¡qué le vamos a hecho! what can you o (frml) one do?;
    toca bien el pianoantes lo hacía mejor she plays the piano wellshe used to play better;
    hechola buena (fam): ¡ahora sí que la hice! now I've really done it!;
    See Also→ tonto sustantivo masculino, femenino
    1 (transformar en, volver) to make;

    hizo pedazos la carta she tore the letter into tiny pieces;
    ese vestido te hace más delgada that dress makes you look thinner;
    hecho algo de algo to turn sth into sth;
    quiero hecho de ti un gran actor I want to make a great actor of you
    2
    a) (obligar a, ser causa de que)


    me hizo abrirla he made me open it;
    me hizo llorar it made me cry;
    hágalo pasar tell him to come in;
    me hizo esperar tres horas she kept me waiting for three hours;
    hecho que algo/algn haga algo to make sth/sb do sth
    b)

    hacer hacer algo to have o get sth done/made;

    hice acortar las cortinas I had o got the curtains shortened
    verbo intransitivo
    1 (obrar, actuar):
    déjame hecho a mí just let me handle this o take care of this;

    ¿cómo se hace para que te den la beca? what do you have to do to get the scholarship?;
    hiciste bien en decírmelo you did o were right to tell me;
    haces mal en mentir it's wrong of you to lie
    2 (fingir, simular):

    haz como si no lo conocieras act as if o pretend you don't know him
    3 ( servir):
    esta sábana hará de toldo this sheet will do for o as an awning;

    la escuela hizo de hospital the school served as o was used as a hospital
    4 ( interpretar personaje) hecho de algo/algn to play (the part of) sth/sb
    (+ compl) ( sentar):


    (+ me/te/le etc)

    la trucha me hizo mal (AmL) the trout didn't agree with me
    hecho v impers
    1 ( refiriéndose al tiempo atmosférico):
    hace frío/sol it's cold/sunny;

    hace tres grados it's three degrees;
    (nos) hizo un tiempo espantoso the weather was terrible
    2 ( expresando tiempo transcurrido):

    hace mucho que lo conozco I've known him for a long time;
    hacía años que no lo veía I hadn't seen him for o in years;
    ¿cuánto hace que se fue? how long ago did she leave?;
    hace poco/un año a short time/a year ago;
    hasta hace poco until recently
    hacerse verbo pronominal
    1 ( producirse) (+ me/te/le etc):

    se le hizo una ampolla she got a blister;
    hacérsele algo a algn (Méx): por fin se le hizo ganar el premio she finally got to win the award
    2
    a) ( refl) ( hacer para sí) ‹café/falda to make oneself;




    se hizo la cirugía estética she had plastic surgery
    3 ( causarse):
    ¿qué te hiciste en el brazo? what did you do to your arm?;

    ¿te hiciste daño? did you hurt yourself?
    4 ( refiriéndose a necesidades fisiológicas):
    todavía se hace pis/caca (fam) she still wets/messes herself

    5 ( refl) ( adquirir) to make;

    1
    a) (volverse, convertirse en) to become;


    se están haciendo viejos they are getting o growing old
    b) ( resultar):



    (+ me/te/le etc)

    se me hace difícil creerlo I find it very hard to believe
    c) ( impers):


    se está haciendo tarde it's getting late
    d) ( cocinarse) [pescado/guiso] to cook

    e) (AmL) ( pasarle a):

    ¿qué se habrá hecho María? what can have happened to María?

    2 ( acostumbrarse) hechose a algo to get used to sth
    3 ( fingirse):

    ¿es bobo o se (lo) hace? (fam) is he stupid or just a good actor? (colloq);
    hechose pasar por algn (por periodista, doctor) to pass oneself off as sb
    4 ( moverse) (+ compl) to move;

    5
    hacerse de (AmL) (de fortuna, dinero) to get;


    ( de amigos) to make
    hecho 1
    ◊ - cha pp [ ver tb hacer]

    1 ( manufacturado) made;

    un traje hecho a (la) medida a made-to-measure suit;
    bien/mal hecho well/badly made
    2 ( refiriéndose a acción):
    ¡bien hecho! well done!;

    no le avisépues mal hecho I didn't let him knowwell you should have (done);
    lo hecho, hecho está what's done is done
    3 ( convertido en):

    tú estás hecho un vago you've become o turned into a lazy devil
    ■ adjetivo

    b) ( terminado) ‹ trabajo done

    c) (esp Esp) ‹ carne done;

    un filete muy/poco hecho a well-done/rare steak

    hecho 2 sustantivo masculino
    1
    a) (acto, acción):

    yo quiero hechos I want action, I want something done;

    demuéstramelo con hechos prove it to me by doing something about it
    b) (suceso, acontecimiento) event;


    2 (realidad, verdad) fact;

    hacer
    I verbo transitivo
    1 (crear, fabricar, construir) to make
    hacer un jersey, to make a sweater
    hacer un puente, to build a bridge
    2 (una acción) to do: eso no se hace, it isn't done
    haz lo que quieras, do what you want
    ¿qué estás haciendo?, (en este momento) what are you doing?
    (para vivir) what do you do (for a living)?
    hace atletismo, he does athletics
    hacer una carrera/ medicina, to do a degree/ medicine
    3 (amigos, dinero) to make
    4 (obligar, forzar) to make: hazle entrar en razón, make him see reason
    5 (causar, provocar) to make: ese hombre me hace reír, that man makes me laugh
    estos zapatos me hacen daño, these shoes are hurting me
    no hagas llorar a tu hermana, don't make your sister cry
    6 (arreglar) to make
    hacer la cama, to make the bed
    hacer la casa, to do the housework
    7 Mat (sumar, dar como resultado) to make: y con éste hacen cincuenta, and that makes fifty
    8 (producir una impresión) to make... look: ese vestido la hace mayor, that dress makes her look older
    9 (en sustitución de otro verbo) to do: cuido mi jardín, me gusta hacerlo, I look after my garden, I like doing it
    10 (representar) to play: Juan hizo un papel en Fuenteovejuna, Juan played a part in Fuenteovejuna
    11 (actuar como) to play: no hagas el tonto, don't play the fool
    12 (suponer) te hacía en casa, I thought you were at home
    II verbo intransitivo
    1 (en el teatro, etc) to play: hizo de Electra, she played Electra
    2 ( hacer por + infinitivo) to try to: hice por ayudar, I tried to help
    3 (simular) to pretend: hice como si no lo conociera, I acted as if I didn't know him
    4 fam (venir bien, convenir) to be suitable: si te hace, nos vamos a verle mañana, if it's all right for you, we'll visit him tomorrow
    III verbo impersonal
    1 (tiempo transcurrido) ago: hace mucho (tiempo), a long time ago
    hace tres semanas que no veo la televisión, I haven't watched TV for three weeks
    hace tres años que comenzaron las obras, the building works started three years ago
    2 (condición atmosférica) hacía mucho frío, it was very cold
    ¿To make o to do?
    El significado básico del verbo to make es construir, fabricar algo juntando los componentes (aquí hacen unos pasteles maravillosos, they make marvellous cakes here), obligar (hazle callar, make him shut up) o convertir: Te hará más fuerte. It'll make you stronger. También se emplea en expresiones compuestas por palabras tales como dinero ( money), ruido ( a noise), cama ( the bed), esfuerzo ( an effort), promesa ( a promise), c omentario ( a comment), amor ( love), guerra ( war).
    El significado del verbo to do es cumplir o ejecutar una tarea o actividad, especialmente tratándose de los deportes y las tareas domésticas: Hago mis deberes por la noche. I do my homework in the evening. ¿Quién hace la plancha en tu casa? Who does the ironing in your house? También se emplea con palabras tales como deber ( duty), deportes ( sports), examen ( an exam), favor ( a favour), sumas ( sums).
    hecho,-a
    I adjetivo
    1 (realizado) made, done: está muy bien hecho, it's really well done
    2 (acostumbrado) used: está hecho a trabajar en este clima, he's used to working in this climate
    3 (cocinado, cocido) done
    un filete muy/poco hecho, a well-cooked/rare steak
    4 (persona) mature
    5 (frase) set
    (ropa) ready-made
    II sustantivo masculino
    1 (suceso real) fact
    el hecho es que..., the fact is that...
    de hecho, in fact ➣ Ver nota en actually 2 (obra, acción) act, deed
    3 (acontecimiento, caso) event, incident
    III interj ¡hecho!, it's a deal! o all right!
    ' hecho' also found in these entries:
    Spanish:
    acontecer
    - actual
    - asesinar
    - braga
    - bribón
    - bribona
    - buena
    - bueno
    - casera
    - casero
    - chapucera
    - chapucero
    - chapuza
    - chaval
    - chavala
    - como
    - conmoverse
    - considerable
    - consumada
    - consumado
    - Cristo
    - de
    - despeluchar
    - desvarío
    - dicha
    - dicho
    - documentalista
    - elemento
    - encubrir
    - entrar
    - exquisita
    - exquisito
    - fideo
    - fiera
    - flan
    - furia
    - haber
    - habilidosa
    - habilidoso
    - hallar
    - hecha
    - higo
    - hojalata
    - humanamente
    - incidencia
    - interdisciplinaria
    - interdisciplinario
    - jirón
    - jugarreta
    - lástima
    English:
    accept
    - action
    - actual
    - actually
    - adjust
    - admission
    - admit
    - advance
    - angry
    - appease
    - asbestos
    - bandwagon
    - bargain
    - basis
    - beat
    - by
    - challenge
    - cock-up
    - collar
    - come
    - confirm
    - cry
    - custom
    - cut out
    - damage
    - deal
    - decree
    - delay
    - deliberately
    - done
    - dream
    - effect
    - effectively
    - enforce
    - established
    - fact
    - failure
    - fait accompli
    - find out
    - fitted
    - freshly
    - fully-fledged
    - good
    - grown
    - gumbo
    - hand
    - handmade
    - however
    - hurried
    - in
    * * *
    hecho, -a
    participio
    ver hacer
    adj
    1. [llevado a cabo]
    hecho a mano handmade;
    hecho a máquina machine-made;
    una película bien hecha a well-made film;
    ¡eso está hecho! it's a deal!, you're on!;
    ¡bien hecho! well done!;
    ¡mal hecho, me tenías que haber avisado! you were wrong not to tell me!;
    ¿me podrás conseguir entradas? – ¡eso está hecho! will you be able to get me tickets? – it's as good as done!;
    lo hecho, hecho está what is done is done;
    Fam
    a lo hecho, pecho: no me gusta, pero a lo hecho, pecho I don't like it, but what's done is done;
    tú lo hiciste, así que a lo hecho, pecho you did it, so you'll have to take what's coming
    2. [acabado] mature;
    una mujer hecha y derecha a fully grown woman;
    estás hecho un artista you've become quite an artist
    3. [carne, pasta] done;
    quiero el filete muy hecho/poco hecho I'd like my steak well done/rare
    4. [acostumbrado]
    estar hecho a algo/a hacer algo to be used to sth/to doing sth;
    está hecha a la dureza del clima she's used to the harsh climate;
    no estoy hecho a levantarme tan temprano I'm not used to getting up so early
    5. Andes, RP Fam
    estar hecho [en condiciones] to have it all;
    con la compra de estos zapatos creo que estoy hecho after buying these shoes I think I've got everything I need;
    me faltan dos materias de la carrera y estoy hecha I need to do two more subjects in my degree and that's me done
    nm
    1. [suceso] event;
    los hechos tuvieron lugar de madrugada the events took place in the early morning;
    el cuerpo de la víctima fue retirado del lugar de los hechos the victim's body was removed from the scene of the crime
    hecho consumado fait accompli
    2. [realidad, dato] fact;
    el hecho de que seas el jefe no te da derecho a comportarte así just because you're the boss doesn't mean you have the right to behave like that;
    es un hecho indiscutido que… it is an indisputable fact that…;
    el hecho es que… the fact is that…;
    hecho ineludible fact of life
    3. [obra] action, deed;
    sus hechos hablan por él his actions speak for him;
    queremos hechos, y no promesas we want action, not promises
    los Hechos de los Apóstoles the Acts of the Apostles; Mil hecho de armas feat of arms
    4.
    de hecho [en realidad] in fact, actually;
    claro que lo conozco, de hecho, fuimos juntos al colegio of course I know him, indeed o in fact we actually went to school together
    5. [en la práctica] de facto;
    es el presidente de hecho he's the de facto president
    interj
    it's a deal!, you're on!;
    te lo vendo por un millón – ¡hecho! I'll sell it to you for a million – done! o it's a deal!
    * * *
    I parthacer; ( confeccionado)
    :
    hecho a mano hand-made;
    un traje hecho an off-the-peg suit;
    muy hecho carne well-done;
    ¡bien hecho! well done!;
    ¡hecho!, ¡eso está hecho ! done!, it’s a deal!;
    a lo hecho, pecho what’s done is done
    II adj finished;
    un hombre hecho y derecho a fully grown man
    III m
    1 ( realidad) fact;
    de hecho in fact;
    el hecho es que the fact is that
    2 ( suceso) event
    3 ( obra) action, deed;
    un hecho consumado a fait accompli
    * * *
    hecho, - cha adj
    1) : made, done
    2) : ready-to-wear
    3) : complete, finished
    hecho y derecho: full-fledged
    hecho nm
    1) : fact
    2) : event
    hechos históricos: historic events
    3) : act, action
    4)
    de hecho : in fact, in reality
    * * *
    hecho1 adj
    ¿de qué está hecho? what's it made of?
    2. (cocinado) done
    ¡bien hecho! well done!
    ¡hecho! done!
    hecho2 n
    1. (en general) fact
    2. (acto) action
    demuéstraselo con hechos y no con palabras prove it with actions, not words

    Spanish-English dictionary > hecho

  • 4 Del dicho al hecho hay (un) gran trecho

    [lang name="SpanishTraditionalSort"]Del dicho al hecho hay largo trecho.
    [lang name="SpanishTraditionalSort"]Del dicho al hecho es un gran trecho.
    [lang name="SpanishTraditionalSort"]Del dicho al hecho hay mucho trecho.
    [lang name="SpanishTraditionalSort"][Aconseja no confiar enteramente en las promesas, pues suele ser mucho menos lo que se cumple que lo que se ofrece]
    Eine Sache ist sagen und eine andere machen.
    Leicht gesagt, schwer getan.
    Es ist leicht gesagt, aber schwer getan.
    Vom Wort zur Tat ist ein langer Weg.
    Reden und tun ist zweierlei.
    (Das ist) leichter gesagt als getan.
    Versprechen und Halten ist zweierlei.
    [lang name="SpanishTraditionalSort"][um die Gefährlichkeit einer Drohung abzuschwächen:]
    Es wird nichts so heiß gegessen wie es gekocht wird.

    Proverbios, refranes y dichos españoles con sus equivalencias en alemán > Del dicho al hecho hay (un) gran trecho

  • 5 hecho2

    Ex. What was pinned up ranged from sheets of paper with nothing more written on them than a title and author to elaborate and beautifully executed illustrations.
    ----
    * a lo hecho, pecho = no use crying over spilt/spilled milk, you've made your bed, now you must lie in it!.
    * bien hecho = well-rendered, well done.
    * cartón hecho de paja = strawboard.
    * comprar Algo hecho en serie = buy + off-the-shelf.
    * comprar Algo ya hecho de antemano = buy + off-the-shelf.
    * cosa hecha = plain sailing, walkover.
    * dado por hecho = foregone.
    * dando por hecho que = based on the understanding that, on the understanding that.
    * dar por hecho = take for + granted.
    * dejar hecho polvo = screw + Nombre + up.
    * dicho y hecho = no sooner said than done.
    * estar hecho a escala = be to scale.
    * estar hecho con la intención de = be intended for/to.
    * estar hecho con la mismas dimensiones que el original = be to scale.
    * estar hecho el uno para el otro = be two of a kind, be a right pair.
    * estar hecho para = be geared to, be intended for/to, mean, be cut out for.
    * estar hecho polvo = be + wreck.
    * estar hecho un desastre = be a shambles, look like + the wreck of the Hesperus, look like + drag + through a hedge backwards, be (in) a mess.
    * estar hecho un esqueleto = be a bag of bones.
    * frase hecha = bound phrase, cliche, formulaic words, formulaic phrase.
    * hecho a base de parches = patchwork.
    * hecho a mano = hand-made, hand-drawn, handcrafted.
    * hecho a máquina = machine-made.
    * hecho a medida = customised [customized, -USA], purpose-designed, tailored, tailor-made [tailormade], custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored], bespoke, made to measure, fitted, made-to-order.
    * hecho añicos = shattered.
    * hecho a propósito = tailor-made [tailormade], custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored].
    * hecho cisco = wrecked.
    * hecho como de pasada = throwaway.
    * hecho de antemano = off-the-peg, ready-made.
    * hecho de encaje = lacy.
    * hecho de grava = metalled [metaled, -USA].
    * hecho de trozos = piecewise.
    * hecho de un modo gratuito = pro bono.
    * hecho en América = American-built.
    * hecho en casa = homespun, homemade.
    * hecho en el extranjero = foreign-made.
    * hecho en el Reino Unido = British-made.
    * hecho en lugar de otra persona = delegated.
    * hecho exclusivamente para = born and bred.
    * hecho exclusivamente para la web = Web-centric.
    * hecho expresamente para = intended for.
    * hecho para una situación específica = niche-specific.
    * hecho para una única ocasión = one shot.
    * hecho polvo = wrecked, dog tired.
    * hecho por el autor = author-designated, author-prepared.
    * hecho por el hombre = man-made.
    * hecho por encargo = tailor-made [tailormade], bespoke, custom-made, custom-built [custom built], custom-designed [custom designed], custom-tailored [custom tailored], made-to-order, made to measure.
    * hecho por la OCLC = OCLC-produced.
    * hecho por la propia biblioteca = in-house [inhouse].
    * hecho por multicopista = mimeographed.
    * hecho por uno mismo = home-grown [home grown/homegrown], home-produced, self-made.
    * hecho puré = mashed.
    * hecho recientemente = fresh-made.
    * hechos el uno para el otro = made for each other.
    * hecho una salsa = saucy [saucier -comp., sauciest -sup.].
    * hecho una sopa = drenched to the skin, wringing wet, soaked to the skin, soaking wet, wet through to the skin.
    * hecho un desastre = in shambles, like the wreck of the Hesperus, upside down.
    * hecho un toro = as strong as an ox.
    * hecho y derecho = full-bodied, full-scale, full-service, fully-fledged.
    * ir hecho un desastre = look like + drag + through a hedge backwards, look like + the wreck of the Hesperus.
    * lo hecho hecho está = no use crying over spilt/spilled milk.
    * mal hecho para = ill suited to/for.
    * medio hecho = halfway done, half done.
    * menos hecho = rarer.
    * páguese por el uso hecho = pay-as-you-go.
    * papel hecho a mano = hand-made paper.
    * papel hecho a máquina = machine-made paper.
    * papel verjurado hecho a máquina = machine-made laid paper.
    * ponerse hecho una fiera = go + ballistic, go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho una furia = go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho un basilisco = go + ballistic, go + berserk, go + postal, lose + Posesivo + temper.
    * ponerse hecho un energúmeno = go + ballistic.
    * recién hecho = hot off the griddle.
    * resumen hecho para una disciplina concreta = discipline-oriented abstract.
    * sistema informático hecho por encargo = tailored system.
    * solución hecha = cut-and-dried solution.
    * tener Algo hecho a la medida de uno = have + Nombre + cut out.
    * tenerlo todo hecho = have + an easy ride.
    * un trabajo bien hecho = a job well done.

    Spanish-English dictionary > hecho2

  • 6 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 7 mal

    adj.
    1 bad, evil.
    2 bad, poor.
    3 bad, deficient, low-quality.
    adv.
    hacer algo mal to do something wrong
    has escrito mal esta palabra you've spelled that word wrong
    hiciste mal en decírselo it was wrong of you to tell him
    portarse mal to behave badly
    la conferencia/reunión salió mal the talk/meeting went badly
    mal vestido badly dressed
    oigo/veo mal I can't hear/see very well
    esta puerta cierra mal this door doesn't shut properly
    Haces las cosas mal siempre! You always do things badly!
    3 hardly.
    mal puede saberlo si no se lo cuentas he's hardly going to know it if you don't tell him
    4 barely, hardly.
    Mal pudimos dormir esa noche We could barely sleep that night.
    m.
    1 harm, damage (daño).
    no te hará ningún mal salir un rato it won't harm you o it won't do you any harm to go out for a while
    mal de ojo evil eye
    2 illness.
    mal de altura o montaña altitude o mountain sickness
    el mal de las vacas locas mad cow disease
    3 evil.
    4 wrong.
    * * *
    1 evil
    2 (daño) harm
    3 (enfermedad) sickness
    2 (enfermo) ill, sick
    me encuentro mal I feel ill, I don't feel well
    4 (difícilmente) hardly, scarcely
    como sigas así, acabarás mal if you keep on like that, you'll end up in trouble
    \
    a grandes males, grandes remedios desperate situations call for desperate measures
    de mal en peor from bad to worse
    estar a mal con alguien to be on bad terms with somebody
    mal que bien one way or another
    mal que les (te, etc) pese whether they (you, etc) like it or not
    menos mal que... it's a good job that..., thank God that...
    no hay mal que cien años dure nothing goes on forever
    no hay mal que por bien no venga every cloud has a silver lining
    mal de altura altitude sickness
    mal de ojo evil eye
    mal de la rosa pellagra
    mal de la tierra homesickness
    mal francés syphilis
    * * *
    1. adv.
    1) badly, poorly
    2. noun m.
    1) evil
    3) harm
    5) illness, disease
    3. adj.
    * * *
    1. ADV
    1) (=imperfectamente) badly

    oigo/veo mal — I can't hear/see well

    si mal no recuerdo — if my memory serves me right, if I remember correctly

    2) (=reprobablemente)

    hacer mal, hace mal en mentir — he is wrong to lie

    3) (=insuficientemente) poorly

    este disco se vendió muy mal — this record sold very poorly, this record had very poor sales

    comer mal, en este restaurante se come mal — the food isn't very good in this restaurant

    la niña come mal — the girl isn't eating properly, the girl is off her food

    4) (=sin salud) ill

    encontrarse o sentirse mal — to feel ill

    5) (=desagradablemente)

    ¡no está mal este vino! — this wine isn't bad!

    caer mal algn, me cae mal su amigo — I don't like his friend

    decir o hablar mal de algn — to speak ill of sb

    llevarse mal, me llevo mal con él — I don't get on with him

    oler mal, esta habitación huele mal — this room smells (bad)

    pensar mal de algn — to think badly of sb

    saber mal, sabe mal — it doesn't taste nice

    6) [otras locuciones]

    estar a mal con algn — to be on bad terms with sb

    ¡ menos mal! — thank goodness!

    menos mal que... — it's just as well (that)..., it's a good job (that)...

    ir de mal en peorto go from bad to worse

    mal que bien — more or less, just about

    mal que bien lo hemos solucionadowe've more or less o just about managed to solve it

    tomarse algo (a) mal — to take sth the wrong way

    2.
    CONJ
    3.
    ADJ ver malo 1.
    4. SM
    1) (=maldad)

    combatir el malfrm to fight against evil

    2) (=perjuicio) harm

    el mal ya está hechothe harm o damage is done now

    ¡mal haya quien...! — frm a curse on whoever...!

    dar mal a algn — to make sb suffer

    darse mal — to torment o.s.

    rebajamos los precios, como mal menor — we cut the prices, as the lesser of two evils

    esa solución no me satisface, pero es un mal menor — I'm not happy with that solution, but it could have been worse

    parar en mal — to come to a bad end

    3) (=problema) ill
    4) (Med) disease, illness

    mal francés — ( Hist) syphilis

    5)
    6) LAm (Med) epileptic fit
    * * *
    I II
    adjetivo invariable
    1)
    a) (enfermo, con mal aspecto)

    estar malto be bad o ill; ( anímicamente) to be in a bad way (colloq)

    me siento mal — I don't feel well, I feel ill

    b) (incómodo, a disgusto)

    ¿tan mal estás aquí que te quieres ir? — are you so unhappy here that you want to leave?

    2) (fam) (en frases negativas) ( refiriéndose al atractivo sexual)

    no está nada mal — he's/she's not at all bad (colloq)

    3) ( desagradable) <oler/saber> bad

    aquí huele malthere's a horrible smell o it smells in here

    estoy or salí muy mal en esta foto — I look awful in this photograph

    la casa no está mal, pero es cara — the house isn't bad, but it's expensive

    5) ( incorrecto) wrong

    está muy mal no decírseloit's very wrong o bad not to tell her

    estamos mal de arrozwe're low on o almost out of rice

    III
    1) ( de manera no satisfactoria) <hecho/vestido> badly; <cantar/escribir> badly

    se expresó mal — he didn't express himself very well, he expressed himself badly

    3) ( desfavorablemente) badly, ill

    hablar mal de alguiento speak badly o ill of somebody

    4)
    a) (de manera errónea, incorrecta) wrong, wrongly

    te han informado malyou've been badly o wrongly informed

    portarse mal — to behave badly, to misbehave

    hacer mal — (AmL) ( a la salud)

    comí algo que me hizo mal — I ate something which didn't agree with me; ver tb mal IV 2)

    mal que bien — (fam) somehow or other

    mal que me/te/nos pese — whether I/you/we like it or not

    menos mal: menos mal! thank goodness!; menos mal que le avisaron a tiempo! it's just as well they told him in time!; menos mal que no se enteró! it's a good thing she didn't find out! (colloq); estar a mal con alguien to be on bad terms with somebody; tomarse algo a mal — to take something to heart

    IV
    1) (Fil) evil

    el bien y el mal — good and evil, right and wrong

    2) (daño, perjuicio)

    lo que dijo me hizo mucho mal — what he said really hurt me; ver tb mal III 6)

    3) (inconveniente, problema)

    mal de muchos, consuelo de tontos:... pero yo no soy la única - mal de muchos, consuelo de tontos —... but I'm not the only one - well, if that makes you feel better about it (iro)

    4) (Med)
    a) (liter) ( enfermedad) illness
    b) ( epilepsia)

    el mal — ( enfermedad) epilepsy

    5) ( pena) trouble
    * * *
    = ill, malaise, ailment, evil, affliction, wrong, out of sorts, woe, woefulness.
    Ex. Americans, convinced that education could be the panacea for all their ills, answered with vigorous action.
    Ex. He interprets 'alienation' as the ' malaise that affects all of us, leaving us in some measure unable to operate in humane, supportive ways'.
    Ex. In the two years that followed Woodforde had various other ailments, including an inflammation of the eyelid.
    Ex. It is increasingly obvious that we are as a nation one and indivisible, that divisive tendencies are a thing of the past, but there are still too many inheritors of the old indifference, and who flinch at co-operation as at an evil.
    Ex. In the Netherlands there are currently some 20,000 sufferers from this affliction.
    Ex. Librarians have traditionally been concerned with giving rather than selling information and information supplied negligently is dealt with by the law of torts: civil wrongs independent of contract.
    Ex. For example, you already know that living in a windowless room will make you cranky and out of sorts.
    Ex. 'The word's out: all departments have to cut their staffs by 10%' -- Her voice was weak and laden with woe.
    Ex. In presenting this story, Amenabar has managed to avoid both saccharine sentimentality and easy woefulness.
    ----
    * eje del mal = axis of evil.
    * el dinero es el origen de todos los males = money is the root of all evil.
    * el dinero es la fuente de todos los males = money is the root of all evil.
    * evitar el mal = shun + evil.
    * fuente de todos los males, la = root of all evil, the.
    * hacer el mal = do + evil.
    * mal de amores = heartache, lovesick.
    * mal de Parkinson = Parkinson's disease.
    * males de la guerra, los = evils of war, the.
    * origen de todos males, el = root of all evil, the.
    * para colmo de males = to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * tener mal de amores = be lovesick.
    * * *
    I II
    adjetivo invariable
    1)
    a) (enfermo, con mal aspecto)

    estar malto be bad o ill; ( anímicamente) to be in a bad way (colloq)

    me siento mal — I don't feel well, I feel ill

    b) (incómodo, a disgusto)

    ¿tan mal estás aquí que te quieres ir? — are you so unhappy here that you want to leave?

    2) (fam) (en frases negativas) ( refiriéndose al atractivo sexual)

    no está nada mal — he's/she's not at all bad (colloq)

    3) ( desagradable) <oler/saber> bad

    aquí huele malthere's a horrible smell o it smells in here

    estoy or salí muy mal en esta foto — I look awful in this photograph

    la casa no está mal, pero es cara — the house isn't bad, but it's expensive

    5) ( incorrecto) wrong

    está muy mal no decírseloit's very wrong o bad not to tell her

    estamos mal de arrozwe're low on o almost out of rice

    III
    1) ( de manera no satisfactoria) <hecho/vestido> badly; <cantar/escribir> badly

    se expresó mal — he didn't express himself very well, he expressed himself badly

    3) ( desfavorablemente) badly, ill

    hablar mal de alguiento speak badly o ill of somebody

    4)
    a) (de manera errónea, incorrecta) wrong, wrongly

    te han informado malyou've been badly o wrongly informed

    portarse mal — to behave badly, to misbehave

    hacer mal — (AmL) ( a la salud)

    comí algo que me hizo mal — I ate something which didn't agree with me; ver tb mal IV 2)

    mal que bien — (fam) somehow or other

    mal que me/te/nos pese — whether I/you/we like it or not

    menos mal: menos mal! thank goodness!; menos mal que le avisaron a tiempo! it's just as well they told him in time!; menos mal que no se enteró! it's a good thing she didn't find out! (colloq); estar a mal con alguien to be on bad terms with somebody; tomarse algo a mal — to take something to heart

    IV
    1) (Fil) evil

    el bien y el mal — good and evil, right and wrong

    2) (daño, perjuicio)

    lo que dijo me hizo mucho mal — what he said really hurt me; ver tb mal III 6)

    3) (inconveniente, problema)

    mal de muchos, consuelo de tontos:... pero yo no soy la única - mal de muchos, consuelo de tontos —... but I'm not the only one - well, if that makes you feel better about it (iro)

    4) (Med)
    a) (liter) ( enfermedad) illness
    b) ( epilepsia)

    el mal — ( enfermedad) epilepsy

    5) ( pena) trouble
    * * *
    = ill, malaise, ailment, evil, affliction, wrong, out of sorts, woe, woefulness.

    Ex: Americans, convinced that education could be the panacea for all their ills, answered with vigorous action.

    Ex: He interprets 'alienation' as the ' malaise that affects all of us, leaving us in some measure unable to operate in humane, supportive ways'.
    Ex: In the two years that followed Woodforde had various other ailments, including an inflammation of the eyelid.
    Ex: It is increasingly obvious that we are as a nation one and indivisible, that divisive tendencies are a thing of the past, but there are still too many inheritors of the old indifference, and who flinch at co-operation as at an evil.
    Ex: In the Netherlands there are currently some 20,000 sufferers from this affliction.
    Ex: Librarians have traditionally been concerned with giving rather than selling information and information supplied negligently is dealt with by the law of torts: civil wrongs independent of contract.
    Ex: For example, you already know that living in a windowless room will make you cranky and out of sorts.
    Ex: 'The word's out: all departments have to cut their staffs by 10%' -- Her voice was weak and laden with woe.
    Ex: In presenting this story, Amenabar has managed to avoid both saccharine sentimentality and easy woefulness.
    * eje del mal = axis of evil.
    * el dinero es el origen de todos los males = money is the root of all evil.
    * el dinero es la fuente de todos los males = money is the root of all evil.
    * evitar el mal = shun + evil.
    * fuente de todos los males, la = root of all evil, the.
    * hacer el mal = do + evil.
    * mal de amores = heartache, lovesick.
    * mal de Parkinson = Parkinson's disease.
    * males de la guerra, los = evils of war, the.
    * origen de todos males, el = root of all evil, the.
    * para colmo de males = to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * tener mal de amores = be lovesick.

    * * *
    mal1
    ver malo1 (↑ malo (1))
    mal2
    A
    1 (enfermo, con mal aspecto) estar mal to be bad o ill; (anímicamente) to be o feel low ( colloq), to be o feel down ( colloq)
    me siento mal I don't feel well, I feel ill
    hace días que ando mal del estómago I've been having trouble with my stomach for some days now
    lo encontré muy mal, pálido y desmejorado he didn't seem at all well, he looked pale and sickly
    está muy mal, no se ha repuesto de lo del marido she's in a bad way, she hasn't got over what happened to her husband
    ¡éste está mal de la cabeza! he's not right in the head
    esas cosas me ponen mal things like that really upset me
    2
    (incómodo, a disgusto): ¿tan mal estás aquí que te quieres ir? are you so unhappy here that you want to leave?
    tú allí estás mal you aren't comfortable there
    (refiriéndose al atractivo sexual): no está nada mal he's/she's not at all bad ( colloq)
    C (desagradable) ‹oler/saber› bad
    aquí huele mal there's a horrible smell in here, it smells in here
    no sabe tan mal it doesn't taste that bad
    esta leche huele mal this milk smells bad o off
    D
    (insatisfactorio): los soufflés siempre me quedan mal my soufflés never turn out right
    estoy or quedé or salí muy mal en esta foto I look awful in this photo
    le queda mal ese peinado that hairstyle doesn't suit her
    la casa no está mal, pero es cara the house isn't bad o is quite nice but it's expensive
    sacarnos un millón no estaría nada mal I wouldn't mind winning a million
    E (incorrecto) wrong
    la fecha está mal the date is wrong
    creo que está muy mal no decírselo I think it's very wrong o bad not to tell her
    está mal que le hables en ese tono it's wrong (of you) to speak to him in that tone
    estuviste muy mal en no ayudarlo it was wrong of you not to help him
    F (indicando escasez) estar mal DE algo:
    estamos mal de dinero we're hard up ( colloq), we're short of money
    estamos mal de arroz we have hardly any rice (left), we're low on o almost out of rice
    mal3
    A (de manera no satisfactoria) ‹hecho/organizado/pintado/vestido› badly
    canta muy mal she sings very badly, she's a very bad singer, she's very bad at singing
    se expresó mal he didn't express himself very well, he expressed himself badly
    te oigo muy mal I can hardly hear you, I can't hear you very well
    en el colegio se come muy mal the food's terrible at school
    le fue mal en los exámenes his exams went badly
    de mal en peor from bad to worse
    B
    (desventajosamente): se casó muy mal she made a bad marriage
    vendieron muy mal la casa they got a terrible price for the house
    el negocio marcha mal the business isn't doing very well
    C (desfavorablemente) badly, ill
    no hables mal de ella don't speak badly o ill of her
    piensa mal de todo el mundo he thinks ill of everyone
    D
    1 (de manera errónea, incorrecta) wrong, wrongly
    lo has hecho mal you've done it wrong
    mi nombre está mal escrito my name has been misspelt, my name is spelt/has been spelt wrong(ly)
    te han informado mal you've been badly o wrongly informed
    te entendí mal I misunderstood you, I didn't understand you properly
    obró or procedió mal he acted wrongly o badly
    haces mal en no ir a verla it's wrong of you not to go and see her
    me contestó muy mal she answered me very rudely o in a very rude manner
    si te portas mal no te traigo más if you behave badly o if you misbehave I won't bring you again
    E
    (difícilmente): mal puedes saber si te gusta si no lo has probado you can hardly say o I don't see how you can say whether you like it when you haven't even tried it
    F ( en locs):
    hacer mal ( AmL) (a la salud): los fritos hacen mal al hígado fried food is bad for the liver
    comí algo que me hizo mal I ate something which didn't agree with me o which made me feel bad o ill
    ver tb mal4 m B. (↑ mal (4))
    mal que bien or ( Chi) mal que mal ( fam); somehow or other
    mal que me/te/nos pese whether I/you/we like it or not
    menos mal: aceptaron tu solicitud — ¡menos mal! they've accepted your application — thank goodness!
    ¡menos mal que le avisaron a tiempo! it's just as well they told him in time!
    ¡menos mal que no se enteró! it's a good thing o ( BrE) a good job she didn't find out! ( colloq)
    estar a mal con algn to be on bad terms with sb
    tomarse algo a mal to take sth to heart
    traer vt B. (↑ traer)
    Compuesto:
    mal nacido, mal nacida
    masculine, feminine swine ( colloq), rat ( colloq) ver tb maleducado1 (↑ maleducado (1)), maleducado2 (↑ maleducado (2))
    mal4
    A ( Fil) evil
    el bien y el mal good and evil, right and wrong
    líbranos del mal deliver us from evil
    B
    (daño, perjuicio): no le perdono todo el mal que me hizo I can't forgive her all the wrong she did me
    le estás haciendo un mal consintiéndole todo you're doing her a disservice o you're not doing her any good by giving in to her all the time
    el divorcio de sus padres le hizo mucho mal her parents' divorce did her a lot of harm
    lo que me dijo me hizo mucho mal what he said hurt me deeply o really hurt me
    ver tb mal3 adv F. (↑ mal (3))
    C
    (inconveniente, problema): los males que aquejan a nuestra sociedad the ills afflicting our society
    la contaminación es uno de los males de nuestro tiempo pollution is one of the evils of our time
    a grandes males grandes remedios desperate situations call for desperate measures
    no hay mal que cien años dure nothing goes on for ever
    no hay mal que por bien no venga every cloud has a silver lining
    mal de muchos, consuelo de tontos: … pero a mucha gente le pasó lo mismo — mal de muchos, consuelo de tontos … but the same thing happened to a lot of other people — so that makes you feel better, does it? ( iro)
    todos mis amigos suspendieron también, así que mal de muchos, consuelo de tontos all my friends failed too, so that's some consolation, I suppose o so that makes things a bit better, I suppose
    quien canta sus males espanta problems don't seem so bad if you keep cheerful
    Compuesto:
    (entre dos alternativas) lesser of two evils
    eso fue un mal menor porque se podría haber matado in fact he was lucky o he can count himself lucky, he could have been killed
    D ( Med)
    1 ( liter) (enfermedad) illness
    2
    (epilepsia): el mal (enfermedad) epilepsy
    cuando le da el mal when she has a fit
    Compuestos:
    Alzheimer's disease
    ( fam):
    tiene mal de amores he's lovesick
    Chagas' disease
    altitude sickness, mountain sickness
    evil eye
    le echó el mal de ojo or (CS) le hizo mal de ojo she gave him the evil eye
    Parkinson's disease
    ( euf); syphilis
    E (pena) trouble
    no me vengas a contar tus males don't come to me with your troubles
    * * *

     

    mal adjetivo: ver
    malo

    ■ adjetivo invariable
    1 [estar] ( enfermo) ill;
    ( anímicamente) in a bad way (colloq);
    ( incómodo) uncomfortable;

    ¡este está mal de la cabeza! he's not right in the head;
    esas cosas me ponen mal things like that really upset me
    2 (fam) ( en frases negativas) ( refiriéndose al aspecto):
    no está nada mal she's/he's/it's not at all bad (colloq)

    3 ( insatisfactorio): estoy or salí muy mal en esta foto I look awful in this photograph;

    4 [estar] ( incorrecto) wrong
    5 ( indicando escasez) estar or ir mal de algo ‹de dinero/tiempo› to be short of sth
    ■ adverbio
    1 ( de manera no satisfactoria) ‹vestir/cantar/jugar badly;

    te oigo muy mal I can hardly hear you;
    el negocio marcha mal the business isn't doing well;
    de mal en peor from bad to worse
    2 ( desfavorablemente) badly, ill;
    hablar mal de algn to speak badly o ill of sb

    3

    te han informado mal you've been badly o wrongly informed;

    te entendí mal I misunderstood you
    b) ( de manera reprensible) ‹obrar/partarse badly;


    me contestó muy mal she answered me very rudely
    4 ( desagradable) ‹oler/saber bad;
    aquí huele mal there's a horrible smell o it smells in here

    5 ( en locs)
    hacer mal (AmL) ( a la salud): esto hace mal al hígado this is bad for the liver;

    el pescado me hizo mal the fish didn't agree with me;
    menos mal: ¡menos mal! thank goodness!;
    ¡menos mal que le avisaron a tiempo! it's just as well they told him in time!;
    tomarse algo a mal to take sth to heart
    ■ sustantivo masculino
    1 (Fil) evil;

    2 (daño, perjuicio):

    3 ( cosa dañina) ill, evil;

    no hay mal que por bien no venga every cloud has a silver lining
    4 (Med) (liter) ( enfermedad) illness;

    mal de (las) altura(s) altitude sickness, mountain sickness
    5 ( pena) trouble
    mal
    I adj (delante de sustantivo masculino) bad
    un mal momento, (inoportuno) a bad time: está atravesando un mal momento, he's going through a bad patch ➣ malo,-a
    II sustantivo masculino
    1 evil, wrong
    más allá del bien y del mal, beyond good and evil
    2 (perjuicio) harm: me ha hecho mucho mal, it really hurt me
    mal de ojo, the evil eye
    3 (dolencia) illness, disease: padece un mal incurable, she suffers from an incurable disease
    III adverbio
    1 (de mala manera, incorrectamente) badly, wrong: oye muy mal, she can hardly hear
    todo me sale mal, everything I do turns out badly
    me siento mal del estómago, I've got an upset stomach
    menos mal que estás aquí, it's a good job you are here
    2 (difícilmente) scarcely, hardly: si no me lo cuentas, mal puedo yo ayudarte, if you don't tell me I can scarcely help you
    ♦ Locuciones: llevar uno mal algo, to take sthg badly: lleva muy mal la muerte de su padre, he took the death of his father really badly
    mal que, even if: tendremos que ir mal que nos pese, whether we like it or not, we'll have to go
    mal que bien, somehow or other: mal que bien vamos tirando, we're managing quite well somehow or other
    ponerse a mal con alguien, to fall out with sb
    tomar uno a mal, to take sthg badly: no te lo tomes a mal, don't take it badly
    ' mal' also found in these entries:
    Spanish:
    agüero
    - añadidura
    - apestar
    - apestosa
    - apestoso
    - atufar
    - avenida
    - avenido
    - azotea
    - berrear
    - bicho
    - bien
    - caber
    - cabeza
    - caer
    - café
    - calcular
    - caldo
    - camino
    - cantar
    - carácter
    - cardo
    - chabacana
    - chabacano
    - chapuza
    - comportarse
    - comunicada
    - comunicado
    - conservarse
    - contraluz
    - contraria
    - contrario
    - criada
    - criado
    - daño
    - desastre
    - desencajada
    - desencajado
    - deslucir
    - despertar
    - día
    - dinero
    - educada
    - educado
    - efecto
    - empañarse
    - encajar
    - encaminada
    - encaminado
    - encontrar
    English:
    abuse
    - acquit
    - act up
    - agree
    - along
    - amulet
    - astray
    - bad
    - bad-tempered
    - badly
    - barring
    - best
    - bile
    - cheap
    - cloud
    - come off
    - condition
    - deal
    - deliver
    - disagree
    - disapprove
    - disrepair
    - do
    - do with
    - doom
    - downhill
    - embody
    - evil
    - evil eye
    - fit
    - flare up
    - foolish
    - foot
    - frown on
    - gnawing
    - go
    - go down
    - go off
    - god
    - going
    - good
    - greasy
    - grief
    - grim
    - grin
    - grumpy
    - half-baked
    - hash
    - health
    - hinder
    * * *
    adj
    ver malo
    nm
    1. [maldad]
    el mal evil;
    Literario
    las fuerzas del mal the forces of darkness o evil
    2. [daño] harm, damage;
    nadie sufrió ningún mal no one was harmed, no one suffered any harm;
    ¿no le hará mal al bebé tanta agua? all that water can't be good for the baby;
    no te hará ningún mal salir un rato it won't harm you o it won't do you any harm to go out for a while;
    mal de ojo evil eye;
    echarle o CSur [m5] hacerle (el) mal de ojo a alguien to give sb the evil eye;
    Arquit el mal de la piedra = the problem of crumbling masonry caused by pollution etc
    3. [enfermedad] illness;
    Fig
    esto te curará todos los males this will make you feel better;
    tener mal de amores to be lovesick
    mal de (las) altura(s) altitude sickness;
    mal de montaña mountain sickness;
    Ven mal de páramo altitude sickness; Fam el mal de las vacas locas mad cow disease
    4. [problema, inconveniente] bad thing;
    el hambre y la pobreza son males que afectan al Tercer Mundo hunger and poverty are problems o ills which affect the Third World;
    entre las dos opciones, es el mal menor it's the lesser of two evils;
    un mal necesario a necessary evil
    5. Comp
    del mal, el menos it's the lesser of two evils;
    la crisis pasará, no hay mal que cien años dure the recession will end sooner or later, these things never last forever;
    a grandes males, grandes remedios drastic situations demand drastic action;
    mal de muchos, consuelo de todos o [m5]de tontos: he suspendido, pero también mis compañeros – mal de muchos, consuelo de tontos o [m5] de todos I failed, but so did my classmates – it doesn't make it all right, just because they did too;
    lo mismo pasa en otros países – mal de muchos, consuelo de tontos o [m5] de todos the same thing happens in other countries – that doesn't make it any better, though;
    no hay mal que por bien no venga every cloud has a silver lining
    adv
    1. [incorrectamente] wrong;
    obrar mal to do wrong;
    portarse mal to behave badly;
    juzgar mal a alguien to misjudge sb;
    está mal hecho [un informe, un trabajo] it hasn't been done properly;
    [un producto, un aparato] it's badly made;
    eso está mal hecho, no debían haberlo aceptado it was wrong of them, they shouldn't have accepted it;
    está mal eso que has hecho what you've done is wrong;
    hacer algo mal to do sth wrong;
    has escrito mal esta palabra you've spelt that word wrong;
    hiciste mal en decírselo it was wrong of you to tell him;
    está mal que yo lo diga, pero esta sopa esta buenísima this soup is delicious, although I say so myself
    2. [inadecuadamente, insuficientemente] badly;
    creo que me he explicado mal I'm not sure I've explained myself clearly;
    oigo/veo mal I can't hear/see very well;
    el niño come bastante mal the boy isn't eating properly o very well;
    calculé mal el tiempo I miscalculated the time;
    canta muy mal she sings terribly, she's a terrible singer;
    esta puerta cierra mal this door doesn't shut properly;
    andar mal de dinero to be short of money;
    andamos mal de azúcar we're running out of sugar;
    la empresa/el equipo va mal the company/team isn't doing very well;
    va mal en la universidad she's not doing very well at university;
    le fue mal en la entrevista his interview didn't go very well;
    el sueldo no está nada mal the pay's pretty good, the pay isn't at all bad;
    ese chico no está nada mal that boy's not bad o pretty nice;
    la reparación quedó mal it wasn't repaired properly;
    me quedó mal el retrato my portrait didn't come out right;
    la conferencia/reunión salió mal the talk/meeting went badly;
    la fiesta salió mal the party was a failure
    3. [desagradablemente, desfavorablemente]
    encontrarse mal [enfermo] to feel ill;
    [incómodo] to feel uncomfortable;
    estar mal [de salud] to be o feel ill;
    [de calidad] to be bad;
    hablar mal de alguien to speak ill of sb;
    oler mal to smell bad;
    ¡qué mal huele! what a smell!;
    Fam Fig
    esto me huele mal this smells fishy to me;
    pasarlo mal to have a bad time;
    pensar mal de alguien to think ill of sb;
    saber mal to taste bad;
    Fig
    me supo mal que no vinieses a despedirme I was a bit put out that you didn't come to see me off;
    me sabe muy mal que hablen a mis espaldas I don't like it that they talk behind my back;
    sentar mal a alguien [ropa] not to suit sb;
    [comida] to disagree with sb; [comentario, actitud] to upset sb
    4. [difícilmente] hardly;
    mal puede saberlo si no se lo cuentas he's hardly going to know if you don't tell him, how's he supposed to know if you don't tell him?
    5. Comp
    estar a mal con alguien to have fallen out with sb;
    ir de mal en peor to go from bad to worse;
    no estaría mal que… it would be nice if…;
    tomar algo a mal to take sth the wrong way
    mal que loc conj
    although, even though;
    mal que te pese, las cosas están así whether you like it or not, that's the way things are;
    mal que bien somehow or other
    * * *
    I adjmalo
    II adv badly;
    mal que bien one way or the other;
    ¡no está mal! it isn’t bad!;
    ¡menos mal! thank goodness!;
    no hay mal que por bien no venga every cloud has a silver lining;
    hacer mal en hacer algo be wrong to do sth;
    ir de mal en peor go from bad to worse;
    estar a mal con alguien be on bad terms with s.o.;
    hablar mal de alguien speak ill of s.o.;
    poner mal a alguien criticize s.o.;
    ponerse a mal con alguien fall out with s.o.;
    tomarse algo a mal take sth badly;
    ponerse mal get sick
    III m MED illness;
    el mal menor the lesser of two evils
    * * *
    mal adv
    1) : badly, poorly
    baila muy mal: he dances very badly
    2) : wrong, incorrectly
    me entendió mal: she misunderstood me
    3) : with difficulty, hardly
    mal puedo oírte: I can hardly hear you
    4)
    de mal en peor : from bad to worse
    5)
    menos mal : it could have been worse
    mal adj malo
    mal nm
    1) : evil, wrong
    2) daño: harm, damage
    3) desgracia: misfortune
    4) enfermedad: illness, sickness
    * * *
    mal1 adj bad [comp. worse; superl. worst]
    mal2 adv
    1. (en general) badly [comp. worse; superl. worst]
    2. (de manera desagradable) bad [comp. worse; superl. worst]
    3. (enfermo) ill [comp. worse; superl. worst]
    me encuentro mal I don't feel well / I feel ill
    mal3 n
    1. (daño) harm / wrong
    2. (maldad) evil
    3. (problema) problem

    Spanish-English dictionary > mal

  • 8 axabarciar

    Axabarciar, es tratar, vender, comprar, cambiar, etc. Cuntu you aquindi nisti primeiru llibru qu'un astur fae con ñaturallidá, con honradé, con amore grandie ya ñoble que disdi guaxetín na miou xenciétcha ya ñatural alma se fexu hacia tous lus melgueirus y'embruxantes chugares de la miou mantina tierra d'Asturies, ya de toes les Fidalgues xentes que la poblen, falu you que nagora mesmu tenu ñecexidá de cuntayes un cuintu que nun ye tal couxa, perque cuaxi tóu lu que falu aquindi fóu verdá. Ya cumu encalda mu ben nista pallabra, pos nagua mexor que como exemplu qu'isti casu que per oitre lláu pué xervir tamén d'escola. (Cuento yo aquí en este diccionario primero que hace un astur con documentación, naturalidad y suprema honradez, lleno de un amor grande y noble que desde niño en mi sencilla y natural alma se hizo, hacia todos los dulces y embrujantes lugares de mi amada Tierrina Asturiana, y hacia todas las Hidalgas gentes que la pueblan. Digo que ahora mismo tengo necesidad de contarles un cuento, que no es tal cosa, porque casi todo lo que les voy a contar ha sido una auténtica verdad, y como tal alumbramiento tiene el origen en esta palabra, pues nada mejor que este ejemplo, que por otro lado puede servir también de escuela). (LES XABARCEIRES) L'Aldexuxán (aldea de Susana) yera la miou aldina, fae ya un faticáu d'anus cundu you yera un guaxín, despós de l’achuquinante 'ngarradiétcha, que xemóu de cadarmus toes les teixáes de la miou embruxante Asturies, apaxiétchandu de llutus, mexeries, fames, atristeyáus ya enfernales dollores a toes les xentes, lu mesmu las prietes que yeren las drechistes, que lus roxus que yeren de las esquerdas. (La aldea de Susana era mi aldea, hace ya muchos años cuando yo era un niño después de la asesinante guerra que sembró de cadáveres todas las casas de mi embrujante Asturias, vistiendo de lutos, miserias, hambre e infernales dolores a todas sus nobles gentes, lo mismo a los negros que eran los derechistas, que a los rojos que eran los de las izquierdas). —Por aquel entonces, cuando el hambre, la necesidad y la miseria se enseñoreaban de les teixáes (lares) mejor dicho de los hijos y de las viudas de los perdedores, ya que los pobres, los que no estaban encuandicáus (sepultados) s'atopaben arretrigáus nes cárxeles, (encadenados en las cárceles) ya oitres con más xuerte, xebráranse per miéu 'l hermenu venceor pal extranxeiru. (Y otros con más suerte, se marcharan por miedo al hermano vencedor para el extranjero). —Cuento yo, que por aquellos tristes aconteceres sucedió en mi aldea esta historia que ahora al recordarla tras más de cuarenta años de haber sucedido, trae a mi pensamiento una añoranza triste, nel mesmu lleldar que me fae xonreyire. En el mismo suceder que me hace sonreir, ya que el caso según mi humilde parecer se las trae, porque todos los personajes qu'encaldan (hacen) esta cierta, historia, eran seres que para poder vivir tenían que luchar bravamente todos los amanecidos días, no importa cómo lo hicieran; pero por aquellos tristes tiempos el que no luchaba no comía, no es como hoy, que se tira más comida en un día a la basura, que en los tiempos de esta historia comía toda Asturias en una semana. —Yera mi aldina tan bétcha en allumbrar frutos, que desde los principios del branu (verano), fasta lu fondeiru de la xeronda (hasta lo último del otoño), talmente parecía mi melgueiru chugar (dulce pueblo), el mismo jardín que el Creador debe de tener reservada para las sencillas y buenas gentes que tras la muerte sean huéspedes de su Santificante Reino. Tal exquisita riqueza natural daba lugar, a que casi todos los vecinos tuviesen un pollino que espatuxara llixeiru (andase rápido), y fuese resistente para que no se esmurgazara esventronáu (cayera reventado) en los difíciles y abruptos caminos, con las maniegas (cestas) encima de su albarda amamplenáes (llenas) de sabrosos frutos, antes de llegar a la romería o fiesta donde iba destinado tal manjar, así fueran higos, cerezas, ciruelas, peras, etc., etc., etc. Algunas veces también solían llevar manzanines arroxáes nel fornu (manzanas asadas en el horno) y ablanines turráes nel mesmu cheldar (y avellanas asadas en el mismo lugar), y estas frutas así tratadas, tenían un gusto tan exquisito que uno no se hartaba nunca de comer por ellas. Por estos quehaceres y otros múltiples necesarios en sus caseríos, cada vecino cuidaba a su pollino todo el año, como la mejor de sus prendas, porque era el humilde pollino el único medio de locomoción que tenían para efectuar infinidad de trabajos y muy necesarios traslados. Decía el pedáneo de mi aldea, donde sucedió esta historia que estoy empezando a relatarles, que un pollinín d'arremangu (de valía), le proporcionaba más ganancias al aldeano que una xuntura de les mexores vaques (pareja de sus mejores vacas). Pero endenantes d'afondigoname nel contare lus fechus que fixerun les xabarceires del miou chugar (antes de ahondar en los hechos que dieron lugar las tratantas de mi pueblo), voy a contar así d'esboriaúra (de resbalón), lo que le ha sucedido al razonero alcalde de mi aldeina: Hubiérase casado Graciano cuando era muy joven aun, con Ramona la de Juan de Pacha, que era una mozacona (mozona) de ñidies (finas) mexierches (mejillas), arregañaónes ñalgues (apetecibles nalgas) y un entamu (senos) también empericotáu (prominente, estupendo), que hacían de Ramona una muchacha también formada y deseable, que ni el más exigente sería capaz de deximiya per mu fartu qu'andubiés de clica (nadie la despreciaría por muy harto que estuviese de mujeres). Pero Graciano que por aquel entonces era pobre, aunque dueño de un ameruxamientu d'arganáes, que lu ateixaben nel xeitu del querer escombútchire, (unas crecidas ansias que le resguardaba en el lugar de querer, medrar, enriquecerse, etc.). Mas él pensaba y con buen tino, que jamás sus aspiraciones podría alcanzarlas en la aldea, por tal razón decidió emigrar, y como le acompañaba la suerte de tener un hermano en las Américas, pues un día endubitchóu lus sous fatinus (lió sus ropas), despidióse con lágrimas en sus ojos de su mujer e hijo que por entonces aun no había cumplido un año, y colóu (marchó) para La Habana, donde trabajó como un esclavo durante diez años, sin desperdiciar ni menos gastar ni una perrina (cinco céntimos). Con una buena cuarexá de cuartus (cartera de dinero). Ilegó pasado este tiempo a su aldea, cargado como un abetchún (abejón), de paxiétchus, llásticus, xoyiquines, ya fatáus d'oitres couxiquines, (de trajes, ropas, joyas, y muchas otras preciadas cosas. Hizo su entrada en la aldea en los postreirus (últimos días del mes de Xeneiru), precisamente cuando el día atapecía (oscurecía), por eso, como su teixá (casa) era la primera de la aldea, y hacía un frío y una ventisca que a todo el mundo refugiaba tras de sus lares, con ningún vecino se encontró, que le dijese o le pusiese de aviso contra alguna cosa. Salió su mujer a recibirle a la correlada llena de gozo y de contentura, engavitóuse (enganchose) la Ramona a su cuello loca de alegría, bexucóuyu per tous lus lláus esgalazá (besole por todos los lados con ansias), en el lleldar (hacer) que desfayénduse (deshaciéndose) en chárimes (lágrimas) y xoponcius (mareos, sustos, etc), que le hacían temblar como una vara verde, y después d’allancar (plantar) las rodiétches (rodillas) encima de las llábanas (losas), dijo bajando la cabeza y xofitándula (apoyándola) entre los atavarius (bragueta), de su hombre, en el encaldar (hacer) que s’arretrigaba a sous cadriles (se abrazaba a sus piernas). ¡Achuquíname, achuquíname miou Gracianu, endenantes de que te cunte, lu paraximesquéiramente que me portéi, metantu que tou faíes la Bana nel extranxeiru! (Asesíname, asesíname mi Graciano, antes de que te cuente, que te he hecho de menos con otros hombres, mientras que tu, te hacías rico en el extranjero). ¡Bueno Ramona..., ya tendrás tiempo de decirme todo cuanto de bueno o malo hayas hecho... pero ahora dime ¿dónde está el pequeño? ¡Apuesto a que ya está hecho un mozaquín (adolescente), listo y trabajador como lo que es su padre, que fexu más pesos na Bana (que hizo más duros en La Habana), que de pelos tenedis entrambus ya dos en vuexes motcheres! ¡Bueno los niños, quiero decir Tanín, güéi dexelu nel teixu miou má, pos comu tenu fatáus de couxes qu'escutire coutigu, ya non sei per la primeira que comencipiare, pos ista nuétchi quixe quedáme sola pa faluchar al nuexu encaldare! (Hoy le he dejado en la casa de mi madre, pues como tengo muchas cosas que discutir contigo, y no se por cuál he de comenzar, por éso esta noche he querido quedarme sola para hablar sin que nadie nos enrede). Lo primero que hizo la Ramona fue prepararle la cena a su marido, y al parejo que en esta faena se entretenía, iba preguntándole sucesos que a él le habían acontecido, quedándose siempre muy admirada de cuanto le decía su esposo. Pero después que el Graciano se fartucóu dé xamón, ya güevus con choricinus, arrutióu encomoláu perque l'entelaura inflabai 'l banduyu, plantói fuéu a un pitu, llancói 'n fondigoná 'n par de fumáes, ya sonriyénduse mu felliz dixói a la sou mutcher: (Se hartó de jamón, huevos y chorizos, eructó incomodado por haber abusado de tanta comida que con pesadez le hinchaba la barriga, le pegó fuego a un buen cigarro, le sacudió un par de fumadas, y después sonriéndose muy feliz le dijo a su mujer): ¡Desde que me he marchado a las Américas hasta ahora, no he comido una comida que mejor me supiera que ésta que me has preparado en tan poco tiempo y con tanta arte. Por el mundo adelante mi querida Ramona, no se harta uno nada más que de mollicies (cosas malas). Mucho cacíu pintureiru (cacharros lujosos), mucha cuchara limpia y resplandeciente, mucho sirviente que te trata con tanto mimo como si fueses un banquero, pero los platos son pequeños, y la comida que en ellos vacian (echan), tiene escosáu güétchus de rustíu (que no tiene grasa, que no está sazonada). Más sustancia tiene aquí un potaráu de llabaza de la que chamus a lus bracus (una pota de fregaduras de la que servimos a los cerdos), que todo lo que come en el día un trabajador en las Américas, y si uno trae dineros de aquellas lejanas tierras, es a cuenta de la mucha hambre, calamidades y sufrimientos que uno tiene que aguantar allí. Aquí en las aldeas pensamos cuantos nos vamos para allá, que en cuanto lleguemos, atopamus lus cuartus tremáus pe les caleyes! (encontramos los dineros tirados por las calles). ¡Bueno Ramonina, ahora ya me puedes contar lo que has hecho por aquí, que me parece que abundu enfucheráu (muy sucio) y grave debe de ser, cuando endenantes de entrare na miou teixá, de rodiétches me suplicabes que t'achuquinara! (antes de entrar en mi casa, de rodillas me suplicabas, que te asesinara). ¡Non sei Gracianín perquéi llugar comencipiar, pos tou enllordióxe d’enria mín, comu se ‘l mesmu diañu me l'encalducar! (No sé Gracianín por qué lugar voy a dar comienzo, pues todo se enlodó encima de mí, como si el mismo demonio me lo preparara). Deciale Ramona sentada en el escaño, detrás del aburióxu (ardiente) lar, mirando de frente para su marido y alumbrando a la par un torrente de lágrimas, que resbalaban por sus hermosas y coloreantes mejillas, que resplandecían a la luz del fuego, lo mismo que si estuviesen entafarnáes (untadas) con manteiga (untadas con manteca). Graciano que la propiaba con el mismo arrobo de enamoramiento que por ella siempre había tenido. Le dijo con voz halagosa que ya consigo llevaba el perdón que con tanta argucia su esposa buscaba: ¡Anda Ramonina, déjate de choramicar (llorar), pues con tanta mexareta (meadura) de lágrimas, no vas a encantexar l'esgazaura que fixiste! (arreglar la rotura que has hecho). —Y ahora cuéntame de una vez cuál fue el mal que me has hecho, pues por lo que barrunto, me has hecho castrón fatáus (muchas) veces. ¡No Gracianín, no te he hecho de menos nada más que un par de veces, y te voy a contar sin deximite (ocultarte) nada, el por qué hice de paraxa (puta), pues no me he puesto patas arriba en la añuedaura del cibietchu (haciendo el amor) con nadie, porque mi cuerpo me lo pidiese, sino que ha sido la necesidad la que me ha obligado, pues bien sabes, que cuando tu te has marchado para La Habana, yo me quedé muy sola, con un niño entre mis brazos que nin falaba nin espatuxaba (que ni hablaba, ni andaba) !Ay! Gracianín de mis entretelas, del mi corazón y de los mis sentidos, puedo decirte ahora llena de alegría que te estoy viendo al lado mío, que con las lágrimas que alumbraron mis ojos en todos estos años de soledad que he vivido, navegaría sin hundirse el barco que te trajo de La Habana. ¿Y quién fue el culpable de mi desesperante llanto, de mi inconsolable sufriencia? ¡Sólo tu Gracianín, sólo tu eres el culpable, que me has dejado muy sola, y te marchaste para las Américas hace diez años, siendo yo en aquel tiempo una desventurada criatura que aun no tenía veinte años dígote yo que me has dejado encuandiada (empozada) dentro de la soledad y la pobreza, y en todo este largo tiempo, no me has mandado ni tan sólo una perrona (diez céntimos) con la que comprarle un llastiquín (una camisa, un jersey, etc., etc.) a nuestro hijo, y ahora me vienes tu diciendo que quieres al niño tanto y cuánto! ¡Bueno Ramonina, lo que yo hice o dejé de hacer, abundu bien fechu tá (muy bien hecho está). Hoy ya me encuentro en mi casa dueño de una betchá cuarexa (bien repleta, rica cartera) de dineros, y no quiero perder el tiempo explicándote lo que yo he sufrido y el trabajo que me ha costado atróupar (rejuntar) este capital, pero tu ahora sí que me vas a decir con quién o con quiénes me has traicionado durante el tiempo que he estado fuera de mi casa. Así pues, empieza luego y no pierdas el tiempo barajando pormenores noitres (en otros) caldaretus (ubres) que no sean los que estrincaste (ordeñaste) entre los atavarius (braguetas) de los hombres con los que has hecho el amor, mientras que yo en las Américas fechu 'n castrón, apelucaba cuartus pá betchar la cuarexa que traigu, (hecho un cabrón, recogía dineros para llenar la cartera que traigo). Ramona se levantó del escaño, echó al fuego cuatro astillas porque ya se estaba amorrentandu (apagándose) y después, arremetchandu lus güeyus, miróu 'l Gracianu con mala lleiche, ya díxole sen catar más atayus (abriendo desmesuradamente sus ojos, miró a Graciano y le dijo con enfado sin buscar más atajos). ¡A los dos años de colar (marcharte) tu por el mundo allantri, (adelante) se me puso el niño muy amolaín (enfermo), y no tuve más remedio que llevarle al mélicu (médico), y éste con palabras finas y muy melgueróuxas (dulces) me dijo que yo era una buena moza, que estaba muy guapa y que era muy hermosa, y muchas otras cosas mas que entre todas ellas me hicieron perder la cabeza, el caso fue que el médico me aseguró que el niño estaba realmente muy enfermo, y que sólo se comprometía a sanarle si yo... bueno... el caso fue que yo por curar al mióu fiyín (mi hijo) espurrime y encoyime baxu lus atavarius del mélicu y'añuédei 'l cibietchu cuá 'l un par de veices, (me estiré y me encogí debajo de la bragueta del médico e hice el amor con él un par de veces). Y de resultas de los dos achucáus (acostados) que fexe debaxu 'l allegre mélicu (que hice debajo del alegre médico), me quedé empanzorraona (preñada) y parí otro rapacín (niño) que ahora ya tiene siete años. Así que yo considero que si tú estuvieses en mi lugar, harías lo mismo que yo he hecho, pues por un hijo una madre da todo cuanto tenga y más para con ello! Graciano que era de naturaleza muy tranquilo y a pesar de ser un cornudo era listo y razonero, le dijo sin enfadarse ni levantar más una palabra que otra: ¡Por un hijo una mujer casada debe de entregarlo todo verdad es, todo menos su honra, porque la honra en la mujer casada tiene más valor, que todos los hijos que pueda tener y hasta inclusive más que su propia vida. Porque de ahora en adelante, lus tous nenus namái que serán pá les xentes que fius de paraxona. (Los tus niños nada más que serán para las gentes que hijos de puta). Y tu... una paraxete (putina) mirada en todo momento por los hombres, como pan caliente fácil d'allancái 'l denti (hincarle el diente). Y yo... un cabrón consentido, que ha de ser la guasa y la murga de todos mis vecinos y de cualquier gente que sepa de mi vergüenza! En buena razón acaidonaban (dirigíanse) las palabras del Graciano, pues pronto sus vecinos armados con la socarronera malicia de las gentes de la aldea, empezaron a torearlo, diciéndole entre amistosas risas y halagüeñas palabras, ofensivos insultos, que ponían al pobre Graciano lo mismo que un pingayu (trapo viejo), y como Graciano era simpático y buena persona, aun les daba lugar más xeitu (sitio), para que se apropiaran de mayores confianzas, y ya no sólo eran sus vecinos los que de continuo le provocaban, sino todas las gentes que le conocían, pues un día que estaba segando hierba en un prado que tenía al lado de la carretera, pasó por allí una pareja de los guardias civiles de servicio que eran amigos suyos, y después de torearle un tiempo como todo el mundo hacía, uno de los guardias le preguntó: ¿Qué carrera les vas a dar a tus hijos Graciano? ¡Pues como tienes dineros amamplén (muchos), no estaría mal que los estudiases para xebralus (apartarlos) de estar mayucandu (majando) terrones toda la vida lo mismo que tu haces! Graciano quedose mirando para el guardia sonriéndose como si nada ofensivo le hubiera dicho, y después apurriénduyes (dándoles) la petaca para que enrrodietcharan (liaran) un cigarrillo, cuando los tres estaban aborronandu (fumando) muy tranquilos les dijo: ¡Mucha razón tienes Juaquín, ya que majar terrones no es un oficio descansado ni productivo para nadie, por eso, a mi primer hijo, que es el mío verdadero, le voy a estudiar hasta que se convierta en un buen ingeniero, aunque tenga que vender sino me alcanza cuanto tengo, hasta mi honrado apellido, que por ser tal cosa, en todo el mundo ha tenido siempre buen crédito, y al otro por ser hijo de mi mujer que xebrose (se fue) de la honradez, y se situó entre la hedionda troya (suciedad) donde se enchamuergan (ensucian) las paraxas (putas). En pocas palabras, por ser hijo de puta, le voy a enchufar en el xuzgáu (juzgado), y si no sirve para este menester, entonces le afilio a la guardia civil! Al guardia Juaquín, xelósele (,helósele) d'afechu (del todo) la maliciosa sonrisa que mostraba entre sus labios, y poniéndose muy serio le dijo: ¡Ten cuidado con lo que dices Graciano, porque me parece a mí que no das puntada sin hilo, así que se acabaron las bromas, y de ahora en adelante con nosotros ándate derecho, sino quieres que te enchufemos en la cárcel por tener la lengua demasiado larga y ser tus palabras mal intencionadas! Descubrió Graciano aquel día, que el don de la palabra era un arma muy poderosa, con la que conseguiría manejándola con astucia y solapadamente insultativa, lograr que sus agudosos vecinos se mirasen muy bien antes de lanzarles puchas (sátiras), haciendo de su persona el hazmerreir de todo el concejo. El habíale dicho al guardia Joaquín sin la menor intención de ofensa hacia su persona ni a nadie, que el hijo de su mujer por ser nacido de mala madre, le colocaría en la Guardia Civil, cosa que incomodó grandemente a Joaquín, demostrando con sus inocentes palabras que no es oro todo cuanto reluce, y que todo el mundo tiene algo de suciedad escondida o a la vista, de la que suele avergonzarse. Desde ahora en adelante, escrutaría en la vida y pasado de sus vecinos, y cuando de él se mofasen, les taparía la boca lanzándoles al rostro como arma de defensa y ataque todo cuanto de despreciable y asqueroso, en sus vidas o familias hubiere; y de esta forma, ya se mirarían ellos de volver con sus ya cansadas e insultantes sátiras a molestarle. Y ahora, tras el xemeyu (retrato) que hice del alcalde de mi aldea, escantoyándulu namái que per un cornetchal (rompiéndole nada más que por una esquina) de las muchas que el condenado tenía, voy a hondear ya sin hacer pouxa (parada) ni xebraura (apartamiento) en la historia de las Xabarceiras (tratantas), que entrambas y dos eran de gafas (venenosas) como un perro con la boca negra. «MANOLA Y VENANCIA» Moraban en mi aldeina dos mucherucas (mujerucas), que eran hermanas en apariencia y al decir de ellas también de familia, ya que habían nacido por el mismo furacu (agujero), no eran ya jóvenes cuando yo las conocí, pues paseábanse por la vida con la edad de comenzar a maurecer (madurar), eran las más pobres del lugar (descontándome a mí por supuesto), ya que no les acompañaba más riqueza que una vieja pochina (burra), y por esta pobreza que las acompañaba, allindiaben (cuidaban) a su borrica Facunda, con tanto cariño y esmero, como si en verdad fuese hija de entrambas. Estas mujeres no eran nacidas en mi aldea, y verdaderamente tampoco a ciencia cierta nadie sabía el lugar de su nacencia, lo cierto es que habíanse asentado en mi aldea cuando se terminó la guerra, y vivían en una muy humilde casuca que compraran con algunos dineros que traían, vivían en mi lugar desde aquella época, ganándose su vida con libertad e inteligencia, si se puede denominar así, al apoderarse de lo que muchas veces no les pertenecía. Decian algunos vecinos, y yo no sé si era cierto, que durante toda la guerra habían estado de paraxas (putas) por el frente, haciendo felices a los milicianos primero y después a los vencedores, más sin embargo yo creo que esto no era verdad, porque entrambas y dos físicamente no valían ni para un tiro de escopeta. Nosotros las conocíamos por el apodo de las Xabarceiras, y eran bajas de talla, secas de carne, con rostro de brujas feas y lagañosas, dueñas de un mal genio y peores intenciones que el mismo demonio, y garruxantes nas engarradiétchas (valientes, decididas en las peleas). La de más edad se llamaba Manola, y tal parecía que sus padres la habían fabricado con el puro veneno, y aparte tenía una lengua tan ofensiva y desarrendada, que dejaba en porriques (desnudo) al más pecaminoso de los arrieros. Venancia que era la otra, no algamia (alcanzaba) a su hermana en el ser tan garruxante, pero se aparejaba al lado de ella, en tener los dedos largos y las uñas raguñonas (arañosas) para mal de las tranquilas gentes, donde se engarrapelaban (enredaban) muchas veces los intereses de los vecinos. Las rapiegas Xabarceiras, cuando los campos se cubrían de frutos y los árboles se enseñoreaban con el manto lujoso y natural de los saludables y exquisitos frutos, ellas solían comprar en caña (en el árbol) o escandanaban (recogían) sin ningún permiso, las mejores frutas, y prestas corrían a venderlas por todas las aldeas y mercados de los tres concejos vecinos, y con estas ganancias, ellas prohibían al fantasma del hambre, que no espurriera (estirase) el hocico, agolifandu (oliendo) en su lar, en ningún día del año, por prietu (negro) que éste escombuyere (viniese, naciese). En la casa de las Xabarceiras, a pesar que por aquel entonces los tiempos eran muy difíciles y el hambre se recostaba en todas las esquinas, entre otras cosas en su lar jamás faltaba el cafetacu, y el frasco de marrasquinu (anís, caña, etc.), al que las dos hermanas le hacían halagos con parejo tino, pues érales el café ey el aguardiente tan llambión (goloso), como el tabaco de cuarterón, ya que sonrientes, gozosas y felices, apuxaben (tiraban) por él, con el mismo placer que escosaban (secaban) el pintureru frasco del aguardiente. Muchas veces cuando estaban sentadas con tranquilidad en su casa antroxánduse (festejándose) con las copaxas (copas) y el cigarrillo, decíale la Manola a su hermana entre xorbu ya xorbu (trago y trago) y cigarrillo prendido con la colilla del otro, esta sentencia muy verdadera: ¡Es mucho más fructuoso unos minutos de trato si están bien hechos, que cien horas de trabajo agabuxá (agachada) en las estayas (tajos), haciendo labores para los vecinos, que son más olvidadizos después de hacerles el trabajo, que agradecidos para pagarte en justicia el sudor que en sus tierras has derramado! Pero aquel año las Xabarceiras estaban encuandiadas (empozadas) dentro de un mal estar que mazábayes enoxáes fasta el mesmu fégadu (sacudíales enojadas hasta los mismos hígados), y todo había sido por la causa de no haber sido eficaces en el llindiáu (cuidado) de su pollina Facunda, pues un día que la habían dejado sin vigilancia guareciendu (pastiando) en el pasto comunal, piescóula (cogióla) por su cuenta y riesgo el alegre pollino de Rosendo el goxeiru (cestero), que el condenado tenía unos coyonzones (testículos) que le pingaben (colgaban) hasta el suelo, y se daba muy buena maña en no dejar una pollina manía (sin preñar), por vieja que fuera, y aunque no tuviese gana de que l’añuedaren el cibietchu (que le hicieren el amor). Por esto la Manola que era la que acaidonaba (dirigía) las riendas de su teixu (casa), se abayucaba (se movía) aquel año que corría por los primeros días del mes de Junio, con todos los demonios del infierno haciéndole mil travesuras en su cerebro, y todo era por la causa de la paraxona de sou potchina (de la putona de su pollina), que de resultas del esfoitu (confío) que con ella habían tenido, que fuera bien aprovechado por el alegre pollino del goxeiru (cestero), espatuxaba (andaba) la pobre con una ventroná (barrigada), que trabajo le costaba revolverse. ¡Diañu de bruxa (demonio de bruja), con lo vietcha (vieja) que es, y todavía tuvo la puñetera calentura para que en un momento que la dejamos de la mano, de ir hacer xaceda (camera, sitio) debajo de las patas del condenado burro del maldito goxeiru (cestero). ¡Pues en algo tenemos qu’estenciar (inventar, hacer), para poder llevar la fruta este año, a los mercados y a las aldeas, ya que si no ganamos por el verano los dineros que necesitamos, cuando llegue el invierno, entrará en nuestro hogar de la mano del frío también el hambre. —Está visto que con la Facunda no podemos llegar a ninguna parte pues está la condenada con un baduyáu (barrigada) que apenas puede tartirse (moverse). En buen compromiso nos ha colocado el zaramachón del maldito pollino del goxeiru, que quiera Dios que el demonio le asesine y al amo con él, pues cada vez que veo alguno de entrambos, se me sube la sangre a la cabeza y me pongo en tal trance, que tengo miedo de que un día no pueda contenerme y les parta el alma a entrambos. Todo esto y algunas cosas más, se lo estaba diciendo la Manola que en el lleldar (hacer) ya se encontraba medio tarrasca (borracha), a su hermana Venancia, que intentó consolarla aconsejándole, que lo mejor que hacían, era bajarla el lunes al mercado de la Villa, y con lo que le dieran por ella, y un poco más que pusieran encima, mercarían un burro de arte, que las libraría del complicado problema que las atañía (conducía). En esta conversación se encontraban las afligidas Xabarceiras aquella tarde buscándole encantexu (remedio, remiendo) para su desgracia, cuando hicieron entrada en la aldea una caterva de gitanos, llegaban todos dentro de una alegrosa folixa (juerga, algarabía), que tal parecía que todos eran tan felices como los mismos ángeles moradores del Cielo. Y sin pedirle permiso a nadie, dispusiéronse a pasar la noche debajo de los hórreos que se asentaban en el centro de la aldea, lugar que desde inmemoriales tiempos, siempre solían hacer acomodo sin que ningún vecino los molestara, todos los titiriteros, hojalateros, gitanos y demás transitantes que llegaban con alguna de sus embajadas a la aldea. «PASCUALÓN EL GITANO» Mientras que sus hombres desaparejaban los burros y disponían su ajuar las hábiles y astutas gitanas con el cabás colgado del brazo, y un montón de artesanas cestas encima de la cabeza, se internaban por todas les caleyes (callejas) de la aldea, en el trabajo de equivocar al primer aldeano que se las diera de listo, y de casa en casa, intentando vender su arte, o pedigüeñando cualquier cosa, ya que todo les venía bien, llegaron a la postre a la morada de Manola, que ya tenía ésta pensado desde el momento que endilgóu (que avistó) a los gitanos, el efectuar un saneado trato con ellos a cuenta de la su pollina Facunda. Las gitanas nada más llegar ante su presencia, la saludaron siempre con la sonrisa en los labios y la humildad con ella, cualidades indispensables que el timador maneja, como si propias suyas fueren, y de esta guisa, le dieron las buenas tardes en el momento que una de ellas le preguntó sin perder más tiempo: ¿Oigame señora, no tendrá alguna cosa de comedera por el desván a cambio de una de estas cestinas tan serviciosas? Así le habló una de las dos gitanas que en pareja venían haciéndose la desvalida y la inocente, mientras que su compañera sonriéndose por lo bajo, y sin urniar (hablar palabra), aprestábase en el sacar de su faltriquera un fatu de baraxeta (un trapo de baraja), y nada más que su socia fexu pouxa nel falare (hizo un descanso en su charla) con la Manola, cogió la palabra la gitana de la baraja, y se hondeó en el registro de querer echarles las cartas, decirles la buenaventura, o leerles la suerte, pues asegurábales la sagaz gitana, que ella había nacido con el sobrenatural don, de poder leer en la palma de la mano el destino de las personas, que se halla escrito desde su nacencia en un lenguaje misterioso, que sólo los elegidos pueden leer sin la menor equivocación. La Manola, que yo puedo asegurar que la más espabilada gitana podía ser nada más que su discípula, apropiaba y miraba de soslayo a las gitanas haciéndose la fatona (tonta), mientras que sus vidayas (sienes) moldeaban el negocio que con su Facunda iba hacer encima de los rapiegus xitanus (zorros gitanos), pues ella para sus adentros se decía, que quien equivoca a un manexador (manejador) de enredos, hasta los mismos jueces le ayudarían a xebrase (marcharse) del refregado aunque éste se hendiera, en algo que bien no olíese y sonado fuera. Así pues, que cuando la gitana ya se había creído que la Manola iba a ser un tonto cliente que le pagase sus enredos, en el magín de la Xabarceira ya estaba encaldáu (hecho), el cambiar a su Facunda, por un pollino que ellos trajeran, que no cojeara de ningún lado, y que no fuese muy cargado de años. El caso fue, que cuando la gitana ya le iba a coger su mano para leerle su buena suerte, quedose sorprendida cuando la Manola le dijo: ¡Déjese de pamplinas que conmigo no tiene cabida, yo lo que quiero es cambiar una buena pollina que tengo, que a no tardar mucho se va a convertir en dos porque está preñada, por un burro que ustedes traigan, que tenga llixia (alma, fuerza), y que no tenga amolaúres (males) por ningún lado! La gitanaca dibujó una amplia sonrisa de alegría en la bufarda (ventana) de su boca escosada (falta) de la mitad de sus dientes, y después le dijo a la par que guardaba la baraja en su faltriquera: ¡Eso que usted desea ya lo puede dar por hecho buena mujer, pues mi marido tiene un soberano pollino, que es lo justo a lo que usted me parece anda buscando, así que espere unos momentos, que voy con rapidez a buscarle, para que hagan el trato que me parece a entrambos ha de agradarle! Vino al cachiquín (al rato) en un grande burro escarranquetáu (montado) de alegre presencia, que en el parecer abayucábase (movíase) como el mismo rayo. Llegó el gitano a la casa de la Manola, muy xaraneiru ya xibloutandu (jaranero y silbando), lo mismo que si ya agolifara (oliese) el negocio antes de comenzarlo. Apeose de un áxil blincu (ágil salto) el gitano Pascualón de su xumentu (jumento), y saludó con marcado respeto a la Manola, que ni tan siquiera le contestó, ya que sólo tenía ojos para apropiar al burro, que le pareció muy atongaín (bueno) en sus primeras güeyáes (ojeadas). Empezó el gitano sin demora a tejer en el hacer del trato, con la que él pensaba, que iba a ser una victima sencilla para hacerle un lucrativo timo, ya que entamangaba (hacía) la Manola tal focicu de fatona (hocico de boba), que no era menos de pensar, que aquella mujer tenía los sentidos escosáus (secos) de toda listeza. El gitano que era un útre (águila) en el asunto de hacer de un jumento que sólo valía para ser achuguináu (sacrificado) y convertirlo en chorizos perreros (malos), digo, que él podía hacer de un burro moribundo, un pollino de ojos vivarachos, espurrías uréas (estiradas orejas) y espatuxares de rellámpagu (caminares de relámpago). Así pues con esta maestría que le caracterizaba, comenzó a rexistrar (mirar) a la Facunda desde el principio de su hocico hasta el término de su cola, sin olvidarse de sus molares y patas, y mientras que él hacía tal cosa, Ias Xabarceiras no perdían su tiempo, pues también manxuñaban (tocaban, palpaban) el jumento del gitano por todo el peyeyu (pellejo), con las miras de encontrarle algo que le faltase, o de descubrirle un postizo que le tapase un defecto. Pascualón como que no quería la cosa las propiaba por el rabillo del ojo, y así, allindiaba (cuidaba) a las Xabarceiras que no tenían sentidos nada más que para rexistrar (mirar) el burro del gitano, que no hacía nada más que tascase (moverse) y no estarse ni un instante quieto, demostrándoles con tal nervioso bailar, que era un pollino de arreos, con fuerza según ellas, de llevar un par de manegáus (cestos) encima de su lomo, sin ni siquiera hacer ni un senaldo, hasta el mismo Ricabu, o al lugar de Torrestíu, que son las aldeas más cimeiras de los concejos vecinos. Se veía a las claras, que a entrambas Xabarceiras les encantaba el jumento, por tal razón Pascualón, en el lleldar (hacer) que sacaba una colilla del bolso de su llásticu (chaleco) y le plantaba fuego sin soltar el cayao de su mano, les dijo sonrientemente: ¡No desperdicien el tiempo en buscarle defectos a mi buche, pues no le falta ninguna cosa, ya que tiene hasta los dos coyones (cojones) y está tan entero como yo mismo, que soy padre de una docena de hijos! ¡Pero es igual mujerinas, pues aunque algún defecto tuviese mi jumento, me parece a mí, que no voy a poder hacer trato con ustedes, porque esta pollina que me quieren espetar, está más para ser achorizada en Noreña, que es para lo único que vale, que para hacer galopadas por los caminos! ¡Ahora que si me dan encima de ella ochenta reales, el trato está hecho, y sino, cada cual allindie (cuide) lo que es suyo! Después de mucho tejer y destejer, porfiar, y alegar mil razonamientos de toda índole, la Manola le dijo que sólo le daría sesenta reales, y Pascualón cogiéndole por su palabra, enfardóu (guardó) los dineros en el bolso, y sin demostrar la contentura que le embargaba, dio el trato por hecho. A la mañana siguiente cuando el malvís silbotiaba anunciando el nuevo día, se levantó de su cama la Manola a la misma hora que siempre solía, y antes de hacer ninguna otra labor, fue muy ilusionada y contenta a la cortexaca (cuadra pequeña) donde tenía guardado el pollino, y cuando le puso sus inquisitivos ojos encima, su alegre ilusión fue devorada por una triste sorpresa que le produjo la visión de ver a su pollino achucáu (acostado) en una postura engalbaná (sin fuerza, sin gracia, sospechosa), acercose a él ya buyéndole en sus temperamentales y endemoniados sentidos la apenada sospecha de haber sido engañada por el gitano, y sin el menor miramiento le atizó unos punterazos con las madreñas encima de los cadriles (patas) para que se incorporara y poder mejor repararlo, y fue entonces cuando se le enxenebróu (helósele) la sangre en sus venas, ameruxánduse sous fégadus (llenándose sus hígados) en el atayu (atajo) de un envenenador desespero, al reparar con cuidado a su pollino, por eso sus ojos se le llenaron de lágrimas que alumbraban la rabia y la mala leche que l'esmolecía, (deshacía), cuando ya sin ninguna duda comprobó, que el genio y bizarría que el burro tenía en la hora del trato, no era el mismo que en aquel encaldar (hacer), sino que se había tornado en volverse en estar amurrentáu (enfermizo, moribundo), lo mismo que si del mundo de los vivos se estuviera despidiendo. A fuerza de bardiascazus (palos) y de xurarnentus (juramentos) que sin miatcha (migaja) de compasión la Manola le propinaba, dentro de una amanicomiaura (locura) que le desencaldaba (deshacía) el alma, logró el pobre animal incorporarse, y cuando estuvo en pie el descuaxaringuetáu (deshecho) jumento, con sus urées pingones (orejas lacias, bajas) y los güetchus choramicándoye (los ojos llorándole), como si hubiera despertado de una penosa pesadilla, y por si fuese poco todo esto que la Manola propiaba, todavía la pobre bestia comenzó a temblar con tanta intensidad por todo su cuerpo, que le daba lugar para pensar a la airada y endiablada Xabarceira, que aquel cadabre (cadáver) de burro, estaba viviendo sus postreros momentos. Cuando la Manola percatose ya sin ninguna duda de lo cadarmeru y'esmoleciu (de lo cadavérico y desvanecido), que se encontraba el condenado burro que la había espetado el diablo de Pascualón el gitano, comenzó a alumbrar por su pecaminosa boca, dirigida por su envenenadora lengua, un rosario de juramentos todos en contra de los santos seres del cielo, también maldijo con igual arte a todos los demonios de los infiernos, y no se dejó atrás y ya en este lleldar (suceder) colgándole de las comisuras de su boca unas flemas azuladas cargadas de rabia y de veneno, a todos los gitanos de la tierra, y hasta se recordó ya completamente desarrendada por la amanicomiaura (locura) que la encibiétchaba (retorcía), de manera más denigrante hasta de la propia madre que la había parido. Ante tal escándalo de palabras endemoniantes, saltó de su cama haciendo fuego su hermana Venancia y entre las dos juntas terminaron de hacer la desarrendada y pecaminosa fiesta. «EL PEDÁNEO DE LA ALDEA» Cogió la Manola una foicetuca (hoz) que tenía mangada en un recio y fino palo de ablanu (avellano), y la su hermana una pala de dientes que estaba mocha (falta) de un par de pinchos, y así armadas como si fuesen a la guerra, conducidas por el rey de los demonios que moraba dentro de sus espíritus, preparando un alboroto tan sonado y enloquecido que dudo que nada en la vida otro mayor hiciera, con una prisa que por ser ardiente les amagostada (quemaba) la entraña, fuéronse en busca de los gitanos con el invariable propósito, de deshacer el mal trato que con ellas hicieron, y por las buenas o por las malas, recuperar sus dineros y a su pollina Facunda. Cuando llegaron debajo de los hórreos lugar donde ellas sabían que estaban los gitanos y comprobaron que ya de la aldea a tan tempranera hora los foinus (ladrones) ya se habían xebráu (marchado), entonces la pecaminosa folixa (bronca) qu' enguedétcharun (que enredaron) fue tan escandalosa que pusieron en pie de alarma a toda la aldea, y hasta los perros del lugar, ladraban enfurecidos, sin agolifar (oler) por dónde escarrapietchábase (deshacíase) el peligro, pero presintiendo que se encovarachaba (encuevaba) dentro de los falaxes (hablajes) enfogaratáus (fogosos) que alumbraban las gafuróuxas (venenosas) lenguas de las garruxantes Xabarceiras. Las gentes de mi aldea, al escuchar aquel enxame (emjambre) de airadas voces, que todas ellas endubichaban (envolvían) un rosario de fataus (muchas) maldiciones pecaminosas, a tan hora tan ceda (temprana) de la albiada (de la mañana), descumbutcherun (despertaron, levantáronse) del catre donde aun felices algunos descansaban, y comenzaron a asomarse a las puertas y ventanas, y cuando comprobaron de qué se trataba, dieron rienda suelta a sus risas y gozos que les producía la desgracia que consumía a las ramplonzuelas (ladronas) Xábarceiras, que desde el primer día que habían sentado sus vivencias en la aldea, vivían a cuenta de lo que arrapiegaban (robaban) a los vecinos, sin que jamás s’andecharan (hicieran cuadrilla) en una gavita (ayuda) hacia sus vecinos, aunque éstos se reventasen atosigados por el excesivo trabajo. Por eso, cuando aquel amanecer conoció la aldea el timo que los avispados gitanos hicieran en los pequeños intereses de las atuñáes (avaras) Xabarceiras, al espetarles aquel jumento al cambio de la Facunda, que según las manifestaciones juramentadas que públicamente pregonaba con grandes gritos la Manola, estaba murriéndose estingarraón na cortexa (muriéndose acostado en la cuadra), al xebrársele (marchársele) la alegría y el bizarro genio que le había inyectado la tarrasca (borrachera) de marrasquino que le hicieran coger los gitanos, con el fin de que el alcohol le diera por unos momentos las briosas fuerzas de su juventud que la naturaleza por viejo y deshecho ya le había quitado. Pero no conforme Pascualón con este ardid, también le había introducido para que mejor se dibujase en el lugar de su conveniencia, una fogosa guindilla en el furacu (agujero) por donde alumbraba el federosu cuchu (hediondo estiércol), y por estas razones el pobre animal que en el momento del trato obreiráu (aguijonado) por estos reactivos respondió a las aspiraciones de Pascualón para equivocar a las Xabarceiras, ahora ya aquel pollino falto de tales estímulos, no respondía a las gozosas ilusiones de la Manola v su hermana, por eso entrambas y dos estaban llevadas y traídas por el mismo demonio, y en peor genio se ponían, cuando presenciaban a las gentes de mi aldea todas ellas de buen suceso, entamangándu festa ya murga (haciendo fiesta y güasa) de las hasta entonces avispadas Xabarceiras. Así por ejemplo, la muyer del Goxeiru (mujer del Cestero) que por la causa de que la Facunda apartando el rabo p'un lláu (para un lado) y dejando la clica 'l entestate (la matriz al aire libre) permitiera que su alegre burro le anuedara 'l cibietchu (le hiciera el amor) dejándola preñada, pues por esta causa, engarrapoláronse (peleáronse) con ella las Xabarceiras, en una engarradiétcha (lucha) de campeonato, que si no es porque unos hombres de la aldea las separan, la hubiesen esmueliu a tochazus (muerto a palos), pues esta mujer esfargayánduse (deshaciéndose) de risa díjoles: ¿Qué pensabas Manola, que podías equivocar a los gitanos lo mismo que haces con todos nosotros desde que el demonio te trajo sabe Dios de dónde a vivir a esta aldea? ¡Esos filan (hilan) más fino que nosotros mióu nena, por eso no has sido capaz de detener el truñazu (testerazo) que te atizaron cuando pretendías hacer negocio con ellos, que son los mismos hijos de tu padre el diablo! ¡Me parece a mí que este año, si quieres ir a vender por las romerías la fruta qu’escarpenas (que arrancas) de nuestros árboles, vas a tener que llevar las maniegas (cestas) encima de tu mollera! Xofitóu (apoyó) Manuela de Juan de Pacha, que era muy aguda lanzando putchas (sátiras). ¡Qué quieres hacer Manola, hay que armarse de paciencia mióu nena y nunca olvides que el demonio tiene focicu de gochu (hocico de cerdo), aunque en este lleldar (suceder) a tí se te presentara en la fechura (hechura) de Pascualón el gitano, que mucióte (ordeñote) la cuarexa (cartera) y llancote (te plantó) un pollín, que según el tu falar (hablar) regalado es caro. Díjole Filomena la mujer de Julián el Pertegueiru, que tenía una lengua p’aximielgar (mover) con molestosas intenciones a las gentes. Con más arte, que su marido que era áxil (ágil) como un esquil (ardilla) tenía de coraxe (coraje) para sacudir los arizos de los castañales. Estas y otras parecidas sátiras adornadas con risas y juergas de diferente índole, les decían las gentes de mi aldea aquella mañana a las xabarceiras, con intenciones de zaherirlas, porque ni eran sociables. ni menos tenían nada de buenas personas, sino todo lo contrario, aunque si digo la verdad en aquella época, había en mi pueblo peores personas que las Xabarceiras, ya que moraban un piño de fascistones asesinos, que ellos solos se bastaban para tirar tal partido por tierra. Tanto la Manola como su hermana, esnalaban (volaban) hasta los mismos teyáus (tejados) del aburrióxu (ardiente) infierno, dentro de un envenenamiento que hacía xuenzura con la manicomiaura (yunta con la locura), y con sus lenguas harto desatinadas escarnecían todo cuanto existe del cielo abajo y del infierno arriba, y en todo momento eran acosadas por los perros de la aldea, que les buscaban descuido para hincarles los dientes en cualquier lugar de sus escalixerus cuerpos, y al tenor que con rapidez espatuxaben (corrían) iban poniendo al Hacedor y su Creación como un fedoroxu fatu (hediendo trapo), con sus maldiciones y romances pecaminosos, que muchos de ellos nadie en el lugar jamás había escuchado, y dudo que pocas personas podrían endubitchar (enredar) un rosario de ofensas como el que la Manola preparaba. Pero a pesar de ya ser mucho todo esto que enseñaban, dentro de sus mal intencionadas entrañas, muchas más nefastosas intenciones aun se albergaban, y obreiradas (aguijonadas) por ellas, encamináronse afalucháes (arreadas) por el diablo, hasta la casa del pedáneo, que moraba en la fondeirá (en lo hondo) de la aldeina, y cuando ilegaron a las canciétchas (cancelas) y vieron que estaban piescháes (cerradas), aferronáronse (cogiéronse) a ellas con tal arte, y sacudiéronlas con tal fuerza, que al no llegar el perro a ponerles freno, de seguro que dieran en tierra con ellas. Pero la Manola que era en aquellos momentos conducida por todos los demonios nacidos y por nacer, que la habían corrompináu (llenado) con una airada rabia desgalgada (desmandada), no le puso ningún respeto ni menos miedo aquel perro grande armado de carlangas que hasta los mismos lobos les imponía recelo, sino que le hizo frente con su foiceta (hoz) llantándoye (plantándole) un focetazu (golpe con la hoz) en medio de su enorme cabeza, que le hizo al gafu (fiero) perro atropar (guardar) el rabo entre sus piernas, y marcharse glayucandu (aullando) de dolores del lado de aquella mujer que era peor que la más bravía de las fieras. No hicieron caso las Xabarceiras del matauriáu (descalabrado) can qu'ameruxáu de miéu (que plagado de miedo) se marchara del lado de ellas, sino que entrambas en el mismo lleldar (hacer) ximielgaben (sacudían) las cancelas en el parejo encaldar que llamaban al pedáneo de la siguiente manera: ¡Gracianu, Gracianu...! ¿Dóu tás aponiu faldetacu alcaldi de piteru? (¿Dónde estás ruin alcalde de gallinero?). El bueno de Graciano que se encontraba en la corte (cuadra) muciendu (ordeñando) las vacas, al sentir a su perro glayucar endolloriu (ladrar dolorido) y escuchar aquellas voces preñadas de prisa y betchás (ricas) de ofensivas palabras hacia su persona, salió sin pérdida de tiempo del establo con la caramañola (lechera) en la mano, y cuando comprobó quién le reclamaba, díjoles medio enojado, porque enfadado del todo nunca Graciano lo estaba: ¿Qué es lo que queréis condenadas del infierno, donde sin ninguna duda algún día iréis amagostabus (quemaros) esas asquerosas lenguas que tenéis? ¿qué es lo que queréis que tan cedu (temprano) llegáis a la mi puerta, y no en son de paz como es la debida forma, ya que lo primero que habéis hecho, fue partirle la cabeza al perro que intentó poneros el freno que estáis necesitando desde el mismo día que pusisteis los pies en esta aldea, y no contentas con ésto, aun estáis molestando al amo, enloquecidas por el demonio que lleváis dentro de vuestros cuerpos, que sólo vosotras sabéis dónde le encontrasteis, pero que os hace rellumbrare (relucir) como el mismo rellámpagu? (relámpago) ¡Vengo a ordenarte, —dijo la Manola, saliéndole espumarayus (espumarajos) de rabia por su boca—, vengo a mandarte, que te hagas en el momento en perseguidor de los asquerosos y ladrones gitanos, que me engañaron con un burraco que cambié por la mi Facunda, que ahora está estingarraón (tirado, acostado) en la cuadra, sin llixa (fuerza) de sostenerse encima de su cadriles (patas). Graciano que era como ya sabemos, muy agudo y socarrón, comenzó a reírse por lo bajo, porque abiertamente no se decidía ante el temor de no terminar de alterar aquel par de humanas fieras, que muy capaces las creía de pagar en su persona sus cacíus estrapayáus (sus platos rotos), luego poniendo la cantimpla (lechera) entre las manos de su mujer, que había bajado a la corraleda al escuchar tan grande alboroto, y seguidamente, rascándose su cabeza por debajo de su gorra, les dijo a las Xabarceiras con una socarronería que le alegraba satisfactoriamente: —Podéis ir vosotras mismas a buscarlos, ya que tanto os interesa en encontrarlos, porque yo fuera de la aldea y aun dentro de ella, ninguna autoridad tengo, que me obligue a perseguir a nadie, y creo que para hacia la Villa deben de encontrarse, porque poco antes del amanecer les he oído yo pasar por delante de mi casa, y por cierto que llevaban entemangada una allegroúxa folixa (iban formando una alegre juerga), y ahora escurro (discurro) de dónde procedía tan grande gozo que les acompañaba, que ni más ni menos era, del betcháu (rico) trato que al parecer hicieron con la tu Facunda, por la causa de querer ser tu, todavía más gitana que ellos. ¿Qué es lo que me estás diciendo so castrón (cornudo) de los infiernos? ¡Qué no tienes de hombre nada más que el paxierchu qu’enllastica lus tous enxenebráus güesus, (traje que cubre tus fríos huesos), si en todos los lugares de Asturias tienen como autoridades a ejemplares con el mismo esprapayu (disposición, ánimo), que te tiene encibietcháu a ti, más les valdría a las gentes hacer con ellos, lo mismo que yo debía de hacerte a ti! ¡Vaya un alcalde de cuatcháus (cuajados) que en el lugar tenemos, yo no sé lo que estarían pensando los vecinos el día que te han dado la güichá (vara) de mando, porque la verdad es que no sirves ni para tornar (parar) el agua en un banzaucu (remanso) de poca llixa (fuerza)! Le dijo la Manola lanzándole unas envenenadoras y asesinantes miradas, que intencionaban la firme idea de entamangar (hacer) un engarapoláu con él. Graciano, sin hacer mucho aprecio de lo que le estaba diciendo la bruxa xabarceira, sonrientemente le preguntó: ¿Y qué es lo que te gustaría hacerme a mi Manola? ¡Lo primero que te haría so castrón de los infiernos, sería... llantate la foceta (plantarte la hoz) en medio de tu cabeza, fendiéndotela hasta las mismas caxietches del xixu (partiéndotela hasta las mismas células de los sesos), y después te haría el juicio de por qué fuiste condenado a morrer (morir), que sería por el cobardoso delito, de no saber defender los intereses de la aldea, como es tu obligación de alcalde, y también por consentir, que xentes arrobonas (gentes ladronas), colen del chugar (marchen de la aldea), haciendo festa ya murga (fiesta y güasa), ximielgánduse lus cuartus na cuarexa quei arraguñarun a lus tous vecinus (moviendo los dineros en su cartera, que fueron fruto del robo que hicieron a tus vecinos), por la causa de tener un pedáneo, escasáu de coyones, ya betcháu de plumes de pituca llueza! (seco de cojones, y rico de plumas de gallina clueca). Estas palabras tan poco delicadas y tan grandemente ofensivas, no le sentaron nada bien a Graciano, a pesar de ser él, hombre tranquilo y transigente en gran medida, quizás las hubiese deximíu (olvidado) si su mujer no estaviese presente, pero al no ser así, a Graciano no le cupo otra alternativa, que intentar castigar a aquella desvergonzada que le estaba tratando lo mismo que si él fuese en vez de un hombre y por más primera autoridad de la aldea, no fuese nada más que un enyordiáu pingayu (un sucio pingajo), por esto, destinado Graciano en hondura donde jamás se había presenciado, se arrimó a la Manola con miras d'acoyela (de cogerla), y propinarle un par de ximielgones (sacudidas) y meterle el miedo y la vergüenza en el cuerpo a aquella deslenguada, aunque no fuese nada más, que para demostrarle a su mujer, que un hombre siempre es un hombre, aunque su mujer le pegue, le engañe y le convierta en cabrón por considerarle baldrayu (cobarde). Pero lo que no pudo imaginar Graciano, era que la Manola no se amilanaba ante nada ni nadie, y para demostrárselo, dio un paso hacia atrás para dejar trecho de combate, y enarbolando su focetina (hoz) en el aire, apurrióye (diole) con ella un fuerte y certero golpe en su cabeza, que hizo que el pobre pedáneo se esmurgazara (se cayera) en el santo suelo privado del conocimiento, manando un remexu (un chorro) de sangre, por una mancaúra (herida) que le había nacido repentinamente en el canto una vidatcha (sién). Y así en esta ridícula y dolorosa postura, atendido por su mujer ante la cual el Graciano pretendía convertirse en un héroe, le dejaron las Xabarceiras, que colaron (marcharon) de su casa, perseguidas de cerca por el rencoroso perro de Graciano, que les ladraba enfadado, más por el golpetazo que a él le habían apurriu (dado), que por el que le allantaron (dicran) en el pericote (alto) de la mollera de su amo. Amanicomionáes fasta ‘l más espurrir y'encoyer (enloquecidas hasta el más estirarse y encogerse), Ilegaron las Xabarceiras a su casa guiadas por el mismo espíritu de lucha que en ellas no cejaría hasta que no pudiesen dar con los gitanos, aunque menester fuérales perseguirlos hasta los quintos infiernos, y para sacarlos de este antro, con el fin de conseguir lo que les pertenecía, estaban decididamente dispuestas a partirle los cuernos al propio diablo lo mismo que terminaban de hacer con el pedáneo Graciano. Así pues, sin perder ni tan sólo un minuto de tiempo, sacaron de la cuadra el cadarmoúxu (cadavérico) burro de Pascualón el gitano, y la Venancia tirando del ronzal, con tal xuxeante llixa (crecida fuerza) que si pudiese le llevaría arrastrando, y su hermana Manola apuxada (soplada) por un demonio con peor genio aun, iba detrás del desventurado pollino apurriénduye (atizándole) sin descanso barganazu tras barganazu (palo tras de palo), encima del llombu (lomo) del pobre y descuaxaringuetáu (deshecho) pollino, para que caminase con prisa, y tal hacía la desdichada bestia, y no tanto por huir de los palos a los cuales ya debía de estar bien acostumbrado, sino por intentar aflojar el dogal del que tiraba Venancia, y así de esta forma y siempre en pos de los gitanos, se dirigían a la Villa donde aquel día había mercado. Hicieron entrada en el mercado las Xabarceiras arremexandu (remojadas) en sudor, producido por el cansancio de la larga caminata, y por la desmesurada rabia que a entrambas y dos las atenazaba. Y mismamente al lado de la fragua del ferreiru (herrero) que aquel día tenía endemasía trabajo, agüeyarun (avistaron) a la Facunda, y al lado de ella muy sonriente y gozoso se encontraba el gitano, que tampoco perdía su tiempo, pues ya estaba tratando de venderla o de cambiarla a un paisano que en la sazón la estaba registrando, pero plantándose la Manola delante de Pascualón, le dijo con el hambre retratada en sus ojos de atizarle un par de focetazus: ¿Qué barro me has espetado en el trato so ladrón? ¡Haz el favor de devolverme ahora mismo mi pollina, así como los dineros que me arraguñaste (arañaste), si quieres que este espineroso y mentecato trato que conmigo has hecho, tan sólo se quede en un inolvidable enfado! Pascualón no le hizo mucho caso a las palabras rogativas de la Manola, y así empujándola para un lado con cierto desprecio, a la par que la miraba amenazadoramente le dijo: ¡Quítese delante de mi vista mujeraca de los infiernos, y deje ya de molestarme en mi trabajo, y no olvide nunca, que el que hace un trato con Pascualón, lo tiene hecho para ciento y un años, y ahora lárguese y déjeme tranquilo, que estoy en buenos tratos con este paisano! Nunca peor hiciera el gitano en toda su existencia, pues antes de que se percatase del peligro que le rondaba, la foicina (hoz) de la Manola caía sobre su cabeza con la fuerza de un rayo, escantoyándoila (hiriéndosela) por un par de xeitus (sitios), que hicieron que Pascualón sin gurniar (decir) palabra, se enclicara (se cayera) en el enllordiáu (sucio) suelo, falto de sus sentidos, y alumbrando tanta sangre por sus heridas como un gochu (cerdo) cuando lo están achuquinandu (matando). Nisti telar atopábase (de esta forma se encontraba) Pascualón, con el cerebro escosáu (seco) d'afechu (del todo), por mor de aquel inesperado golpetazo, que le había llegado de manos de quien él menos esperaba, cuando Antonio, un guardia civil del cuartelillo de la Villa, que había presenciado todo el achuquinante xocesu (sangriento suceso), por encontrarse este guardia al lado de la ferrería, enzolánduse fatáus de culetinus de xidre, (bebiendo copiosos vasos de sidra), en amigable compañía con unos paisanos, en el chigrín (bar) de la Faba Prieta (la Haba Negra). Por eso, cuando vio esmurgazarse (caerse) en el suelo por mor del focetazu que le allumara (alumbrara) la Manola al foin del gitano, fue el guardia acochetráu (acelerado, rápido) al lugar del amagüestu (la quema), con el buen fin de encaxinar (encajar) el orden en aquel descalabramiento, nada más que el guardia llegó, afogárunse lus aburióxus (se ahogaron los ardientes) ánimos de otros gitanos, que lleldáus (hechos) dentro de una folixa (bronca) engafuróuxa (envenenada), intentaban acorralar a las dos Xabarceiras, que ya en la sazón se habían aferronáu (cojido) a la Facunda, y dejado libre al jumento del gitano. Mientras tanto, el herido de Pascualón ayudado por el guardia y por otros gitanos, que aun seguían con voces enardecidas maldiciendo y amenazando a las Xabarceiras, como cuento, se puso Pascualón en pie aun medio temblando al volver del desmayo, y con todo su rostro plagado de escandalosa sangre, demostrando que fuera del dolor que pudiera sufrir, el condenado no estaba en trance de mayores males en su cuerpo, no así en sus intereses como veremos seguidamente. «UN XUEZ D’ESQUILONA» (UN JUEZ DE CAMPANILLAS) Era el señor Juan Antonio un falangista digno de ser emulado por el más honrado servidor bien fuese Roxu (Rojo) Prietu (Negro) o Amarietchu (amarillo), era en verdad un hombre Joseantoniano que sin llevar camisa azul con el yugo y las flechas bordados en la pechera, como muchos otros pingayus (pingajos) que yo he conocido, que siempre iban uniformados con su camisa azul y corbata negra, dándoselas en todo momento de buenos falangistas, y no siendo nada más que unos verdaderos mierdas. El señor Juan Antonio era un hombre que llevaba siempre prendido en su espíritu los Nobles y Hermosos Credos de la Falange, con sus Humanidades y Libertades manifiestas, y los sabía cumplir porque los había aprendido en derechura, tal como el Mártir de su Fundador los había creado, para el bien de la Patria y de todos sus hijos. ¡Qué poco sabía José Antonio, que su Maravillosa Doctrina iba a ser manejada por algunos hombres, que cometerían con Ella verdaderos asesinatos y atropellos de toda índole. Pero dejando esto de lo que trataré algún día con mejor cuidado, y acogiéndome al hilo de la historia de la que estoy tratando, diré, que el juez de la Villa era este Caballero, que vivía al lado del mercado, y que era un hombre muy justo, amigo de los razonamientos, inteligente y también un campesino que amorosamente trabajaba sus campos. Cuanto yo, que cuando aquella gresca estaba con su apogeo, salió el juez de su casa para percatarse de aquel ardoroso tiberio (lío que se amagostaba (quemaba) frente a la puerta de su morada, y cuando vio que era un gitano el causante del sangriento escándalo que se enseñaba, díjole al guardia con ardientes deseos de hacer la Justicia en aquel endubiérchu (enredo). ¡Antonio, hágame usted el favor de llevar ahora mismo hasta el Juzgado, a todas las gentes que dieron vida a esa sangrienta engarradiétcha (pelea), para encalducar la xusticia que anda escosá 'n dalgún d'echu (hacer la Justicia que anda seca en alguno de ellos). Así que las Xabarceiras y el escantoyáu (herido) Pascualón hiciéronse presentes en el Juzgado, ante los escrutadores ojos del señor juez, pusiéronse los tres al mismo tiempo a hablar en su defensa, acusándose los unos a los otros dentro de un rosario de palabras injuriosas y amenazantes, que de nuevo los ponía en el atajo de volver a engarrapolarse (pelearse). Pero el señor Juan Antonio fiel repartidor de la Justicia, aporreó con sus nervudas y fuertes manos un mazazo encima de la mesa, que por muy poco la desarma en un montón de astillas, ya que era el juez un bigardón (mozarro) de más de dos metros de estatura, tan fuerte y resistente como una montaña. Y al parejo que tal golpe sacudía, dijo engrifandu (arrugando) su hocico al lar del enfado: ¡Hágamne el favor, y procuren que no tenga que llamarles de nuevo la atención, de hablar tan sólo el que yo le pregunte! Y al decir esto, miró tan condenadoramente al gitano, que éste, que se sabía culpable de muchos engañosos tratos que había efectuado en todo aquel concejo, no pudo menos que ya considerarse culpable, antes de que el juicio comenzara. ¡Vamos a ver Manola, hoy como no tengo mucha prisa ya que el llabor (labor) no me apremia, cuéntame tú la primera con toda clase de pelos y señales, lo que te ha sucedido, para que le escantoyaras (deshicieras) la mollera a este paisano, del que ya tengo oídas que no es la primera rapiega qu'esfuecha (zorra que despelleja) ni tampoco será la última, porque el que fai 'n maniegu fai 'n cientu, dandoi banietches ya tiempu! (el que hace un cesto hace un ciento, si se le da, varas y tiempo). ¡No fue solamente este condenado y útre de xitanu (buitre de gitano) el que salió amatauriáu (con heridas) de este asunto escontramundiáu enrevesado), que prestase usted con tan buen tino a escantexayu (arreglarlo) señor xuez (juez). Pues también al pedáneo de la mi aldeina me vi en la apremiante necesidad d'apurriye (de darle) un par de galgazus (estacazos) en mitad de la cabeza de magüetu (bestia) que tiene, por el no querer acaidonar (dirigir) la justicia en el camino de la razón, como corresponde a su condición y obligación de alcalde del chugar! (lugar). ¡Por la Virxen (Virgen) de los Remedios Manola, no vaigues (vayas) a decirme que por mor de este foín (ladrón) de gitano, tuviste que fendeye (partirle) la cabeza al pobre Graciano!, dijo el juez alegrando su rostro dentro de una llixerina (ligera) risa. ¡Sí señor juez, así ha sucedido! Afirmó la Manola, y seguido le contó todo el suceso desfigurándole y haciéndole más rentable a su favor. El juez casi sin poder detener la risa que le regocijaba su espíritu natural y noble, dijo intentando enmarcar en su rostro la seriedad que no era capaz de hacer: ¡Has hecho muy bien Manola, pues yo entiendo, que el que tiene el delicado oficio d'encaidonar (de dirigir) la justicia, y traiciona tan derecho menester, debe de ser castigado con más entaine (fuerza), que aquellas otras personas, que tienen la obligación de la ley obedecer. Así pues, si en mis manos estuviera te premiaría, por la valentía que has usado al defender la justicia y la libertad de tus intereses! ¡Y ahora... sigue, sigue Manola, y cuéntame todo el suceso en sin mucitche (ordeñarle) ni una migátchina (migaja), que me presta mucho mióu nena (que me agrada mucho mujer). ¡Escúcheme bien señor juez, y júrole por adelantado que cuanto le voy a decir, no se xebra (marcha) de la verdad en nada, y todo ello no es nada bueno ni para mis intereses que han quedado esgazáus d'afechu (rotos del todo), ni tampoco para este gitanu que vé usted aquí tan humildemente con la cabeza gacha, queriendo dar a entender que no ha roto en toda su vida un mal plato, y lleva desde que ha nacido viviendo a cuenta de sus bien urdidos tratos, que tal parece que para industriarlos le ayuda en todo momento la brujería o el mismo diablo! ¡Verá usted señor juez! —Ayer cuando el sol se esfumía (marchaba) por detrás del penón (peña) picutrera (sierra de las águilas), que es la hora d’atapecer (oscurecer) la tarde, llegó este llimiagu (baboso) de gitano a caballo de su adefexu de pollín hasta la misma puerta de mi casa con mires de tentarme la necesidad que me arretrigaba, porque usted bien sabe que nosotras nos dedicamos a correr (vender) la fruta, por todas las romerías y lugares de los tres conceyus y de esta manera nos ganamos nuestra vida muy decente y honradamente, pues como le estoy diciendo, no sé cómo este condenado se enteró que la nuestra pollina estaba próxima a parir, y claro, al encontrarse la probitina en tal estado, no nos podía servir para nuestro trabajo, por eso, tentadas por el embrujo, la engañadora palabra y la buena presencia que en aquel momento se ensenoraba en el pollín de este fartonzón (comedor), enguedeyóume (me enredó) este bruxu (brujo) de gitano, con el endemoniado trato que conmigo hizo, que si tarda mucho tiempo en deshacerse de nuevo, se me va escosar el xuiciu (secar el juicio), y va a dexame Ies caxierches del celebru tan enxenebráes d'entendedeiras, que vóu bazcuchame abondu más cedu de lu qu'usté cunta na mesma amanicomiaúra (dejarme los sesos del cerebro tan fríos de entendimientos, que se me van a vertir mucho más temprano de lo que usted piensa en el mismo manicomio). —El caso fue señor juez, que el burro que traía este foinacu (ladronzuelo) de gitano, estaba en conciencia de él bien preparado, para dejarme a mi despreparada de intereses, pues el pollicaco con un fatáu de caxilonainus (montón de cajilones) de marrasquino que le daban calor y fuerza a su banduévu (panza), hacían de él por el motivo de la alegre tarrasca que lu encibiechaba (borrachera que lo trenzaba), un burrón con buena llixa ya xuxeáu xeniu (fuerza y crecido genio). Y por si fuese poco esto que le cuento, todavía para que el pollino mejor se dibujase, llantárale este achuquinador de gitano, una rabiosa guindilla por debajo de la cola, mismamente dentro del oscuro agujero que alumbra el recimo de los hediondos cagayones, según descubrí yo misma hoy por la mañana justamente cuando ya era demasiado tarde. Y todavía por si estas dos demoníacas trampas no fuesen suficiente este banduerru (indeseable) de gitano, de tal manera me dibujó su jumento que desatinada me trae en este juicio, que me hizo de él un semeyu (retrato) que yo papéilu (creílo) entero, y consideré al pollín como el mejor burro de toda la burrería de gitanacus y aldeanos. Por esto señor juez, le di al cambio de tan falsa y ençañadora presea, la mi pollina Facunda y sesenta pesetas encima, y con estas prendas en nada faisas, xebróuxe (marchose) de mi vera este maldito gitano, tirando del ramal de la mi Facunda, que no quería la probitina del mi lado marcharse, quizás porque presintiera al ser más lista que yo, en la triste desgracia que me dejaba este baldrayu (cobarde) de gitano, que se alejaba de mi casa haciendo que ruxeran (sonaran) los mis dineros en su bolsillo, a la par que se iba riendo de gozo y alegría por la causa del betcháu (rico) negocio que encima de mi pobreza hiciera este desalmado de gitano. Pascualón que ya tenía lleldáu (hecho) en su pensamiento axuquerándose (apoyándose) en las anabayáes güeyáes (acuchillantes miradas) que le dirigía insistentemente el juez que aquel juicio lo tenía bien perdido, cuando escuchó a la Manola decir que le había entregado sesenta pesetas, puso el glayíu (grito) en el cielo jurándole al juez por el Cristo de los gitanos y la Virgen de los cristianos, que la Manola estaba mintiendo, pues tan sólo le había dado sesenta reales. El juez, escuchó por breves momentos a Pascualón en su defensa, y después poniéndose en pie y mirándole acusadoramente desde su montañosa humanidad, a la par que señalándole con su dedo índice que era más grueso que la muñeca del gitano, le dijo con palabras que marcaban el denodado desprecio que sentía hacia estas pobres y desdichadas gentes: ¡Sesenta reales por cuatro lados, que hacen justamente lo que le arraguñaste (arañaste, robaste) a esta desventurada muyerina. No me cave la menor duda que yo os conozco muy bien, ya que siendo yo niño otros gitanos como tu también engañaron a mi padre, por eso puedo juzgarte con propiedad y conocimiento de causa, porque sé que no vivís nada más que de el timo y del engaño y de vuestras cestas, que mientras las tejéis pensáis en la forma de hacer vuestras trapisondas cada día con mejor cuidado! Díjole el juez encabronáu (enfadado) en tal postura que sus mejillas se le pusieron del mismo color de las brasas, en el lleldar que no le quitaba los ojos de encima, mirando tan condenadoramente al esquelético rostro del gitano, que iba ser en parte engañado lo mismo que el señor juez, por la paraximesqueira de la Manola. ¡Pero señor juez, habló enloquecido en su defensa el pobre Pascualón, a la par que a sus ojos vivarachos afloraban unas rebeldes lágrimas que tal vez fuesen fruto de la rabia que le producía el ser tan miserablemente robado por aquella aldeana de los infiernos que él en un principio pensaba que era la mujer más tarangona (tonta, imbécil) que había conocido en su vida de bien urdidos timos y enredosos tratos. ¡Pero señor juez! ¡Sesenta pesetas no las he tenido yo juntas desde que baltiarun (tiraron) la República, donde el pobre podía vivir con más libertad, y con más justicia que usted a mi me está haciendo! ¿No comprende usted señor juez, que con sesenta pesetas hoy día se compra un buen burro y aun sobra dinero? ¡Lo que yo comprendo muy bien es que eres un redomado timador y un despreciable ladrón de cuerpo entero, y como no me puedes demostrar con personas de orden y honradez lo contrario, le has de pagar en media hora los dineros que le has timado a esta pobre mujer, y le devuelves su pollina, que ella con buen contento te hará entrega de tu jumento, y tu harás con esté difunto viviente, lo que ahora como final de sentencia yo te dictaré! ¡Cómo este pollín que nos trae en discordia ya no está para hacer ninguna clase de trabajo, y sabiendo todos los que por ser gentes del campo entendemos de animales, que a un burro; es la leche que se le puede ordeñar, que no es otra que su trabajo, yo como juez de este Juzgado, de la muy noble y astur Villa, te condeno a ti, que te llaman todos Pascualón el gitano, y yo te llamaría Pascualín el de los sucios enredos, a que me traigas ante mi presencia, el pellejo de este jumento, y de esta forma sencilla y eficiente, se atajará de una vez por todas el mal por su comienzo, y no ha de ser jamás este pollino equivocador de nadie más! ¡Y que quede bien entendido, que si te xebras de este concejo, sin traerme antes el pellejo del tu jumento, mandaré a los civiles que te persigan hasta que den contigo, y les ordenaré que bien atado te conduzcan ante mi presencia, y aquí, con estas mis manos que no fueron hechas para manejar una pluma, ni menos para detenerse en ningún papeleo, a los cuales yo considero innecesarios cuando la justicia está tan clara como la luz de este hermoso día, como te digo Pascualín de los enredos, con estas mis manos, que saben muy bien manejar el arado, el guarabeñu (guadaña) y la fexoria (azada), para trabajar dentro de la honradez con muchos sudores y esfuerzos la tierra, con estas mis manos que fueron capaces de empuñar un fusil, y luchar sin rencor ni miedo en defensa de unos derechos humanos a los cuales yo considero justos, dentro de la mermada justicia que los hombres sabemos hacernos, con estas mis manos yo te digo Pascualín de los enredos, que l'arrabucaré (le quitaré) el peyeyu (pellejo) al tu jumento, en el preciso momento que haré lo mismo con el tuyo propio, y de esta sencilla manera, libraré a la sociedad de un pioyón (piojo), que al igual que hay muchos que con libertad campean y viven sin doblar el renaz (espinazo) a cuenta del sudor ajeno! Ante la firme sentencia de aquel juez, que maneja las leyes con la misma fuerza y natural justicia con que empuñabá el llabiegu (arado) para arrancarle a la tierra el justo 'precio de su trabajo quedó Pascualón en lo más bajo de sus sufrimientos y las Xabarceiras en lo más alto de sus alegrías, porque habían conseguido con su lucha desesperante y fiera, una victoria que a fuer de verdad, en una parte no era justicia. Sin embargo Pascualón, tras quedarse unos momentos silencioso y meditabundo, díjole a la postre al juez sin ápice de miedo y con la valentía que le azuzaba, al sentirse timado por aquellas mentecatas dentro de la ley y en el mismo limo que él había pensado que les había hecho: ¡Bien está señor juez, que le devuelva a estas paisanacas su pollina Facunda, también entro en sacrificar a mi burro y traerle su pellejo, no me opongo a pagarles los sesenta reales que en el desastroso trato que con estas hijas de satanás hice, que a cambio de mi jumento ellas me han entregado, pero por lo que sí protesto, es por las cuarenta y cinco pesetas de más que tengo que pagarles, y considero que esto es el timo más vergonzoso que jamás le han dado a ninguno de mi clase. Así que… señor juez supuesto que es usted hombre justicioso, le pido que atienda mis honrosas razones, y haga la Justicia sin que ninguno de ella tengamos que avergonzarnos! ¡Yo no sé Pascualín de los enredos, timador de poca monta y menos clase lo que Dios debe saber en las verdades, yo no sé si tu has cobrado lo que dices, o si ellas han pagado lo que afirman, yo soy hombre y como tal no he de avalarme en errores que se xebran de mi alcance, sólo sé que yo he dictado justicia ateniéndome a los hechos que se nombran, y hecho está que tu eres el culpable, y suerte tienes que estas buenas paisaninas, no te hubieran reclamado ciento veinte veces más crecidos, esos dichosos sesenta reales porque si así fuese, no tendrías más remedio, que sin más protestas abonarles! Todos en mi aldea aquella tarde, esperábamos con marcado disimulo, y satisfactoria alegría, que retornaran de la Villa las despreciables Xabarceiras, por el Humano hecho de reírnos y mofarnos de su desgracia, y creo que todos teníamos creído, que iban a retornar otra vez con aquel moribundo pollino, a no ser, que a fuerza de barganazus (estacazos) le hubiesen achuquináu (asesinado) en el camino. Así pues, los vecinos se repartían haciéndose que trabajaban, por las diferentes huertas colindantes con el camino por donde ellas tendrían que regresar, y algunos chiquillos dentro de las malsanas intenciones de guasearnos de ellas por adelantado, fuimos a su encuentro en un trayecto de más de tres kilómetros, para entrar escoltándolas en la aldea, haciendo verbena a la fiesta que teníamos acordado prepararles. Al fin las vimos retornar, y cuánto desprecio, ansias de sátira y risa sentíamos por ellas, tornose de pronto en respetuosa admiración, pues atónitos pudimos comprobar, que no sólo traían con ellas a su burra Facunda, sino que al lado de ésta traían un estupendo pollino que habían mercado con los dineros que supieron sacarle al avispado gitano, demostrándonos a todos, que el vencedor aunque odiado y despreciado por ser en demasía nefastoso, siempre es admirado y temido, ante el temor de por él, ser humillado y avasallado. Esta es una condición de la cobarde masa Humana, que al vencido aunque éste sea caballeroso y honrado, le solemos despreciar terminando de aniquilarlo, mientras que al vencedor, aunque sea lo más despreciable que imaginarse puede, le cubrimos su camino de rosas y de regalos.
    ————————
    Axabarciar, entiéndese por vender, tratar, comerciar a pequeña escala, con frutas, huevos, gallinas, etc., etc., etc.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > axabarciar

  • 9 xabarciar

    Xabarciar, tratar, vender, cosas de poco valor, tratantes de escasa monta. —Cundu you yera un guaxín prexenciéi 'l tibeiru que cheldarun les Xabarceires de la miou aldina con la sou pótchina Facunda ya 'l Pascualón el Xitanu, lu que non cuntaba you yera qu'al currer el tempu tamén me diba ver encibiétchau per mor de la ñecexidá en tener que faer de xabarceiru, ya nagora mesmu comu tóu nisti dicionariu xirbe d’escola, nagua mexor qu’istes estories pa comprendier con mexor vidayu les ñaturales ya ximples costumes de la Nuexa Xantiquina Tierrina, que güéi nel díe tan sous ancestrus nes manes fedientes ya utreresques de prexones tan rapiegues ya llimiagues, que l'únicu que fan ye mistificar les nuexes costumes ya Chingua, menus mal que col tempu les xeneraciones d'astures venideiras xabran poñer les couxes nel sou xeitu, pos conista esperancia trabayu you xin escanxu ya m'allegre ya enxemáu de gociu, perque you séi, ya xuru per toes mious ceyencias con tou la fuercia del miou alma, qu'angún díe non mu xeru, tous lus entroyáus trabayus fechus per lus Amigus del Bable ya de lus del Conceyu Bable, que güéi amindi me pieschen toes les portes, per el baldrayante miéu que xin me dexen xueltu, dalgún d'echus nun me valdríe amindi nin p'arrátchar el cuchu de lus bracus. Axín que ya ta tóu faláu, ya tous lus que nun s'atopen nes arrañáes pradeires del enxútchu vidayu, comprendieran, que toes istes xentaques per minde nomáes nun son namái que pioyones ou paráxitus. TRADUCCIÓN.—Cuando yo era pequeño presencié el sonado escándalo que prepararon las tratantas de mi aldea, por la causa de la su pollina Facunda y de Pascualón el Gitano, lo que no pensaba yo por aquel entonces, era que al transcurrir los años, me iba a ver envuelto por causa de la necesidad o cualquier otra razón parecida, en trabajar como tratante verdulero, frutero, xabarceiru, pero ahora mismo, y como según mi parecer todo en este diccionario ha de servir de escuela, pues nada mejor que estas historias verdaderas, para comprender con mejor entendimiento y sencillez, las naturales y simples maneras, costumbres y diversas cosas de Nuestra Santina Tierrina, pues con grande pena hoy yo estoy viendo, como sus más respetables y queridos ancestros, son manejados ultrajantemente, por personas que faltas de dignidad, amor a la Tierrina y respeto hacia sus sagrados ancestros, están dándoselas de entendidos mistificando toda la "Cultura de Asturias”, pero yo se muy bien, que con el tiempo las generaciones de astures venideras sabrán poner todas las cosas en el lugar que sabiamente les corresponde, con esta hermosa esperanza trabajo yo hoy en día con alegría y cubierto de entusiasmado gozo, porque yo sé, y juro por todas mis creencias con toda la fuerza de mi alma, que algún día y no muy lejano, todos los estercolosos trabajos sobre la materia de la LLingua D'Asturies y sus Ancestros, que fueron basurescamente hechos por los Amigos del Bable y los del Conceyu Bable, que desde siempre, pretendo decir, que desde que nacieron porque mis humildes trabajos les hicieron con afán insano intentar crecer sin tener raíces para sostener su rancuaya creencia, no hicieron otra cosa que ponerme torgas en todas las puertas, por el cobardoso miedo que tenían, pues al dejarme suelto a mí, ninguno de ellos hoy existiría, y menos me serviría ni para limpiar la cubil de los cerdos. Así que ya está dicho todo sobre este asunto de estas asociaciones de la "Trelda", y yo creo que todas las gentes que no tengan las praderas del entendimiento secas y limpias de saberes, comprenderán perfectamente, que todas estas gentes por mi nombradas nada más que son parásitos. —Esta historia que ya de seguido les voy a relatar, terminó con mis huesos en la cárcel, por haberla yo contado en un pequeño libro tal como había sucedido. La verdad que you espatuxé ya galamiéi per tous lus llugares de la miou Tierrina con mu pouca xuerti, quiciavis fora que ñaciera pa ser un esgraciaín ou que les couxes teñíen que cheldaxe axindi, güéi nel díe que ya vou pa viétchu tou contentu de ver vivíu miou vida de la maneira que lu fexe, perque xin axindi nun fora, poucu ou nagua podría cuntar de les costumes ya llingua de miou mantina Tierrina. Xin lus Roxus viexon ganáu l'engarradiétcha, que tal couxa viexen fechu senún se xebraren en tantus partíus pollíticus que nun dexaben llugar pa l'esciplina, pos tóus queríen mangoniar, escutír, ya tou 'l mamplenáu de tibeirus xabarceirus que manexaben, metantu que lus fascioxus afilaben les nabayes p'achuquinar piscuezus, falules you, que xin lus Roxus viexen ganáu, xeguramente que you nun taríe nagora fayénduyes isti dicionariu, perque xeguramente miou pá me viexe adeprendíu dalguna carreira d'inxinieru, maestru, aboguéu, etc., etc., ya me xebrarie del ñatural vivir ganándume 'l pan nes mesmes fontes ancestrales de les nuexes costumes ya llingua, que ye dou s'abaya tou 'l ancestru ximple, ñatural ya fidalgu d'Asturies, Trubiétchu de la Patria España. —Toes les prexones xebráes d'istus ñaturales y xantiquinus llugares de la miou embruxadóura ya melgueira Tierrina, nun poden querecha na fondeirá de sous raigones, nin tampoucu puén faer el munchu trabayu qu'entavía se ñecexita pa poder cheldar en bom xeitu la Nuexa Palancia, ya toa l'ancestral cultura de la Tierrina. —Existi un reflán astur que díz, que lus nenus pa que queran ben a la sou má tenen que mamar nel sou entamu fasta qu’isti d’afechu s’escose. “TERESA, LA JUSTICIA Y LOS ELEGANTES TIMADORES DE NUESTRO TIEMPO" —No son los timadores de mi tiempo, tan desgraciados y tan cándidos como lo era Pascualón el gitano, pues estos indecentes y asquerosos gitanos de hoy día, no son de la raza “calé” (pobrecitas estas humildes y desventuradas gentes, cuanto desde niño las he querido admirado, y cuantos compañeros en la vida he tenido que eran gitanos, siendo todos ellos estupendos camaradas y soberbios muchachos). —Digo que los gitanos de hoy día, son la escoria que dejo la guerra entre la raza despreciable de algunos “payos”, y a uno de ellos, le voy a retratar en estas páginas lo mejor que pueda, sin quitar, ni poner nada, simplemente voy a contar cuanto ha sucedido. —Habíame yo caído trabajando como calderero en el montaje, y rótome el cumal (la columna), quedando de resultas de este llumbazu (caída) inútil para el trabajo que profesaba, y en una situación bastante desesperada, porque las pensiones que asignan a los mutilados trabajadores españoles, son las mayores canalladas y porquerías, que no le alcanzan al desventurado lisiado, ni para comer un plato de sopas cada día. Así pues, había rótome las costillas toda mi vida trabajando para aquella miseria que me condenaba, a vivir el resto de mi existencia falto de todo, todavía para más fastidiarla, escuchando todos los días a los dirigentes de trabajo, bien con sus comedidas y estudiadas frases, que díganlas ellos y entiéndalas María Santísima, dirigiéndose al país, por el medio de la televisión, radio y prensa, que nos iban a dar tanto y cuanto. En resumen, que lo único que nos dan es una caca, tan grande tan asquerosa como ellos son. —Estaba yo de pensión por aquel entonces en casa de la señora Teresa, que era viuda de un desgraciado minero, que el pobre tuvo la triste desgracia para su esposa e hijos, de morirse en la cama abrazado por una enfermedad, y no haberlo hecho en la mina aplastado en una oscura y tenebrosa rampla por un costero, ya que si así hubiera sucedido, le quedaría a su viuda una pensión que aunque también fuese en demasía miserable, no sería tanto como la que le daban por el seguro de enfermedad, que ésta sí que no les algamía (alcanzaba) ni a ella ni a sus tres pequeños hijos, que el mayor aun no llegaba a los nueve años, ni para comer sin fartucase (hartarse), ni una vez a la semana. —Dentro de privaciones y de miserias endiabladas vivía Teresa, estirando la moleculosa pensión que no se espurría (alargaba), por ser en demasía encoyía (encogida) ya de crianza, y pensando yo que a esta triste situación que a ella acompañaba, sin galga (freno) que me detuviese en desfrenada carrera me acercaba, decidimos dedicarnos al trato, para ver si de esta forma lográbamos despegarnos de las miserias que nos rodeaban. —Creo que no hace falta decir, que la Ciencia le hizo correr al progreso con tanta prisa, que desde aquella inolvidable y lejana época de las Xabarceiras, que recorrían las aldeas, romerías y mercados, vendiendo las frutas y demás productos, que transportaban a lomos de los humildes burros, hasta nuestro tiempo, el progreso con sus ingenios modernos, mitad emparentados en el agrado del Hacedor, y la otra parte con los mismos imaginares del propio demonio, hizo a las gentes moverse con apurante desatino, y por tal suceder hoy día, las personas que pretendan dedicarse a la industria de comerciar con las frutas u otras mercancías por las ferias y mercados, no pueden hacerlo sirviéndose de un jumento como medio de transporte, ya que si tal locura hicieran, no ganarían ni para darle un mal pienso a su pollino. —Por tal lleldar (acontecer) Teresa y yo, nos decidimos hacer camino en el oficio de Zabarceirus (tratantes), por eso nos centramos en el menester de comprar una pequeña furgoneta, de ésas que suelen ser a medio uso, y que nos la dieran a plazos, ya que yo no tenía una perrina (cinco céntimos), y ella tenía que pedir prestado el dinero de la entrada que había que pagar por el vehículo, a una conocida suya que sabedora de nuestras pretensiones, habíase decidido a prestárselo. —Así pues ya con esta determinación tomada, y ya completamente decididos a ganarnos la vida en este oficio, que la verdad era el único que me quedaba a mí, ya que a pesar de aún valer para un sinfín de profesiones livianas, no podía aspirar a ellas, porque para tal menester, se necesitaba una recomendación, o ser por lo contrario hijo o pariente de algún facistón de buena marca, faceta única y sin igual, que impera desde la guerra Civil para todos los efectos en mi Patria. Por esto, a poca curiosidad que cualquiera tenga para investigar en este denigrante panorama, se darán cuenta que en todos los ministerios de la nación, desde el que más manda, hasta el conserje que le franquea la puerta, son todos fascistas, divididos en falangistas, que hermoso y Humanitario partido es éste, si sus afiliados cumplieran los Credos que tan maravillosamente creo su Fundador, y la otra parte, está compuesta por exdivisionarios, exlegionarios, excombatientes, exlicenciados de las fuerzas armadas, etc. Y si quieren ustedes encontrar algún Rojo, búsquenlo en las profesiones más bajas y avasalladas del país. Esto que les cuento señores es la pura verdad, así que consideren la libertad que tendremos, cuando detrás de cada obrero, existe un patrón que le roba, y si el trabajador protesta, entonces aparece un látigo y una pistola que le hace por la vía de la fuerza, entrar en la senda de la esclavitud. —Digo yo, que para encontrar esa furgoneta que determinado teníamos de comprar, investigamos en las páginas de anuncios de los periódicos de provincia, por si alguna venía anunciada del tamaño y condiciones que nosotros necesitábamos. Y nuestra alegría fue grande cuando observamos en uno de los diarios que la Casa de Vulcano tenía una en venta, que la vendía dando como señal una pequeña entrada, y después el resto, que se podía pagar en cómodos plazos, también estaba revisada con esmero y garantía, según las manifestaciones hechas por el propio dueño, en la propaganda que de la furgoneta había anunciado, que aseguraba que el tal vehículo, se encontraba lo mismo que si fuese nuevo. —Así pues, en los últimos días del mes de Enero, del siguiente año del primer baile que los Humanos hicieran alrededor de la Luna, ensenderámonos la Teresa y yo camino de Oviedo, ilusionados y muy gozosos dentro del ánimo que nos movía, de comprar aquel vehículo, con el que pensábamos mejorar a fuerza de trabajar arduamente nuestra situación harto deficiente. Llegamos al fin en alegrosa compañía a la Casa de Vulcano, pudimos comprobar como en el amplio escaparate de su bien saneado negocio, estaba expuesta la furgoneta limpia y reluciente, con todas las apariencias a primera vista de ser una prenda de primera mano. Sin embargo, si fuésemos capaces de leer el destino, hubiésemos observado como los faros de la hermosa furgoneta, nos parecerían ojos vivos, que nos miraban guasonamente, como si de ante mano, ya se estuvieran mofando de nuestras nobles pero ilusas pretensiones, y a fe mía que nos consideraban una xunta (yunta) de fatones (bobos) que muy pronto iban a caer en las sutiles redes de el gitano de su dueño, que era el timador más despiadado, hábil y deshumanizado, de los muchos que protegidos por la ley, comían el escaso pan del pobre en la ciudad de Oviedo. —Tras mirar un buen rato nuestro xumentu de fierru (burro de hierro) pareciéndonos cuanto más lo reparábamos más hermoso y deseable, decidimos hacer entrada al establecimiento, ya con el firme propósito de hacer nuestra aquella furgoneta, que con la necesidad que nos embargaba nos había por completo sorbido el seso. —Nada más que pusimos los pies dentro de aquella industria del timo y el atropello, presentose ante nosotros sin mediar tiempo, igual que si esperándonos estuviera, un hombre de aspecto muy agradable, que llevaba plasmado en su rostro el maravilloso don de no saber hacerle mal a nadie, por lo que a mi primera impresión yo pude apreciarle, y mirándonos con sus ojillos vivarachos, que al mismo tiempo parecían del todo inocentes, brindándonos una amplia sonrisa, que se extendía de oreja a oreja, y estaba amurallada de una dentadura tan perfecta y amarfilada, que me hizo asegurar que aquel sujeto, no tenía suyo ni un sólo diente. Digo yo que a la par que así nos saludaba, se frotaba sus finas y blancas manos con verdadera insistencia, y así con esta presentación tan capitalista, tan engañadora y confianzuda, nos preguntó con su voz exquisita y halagadora, que en nada desmerecía a sus modales: —¿En qué puedo servir a tan distinguidos señores? —Teresa que era la que llevaba la voz cantante porque era la que tenía el paperío (el dinero), ahpoyándose en el vehículo que le interesaba, díjole sonriéndose dentro de una gozosa alegría que no pasó desapercibida ante la escrutante mirada de aquel granuja de timador de los tiempos modernos: —¡Verá usted, queríamos comprar esta furgonetina, si es verdad todo lo que de ella cuenta usted en el periódico! —¡Sí, verdad es todo cuanto he dicho en el anuncio, no tengan ustedes miedo ni temor alguno al engaño, porque esta mi casa se especializa en haber sido siempre muy formal y seria! —Yo que para nada me entrometí mientras que ellos hablaban, por no cortar a la Teresa que es mujer de larga parpayuéla (muy habladora), a la par que muy enfadadiza y voluble si se le corta la palabra, y como ella era la que relativamente iba a satisfacer la entrada y hacerse responsable de la compra, pues tan sólo me limité a observarles mientras que ellos hacían el trato, y después que terminaron de ponerse de acuerdo en todo, no haciéndome ningún aprecio a mí el vendedor, y creo que hasta me había considerado según mis propias apreciaciones, hombre tranquilo y de mermados arreos, pues como cuento, después de haber cerrado el trato, el Vulcano otra vez envuelto por aquella facilona sonrisa, que en él debía de ser una de sus armas más eficientes, preguntó a la par que se frotaba sus manos lleno de un dichoso contentamiento, que le llenaba de gozo, y no tanto por el dinero que en su trato había ganado, sino por la satisfacción que deduzco sentía, cuando timaba a las gentes con su hábil y exquisita maestría: —¿Bueno... y ahora... quién es el que va a revisar esta maravilla? —¡Quiero decir...! ¿quién va a conducirla? —Yo l’acaidonaréi (conduciré), le contesté a aquel individuo del que ya no me gustaba tanto ni su presencia ni nada que de él emanase, y seguido le pregunté ya siempre dentro de la desconfianza: —¡Y ahora dígame usted! ¿Es verdad que este vehículo se encuentra en buenas condiciones? —Tenga presente y compréndame usted, que esta señora lo precisa para tratar en frutas, y no le vaya a suceder, que si desea llegar con ella dónde se propone, tenga que comprar un burro para que remolque a los dos caballos de hierro, que hacen xuntura (yunta) en la furgoneta, y que por encontrarse quemados de tanto trotar, no les quede fuerza nada más que para hacer la carrera de prueba. —Pierda usted todo cuidado, y no haga con sus ingeniosas bromas menosprecio de mis honrados intereses, que no vivo yo a cuenta de engañar a mis queridos y siempre respetados clientes. Manifestó Vulcano poniéndose muy serio, pero sin apearse en ningún momento de su sonrisa, que por ser tan permanente se hondeaba en la sospecha de ser equivocadora y seguido apuntalóse en hacer su propia propaganda de la siguiente manera: —Mire, no olvide nunca, me dijo Vulcano poniéndome cariñosamente una mano encima de mi hombro, que la Casa de Vulcano, es tan honrada como la misma Audiencia, dónde se reparte la ley castigando y persiguiendo toda trampa e injusticia, por eso yo efectúo mi trabajo, bajo la respetuosa sombra de la justicia. —¿Acaso ha pensado usted que yo soy un gitano? —¡No querido amigo, si en esa desconfianza su imaginación trabaja, siento asegurarle que se encuentra usted muy equivocado, pues todos en esta ciudad me conocen, y saben que soy un honrado industrial respetado y querido, tanto por los rectos servidores de la ley, como por todos los demás que estamos obligados a no burlarnos del eficiente sistema de la justicia, que hace que todo ciudadano se sienta protegido, tanto su integridad física, como los intereses que honradamente le pertenezcan! —Y ya por última vez les aseguro que este vehículo se encuentra en perfecto funcionamiento, y hasta puedo permitirme el lujo de decirles, que pueden viajar con esta estupenda furgoneta, sin la más mínima preocupación, y sin el menor problema posible, no sólo al más apartado rincón de Asturıas, sino hasta la alejada Barcelona, sin que este motorín, deje de funcionar ni un momento, ni se empapice (ahogue) ni una sola vez. Aseguraba Vulcano, centrándose en una encendida adulación hacía su “jumento de hierro", que tal parecía que le estuviese jurando al General Franco, que era él, el más horado y disciplinado comerciante, de toda la nación española. —Yo que ya había comprendido que aquel tipejo era una asquerosa rata que no había veneno que la matase, le dije que estaba muy bien todo cuanto había dicho, y después le pregunté, que si podíamos ir a dar una vuelta con la furgoneta, para asegurarnos, que efectivamente era el vehículo la maravilla que con tanto ardor y fuerza él nos había pintado. —¡No, hoy no puede ser! Aseguró Vulcano, y seguidamente dijo, que antes era menester de asegurarla, y abonar la entrada en el Seguro de la Patria Hispana, entidad que con buen acierto, según él, pastoreaba su negocio. —¡Así qué ahora mismo, vamos a ir la señora y yo hasta dicha agencia, para poner en orden dicho asunto, y pasado mañana ya pueden ustedes circular con el vehículo por dónde les venga en gana! “CUNDU LA TAREXA SE MEXOU DE MIEU” “CUANDO LA TERESA SE MEÓ DE MIEDO” —El sábado por la mañana que era el día señalado para recoger nuestra furgoneta, llegamos la Teresa y yo hasta los reinos de Vulcano con el ánimo plagado de alegría y embargados por una ilusión gozosa, pues íbamos a ser dueños de un vehículo, que nos permitiría sin ningún genero de dudas, llegar hasta los mercados más apartados de la Tierrina, y mejorar en el oficio de xabarceirus nuestra situación harto oprimida, tantas cuentas habíamos ya barajado y todas ellas navegantes en alegrosas ganancias, que creído nos teníamos que íbamos a ganar el oro y el moro, que incautos éramos que no nos detuvimos ni por un sólo momento en el pensar, que el que hace las cuentas adelantadas sin tener dineros para cubrirlas, por fuerza que tiene que hacerlas un par de veces, siendo la última la más válida. —Digo yo que cuando llegamos al escaparate dónde se lucía nuestra furgoneta, ya estaba al lado de ella el Vulcano, y tal a mí me pareció, que cuidaba a ésta con tanto mimo, como si fuese industriada en la herrería del mitológico dios que lleva su nombre. —Y a la par que nos saludaba con la misma sonrisa y frotamiento de manos que en anterior ocasión nos había dedicado, con su bien timbrada voz nos dijo, ocultando una guasa que no se me paso desapercibida: —¡Ya les estaba esperando señores, pues yo se muy bien por la larga experiencia que poseo en estos menesteres, que iban a ser ustedes muy puntuales, como corresponde a todas las gentes que arden dentro de los agradables deseos de hincarle el diente, a lo que de antemano han saboreado como manjar sabroso! —¡Así que aquí tienen ustedes la documentación y todos los requisitos necesarios para poder circular con la furgoneta sin que nadie les moleste. Y ahora sólo me queda desearles buena suerte, tanto en los viajes que emprendan, como en los negocios que puedan hacer, que en estos está precisamente el valer de las gentes! —Hicimos muy satisfechos y animados acomodo la Teresa y yo dentro de los dos caballos de hierro, dejando al que resultaría ser un astuto gitano, frotándose sus manos, y sonriéndose tanto para afuera como para sus podridos y asquerosos adentros, festejándose dentro del timo que terminara de hacernos. —Empezó la furgoneta a rodar dirigida por mí que no cabía en mi gozo de contento, por las calles de Oviedo abajo, con ánimo de alcanzar la carretera general y ensenderarme en la ruta de Gijón o Avilés, dónde pensado tenía probar aquella máquina, vendida por el que resultaría se el mas fino gitano, que timaba sin conciencia a las pobres gentes, sin encontrar jamás a un juez, que hiciera con él el escarmiento que años atrás había hecho Juan Antonio el falangista con Pascualín el de los enredos. —Teresa que iba sentada a mi lado, recostada cómodamente en aquel asiento, que tenía más pringue que la solapa de un mendigo a la salida de un frío invierno, me dijo endiosada de alegría por sentirse dueña de aquel maravilloso ingenio: —¡Este Vulcano tiene cara y presencia de ser una buena persona, de ser un hombre bondadoso y bueno, a par que sabe lucirse con su cautivadora sonrisa, en el agradable lugar de la educosa simpatía, la verdad que a una le presta en grande tratar con señores tan serviciales y educados. Hay que ver la finura y delicadeza que este buen señor conmigo se gastó, me trato lo mismo que si fuese una gran señora, no me cave duda que todo en él se dibuja como un caballero respetable y encantador, tan bien parecido, tan elegante, tan guapo, tan... En aquellos momentos unos empapizamientos harto sospechosos en el motor de nuestros dos caballos hízole a la Teresa hacer un descanso en el continuar ensalzando los engañosos enseñares de su hábil timador, y en la sazón que su alborozada alegría íbasele marchitando por el ya continuo pedorreo que alumbraba sin interrupción el motor, preguntóme muy apuradamente, haciendo aposiento en el lar de la nerviosa y asustadiza preocupación: —¿Per quéi demontres s’afuega la miou forgonetina que tantu se queixa Xuliu? —(¿Porqué demonios se ahoga mi furgoneta que tanto ruge Julio?). —Yo que ya sin ninguna duda empezaba a olerme el fino timo, que el cobarde y sucio Vulcano hubiera ordeñado en nuestro enflaquecido bolsillo, contestele arrugando el ceño, poniendo un gesto rabioso y despreciativo, buscando en mi imaginación con prisa, la forma de centrar en ley, aquel moderno y educado gitano de los jumentos de hierro de nuestro tiempo: —Me parece Teresa, que dentro de breves momentos, vas a ver dentro de tu cerebro, a ese encantador, respetable y guapo Vulcano, que no hace ni un minuto no tenías tu boca para aponderarle, te aseguro que le vas a ver del mismo despreciable color del diablo, y esto es así, porque esta furgoneta comienza a quejarse de una de sus muchas mortales heridas, que será con seguridad la más pronunciada de cuantas tiene. —¿Qué es lo que pretendes decirme Xuliu? Preguntó de nuevo Teresa ya ausente de toda alegría, empezando a subir la primera escalera del miedo del desespero. —La verdad Teresa, es que viajamos ajinetados encima de un montón de chatarra, por esta razón he de ir con buena cuenta hasta que de hecho me dé por sabido, qu’acaidono (que dirijo) una maquina, que ha puesto en mis manos ese desalmado de timador de Vulcano, que está predestinada sin ningún género de dudas, hacer en cualquier momento descalabros con las vidas de la inocente gente, que a cada paso cruzamos. —Ya nos hallábamos en las afueras de Oviedo, y comenzábamos a bajar una pequeña cuesta que existe a la entrada de la Corredoria, cuando un bache de los muchos que alumbrábanse por aquel entonces en la carretera, hizo que la dolorida furgoneta se bandaleara ostensiblemente, y en tal baile, abriéronse con verdadero estruendo ambas puertas, despedazándose los cristales y estropeándose en mala manera parejas portezuelas, con tal atronador ruido, que la buena Teresa encogiéndose en el asqueroso asiento, cosida por un miedo que le hizo mearse, dijo temblándole su voz que era dominada por su espantoso miedo: —¡Frena, frena en el instante Xuliu, por todos los demonios del infierno xuntus (juntos), consigue de una vez que se detenga esta asesinadora chocolatera, que bien me parece que intenciones le sobran de hacer mudanza con nuestras vidas, fayéndunus esfuechiquéus na peyeya! (haciéndonos desolladuras en el pellejo). —Hice con toda la rapidez que pude, que se detuviera aquella furgoneta tan destartalada, y al pretender asegurarla mejor con las miras de apearnos para presenciar los primeros destrozos que se rellumbraben (relucían) en aquella infernal máquina, así el freno de mano y tiré de él para colocarle en su lugar de frenada, pero no respondió a su obligación, pues rompiéndose, quedeme con la manilla entre las manos, pensando ya con toda la razón del mundo, que aquella máquina era la causante de un timo que no tenía perdón, y también poseía hechura de ser un perfecto sabotaje. —Teresa que ya se había apeado de la furgoneta movida por la rapidez que injerta el miedo, hallábase en la cuneta de la carretera hilvanada por un ataque de nervios, con sus manos puestas encima de la cabeza, centrada en el más airado desespero, envuelta en un mar de lágrimas miraba para su vehículo desilusionada y atormentada, no dando crédito a lo que presenciaba, que era a todas luces la ruina más grande que en toda su existencia le había caído encima, pero cuando me vio con aquel fino hierro en forma de manilla en mi mano, me preguntó al tenor que buscaba en su boleo un pañuelo para enxugarse (enjuagarse) las lágrimas: —¿Qué diantres de fierru ye ísi Xuliu? —(¿Qué demonios de hierro es ése Julio?). —Yo que reparaba con verdadera lástima a la Teresa, al mismo tiempo que se me escapaba la risa, y el caso no era para menos, le respondí mirando para la manilla a la par que movía la cabeza para los lados con síntomas de verdadero desprecio y asco, hacia aquel gitano timador de Vulcano: —¡Poca cosa Teresa, sólo un defecto más de los muchos que tiene este jumento de hierro que te vendió tu encantador Vulcano! ¡Vaya una rata de cábila que está hecho tu simpático timador! ¡Y ahora deja ya de chorar (llorar), y no le reclames al Cielo un favor que no ha de enviarte, y búscame con rapidez un par de cuetus (piedras), para forrar las ruedas de esta endemoniada chocolatera, con la que el tú fino señor Vulcano, por mediación de mis inocentes manos, pretendía industriar un achuquinamientu (asesinato) entre las tranquilas gentes de la ciudad de Oviedo! —Teresa atenazada por una incontrolable rabia que le raguñaba (arañaba) sus doloridas entrañas, dijo a modo de juramento clavando sus brazos palabras en el firmamento: ¡No me nomes más isi rapiegu con focicu de llabascu, non me lu nomes más, si ye que apreciesme dalgu, ya permita el Faedor que tou lu puéi y'escosá couxa fae, que lu fienda una centecha pente les pates en dos Vulcanus! —(¡No me nombres más a ese zorro con hocico de marrano, no me lo nombres más, si es que me aprecias algo, y permita el Hacedor, que todo lo puede y muy poca cosa hace, que lo parta una centella por entre sus piernas en dos Vulcanos!). —¡Nunca pensé yo que pudiese vivir en este mundo un ladrón tan desalmado y tan grande, que hace su riqueza y bienestar engañando a pobres viudas tan desventuradas como yo, que no tengo más riqueza que el Cielo sobre la cabeza y la insegura tierra bajo mis pies, y para encima de no tener nada, todavía me acompaña la triste desgracia de tener que pagar a Pilar la del Comercio las quince mil pesetas que me prestó para dar la entrada de esta endiablada furgoneta. Poco he de pedir y menos Justicia ha de haber, si a este zorrastrón, si no me devuelve los mis cuartos, no le busco una buena corripa (celda) en la cárcel. Y no sólo por el cobarde ladronizo que me hizo, sino por el pretender arrancarme la vida, y dejar a los mious protetayus fiyinus (mis pobrecitos hijos), sin el menguado pan que puedo proporcionarles y el grande cariño que por ellos siento! —No te alumbres por más tiempo en el lar del sufrimiento Teresa, pues más bien debías de ofrecerle gracias al cielo, porque permitió que nadie saliese con heridas de este descalabro. Y ahora si haces caso de lo que yo te aconseje, va tener que abonarte este despreciable de timador gitano, el dinero que le has entregado, y que se haga cargo de la furgoneta, y sino que la arregle con la decencia que encierra el caso. —Esto le decía yo a la Teresa, a la vez que valiéndome del cinto que sostenía mis pantalones, y de un precioso lazo de terciopelo que la Teresa llevaba anudado a su largo cabello, ataba entrambas portezuelas para poder salir del paso, y cuando mañosamente lo logré, díjele a la Teresa que aún seguía tan desconsolada, y lucíase aún más rabiosa que cuando nos sobrevino el accidente: —¡Güenu Teresa, deixa ya de mexaretar tal corrompináu de chárimes que v’escosásete la fuercia pel furacu lus güeyus (bueno Teresa, déjate ya de mear tantas lágrimas, que se te va a escapar la fuerza por el agujero de tus ojos), y súbete a la furgoneta que nos vamos a ir hasta Noreña a visitar el garaje de un conocido mío, para que revise a conciencia este endemoniado ingenio, y nos diga de una vez, las hendiduras que tiene ocultas esta chocolatera que nos ha vendido el timador de Vulcano. —Teresa que en esto ya se había serenado un poco, aunque todavía alumbrara algunas rebeldes lágrimas, dijo dentro de su maurera de miéu (madurera de miedo): —¡No me ofendas, no lo hagas por el amor que le tengo a la santina de Covadonga, no me tientes por el mismo hacedor que debe de estar riéndose de mi allá en su Cielo, no me empujes para que haga lo que no deseo Xuliu. Pues no me sentare dentro de esa infernal máquina de asesinar gente, ni por todo el oro que tiene el Banco de España almacenado en forma de relucientes y apetitosas barras, y mira que es abundante lo que el otro día nos enseñaron por la Televisión sus manejadores. Vete tu sólo si deseas morir donde te plazca, ya que nada más que tu pobre vida tienes que perder, pero yo tengo tres hijos inocentes y pequeninus, que cuélgame con grande fuerza de las entretelas de mis sentidos, no quiero morirme y dejarlos desamparadinos, a merced de este endemoniado mundo, que cada día me parece que tiene menos verdad y menos justicia, que cada día me parece que el pobre dentro de él, si suprimimos las calamidades y las sufriencias, tiene muy poco que hacer. ¿Qué sería de los tres pedacinos de mi corazón, si se quedaran si su madre, en la triste edad que los probitinus aun no saben de dónde comen? (EL GARAXISTA) "EL GARAJISTA" —Por muchos razonamientos que sostuve con Teresa para convencerla con el fin de que me acompañase, no llegué a persuadirla ni en lo más mínimo, pues todas mis razones nada valían, para vencer el miedo que en aquellos desventurados momentos la dominaba, y no consiguiendo ni de una forma ni otra que subiese a la furgoneta, encaminome yo sólo hacía Noreña, al cansino paso de los viejos jumentos de los antiguos gitanos, conduciendo aquel destartalado ingenio, que era en verdad un innegable peligro público. —Llegué a la postre a mi destino, y contéle sin demora cuanto me había sucedido al garajista por mí conocido. Este esperó unos momentos para que se desfatigase el cansado ahogado motor, después volviéndole a poner en marcha, escuchole atentamente el trote quejumbroso que alumbraba, y seguido dio comienzo con seguro tiento a desmontarle algunas de sus piezas, y cuando le encontró las variadas enfermedades que tenía, dijo envuelto su rostro en una sonrisa que podía tener todos los significados: —Desde luego amigo mío, no sé como has sido capaz de llegar desde Oviedo hasta aquí con esta chocolatera, suerte has tenido de no partirte la sesera por el camino. ¡Tuvo que quedarle la conciencia “si es que la tiene” a ese gitano de Vulcano harto desajustada, porque hay que tener muy poco amor hacía el prójimo, y ser un timador sin la menor entraña, para vender un coche en las condiciones que se encuentra éste. Ahora que tratándose de Vulcano no me extraña en absoluto, ya que todo el mundo sabe en Oviedo la clase de elemento que está hecho! —Ten presente, y esto que te voy a contar ya lo he discutido muchas veces con otras personas, que algunas de las desgracias que suceden en las carreteras es por culpa de estos timadores gitanos de los jumentos de hierro, que venden coches usados, que son verdaderos cacharros que ni para el desguace sirven, y lo peor de todo, es que saben hacer de la ley un pandero, y enriquecerse a cuenta de las inocentes gentes, que no comprenden en el peligro que se divierten cuando compran un vehículo usado, pero todo esto ten por seguro que algún día ha de terminarse, cuando algún juez con buen ingenio, colóqueles un anillo que encarcele ya para siempre sus astutos timos, con una nueva ley para tal menester, que todavía nadie ha creado. —Bien dices amigo mío, pues todo este ladronizo y peligro público que tenemos todos de perder en cualquier momento la pelleja en la carretera, por la causa de estos desalmados gitanos de los jumentos de hierro, silenciárase d’afechu si la ley les castigara y persiguiera con más entusiasmo. —Recuerdo que cuando yo era pequeño la ley perseguía y castigaba a los gitanos que en aquella difícil época había sin tener la más mínima consideración con ellos. Y todo era, porque aquellos gitanucos de los tiempos d’endenantes (de antes), eran pobres de toda riqueza y ciegos de toda cultura, pues aquellos desarropadinos y desventurados gitanos, por muy listos que se alumbrasen, no podían hacer grandes cosas, y por eso vivían tirados por los caminos, despreciados por las gentes y perseguidos en todo instante por una ley que no les dejaba de su mano ni a sol ni a sombra, arrastrando cansina y resignadamente sus estómagos cosidos por el hambre, enseñando un color cadavérico en sus huesudos rostros, por el que uno imaginaba a la negra hambre a la que estaban condenados siempre, luciendo sus vestiduras con tantos y dispares remiendos, que uno no lograba adivinar, cual de ellos pertenecía a la prenda original. —No podían crecer aquellos auténticos gitanos que yo he conocido nada más que en asustadizas carreras y crecidas barrigadas de frío y hambre, y algunas veces solían entrar en calor, cuando les aplicaban una supliciada albarda de vergajazos, que las autoridades les regalaban encima de sus enflaquecidos cuerpos, todo porque a lo mejor un aldeano que muy fácil fuese el mismo ladrón, daba cuenta de ellos, a las autoridades al notar que les faltaba alguna gallina, que muy fácil pudiera habérsela merendado el raposo, o ser equivocados en el trato de un jumento de los naturales, no como estos endemoniados ingenios de fierru (hierro), siendo tan entendido en estas bestias el aldeano como el gitano, y aquí si que no valía engaño, porque cada cual iba a su propia conveniencia, porque cuando un aldeano le cambiaba un burro a un gitano, es que su pollino alguna tara tenía, por esto, no he conocido nunca a un gitano que cambiase su burro con el aldeano pelo a pelo, sino que siempre le pedía encima algo, ya que estas gentes agudas y listas sabían, que la única ganancia que conseguían por lo regular en sus tratos, eran los pocos o muchos dineros que pudieran arrancarle al aldeano encima del cambio. —Poco mal podían hacer aquellas pobres y desgraciadas gentes dignas de toda compasión y lástima, y mermado mal sembraban entre las comunidades que visitaban, porque en todo tiempo vivían cultivando la más denigrante de las miserias, que por ellas se deducía el escaso timo que industriaban, pero a pesar de todo, nadie los dejaba nunca fuera de una celosa vigilancia, de lo que se saca en consecuencia que la ley en aquella difícil época estaba mucho más adelantada que hoy en día, por donde uno comprende que en nuestro país, todo ha progresado grandemente menos la asiste de la Soberana Justicia, que para castigar al pobre siempre sí está en vanguardia, pero para favorecerle siempre se encuentra de veraneo en la retaguardia del capitalista. —Y sino la prueba está bien a la vista, ya que los temidos gitanos de nuestro tiempo, no son otra cosa nada más que astutos y deshumanizados payos, que ya no llevan marcado en su rostro el ceniciento color del que navega con el hambre, sino que se pasean bien hartos y cuidados, envanecidos por su boyante posición, tanto en lo social como en lo económico, ya que gran parte de ellos, precisamente los más principales, son poseedores de una buena carrera que al final les otorgó el título con el cual se avalan en el asqueroso oficio de la explotación y el timo, que faenan a diario entre las humildes y trabajadoras gentes, bien como dirigentes de empresa, engañosos servidores de la Justicia, etc., y también estos timadores gitanos de última categoría, cuyo único representante por mí conocido es el guripa de Vulcano que ya empieza a traerme de cabeza. Pero yo te aseguro Marcelino, que si la Teresa me hace caso de lo que yo tengo barajado en mi mente, no se ha de escapar este raposo de Vulcano haciendo risa y guasa despreciativa de los honrados intereses que les roba a las personas decentes, pues en este presente acaecer se topó con un cliente, que le va hacer coscas (cosquillas) en el lugar donde no ha de nacerle la risa. —Y ahora... dime Marcelino, tu que eres un hábil veterinario en la cura y compostura de estas caballerías de hierro. ¿Cuánto puede costar arreglar esta furgoneta para que quede decentemente? —Quedose el bueno del garajista mirando unos instantes en el más completo silencio hacía el cielo, haciendo con aproximación las cuentas en su cerebro, y después dijo muy serio clavando sus inteligentes ojos encima del jumento de hierro: —Te ha de costar alrededor de unas ocho mil pesetas, tal vez sea algo más, eso depende si al desmontarla aparecen otras averías que ahora no agüeyu (no veo). Pero no pienses ni en broma que el Vulcano va hacerse cargo de esta arregladura, pues yo se que él, sabrá lavarse sus manos no queriendo pagar ni un céntimo, y es inútil que le lleves a los tribunales, ya que él es un gitano listo, que tiene buenos abogados y harán de la ley su propio juego, y estoy por apostarte que es muy capaz de timar al mismo juez en la sesión del juicio, si tiene modo de venderle uno de sus endemoniados ingenios. —Por lo que observo Marcelino, tanto tú como yo mismo coincidimos en, que la ley en nuestra Patria está al servicio del dinero, que es tanto como decir, que el que no tiene un cuarto no debe de meterse en líos por muy honrados que le parezcan, porque no ha de sacar de ellos nada más que disgustos por bien parado que salga, en fin, ya veremos haber lo que resulta de todo esto, yo ahora me voy para Oviedo, y tu no arregles este cacharro hasta que la Teresa no sostenga una conversación con el raposo del Vulcano, pues a lo mejor, este habilidoso gitano no es tan mentecato como lo hemos pintado, y puede que se compongan las cosas sin necesidad de ningún otro teatro. El garajista sonriéndose ladinamente a la vez que de mí se despedía me dijo: —¡Si tales esperanzas hacen aposento en tu imaginación, no sé lo que en verdad has aprendido tú en el mundo, tanto como por él zapatillaste, pero bueno es que sigas creyendo en la bondad de las gentes aunque tan sólo sea por breves instantes! —¡No creo yo en nada ni en nadie Marcelino, a no ser en el plato de cocido cuando tengo hambre, pero hácete buena falta a ti saber, que existe un sistema que todo el mundo receta cuando le conviene. Así por ejemplo, sabemos que Vulcano es un timador inteligente y práctico en el asunto de saber defender sus enredos e intereses, por esto se dará cuenta en el instante, de la peligrosa timadura que industrió, por tal razón procurará que no se airee su sucio negocio, para que las futuras víctimas no huyan a causa del mal olor que emana de la ladroniza industria que maneja. Por esto, muy fácil creo yo que se avenga a razones! —¡Puede que tengas razón, amigo Julio, pero yo no entraré a creer tal cosa, hasta que no lo vea con mis propios ojos! “TERESA Y VULCANO” —El lunes bien de mañana se hizo en el camino de Oviedo la envilecida Teresa, portando en su cerebro los asesoramientos que yo le había prodigado, mucho me hubiese gustado a mí entendérmelas con aquel desalmado granuja, pero como yo no había tenido tratos con él, sólo podía hacer aconsejar a la Teresa en lo que mejor pudiese. Digo que iba ésta alumbrando en sus sentidos rabiosa inquina hacía el Vulcano, pero no era la Teresa tan aunque valiente y decidida engarradietchóusa como la Manola de mi aldea, pues si así fuese, hubiese logrado más provecho que usando la política, que al fin de cuentas ésta de poco sirve cuando con ella menester es por entrambas partes defender los intereses. Llegó al fin la Teresa a la casa del Vulcano, tan dolida y gafa en su desgracia que debatíase con apremiante desatino en el atajo de prepararle un sonado escándalo, si no conseguía lo que ella consideraba justo y honrado. El caso fue que nada más que sus enrojecidos ojos encarnispados por la ira que la desacompasaba retrataron al causante de su desgracia, díjole encasquillándosele la lengua por la rabia que la dominaba: —¡Vengo a darle las gracias estafador de los infiernos por la furgoneta que me ha vendido, que tal de endemoniada se encontraba, que por eso me brindó la mayor cosecha de miedo que he tenido en toda mi existencia. Porque me he visto por unos instantes ajinetada encima de una satánica máquina, que parecíame había sido fabricada por todos los diablos del infierno juntos con el firme propósito de servirle a usted, para que por su mediación me robase mis dineros y me quitase la vida. Hay que ver la poca vergüenza que usted tiene, y la nada consideración que siente hacía las personas, para venderme un vehículo portador de la muerte, y quedarse usted tan tranquilo, como si de malo no hubiera hecho nada. —Vulcano, sin deshacer de sus labios la hipócrita sonrisa que le caracterizaba, díjole tranquilizadora y prometedoramente a la Teresa: —¡Bueno señora, no se me enfade, y céntreseme en el respeto, ya que en este civilizado lugar se consigue conmigo la razón que según me parece es lo que usted anda buscando. Y ahora cuénteme con entera tranquilidad todo cuanto le ha sucedido, que yo por adelantado le prometo arreglarle su vehículo sin cobrarle ningún dinero! —Estas palabras bien dichas y a tiempo por el ingenioso Vulcano, entrelazadas con teatrales gestos de compasión y condolencia, que con postura de consumado actor plasmaba en su rostro y movimientos aquel timador de gitano, pues como cuento, con todo este ratonil teatro logró que los encendidos ánimos de Teresa, abandonaran el envilecido aposento dónde moraban, e hicieran andadura más alegrados por el camino de la contentura, que no era otro que el haber conseguido lo que en justicia le pertenecía. Así pues ya más aplacada la encendida voz de Teresa, en el lleldar que hacía asomo en su boca una alentadora sonrisa, le dijo en el comienzo de estar de nuevo tranquila: —Tiene que perdonarme por haberle ofendido con mis insultante palabras señor Vulcano, pues yo quiero que comprenda que si usted se hallara en mi lugar, muy fácil se desarrendara como yo en tamaño desatino. Y seguidamente le explicó al Vulcano que no podía remediar que la risa aflorara con verdadera alegría, el corto y accidentado viaje que habían hecho con la furgoneta. Y al concluir la Teresa de relatarle su odisea, respondiole el Vulcano con una amabilidad,que tal parecía que alumbrábase en ser cierta: —Créame señora si le digo, que no hay sitio en mi conciencia para poder hacerle el más pequeño daño a nadie, y con toda sinceridad le prometo, que este doloroso descalabro que quizás por un error mío usted ha sufrido, yo haré que con prontitud se mude al sitio que para ambos mejor convenga. Y ahora mismo ordenaré a mis mecánicos, que sin ninguna demora vayan a recoger su vehículo a Noreña, para que le revisen y arreglen en mi garaje, que sin lugar a dudas ha de quedar mejor compuesto, y acomodárseme en un precio más justo, que si lo arreglasen en otro lugar, ya que yo no me fiaría de ningún otro garajista, supuesto que son todos tan careros como chapuceros. —Y ya no más tristezas ni penas señora, pues ninguno de estos dos sentimientos nace feliz al entendimiento, así que destierre sin demora el mal que en su espíritu se enreda, ya que muy pronto será atajado para convertirle en beneficio de su propio remedio. Y sitúese ya desde este preciso momento dentro de la placida pradera de la tranquilidad, considerando ya por adelantado solucionado a su agrado y conformidad este asunto que la atañe, y dentro de tres días puede venir a recoger su furgoneta, en la inteligencia de hallarla como si otra vez fuese hecha de nuevo. —En el día señalado por Vulcano, volví yo acompañando a Teresa a recoger su vehículo, y al lado de él como en anteriores ocasiones se encontraba Vulcano con la misma sonrisa de siempre pintada en su hocico, y frotándose sus manos como al parecer era su costumbre, dijo amablemente: —Ya tiene su vehículo compuesto señora, y muy bien ajustado que por cierto se encuentra ahora, ya que le canta su motorín, con parecido sonar al que tuvo cuando era nuevo. —Muchas gracias señor Vulcano, contestole con rapidez y alegría Teresa, lleldándose en satisfactoria dicha que retornaría a la rabia a los breves momentos. —¡No señora, no me dé usted las gracias pues para esto estamos, que no es otro menester que servir al cliente y dejarle satisfecho! —Pero ahora... y créame que lo siento con toda mi alma, tengo que comunicarle una noticia que no ha de serle en nada agradable, pero comprenda usted que por encima de todo los negocios son los negocios, y si yo no los cuido, aunque eso sí con toda honradez, creo que algún día terminaría pidiendo. —¡Dígame señor Vulcano! ¿Qué clase de contrariedad es la que me tiene que comunicar ahora? —Pregontó Teresa ya en las empinadas vías de perder de nuevo su alegría y tranquilidad, y floreciéndole en el mismo lleldar una apesadumbrada tristeza que le decía, que todo su gozo iba a ser de afechu desfechu (del todo deshecho). —Pues... verá usted señora, los mecánicos me han dicho (dio comienzo Vulcano a su charla pretendiendo muciye "ordeñarle" importancia a la cuestión), que toda la culpa de haberse estropeado la furgoneta, sólo la tiene el chofer que la conducía, que según ellos está muy deficiente en el oficio de conducir estos vehículos. Así que dentro de toda la pena que a mí me acompaña, y no crea usted que es pequeña, tengo que comunicarle que si desea llevar su vehículo, tiene que abonarme la mitad de su compostura, y si no le retira en toda esta semana del garaje, me veré obligado a cobrarle como demasía, el espacio que ocupa la furgoneta en el taller, ya que están los aparcamientos hoy día al precio que uno quiera cobrar por ellos. —Teresa tras escuchar las asquerosas e hipócritas palabras que le había sonrientemente dirigido Vulcano, comenzóle a crecer en sus entrañas la cosecha de la gafez, a parejándose en fuerza y desespero a la que ya padeciera el día que había viajado por primera vez en aquella furgoneta de todos los diablos, y conducida por este envenenador desatino, no me dejó a mí contradecirle al Vulcano la acusación que me había hecho, ya que cogiendo ella la palabra airada y medio enloquecida, hablole de la siguiente manera: —Me parece a mí condenado timador gitano de todos los infiernos, que no tiene usted de hombre, ni palabra, ni presencia, ni tampoco nada. Todo en su persona esta asquerosamente podrido, y en conjunto toda su valía como hombre, tiene menos valor para la decente Humanidad, que un repugnante pioyu (piojo), entre las uñas de una eficiente despioyadora (despiojadora). —¿Sabe usted acaso condenado ladrón y despreciable llimiagu (baboso), que destreza tiene mi chofer en este oficio para tratarle con tanto menosprecio? —¡Síii... por lo que me han dicho los mecánicos, no tiene ni idea, de lo que es manejar un vehículo! —¡Pues sepa usted asqueroso madrazas, y apestoso gusano de timador, que mi chofer, que es este muchacho que usted ve aquí, que no quiere dirigirle la palabra por no ensuciar su lengua al contacto con su mierdosa presencia, aparte de ser un conductor que en nada puede envidiar al mimísimo Fangio, es también un excelente mecánico, con ingenio suficiente de hacer que ruede un coche si preciso fuere tan sólo con la invisible fuerza que tiene el aire, y si le apuran un poco, hasta que vuele como los aviones! —¡Bueno señora, haga el favor de no ofenderme, sino quiere que llame a la autoridad para que le enseñen los modales necesarios que se necesitan para tratar con la gente. Y tenga también bien presente que yo no he ofendido a este muchacho en nada, lo que yo he dicho es que no sabe conducir como es debido un vehículo. Y no crea que me extraña, porque hoy en día, le dan el permiso de conducir a cualquiera que tenga la agudeza de entregarle solapadamente dos o tres mil pesetas al jefe de tráfico! —Y ahora ya para terminar, si no quiere pagar la compostura que se le hizo a su furgoneta, no la lleva usted de aquí bajo ningún concepto, y si cree que tiene algún derecho para formular alguna reclamación, encamínese al Seguro de la Patria Hispana, y entiéndase con ellos de la manera que mejor le cuadre, ya que esa aseguradora a mí ya me ha abonado todo el valor de la furgoneta, y a usted por si se le ha olvidado le digo, que tiene que abonar las letras de banco que ha firmado en blanco a ellos no a mí, así es que yo me lavo las manos en este asunto lo mismo que hizo el romano Pilatos en el Juicio que condenó a Cristo. —Teresa acunada por una enloquecedora rabia que la hacía temblar sacudida por los nervios emanantes de la ira, la rabia, el desprecio y el odio que sentía hacía aquel miserable, le decía mientras que yo procuraba de aquel lugar alejarla sabiendo que nada lograría resolverse: —¡Lo que tiene que lavar usted sin hacer demora es su conciencia que la tiene más negra que la boca de un sanguinario lobo, y tiene un olor más repugnante y asqueroso, que el que producen las podridas inmundicias de un apestoso estercolero. No sé como tiene valor para lucirse entre las gentes, siendo portador de ese nefastoso olor que en todo momento de usted se desprende, por el que todo el mundo puede comprender, la clase de cobardoso timador que se esconde en su enclenque cuerpo! "TERESA Y LA ASEGURADORA" —Es para mí un triste desconsuelo decir, que todo o casi todo en mi Patria lo relacionado con el comercio y otras industrias similares, es una grotesca trampa mal urdida, pero muy bien protegida por las leyes del país, que ya desde antiguo saben que todo se mueve por la fuerza de la riqueza y el poder, y entrambas cosas no están en el poder del pobre, por lo tanto este desventurado ser, por mucha razón que le acompañe siempre llevara las de perder, ¡ y sino que me lo pregunten a mí! —Así pues, que dejando la Teresa al timador de Vulcano haciendo risas y guasas de su desgracia, se dirigió con la prisa del alma que lleva caminaba el diablo, y en aquellos sus momentos tan endemoniada caminaba como el mismo satán, por mor de la condoliente desgracia que le acompañaba, al lugar donde tiene aposentadas las oficinas la Patria Hispana, y subió las escaleras de dos y sin dar ni tan siquiera cuenta, se encontró ante la presencia del señor notario, al que le explico muy desconsoladoramente el timo que en ella había realizado Vulcano, al venderle aquella furgoneta, que tenía más heridas por todas sus piezas, que el heroico Millan Astray, que fue el Fundador de la Legión Española, dónde si el Vulcano tuviese la valentía y el coraje, que por ser un despreciable cobarde le faltaba, digo que si este despreciable timador como legionario ingresase en ella, no viviría allí mucho tiempo, pues entre el “saco terrero”, y los vergajazos que los vigilantes del Pelotón de Castigo, le brindan a las gentes de su condición y calaña, terminarían con tal carroña humana en poco tiempo. —¡Hay de él si lo cogiese por su cuenta y riesgo el famoso sargento Molina, que en cierta ocasión a un legionario, por tan sólo robarle una camisa a un compañero, diole palos encima de sus costillas hasta que se le hundieron sus pecadores huesos, y después que sanó de tal descomunal paliza, colocóle encima de sus aún doloridas espaldas un saco terrero de cincuenta quilos amarrado con recias correas!, con un letrero que más o menos así decía: —¡Yo soy un ladrón, despreciadme todos por tener el oficio más asqueroso de toda la Humanidad! —Y con dos letrerinos como éste, uno en la espalda y otro en el pecho, tenía que caminar Vulcano por todas las calles de Oviedo, para que supieran toda la cuadrilla de compañeros de su calaña, que hay a fatáus (muchos) que vivían como marqueses y se las dan de personas decentes, el vergonzoso fin que tendrían si no dejaban de robar. —El tal notario que como se verá tenía las mismas nefastosas zunas de engañar a las gentes que su consorte de oficio el timador Vulcano, sonriéndose de las graciosas y muy atinadas ocurrencias de Teresa le dijo: —Tenga bien presente señora que nosotros nada tenemos que ver en este asunto, pues toda la culpa de cuanto le ha acontecido, sólo la tiene el señor Vulcano, así que si usted considera que efectivamente fue engañada como manifiesta, reclámele o denúnciele a él, y deje de molestarnos a nosotros, ya que en vez de importunarnos con esta historia sin ninguna importancia para esta sería aseguradora, mejor sintiera usted hacia nosotros un sincero y respetuoso agradecimiento que sin conocerla de nada, le hemos prestado a usted los dineros para que comprase a Vulcano ese vehículo que usted comenta, que a no ser por nuestra desinteresada y magnánima colaboración, no hubiese podido hacerlo, a no ser que se la pagase con dinero en mano. —Cuando Teresa sintió de labios del notario estas palabras le miró entre temerosa y asombrada y preguntole pensando que o había entendido mal, o desde luego se estaba volviendo loca y ya no razonaba: —¡Oígame señor! —¿Me ha dicho usted acaso que me han prestado ustedes a mí dineros sin yo saberlo? —¡Sí señora, eso mismo le he dicho, y no tiene usted de que asombrarse, ya que es una cosa común y muy corriente, nosotros simplemente le hemos abonado al señor Vulcano el valor de su furgoneta, haciendo uso de unas prestaciones modernas que dan a todo negocio un buen resultado! —Diose cuenta la Teresa por primera vez, del teje maneje nada claro que entre manos se traían el hábil timador Vulcano y la no menos honrada Aseguradora, por esto, haciendo un gran esfuerzo para remansar su alterado espíritu, le dijo al notario viviendo el mayor asombro que en toda su existencia conociera: —La verdad quisiera decir pero no sé como explicarla, porque no puedo precisar, dónde termina la mentira y comienza la verdad, porque si ésta existe, la pobre anda bien desgraciada, ya que esto que me está sucediendo a mí, que es verdad siendo mentira, paréceme a mí, que está muy fuera de toda Justicia, pero dentro de la ley que ustedes bien estudian, para robar sin el menor temor a todo pobre desgraciado. —¿Qué pretende decirme usted señora? —Preguntó el notario empezando hacer acopios de enfado. —Que si no me sucediera a mí misma, lo que con ustedes me está pasando, no creería que a nadie pudiérale acaecer tan endemoniado enredo aunque el mismo Padre Santo me jurase con la mano puesta encima de la Biblia que todo este desalmado engaño, era tan cierto como la propia Pasión del Nazareno, que el Pobre murió, para que otros listos como ustedes, hiciesen de su muerte un buen saneado negocio. —Porque tanto ustedes como éstos, tienen una forma de prestar tanto el dinero como la gloria del Cielo, que uno no se entera que la ha recibido, hasta que no le roban lo mucho o poco que posea el crédulo. —Bien comprendo ahora que hállome ahogada dentro del teatro de la discordia, y estoy enflaquecida de riquezas y seca de poderes, que el primer tejedor de la ley, fue en el mismo instante encaldador de la trampa, y en esta despreciable xaceda (cama), barajan ustedes como consumados timadores el mal que trenzada me ata. Por esto desde ahora mismo, jamás se me borrará de mi imaginación, que tanto ustedes como el zorramplón de Vulcano, son lobos de la misma camada, con diferente color, dibujadores de bien parecidos santos, pero con la misma conciencia del despreciable diablo. —Pero señora, de nuevo le vuelvo a repetir, que nada tenemos nosotros de ganancias en los tejes manejes que industria el señor Vulcano, y ahora si me quiere escuchar unos momentos, yo le explicaré con toda la claridad como funciona el honrado negocio de la Patria Hispana, para que ya de una vez y por todas, se quede convencida, y no perjudique a esta Aseguradora con su pregonar que somos tan estafadores como el señor Vulcano. Dijo el notario con seriedad y conciliadoramente. —No hace falta que desgañite su lengua en más araneras explicaciones, ya que los enredos que entrambos y dos se traen, el más fatón (tontón) de mi aldea los vería tan claros como yo los veo, si tuviese la desgracia de pasar por ellos lo mismo que yo los estoy viviendo. —Por lo que se ve, ustedes prestan dineros a quienes no saben que los han recibido, para que los timadores como el asqueroso raposo de Vulcano, hagan sus desalmados negocios y en sus ganancias tienen ustedes como compensación un rentable provecho. —Para mí el caso está tan claro, como que existe Dios y una Justicia que ninguna ley sirve con decencia, y que ustedes no respetan y tratan a la baqueta, porque no son otra cosa nada más que timadores gitanos de los tiempos modernos, que han aprendido muy bien en la universidad las leyes para después sin ninguna traba poder con satisfacción gananciosa burlarlas, aprovechándose de las enormes lagunas que en todas las leyes adolecen, dónde ustedes se refugian para efectuar los atropellos que a todas luces articuladas por la ley son legales. —El asunto es, de que Vulcano me aseguró que toda la culpa la tenían ustedes, y ustedes lavan sus sucias manos con el hipócrita de Vulcano, afirmándome que él es el único culpable, y entre dimes y diretes entrambos y dos me quieren cobrar la peseta a siete reales. Pero yo no estoy dispuesta a dejarme robar de mano de entre juntos estafadores, y por esta razón ahora mismo los voy a denunciar, haber si la ley es capaz de desenredar tanta trapecería y engaño como barajan ustedes encima de esta pobre trabajadora, que poco puede medrar si tiene que abrirse camino entre una bien organizada banda de inteligentes timadores, que ni temen a Dios ni a la ley, ni menos respetan los intereses ajenos. “TERESA Y LA POLICÍA" —Dejó Teresa al notario con su palabra bailándole en los labios y abandonó la oficina de la Patria Hispaña con tanto desprecio hacía sus representantes, como el que sentía hacía el timador Vulcano, y con este profundo y airado malestar que la embargaba, privándola de su sosiego que ya del todo nada de él quedaba, y animada siempre por su espíritu combativo, hizo su entrada en el aposento de la Policía, creyendo firmemente la pobre, que los guardias podían arreglarle en el momento aquel desaguisado que enloquecida la traía. —Dos agentes de la ley enfrascados se hallaban en la comisaría faenando por sus deberes cuando la Teresa hizo aparición ante ellos, con su rostro por completo desarmado en el descosido sufrimiento que la debatía, uno de los policías que se percató en el instante del apurante desespero que a la desventurada Teresa consumía, le dijo a la vez que se levantaba de su asiento, para rogarle gentilmente que ella se sentara, menester que no quiso hacer la Teresa porque manifestole al amable policía, que los nervios no la dejaban estarse queda, ya que entrelazábanse con tal fuerza enfurecida y desatinada en su sentimiento, que la ensenderaban en la enloquecedora postura que a todas luces enseñaba. —¡Está bien señora! Le dijo sonriéndola tranquilizadoramente el policía a la par que le rogaba, que se calmara, que se serenara, y que les contase lo que le sucedía, afirmándole que si en sus manos se encontraba el remedio, podía de antemano considerarlo satisfactoriamente resuelto. —Relató la Teresa por segunda vez en aquella trágica mañana el nefastoso timo que entre el Vulcano y la Aseguradora le habían hecho, que tal ladronizo la traían centrada, en el espineroso sufrir y parejo desarreglo. —El agente que habíala escuchado sin hacerle la más leve interrupción a su diálogo, y ayudándola con sus gestos de protección y confianza para que mejor se despachase en sus acusadores decires, cuando la Teresa terminó de contarles su desgracia, y ya teniendo creído que la policía iba a componerles las torcidas cuentas que industriaran encima de su humilde persona aquellos desalmados timadores modernos, desmoronósele en sentida desilusión tan cándida aspiración, cuando le dijo el agente compadeciéndola: —Siento mucho señora el no poder ayudarla en esta clara injusticia que estos señores le han hecho, y yo creo que de todo este sucio negocio que le han hecho, no ha de sacar usted en su provecho nada. Mi consejo es, que debe de abonarle al señor Vulcano la mitad de la arregladura del vehículo que le reclama, y no olvide nunca, y esto se lo digo yo por la mucha experiencia que en tales asuntos tengo, que todos los ricos se dan la mano, al igual que hacen todos los ladrones, ya que ellos no ignoran, que si uno de ellos se hunde, corren el peligro de ahogarse los demás por eso se protegen mutuamente, y como ellos son los que pagan y los que mandan, pues al pobre no le queda más recurso, que cerrar el pico y aguantar sin la menor protesta todo cuanto le echen. —Ahora bien, si usted no está conforme con hacer esto que le he aconsejado, entonces vaya usted a visitar a un abogado para que formule la consiguiente denuncia al juzgado, pero tenga presente, que si el juez estima que no existe tal timo, entre el juzgado y su abogado le han de cobrar más de lo que vale el vehículo, y hasta inclusive la pueden encarcelar por levantar un falso testimonio a tan respetables señores. —Teresa al escuchar estas palabras no podía a ciencia cierta pensar, que si todo aquello que le estaba sucediendo no era nada más que una endemoniada pesadilla de la cual en cualquier momento iba a despertar pudiendo recuperar en el instante su sosiego y tranquilidad, pero no, era bien cierto que estaba despierta, y que todo cuanto le estaba sucediendo era la triste, canallesca y sucia verdad que al pobre le brinda la vida, ahora se daba cuenta de que todo el entramado de la ley, no más era una vergonzosa y engañativa mentira, por esto, airada, descompuesta, envilecida y rabiosamente desatinada les dijo a los policias: —¡Díganme ustedes señores policías que misión es la que tienen que cumplir en esta mi Patria tan falta de Justicia! —¿Acaso están ustedes nada más que para perseguir y encarcelar a los pobres y desgraciadinos mineros cuando se ponen en huelga, por reclamar lo que Humanamente y en Justicia les pertenece, que no es otra cosa nada más que el fruto de su peligroso trabajo y harto enfermo, y que por hacer tal cosa ustedes les detienen, los encarcelan y les mayan (majan) a vergajazos sus cuerpos hasta arrancarles dentro de atroces sufrimientos, como hicieron una vez con mi difunto marido que a fuerza de llevar centenares de latigazos le sacaban el pellejo a tiras. Para también encarcelar a sus mujeres y cortarles el pelo al cero, como también hicieron con una vecina mía, que su pobre marido que era un santo del cielo, de resultas de una soberana paliza que le propinó la policía, dejó para siempre este podrido mundo al mismo tiempo que a su mujer cargadina de hijos la dejaba también viuda. No siendo su delito otro que haber trabajado desde su niñez en la mina, el haber querido reclamar el sudor que el patrono le robaba. ¿Ustedes que misión es la que tienen? ¡Acaso detener a los borrachos que se entarrascan (embriagan), y no porque sean beodos de profesión, sino que siendo obreros cobrando un miserable sueldo, se ven aburridos porque en sus hogares falta de todo, y entonces buscan en la bebida el olvido, porque saben que no pueden luchar contra un régimen que los oprime, con la poderosa fuerza que detrás de cada trabajador hay un policía! —Quizás hubiese seguido la enloquecida Teresa hablando largo tiempo por este camino, si uno de los policías enérgicamente no se le impusiera a la vez que amenazadoramente le decía: —¡Haga el favor señora de no dar a luz tantas insultantes tonterías, porque me parece a mi, que usted va a terminar muy mal, y tengo la impresión de que se va a quedar aquí, para ser encarcelada juzgada por ofender a la autoridad. Así que no despegue más su boca lárguese pronto antes de que me arrepienta! —No siguió hablando Teresa, no pudo seguir diciéndoles tantas cosas como ella sabía, tantas nefastosas cosas que en las cuencas mineras asturianas la policía había hecho, pero ahora lo que verdaderamente a ciencia cierta ya sabía, era que si el honrado y desventurado trabajador quería vivir con tranquilidad, debía de hacerlo siempre de rodillas. "LA TERESA Y LOS ABOGADOS" —Xebrose (marchose) la Teresa de la comisaría, y corriendo como una desesperada por las calles de Oviedo llegó hasta el Sindicato con intenciones de consultar su caso con un abogado que conocía que tenía ganada fama de ser un buen defensor del trabajador, y no un “tragón" como existen muchos en estas instituciones en otras muchas, ya que este letrado es un hombre recto (y también falangista), tan agudo e inteligente como lo fuera el propio Muñón de Diego, y por tercera vez, y comenzándole ya a enronquecérsele la voz, le relató el escabroso asunto que la traía desatinada. —El ilustre abogado del Sindicado escuchola sopesando todas sus palabras, y antes de responderle a la conclusión que había de aquel teatro sacado, le arrancó con profundidad un par de fumadas a su cigarro, y a la vez que lo estrujaba con rabia en el cenicero, dijo haciendo un marcado gesto de desprecio hacía los promotores de aquel despreciable y cobardoso timo: —¡Esto que le han hecho a usted es un timo asqueroso y despreciable, pero no se preocupe usted más, y deje ya de desesperarse, ya que toda la razón está de su parte, y a esos miserables no ha de quedarles más remedio, que componerle en condiciones las averías que tiene su furgoneta, o por lo contrario, deshacer la venta y entregarle el dinero que usted le dio como entrada! —No se puede imaginar don Pedro el bien que me hacen sus consolativas palabras, ya que he sufrido toda la mañana lo indecible en mi caminar de Herodes para Pilatos, y mis sentidos ya se me estaban avecinando con la pérdida de la razón. Y ahora pagándole lo que fuera menester, yo le ruego por la santina de Covadonga, que me ataña este asunto en el juzgado, para poder meter en el honrado riego a estos endiablados timadores. —Bien quisiera yo hacer lo que me está pidiendo, pero yo sólo puedo actuar en los menesteres que sean de tipo laboral, pero no se apene usted, porque la voy a enviar a un colega amigo mío, que sabe hilar muy derecho en estos asuntos, ya verá como le arregla esta cuestión con prontitud y a su agrado. —Más esperanzada por el motivo de las alentadoras palabras que le había dicho el abogado del Sindicato, hizo Teresa entrada en aquella su aciaga mañana en la casa del letrado a donde iba dirigida, y parecíale que su emprendedor valiente ánimo se encontraba en derechura de sosegarse, y su apagada alegría en hechura de florecer de nuevo, pues ya pensaba que su avisperoso negocio navegaba en las tranquilas aguas que le conducirían a ser resuelto en su favor. —Por esto, tras las consiguientes palabras de presentación que sostuvo con aquel nuevo abogado que visitaba, éste le mandó que se sentase, por primera vez en aquella su ajetreada mañana, acomodose en el mullido sillón la Teresa, medio rendida sofocada por la continua tensión en que había estado sometida, y el grande cansancio que sentía por tantas vueltas como había dado. Así pues empezó Teresa por cuarta vez en tan corto espacio, a poner en el oído del letrado, todo cuanto le aconteciera con el rapiegu de Vulcano, los foínus (garduños) de la Aseguradora, los llimiagus (babosos) de los policías, así como lo que hablara con el estupendo abogado del Sindicato. —No despegó su lengua aquel letrado en todo el tiempo que la Teresa invirtió en narrarle su caso, pero se observaba que hacía trabajar a su imaginación en el silencio, con las miras de encontrar en aquel entuerto el nudo dónde se encontraba atado el delito, y de cuando en cuando sacudía su cabeza y se sonreía, lo mismo que si le hiciera cierta gracia aquel descantoyamientu (descalabro), y cuando a la postre la Teresa terminó su historia, él hablando con seguridad dijo: —Está visto señora que todo este endiablado teatro que le han preparado, tiene el indecente hocico de ser un canallesco y cobardoso timo, pero no se preocupe usted ya que lleva la entera razón, y aunque la ley tiene unas lagunas abismales, no considero yo de que le puedan robar lo que es únicamente suyo. —Mire... voy ha procurar arreglarle este caso sin que usted tenga necesidad de gastar dinero, ya que por lo que observo, usted es una pobre trabajadora, y en los bolsillos de los necesitados no suelo hacer yo cobranzas de mis salarios. Verá, ahora mismo le voy a telefonear al jefe de la policía que es conocido mío, para preguntarle si este asunto se puede enjuiciar por lo criminal y elevarlo directamente ante el señor juez. —Después de conferenciar unos instantes el desinteresado abogado con el jefe de la policía, dijo con marcada satisfacción por haber hallado la solución que buscaba: —¡Bueno señora hemos tenido suerte, ya que se puede hacer lo que yo había pensado, así que vaya ahora mismo al juzgado de lo Criminal, y explíquele al señor juez todo cuanto le ha sucedido, y ya verá usted como le arregla este asunto rápidamente! “TERESA ANTE EL SEÑOR JUEZ” —En pocos minutos ganó corriendo la plaza del Ayuntamiento la esperanzada Teresa, y ágil, decidida y entusiasmada, subió con rapidez las escaleras del juzgado de primera instancia, y allí dijo que venía a visitar al señor juez, y que precisaba hacerlo sin demora, porque ya era demasiado tarde y tenía temor de no poder resolver su cuestión aquella mañana. —Uno de los chupatintas que en aquel despacho aparentemente trabajaba, si es que en verdad sabía hacer algo de provecho, dijo dirigiéndose a un compañero con marcado aire de altanería a la par que miraba a la Teresa de soslayo, como si le tomara la medida a su valía social, y de hecho ya supiera que no tenía facha ni de posición adinerada, ni de poder de ninguna clase: —¡Algunas personas cuentan que hablar con el señor juez es lo mismo que dirigirse a un verdulero, que poca preparación y cuanta ignorancia tenemos en España que hasta los mismos aldeanos que están como el mismo ganado piensan, que todos somos iguales y que un magistrado es parecido al vecino de la puerta de casa! —Pero no todos en aquella dependencia pensaban como este payaso, y como tantas y tantos payasos que pueblan arrastrándose como asquerosos reptiles, la mayor parte de las oficinas de nuestra Patria, pues una joven secretaria que allí también trabajaba, preguntole a Teresa con natural educación y pareja simpatía, el por qué precisaba ver al señor juez con tanto apremio como el que tenía, para ella comunicárselo y señalarle la visita. Y de nuevo la pobre Teresa por quinta vez tuvo necesidad de contar cuanto le había acontecido, condoliendo con su historia el ánimo de la muchacha, la cual le dijo: —¡Yo no sé señora si este caso que usted me explicó pertenece a este juzgado, bueno no obstante espere aquí un poco, que se lo voy a comunicar al señor juez haber si la puede recibir! —No debía de tener mucho trabajo en aquel tiempo de la casi finalizada mañana el señor juez, porque al corto instante sonriéndose satisfecha la buena secretaria con haber conseguido la entrevista, regresando a lado de Teresa le dijo: —Ya puede pasar usted señora, pues el señor juez la espera, hizo acto de presencia en la sala donde el repartidor de ley aguardándola estaba, y nada más que el juez la vio ante su presencia, preguntó con seriedad ajusticiadora: —¡Dígame señora! —¿Qué clase de gravedad la ha guiado ante mi presencia? —Teresa ya casi afónica del todo, y sofocada hasta lindar en el mismo ahogo, le contestó con todo el respeto y educación que poseía: —¡Perdóneme señor juez por molestarle, pero el caso es que mi abogado, me aconsejó que viniese ante su justa presencia para hacerle sabedor de la desgracia que me acompaña, que barrunto por anticipado, que ha de borrarla Su Señoría de mi triste sentimiento de un sólo plumazo! —Y seguidamente le explicó por sexta vez aquella mañana el mal que la desarrendaba, que en tan corto tiempo le había producida más sufrimiento, que los dolores que la embargaran en el haber traído al mundo tres futuros soldados para el Ejército de la Patria. —El señor juez que al parejo que la escuchaba estaba en animada conversación con unos despreciables sujetos que le acompañaban, que tuvieron la poca vergüenza de dialogar con el juez cuando la Teresa a éste hablaba, como si fuese más importante lo que trataban, que la simpleza de la pobre Teresa, que hasta aquellos momentos todavía creía en la eficiencia de la ley, cosa que a los pocos minutos despreciaría con toda su alma. Así que Teresa concluyó su narrativa sin haber sido interrumpida como al parecer tampoco escuchada, el señor juez quitándose sus lentes dijo con marcados síntomas de enojo: —¡Bueno…! ¿A mí que me cuenta usted señora? —¿Qué es lo que pretende usted...? —¿Acaso que yo ordene que le devuelvan con rapidez sus intereses que cualquiera sabe si son razonados, y que su abogado le lleve los cuartos? —Si usted en verdad quiere resolver este su asunto, haga el favor de hacer con la denuncia el debido camino, y no ensenderarse en el del atajo, y cuando el pleito llegue a mis manos, yo lo juzgare ateniéndome a las leyes, y entonces se sabrá quién es el culpable, si el denunciado ó el denunciante! —Salió Teresa del aposento del juez perdiendo ya para siempre toda creencia el la ley, que si en verdad en España algo de ella existe, cuando uno termina de dar las vueltas y revueltas que para todo proceso se necesitan, el más joven se torna viejo, y éste pasa a mejor vida. Y lo que no sabe la ley española con tanto cuento barato como se traen sus compositores que el pobre necesita presto su justicia, de lo que se saca en consecuencia que la ley, es patrimonio eminentemente propio de las clases poderosas. —Pobre Teresa, que no había tenido la suerte de toparse con un juez como el Juan Antonio de mi aldea que supo repartir la justicia entre Pascualín el de los enredos y las gafuros xabarceiras, con un juez que por experiencia sabia lo que era el trabajo, la necesidad, la justicia y la injusticia, por eso ahora Teresa caminaba con paso cansino, ya sin ninguna prisa, iba desilusionada, afligida, herida en lo más profundo de su alma, entristecida y empobrecida, observando por vez primera a un mundo que ella jamás había pensado que existía. Y así con tanta desesperación desventurada dirigíase a la casa de su abogado para contarle las enflaquecidas ganancias que sacara del repartidor de la justicia. —Y su abogado no supo decirle nada más que esto: —¡Creame señora, pues le juro que yo hice todo cuanto estaba a mi alcance por ayudarla, pero ya veo por lo que usted me cuenta que no fuimos capaces de conseguir nada, ahora no le queda más recurso que hacer esto que le digo! —¡Vaya a la casa de ese despreciable timador de Vulcano, páguele la mitad de la compostura que él le reclama por arreglarle el vehículo, de esta manera se encontrará pronto con la tranquilidad que le está haciendo falta, por otra parte ahorrará usted dinero, pues si este asunto lo llevamos hasta el final, se va a gastar usted mucho más de lo que vale el xumentu de fierru, sin tener la garantía de ganar el xuiciu, a pesar de ser usted dueña y señora de toda la verdad! —Llegó tras mucho bregar en busca de la Justicia y la razón que en aquellos tiempos no habla para los menesterosos, cuento que llegó la desdichada Teresa ante la presencia del rapiegu de Vulcanu, y cuando le empezó a hablar, lo hacía la pobre con tan afónica ronquera, que por esto el fuín de su timador sonriéndose muy satisfecho, le pregunto con marcada y despreciativa guasa. —¿Qué ye lu que l'axucéi nagora xiñora, que trái tan afogáu 'l glachu gafu ya endiañáu que nun principiu tal paicióme que querie achuquiname? —Pues me parece que viene muy mermada de voz y enflaquecida de genio. Mucho ha tenido usted que tejer y destejer, hablar, gritar, y desesperarse, para que se le hallan secado entrambas fuentes de mala leche, ya que cuando salió de aquí esta mañana después de ponerme a mi como un verdadero pingayu, todavía se le apreciaba la suficiente fuerza para poner en verdadera revolución a todas las autoridades de Oviedo, que como es muy natural la han escuchado a usted por cuento. —Pero tenga paciencia señora, que en las derrotas que hoy coseche, si sabe aprender de ellas como hicimos los demás, sacará usted las victorias de mañana, y puede que desde ahora ya jamás ponga en duda, que quienes tienen el dinero son los que mandan, y aquellos que luchan con la fuerza de la dialéctica contra el dinero, no son en verdad locos sino simplemente tontos. —Nada le contestó Teresa a los razonamientos atinados de ‘l Rapiegón del Vulcanu, sino que mirándole con endemoniado desprecio, señalada rabia y marcado odio, sacó de su bolso los dineros y al cuidado que se los ponía entre sus fuinesques manes le dijo: —Aquí tiene el importe del arreglo de mi furgonetina, y quiera el Xantiquín del Faidor que le sirva para melecinas. —Con aquella furgoneta anduvimos xabarciandu por todos los mercados de Asturias, y al final tuvimos que dejar tal oficio porque casi no ganábamos para encantexus de la dichosa furgonetina.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > xabarciar

  • 10 good

    ɡud
    1. comparative - better; adjective
    1) (well-behaved; not causing trouble etc: Be good!; She's a good baby.) bueno; educado
    2) (correct, desirable etc: She was a good wife; good manners; good English.) bueno, correcto
    3) (of high quality: good food/literature; His singing is very good.) bueno
    4) (skilful; able to do something well: a good doctor; good at tennis; good with children.) bueno, competente
    5) (kind: You've been very good to him; a good father.) bueno, amable
    6) (helpful; beneficial: Exercise is good for you.; Cheese is good for you.) bueno; útil, beneficioso
    7) (pleased, happy etc: I'm in a good mood today.) bueno, buen (humor), satisfecho, contento
    8) (pleasant; enjoyable: to read a good book; Ice-cream is good to eat.) bueno, agradable
    9) (considerable; enough: a good salary; She talked a good deal of nonsense.) bueno, apropiado, adecuado, suficiente
    10) (suitable: a good man for the job.) bueno, apto, cualificado, adecuado
    11) (sound, fit: good health; good eyesight; a car in good condition.) bueno; sano; en buenas condiciones
    12) (sensible: Can you think of one good reason for doing that?) bueno
    13) (showing approval: We've had very good reports about you.) bueno, positivo
    14) (thorough: a good clean.) bueno; profundo
    15) (healthy or in a positive mood: I don't feel very good this morning.) bien, sano, en forma

    2. noun
    1) (advantage or benefit: He worked for the good of the poor; for your own good; What's the good of a broken-down car?) bien, provecho, beneficio
    2) (goodness: I always try to see the good in people.) bien, bondad, lado bueno

    3. interjection
    (an expression of approval, gladness etc.) bueno, bien

    4. interjection
    ((also my goodness) an expression of surprise etc.) ¡Dios mío!
    - goody
    - goodbye
    - good-day
    - good evening
    - good-for-nothing
    - good humour
    - good-humoured
    - good-humouredly
    - good-looking
    - good morning
    - good afternoon
    - good-day
    - good evening
    - good night
    - good-natured
    - goodwill
    - good will
    - good works
    - as good as
    - be as good as one's word
    - be up to no good
    - deliver the goods
    - for good
    - for goodness' sake
    - good for
    - good for you
    - him
    - Good Friday
    - good gracious
    - good heavens
    - goodness gracious
    - goodness me
    - good old
    - make good
    - no good
    - put in a good word for
    - take something in good part
    - take in good part
    - thank goodness
    - to the good

    good1 adj
    1. bueno
    2. bueno / amable
    he's been very good to me ha sido muy amable conmigo / se ha portado muy bien conmigo
    good for you! ¡bien hecho!
    to be good at something tener facilidad para algo / ser bueno en algo
    El comparativo de good es better; el superlativo es best
    good2 n bien
    what's the good of shouting if nobody can hear you? ¿de qué sirve gritar si nadie te oye?
    tr[gʊd]
    adjective (comp better, superl best)
    1 bueno,-a (before m sing noun) buen
    2 (healthy) sano,-a
    3 (beneficial) bueno,-a
    4 (kind) amable
    5 (well-behaved) bueno,-a
    be good! ¡sé bueno!
    6 (useful) servible
    1 muy
    1 ¡bien!
    1 SMALLCOMMERCE/SMALL (in shop) género m sing, artículos nombre masculino plural
    1 SMALLCOMMERCE/SMALL (merchandise) mercancías nombre femenino plural
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    a good deal bastante
    all in good time todo a su debido tiempo
    as good as como si, prácticamente, casi
    for good para siempre
    for the good of en bien de
    good afternoon buenas tardes
    good evening buenas tardes
    Good Friday Viernes Santo
    good heavens!, good grief! ¡cielo santo!
    good morning buenos días
    good night buenas noches
    it's a good job menos mal
    that's a good one! (joke) ¡ésta sí que es buena!
    to be as good as new estar como nuevo,-a
    to be as good as gold ser un ángel
    to be good at tener aptitudes para
    to be good for a laugh familiar ser muy divertido,-a, ser muy cachondo,-a
    he's good for nothing no sirve para nada, es un inútil
    to be up to no good estar tramando algo
    to deliver the goods (literally) repartir las mercancías 2 (fig) cumplir sus compromisos
    to do good hacer bien
    to feel good sentirse bien
    to have a good time pasarlo bien
    to look good (person) tener buen aspecto 2 (food) tener buena pinta
    to make good (be successful) tener éxito, salir bien 2 (reform) reformarse 3 (compensate) indemnizar
    what's the good of «+ ger»? ¿de qué sirve + inf?
    what's the good of denying it? ¿de qué sirve negarlo?
    goods train tren nombre masculino de mercancías
    goods wagon furgón nombre masculino, vagón nombre masculino de mercancías
    goods yard estación nombre femenino de mercancías
    good ['gʊd] adv
    a good strong rope: una cuerda bien fuerte
    2) well: bien
    good adj, better ['bɛt̬ər] ; best ['bɛst]
    1) pleasant: bueno, agradable
    good news: buenas noticias
    to have a good time: divertirse
    2) beneficial: bueno, beneficioso
    good for a cold: beneficioso para los resfriados
    it's good for you: es bueno para uno
    3) full: completo, entero
    a good hour: una hora entera
    4) considerable: bueno, bastante
    a good many people: muchísima gente, un buen número de gente
    5) attractive, desirable: bueno, bien
    a good salary: un buen sueldo
    to look good: quedar bien
    6) kind, virtuous: bueno, amable
    she's a good person: es buena gente
    that's good of you!: ¡qué amable!
    good deeds: buenas obras
    7) skilled: bueno, hábil
    to be good at: tener facilidad para
    8) sound: bueno, sensato
    good advice: buenos consejos
    9) (in greetings) : bueno
    good morning: buenos días
    good afternoon (evening): buenas tardes
    good night: buenas noches
    good n
    1) right: bien m
    to do good: hacer el bien
    2) goodness: bondad f
    3) benefit: bien m, provecho m
    it's for your own good: es por tu propio bien
    4) goods npl
    property: efectos mpl personales, posesiones fpl
    5) goods npl
    wares: mercancía f, mercadería f, artículos mpl
    6)
    for good : para siempre
    adj.
    bueno, -a adj.
    n.
    bien s.m.
    provecho s.m.

    I gʊd
    1) adjective (comp better; superl best) [The usual translation, bueno, becomes buen when it is used before a masculine singular noun]
    2) <food/quality/book> bueno

    it smells good — huele bien, tiene rico or buen olor (AmL)

    to make good something: they undertook to make good the damage to the car se comprometieron a hacerse cargo de la reparación del coche; our losses were made good by the company la compañía nos compensó las pérdidas; to make good one's escape — lograr huir

    3) ( creditable) <work/progress/results> bueno
    4) (opportune, favorable) <moment/day/opportunity> bueno

    is this a good time to phone? — ¿es buena hora para llamar?

    it's a good job nobody was listening — (colloq) menos mal que nadie estaba escuchando

    5) (advantageous, useful) <deal/offer/advice> bueno

    burn it; that's all it's good for — quémalo, no sirve para otra cosa

    it's a good idea to let them know in advanceconvendría or no sería mala idea avisarles de antemano

    good idea!, good thinking! — buena idea!

    6) ( pleasant) bueno

    to be in a good mood — estar* de buen humor

    did you have a good flight? — ¿qué tal el vuelo?

    7) (healthy, wholesome) <diet/habit/exercise> bueno

    I'm not feeling too good — (colloq) no me siento or no me encuentro muy bien

    9)

    good morning — buenos días, buen día (RPl)

    good! now to the next question — bien, pasemos ahora a la siguiente pregunta

    good grief/gracious! — por favor!

    very good, sir/madam — (frml) lo que mande el señor/la señora (frml)

    c) ( for emphasis) (colloq)
    d)

    as good as: it's as good as new está como nuevo; he as good as admitted it — prácticamente lo admitió

    10) (skilled, competent) bueno

    to be good AT something/-ING: to be good at languages tener* facilidad para los idiomas; he's good at ironing plancha muy bien; he is good with dogs/children tiene buena mano con or sabe cómo tratar a los perros/los niños; she is good with her hands — es muy habilidosa or mañosa

    11) (devoted, committed) bueno

    a good Catholic/socialist — un buen católico/socialista

    12)
    a) (virtuous, upright) bueno
    b) ( well-behaved) bueno

    be good — sé bueno, pórtate bien

    13) ( kind) bueno

    to be good TO somebody: she was very good to me fue muy amable conmigo, se portó muy bien conmigo; it was very good of you to come muchas gracias por venir; good old Pete — el bueno de Pete

    14) (decent, acceptable) bueno

    to have a good reputation — tener* buena reputación

    15) ( sound) <customer/payer> bueno
    16) ( valid) <argument/excuse> bueno

    it's simply not good enough! — esto no puede ser!, esto es intolerable!

    17) (substantial, considerable) <meal/salary/distance> bueno

    there were a good many people therehabía bastante gente or un buen número de personas allí

    19) (thorough, intense) <rest/scolding> bueno

    II
    1)
    a) u ( moral right) bien m

    to do good — hacer* el bien

    to be up to no good — (colloq) estar* tramando algo, traerse* algo entre manos

    b) ( people)

    the good — (+ pl vb) los buenos

    2) u
    a) ( benefit) bien m

    for the good of somebody/something — por el bien de algn/algo

    to do somebody/something good — hacerle* bien a algn/algo

    lying won't do you any good at all — mentir no te llevará a ninguna parte, no ganarás or no sacarás nada con mentir

    b) ( use)

    are you any good at drawing? — ¿sabes dibujar?

    3) goods pl
    a) ( merchandise) artículos mpl, mercancías fpl, mercaderías fpl (AmS)

    manufactured goodsproductos mpl manufacturados, manufacturas fpl

    to come up with o deliver the goods — (colloq) cumplir con lo prometido; (before n) <train, wagon> (BrE) de carga; < depot> de mercancías, de mercaderías (AmS)

    b) ( property) (frml) bienes mpl

    III

    it's been a good long while since... — ha pasado su buen tiempo desde...

    you messed that up good and proper, didn't you? — (BrE colloq) metiste bien la pata, ¿no? (fam)

    2) (AmE colloq) (well, thoroughly) bien
    [ɡʊd]
    1. ADJECTIVE
    (compar better) (superl best) When good is part of a set combination, eg in a good temper, a good deal of, good heavens, look up the noun. The commonest translation of good is bueno, which must be shortened to buen before a masculine singular noun.
    1) (=satisfactory)

    at the end of the day, it's a good investment — a fin de cuentas es una buena inversión

    Note that [bueno]/[buena] {etc} precede the noun in general comments where there is no attempt to compare or rank the person or thing involved:

    if he set his mind to it, he could be a very good painter — si se lo propusiera podría ser muy buen pintor

    [Bueno]/[buena] {etc} follow the noun when there is implied or explicit comparison:

    I'm not saying it's a good thing or a bad thing — no digo que sea una cosa buena, ni mala

    Use [ser] rather than [estar] with [bueno] when translating [to be good], unless describing food: Use [estar] with the adverb [bien] to give a general comment on a situation:

    you've written a book, which is good — has escrito un libro, lo que está bien

    his hearing is good — del oído está bien, el oído lo tiene bien

    b)

    she's good at maths — se le dan bien las matemáticas, es buena en matemáticas

    that's good enough for me — eso me basta

    it's just not good enough! — ¡esto no se puede consentir!

    40% of candidates are not good enough to pass — el 40% de los candidatos no dan el nivel or la talla para aprobar

    to feel good — sentirse bien

    I don't feel very good about that *(=I'm rather ashamed) me da bastante vergüenza

    we've never had it so good! * — ¡nunca nos ha ido tan bien!, ¡jamás lo hemos tenido tan fácil!

    how good is her eyesight? — ¿qué tal está de la vista?

    you're looking good — ¡qué guapa estás!

    things are looking good — las cosas van bien, la cosa tiene buena pinta *

    you can have too much of a good thinglo mucho cansa (y lo poco agrada)

    it's too good to be true — no puede ser, es demasiado bueno para ser cierto

    he sounds too good to be true! — ¡algún defecto tiene que tener!

    she's good with cats — entiende bien a los gatos, sabe manejarse bien con los gatos

    good 2., manner 4), a), mood II, 1., time 1., 5)
    2) (=of high quality)
    3) (=pleasant) [holiday, day] bueno, agradable; [weather, news] bueno

    it was as good as a holiday — aquello fue como unas vacaciones

    have a good journey! — ¡buen viaje!

    how good it is to know that...! — ¡cuánto me alegro de saber que...!

    it's good to see you — me alegro de verte, gusto en verte (LAm)

    have a good trip! — ¡buen viaje!

    alive, life 1., 3)
    4) (=beneficial, wholesome) [food] bueno, sano; [air] puro, sano

    it's good for burns — es bueno para las quemaduras

    it's good for you or your health — te hace bien

    all this excitement isn't good for me! — ¡a mí todas estas emociones no me vienen or sientan nada bien!

    it's good for the soul!hum ¡ennoblece el espíritu!, ¡te enriquece (como persona)!

    5) (=favourable) [moment, chance] bueno

    it's a good chance to sort things out — es una buena oportunidad de or para arreglar las cosas

    I tried to find something good to say about him — traté de encontrar algo bueno que decir de él

    it would be a good thing or idea to ask him — no estaría mal or no sería mala idea preguntárselo

    this is as good a time as any to do it — es tan buen momento como cualquier otro para hacerlo

    6) (=useful)

    the only good chair — la única silla que está bien, la única silla servible or sana

    to be good for (doing) sth — servir para (hacer) algo

    he's good for nothing — es un inútil, es completamente inútil

    7) (=sound, valid) [excuse] bueno

    unless you have a good excusea menos que tengas una buena excusa

    for no good reasonsin motivo alguno

    he is a good risk (financially) concederle crédito es un riesgo asumible, se le puede prestar dinero

    word 1., 1)
    8) (=kind)

    that's very good of you — es usted muy amable, ¡qué amable (de su parte)!

    he was so good as to come with me — tuvo la amabilidad de acompañarme

    please would you be so good as to help me down with my case? — ¿me hace el favor de bajarme la maleta?, ¿tendría la bondad de bajarme la maleta? more frm

    would you be so good as to sign here? — ¿me hace el favor de firmar aquí?

    he's a good sortes buena persona or gente

    he was good to me — fue muy bueno or amable conmigo, se portó bien conmigo

    nature 1., 2)
    9) (=well-behaved) [child] bueno

    be good! (morally) ¡sé bueno!; (in behaviour) ¡pórtate bien!; (at this moment) ¡estáte formal!

    - be as good as gold
    10) (=upright, virtuous) bueno

    he's a good man — es una buena persona, es un buen hombre

    I think I'm as good as him — yo me considero tan buena persona como él

    yes, my good man — sí, mi querido amigo

    send us a photo of your good selffrm tenga a bien enviarnos una foto suya

    she's too good for him — ella es más de lo que él se merece

    lady 1., 5)
    11) (=close) bueno

    he's a good friend of mine — es un buen amigo mío

    my good friend Fernandomi buen or querido amigo Fernando

    12) (=middle-class, respectable)

    to live at a good addressvivir en una buena zona or en un buen barrio

    he's got no money but he's of good familyno tiene dinero pero es or viene de buena familia

    13) (=creditable)
    14) (=considerable) [supply, number] bueno

    we were kept waiting for a good hour/thirty minutes — nos tuvieron esperando una hora/media hora larga, nos tuvieron esperando por lo menos una hora/media hora

    a good £10 — lo menos 10 libras

    a good many or few people — bastante gente

    15) (=thorough) [scolding] bueno

    to have a good cry — llorar a lágrima viva, llorar a moco tendido *

    to have a good laughreírse mucho

    to take a good look (at sth) — mirar bien (algo)

    to have a good washlavarse bien

    16)

    good morningbuenos días

    good afternoon/ eveningbuenas tardes

    good day (=hello) ¡buenos días!; (=goodbye) ¡hasta mañana!

    good nightbuenas noches

    with every good wish, with all good wishes (in letter) saludos, un fuerte abrazo

    good! — ¡muy bien!

    (that's) good! — ¡qué bien!, ¡qué bueno! (LAm)

    very good, sir — sí, señor

    good for you! — ¡bien hecho!; (=congratulations) ¡enhorabuena!

    good one!(=well done, well said) ¡muy bien!, ¡sí señor!

    old 1., 5) as good as

    as good as saying... — tanto como decir...

    to come good good and... to hold good valer ( for para) it's a good job

    (it's a) good job he came! * — ¡menos mal que ha venido!

    make 1., 3), riddance, thing 2)
    2. ADVERB

    a good long walk — un paseo bien largo, un buen paseo

    - give as good as one gets
    good and proper

    they were cheated good and proper *les timaron bien timados *, les timaron con todas las de la ley *

    2) (esp US) * (=well) bien

    "how are you?" - "thanks, I'm good" — -¿cómo estás? -muy bien, gracias

    3. NOUN
    1) (=virtuousness) el bien

    to do good — hacer (el) bien

    good and evilel bien y el mal

    he is a power for good — su influencia es muy buena or beneficiosa, hace mucho bien

    for good or illpara bien o para mal

    there's some good in him — tiene algo bueno

    to be up to no good *estar tramando algo

    2) (=advantage, benefit) bien m

    a rest will do you some good — un descanso te sentará bien

    a (fat) lot of good that will do you! *iro ¡menudo provecho te va a traer!

    much good may it do you! — ¡no creo que te sirva de mucho!, ¡para lo que te va a servir!

    for your own good — por tu propio bien

    to be in good with sb — estar a bien con algn

    that's all to the good! — ¡menos mal!

    what good will that do you? — ¿y eso de qué te va a servir?

    what's the good of worrying? — ¿de qué sirve or para qué preocuparse?

    3) (=people of virtue)
    the good los buenos any good

    is he any good?[worker, singer etc] ¿qué tal lo hace?, ¿lo hace bien?

    is this any good? — ¿sirve esto?

    is she any good at cooking? — ¿qué tal cocina?, ¿cocina bien?

    for good (and all) (=for ever) para siempre no good

    it's no good(=no use) no sirve

    it's no good, I'll never get it finished in time — así no hay manera, nunca lo terminaré a tiempo

    it's no good worryingde nada sirve or vale preocuparse, no se saca nada preocupándose

    4.
    COMPOUNDS

    the Good Book N — (Rel) la Biblia

    good deeds NPL= good works

    Good Friday N — (Rel) Viernes m Santo

    good guy N — (Cine) bueno m

    good looks NPLatractivo msing físico

    * * *

    I [gʊd]
    1) adjective (comp better; superl best) [The usual translation, bueno, becomes buen when it is used before a masculine singular noun]
    2) <food/quality/book> bueno

    it smells good — huele bien, tiene rico or buen olor (AmL)

    to make good something: they undertook to make good the damage to the car se comprometieron a hacerse cargo de la reparación del coche; our losses were made good by the company la compañía nos compensó las pérdidas; to make good one's escape — lograr huir

    3) ( creditable) <work/progress/results> bueno
    4) (opportune, favorable) <moment/day/opportunity> bueno

    is this a good time to phone? — ¿es buena hora para llamar?

    it's a good job nobody was listening — (colloq) menos mal que nadie estaba escuchando

    5) (advantageous, useful) <deal/offer/advice> bueno

    burn it; that's all it's good for — quémalo, no sirve para otra cosa

    it's a good idea to let them know in advanceconvendría or no sería mala idea avisarles de antemano

    good idea!, good thinking! — buena idea!

    6) ( pleasant) bueno

    to be in a good mood — estar* de buen humor

    did you have a good flight? — ¿qué tal el vuelo?

    7) (healthy, wholesome) <diet/habit/exercise> bueno

    I'm not feeling too good — (colloq) no me siento or no me encuentro muy bien

    9)

    good morning — buenos días, buen día (RPl)

    good! now to the next question — bien, pasemos ahora a la siguiente pregunta

    good grief/gracious! — por favor!

    very good, sir/madam — (frml) lo que mande el señor/la señora (frml)

    c) ( for emphasis) (colloq)
    d)

    as good as: it's as good as new está como nuevo; he as good as admitted it — prácticamente lo admitió

    10) (skilled, competent) bueno

    to be good AT something/-ING: to be good at languages tener* facilidad para los idiomas; he's good at ironing plancha muy bien; he is good with dogs/children tiene buena mano con or sabe cómo tratar a los perros/los niños; she is good with her hands — es muy habilidosa or mañosa

    11) (devoted, committed) bueno

    a good Catholic/socialist — un buen católico/socialista

    12)
    a) (virtuous, upright) bueno
    b) ( well-behaved) bueno

    be good — sé bueno, pórtate bien

    13) ( kind) bueno

    to be good TO somebody: she was very good to me fue muy amable conmigo, se portó muy bien conmigo; it was very good of you to come muchas gracias por venir; good old Pete — el bueno de Pete

    14) (decent, acceptable) bueno

    to have a good reputation — tener* buena reputación

    15) ( sound) <customer/payer> bueno
    16) ( valid) <argument/excuse> bueno

    it's simply not good enough! — esto no puede ser!, esto es intolerable!

    17) (substantial, considerable) <meal/salary/distance> bueno

    there were a good many people therehabía bastante gente or un buen número de personas allí

    19) (thorough, intense) <rest/scolding> bueno

    II
    1)
    a) u ( moral right) bien m

    to do good — hacer* el bien

    to be up to no good — (colloq) estar* tramando algo, traerse* algo entre manos

    b) ( people)

    the good — (+ pl vb) los buenos

    2) u
    a) ( benefit) bien m

    for the good of somebody/something — por el bien de algn/algo

    to do somebody/something good — hacerle* bien a algn/algo

    lying won't do you any good at all — mentir no te llevará a ninguna parte, no ganarás or no sacarás nada con mentir

    b) ( use)

    are you any good at drawing? — ¿sabes dibujar?

    3) goods pl
    a) ( merchandise) artículos mpl, mercancías fpl, mercaderías fpl (AmS)

    manufactured goodsproductos mpl manufacturados, manufacturas fpl

    to come up with o deliver the goods — (colloq) cumplir con lo prometido; (before n) <train, wagon> (BrE) de carga; < depot> de mercancías, de mercaderías (AmS)

    b) ( property) (frml) bienes mpl

    III

    it's been a good long while since... — ha pasado su buen tiempo desde...

    you messed that up good and proper, didn't you? — (BrE colloq) metiste bien la pata, ¿no? (fam)

    2) (AmE colloq) (well, thoroughly) bien

    English-spanish dictionary > good

  • 11 poco

    adj.
    not much, a small amount of, a small quantity of, little.
    adv.
    little, not very, not much.
    m.
    little.
    * * *
    1 little (plural) few, not many
    1 little (en plural) not many
    1 little, not much
    voy poco por allí I rarely go there, I go there very little
    1 a little, a bit
    ¿me das un poco? could you give me a little?
    \
    a poco de shortly after
    dentro de poco soon, presently
    hace poco not long ago
    pocas veces rarely, not often, seldom
    poco a poco slowly, gradually, bit by bit
    poco antes shortly before
    poco después shortly afterwards
    poco después de shortly after
    poco más o menos more or less
    poco menos que almost, nearly
    por poco nearly
    por si fuera poco as if that weren't enough, to top it all, on top of everything
    ————————
    1 little (en plural) not many
    1 little, not much
    voy poco por allí I rarely go there, I go there very little
    * * *
    1. adv.
    little, few
    - por poco 2. (f. - poca)
    pron.
    little, few
    3. (f. - poca)
    adj.
    little, few, not much
    * * *
    1. ADJ
    1) [en singular] little, not much

    tenemos poco tiempo — we have little time, we don't have much time

    hay muy poco queso — there's very little cheese, there's hardly any cheese

    con poco respeto — with little respect, with scant respect

    el provecho es poco — the gain is small, there isn't much to gain

    poca cosa, no te preocupes por tan poca cosa — don't worry about such a little thing

    comemos, jugamos a cartas, leemos y poca cosa más — we eat, play cards, read and do little else o and that's about it

    es poca cosa(=no mucho) it's not much; (=no importante) it's nothing much

    es muy guapa pero poca cosa — she's very pretty, but there isn't much to her

    y por si fuera poco — and as if that weren't enough, and to cap it all

    2) [en plural] few, not many

    pocos niños saben que... — few o not many children know that...

    tiene pocos amigos — he has few friends, he hasn't got many friends

    2. PRON
    1) [en singular]
    a) (=poca cosa)
    b)

    un poco — a bit, a little

    -¿tienes frío? -un poco — "are you cold?" - "a bit o a little"

    he bebido un poco, pero no estoy borracho — I've had a bit to drink, but I'm not drunk

    estoy un poco tristeI am rather o a little sad

    un poco como, es un poco como su padre — he's rather o a bit like his father

    un poco de, un poco de dinero — a little money

    ¡un poco de silencio! — let's have some quiet here!

    c) [referido a tiempo] not long

    tardaron poco en hacerlo — it didn't take them long to do it, they didn't take long to do it

    a poco de — shortly after

    cada poco — every so often

    dentro de poco — shortly, soon

    poco despuésshortly after

    hace poco — not long ago

    fuimos a verla hace poco — we visited her not long ago, we visited her quite recently

    la conozco desde hace poco — I haven't known her long, I've only known her for a short while

    2) [en plural] few

    pocos son los que... — there are few who...

    como hay pocos —

    3. ADV
    1) [con verbos] not much, little

    cuesta poco — it doesn't cost much, it costs very little

    vamos poco a Madrid — we don't go to Madrid much, we hardly ever go to Madrid

    lo estiman poco — they hardly value it at all, they value it very little

    2) [con adjetivos: se traduce a menudo por medio de un prefijo]

    poco inteligente — unintelligent, not very intelligent

    3) [otras locuciones]

    ¡poco a poco! — steady on!, easy does it!

    *

    ¿a poco? — never!, you don't say!

    ¡a poco no! — not much! *

    ¿a poco no? — (well) isn't it?

    ¿a poco crees que...? — do you really imagine that...?

    de a poco — LAm gradually

    tener en poco, tiene en poco a su jefe — she doesn't think much of her boss

    por poco — almost, nearly

    por poco me ahogoI almost o nearly drowned

    a poco que, a poco que pueda — if at all possible

    a poco que corras, lo alcanzas — if you run now you'll catch it

    * * *
    I

    ... con lo poco que le gusta el arroz —... and he doesn't even like rice; para locs ver poco III 4)

    II
    - ca adjetivo ( con sustantivos no numerables) little; ( en plural) few

    qué poco sentido común tienes! — you don't have much common sense, do you?

    fue asombroso, todo lo que te pueda decir es poco — it was amazing, I can't (even) begin to tell you

    III
    - ca pronombre
    1) (poca cantidad, poca cosa)

    por poco que gane... — no matter how little o however little she earns...

    compra más lentejas, nos quedan muy pocas — buy some more lentils, we've hardly any left

    a poco de venir élsoon o shortly after he came

    poco antes de que... — a short while o shortly before...

    b)

    un poco de: un poco de pimienta/vino a little (bit of) pepper/wine; come un poco de jamón — have a bit of ham

    c)

    un poco + adj/adv: un poco caro/tarde — a bit o a little expensive/late

    a poco — (Méx)

    ¿a poco no lees los periódicos? — don't you read the newspapers?

    de a poco — (AmL) gradually

    en poco: en poco estuvo que no viniéramos we almost didn't come; tienen en poco la vida ajena they set little value on other people's lives; me tienes bien en poco si crees que... you can't think very highly o much of me if you think...; poco a poco gradually; poco más o menos approximately, roughly; poco menos que nearly; poco menos que la mata (fam) he almost killed her; poco menos que los echan a patadas (fam) they practically kicked them out; por poco — nearly

    * * *
    = little [less -comp., least -sup.], low [lower -comp., lowest -sup.], scant, trifle, tad, little in the way of.
    Ex. Explanatory references give a little more explanation as to why the link between two names is being made in the catalogue or index.
    Ex. Carlton Duncan discussed the difficulties built into the educational processes which led to under-performance at school and the resulting low representation in higher education and low entry into the professions.
    Ex. Scant attention is paid to evaluation and the needs of users.
    Ex. She had been a trifle nervous until it was formally announced that the position was hers.
    Ex. Williams is one of those rare poets who satisfies the yearning that many of us have for the memorable phrase we wish we had said were our perceptions a tad keener.
    Ex. Without any significant restructuring, the LIS programme in Iran will provide little in the way of riding out the rapid transition that the field is currently experiencing.
    ----
    * abultar poco = be skimpy.
    * acercarse poco a poco (a) = edge (toward(s)).
    * actuar con poca consideración hacia = play + fast and loose with.
    * agua poco profunda = shallow water.
    * aguas poco profundas = shallows.
    * alimentos poco saludables = unhealthy foods.
    * a poca distancia = not far behind.
    * a poca distancia andando = within walking distance, within an easy walk.
    * a poca distancia a pie = within an easy walk, within walking distance.
    * a pocos minutos andando = within walking distance, within easy walking distance, within an easy walk.
    * a pocos minutos a pie = within walking distance, within easy walking distance, within an easy walk.
    * avanzar poco a poco (hacia) = edge (toward(s)).
    * cada pocos años = every few years.
    * comida poco saludable = unhealthy foods.
    * comportamiento poco cívico = uncivic behaviour.
    * con muchos huesos y poca carne = bony [bonier -comp., boniest -sup.].
    * con muy poca antelación = at (a) very short notice.
    * con muy poca anticipación = at (a) very short notice.
    * con muy poca frecuencia = all too seldom.
    * con muy pocas excepciones = with few exceptions.
    * con muy pocos medios = on a shoestring (budget).
    * con poca claridad = indistinctly.
    * con poca exactitud = loosely.
    * con poca experiencia = inexperienced.
    * con poca iluminación = dimly illuminated.
    * con poca imaginación = unimaginatively.
    * con poca naturalidad = stiltedly.
    * con poca población = thinly populated.
    * con pocas habilidades = poor-ability.
    * con poca visión de futuro = short-sighted [shortsighted].
    * con poco dinero = on the cheap.
    * con poco entusiasmo = half-heartedly.
    * con pocos recursos = under-resourced.
    * con pocos recursos económicos = low-budget.
    * consumir poco a poco = eat away at.
    * con tan poca antelación = at such short notice.
    * con tan poca anticipación = at such short notice.
    * correr poco a poco = eat away at.
    * cuestiones poco claras = grey area [gray area].
    * de forma poco ética = unethically.
    * de forma poco imaginativa = unimaginatively.
    * de forma poco profesional = unprofessionally.
    Ex. When the security services carry out acts of terror, they employ patsies who often are petty criminals or people who are mentally backward or mentally unstable.
    ----
    * de manera poco ética = unethically.
    * de manera poco profesional = unprofessionally.
    * demasiado poco común = all too rare.
    * de modo poco imaginativo = unimaginatively.
    * dentro de poco = before long.
    * de población poco densa = sparsely populated.
    * de poca importancia = menial, small-time.
    * de poca monta = hack, small-time.
    * de pocas luces = dim [dimmer -comp., dimmest -sup.], dim-witted [dimwitted].
    * de poco impacto = low impact [low-impact].
    * de poco peso = pat, feeble.
    * de poco provecho = fruitless.
    * de poco uso = low-use.
    * de poco valor = a dime a dozen.
    * desaparecer poco a poco = fade into + the sunset.
    * de todo un poco = about this and that and everything else, about this and that.
    * de un modo poco constructivo = unconstructively.
    * de un modo poco económico = wastefully.
    * de un modo poco natural = unnaturally.
    * donde cabe mucho también cabe poco = what holds a lot will hold a little.
    * durar poco = be short term.
    * echar poco a poco = dribble.
    * el que mucho abarca poco aprieta = jack of all trades, master of none.
    * en el caso poco probable de que = in the unlikely case (that).
    * en muy poco tiempo = before long.
    * en pocas palabras = simply put, in brief, to say the least, to put it (quite) simply, in short, to cut a long story short, bottom line, the, put simply, to make a long story short, the short story + be, simply stated.
    * en poco tiempo = before very long, in quite a short time, in a short time, in a short span of time.
    * en unos pocos años = within a few years.
    * estar poco dispuesto = be reluctant.
    * estar poco representado = underrepresent [under-represent].
    * estar un poco anticuado = be some years old.
    * excusa poco convincente = lame excuse.
    * faltar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * faltar un poco = be some way off.
    * gente de poca importancia = small fry, the.
    * haber poca duda de que = there + be + little doubt that.
    * hace muy poco tiempo = a short time ago.
    * hace poco tiempo = a short time ago.
    * hacer poca distinción entre... y... = make + little distinction between... and....
    * hacer poco = do + little.
    * hacer que sea poco probable = render + unlikely.
    * hace unos pocos años = a few years ago.
    * hace unos pocos días = a few days ago.
    * hasta hace muy poco = until recently, up until recently.
    * hasta hace relativamente poco tiempo = until relatively recently.
    * horas de poca actividad = slack hours.
    * horas de poco movimiento = slack hours.
    * introducirse poco a poco = ease + Reflexivo + in.
    * ir poco más allá de + Infinitivo = go little further than + Gerundio.
    * llegar poco a poco = dribble in.
    * lo poco común = rarity, rareness.
    * mucho ruido para pocas nueces = much ado about nothing.
    * mucho ruido y pocas nueces = storm in a teacup, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.
    * muchos jefes y pocos trabajadores = too many chiefs and not enough Indians.
    * muy poco = minimally.
    * ofrecer poco = low-ball.
    * operación de poca monta = one-room, one-person operation.
    * pagando un poco más = at additional cost.
    * parece tener poco sentido que = there + seem + little point in.
    * pasar poco a poco = slide into.
    * período de poca actividad = slack time.
    * perro ladrador, poco mordedor = barking dogs seldom bite, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.
    * poca cantidad = trickle.
    * poca cosa = small fry, the.
    * poca iluminación = poor lighting.
    * poca importancia = unimportance, low profile.
    * poca notoriedad = low profile.
    * poca probabilidad = slim chance.
    * poca severidad = lenience, leniency.
    * pocas expectativas = low expectation.
    * poca utilidad = unhelpfulness.
    * poco abundante = light [lighter -comp., lightest -sup.].
    * poco accesible = unapproachable.
    * poco acertado = clumsy [clumsier -comp., clumsiest -sup.], injudicious.
    * poco acogedor = inhospitable.
    * poco aconsejable = unwise, inadvisable.
    * poco adecuado = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco + Adjetivo = slightly + Adjetivo, less than + Adjetivo.
    * poco afortunado = unhappy, ill-favoured [ill-favored, -USA].
    * poco agraciado = ill-favoured [ill-favored, -USA].
    * poco amable = off-putting, surly [surlier -comp., surliest -sup.], crusty [crustier -comp., crustiest -sup.], unkind.
    * poco americano = un-American.
    * poco amistoso = off-putting, unfriendly.
    * poco antes de + Fecha = shortly before + Fecha.
    * poco a poco = gradually, piecemeal, slowly, incrementally, at a snail's pace, little by little, bit by bit.
    * poco apreciado = unappreciated.
    * poco apropiado = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco apto = inapt.
    * poco arriesgado = low-risk.
    * poco asequible = unapproachable.
    * poco atractivo = off-putting, unattractive, unglamorous, uninviting, unappealing.
    * poco atrevido = unadventurous.
    * poco audaz = unadventurous.
    * poco aventurero = unadventurous.
    * poco cabelleroso = ungentlemanlike.
    * poco cálido = lukewarm.
    * poco científico = hit-or-miss, unscientific.
    * poco cívico = uncivic.
    * poco claro = confusing, fuzzy [fuzzier - comp., fuzziest -sup.], indistinct, obscure, unclear, untidy, hazy, inconclusive, slurred, clouded, blurry [blurrier -comp., blurriest -sup.], undistinguished, uncleared, indistinctive, bleary [blearier -comp., bleariest -sup.].
    * poco colaborador = unresponsive.
    * poco comercial = uncommercial.
    * poco competitivo = uncompetitive.
    * poco complicado = uncomplicated, uncomplicatedly.
    * poco comprensivo = unsympathetic.
    * poco común = rare, unfamiliar, unusual, uncommon, unordinary, out of the ordinary.
    * poco comunicativo = uncommunicative, reserved.
    * poco confortable = uncomfortable.
    * poco conocido = obscure, little known.
    * poco convencido = unconvinced.
    * poco convencional = unconventional.
    * poco convincente = unconvincing, inconclusive, pat, feeble.
    * poco convincentemente = unconvincingly.
    * poco correcto = ungentlemanlike.
    * poco cortés = impolite, ungentlemanlike.
    * poco culto = unenlightened.
    * poco decidido = half-hearted [halfhearted].
    * poco definido = blurry [blurrier -comp., blurriest -sup.], bleary [blearier -comp., bleariest -sup.].
    * poco denso = rarefied.
    * poco deportivo = unsportsmanlike.
    * poco después = soon afterwards, shortly afterwards, shortly after, not long after.
    * poco después de = soon after (that), shortly after.
    * poco después de que = shortly after.
    * poco diestro = poor-ability.
    * poco diplomático = indiscreet.
    * poco dispuesto = disinclined.
    * poco dispuesto a colaborar = uncooperative.
    * poco ducho en las nuevas tecnologías = technologically challenged.
    * poco económico = uneconomical.
    * poco efectivo = ineffectual.
    * poco eficaz = non-efficient.
    * poco elegante = inelegant, awkward, dowdy [dowdier -comp., dowdiest -sup.].
    * poco embarazoso = unembarrassing.
    * poco entusiasta = half-hearted [halfhearted], lukewarm.
    * poco envidiable = unenviable.
    * poco estable = unsettled.
    * poco estético = unaesthetic.
    * poco estimulador = unchallenging.
    * poco estimulante = unexciting, uninspiring, unmoving.
    * poco estricto = lax.
    * poco ético = unethical.
    * poco evidente = unnoticed, unnoted.
    * poco exigente = untaxing, undemanding.
    * poco favorable = unpromising.
    * poco favorecedor = unflattering.
    * poco fiable = unreliable, undependable, flaky [flakey].
    * poco firme = tenuous, rocky [rockier -comp., rockiest -sup.].
    * poco flexible = monolithic, inelastic.
    * poco frecuente = infrequent.
    * poco fructífero = unfruitful.
    * poco gratificante = unrewarding, unsatisfying.
    * poco grato = unwelcome.
    * poco hábil = poor-ability.
    * poco habitual = unaccustomed.
    * poco halagador = unflattering.
    * poco halagüeño = unflattering.
    * poco hospitalario = inhospitable.
    * poco idóneo = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco iluminado = dimly illuminated.
    * poco imaginativo = unimaginative.
    * poco importante = menial, small-time.
    * poco impresionado = unimpressed.
    * poco informativo = uninformative.
    * poco intelectual = lowbrow [low-brow].
    * poco inteligente = unintelligent.
    * poco intenso = light [lighter -comp., lightest -sup.].
    * poco interesante = dull, jackdaw, uninteresting, uninspiring, unremarkable.
    * poco juicioso = injudicious.
    * poco justificado = ill-justified.
    * poco listo = underprepared.
    * poco maduro = underripe.
    * poco más = little else.
    * poco materialista = unworldly.
    * poco memorable = forgettable.
    * poco mundano = unwordly.
    * poco natural = unnatural, stilted.
    * poco nítido = untidy.
    * poco normal = unnatural, unordinary, out of the ordinary.
    * poco novedoso = trite.
    * poco original = unoriginal.
    * poco ortodoxo = unorthodox.
    * poco poblado = thinly populated.
    * poco práctico = impractical, awkward.
    * poco preparado = underprepared.
    * poco probable = unlikely, far-fetched [farfetched].
    * poco productivo = unproductive.
    * poco profesional = amateurish, unprofessional.
    * poco profundo = shallow [shallower -comp., shallowest -sup.].
    * poco prometedor = bleak, unpromising.
    * poco propicio = unpromising, unpromising.
    * poco provechoso = fruitless, unrewarding.
    * poco prudente = ill-advised, ill-judged.
    * poco pulido = unpolished.
    * poco razonable = unreasonable.
    * poco realista = unrealistic, unreal, unwordly, way out in left field, airy-fairy.
    * poco recomendable = inadvisable.
    * poco refinado = unrefined, unpolished.
    * poco rentable = uneconomical.
    * poco representativo = unrepresentative.
    * poco romántico = unromantic.
    * poco sabido = little known.
    * poco saludable = unwholesome, insalubrious.
    * poco sano = unwholesome, insalubrious.
    * poco seguro = dicey [dicier -comp., diciest -sup.].
    * poco sensato = ill-advised, injudicious, ill-judged.
    * poco sentimental = unsentimental.
    * poco serio = flippant.
    * poco sincero = insincere.
    * poco sistemático = sloppy [sloppier -comp., sloppiest -sup.].
    * poco social = unsocial.
    * poco sofisticado = elementary, unsophisticated, corn-fed.
    * poco sólido = insubstantial.
    * poco tiempo = short while, short time.
    * poco tiempo después = shortly afterwards.
    * poco tradicional = untraditional.
    * poco unido = loosely knit.
    * poco uniforme = patchy [patchier -comp., patchiest -sup.].
    * poco usado = little-used.
    * poco usual = unusual.
    * poco útil = clumsy [clumsier -comp., clumsiest -sup.], unhelpful.
    * poquito a poco = little by little.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar uno pocos = just to name a few.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por nombrar unos pocos = to name a few.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * prestar poca atención a = give + little thought to.
    * pretexto poco convincente = lame excuse.
    * quedar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * quedar un poco = be some way off.
    * quedar un poco perjudicado = be a little worse prepared, be a little worse off.
    * que ocupa poco espacio = space-saving.
    * qué poco común = how odd.
    * quien mucho abarca poco aprieta = bite off more than + Pronombre + can chew.
    * reducirse poco a poco = dribble off.
    * resultar poco fructífero = prove + unfruitful.
    * roer poco a poco = eat away at.
    * saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.
    * sacar poco a poco = tease out.
    * salir un poco perjudicado = be a little worse prepared, be a little worse off.
    * sangre poco espesa = thin blood.
    * ser algo muy poco frecuente = be a rare occurrence.
    * ser algo poco común = be the exception rather than the rule.
    * ser algo poco conocido que = it + be + a little known fact that.
    * ser algo poco frecuente = be a rare occurrence.
    * ser algo poco sabido que = it + be + a little known fact that.
    * ser de poco valor = be of little use, be of little value.
    * ser muy poco probable = be remote.
    * ser poco = be under-provided.
    * ser poco agradecido = be thankless.
    * ser poco eficaz = do + little.
    * ser poco reconocido = be thankless.
    * ser pocos = be few in number, be small in number.
    * ser un hecho poco conocido que = it + be + a little known fact that.
    * ser un hecho poco sabido que = it + be + a little known fact that.
    * servir de poco = be of little use.
    * servir de poco o nada = be of little or no avail.
    * solución poco real = pie in the sky solution.
    * tener poca información = be information poor.
    * tener pocas luces = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush, knucklehead.
    * tener pocas posibilidades de = have + little recourse.
    * tener poco que ver = have + little to do.
    * tener poco valor = be of little value.
    * trabajo de poca monta = odd-job.
    * un hombre de pocas palabras = a man of few words.
    * unos pocos elegidos = a select few.
    * un poco = a bit, somewhat, slightly, something of, a little bit, kinda [kind of].
    * un poco áspero = roughish.
    * un poco como = kind of like.
    * un poco de = a measure of, a touch (of), a bit of, a piece of, a spot of, a splash of, a hint of.
    * un poco + Nombre = a shade + Nombre.
    * un poco obscuro = dusky.
    * un poco perdido = a bit at sea.
    * un poco rugoso = roughish.
    * usado con poca frecuencia = seldom used [seldom-used].
    * usuario que hace poco uso del préstamo = light borrower.
    * utilizar poco = underutilise/under-utilise [underutilize/under-utilize, -USA].
    * vivienda poco digna = poor housing.
    * y poco más = and little more.
    * * *
    I

    ... con lo poco que le gusta el arroz —... and he doesn't even like rice; para locs ver poco III 4)

    II
    - ca adjetivo ( con sustantivos no numerables) little; ( en plural) few

    qué poco sentido común tienes! — you don't have much common sense, do you?

    fue asombroso, todo lo que te pueda decir es poco — it was amazing, I can't (even) begin to tell you

    III
    - ca pronombre
    1) (poca cantidad, poca cosa)

    por poco que gane... — no matter how little o however little she earns...

    compra más lentejas, nos quedan muy pocas — buy some more lentils, we've hardly any left

    a poco de venir élsoon o shortly after he came

    poco antes de que... — a short while o shortly before...

    b)

    un poco de: un poco de pimienta/vino a little (bit of) pepper/wine; come un poco de jamón — have a bit of ham

    c)

    un poco + adj/adv: un poco caro/tarde — a bit o a little expensive/late

    a poco — (Méx)

    ¿a poco no lees los periódicos? — don't you read the newspapers?

    de a poco — (AmL) gradually

    en poco: en poco estuvo que no viniéramos we almost didn't come; tienen en poco la vida ajena they set little value on other people's lives; me tienes bien en poco si crees que... you can't think very highly o much of me if you think...; poco a poco gradually; poco más o menos approximately, roughly; poco menos que nearly; poco menos que la mata (fam) he almost killed her; poco menos que los echan a patadas (fam) they practically kicked them out; por poco — nearly

    * * *
    = little [less -comp., least -sup.], low [lower -comp., lowest -sup.], scant, trifle, tad, little in the way of.

    Ex: Explanatory references give a little more explanation as to why the link between two names is being made in the catalogue or index.

    Ex: Carlton Duncan discussed the difficulties built into the educational processes which led to under-performance at school and the resulting low representation in higher education and low entry into the professions.
    Ex: Scant attention is paid to evaluation and the needs of users.
    Ex: She had been a trifle nervous until it was formally announced that the position was hers.
    Ex: Williams is one of those rare poets who satisfies the yearning that many of us have for the memorable phrase we wish we had said were our perceptions a tad keener.
    Ex: Without any significant restructuring, the LIS programme in Iran will provide little in the way of riding out the rapid transition that the field is currently experiencing.
    * abultar poco = be skimpy.
    * acercarse poco a poco (a) = edge (toward(s)).
    * actuar con poca consideración hacia = play + fast and loose with.
    * agua poco profunda = shallow water.
    * aguas poco profundas = shallows.
    * alimentos poco saludables = unhealthy foods.
    * a poca distancia = not far behind.
    * a poca distancia andando = within walking distance, within an easy walk.
    * a poca distancia a pie = within an easy walk, within walking distance.
    * a pocos minutos andando = within walking distance, within easy walking distance, within an easy walk.
    * a pocos minutos a pie = within walking distance, within easy walking distance, within an easy walk.
    * avanzar poco a poco (hacia) = edge (toward(s)).
    * cada pocos años = every few years.
    * comida poco saludable = unhealthy foods.
    * comportamiento poco cívico = uncivic behaviour.
    * con muchos huesos y poca carne = bony [bonier -comp., boniest -sup.].
    * con muy poca antelación = at (a) very short notice.
    * con muy poca anticipación = at (a) very short notice.
    * con muy poca frecuencia = all too seldom.
    * con muy pocas excepciones = with few exceptions.
    * con muy pocos medios = on a shoestring (budget).
    * con poca claridad = indistinctly.
    * con poca exactitud = loosely.
    * con poca experiencia = inexperienced.
    * con poca iluminación = dimly illuminated.
    * con poca imaginación = unimaginatively.
    * con poca naturalidad = stiltedly.
    * con poca población = thinly populated.
    * con pocas habilidades = poor-ability.
    * con poca visión de futuro = short-sighted [shortsighted].
    * con poco dinero = on the cheap.
    * con poco entusiasmo = half-heartedly.
    * con pocos recursos = under-resourced.
    * con pocos recursos económicos = low-budget.
    * consumir poco a poco = eat away at.
    * con tan poca antelación = at such short notice.
    * con tan poca anticipación = at such short notice.
    * correr poco a poco = eat away at.
    * cuestiones poco claras = grey area [gray area].
    * de forma poco ética = unethically.
    * de forma poco imaginativa = unimaginatively.
    * de forma poco profesional = unprofessionally.
    Ex: When the security services carry out acts of terror, they employ patsies who often are petty criminals or people who are mentally backward or mentally unstable.
    * de manera poco ética = unethically.
    * de manera poco profesional = unprofessionally.
    * demasiado poco común = all too rare.
    * de modo poco imaginativo = unimaginatively.
    * dentro de poco = before long.
    * de población poco densa = sparsely populated.
    * de poca importancia = menial, small-time.
    * de poca monta = hack, small-time.
    * de pocas luces = dim [dimmer -comp., dimmest -sup.], dim-witted [dimwitted].
    * de poco impacto = low impact [low-impact].
    * de poco peso = pat, feeble.
    * de poco provecho = fruitless.
    * de poco uso = low-use.
    * de poco valor = a dime a dozen.
    * desaparecer poco a poco = fade into + the sunset.
    * de todo un poco = about this and that and everything else, about this and that.
    * de un modo poco constructivo = unconstructively.
    * de un modo poco económico = wastefully.
    * de un modo poco natural = unnaturally.
    * donde cabe mucho también cabe poco = what holds a lot will hold a little.
    * durar poco = be short term.
    * echar poco a poco = dribble.
    * el que mucho abarca poco aprieta = jack of all trades, master of none.
    * en el caso poco probable de que = in the unlikely case (that).
    * en muy poco tiempo = before long.
    * en pocas palabras = simply put, in brief, to say the least, to put it (quite) simply, in short, to cut a long story short, bottom line, the, put simply, to make a long story short, the short story + be, simply stated.
    * en poco tiempo = before very long, in quite a short time, in a short time, in a short span of time.
    * en unos pocos años = within a few years.
    * estar poco dispuesto = be reluctant.
    * estar poco representado = underrepresent [under-represent].
    * estar un poco anticuado = be some years old.
    * excusa poco convincente = lame excuse.
    * faltar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * faltar un poco = be some way off.
    * gente de poca importancia = small fry, the.
    * haber poca duda de que = there + be + little doubt that.
    * hace muy poco tiempo = a short time ago.
    * hace poco tiempo = a short time ago.
    * hacer poca distinción entre... y... = make + little distinction between... and....
    * hacer poco = do + little.
    * hacer que sea poco probable = render + unlikely.
    * hace unos pocos años = a few years ago.
    * hace unos pocos días = a few days ago.
    * hasta hace muy poco = until recently, up until recently.
    * hasta hace relativamente poco tiempo = until relatively recently.
    * horas de poca actividad = slack hours.
    * horas de poco movimiento = slack hours.
    * introducirse poco a poco = ease + Reflexivo + in.
    * ir poco más allá de + Infinitivo = go little further than + Gerundio.
    * llegar poco a poco = dribble in.
    * lo poco común = rarity, rareness.
    * mucho ruido para pocas nueces = much ado about nothing.
    * mucho ruido y pocas nueces = storm in a teacup, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.
    * muchos jefes y pocos trabajadores = too many chiefs and not enough Indians.
    * muy poco = minimally.
    * ofrecer poco = low-ball.
    * operación de poca monta = one-room, one-person operation.
    * pagando un poco más = at additional cost.
    * parece tener poco sentido que = there + seem + little point in.
    * pasar poco a poco = slide into.
    * período de poca actividad = slack time.
    * perro ladrador, poco mordedor = barking dogs seldom bite, Posesivo + bark is worse than + Posesivo + bite.
    * poca cantidad = trickle.
    * poca cosa = small fry, the.
    * poca iluminación = poor lighting.
    * poca importancia = unimportance, low profile.
    * poca notoriedad = low profile.
    * poca probabilidad = slim chance.
    * poca severidad = lenience, leniency.
    * pocas expectativas = low expectation.
    * poca utilidad = unhelpfulness.
    * poco abundante = light [lighter -comp., lightest -sup.].
    * poco accesible = unapproachable.
    * poco acertado = clumsy [clumsier -comp., clumsiest -sup.], injudicious.
    * poco acogedor = inhospitable.
    * poco aconsejable = unwise, inadvisable.
    * poco adecuado = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco + Adjetivo = slightly + Adjetivo, less than + Adjetivo.
    * poco afortunado = unhappy, ill-favoured [ill-favored, -USA].
    * poco agraciado = ill-favoured [ill-favored, -USA].
    * poco amable = off-putting, surly [surlier -comp., surliest -sup.], crusty [crustier -comp., crustiest -sup.], unkind.
    * poco americano = un-American.
    * poco amistoso = off-putting, unfriendly.
    * poco antes de + Fecha = shortly before + Fecha.
    * poco a poco = gradually, piecemeal, slowly, incrementally, at a snail's pace, little by little, bit by bit.
    * poco apreciado = unappreciated.
    * poco apropiado = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco apto = inapt.
    * poco arriesgado = low-risk.
    * poco asequible = unapproachable.
    * poco atractivo = off-putting, unattractive, unglamorous, uninviting, unappealing.
    * poco atrevido = unadventurous.
    * poco audaz = unadventurous.
    * poco aventurero = unadventurous.
    * poco cabelleroso = ungentlemanlike.
    * poco cálido = lukewarm.
    * poco científico = hit-or-miss, unscientific.
    * poco cívico = uncivic.
    * poco claro = confusing, fuzzy [fuzzier - comp., fuzziest -sup.], indistinct, obscure, unclear, untidy, hazy, inconclusive, slurred, clouded, blurry [blurrier -comp., blurriest -sup.], undistinguished, uncleared, indistinctive, bleary [blearier -comp., bleariest -sup.].
    * poco colaborador = unresponsive.
    * poco comercial = uncommercial.
    * poco competitivo = uncompetitive.
    * poco complicado = uncomplicated, uncomplicatedly.
    * poco comprensivo = unsympathetic.
    * poco común = rare, unfamiliar, unusual, uncommon, unordinary, out of the ordinary.
    * poco comunicativo = uncommunicative, reserved.
    * poco confortable = uncomfortable.
    * poco conocido = obscure, little known.
    * poco convencido = unconvinced.
    * poco convencional = unconventional.
    * poco convincente = unconvincing, inconclusive, pat, feeble.
    * poco convincentemente = unconvincingly.
    * poco correcto = ungentlemanlike.
    * poco cortés = impolite, ungentlemanlike.
    * poco culto = unenlightened.
    * poco decidido = half-hearted [halfhearted].
    * poco definido = blurry [blurrier -comp., blurriest -sup.], bleary [blearier -comp., bleariest -sup.].
    * poco denso = rarefied.
    * poco deportivo = unsportsmanlike.
    * poco después = soon afterwards, shortly afterwards, shortly after, not long after.
    * poco después de = soon after (that), shortly after.
    * poco después de que = shortly after.
    * poco diestro = poor-ability.
    * poco diplomático = indiscreet.
    * poco dispuesto = disinclined.
    * poco dispuesto a colaborar = uncooperative.
    * poco ducho en las nuevas tecnologías = technologically challenged.
    * poco económico = uneconomical.
    * poco efectivo = ineffectual.
    * poco eficaz = non-efficient.
    * poco elegante = inelegant, awkward, dowdy [dowdier -comp., dowdiest -sup.].
    * poco embarazoso = unembarrassing.
    * poco entusiasta = half-hearted [halfhearted], lukewarm.
    * poco envidiable = unenviable.
    * poco estable = unsettled.
    * poco estético = unaesthetic.
    * poco estimulador = unchallenging.
    * poco estimulante = unexciting, uninspiring, unmoving.
    * poco estricto = lax.
    * poco ético = unethical.
    * poco evidente = unnoticed, unnoted.
    * poco exigente = untaxing, undemanding.
    * poco favorable = unpromising.
    * poco favorecedor = unflattering.
    * poco fiable = unreliable, undependable, flaky [flakey].
    * poco firme = tenuous, rocky [rockier -comp., rockiest -sup.].
    * poco flexible = monolithic, inelastic.
    * poco frecuente = infrequent.
    * poco fructífero = unfruitful.
    * poco gratificante = unrewarding, unsatisfying.
    * poco grato = unwelcome.
    * poco hábil = poor-ability.
    * poco habitual = unaccustomed.
    * poco halagador = unflattering.
    * poco halagüeño = unflattering.
    * poco hospitalario = inhospitable.
    * poco idóneo = unsuited, unsuitable, inapt.
    * poco iluminado = dimly illuminated.
    * poco imaginativo = unimaginative.
    * poco importante = menial, small-time.
    * poco impresionado = unimpressed.
    * poco informativo = uninformative.
    * poco intelectual = lowbrow [low-brow].
    * poco inteligente = unintelligent.
    * poco intenso = light [lighter -comp., lightest -sup.].
    * poco interesante = dull, jackdaw, uninteresting, uninspiring, unremarkable.
    * poco juicioso = injudicious.
    * poco justificado = ill-justified.
    * poco listo = underprepared.
    * poco maduro = underripe.
    * poco más = little else.
    * poco materialista = unworldly.
    * poco memorable = forgettable.
    * poco mundano = unwordly.
    * poco natural = unnatural, stilted.
    * poco nítido = untidy.
    * poco normal = unnatural, unordinary, out of the ordinary.
    * poco novedoso = trite.
    * poco original = unoriginal.
    * poco ortodoxo = unorthodox.
    * poco poblado = thinly populated.
    * poco práctico = impractical, awkward.
    * poco preparado = underprepared.
    * poco probable = unlikely, far-fetched [farfetched].
    * poco productivo = unproductive.
    * poco profesional = amateurish, unprofessional.
    * poco profundo = shallow [shallower -comp., shallowest -sup.].
    * poco prometedor = bleak, unpromising.
    * poco propicio = unpromising, unpromising.
    * poco provechoso = fruitless, unrewarding.
    * poco prudente = ill-advised, ill-judged.
    * poco pulido = unpolished.
    * poco razonable = unreasonable.
    * poco realista = unrealistic, unreal, unwordly, way out in left field, airy-fairy.
    * poco recomendable = inadvisable.
    * poco refinado = unrefined, unpolished.
    * poco rentable = uneconomical.
    * poco representativo = unrepresentative.
    * poco romántico = unromantic.
    * poco sabido = little known.
    * poco saludable = unwholesome, insalubrious.
    * poco sano = unwholesome, insalubrious.
    * poco seguro = dicey [dicier -comp., diciest -sup.].
    * poco sensato = ill-advised, injudicious, ill-judged.
    * poco sentimental = unsentimental.
    * poco serio = flippant.
    * poco sincero = insincere.
    * poco sistemático = sloppy [sloppier -comp., sloppiest -sup.].
    * poco social = unsocial.
    * poco sofisticado = elementary, unsophisticated, corn-fed.
    * poco sólido = insubstantial.
    * poco tiempo = short while, short time.
    * poco tiempo después = shortly afterwards.
    * poco tradicional = untraditional.
    * poco unido = loosely knit.
    * poco uniforme = patchy [patchier -comp., patchiest -sup.].
    * poco usado = little-used.
    * poco usual = unusual.
    * poco útil = clumsy [clumsier -comp., clumsiest -sup.], unhelpful.
    * poquito a poco = little by little.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar uno pocos = just to name a few.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por nombrar unos pocos = to name a few.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * prestar poca atención a = give + little thought to.
    * pretexto poco convincente = lame excuse.
    * quedar poco (para) = have + a short way to go (before).
    * quedar un poco = be some way off.
    * quedar un poco perjudicado = be a little worse prepared, be a little worse off.
    * que ocupa poco espacio = space-saving.
    * qué poco común = how odd.
    * quien mucho abarca poco aprieta = bite off more than + Pronombre + can chew.
    * reducirse poco a poco = dribble off.
    * resultar poco fructífero = prove + unfruitful.
    * roer poco a poco = eat away at.
    * saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.
    * sacar poco a poco = tease out.
    * salir un poco perjudicado = be a little worse prepared, be a little worse off.
    * sangre poco espesa = thin blood.
    * ser algo muy poco frecuente = be a rare occurrence.
    * ser algo poco común = be the exception rather than the rule.
    * ser algo poco conocido que = it + be + a little known fact that.
    * ser algo poco frecuente = be a rare occurrence.
    * ser algo poco sabido que = it + be + a little known fact that.
    * ser de poco valor = be of little use, be of little value.
    * ser muy poco probable = be remote.
    * ser poco = be under-provided.
    * ser poco agradecido = be thankless.
    * ser poco eficaz = do + little.
    * ser poco reconocido = be thankless.
    * ser pocos = be few in number, be small in number.
    * ser un hecho poco conocido que = it + be + a little known fact that.
    * ser un hecho poco sabido que = it + be + a little known fact that.
    * servir de poco = be of little use.
    * servir de poco o nada = be of little or no avail.
    * solución poco real = pie in the sky solution.
    * tener poca información = be information poor.
    * tener pocas luces = as thick as a brick, as thick as two (short) planks, as daft as a brush, knucklehead.
    * tener pocas posibilidades de = have + little recourse.
    * tener poco que ver = have + little to do.
    * tener poco valor = be of little value.
    * trabajo de poca monta = odd-job.
    * un hombre de pocas palabras = a man of few words.
    * unos pocos elegidos = a select few.
    * un poco = a bit, somewhat, slightly, something of, a little bit, kinda [kind of].
    * un poco áspero = roughish.
    * un poco como = kind of like.
    * un poco de = a measure of, a touch (of), a bit of, a piece of, a spot of, a splash of, a hint of.
    * un poco + Nombre = a shade + Nombre.
    * un poco obscuro = dusky.
    * un poco perdido = a bit at sea.
    * un poco rugoso = roughish.
    * usado con poca frecuencia = seldom used [seldom-used].
    * usuario que hace poco uso del préstamo = light borrower.
    * utilizar poco = underutilise/under-utilise [underutilize/under-utilize, -USA].
    * vivienda poco digna = poor housing.
    * y poco más = and little more.

    * * *
    es muy poco agradecido he is very ungrateful, he isn't at all grateful
    es un autor muy poco conocido he is a very little-known author
    me resultó poco interesante I didn't find it very interesting, I found it rather uninteresting
    habla poco he doesn't say much o a lot
    duerme poquísimo she sleeps very little, she doesn't sleep very much
    viene muy poco por aquí he hardly ever comes around
    poco y nada me ayudaron they hardly helped me at all
    … con lo poco que le gusta el arroz … and he doesn't even like rice
    para locs ver poco3 pron D. (↑ poco (3))
    poco2 -ca
    muy poco vino very little wine
    muy pocos niños very few children
    hemos tenido muy poca suerte we've been very unlucky, we've had very little luck
    ¡qué poco sentido común tienes! you don't have much common sense, do you?
    tengo muy poca ropa I have hardly any clothes, I have very few clothes
    a poca gente se le presenta esa oportunidad not many people get that opportunity
    hay muy pocas mujeres en el gremio there are very few women in the trade
    éramos demasiado pocos there were too few of us, there weren't enough of us
    fue asombroso, todo lo que te pueda decir es poco it was amazing, I can't begin to tell you
    a esta mujer todo le parece poco this woman is never satisfied
    me he olvidado del poco francés/de las pocas palabras que sabía I've forgotten the little French/the few words I knew
    le dio unos pocos pesos she gave him a few pesos
    poco3 -ca
    A
    (poca cantidad, poca cosa): le serví sopa pero comió poca I gave her some soup but she only ate a little o she didn't eat much
    sírvele poco, desayunó muy tarde don't give him (too) much, he had a late breakfast
    por poco que gane, siempre es otro sueldo no matter how little o however little she earns o even if she doesn't earn much, it's still another salary coming in
    se conforma con poco he's easily satisfied
    poco y nada saqué en limpio de lo que dijo what he said made little or no sense to me
    lo poco que gana se lo gasta en vino he spends the little o what little he earns on wine
    compra más lentejas, nos quedan muy pocas buy some more lentils, we've hardly any left o we have very few left
    es un profesor como pocos there aren't many teachers like him
    pocos pueden permitirse ese lujo not many people can afford to do that
    B
    poco (refiriéndose a tiempo): lo vi hace poco I saw him recently o not long ago
    hace muy poco que lo conoce she hasn't known him for very long, she's only known him a little while
    tardó poco en pintar la cocina it didn't take him long to paint the kitchen
    falta poco para las navidades it's not long till Christmas, Christmas isn't far off
    a poco de terminar el bombardeo soon o shortly after the bombing stopped
    dentro de poco sale otro tren there'll be another train soon o shortly
    poco antes de que ella se fuera a short while o shortly before she left
    C
    ¿te sirvo un poco? would you like a little o some?
    descansemos un poco let's rest for a while, let's have a little rest
    espera un poquito wait a little while
    todavía le duele un poquitín or poquitito it still hurts him a little
    2
    un poco de: ponle un poco de pimienta/vino add a little (bit of) pepper/wine
    tiene un poco de fiebre he has a slight fever, he has a bit of a temperature o a slight temperature ( BrE)
    come un poco de jamón have a bit of o some o a little ham
    3
    un poco (hasta cierto punto): es un poco lo que está pasando en Japón it's rather like what's happening in Japan
    un poco porque me dio lástima partly because I felt sorry for him
    4 un poco + ADJ/ADV:
    un poco caro/tarde a bit o a little expensive/late
    me queda un poco corto it's a bit short o a little short o slightly too short (for me)
    habla un poco más fuerte speak up a bit o a little
    D ( en locs):
    a poco ( Méx): ¿a poco no lees los periódicos? don't you read the newspapers?
    ¡a poco no está fabuloso Acapulco! isn't Acapulco just fantastic!
    ¡a poco ganaron! don't tell me they won!
    nos sacamos el gordo de la lotería — ¡a poco ! we won the big lottery prize — you didn't!
    de a poco ( AmL); gradually
    agrégale la leche de a poquito add the milk gradually o a little at a time
    de a poquito se lo fue comiendo little by little o slowly she ate it all up
    en poco: en poco estuvo que nos ganaran they came very close to beating us, they very nearly beat us
    en poco estuvo que no viniéramos we almost didn't come
    tienen en poco la vida ajena they set little value on other people's lives
    me tienes bien en poco si me crees capaz de eso you can't think very highly o much of me if you think I could do such a thing
    poco a poco or ( Méx) a poquito gradually
    poco a poco la fueron arreglando they gradually fixed it up, they fixed it up little by little
    poco más o menos approximately, roughly
    habrán gastado unos dos millones, poco más o menos they must have spent in the neighborhood o ( BrE) region of two million
    es poco menos que imposible it's well-nigh o almost o very nearly impossible
    le pegó una paliza que poco menos que la mata ( fam); he gave her such a beating he almost o nearly killed her
    poco menos que los echan a patadas ( fam); they practically kicked them out
    por poco nearly
    por poco nos descubren we were nearly found out
    * * *

     

    poco 1 adverbio:
    habla poco he doesn't say much o a lot;

    es muy poco agradecido he is very ungrateful;
    un autor muy poco conocido a very little-known author;
    viene muy poco por aquí he hardly ever comes around;
    para locs ver poco 2 4
    poco 2 -ca adjetivo ( con sustantivos no numerables) little;

    ( en plural) few;

    muy pocos niños very few children;
    había poquísimos coches there were hardly any cars
    ■ pronombre
    1 (poca cantidad, poca cosa):

    por poco que gane … no matter how little o however little she earns …;
    se conforma con poco he's easily satisfied;
    todo le parece poco she is never satisfied;
    pocos quisieron ayudar few were willing to help;
    pocos pueden permitirse ese lujo not many people can afford to do that
    2
    poco ( refiriéndose a tiempo): lo vi hace poco I saw him recently o not long ago;

    hace muy poco que lo conoce she hasn't known him for very long;
    tardó poco en hacerlo it didn't take him long to do it;
    falta poco para las navidades it's not long till Christmas;
    a poco de venir él soon o shortly after he came;
    dentro de poco soon;
    poco antes de que … a short while o shortly before …
    3
    un poco


    ( refiriéndose a tiempo) a while;
    dame un poco I'll have some o a little;

    espera un poco wait a while
    b)


    c) un poco + adj/adv:

    un poco caro/tarde a bit o a little expensive/late

    4 ( en locs)
    a poco (Méx): ¡a poco no está fabuloso Acapulco! isn't Acapulco just fantastic!;

    ¡a poco ganaron! don't tell me they won!;
    de a poco (AmL) gradually, little by little;
    poco a poco gradually;
    poco más o menos approximately, roughly;
    por poco nearly
    poco,-a
    I adjetivo
    1 (con el sustantivo en singular) not much, little: tengo poco apetito, I haven't got much appetite
    2 (con el sustantivo en plural) not many, few: conozco pocos lugares de Italia, I don't know many places in Italy
    II pron (singular) little, not much
    (plural) (objetos) few, not many
    (personas) few people, not many people ➣ Ver nota en few
    III adverbio
    1 (con verbo) not (very) much, little: entiendo poco del tema, I don't understand much about the issue
    2 (con adjetivo) not very: está poco claro, it's not very clear
    3 (de tiempo) hace poco que nos conocemos, we met a short time ago
    IV sustantivo masculino
    1 (acompañado de adjetivo o adverbio) lo noté un poco molesto, I thought he was a bit annoyed
    tendré que hacerlo un poco después, I'll have to do it a little later
    2 (acompañando a un sustantivo) dame un poco de agua, give me a little water ➣ Ver nota en little
    ♦ Locuciones: a poco de, shortly after
    dentro de poco, soon
    poco a poco, little by little, gradually
    poco antes/después, shortly before/afterwards
    por poco, almost
    ' poco' also found in these entries:
    Spanish:
    abreviar
    - aclimatarse
    - adelgazar
    - aguantar
    - ahora
    - alcornoque
    - alentador
    - alentadora
    - algo
    - antes
    - apercibirse
    - bagatela
    - baja
    - bajo
    - brusca
    - brusco
    - bruta
    - bruto
    - buscar
    - calentar
    - cargada
    - cargado
    - cascada
    - cascado
    - cerebral
    - chapucera
    - chapucero
    - chispa
    - clara
    - claro
    - común
    - cruda
    - crudo
    - cualquiera
    - de
    - dentro
    - descuidada
    - descuidado
    - descuidarse
    - desigual
    - desmoronada
    - desmoronado
    - despatarrarse
    - despistada
    - despistado
    - despreciable
    - después
    - desvaído
    - disipar
    - dudosa
    English:
    accomplice
    - add to
    - adjust
    - aerial
    - after
    - afterwards
    - along
    - aloof
    - amateurish
    - balding
    - bark
    - belly
    - bit
    - black
    - blind
    - blow up
    - boot
    - by
    - can
    - careless
    - chat
    - comedown
    - confusing
    - cowboy
    - degree
    - derivative
    - desultory
    - disagreement
    - disingenuous
    - diving
    - do
    - dodgy
    - doubtful
    - dowdy
    - earthy
    - easy-going
    - edge
    - effect
    - element
    - evasion
    - exist
    - expect
    - fall apart
    - far-fetched
    - fine
    - flippant
    - forge
    - furnish
    - fuzzy
    - gradually
    * * *
    poco, -a
    adj
    (singular) little, not much; (plural) few, not many;
    de poca importancia of little importance;
    poca agua not much water;
    pocas personas lo saben few o not many people know it;
    hay pocos árboles there aren't many trees;
    tenemos poco tiempo we don't have much time;
    hace poco tiempo not long ago;
    dame unos pocos días give me a few days;
    esto ocurre pocas veces this rarely happens, this doesn't happen often;
    tengo pocas ganas de ir I don't really o much feel like going;
    poca sal me parece que le estás echando I don't think you're putting enough salt in, I think you're putting too little salt in;
    con lo poco que le gusta la ópera, y la han invitado a La Traviata it's ironic, considering how she dislikes opera, that they should have invited her to see La Traviata
    pron
    1. [escasa cantidad] (singular) little, not much;
    * * *
    I adj sg little, not much; pl few, not many;
    un poco de a little;
    unos pocos a few
    II adv little;
    trabaja poco he doesn’t work much;
    ahora se ve muy poco it’s seldom seen now;
    estuvo poco por aquí he wasn’t around much;
    poco conocido little known;
    poco a poco little by little;
    dentro de poco soon, shortly;
    hace poco a short time ago, not long ago;
    desde hace poco (for) a short while;
    por poco nearly, almost;
    ¡a poco no lo hacemos! Méx don’t tell me we’re not doing it;
    de a poco me fui tranquilizando Rpl little by little I calmed down;
    por si fuera poco as if that weren’t o wasn’t enough
    III m
    :
    un poco a little, a bit
    * * *
    poco adv
    1) : little, not much
    poco probable: not very likely
    come poco: he doesn't eat much
    2) : a short time, a while
    tardaremos poco: we won't be very long
    3)
    poco antes : shortly before
    4)
    poco después : shortly after
    poco, -ca adj
    1) : little, not much, (a) few
    tengo poco dinero: I don't have much money
    en no pocas ocasiones: on more than a few occasions
    poca gente: few people
    2)
    pocas veces : rarely
    poco, -ca pron
    1) : little, few
    le falta poco para terminar: he's almost finished
    uno de los pocos que quedan: one of the remaining few
    2)
    un poco : a little, a bit
    un poco de vino: a little wine
    un poco extraño: a bit strange
    3)
    ¿a poco no se te hizo difícil?: you mean you didn't find it difficult?
    4)
    de a poco : little by little
    5)
    hace poco : not long ago
    6)
    poco a poco : little by little
    7)
    dentro de poco : shortly, in a little while
    8)
    por poco : nearly, almost
    * * *
    poco1 adj
    1. (singular) not much
    2. (plural) few / not many
    tiene pocos amigos he has few friends / he hasn't got many friends
    poco2 adv
    1. (con verbos) not much
    2. (no mucho tiempo) not long
    3. (con adjetivos) not very
    poco3 n a little / a bit
    tengo de sobra, toma un poco I've got plenty, take a little
    poco4 pron
    1. (singular) not much
    compra café, que queda muy poco buy some coffee, there's not much left
    2. (plural) few / not many
    ¿cuántos vinieron? pocos how many came? not many

    Spanish-English dictionary > poco

  • 12 de

    prep.
    1 of.
    el coche de mi padre/mis padres my father's/parents' car
    es de ella it's hers
    la pata de la mesa the table leg
    La casa de mi padre The house of my father [My father's house]
    2 from (procedencia, distancia).
    salir de casa to leave home
    soy de Bilbao I'm from Bilbao
    de la playa al apartamento hay 100 metros it's 100 meters from the beach to the apartment
    3 (made) of (materia).
    un vaso de plástico a plastic cup
    un reloj de oro a gold watch
    4 about (asunto).
    hablábamos de ti we were talking about you
    libros de historia history books
    5 as.
    trabaja de bombero he works as a fireman
    trabaja de nueve a cinco she works from nine to five
    de madrugada early in the morning
    a las cuatro de la tarde at four in the afternoon
    trabaja de noche y duerme de día he works at night and sleeps during the day
    7 with (causa, modo).
    morirse de hambre to die of hunger
    llorar de alegría to cry with joy
    de una patada with a kick
    de una sola vez in one go
    de tres en tres three at a time
    8 if.
    de ir a verte, sería este domingo if I do visit you, it'll be this Sunday
    de no ser por ti, me hubiese hundido if it hadn't been for you, I wouldn't have made it
    9 to.
    Está ansiosa de obtener ese trabajo She is anxious to have that job.
    f.
    1 letter d.
    2 SD, standard deviation.
    3 ED, dose of erythema, erythema dose.
    * * *
    de
    ————————
    de
    1 (posesión, pertenencia) of
    2 (procedencia, origen) from
    la niña de ojos castaños the girl with dark eyes, the dark-eyed girl
    4 (tema) of, on, about
    5 (materia) made of, of
    7 (uso) for
    8 (oficio) by, as
    9 (modo) on, in, as
    10 (tiempo) at, by, in
    de día by day, during the day
    12 (precio) at
    13 (medida) measuring
    14 (causa) with, because of, of
    15 (agente) by
    * * *
    prep.
    1) of
    2) from
    3) in, at
    4) than
    5) by
    * * *
    PREPOSITION
    1) [relación] of

    la carretera de Valencia — the Valencia road, the road to Valencia

    2) [pertenencia]

    la señora de Pérez — Pérez's wife, Mrs Pérez

    3) [característica, material]

    este modelo es de electricidad — this model uses electricity, this is an electric model

    4) [contenido]

    una copa de vino[llena] a glass of wine; [vacía] a wine glass

    5) [origen, distancia, espacio temporal] from

    los de Madrid son los mejores — the ones from Madrid are the best, the Madrid ones are the best

    de... a...
    6) [causa]
    7) [manera]
    de... en...
    8) (=respecto de)

    estar mejor de salud — to be in better health, be better

    9) [tema] about

    un libro de biología — a biology book, a book on o about biology

    10) [uso]
    11) [cantidad, medida, valor]
    12) [con horas y fechas]

    a las siete de la mañana — at seven o'clock in the morning, at seven a.m.

    son las dos de la tarde — it's two o'clock in the afternoon, it's two p.m.

    el 3 de mayo3 May ( leído May the third {o}2} the third of May)

    13) [tiempo]
    14) [proporción]
    15) [uso partitivo] of

    ¡había una de gente! — * there were loads of people there! *

    16) [autoría] by

    un libro de Cela — a book by Cela, a book of Cela's

    17) [como complemento agente] by

    el rey entró seguido de su séquito — the king entered, followed by his entourage

    18) [en aposición a sustantivos o adjetivos]

    el bueno/pobre de Pedro — good/poor old Pedro

    19) [en comparaciones] than

    más/menos de siete — more/less than seven

    más de 500 personasmore than o over 500 people

    20) [con superlativos] in

    el más caro de la tienda/mundo — the most expensive in the shop/world

    21) + infin
    ser de ({+ infin}8})
    22) [dependiente de formas verbales]

    de esto se deduce que... — from this it can be deduced that...

    ¿qué esperabas de él? — what did you expect from him?

    23) [uso condicional] if

    de haberlo sabido no habría venido — if I had known, I wouldn't have come

    de no ser así — if it were not so, were it not so

    de no LAm (=si no) otherwise

    * * *
    I
    1) (en relaciones de pertenencia, posesión)

    la casa de mis padres/de la actriz — my parents'/the actress's house

    no es de él/de ella/de ellos — it isn't his/hers/theirs

    su padre de usted — (frml) your father

    es un amigo de mi hijo/de la familia — he's a friend of my son's/the family

    2)
    [de is also part of certain surnames like de León and de la Peña]

    Sra. Mónica Ortiz de Arocena — ≈Mrs Mónica Arocena

    los señores de Díaz — (frml) Mr and Mrs Díaz

    las señoritas de Paz — (frml) the Misses Paz (frml)

    ay de mí! — (liter) woe is me! (liter)

    3) (expresando procedencia, origen, tiempo) from

    es de Bogotá — she's/she comes from Bogotá

    de... a... — from... to...

    4) (al especificar material, contenido, composición)

    una inyección de morfina — an injection of morphine, a morphine injection

    5) (expresando causa, modo)

    de dos en dos or (CS) de a dos — two at a time

    de a poco/de a uno — (CS) little by little/one by one

    6)
    a) (introduciendo cualidades, características)

    ¿de qué color lo quiere? — what color do you want it?

    la chica de azul/del abrigo rojo — the girl in blue/in the red coat

    de niñoas a o when he was a child

    7) (indicando uso, destino, finalidad)

    ¿qué hay de postre? — what's for dessert?

    8)
    a) (al definir, especificar)

    ¿qué tal vamos de tiempo? — how are we doing for time?

    es fácil/difícil de pronunciar — it's easy/difficult to pronounce

    ¿quién de ustedes fue? — which (one) of you was it?

    lo encontré de viejo...! — he seemed so old!

    qué de coches! — (fam) what a lot of cars!

    10)

    pagan un interés del 15% — they pay 15% interest o interest at 15%

    cuesta más de £100 — it costs more than o over £100

    un número mayor/menor de 29 — a number over/under 29

    12) ( en calidad de) as
    13) (en expresiones de estado, actividad)

    estamos de limpieza general/fiesta — we're spring-cleaning/having a party

    a)

    de + inf: de haberlo sabido, habría venido antes if I had known o had I known, I would have come earlier; de no ser así no será considerada — otherwise it will not be considered

    b)

    ser de + inf — (expresando necesidad, inevitabilidad)

    es de esperar que... — it is to be hoped that...

    II
    * * *
    = across, in respect for, of, off, out of, from, featuring.
    Ex. This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.
    Ex. The author of a document is the person or organisation responsible for its creation, that is, the writer of a text, the illustrator in respect for illustrations and others responsible for the intellectual content of a work.
    Ex. These institutes brought together some of the most influential people in the field.
    Ex. Having entered the next state and a highway off the turnpike, he was amazed by the extraordinary flatness of the land, especially in contrast to the hilly terrain he had grown up with back home.
    Ex. However, out of the enormous abundance of information produced, only 50% is new while the rest is redundant.
    Ex. From the analysis of some 5760 questions, Wilkinson and Miller developed a 'step approach' to differentiate reference questions according to how many judgmental steps were required to answer them.
    Ex. The exhibition also contains a group of ink drawings featuring self-portraits and portraits inspired by classical sculpture.
    ----
    * abogado de oficio = legal aid.
    * actuar de otro modo = do + otherwise.
    * alabanza de boquilla = lip service.
    * alabar de boquilla = give + lip service.
    * autorizado de antemano = pre-authorised [pre-authorized, -USA].
    * cambiar de una vez a otra = change from + time to time, vary + from time to time.
    * comenzar de nuevo = start + all over again.
    * de... a = through.
    * de abajo hacia arriba = bottom-up.
    * de abolengo = well-born.
    * de abordo = in-flight.
    * de absorción = absorptive.
    * de acá para allá = back and forth, to and fro.
    * de acceso público = publicly accessible.
    * de acceso rápido = fast-access.
    * de acceso restringido = closed access.
    * de acción = action-centered.
    * de acompañante = in tow.
    * de actitud = attitudinal.
    * de actuación = for action.
    * de actualidad = topical.
    * de acuerdo = okay, granted, all right, in concert, in agreement, okeydokey! [okidoki], in consort.
    * de acuerdo a = according to.
    * de acuerdo con = according to, as far as + Nombre + be + concerned, consistent with, in harmony with, in accordance with, in concert with, in keeping with, in line with, in step with, in tune with, by, pursuant to, in concurrence with, based on, in agreement with, as far as + Sujeto + Verbo, in consonance with, in accord with, judging by, to judge by, in conformity with, in + Posesivo + view, judging from.
    * de acuerdo con el tema = thematically.
    * de acuerdo con este documento = hereunder.
    * de acuerdo con esto = accordingly.
    * de acuerdo con la búsqueda de cadenas de caracteres = on a string search basis.
    * de acuerdo con la estación del año = seasonally.
    * de acuerdo con la ley = according to law.
    * de acuerdo con la tendencia hacia = in the trend towards.
    * de acuerdo con + Nombre = going on + Nombre.
    * de acuerdo con + Posesivo + opinión = in + Posesivo + view, in + Posesivo + opinion.
    * de acuerdo con + Posesivo + parecer = in + Posesivo + view, in + Posesivo + opinion.
    * de acuerdo con + Posesivo + bolsillo = according to + Posesivo + pocket.
    * de acuerdo con + Pronombre = in + Posesivo + opinion, in + Posesivo + opinion.
    * de adaptación = adaptive.
    * de †frica = African.
    * de Africa occidental = West African.
    * de agua = water-based.
    * de aguas profundas = deep-sea.
    * de ahí = therefrom.
    * de ahí que = hence.
    * de ahora en adelante = from now on, from this point on.
    * de Alaska = Alaskan.
    * de Albania = Albanian.
    * de alcance estatal = nationwide [nation-wide].
    * de alcance nacional = nationwide [nation-wide].
    * de alcohol = spirit-based.
    * de alguna forma = in one way or another, one way or another.
    * de alguna manera = in some sense, in some way, somehow, in any sense, some way.
    * de alguna otra forma = in any other way.
    * de algún modo = in any way [in anyway], somehow, after a fashion, in some form, some way.
    * de algún modo + Adjetivo = otherwise + Adjetivo.
    * de algún modo u otro = of some sort.
    * de algún tiempo a esta parte = for some time now.
    * de algún tipo = of some description.
    * de algún tipo u otro = of some sort.
    * de alta alcurnia = well-born.
    * de alta cuna = well-born.
    * de alta densidad = high-density.
    * de alta energía = high energy.
    * de alta fidelidad = hi-fi.
    * de alta mar = offshore, sea-going, ocean-going.
    * de alta potencia = high power.
    * de alta presión = high-pressured, high-pressure.
    * de alta productividad = high-performance.
    * de alta resistencia = heavy-duty.
    * de alta tecnología = high-tech, high-technology.
    * de alta tensión = heavy-current.
    * de alta velocidad = high-speed.
    * de alto abolengo = well-born.
    * de alto ahorro energético = energy-saving.
    * de alto nivel = of a high order, high level [high-level], high-powered.
    * de alto rango = high-ranking, highly placed.
    * de alto rendimiento = high-performance, heavy-duty.
    * de altos vuelos = high-flying, high-powered.
    * de alto voltaje = high-voltage.
    * de altura = high, top-notch.
    * de altura regulable = height-adjustable.
    * de aluvión = alluvial.
    * de ámbito estatal = statewide [state-wide].
    * de amplio alcance = broad in scope.
    * de antaño = of old, age-old, old-time, of yore, of olden days, of yesteryear, bygone, gone by.
    * de antemano = in advance (of), beforehand.
    * de antes de la guerra = pre-war [prewar].
    * de antigua generación = low-end.
    * de antiguo = from time immemorial.
    * de apariencia = cosmetic.
    * de apariencia engañosa = meretricious.
    * de aplicación específica = special-purpose.
    * de aplicación específica a un equipo de ordenador = hardware-based.
    * de aplicación general = general-purpose, of general application.
    * de apoyo = enabling, supportive.
    * de aprovechamiento = exploitative.
    * de aquel entonces = of that day.
    * de aquí para allá = back and forth.
    * de aquí te espero = tremendous, enormous, humongous [humungous], gianormous.
    * de Arabia Saudí = Saudi Arabian.
    * de archivo = archival, archive.
    * de armas tomar = redoubtable.
    * de arranque = bootable.
    * de arriba abajo = from top to bottom, from head to toe, from head to foot.
    * de arriba hacia abajo = top-down.
    * de ascendencia + Adjetivo = of + Adjetivo + descent.
    * de asesoramiento = consultative.
    * de aspecto = looking.
    * de aspecto antiguo = old-face.
    * de aspecto complicado = complicated-looking.
    * de aspecto delgado = lean-looking.
    * de aspecto digno = dignified.
    * de aspecto impresionante = impressive-looking.
    * de aspecto nuevo = new-looking.
    * de aspecto poco profesional = botched-up.
    * de aspecto profesional = professional-looking.
    * de aspecto ruinoso = run-down.
    * de aspecto solemne = dignified.
    * de atención básica = preattentive.
    * de atención primaria = preattentive.
    * de atrás = rear.
    * de atrás para adelante = back and forth.
    * de aupa = royal.
    * de autodesprecio = self-deprecating.
    * de autogestión = self-managing.
    * de autoprotección = self-protective.
    * de autosuficiencia = self-satisfied.
    * de baja calidad = poor in detail, low-grade [lowgrade], low-quality, third rate [third-rate], low-end, trashy [trashier -comp., trashiest -sup.].
    * de baja intensidad = low-intensity [low intensity].
    * de baja ralea = ignoble.
    * de bajísima calidad = shoddy.
    * de bajo consumo = low energy.
    * de bajo contenido en grasas = low fat.
    * de bajo crecimiento = low-growing.
    * de bajo nivel = lower-level, low-level.
    * de bajo precio = low-priced.
    * de bajo riesgo = low-risk.
    * de balde = for free.
    * de barrio = neighbourhood-based.
    * de base popular = grassroots [grass-roots].
    * de bienvenida = salutatory.
    * de boca en boca = word-of-mouth, by word of mouth.
    * de bodas = bridal.
    * de Boole = Boolean.
    * de bote en bote = packed to capacity, choc-a-block, chock-full, densely packed, packed, packed to the rafters.
    * de broma = humorously, teasingly.
    * de bronce = brass.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * de bulla y corriendo = in a rush.
    * de caballo = huge, humongous [humungous], massive, gianormous.
    * de cabo a rabo = lock, stock and barrel, from head to toe, from head to foot.
    * de cachondeo = teasingly.
    * de cada día = day to day [day-to-day].
    * de cada + Número + veces + Número = Número + times out of + Número.
    * de caderas anchas = wide-hipped.
    * de cajón = no-brainer.
    * de calidad = authoritative, qualitative, quality, well-made, high-end, quality assured, value-added.
    * de calidad inferior = low-grade [lowgrade], substandard [sub-standard], low-end.
    * de calidad superior = best-quality, top quality.
    * de camino = on the way, while we're at it.
    * de camino a = en route for, on + Posesivo + way to, en route to.
    * de campo = free-range.
    * de campos fijos = fixed-field.
    * de campus = campus-wide [campuswide].
    * de capa caída = at a low ebb, in (the) doldrums.
    * de capa y espada = cloak-and-dagger.
    * de capital importancia = momentous, of cardinal importance.
    * de cara a = face-to-face [face to face], facing.
    * de carácter = in character.
    * de carácter público = state-owned, government-owned, state-run, government-run, publicly owned [publicly-owned], publicly supported, publicly held.
    * de carne = meaty [meatier -comp., meatiest -sup.].
    * de carne y hueso = flesh-and-blood.
    * de castigo = punitive.
    * de casualidad = by accident, by a fluke, by chance, accidentally, by a stroke of (good) luck, by luck.
    * de causas desconocidas = idiopathic.
    * de cerámica = ceramic.
    * de cerca = at close range, at close quarters.
    * de chiripa = by a fluke, by a stroke of (good) luck, by chance, by luck.
    * de cierto tipo = of a sort, of sorts.
    * de cinco años = five yearly [five-yearly].
    * de cinco días de duración = five-day.
    * de cinco estrellas = 5-star [five-star].
    * de cinco meses de duración = five-month-long.
    * de civil = in plain clothes.
    * de clasificación = classificatory.
    * de clausura = cloistered.
    * de clausura de congreso = end-of-conference.
    * de cobre = cupric.
    * de cojones = badass.
    * de colegas = collegial, buddying.
    * de Colombia = Colombian.
    * de color = coloured [colored, -USA], non-white [nonwhite], full-colour, in colour.
    * de color crema = creamy [creamier -comp., creamiest -sup.], creamy [creamier -comp., creamiest -sup.], cream-coloured.
    * de color de bronce = brassy.
    * de colores = full-colour, multi-colour [multi-color -USA].
    * de colores vivos = colourful [colorful, -USA].
    * de colorines = brightly coloured.
    * de color marroncillo = brownish tinged.
    * de color rojo = red-coloured.
    * de color rosa = rose-coloured.
    * de color verde botella = bottle green.
    * de color verde oscuro = bottle green.
    * de color y textura parecidos al carbón = carbonaceous.
    * de comienzos de + Expresión Temporal = earliest + Expresión Temporal.
    * de cómo = as to how.
    * de compañeros = collegial.
    * de complicidad = knowing.
    * de comportamiento = behavioural [behavioral, -USA].
    * de comportamiento impecable = prim and proper.
    * de conceptos = concept-based.
    * de conceptos múltiples = multiple-concept.
    * de conducta = behavioural [behavioral, -USA].
    * de confianza = reliable, trusted, trusting, reputable.
    * de confirmación = confirmatory.
    * de conformidad con = in compliance with, in keeping with.
    * de conformidad con eso = accordingly.
    * de conífera = coniferous.
    * de construcción básica = brick and frame.
    * de construcción sólida = solidly-built.
    * de consulta fácil = scannable.
    * de consulta mediante órdenes = command-based.
    * de consumo = consumptive.
    * de contenido enriquecido = content-enriched.
    * de contrabando = bootleg.
    * de contrapunto = contrapuntal.
    * de Corea = Korean.
    * de Corea del Sur = South Korean.
    * de corral = free-range.
    * de corta duración = short term [short-term].
    * de corte + Adjetivo = of a + Adjetivo + nature.
    * de cosecha propia = home-grown [home grown/homegrown].
    * de costa a costa = coast-to-coast.
    * de coste cero = zero-cost.
    * de costumbre = usual, usually.
    * de creación = authorial.
    * de crecimiento continuo = steadily growing.
    * de crecimiento más rápido = fastest-growing.
    * de crecimiento rápido = fast-growing, fast-evolving.
    * de cría intensiva = battery-caged.
    * de crianza intensiva = battery-caged.
    * de Crimea = Crimean.
    * de cristal = glass.
    * de crucial importancia = crucially important.
    * de cualquier forma = in any event, in any way [in anyway], in any case, in any way at all.
    * de cualquier forma posible = in any and all ways.
    * de cualquier manera = anyhow, higgledy-piggledy, willy-nilly, in any way at all, in any way [in anyway].
    * de cualquier modo = however, either way.
    * de cualquier tipo = in any way [in anyway], in all forms.
    * de cuando en cuando = every once in a while, every so often, every now and then, every now and again.
    * de cuatro días de duración = four-day.
    * de cuatro estrellas = four-star.
    * de Cuba = Cuban.
    * de cuerpo largo = long-bodied.
    * de deficiente calidad = poor-quality, of poor quality.
    * de delante hacia atrás = front to back, fore and aft.
    * de densidad doble = double-density.
    * de dentro hacia fuera = inside outwards.
    * de derechas = right-wing.
    * de derecho = de jure [iure].
    * de derecho pero no de hecho = in name only.
    * de desarrollo = developmental.
    * de desarrollo autónomo = self-evolving.
    * de desarrollo rápido = fast-evolving.
    * de descargo = exonerating, exculpatory.
    * de desconexión = cut-off.
    * de descubrimiento reciente = newly-discovered.
    * de desecho = discarded.
    * de desempate = tie-breaker [tiebreaker], tie-breaking [tiebreaking].
    * de desguace = written-off.
    * de despedida = valedictory.
    * de día = in the daytime, during the daytime, during daytime.
    * de día a día = from day to day.
    * de diámetro = in diameter.
    * de diario = everyday.
    * de día y de noche = day and night, night and day.
    * de diesel = diesel-powered.
    * de diferente modo = differently.
    * de diferentes niveles = multi-tiered [multitiered], multi-tier [multitier].
    * de diferentes tonalidades de gris = grey scale [gray scale].
    * de difícil solución = intractable.
    * de dinero = well-to-do, well-off.
    * de dirección = directorial, administrative.
    * de diseño abierto = open-plan, open-planned.
    * de diversa índole = kaleidoscopic, of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de diversos tipos = of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de diverso tipo = of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de doble cara = double-hinged, double-sided.
    * de doble filo = double-edged.
    * de doble hoja = double-hinged.
    * de doble sentido = double-edged, two-way.
    * de doble uso = dual-use.
    * de dolor = in pain.
    * de dominio público = publicly owned [publicly-owned].
    * de donde = whence, whence, from whence.
    * ¿de dónde si no...? = where else...?, where else...?.
    * de dos caras = two-sided, two-faced.
    * de dos días de duración = two-day [2-day].
    * de dos en dos = two at a time.
    * de dos letras = two-letter.
    * de dos niveles = two-tier.
    * de dos páginas = two-page.
    * de dos partidos políticos = bipartisan [bi-partisan].
    * de dos patas = two-legged.
    * de dos piernas = two-legged.
    * de dos pies = two-legged.
    * de dos plantas = two-storey [two-story].
    * de dos tonalidades = bitonal.
    * de dos tonos = bitonal.
    * de dos volúmenes = two-volume.
    * de duelo = in mourning.
    * de duración limitada = timebound [time-bound].
    * de Ecuador = Ecuadorian.
    * de edad = elderly.
    * de edad avanzada = over the hill.
    * de edad escolar = school-age.
    * de edad mediana = middle-aged.
    * de edad universitaria = college-age.
    * de elaboración de políticas = policy-forming.
    * de ello = thereof, therefrom.
    * de ellos = theirs.
    * de embalsamar = embalming.
    * de emisor a receptor = downstream.
    * de encaje = lacy.
    * de enmienda = amendatory.
    * de ensueño = dream-like [dreamlike], picture-perfect.
    * de entonces = of the day.
    * de entreguerras = interwar.
    * de entre los nuestros = in our ranks.
    * de entretenimiento = recreational.
    * de envergadura = heavy lifting.
    * de época = vintage.
    * de epopeya = epic.
    * de esa época = of the period.
    * de escándalo = outrageous.
    * de ese modo = in doing so, in this,, thereby.
    * de eso = thereof.
    * de espaldas anchas = broad-shouldered.
    * de especial importancia = of particular note.
    * de espíritu cívico = public-spirited.
    * de espíritu comunitario = public-spirited.
    * de espíritu libre = free-spirited.
    * de esta forma = in this fashion, in this manner, in this way.
    * de esta manera = in this fashion, in this manner, in this way.
    * de este modo = accordingly, by so doing, by this means, in so doing, in this fashion, in this manner, thereby, this way, thus, this way round, in this way, by doing so, in these ways, this is how, in doing so.
    * de este modo, de esta forma, de esta manera = in this way.
    * de esto, de lo otro y de lo de más allá = about this and that and everything else.
    * de Estonia = Estonian.
    * de esto y de lo otro = about this and that.
    * de estructura de acero = steel-framed.
    * de estructura de madera = timber-framed.
    * de Europa del Este = Eastern European.
    * de Europa Occidental = Western-European, West European.
    * de evaluación = evaluative.
    * de éxito = successful.
    * de éxito asegurado = sure-fire [surefire].
    * de éxito garantizado = sure-fire [surefire].
    * de éxito seguro = sure-fire [surefire].
    * de expansión = expanded.
    * de explotación = exploitative.
    * de extensión = in length.
    * de extensión normal = standard-length.
    * de extremada urgencia = serious.
    * de fabricación casera = homemade.
    * de fácil acceso = easily available, over the counter, handy.
    * de fácil alcance para = within easy reach of.
    * de fácil manejo = liftable.
    * de facto = de facto.
    * de fama = of note.
    * de fama internacional = of international renown.
    * de fama mundial = world-renowned, internationally renowned, world-renown.
    * de felpa = plush.
    * de fiar = legit.
    * de fichas = card-based.
    * de fijación de normas = standard(s) setting.
    * de final de año = end-year.
    * de final de mes = end-of-the-month.
    * de finales del siglo XIX y principios del XX = turn-of-the-century.
    * de fin de año = end of the year.
    * de fin de milenio = millennial.
    * de forma = in form.
    * de forma abrumadora = overwhelmingly.
    * de forma aceptable = adequately, acceptably.
    * de forma adecuada = adequately, fitly, appropriately.
    * de forma alternada = in alternating fashion.
    * de forma alternativa = alternatively.
    * de forma anónima = anonymously.
    * de forma aplastante = overwhelmingly.
    * de forma apreciable = markedly.
    * de forma apropiada = properly, fitly, appropriately.
    * de forma audible = audibly.
    * de forma autónoma = autonomously.
    * de forma caprichosa = capriciously.
    * de formación = formative.
    * de forma clara = clearly.
    * de forma cognitiva = cognitively.
    * de forma colegiada = collegially.
    * de forma combinada = in combination.
    * de forma competitiva = competitively.
    * de forma complemenetaria = complimentarily.
    * de forma completa = in full.
    * de forma completa, en su totalidad, completamente, por extenso = in full.
    * de forma concisa = concisely.
    * de forma conjunta con = in partnership with.
    * de forma considerable = considerably.
    * de forma continuada = continuously.
    * de forma cuadrada = squarish, square-shaped.
    * de forma deductiva = deductively.
    * de forma desastrosa = disastrously.
    * de forma deshonesta = dishonestly.
    * de forma diferente = differently shaped.
    * de forma digital = digitally.
    * de forma divertida = funnily.
    * de forma económica = cost-effectively.
    * de forma errática = erratically.
    * de forma escandalosa = outrageously.
    * de forma especulativa = speculatively.
    * de forma estructurada = in a structured fashion.
    * de forma exquisita = exquisitely.
    * de forma extraña = oddly, funnily.
    * de forma federal = federally.
    * de forma general = widely, bulk.
    * de forma global = holistically.
    * de forma graciosa = funnily.
    * de forma gratis = on a complimentary basis.
    * de forma gratuita = on a complimentary basis.
    * de forma grotesca = grotesquely.
    * de forma heterogénea = heterogeneously [heterogenously].
    * de forma heurística = heuristically.
    * de forma humorística = in a humorous vein.
    * de forma imaginativa = imaginatively.
    * de forma indirecta = circuitous route.
    * de forma inesperada = out of the blue, like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue.
    * de forma innata = innately.
    * de forma irregular = erratically.
    * de forma lamentable = miserably.
    * de forma lógica = in a meaningful way.
    * de forma mágica = magically.
    * de forma mecánica = mechanically.
    * de forma mordaz = pungently.
    * de forma mordaz, mordazmente, con sarcasmo = pungently.
    * de forma muy parecida a = in much the same way as.
    * de forma muy similar a = in much the same way as.
    * de forma negativa = in a negative light.
    * de forma neutral = neutrally.
    * de forma notoria = markedly.
    * de forma opcional = optionally.
    * de forma óptima = optimally.
    * de forma personalizada = on a one-to-one basis.
    * de forma poco ética = unethically.
    * de forma poco imaginativa = unimaginatively.
    * de forma poco profesional = unprofessionally.
    * de forma poco razonable = unreasonably.
    * de forma positiva = in a positive light, constructively.
    * de forma práctica = pragmatically.
    * de forma precisa = precisely.
    * de forma provocativa = provocatively.
    * de forma puntual = occasionally, when necessary.
    * de forma que = in ways that.
    * de forma que resulta más fácil de entender = in digestible form.
    * de forma rara = oddly, funnily.
    * de forma recíproca = reciprocally.
    * de forma rentable = cost-effectively.
    * de forma residual = residually.
    * de forma ridícula = grotesquely.
    * de forma saludable = healthily.
    * de forma sana = healthily.
    * de forma significativa = to any significant extent, to a significant extent.
    * de forma sistemática = in a systematic fashion.
    * de forma sofisticada = sophisticatedly.
    * de forma subconsciente = subconsciously.
    * de forma sublime = subliminally.
    * de forma suscinta = in brief.
    * de forma terapéutica = therapeutically.
    * de forma tosca = in crude form.
    * de forma trágica = tragically.
    * de fotograma completo = full-frame.
    * de fotograma doble = half-frame.
    * de frente = head-on, frontal.
    * de fuera = outside, off-side.
    * de fuera de la ciudad = out-of-town.
    * de fuerza = forceful.
    * de funcionamiento = operating, operational.
    * de fundamental importancia = of prime importance, critically important.
    * de gala = gala.
    * de Galileo = Galilean.
    * de Gambia = Gambian.
    * de gas = gas-powered.
    * de generación a generación = from generation to generation.
    * de generación en generación = from generation to generation.
    * de geofísica = geophysical.
    * de gestión = managerial, back-office.
    * de gestión del museo = curatorial.
    * de Glasgow = Glaswegian.
    * de golpe = in one lump, all at once, all at once.
    * de grado básico = junior grade.
    * de gran ahorro energético = energy-saving.
    * de gran belleza = scenic.
    * de gran calibre = high-calibre.
    * de gran calidad = high-quality, high-grade [high grade], high-calibre.
    * de gran capacidad = large-capacity, high capacity.
    * de gran colorido = brightly coloured.
    * de gran corazón = big-hearted.
    * de gran efecto = wide-reaching.
    * de gran éxito comercial = high selling.
    * de gran formato = oversized, oversize.
    * de gran impacto = high impact [high-impact].
    * de gran influencia = seminal.
    * de granja = free-range.
    * de gran lucidez = clear-sighted.
    * de gran lujo = top-class.
    * de gran potencia = high-powered.
    * de gran repercusión = far-reaching, wide-reaching, far-ranging.
    * de gran talento = talented.
    * de gran valor = highly valued, highly valuable.
    * de gran valor histórico = of great historical value.
    * de gran venta = high selling.
    * de guardia = on duty, duty + Profesión, on call.
    * de guasa = teasingly.
    * de habla afrikaans = Afrikaans-speaking.
    * de habla alemana = German-speaking.
    * de habla francesa = French-speaking.
    * de habla inglesa = English-speaking.
    * de habla portuguesa = Portuguese-speaking.
    * de hace años = of years ago.
    * de hace muchos años = long-standing.
    * de hace mucho tiempo = age-old, long-lost.
    * de hace siglos = of yore.
    * de hace varios siglos = centuries-old.
    * de hasta + Número = of up to + Número.
    * de hecho = actually, as a matter of fact, as it happened, de facto, in actual fact, in effect, in fact, indeed, in point of fact, in actuality, as it happens, as it is, effectively, for all intents and purposes, to all intents and purposes, for that matter.
    * de hierbas = herbal.
    * de hierro = iron, ferric.
    * de higos a brevas = once in a blue moon.
    * de hoja caduca = deciduous.
    * de hoja perenne = evergreen.
    * de hojas largas = long-leaved.
    * de Homero = Homeric.
    * de hongos = fungal.
    * de horticultura = horticultural.
    * de hoy = present-day.
    * de hoy día = of today.
    * de hoy en adelante = as from today.
    * de hoy en día = of today.
    * de huelga = striking.
    * de humor = funny [funnier -comp., funniest -sup.].
    * de ida y vuelta = return, round-trip.
    * de ideas afines = like-minded.
    * de igual a igual = as a peer.
    * de igual forma = in like manner, in a like manner, in like fashion, in like vein.
    * de igual longitud = of equal length.
    * de igual manera = by the same token, in like fashion, in like manner, in like vein, in equal measure(s).
    * de igual modo = alike, equally, in like fashion, in like manner, in like vein.
    * de igual modo que = just as, just as well... as..., along the lines of, on the lines (of).
    * de igual + Nombre = equally + Adjetivo.
    * de ilusiones vive el hombre = We are such stuff as dreams are made on.
    * de imitación = copycat.
    * de importancia = of note, of consequence.
    * de importancia creciente = of growing importance.
    * de importancia crucial = crucially important.
    * de importancia fundamental = critically important.
    * de improviso = unawares, spur-of-the-moment, on the spur of the moment, unexpectedly.
    * de incalculable valor = priceless.
    * de incógnito = incognito.
    * de inferior calidad = low-end, sub-par.
    * de inflexión = inflexional [inflectional].
    * de inmediato = immediately.
    * de inspiración = inspirational.
    * de interés especial = of particular concern, special-interest.
    * de intereses similares = of like interest.
    * de interés general = general-interest, of general interest.
    * de interés humano = human interest.
    * de interés periodístico = newsworthy.
    * de investigación = exploratory.
    * de isótopos = isotopic.
    * de izquierdas = left-wing, leftist, lefty.
    * de jabón = soapy [soapier -comp., soapiest -sup.].
    * de jarana = out on the town, a (late) night out on the town.
    * de juerga = out on the town, a (late) night out on the town.
    * de Kenia = Kenyan.
    * de la "a" a la "zeta" = a to z [a/z o a-z].
    * de la adolescencia = teenage.
    * de la alcaldía = mayoral.
    * de la cabeza a los pies = from head to foot, from head to toe.
    * de la cara = facial.
    * de la Ceca a la Meca = from pillar to post.
    * de la clase blanca, protestante y anglosajona americana = WASPish.
    * de la cóclea = cochlear.
    * de la columna vertebral = spinal.
    * de la comedia = comedic.
    * de la corteza = crustal, cortical.
    * de la cría de aves = avicultural.
    * de la duramadre = dural.
    * de la edad media = dark-age.
    * de la embajada = ambassadorial.
    * de la época = of the time(s), of the day.
    * de la época isabelina = Elizabethan.
    * de la época victoriana = Victorian.
    * de la espina dorsal = spinal.
    * de la extensión de un libro = book-length.
    * de la fama al olvido = riches to rags.
    * de la forma más difícil = the hard way.
    * de la forma más fácil = the easy way .
    * de la fortuna a la pobreza = riches to rags.
    * de la fóvea = foveal.
    * de la gama alta = high-end.
    * de la gama baja = low-end.
    * de la gama inferior = low-end.
    * de la guerra = wartime [wart-time].
    * de la hipótesis = hypothesised [hypothesized, -USA].
    * de la localidad = locally based [locally-based].
    * de la malaria = malarial.
    * de la mama = mammary.
    * de la mandíbula inferior = mandibular.
    * de la mandíbula superior = maxillar, maxillary.
    * de la manera normal = in the normal manner.
    * de la mañana = a.m. (latín - ante meridiam), in the morning.
    * de la máquina y el hombre = human-machine.
    * de la marina = marine.
    * de la mejor forma posible = to the best of + Posesivo + abili.
    * * *
    I
    1) (en relaciones de pertenencia, posesión)

    la casa de mis padres/de la actriz — my parents'/the actress's house

    no es de él/de ella/de ellos — it isn't his/hers/theirs

    su padre de usted — (frml) your father

    es un amigo de mi hijo/de la familia — he's a friend of my son's/the family

    2)
    [de is also part of certain surnames like de León and de la Peña]

    Sra. Mónica Ortiz de Arocena — ≈Mrs Mónica Arocena

    los señores de Díaz — (frml) Mr and Mrs Díaz

    las señoritas de Paz — (frml) the Misses Paz (frml)

    ay de mí! — (liter) woe is me! (liter)

    3) (expresando procedencia, origen, tiempo) from

    es de Bogotá — she's/she comes from Bogotá

    de... a... — from... to...

    4) (al especificar material, contenido, composición)

    una inyección de morfina — an injection of morphine, a morphine injection

    5) (expresando causa, modo)

    de dos en dos or (CS) de a dos — two at a time

    de a poco/de a uno — (CS) little by little/one by one

    6)
    a) (introduciendo cualidades, características)

    ¿de qué color lo quiere? — what color do you want it?

    la chica de azul/del abrigo rojo — the girl in blue/in the red coat

    de niñoas a o when he was a child

    7) (indicando uso, destino, finalidad)

    ¿qué hay de postre? — what's for dessert?

    8)
    a) (al definir, especificar)

    ¿qué tal vamos de tiempo? — how are we doing for time?

    es fácil/difícil de pronunciar — it's easy/difficult to pronounce

    ¿quién de ustedes fue? — which (one) of you was it?

    lo encontré de viejo...! — he seemed so old!

    qué de coches! — (fam) what a lot of cars!

    10)

    pagan un interés del 15% — they pay 15% interest o interest at 15%

    cuesta más de £100 — it costs more than o over £100

    un número mayor/menor de 29 — a number over/under 29

    12) ( en calidad de) as
    13) (en expresiones de estado, actividad)

    estamos de limpieza general/fiesta — we're spring-cleaning/having a party

    a)

    de + inf: de haberlo sabido, habría venido antes if I had known o had I known, I would have come earlier; de no ser así no será considerada — otherwise it will not be considered

    b)

    ser de + inf — (expresando necesidad, inevitabilidad)

    es de esperar que... — it is to be hoped that...

    II
    * * *
    = across, in respect for, of, off, out of, from, featuring.

    Ex: This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.

    Ex: The author of a document is the person or organisation responsible for its creation, that is, the writer of a text, the illustrator in respect for illustrations and others responsible for the intellectual content of a work.
    Ex: These institutes brought together some of the most influential people in the field.
    Ex: Having entered the next state and a highway off the turnpike, he was amazed by the extraordinary flatness of the land, especially in contrast to the hilly terrain he had grown up with back home.
    Ex: However, out of the enormous abundance of information produced, only 50% is new while the rest is redundant.
    Ex: From the analysis of some 5760 questions, Wilkinson and Miller developed a 'step approach' to differentiate reference questions according to how many judgmental steps were required to answer them.
    Ex: The exhibition also contains a group of ink drawings featuring self-portraits and portraits inspired by classical sculpture.
    * abogado de oficio = legal aid.
    * actuar de otro modo = do + otherwise.
    * alabanza de boquilla = lip service.
    * alabar de boquilla = give + lip service.
    * autorizado de antemano = pre-authorised [pre-authorized, -USA].
    * cambiar de una vez a otra = change from + time to time, vary + from time to time.
    * comenzar de nuevo = start + all over again.
    * de... a = through.
    * de abajo hacia arriba = bottom-up.
    * de abolengo = well-born.
    * de abordo = in-flight.
    * de absorción = absorptive.
    * de acá para allá = back and forth, to and fro.
    * de acceso público = publicly accessible.
    * de acceso rápido = fast-access.
    * de acceso restringido = closed access.
    * de acción = action-centered.
    * de acompañante = in tow.
    * de actitud = attitudinal.
    * de actuación = for action.
    * de actualidad = topical.
    * de acuerdo = okay, granted, all right, in concert, in agreement, okeydokey! [okidoki], in consort.
    * de acuerdo a = according to.
    * de acuerdo con = according to, as far as + Nombre + be + concerned, consistent with, in harmony with, in accordance with, in concert with, in keeping with, in line with, in step with, in tune with, by, pursuant to, in concurrence with, based on, in agreement with, as far as + Sujeto + Verbo, in consonance with, in accord with, judging by, to judge by, in conformity with, in + Posesivo + view, judging from.
    * de acuerdo con el tema = thematically.
    * de acuerdo con este documento = hereunder.
    * de acuerdo con esto = accordingly.
    * de acuerdo con la búsqueda de cadenas de caracteres = on a string search basis.
    * de acuerdo con la estación del año = seasonally.
    * de acuerdo con la ley = according to law.
    * de acuerdo con la tendencia hacia = in the trend towards.
    * de acuerdo con + Nombre = going on + Nombre.
    * de acuerdo con + Posesivo + opinión = in + Posesivo + view, in + Posesivo + opinion.
    * de acuerdo con + Posesivo + parecer = in + Posesivo + view, in + Posesivo + opinion.
    * de acuerdo con + Posesivo + bolsillo = according to + Posesivo + pocket.
    * de acuerdo con + Pronombre = in + Posesivo + opinion, in + Posesivo + opinion.
    * de adaptación = adaptive.
    * de †frica = African.
    * de Africa occidental = West African.
    * de agua = water-based.
    * de aguas profundas = deep-sea.
    * de ahí = therefrom.
    * de ahí que = hence.
    * de ahora en adelante = from now on, from this point on.
    * de Alaska = Alaskan.
    * de Albania = Albanian.
    * de alcance estatal = nationwide [nation-wide].
    * de alcance nacional = nationwide [nation-wide].
    * de alcohol = spirit-based.
    * de alguna forma = in one way or another, one way or another.
    * de alguna manera = in some sense, in some way, somehow, in any sense, some way.
    * de alguna otra forma = in any other way.
    * de algún modo = in any way [in anyway], somehow, after a fashion, in some form, some way.
    * de algún modo + Adjetivo = otherwise + Adjetivo.
    * de algún modo u otro = of some sort.
    * de algún tiempo a esta parte = for some time now.
    * de algún tipo = of some description.
    * de algún tipo u otro = of some sort.
    * de alta alcurnia = well-born.
    * de alta cuna = well-born.
    * de alta densidad = high-density.
    * de alta energía = high energy.
    * de alta fidelidad = hi-fi.
    * de alta mar = offshore, sea-going, ocean-going.
    * de alta potencia = high power.
    * de alta presión = high-pressured, high-pressure.
    * de alta productividad = high-performance.
    * de alta resistencia = heavy-duty.
    * de alta tecnología = high-tech, high-technology.
    * de alta tensión = heavy-current.
    * de alta velocidad = high-speed.
    * de alto abolengo = well-born.
    * de alto ahorro energético = energy-saving.
    * de alto nivel = of a high order, high level [high-level], high-powered.
    * de alto rango = high-ranking, highly placed.
    * de alto rendimiento = high-performance, heavy-duty.
    * de altos vuelos = high-flying, high-powered.
    * de alto voltaje = high-voltage.
    * de altura = high, top-notch.
    * de altura regulable = height-adjustable.
    * de aluvión = alluvial.
    * de ámbito estatal = statewide [state-wide].
    * de amplio alcance = broad in scope.
    * de antaño = of old, age-old, old-time, of yore, of olden days, of yesteryear, bygone, gone by.
    * de antemano = in advance (of), beforehand.
    * de antes de la guerra = pre-war [prewar].
    * de antigua generación = low-end.
    * de antiguo = from time immemorial.
    * de apariencia = cosmetic.
    * de apariencia engañosa = meretricious.
    * de aplicación específica = special-purpose.
    * de aplicación específica a un equipo de ordenador = hardware-based.
    * de aplicación general = general-purpose, of general application.
    * de apoyo = enabling, supportive.
    * de aprovechamiento = exploitative.
    * de aquel entonces = of that day.
    * de aquí para allá = back and forth.
    * de aquí te espero = tremendous, enormous, humongous [humungous], gianormous.
    * de Arabia Saudí = Saudi Arabian.
    * de archivo = archival, archive.
    * de armas tomar = redoubtable.
    * de arranque = bootable.
    * de arriba abajo = from top to bottom, from head to toe, from head to foot.
    * de arriba hacia abajo = top-down.
    * de ascendencia + Adjetivo = of + Adjetivo + descent.
    * de asesoramiento = consultative.
    * de aspecto = looking.
    * de aspecto antiguo = old-face.
    * de aspecto complicado = complicated-looking.
    * de aspecto delgado = lean-looking.
    * de aspecto digno = dignified.
    * de aspecto impresionante = impressive-looking.
    * de aspecto nuevo = new-looking.
    * de aspecto poco profesional = botched-up.
    * de aspecto profesional = professional-looking.
    * de aspecto ruinoso = run-down.
    * de aspecto solemne = dignified.
    * de atención básica = preattentive.
    * de atención primaria = preattentive.
    * de atrás = rear.
    * de atrás para adelante = back and forth.
    * de aupa = royal.
    * de autodesprecio = self-deprecating.
    * de autogestión = self-managing.
    * de autoprotección = self-protective.
    * de autosuficiencia = self-satisfied.
    * de baja calidad = poor in detail, low-grade [lowgrade], low-quality, third rate [third-rate], low-end, trashy [trashier -comp., trashiest -sup.].
    * de baja intensidad = low-intensity [low intensity].
    * de baja ralea = ignoble.
    * de bajísima calidad = shoddy.
    * de bajo consumo = low energy.
    * de bajo contenido en grasas = low fat.
    * de bajo crecimiento = low-growing.
    * de bajo nivel = lower-level, low-level.
    * de bajo precio = low-priced.
    * de bajo riesgo = low-risk.
    * de balde = for free.
    * de barrio = neighbourhood-based.
    * de base popular = grassroots [grass-roots].
    * de bienvenida = salutatory.
    * de boca en boca = word-of-mouth, by word of mouth.
    * de bodas = bridal.
    * de Boole = Boolean.
    * de bote en bote = packed to capacity, choc-a-block, chock-full, densely packed, packed, packed to the rafters.
    * de broma = humorously, teasingly.
    * de bronce = brass.
    * de buena calidad = good-quality.
    * de buena disposición = good-natured.
    * de buena fama = of good repute.
    * de buena fe = bona fide, in good faith.
    * de buena manera = good-humouredly, good-humoured.
    * de buena reputación = of good repute.
    * de buenas = on good terms.
    * de buenas a primeras = right off the bat, suddenly, without warning, all of a sudden, just like that.
    * de buena vecindad = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buena voluntad = in good faith.
    * de buen corazón = kind-hearted, good-hearted, big-hearted.
    * de buen grado = willing, good-humouredly, good-humoured, good-naturedly.
    * de buen gusto = tasteful.
    * de buen humor = good-humouredly, good-humoured, in good humour.
    * de buenos modales = well-mannered.
    * de buen vecino = neighbourly [neighborly, -USA].
    * de buen ver = good looking.
    * de bulla y corriendo = in a rush.
    * de caballo = huge, humongous [humungous], massive, gianormous.
    * de cabo a rabo = lock, stock and barrel, from head to toe, from head to foot.
    * de cachondeo = teasingly.
    * de cada día = day to day [day-to-day].
    * de cada + Número + veces + Número = Número + times out of + Número.
    * de caderas anchas = wide-hipped.
    * de cajón = no-brainer.
    * de calidad = authoritative, qualitative, quality, well-made, high-end, quality assured, value-added.
    * de calidad inferior = low-grade [lowgrade], substandard [sub-standard], low-end.
    * de calidad superior = best-quality, top quality.
    * de camino = on the way, while we're at it.
    * de camino a = en route for, on + Posesivo + way to, en route to.
    * de campo = free-range.
    * de campos fijos = fixed-field.
    * de campus = campus-wide [campuswide].
    * de capa caída = at a low ebb, in (the) doldrums.
    * de capa y espada = cloak-and-dagger.
    * de capital importancia = momentous, of cardinal importance.
    * de cara a = face-to-face [face to face], facing.
    * de carácter = in character.
    * de carácter público = state-owned, government-owned, state-run, government-run, publicly owned [publicly-owned], publicly supported, publicly held.
    * de carne = meaty [meatier -comp., meatiest -sup.].
    * de carne y hueso = flesh-and-blood.
    * de castigo = punitive.
    * de casualidad = by accident, by a fluke, by chance, accidentally, by a stroke of (good) luck, by luck.
    * de causas desconocidas = idiopathic.
    * de cerámica = ceramic.
    * de cerca = at close range, at close quarters.
    * de chiripa = by a fluke, by a stroke of (good) luck, by chance, by luck.
    * de cierto tipo = of a sort, of sorts.
    * de cinco años = five yearly [five-yearly].
    * de cinco días de duración = five-day.
    * de cinco estrellas = 5-star [five-star].
    * de cinco meses de duración = five-month-long.
    * de civil = in plain clothes.
    * de clasificación = classificatory.
    * de clausura = cloistered.
    * de clausura de congreso = end-of-conference.
    * de cobre = cupric.
    * de cojones = badass.
    * de colegas = collegial, buddying.
    * de Colombia = Colombian.
    * de color = coloured [colored, -USA], non-white [nonwhite], full-colour, in colour.
    * de color crema = creamy [creamier -comp., creamiest -sup.], creamy [creamier -comp., creamiest -sup.], cream-coloured.
    * de color de bronce = brassy.
    * de colores = full-colour, multi-colour [multi-color -USA].
    * de colores vivos = colourful [colorful, -USA].
    * de colorines = brightly coloured.
    * de color marroncillo = brownish tinged.
    * de color rojo = red-coloured.
    * de color rosa = rose-coloured.
    * de color verde botella = bottle green.
    * de color verde oscuro = bottle green.
    * de color y textura parecidos al carbón = carbonaceous.
    * de comienzos de + Expresión Temporal = earliest + Expresión Temporal.
    * de cómo = as to how.
    * de compañeros = collegial.
    * de complicidad = knowing.
    * de comportamiento = behavioural [behavioral, -USA].
    * de comportamiento impecable = prim and proper.
    * de conceptos = concept-based.
    * de conceptos múltiples = multiple-concept.
    * de conducta = behavioural [behavioral, -USA].
    * de confianza = reliable, trusted, trusting, reputable.
    * de confirmación = confirmatory.
    * de conformidad con = in compliance with, in keeping with.
    * de conformidad con eso = accordingly.
    * de conífera = coniferous.
    * de construcción básica = brick and frame.
    * de construcción sólida = solidly-built.
    * de consulta fácil = scannable.
    * de consulta mediante órdenes = command-based.
    * de consumo = consumptive.
    * de contenido enriquecido = content-enriched.
    * de contrabando = bootleg.
    * de contrapunto = contrapuntal.
    * de Corea = Korean.
    * de Corea del Sur = South Korean.
    * de corral = free-range.
    * de corta duración = short term [short-term].
    * de corte + Adjetivo = of a + Adjetivo + nature.
    * de cosecha propia = home-grown [home grown/homegrown].
    * de costa a costa = coast-to-coast.
    * de coste cero = zero-cost.
    * de costumbre = usual, usually.
    * de creación = authorial.
    * de crecimiento continuo = steadily growing.
    * de crecimiento más rápido = fastest-growing.
    * de crecimiento rápido = fast-growing, fast-evolving.
    * de cría intensiva = battery-caged.
    * de crianza intensiva = battery-caged.
    * de Crimea = Crimean.
    * de cristal = glass.
    * de crucial importancia = crucially important.
    * de cualquier forma = in any event, in any way [in anyway], in any case, in any way at all.
    * de cualquier forma posible = in any and all ways.
    * de cualquier manera = anyhow, higgledy-piggledy, willy-nilly, in any way at all, in any way [in anyway].
    * de cualquier modo = however, either way.
    * de cualquier tipo = in any way [in anyway], in all forms.
    * de cuando en cuando = every once in a while, every so often, every now and then, every now and again.
    * de cuatro días de duración = four-day.
    * de cuatro estrellas = four-star.
    * de Cuba = Cuban.
    * de cuerpo largo = long-bodied.
    * de deficiente calidad = poor-quality, of poor quality.
    * de delante hacia atrás = front to back, fore and aft.
    * de densidad doble = double-density.
    * de dentro hacia fuera = inside outwards.
    * de derechas = right-wing.
    * de derecho = de jure [iure].
    * de derecho pero no de hecho = in name only.
    * de desarrollo = developmental.
    * de desarrollo autónomo = self-evolving.
    * de desarrollo rápido = fast-evolving.
    * de descargo = exonerating, exculpatory.
    * de desconexión = cut-off.
    * de descubrimiento reciente = newly-discovered.
    * de desecho = discarded.
    * de desempate = tie-breaker [tiebreaker], tie-breaking [tiebreaking].
    * de desguace = written-off.
    * de despedida = valedictory.
    * de día = in the daytime, during the daytime, during daytime.
    * de día a día = from day to day.
    * de diámetro = in diameter.
    * de diario = everyday.
    * de día y de noche = day and night, night and day.
    * de diesel = diesel-powered.
    * de diferente modo = differently.
    * de diferentes niveles = multi-tiered [multitiered], multi-tier [multitier].
    * de diferentes tonalidades de gris = grey scale [gray scale].
    * de difícil solución = intractable.
    * de dinero = well-to-do, well-off.
    * de dirección = directorial, administrative.
    * de diseño abierto = open-plan, open-planned.
    * de diversa índole = kaleidoscopic, of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de diversos tipos = of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de diverso tipo = of one type or another, of one sort or another, of one kind or another.
    * de doble cara = double-hinged, double-sided.
    * de doble filo = double-edged.
    * de doble hoja = double-hinged.
    * de doble sentido = double-edged, two-way.
    * de doble uso = dual-use.
    * de dolor = in pain.
    * de dominio público = publicly owned [publicly-owned].
    * de donde = whence, whence, from whence.
    * ¿de dónde si no...? = where else...?, where else...?.
    * de dos caras = two-sided, two-faced.
    * de dos días de duración = two-day [2-day].
    * de dos en dos = two at a time.
    * de dos letras = two-letter.
    * de dos niveles = two-tier.
    * de dos páginas = two-page.
    * de dos partidos políticos = bipartisan [bi-partisan].
    * de dos patas = two-legged.
    * de dos piernas = two-legged.
    * de dos pies = two-legged.
    * de dos plantas = two-storey [two-story].
    * de dos tonalidades = bitonal.
    * de dos tonos = bitonal.
    * de dos volúmenes = two-volume.
    * de duelo = in mourning.
    * de duración limitada = timebound [time-bound].
    * de Ecuador = Ecuadorian.
    * de edad = elderly.
    * de edad avanzada = over the hill.
    * de edad escolar = school-age.
    * de edad mediana = middle-aged.
    * de edad universitaria = college-age.
    * de elaboración de políticas = policy-forming.
    * de ello = thereof, therefrom.
    * de ellos = theirs.
    * de embalsamar = embalming.
    * de emisor a receptor = downstream.
    * de encaje = lacy.
    * de enmienda = amendatory.
    * de ensueño = dream-like [dreamlike], picture-perfect.
    * de entonces = of the day.
    * de entreguerras = interwar.
    * de entre los nuestros = in our ranks.
    * de entretenimiento = recreational.
    * de envergadura = heavy lifting.
    * de época = vintage.
    * de epopeya = epic.
    * de esa época = of the period.
    * de escándalo = outrageous.
    * de ese modo = in doing so, in this,, thereby.
    * de eso = thereof.
    * de espaldas anchas = broad-shouldered.
    * de especial importancia = of particular note.
    * de espíritu cívico = public-spirited.
    * de espíritu comunitario = public-spirited.
    * de espíritu libre = free-spirited.
    * de esta forma = in this fashion, in this manner, in this way.
    * de esta manera = in this fashion, in this manner, in this way.
    * de este modo = accordingly, by so doing, by this means, in so doing, in this fashion, in this manner, thereby, this way, thus, this way round, in this way, by doing so, in these ways, this is how, in doing so.
    * de este modo, de esta forma, de esta manera = in this way.
    * de esto, de lo otro y de lo de más allá = about this and that and everything else.
    * de Estonia = Estonian.
    * de esto y de lo otro = about this and that.
    * de estructura de acero = steel-framed.
    * de estructura de madera = timber-framed.
    * de Europa del Este = Eastern European.
    * de Europa Occidental = Western-European, West European.
    * de evaluación = evaluative.
    * de éxito = successful.
    * de éxito asegurado = sure-fire [surefire].
    * de éxito garantizado = sure-fire [surefire].
    * de éxito seguro = sure-fire [surefire].
    * de expansión = expanded.
    * de explotación = exploitative.
    * de extensión = in length.
    * de extensión normal = standard-length.
    * de extremada urgencia = serious.
    * de fabricación casera = homemade.
    * de fácil acceso = easily available, over the counter, handy.
    * de fácil alcance para = within easy reach of.
    * de fácil manejo = liftable.
    * de facto = de facto.
    * de fama = of note.
    * de fama internacional = of international renown.
    * de fama mundial = world-renowned, internationally renowned, world-renown.
    * de felpa = plush.
    * de fiar = legit.
    * de fichas = card-based.
    * de fijación de normas = standard(s) setting.
    * de final de año = end-year.
    * de final de mes = end-of-the-month.
    * de finales del siglo XIX y principios del XX = turn-of-the-century.
    * de fin de año = end of the year.
    * de fin de milenio = millennial.
    * de forma = in form.
    * de forma abrumadora = overwhelmingly.
    * de forma aceptable = adequately, acceptably.
    * de forma adecuada = adequately, fitly, appropriately.
    * de forma alternada = in alternating fashion.
    * de forma alternativa = alternatively.
    * de forma anónima = anonymously.
    * de forma aplastante = overwhelmingly.
    * de forma apreciable = markedly.
    * de forma apropiada = properly, fitly, appropriately.
    * de forma audible = audibly.
    * de forma autónoma = autonomously.
    * de forma caprichosa = capriciously.
    * de formación = formative.
    * de forma clara = clearly.
    * de forma cognitiva = cognitively.
    * de forma colegiada = collegially.
    * de forma combinada = in combination.
    * de forma competitiva = competitively.
    * de forma complemenetaria = complimentarily.
    * de forma completa = in full.
    * de forma completa, en su totalidad, completamente, por extenso = in full.
    * de forma concisa = concisely.
    * de forma conjunta con = in partnership with.
    * de forma considerable = considerably.
    * de forma continuada = continuously.
    * de forma cuadrada = squarish, square-shaped.
    * de forma deductiva = deductively.
    * de forma desastrosa = disastrously.
    * de forma deshonesta = dishonestly.
    * de forma diferente = differently shaped.
    * de forma digital = digitally.
    * de forma divertida = funnily.
    * de forma económica = cost-effectively.
    * de forma errática = erratically.
    * de forma escandalosa = outrageously.
    * de forma especulativa = speculatively.
    * de forma estructurada = in a structured fashion.
    * de forma exquisita = exquisitely.
    * de forma extraña = oddly, funnily.
    * de forma federal = federally.
    * de forma general = widely, bulk.
    * de forma global = holistically.
    * de forma graciosa = funnily.
    * de forma gratis = on a complimentary basis.
    * de forma gratuita = on a complimentary basis.
    * de forma grotesca = grotesquely.
    * de forma heterogénea = heterogeneously [heterogenously].
    * de forma heurística = heuristically.
    * de forma humorística = in a humorous vein.
    * de forma imaginativa = imaginatively.
    * de forma indirecta = circuitous route.
    * de forma inesperada = out of the blue, like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue.
    * de forma innata = innately.
    * de forma irregular = erratically.
    * de forma lamentable = miserably.
    * de forma lógica = in a meaningful way.
    * de forma mágica = magically.
    * de forma mecánica = mechanically.
    * de forma mordaz = pungently.
    * de forma mordaz, mordazmente, con sarcasmo = pungently.
    * de forma muy parecida a = in much the same way as.
    * de forma muy similar a = in much the same way as.
    * de forma negativa = in a negative light.
    * de forma neutral = neutrally.
    * de forma notoria = markedly.
    * de forma opcional = optionally.
    * de forma óptima = optimally.
    * de forma personalizada = on a one-to-one basis.
    * de forma poco ética = unethically.
    * de forma poco imaginativa = unimaginatively.
    * de forma poco profesional = unprofessionally.
    * de forma poco razonable = unreasonably.
    * de forma positiva = in a positive light, constructively.
    * de forma práctica = pragmatically.
    * de forma precisa = precisely.
    * de forma provocativa = provocatively.
    * de forma puntual = occasionally, when necessary.
    * de forma que = in ways that.
    * de forma que resulta más fácil de entender = in digestible form.
    * de forma rara = oddly, funnily.
    * de forma recíproca = reciprocally.
    * de forma rentable = cost-effectively.
    * de forma residual = residually.
    * de forma ridícula = grotesquely.
    * de forma saludable = healthily.
    * de forma sana = healthily.
    * de forma significativa = to any significant extent, to a significant extent.
    * de forma sistemática = in a systematic fashion.
    * de forma sofisticada = sophisticatedly.
    * de forma subconsciente = subconsciously.
    * de forma sublime = subliminally.
    * de forma suscinta = in brief.
    * de forma terapéutica = therapeutically.
    * de forma tosca = in crude form.
    * de forma trágica = tragically.
    * de fotograma completo = full-frame.
    * de fotograma doble = half-frame.
    * de frente = head-on, frontal.
    * de fuera = outside, off-side.
    * de fuera de la ciudad = out-of-town.
    * de fuerza = forceful.
    * de funcionamiento = operating, operational.
    * de fundamental importancia = of prime importance, critically important.
    * de gala = gala.
    * de Galileo = Galilean.
    * de Gambia = Gambian.
    * de gas = gas-powered.
    * de generación a generación = from generation to generation.
    * de generación en generación = from generation to generation.
    * de geofísica = geophysical.
    * de gestión = managerial, back-office.
    * de gestión del museo = curatorial.
    * de Glasgow = Glaswegian.
    * de golpe = in one lump, all at once, all at once.
    * de grado básico = junior grade.
    * de gran ahorro energético = energy-saving.
    * de gran belleza = scenic.
    * de gran calibre = high-calibre.
    * de gran calidad = high-quality, high-grade [high grade], high-calibre.
    * de gran capacidad = large-capacity, high capacity.
    * de gran colorido = brightly coloured.
    * de gran corazón = big-hearted.
    * de gran efecto = wide-reaching.
    * de gran éxito comercial = high selling.
    * de gran formato = oversized, oversize.
    * de gran impacto = high impact [high-impact].
    * de gran influencia = seminal.
    * de granja = free-range.
    * de gran lucidez = clear-sighted.
    * de gran lujo = top-class.
    * de gran potencia = high-powered.
    * de gran repercusión = far-reaching, wide-reaching, far-ranging.
    * de gran talento = talented.
    * de gran valor = highly valued, highly valuable.
    * de gran valor histórico = of great historical value.
    * de gran venta = high selling.
    * de guardia = on duty, duty + Profesión, on call.
    * de guasa = teasingly.
    * de habla afrikaans = Afrikaans-speaking.
    * de habla alemana = German-speaking.
    * de habla francesa = French-speaking.
    * de habla inglesa = English-speaking.
    * de habla portuguesa = Portuguese-speaking.
    * de hace años = of years ago.
    * de hace muchos años = long-standing.
    * de hace mucho tiempo = age-old, long-lost.
    * de hace siglos = of yore.
    * de hace varios siglos = centuries-old.
    * de hasta + Número = of up to + Número.
    * de hecho = actually, as a matter of fact, as it happened, de facto, in actual fact, in effect, in fact, indeed, in point of fact, in actuality, as it happens, as it is, effectively, for all intents and purposes, to all intents and purposes, for that matter.
    * de hierbas = herbal.
    * de hierro = iron, ferric.
    * de higos a brevas = once in a blue moon.
    * de hoja caduca = deciduous.
    * de hoja perenne = evergreen.
    * de hojas largas = long-leaved.
    * de Homero = Homeric.
    * de hongos = fungal.
    * de horticultura = horticultural.
    * de hoy = present-day.
    * de hoy día = of today.
    * de hoy en adelante = as from today.
    * de hoy en día = of today.
    * de huelga = striking.
    * de humor = funny [funnier -comp., funniest -sup.].
    * de ida y vuelta = return, round-trip.
    * de ideas afines = like-minded.
    * de igual a igual = as a peer.
    * de igual forma = in like manner, in a like manner, in like fashion, in like vein.
    * de igual longitud = of equal length.
    * de igual manera = by the same token, in like fashion, in like manner, in like vein, in equal measure(s).
    * de igual modo = alike, equally, in like fashion, in like manner, in like vein.
    * de igual modo que = just as, just as well... as..., along the lines of, on the lines (of).
    * de igual + Nombre = equally + Adjetivo.
    * de ilusiones vive el hombre = We are such stuff as dreams are made on.
    * de imitación = copycat.
    * de importancia = of note, of consequence.
    * de importancia creciente = of growing importance.
    * de importancia crucial = crucially important.
    * de importancia fundamental = critically important.
    * de improviso = unawares, spur-of-the-moment, on the spur of the moment, unexpectedly.
    * de incalculable valor = priceless.
    * de incógnito = incognito.
    * de inferior calidad = low-end, sub-par.
    * de inflexión = inflexional [inflectional].
    * de inmediato = immediately.
    * de inspiración = inspirational.
    * de interés especial = of particular concern, special-interest.
    * de intereses similares = of like interest.
    * de interés general = general-interest, of general interest.
    * de interés humano = human interest.
    * de interés periodístico = newsworthy.
    * de investigación = exploratory.
    * de isótopos = isotopic.
    * de izquierdas = left-wing, leftist, lefty.
    * de jabón = soapy [soapier -comp., soapiest -sup.].
    * de jarana = out on the town, a (late) night out on the town.
    * de juerga = out on the town, a (late) night out on the town.
    * de Kenia = Kenyan.
    * de la "a" a la "zeta" = a to z [a/z o a-z].
    * de la adolescencia = teenage.
    * de la alcaldía = mayoral.
    * de la cabeza a los pies = from head to foot, from head to toe.
    * de la cara = facial.
    * de la Ceca a la Meca = from pillar to post.
    * de la clase blanca, protestante y anglosajona americana = WASPish.
    * de la cóclea = cochlear.
    * de la columna vertebral = spinal.
    * de la comedia = comedic.
    * de la corteza = crustal, cortical.
    * de la cría de aves = avicultural.
    * de la duramadre = dural.
    * de la edad media = dark-age.
    * de la embajada = ambassadorial.
    * de la época = of the time(s), of the day.
    * de la época isabelina = Elizabethan.
    * de la época victoriana = Victorian.
    * de la espina dorsal = spinal.
    * de la extensión de un libro = book-length.
    * de la fama al olvido = riches to rags.
    * de la forma más difícil = the hard way.
    * de la forma más fácil = the easy way.
    * de la fortuna a la pobreza = riches to rags.
    * de la fóvea = foveal.
    * de la gama alta = high-end.
    * de la gama baja = low-end.
    * de la gama inferior = low-end.
    * de la guerra = wartime [wart-time].
    * de la hipótesis = hypothesised [hypothesized, -USA].
    * de la localidad = locally based [locally-based].
    * de la malaria = malarial.
    * de la mama = mammary.
    * de la mandíbula inferior = mandibular.
    * de la mandíbula superior = maxillar, maxillary.
    * de la manera normal = in the normal manner.
    * de la mañana = a.m. (latín - ante meridiam), in the morning.
    * de la máquina y el hombre = human-machine.
    * de la marina = marine.
    * de la mejor forma posible = to the best of + Posesivo + abili

    * * *
    de1
    A
    (en relaciones de pertenencia, posesión): la casa de mi hermano/de mis padres/de la actriz my brother's/my parents'/the actress's house
    el rey de Francia the king of France
    el cumpleaños de Luis Luis's birthday
    el cumpleaños de la esposa de un compañero a colleague's wife's birthday, the birthday of the wife of one of my colleagues
    no es de él/de ella/de ellos it isn't his/hers/theirs
    su padre de usted ( frml); your father
    un amigo de mi hijo a friend of my son's
    es un amigo de la familia he's a friend of the family o a family friend
    un estudiante de quinto año a fifth-year student
    el nieto de los Arteaga the Arteagas' grandson
    la mesa de la cocina the kitchen table
    la correa del perro the dog's leash
    un avión de Mexair a Mexair plane
    la tapa de la cacerola the saucepan lid
    las calles de la capital the streets of the capital, the capital's streets
    la subida de los precios the rise in prices
    al término de la reunión at the end of the meeting
    B
    la ciudad de Lima the city of Lima
    el aeropuerto de Barajas Barajas airport
    el mes de enero the month of January
    el imbécil de tu hermano that stupid brother of yours, your stupid brother
    el bueno de Ricardo le aguanta cualquier cosa Ricardo is so good, he puts up with anything from her
    2
    (en exclamaciones): ¡pobre de él! poor him!
    ¡triste de quien no conozca ese sentimiento! ( liter); pity the person who has never experienced that feeling! ( liter)
    C
    (con apellidos): Sra. Mónica Ortiz de Arocena ≈ Mrs Mónica Arocena
    los señores de Rucabado ( frml); Mr and Mrs Rucabado
    D
    ( Arg crit) (a casa de): voy del médico I'm going to the doctor's
    A
    1
    (expresando procedencia, origen): volvía de clase/del banco I was on my way back from my class/from the bank
    es de Bogotá she's from Bogotá, she comes from Bogotá
    lo saqué de la biblioteca I got it out of the library
    lo recogió del suelo she picked it up off the floor
    mis amigos de América my American friends, my friends from America
    he recibido carta de Julia I've had a letter from Julia
    un hijo de su primera mujer a son by his first wife
    al salir de la tienda as he left the store
    DE … A …:
    de aquí a tu casa from here to your house
    un amigo de la infancia a childhood friend
    data del siglo XVII it dates from the 17th century
    la literatura de ese período the literature of o from that period
    lo conozco de cuando estuve en Rosales I know him from when I was in Rosales
    de un día para otro from one day to the next
    DE … A …:
    está abierto de nueve a cinco it's open from nine to five o between nine and five
    de aquí a que termine tenemos para rato it'll be a while yet before he finishes, he won't be finished for a while yet
    B
    (expresando causa): murió de viejo he died of old age
    verde de envidia green with envy
    estaba ronco de tanto gritar he was hoarse from shouting so much
    eso es de comer tan poco that's what comes from o of eating so little
    A
    (introduciendo cualidades, características): es de una paciencia increíble he is incredibly patient, he is a man of incredible patience
    un chiste de muy mal gusto a joke in very bad taste
    objetos de mucho valor objects of great value
    un pez de agua dulce a freshwater fish
    ¿de qué color lo quiere? what color do you want it?
    tiene cara de aburrido he looks bored
    ese gesto es muy de su madre that gesture is very reminiscent of his mother
    tienes cosas de niño malcriado sometimes you act like a spoiled child
    una botella de un litro a liter bottle
    un niño de tres meses a three-month-old child
    déme de las de 200 pesos el kilo give me some of those o some of the ones at 200 pesos a kilo
    la chica del abrigo rojo the girl with o in the red coat
    la señora de azul the lady in blue
    un hombre de pelo largo a man with long hair
    un anciano de bastón an old man with a stick [de is part of many compounds like cinturón de seguridad, hombre de negocios, válvula de escape, etc ]
    B
    (al especificar material, contenido, composición): una mesa de caoba a mahogany table
    una inyección de morfina an injection of morphine, a morphine injection
    el complemento ideal de todo plato de pescado the ideal complement to any fish dish
    son de plástico they're (made of) plastic
    un curso de secretariado a secretarial course
    nos sirvió una copa de champán she gave us a glass of champagne
    una colección de sellos a stamp collection, a collection of stamps
    un millón de dólares a million dollars
    C
    (con sentido ponderativo): ¡lo encontré de viejo …! he seemed so old!
    ¡qué de coches! ( fam); what a lot of cars!
    D
    (al definir, especificar): tuvo la suerte de conseguirlo she was lucky enough to get it
    aprieta el botón de abajo press the bottom button
    E
    1
    (con cifras): el número de estudiantes es de 480 the number of students is 480, there are 480 students
    pagan un interés del 15% they pay 15% interest o interest at 15%
    cuesta más de £100 it costs more than o over £100
    pesa menos de un kilo it weighs less than o under a kilo
    un número mayor/menor de 29 a number over/under 29
    3
    (en expresiones de modo): lo tumbó de un golpe he knocked him down with one blow
    subió los escalones de dos en dos he went up the stairs two at a time
    de a poco (CS); little by little, gradually
    4
    (CS): de a cuatro/ocho/diez: colócalos de a dos/cuatro put them in twos/fours
    entraron de a uno they went in one by one o one at a time [de is part of many expressions entered under frente2 m A 2. (↑ frente (2)), improviso, prisa etc]
    está de profesor en una academia he's working as a teacher in a private school
    le ofrecieron un puesto de redactor they offered him a job as an editor
    hace de enanito en la obra he plays (the part of) a dwarf in the play
    le habló de hombre a hombre he talked to him man to man
    G
    1
    (limitando lo expresado a determinado aspecto): es muy bonita de cara she has a pretty face
    es corto de talle/ancho de hombros he's short-waisted/broad-shouldered
    es sorda de un oído she's deaf in one ear
    ¿qué tal vamos de tiempo? how are we doing for time?
    tiene dos metros de ancho it's two meters wide
    2
    (refiriéndose a una etapa de la vida): de niño as a child, when he was a child
    H
    (en expresiones de estado, actividad): estaba de mal humor she was in a bad mood
    I
    (indicando uso, destino, finalidad): el cepillo de la ropa the clothes brush
    el trapo de limpiar la plata the cloth for cleaning the silver
    lo sirvió en copas de champán he served it in champagne glasses
    dales algo de comer give them something to eat
    ¿qué hay de postre? what's for dessert? [de is part of many compounds like cuchara de servir, máquina de coser, saco de dormir, etc]
    una novela de Goytisolo a novel by Goytisolo, a Goytisolo novel
    seguidos del resto de la familia followed by the rest of the family
    una casa rodeada de árboles a house surrounded by trees
    viene acompañado de arroz it is served with rice
    acompañado de su señora esposa ( frml); accompanied by his wife
    A
    ¿quién de ustedes fue? which (one) of you was it?
    se llevó uno de los míos she took one of mine
    el mayor de los Rodríguez the eldest of the Rodríguez children
    un cigarrillo de ésos que apestan one of those cigarettes that stink
    2
    (con un superlativo): eligió el más caro de todos she chose the most expensive one of all
    la ciudad más grande del mundo the biggest city in the world
    B
    (refiriéndose a una parte del día): a las once de la mañana/de la noche at eleven in the morning/at night
    duerme de día y trabaja de noche she sleeps during the day and works at night
    salieron de madrugada they left very early in the morning
    ver tb mañana3 f A. (↑ mañana (3)), tarde2 (↑ tarde (2)), etc
    A DE + INF:
    de haberlo sabido, habría venido antes if I had known, I would have come earlier o had I known, I would have come earlier
    de no ser así no será considerada otherwise it will not be considered
    de continuar este estado de cosas if this state of affairs persists
    B SER DE + INF
    (expresando necesidad, inevitabilidad): es de esperar que … it is to be hoped that …, one hopes that …
    no son de fiar they are not to be trusted
    es de destacar la actuación de Marta Valverde Marta Valverde's performance is worthy of note
    C
    de no ( AmL); if not
    de2
    * * *

    Del verbo dar: ( conjugate dar)

    es:

    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo

    Multiple Entries:
    dar    
    de    

    dar ( conjugate dar) verbo transitivo
    1


    déme un kilo de peras can I have a kilo of pears?;
    See Also→ conocer verbo transitivo 3 b, entender verbo transitivo
    b)cartas/mano to give

    2
    a) (donar, regalar) ‹sangre/limosna to give;


    b) ( proporcionar) ‹fuerzas/valor/esperanza to give;

    información/idea to give
    3
    a) (conferir, aportar) ‹sabor/color/forma to give

    b) ( aplicar) ‹mano de pintura/barniz to give

    c)sedante/masaje to give

    4 ( conceder) ‹prórroga/permiso to give;

    nos dieron un premio we won o got a prize
    5
    a) (expresar, decir) ‹parecer/opinón to give;

    ¿le diste las gracias? did you thank him?, did you say thank you?;

    dales saludos give/send them my regards;
    tuve que déle la noticia I was the one who had to break the news to him
    b) (señalar, indicar): me da ocupado or (Esp) comunicando the line's busy o (BrE) engaged;


    1
    a) ( producir) ‹fruto/flor to bear;

    dividendos to pay;

    b) (AmL) ( alcanzar hasta):

    da 150 kilómetros por hora it can do o go 150 kilometres an hour;

    venía a todo lo que daba it was travelling at full speed;
    ponen la radio a todo lo que da they turn the radio on full blast
    2 (causar, provocar) ‹placer/susto to give;
    problemas to cause;

    el calor le dio sueño/sed the heat made him sleepy/thirsty
    1 ( presentar) ‹ concierto to give;
    ¿qué dan esta noche en la tele? what's on TV tonight? (colloq);

    ¿dónde están dando esa película? where's that film showing?
    2
    a)fiesta/conferencia to give;

    baile/banquete to hold;
    discurso› (AmL) to make
    b) (CS) ‹ examen› to take o (BrE) sit;

    ver tb clase 4
    ( realizar la accion que se indica) ‹ grito to give;

    dame un beso give me a kiss;
    ver tb golpe, paseo, vuelta, etc
    ( considerar) dé algo/a algn por algo:

    ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic;
    ¡dalo por hecho! consider it done!
    verbo intransitivo
    1


    [ventana/balcón] to look onto, give onto;
    [fachada/frente] to face
    2 (ser suficiente, alcanzar) dé para algo/algn to be enough for sth/sb;

    dé de sí ‹zapatos/jersey to stretch
    3 ( arrojar un resultado):

    ¿cuánto da la cuenta? what does it come to?;
    a mí me dio 247 I made it (to be) 247
    4 ( importar):

    ¡qué más da! what does it matter!;
    ¿qué más da? what difference does it make?;
    me da igual I don't mind
    5 ( en naipes) to deal
    1
    a) (pegar, golpear): déle a algn to hit sb;

    ( como castigo) to smack sb;

    el balón dio en el poste the ball hit the post


    2 (accionar, mover) déle a algo ‹a botón/tecla to press sth;
    a interruptor to flick sth;
    a manivela/volante to turn sth
    3


    soluciónto hit upon, find;
    palabra to come up with
    4 (hablando de manías, ocurrencias) déle a algn por hacer algo ‹por pintar/cocinar to take to doing sth;
    le ha dado por decir que … he's started saying that …

    5 [sol/luz]:

    la luz le daba de lleno en los ojos the light was shining right in his eyes
    darse verbo pronominal
    1 ( producirse) [fruta/trigo] to grow
    2 ( presentarse) [oportunidad/ocasión] to arise
    3 ( resultar) (+ me/te/le etc):

    a) ( refl) ( realizar lo que se indica) ‹ducha/banquete to have;

    dárselas de algo: se las da de valiente/de que sabe mucho he likes to make out he's brave/he knows a lot;

    dárselas de listo to act smart
    b) (golpearse, pegarse):


    se dieron contra un árbol they crashed into a tree;
    se dio dé un golpe en la rodilla he hit his knee
    ( considerarse) dése por algo:

    ver tb aludir a, enterado 1
    de 1 preposición
    1
    a) (pertenencia, posesión):


    el rey dé Francia the king of France;
    no es dé él it isn't his;
    es un amigo dé mi hijo he's a friend of my son's;
    un estudiante dé quinto año a fifth-year student;
    la tapa dé la cacerola the saucepan lid;
    un avión dé Mexair a Mexair plane


    el aeropuerto dé Barajas Barajas airport;
    el mes dé enero the month of January
    2
    a) (procedencia, origen, tiempo) from;

    es dé Bogotá she's/she comes from Bogotá;

    una carta dé Julia a letter from Julia;
    un amigo dé la infancia a childhood friend;
    la literatura dé ese período the literature of o from that period;
    dé aquí a tu casa from here to your house
    b) (material, contenido, composición):


    una mesa dé caoba a mahogany table;
    un vaso dé agua a glass of water;
    un millón dé dólares a million dollars
    c) (causa, modo):


    dé tanto gritar from shouting so much;
    verde dé envidia green with envy;
    temblando dé miedo trembling with fear;
    dé memoria by heart;
    lo tumbó dé un golpe he knocked him down with one blow


    rodeada dé árboles surrounded by trees
    3
    a) (cualidades, características):


    objetos dé mucho valor objects of great value;
    ¿dé qué color lo quiere? what color do you want it?;
    tiene cara dé aburrido he looks bored;
    una botella dé un litro a liter bottle;
    la chica dé azul the girl in blue
    b) (al definir, especificar):


    tiene dos metros dé ancho it's two meters wide;
    es fácil de pronunciar it's easy to pronounce;
    uno dé los míos one of mine;
    el mayor dé los Soto the eldest of the Soto children
    4
    a) ( con cifras):

    pagan un interés dél 15% they pay 15% interest o interest at 15%


    más dé £100 more than o over £100;

    pesa menos dé un kilo it weighs less than o under a kilo;
    un número mayor/menor dé 29 a number over/under 29


    la ciudad más grande dél mundo the biggest city in the world

    dé día/noche during the day/at night;

    dé madrugada early in the morning
    5
    a) ( en calidad de) as;


    hace dé rey en la obra he plays (the part of) a king in the play
    b) (en expresiones de estado, actividad):


    estamos dé fiesta we're having a party
    c) (indicando uso, destino, finalidad):


    copas dé vino wine glasses;
    ropa dé cama bed clothes;
    dales algo dé comer give them something to eat;
    ¿qué hay dé postre? what's for dessert?
    6 ( con sentido condicional):

    dé no ser así otherwise
    de 2 sustantivo femenino: name of the letter d
    see
    dar

    dar
    I verbo transitivo
    1 to give: dame la mano, hold my hand
    2 (conceder) to give: mi padre me dio permiso, my father gave me permission
    le doy toda la razón, I think he is quite right
    3 (transmitir una noticia) to tell
    (un recado, recuerdos) to pass on, give
    dar las gracias, to thank
    4 (retransmitir u ofrecer un espectáculo) to show, put on
    5 (organizar una fiesta) to throw, give
    6 (producir lana, miel, etc) to produce, yield
    (fruto, flores) to bear
    (beneficio, interés) to give, yield
    7 (causar un dolor, malestar) dar dolor de cabeza, to give a headache
    (un sentimiento) dar pena, to make sad
    le da mucha vergüenza, he's very embarrassed
    8 (proporcionar) to provide: su empresa da trabajo a cincuenta personas, his factory gives work to fifty people
    9 (una conferencia, charla) to give
    (impartir clases) to teach
    (recibir una clase) to have
    US to take
    10 (presentir) me da (en la nariz/en el corazón) que eso va a salir bien, I have a feeling that everything is going to turn out well
    11 (estropear) to ruin: me dio la noche con sus ronquidos, he spoilt my sleep with his snoring
    12 (abrir el paso de la luz) to switch on
    (del gas, agua) to turn on
    13 (propinar una bofetada, un puntapié, etc) to hit, give
    14 (aplicar una mano de pintura, cera) to apply, put on
    (un masaje, medicamento) to give
    15 (considerar) dar por, to assume, consider: lo dieron por muerto, he was given up for dead
    ese dinero lo puedes dar por perdido, you can consider that money lost
    dar por supuesto/sabido, to take for granted, to assume
    16 (la hora, un reloj) to strike: aún no habían dado las ocho, it was not yet past eight o'clock
    17 (realizar la acción que implica el objeto) dar un abrazo/susto, to give a hug/fright
    dar un paseo, to go for a walk
    dar una voz, to give a shout
    II verbo intransitivo
    1 (sobrevenir) le dio un ataque de nervios, she had an attack of hysterics
    2 dar de comer/cenar, to provide with lunch/dinner 3 dar a, (mirar, estar orientado a) to look out onto, to overlook
    (una puerta) to open onto, lead to: esa puerta da al jardín, this door leads out onto the garden 4 dar con, (una persona, objeto) to come across: no fuimos capaces de dar con la contraseña, we couldn't come up with the password
    dimos con él, we found him 5 dar de sí, (una camiseta, bañador) to stretch, give 6 dar en, to hit: el sol me daba en los ojos, the sun was (shining) in my eyes 7 dar para, to be enough o sufficient for: ese dinero no me da para nada, this money isn't enough for me
    ♦ Locuciones: dar a alguien por: le dio por ponerse a cantar, she decided to start singing
    le dio por nadar, he got it into his head to go swimming
    dar a entender a alguien que..., to make sb understand that...
    dar la mano a alguien, to shake hands with sb
    dar para: el presupuesto no da para más, the budget will not stretch any further
    dar que hablar, to set people talking
    dar que pensar: el suceso dio que pensar, the incident gave people food for thought
    dar a conocer, (noticia) to release
    de preposición
    1 (pertenencia, posesión) of
    la dirección de mis padres, my parents' address
    el teclado de este ordenador, this computer's keyboard
    la primera página del libro, the first page of the book
    2 (material) of: está hecho de madera, it's made of wood
    una pajarita de papel, a paper bird
    (contenido) un vaso de vino, a glass of wine
    3 (asunto) about, on: sabe mucho de economía, she knows a lot about economics
    un curso de inglés, an English course
    un libro de arte, a book on art
    4 (oficio) as: está/trabaja de enfermera, she is working as a nurse
    5 (cualidad) una persona de carácter, a person with character
    una rubia de pelo largo, a blonde with long hair
    6 (procedencia) from: es de Bilbao, he is o comes from Bilbao
    de Madrid a Cáceres, from Madrid to Cáceres
    7 (parte) un poco de leche, a little milk
    un trozo de carne, a piece of meat
    8 (causa) with, because of
    llorar de alegría, to cry with joy
    morir de hambre, to die of hunger
    9 (modo) lo bebió de un trago, she downed it in one
    un gesto de satisfacción, an expression of satisfaction
    10 (localización) el señor de la camisa azul, the man in the blue shirt
    la casa de la esquina, the house on the corner
    11 (tiempo) a las cinco de la mañana, at five in the morning
    de año en año, year in year out
    de día, by day
    de noche, at night
    de miércoles a viernes, from Wednesday to Friday
    de pequeño, as a child
    12 (finalidad) jornada de reflexión, eve of polling day
    libro de consulta, reference book
    máquina de escribir, typewriter
    13 (instrumento) derribó la puerta de una patada, he kicked the door down
    lo mataron de una puñalada, he was stabbed to death
    14 (comparación) el discurso fue más largo de lo esperado, the speech was longer than expected
    (con superlativo) in
    el coche más caro del mundo, the most expensive car in the world
    15 (precio) for
    un pantalón de dos mil pesetas, a pair of trousers costing two thousand pesetas 16 una avenida de quince kilómetros, an avenue fifteen kilometres long
    una botella de litro, a litre bottle
    17 (condicional) de haberlo sabido no le hubiera invitado, if I had known I wouldn't have invited him
    de no ser así, if that wasn't o weren't the case
    de ser cierto, if it was o were true
    18 (reiteración) de puerta en puerta, from door to door
    de tres en tres, in threes o three at a time

    '' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - a. C.
    - a.m.
    - abajo
    - abanderada
    - abanderado
    - abandonar
    - abandonarse
    - abandono
    - abanico
    - abarrotar
    - abarrotada
    - abarrotado
    - abarrotería
    - abastecer
    - abastecerse
    - abastecimiento
    - abasto
    - abatir
    - abatimiento
    - abatirse
    - abdicar
    - abertura
    - abierta
    - abierto
    - abismo
    - ablandar
    - abogar
    - abogacía
    - abogada
    - abogado
    - abominar
    - abominable
    - abono
    - abortar
    - abrir
    - abridor
    - abrigo
    - abrupta
    - abrupto
    - absoluta
    - absolutamente
    - absoluto
    - abstenerse
    - abstención
    - abstinencia
    - abstraerse
    - abuelo
    - abuhardillada
    - abuhardillado
    English:
    A
    - A-level
    - a.m.
    - AA
    - abandon
    - ABC
    - ability
    - ablaze
    - aboard
    - about
    - about-face
    - about-turn
    - above
    - abreast
    - abroad
    - abrupt
    - absence
    - absent
    - absolve
    - absorb
    - abstain
    - abstract
    - abundance
    - abuse
    - AC
    - accepted
    - access road
    - accident
    - accidental
    - acclaim
    - accommodate
    - accommodation
    - accomplished
    - accomplishment
    - accordance
    - account
    - account for
    - accountable
    - accumulation
    - accuracy
    - accurate
    - accurately
    - accuse
    - accused
    - accusingly
    - accustom
    - ache
    - Achilles heel
    - aching
    - acid test
    * * *
    1. [posesión, pertenencia] of;
    el automóvil de mi padre/mis padres my father's/parents' car;
    es de ella it's hers;
    la maleta es de Eva the suitcase is Eva's o belongs to Eva;
    el padre de la niña the girl's father;
    el director de la empresa the manager of the company, the company's manager;
    la boda o [m5] el casamiento de un amigo de mi hermano the wedding of a friend of my brother's, a friend of my brother's wedding;
    un equipo de segunda división a second division team;
    la comida del gato the cat's food;
    el título de la novela the novel's title, the title of the novel;
    la pata de la mesa the table leg;
    una subida de precios a price rise;
    los señores de Navarro Mr and Mrs Navarro
    2. [procedencia, distancia] from;
    salir de casa to leave home;
    soy de Bilbao I'm from Bilbao;
    no soy de aquí I'm not from round here;
    de la playa al apartamento hay 100 metros it's 100 metres from the beach to the apartment;
    estamos a 10 kilómetros de Buenos Aires we're 10 kilometres away from Buenos Aires;
    el rey de España the king of Spain;
    tuvo dos hijos de su primera esposa he had two children by his first wife;
    b de Barcelona [deletreando] b for Barcelona
    3. [en razonamiento]
    de su sonrisa se deduce que todo ha ido bien you can tell from o by her smile that it all went well;
    del resultado del experimento concluyo que la fórmula no funciona I infer from the result of the experiment that the formula doesn't work
    4. [con nombre en aposición]
    la ciudad de Caracas the city of Caracas;
    el túnel del Canal the Channel Tunnel;
    el signo de tauro the sign of Taurus;
    el puerto de Cartagena the port of Cartagena
    5. [en descripciones]
    una película de terror a horror movie o Br film;
    la señora de verde the lady in green;
    el chico de la coleta the boy with the ponytail;
    una actriz de veinte años a twenty-year-old actress;
    ¿de qué tamaño? what size?;
    un político de fiar a trustworthy politician
    6. [materia] (made) of;
    un vaso de plástico a plastic cup;
    un reloj de oro a gold watch;
    una mesa de madera a wooden table
    7. [contenido]
    un vaso de agua a glass of water;
    un plato de lentejas a plate of lentils
    8. [precio]
    he comprado las peras de 80 céntimos el kilo I bought the pears that were 80 cents a kilo;
    un sello de 50 céntimos a 50-cent stamp
    9. [uso]
    una bici de carreras a racing bike;
    ropa de deporte sportswear;
    una máquina de coser a sewing machine;
    esta sartén es la del pescado y ésta la de las tortillas this frying pan's for fish and this one's for omelettes
    10. [asunto] about;
    hablábamos de ti we were talking about you;
    libros de historia history books
    11. [en calidad de] as;
    trabaja de bombero he works as a fireman;
    aparece de cosaco he appears as a Cossack, he plays a Cossack;
    estás muy guapa de uniforme you look very pretty in uniform;
    al desfile de carnaval iré de Napoleón I'll go as Napoleon in the carnival parade
    12. [tiempo] [desde] from;
    [durante] in;
    trabaja de nueve a cinco she works from nine to five;
    vivió en Bolivia de 1975 a 1983 she lived in Bolivia between 1975 and 1983, she lived in Bolivia from 1975 to 1983;
    de madrugada early in the morning;
    a las cuatro de la tarde at four in the afternoon;
    trabaja de noche y duerme de día he works at night and sleeps during the day;
    es de día it's daytime;
    de niño solía jugar en la calle as a child I used to play in the street;
    ¿qué quieres ser de mayor? what do you want to be when you grow up?;
    un compañero del colegio a friend from school;
    Urug
    de mañana/tarde in the morning/afternoon;
    Urug
    de noche at night;
    Urug
    ayer salimos de noche we went out last night
    13. [causa] with;
    morirse de hambre to die of hunger;
    llorar de alegría to cry with joy;
    temblar de miedo to tremble with fear;
    eso es de fumar tanto that's what comes from smoking so much
    14. [manera, modo] with;
    de una patada with a kick;
    rompió el cristal de una pedrada he shattered the window with a stone;
    de una sola vez in one go;
    lo bebió de un trago he drank it down in one go;
    de tres en tres/cuatro en cuatro/ etc[m5]. three/four/ etc at a time;
    CSur
    de a tres/cuatro/ etc[m5]. in threes/fours/ etc;
    de fácil manejo user-friendly;
    ponerse de rodillas to kneel down
    15. [con valor partitivo] of;
    uno de los nuestros one of ours;
    varios de nosotros several of us;
    ¿quién de vosotros sabe la respuesta? which of you knows the answer?
    16. Literario [sobre]
    de la paz y la guerra of war and peace
    17. [en valoración]
    lo tacharon de vulgar they branded him as vulgar, they accused him of being vulgar
    18. [en lugar de]
    yo de ti no lo haría I wouldn't do it if I were you;
    yo de Eduardo le pediría perdón if I were Eduardo, I'd say sorry to her
    19. [en comparaciones]
    más/menos de… more/less than…;
    [con superlativos]
    el mejor de todos the best of all;
    el más importante del mundo the most important in the world;
    la peor película del año the worst film this year o of the year;
    la impresora más moderna del mercado the most up-to-date printer on the market
    20. (antes de infinitivo) [condición] if;
    de querer ayudarme, lo haría if she wanted to help me, she'd do it;
    de no ser por ti, me hubiese hundido if it hadn't been for you, I wouldn't have made it;
    de ir a verte, sería este domingo if I do visit you, it'll be this Sunday
    21. (después de adjetivo y antes de sustantivo) [enfatiza cualidad]
    el idiota de tu hermano your stupid brother;
    la buena de Susana good old Susana;
    ¡pobre de mí! poor me!
    22. (después de adjetivo y antes de infinitivo)
    es difícil de creer it's hard to believe;
    una velada imposible de olvidar an unforgettable evening
    23. (después del verbo “haber”) [obligación]
    he de trabajar más I have to work harder;
    has de gastar menos you should spend less
    24. (antes de complemento agente)
    una película de Buñuel a film by Buñuel, a Buñuel film;
    vino acompañado de su familia he was accompanied by his family
    25. (antes de adverbio de lugar)
    el apartamento de abajo the downstairs Br flat o US apartment;
    la fila de delante the front row
    de no loc conj
    Am otherwise;
    dime la verdad, de no te castigaré tell me the truth, otherwise I'm going to punish you
    * * *
    de
    prp
    1 origen from;
    de Nueva York from New York;
    de … a from … to
    2 posesión of;
    el coche de mi amigo my friend’s car
    3 material (made) of;
    un anillo de oro a gold ring
    4 contenido of;
    un vaso de agua a glass of water
    :
    una mujer de 20 años a 20 year old woman
    6 causa with;
    temblaba de miedo she was shaking with fear
    :
    de noche at night, by night;
    de día by day
    8 en calidad de as;
    trabajar de albañil work as a bricklayer;
    de niño as a child
    9 agente by;
    de Goya by Goya
    10 condición if;
    de haberlo sabido if I’d known
    :
    la ciudad de Lima the city of Lima
    * * *
    de prep
    1) : of
    la casa de Pepe: Pepe's house
    un niño de tres años: a three-year-old boy
    2) : from
    es de Managua: she's from Managua
    salió del edificio: he left the building
    3) : in, at
    a las tres de la mañana: at three in the morning
    salen de noche: they go out at night
    4) : than
    más de tres: more than three
    dar
    * * *
    de prep
    5. (materia, tema)
    6. (origen, procedencia) from
    7. (descripción) with / in
    8. (agente) by
    10. (con números, una parte) than / of

    Spanish-English dictionary > de

  • 13 poder

    m.
    1 power (mando, competencia).
    estar en/hacerse con el poder to be in/to seize power
    poder adquisitivo purchasing power
    poder calorífico calorific value
    poder de convicción persuasive powers
    tener poder de convocatoria to be a crowd-puller
    el poder ejecutivo/legislativo/judicial the executive/legislature/judiciary (personas)
    poderes fácticos the church, military and press
    poderes públicos public authorities
    El poder corrompe a los indecisos Power corrupts the undecided.
    2 power, authorization.
    dar poderes a alguien para que haga algo to authorize somebody to do something
    por poderes by proxy
    poder notarial power of attorney
    3 faculty.
    4 proxy, letter of delegation, power of attorney, letter of attorney.
    Ella se casó usando un poder She married using a proxy.
    v.
    1 can, to be able to.
    no puedo decírtelo I can't tell you, I'm unable to tell you
    2 can, may (tener permiso).
    no puedo salir por la noche I'm not allowed to o I can't go out at night
    ¿puedo fumar aquí? may I smoke here?
    ¿se puede? may I come in?
    no podemos portarnos así con él we can't treat him like that
    4 may, can (tener posibilidad, ser posible).
    puede estallar la guerra war could o may break out
    podías haber ido en tren you could have gone by train
    ¡podría habernos invitado! she could o might have invited us! (expresa enfado)
    puede que llueva it may o might rain
    ¿vendrás mañana? — puede will you come tomorrow? — I may do
    puede ser perhaps, maybe
    5 to be stronger than.
    tú eres más alto, pero yo te puedo you may be taller than me, but I could still beat you up
    6 to can, to may, to be able to, to be apt to.
    Ella puede correr She is able to run.
    7 to might, to stand to.
    Ella podría surgir She might rise above.
    8 to be capable.
    * * *
    Present Indicative
    puedo, puedes, puede, podemos, podéis, pueden.
    Past Indicative
    Future Indicative
    Conditional
    Present Subjunctive
    pueda, puedas, pueda, podamos, podáis, puedan.
    Imperfect Subjunctive
    Future Subjunctive
    Imperative
    puede (tú), pueda (él/Vd.), podamos (nos.), poded (vos.), puedan (ellos/Vds.).
    * * *
    1. verb
    1) can
    3) may
    2. noun m.
    4) strength, force
    * * *
    1. VERBO AUXILIAR
    1) (=tener la posibilidad o capacidad de)

    ¿se puede llamar por teléfono desde aquí? — can you phone from here?

    no puede venirhe can't o cannot come

    no ha podido venir — he couldn't come, he was unable to come

    2) (=tener permiso para)

    puedes irteyou can o may go

    ¿puedo usar tu teléfono? — can o may I use your phone?

    ¿puedo abrir la ventana? — can o may I open the window?

    aquí no se puede fumar — you aren't allowed to smoke here, you can't smoke here

    3) [en peticiones]

    ¿puedes/puede darme un vaso de agua? — can I/may I have a glass of water please?

    ¿me puede usted decir cuándo sale el autobús? — can o could you tell me when the bus leaves?

    4) [indicando eventualidad]

    puede o podría estar en cualquier sitio — it could o might be anywhere

    ¡cuidado, te puedes hacer daño! — careful, you could o might hurt yourself!

    podías haberte roto una piernayou could o might have broken your leg

    5) [indicando obligación moral]

    ¡no pueden tratarnos así! — they can't treat us like this!

    6) [en cálculos, aproximaciones]

    ¿qué edad puede tener? — I wonder what age he is?, how old do you reckon he is?

    7) [en sugerencias]
    8) [en reproches]

    ¡podías habérmelo dicho! — you could o might have told me!

    habría podido ser más amableshe could o might have been a bit nicer

    ¡al menos podrías disculparte! — you could at least say sorry!

    2. VERBO INTRANSITIVO
    1) (=tener la posibilidad o capacidad)

    ¡no puedo más! — (=estoy agotado) I can't go on!; (=estoy desesperado) I can't cope any more!; (=he comido mucho) I can't eat another thing!

    2) (=tener permiso)

    ¿se puede? — may I come in?

    ¿puedo? — may I?

    3) (=tener dominio, influencia)

    los que pueden — those who can, those who are able

    el dinero puede mucho — money can do almost anything, money talks

    poder a algn: yo le puedo — I'm a match for him; [entre niños] I could have him *

    poder con

    ¿puedes con la maleta? — can you manage the suitcase?

    no puedo con él(=no puedo controlarle) I can't handle him; (=pesa mucho) he's too heavy for me

    4) [en locuciones]

    a más no poder, es tonto a más no poder — he's as stupid as they come

    no poder por menos que, no pude por menos que decirle lo que pensaba de él — I just had to tell him what I thought of him

    5) CAm, Méx * (=molestar) [con irritación] to annoy; [con disgusto] to upset
    3.
    VERBO IMPERSONAL
    puede (ser) (=es posible) maybe, it may be so, perhaps

    ¡no puede ser! — that can't be!, that's impossible!

    puede (ser) que ({+ subjun}9})

    puede (ser) que esté en la bibliotecahe could o may be in the library, perhaps he's in the library

    puede (ser) que tenga uno yahe may o might have one already

    puede (ser) que no vengahe may o might not come

    4. SUSTANTIVO MASCULINO
    1) (=capacidad, facultad) power

    poder de convocatoria, tienen un gran poder de convocatoria — they really pull in the crowds, they're real crowd-pullers *

    2) (=autoridad, influencia) power
    3) (Pol)

    ¡el pueblo al poder! — power to the people!

    ¡Herrera al poder! — Herrera for leader!

    bajo el poder de algn, estar en el poder, ocupar el poder — to be in power

    el poder centralcentral government

    el cuarto poder — the fourth estate

    los poderes fácticosthe powers that be

    los poderes públicosthe authorities

    4) (=fuerza, eficacia)
    5) (=potestad)
    pl poderes powers
    6) (Jur)

    por poderes o LAm poder — by proxy

    7) (=posesión) possession

    estar u obrar en poder de algn — to be in sb's hands o possession

    esa información está u obra en poder de la juez — that information is in the hands of the judge, that information is in the judge's possession

    pasar a poder de algn — to pass to sb, pass into sb's possession

    8) (Fís, Mec) power
    9) LAm (=persona) drug pusher
    * * *
    I
    verbo auxiliar

    ¿cuándo podrá darme una respuesta? — when will you be able to o when can you give me an answer?

    no pudo asistir a la reuniónhe was unable to o he couldn't attend the meeting

    ¿pudiste hacerlo sola? — were you able to do it on your own?

    ¿puedo servirme otro? — can o may I have another one?

    ¿le puedo hacer una sugerencia? — may I make a suggestion?

    ¿podría irme un poco más temprano hoy? — could I leave a little earlier today?

    ¿se puede? - adelante! — may I? - come in

    4)
    a) (en quejas, reproches)

    ¿cómo pudiste hacer una cosa así? — how could you do such a thing?

    podías or podrías haberme avisado — you could o might have warned me!

    podrías or podías pedírselo tú — you could ask him for it

    ¿puedes bajar un momento? — can you come down for a moment?

    ¿podrías hacerme un favor? — could you do me a favor?

    poder con algo/alguien: ¿puedes con todo eso? can you manage all that?; no puedo con esta maleta I can't manage this suitcase; no pudo con el alemán y lo dejó he couldn't get to grips with German and he gave up; con este niño no hay quien pueda! this child is just impossible!; podérsela con algo — (Chi fam) to cope with something

    a más no poder: comió a más no poder he ate until he was fit to burst; corrimos a más no poder we ran as fast as we could; es feo a más no poder he's as ugly as they come; no poder más: estoy que no puedo más ( cansado) I'm exhausted; ( lleno) I can't eat anything else; ya no puedo más con este niño I'm at the end of my tether with this child; ya no puedo más, me está desquiciando I can't go on like this, it's driving me mad; no poder (por) menos que: no pude menos que sentirme halagado I couldn't help feeling flattered; no pudo menos que reconocer — she had no alternative but to admit

    7) (fam) (+ me, te, le etc)
    a) ( ganar)

    él es más alto, pero tú le puedes — he's taller than you but you can beat him

    b) (Méx) ( doler)
    8) (con idea de eventualidad, posibilidad)

    te podrías or podías haber matado — you could have killed yourself!

    9) (en 3a pers)

    no puede ser que ya haya terminadohe can't have finished already

    si puede ser or (Esp) a poder ser — if possible

    - puede que sí, puede que no — maybe, maybe not

    II
    1)
    a) (control, influencia) power

    estamos/nos tiene en su poder — we are/she has us in her power

    caer en poder de alguienciudad/país to fall to somebody

    b) (Pol)

    tomar el poderto take o seize power

    detenta el poder desde hace 20 años — (frml) he has held power for 20 years

    2) ( posesión)

    la carta está en poder de... — the letter is in the hands of...

    obra en su poder la copia del acta — (frml) you have in your possession a copy of the minutes

    3)
    a) (derecho, atribución)

    tener amplios/plenos poderes para hacer algo — to have wide-ranging powers/full authority to do something

    b) (Der) ( documento) letter of authorization; ( hecho ante notario) power of attorney

    casarse por poder (AmL) or (Esp) por poderes — to get married by proxy

    4)
    a) (capacidad, facultad) power
    b) (de motor, aparato) power
    * * *
    I
    verbo auxiliar

    ¿cuándo podrá darme una respuesta? — when will you be able to o when can you give me an answer?

    no pudo asistir a la reuniónhe was unable to o he couldn't attend the meeting

    ¿pudiste hacerlo sola? — were you able to do it on your own?

    ¿puedo servirme otro? — can o may I have another one?

    ¿le puedo hacer una sugerencia? — may I make a suggestion?

    ¿podría irme un poco más temprano hoy? — could I leave a little earlier today?

    ¿se puede? - adelante! — may I? - come in

    4)
    a) (en quejas, reproches)

    ¿cómo pudiste hacer una cosa así? — how could you do such a thing?

    podías or podrías haberme avisado — you could o might have warned me!

    podrías or podías pedírselo tú — you could ask him for it

    ¿puedes bajar un momento? — can you come down for a moment?

    ¿podrías hacerme un favor? — could you do me a favor?

    poder con algo/alguien: ¿puedes con todo eso? can you manage all that?; no puedo con esta maleta I can't manage this suitcase; no pudo con el alemán y lo dejó he couldn't get to grips with German and he gave up; con este niño no hay quien pueda! this child is just impossible!; podérsela con algo — (Chi fam) to cope with something

    a más no poder: comió a más no poder he ate until he was fit to burst; corrimos a más no poder we ran as fast as we could; es feo a más no poder he's as ugly as they come; no poder más: estoy que no puedo más ( cansado) I'm exhausted; ( lleno) I can't eat anything else; ya no puedo más con este niño I'm at the end of my tether with this child; ya no puedo más, me está desquiciando I can't go on like this, it's driving me mad; no poder (por) menos que: no pude menos que sentirme halagado I couldn't help feeling flattered; no pudo menos que reconocer — she had no alternative but to admit

    7) (fam) (+ me, te, le etc)
    a) ( ganar)

    él es más alto, pero tú le puedes — he's taller than you but you can beat him

    b) (Méx) ( doler)
    8) (con idea de eventualidad, posibilidad)

    te podrías or podías haber matado — you could have killed yourself!

    9) (en 3a pers)

    no puede ser que ya haya terminadohe can't have finished already

    si puede ser or (Esp) a poder ser — if possible

    - puede que sí, puede que no — maybe, maybe not

    II
    1)
    a) (control, influencia) power

    estamos/nos tiene en su poder — we are/she has us in her power

    caer en poder de alguienciudad/país to fall to somebody

    b) (Pol)

    tomar el poderto take o seize power

    detenta el poder desde hace 20 años — (frml) he has held power for 20 years

    2) ( posesión)

    la carta está en poder de... — the letter is in the hands of...

    obra en su poder la copia del acta — (frml) you have in your possession a copy of the minutes

    3)
    a) (derecho, atribución)

    tener amplios/plenos poderes para hacer algo — to have wide-ranging powers/full authority to do something

    b) (Der) ( documento) letter of authorization; ( hecho ante notario) power of attorney

    casarse por poder (AmL) or (Esp) por poderes — to get married by proxy

    4)
    a) (capacidad, facultad) power
    b) (de motor, aparato) power
    * * *
    poder1
    1 = force, strength, power, leverage, authority, clout, might, muscle power, power of attorney, sway.

    Ex: Her reason admitted the force of his arguments, but her instinct opposed it.

    Ex: The strength of the acetone rinsing on the strength of the paper is investigated, and its efficiency in removing NM2P is also examined using gas liquid chromatography.
    Ex: She added that she felt sorry for the assistant because he had so little power.
    Ex: At certain times, dubious interpretations of the rules have even been used as leverage in gaining ground on matters of dispute between Community partners.
    Ex: One of the great virtues of networking is that it democratizes access to information and access to authority.
    Ex: IT executives would like to see their role in the organization elevated, giving them more ' clout', stature and visibility.
    Ex: Gradually many of these conquerors came to realize that, although military might was necessary to gain control over an area, sheer force of arms was not sufficient to govern effectively.
    Ex: Their development, particularly for replacing human muscle power, has been in parallel with that of information technology, but largely independent of it.
    Ex: A power of attorney is a legal instrument that is used to delegate legal authority to another.
    Ex: During this period Africa was influenced by external forces as the Islamic states of the north extended their sway south.
    * abusar del poder = lord over, lord it over.
    * abuso de poder = abuse of power.
    * altas esferas del poder, las = echelons of power, the.
    * ansioso de poder = power-hungry.
    * asumir poder = assume + power.
    * ceder las riendas del poder = hand over + the reins of power.
    * círculo de poder = circle of power.
    * con ansias de poder = power-hungry.
    * conceder poderes = give + powers.
    * con hambre de poder = power-hungry.
    * con poder = powerful.
    * con sed de poder = power-hungry.
    * control del poder = hold on power.
    * dar poderes = give + powers.
    * dejar sin poder = disempower.
    * división de poderes = division of powers.
    * ejercer poder = wield + power, exercise + power.
    * en el poder = in office.
    * equilibrio de poder = balance of power.
    * estructura de poder = power structure.
    * frecuentar los pasillos del poder = stalk + the corridors of power.
    * gente de poder = wielders of power, powerful people.
    * gobierno en el poder = ruling government.
    * grupo de poder = power group.
    * hambriento de poder = power-hungry.
    * igualdad de poder = parity of power.
    * inversión de poderes = power reversal.
    * jerarquía de poder = scalar chain.
    * llevar al poder = bring + Nombre + to power.
    * los poderes fáticos = the powers-that-be.
    * los que detentan el poder = the powers-that-be.
    * lucha de poderes = power struggle.
    * lucha por el poder = power struggle.
    * luchar de poderes = battle of wills.
    * partido en el poder, el = ruling party, the.
    * pasar las riendas del poder a = hand + the reins over to.
    * pasillos del poder, los = corridors of power, the.
    * perder poder = lose + power.
    * pérdida de poder = disempowerment.
    * poder adquisitivo = spending power, purchasing power, buying power.
    * poder colectivo = collective power.
    * poder curativo = healing power.
    * poder de atracción = drawing power.
    * poder de curación = healing power.
    * poder de discriminación = discretion.
    * poder de enganche = holding power.
    * poder del estado = state power.
    * poder de negociación = bargaining power.
    * poder de representación = power of representation.
    * poder de retención = holding power.
    * poder divino = divine power.
    * poder económico = economic leverage.
    * poder ejecutivo = chief executive, executive arm, executive power.
    * poder ejecutivo, el = Executive, the.
    * poder estatal = state power.
    * poder imperial = imperial power.
    * poder judicial = judicial arm, judicial system.
    * poder judicial, el = judiciary, the.
    * poder legal = statutory power.
    * poder legislativo = legislative power, legislative arm.
    * poder mágico = magical power, magic power.
    * poder notarial = power of attorney.
    * poder político = political power.
    * poder presidencial = presidential power.
    * poder público = public power, public authority.
    * poder remunerativo = earning power, earning capacity.
    * poder sobrenatural = supernatural power.
    * política del poder = power politics.
    * por poderes = by proxy.
    * posición de poder = position power.
    * quitar el poder = disempower.
    * relación de poder = power relationship.
    * relaciones de poder = power relations.
    * sediento de poder = power-hungry.
    * subida al poder = seizure of power.
    * subir al poder = rise to + power.
    * tener el poder = be the boss, call + the shots, call + the tune, rule + the roost.
    * tener el poder de = have + the power to.
    * tener las riendas del poder = hold + the reins of power.
    * tomar el poder = take + power.
    * tomar las riendas del poder = take + the reins of power.

    poder2
    2 = be able to, be capable of, can, have + the opportunity, may, qualify for, manage to.

    Ex: Thus the electronic journal (e-journal) is a concept where scientists are able to input ideas and text to a computer data base for their colleagues to view, and similarly to view the work of others.

    Ex: Main classes are thus only capable of precise definition in the contexts of particular classification schemes.
    Ex: When used by skilled abstractors this mixture of styles can achieve the maximum transmission of information, within a minimum length.
    Ex: Every librarian, regardless of his government's policy, has the opportunity, if he has the courage, to open the avenues of books and ideas a little wider.
    Ex: My second point may be a slightly tangential, but I hope it is a concrete reaction to the general tenor of Mr. Lubetzky's remarks and the general subject posed.
    Ex: FIAC has drawn up a list of criteria to determine whether an advice centre qualifies for membership of the Federation.
    Ex: Tom Hernandez tried not to show how sad he felt about his friends' leaving, and managed to keep up a cheerful facade until the party broke up.
    * Algo por lo que se puede cobrar = billable.
    * al que no se puede dejar de faltar = unmissable.
    * como mejor + poder = as best + Pronombre + can.
    * cuando antes pueda = at + Posesivo + earliest convenience.
    * de modo que + poder + oír = within earshot of.
    * en el que se puede buscar = searchable.
    * estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish, moreish.
    * hacerlo lo mejor que Uno pueda = do + Posesivo + utmost.
    * hacer lo mejor que Uno pueda = put + Posesivo + best into.
    * hacer lo mejor que Uno puede = try + Posesivo + heart out.
    * hacer todo lo que Uno pueda = do + Posesivo + best, do + the best + Nombre + may, do + the best + Nombre + can.
    * hacer todo lo que Uno pueda (dado) = do + the best possible (with).
    * lo suficientemente lejos como para no poder oír = out of earshot.
    * muy bien + podría + Verbo = might + well + Verbo.
    * muy bien + puede + Verbo = may well + Verbo.
    * nada puede estar más apartado de la realidad = nothing can be further from the truth.
    * noche sin poder dormir = sleepless night.
    * no poder = be unable to, cannot, can't [cannot].
    * no poder aguantar a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * no poder conciliar el sueño = have + trouble sleeping.
    * no poder dejar de mencionar = cannot but notice.
    * no poder dejar de recalcar la importancia de Algo = the importance of + Nombre + cannot be stressed too strongly, cannot + give + too much emphasis + to the importance of.
    * no poder dormir = sleeplessness.
    * no poder estarse quieto = have + the fidgets, fidget.
    * no poder evitar + Infinitivo = cannot help + Gerundio, cannot help but + Verbo.
    * no poder evitar mencionar = cannot but notice.
    * no poder hacer más que = do + little more than.
    * no poder permitirse = ill afford.
    * no poder permitirse el lujo de = ill afford.
    * no poder quitarse Algo de la cabeza = can't get it out of my mind.
    * no poderse buscar = be unsearchable.
    * no poderse negar que = there + be + no denying that.
    * no poder ver a Alguien = have + it in for + Nombre.
    * no poder ver Algo o Alguien = can't stand + sight.
    * no pude evitar notar que = couldn't help but notice (that).
    * no puedo aguantarlo = can't take it.
    * no puedo comprender = I can't get over.
    * No se le puede pedir peras al olmo = You can't make a silk purse out of a sow's ear.
    * no se puede dejar de recalcar el + Nombre + de = the + Nombre + of + Nombre + cannot be overemphasised.
    * no se puede dejar de recalcar el + Nombre + of = the + Nombre + of + Nombre + cannot be overstated.
    * no se puede dejar de recalcar la importancia de Algo = the importance of + Nombre + cannot be overemphasised, the importance of + Nombre + cannot be overstated.
    * personas que no pueden salir de casa = homebound, the.
    * poder contar con = be there for + Pronombre, be there for + Pronombre.
    * poder + Infinitivo = succeed in + Gerundio.
    * poderse afirmar que = it + be + safe to say that.
    * poderse contestar = be answerable.
    * poderse integrar en = be integrable in.
    * poderse localizar = be locatable.
    * poder utilizarse = be usable.
    * por el que se puede cobrar = chargeable.
    * puede muy bien ser = could well be.
    * puede muy bien ser que = it may well be that.
    * puede que = maybe.
    * puede que al final sea para bien = be a blessing in disguise.
    * ¿Puede repetir? = I beg your pardon?, I beg your pardon?.
    * que no se le puede dar un nombre = unnameable.
    * que no se puede conseguir = unobtainable.
    * que no se puede entregar = undeliverable.
    * que no se puede hacer cumplir = unenforceable.
    * que no se puede identificar con un término = unnameable.
    * que no se puede uno perder = unmissable.
    * que puede causar detención = arrestable.
    * que puede demostrarse = demonstrably.
    * que puede salir en préstamo = loanable.
    * que puede ser apilado = stacking.
    * que puede ser usado a través de la web = web-compliant.
    * querer es poder = where there's a will there's a way.
    * que se le puede dar un nombre = nameable.
    * que se puede arreglar = fixable.
    * que se puede buscar = searchable.
    * que se puede cambiar de tamaño = resizeable [re-sizeable].
    * que se puede escuchar = playable.
    * que se puede hacer cumplir = enforceable.
    * que se puede identificar con un término = nameable.
    * que se puede imprimir = printable.
    * que se puede quitar = detachable.
    * que se puede separar = detachable.
    * que se puede visualizar = viewable.
    * sálvese el que pueda = free-for-all.
    * sálvese quien pueda = the devil take the hindmost, every man for himself, let battle commence.
    * se puede = is to be.
    * siempre que uno puede dedicarle el tiempo = in + Posesivo + own time.
    * sin poder contenerse = helplessly.
    * sin poder dormir = sleepless.
    * sin poder extinguirlo = inextinguishably.
    * sin poder hacer nada = helplessly.
    * tan sorprendente como pueda parecer = as amazing as it seems.
    * todavía + poderse + escuchar los ecos de = echo + still resound from.

    * * *
    poder1 [ E21 ]
    A tener la capacidad de
    B expresando idea de permiso
    C expresando un derecho moral
    D
    1 en quejas, reproches
    2 en sugerencias
    3 solicitando un favor
    A
    1 poder con algo/alguien
    2 el dinero lo puede todo
    B en locuciones
    C
    1 vencer, ganar
    2 doler
    A con idea de eventualidad
    B en tercera persona
    A
    (tener la capacidad o posibilidad de): ven en cuanto puedas come as soon as you can
    no puedo pagar tanto I can't pay that much
    ¿cómo que no puedes? what do you mean, you can't do it ( o you can't come etc)?
    no podía dejar de reír I couldn't stop laughing
    no va a poder venir he won't be able to come
    ¿cuándo podrá darme una respuesta definitiva? when will you be able to o when can you give me a firm answer?
    no pude convencerla I couldn't persuade her
    no pudo asistir a la reunión he was unable to o he couldn't attend the meeting
    ¿pudiste hacerlo sola? did you manage to do it o were you able to do it on your own?
    hicimos todo lo que pudimos por ayudarlos we did everything in our power o everything we could to help them
    no se puede valer por sí mismo he can't manage by himself
    no habría podido hacerlo sin tu ayuda I wouldn't have been able to do it o I couldn't have done it without your help
    no debe (de) haber podido encontrarlo she obviously couldn't find it o can't have found it
    ¡este niño no se puede estar quieto ni un minuto! this child just won't o can't keep still for a minute!
    con aquel ruido no se podía trabajar it was impossible to work o you couldn't work with that noise going on
    ¿sabes que se han prometido? — ¡no te (lo) puedo creer! do you know they're engaged? — you're joking! o I don't believe it!
    B
    (expresando idea de permiso): ¿puedo servirme otro? can o may I have another one?
    ya pueden volver la hoja you may turn the page over now
    ¿me puedo ir? — ¡no señor! can o may I go? — no, you cannot o may not!
    ¿sales a jugar? — no puedo, estoy castigada are you coming out to play? — I can't, I'm being kept in
    ¿puedo pasar? may I come in?
    ¿le puedo hacer una sugerencia? may I make a suggestion?
    ¿podría irme un poco más temprano hoy? could I leave a little earlier today?
    por mí, puedes hacer lo que quieras as far as I'm concerned, you can do whatever you like
    no puede comer sal he isn't allowed to eat salt
    ¿quién te lo dijo, si se puede saber? who told you, may I ask?
    ¿se puede? — ¡adelante! may I? — come in
    aquí no se puede fumar smoking is not allowed here, you can't smoke here
    C
    (expresando un derecho moral): no podemos hacerle eso we can't do that to her
    después de lo que has trabajado, bien puedes tomarte un descanso you're entitled to o you deserve a rest after all the work you've done
    es lo menos que puedes hacer it's the least you can do
    D
    1
    (en quejas, reproches): ¿cómo pudiste hacer una cosa así? how could you do such a thing?
    ¿cómo puedes ser tan ingrato? how can you be so ungrateful?
    podías or podrías haberme avisado you could o might have warned me!
    2
    (en sugerencias): podrías or podías pedírselo tú, a ti siempre te hace caso why don't you ask him? he always listens to you
    ya te puedes ir haciendo a la idea you'd better start getting used to the idea
    3
    (solicitando un favor): ¿puedes bajar un momento? can you come down for a moment?
    ¿podrías hacerme un favor? could you do me a favor?
    ¿no puedes irte a jugar a otra parte? can't you go and play somewhere else?
    A
    1 poder CON algo/algn:
    ¿tú puedes con todo eso? can you manage all that?
    no puedo con esta maleta I can't manage this suitcase
    yo no puedo solo con la casa, los niños y la tienda I can't do the housework, look after the children and run the store all on my own, I can't cope with the house, the children and the store all on my own
    no pudo con el alemán y lo dejó he couldn't get o come to grips with German and he gave up
    ¡con este niño no hay quien pueda! this child is just impossible!
    podérsela ( Chi fam); to cope, manage
    no se la puede con el trabajo he can't cope with the job o manage the job
    2
    el dinero lo puede todo money talks, you can do anything if you have money
    a más no poder: comió a más no poder he ate until he was fit to burst
    gana dinero a más no poder she's making pots of money ( colloq), she's making money hand over fist
    es feo a más no poder he's as ugly as they come
    corrimos a más no poder we ran for all we were worth o as fast as we could
    no poder más: estoy que no puedo más (de cansancio) I'm exhausted
    a mí no me des postre que ya no puedo más don't serve me any dessert, I can't eat anything else
    ya no puedo más con este niño I'm at the end of my tether with this child
    no podía más, y ese estúpido que no salía del cuarto de baño I was desperate o I was bursting to go and that idiot wouldn't come out of the bathroom ( colloq)
    ya no puedo más, me está desquiciando I can't go on like this, it's driving me mad
    no poder (por) menos que: uno no puede menos que sentirse halagado one can't help feeling flattered
    no puedo menos que expresar mi profunda decepción I feel I must say how deeply disappointed I am
    no pudo menos que reconocer que teníamos razón she had no alternative but to admit that we were right
    C
    1 ( fam)
    (vencer, ganar): él es más alto pero tú le puedes he's taller than you but you can beat him
    tu papá no le puede al mío your dad's not as strong as mine
    a gracioso no hay quien le pueda as a comic, there's no-one to beat him o he's unbeatable
    2
    ( Méx fam) (doler): tu desprecio le puede mucho she's very hurt by your disdainful attitude, your disdainful attitude hurts her deeply
    nos pudo mucho la muerte de Julio we were greatly saddened o terribly upset by Julio's death
    A
    (con idea de eventualidad, posibilidad): puede aparecer en cualquier momento he may turn up at any moment
    de él se puede esperar cualquier cosa anything's possible with him
    no sé dónde lo puedo haber puesto I don't know where I can have put it
    no hagas nada que pueda resultar sospechoso don't do anything that might look suspicious
    puede haber venido mientras no estábamos he may have come while we were out
    hace horas que están reunidos ¿de qué pueden estar hablando? they've been in that meeting for hours, what can they be talking about?
    te podrías or podías haber matado you could have killed yourself!
    un error así puede costar millones a mistake like that could cost millions
    no podía haber estado más amable she couldn't have been kinder
    llaman a la puerta — ¿quién podrá ser a estas horas? there's someone at the door — who can o could it be at this time?
    podría volver a ocurrir it could happen again
    Pilar no pudo haber sido it couldn't have been Pilar
    ¿nos habrá mentido? — no sé, puede ser do you think he lied to us? — I don't know, he may have done o it's possible
    no puede ser que ya haya terminado he can't have finished already
    si puede ser or ( Esp) a poder ser preferiría la cuarta fila if possible, I'd prefer row four
    me habría gustado verlo pero no pudo ser I would have liked to see him but it wasn't possible o it wasn't to be
    puede (ser) que tengas razón you may o could be right
    puede (ser) que no nos haya visto he may not have seen us
    ¿vas a votar para ella? — puede que sí or puede are you going to vote for her? — maybe o I may
    ¿lo vas a aceptar? — puede que sí, puede que no are you going to accept it? — maybe, maybe not
    A
    1 (control, influencia) power
    el poder de la prensa the power of the press
    tiene mucho poder en el pueblo he has a great deal of power o influence o he is a very powerful man in the village
    la Familia Real no tiene ningún poder the Royal Family has no power
    Constantinopla cayó en poder de los turcos Constantinople fell to the Turks
    estamos/nos tiene en su poder we are/she has us in her power
    2 ( Pol):
    el poder power
    estar en el poder to be in power
    tomar el poder to take o seize power
    asumir el poder to assume power
    detenta el poder desde hace 20 años ( frml); he has held power for 20 years
    lleva cuatro años en el poder he has been in power for four years
    toda la vida buscó el poder y la gloria all her life she sought power and fame
    el poder en la sombra the power behind the throne
    el poder corrompe power corrupts
    B
    (posesión): la carta está en poder de las autoridades the letter is in the hands of the authorities
    hay que evitar que llegue a su poder we have to stop it falling into his hands
    obra en su poder la copia del acta ( frml); you have in your possession a copy of the minutes
    la solicitud ya pasó a poder de la oficina central the application has already been passed to our head office
    C
    1
    (derecho, atribución): tiene amplios/plenos poderes para investigar el asunto he has wide-ranging powers/full authority to investigate the matter
    la entrega or transmisión de poderes the handing over o transmission of power
    los poderes de la junta son ilimitados the junta has unlimited powers
    los poderes que le han sido conferidos the powers which have been vested in him
    la separación de poderes entre la Iglesia y el Estado the division o separation of power between the Church and the State
    2 ( Der) (documento) letter of authorization; (hecho ante notario) power of attorney
    casarse por poder( AmL) or ( Esp) por poderes to get married by proxy
    D
    1 (capacidad, facultad) power
    su poder de convicción or de persuasión her power of persuasion
    el poder del amor/de la sugestión the power of love/of suggestion
    tiene poderes extrasensoriales he has extrasensory powers
    2 (de un motor, aparato) power
    Compuestos:
    masculine absolute power
    masculine (de una divisa, un sueldo) purchasing power, buying power; (de una persona, un grupo) purchasing power, spending power
    masculine divine power
    el poder ejecutivo the executive
    mpl power of attorney
    mpl:
    los poderes públicos the authorities
    el poder judicial the judiciary
    el poder legislativo the legislature
    * * *

     

    poder 1 ( conjugate poder) v aux
    1 ( tener la capacidad o posibilidad de):

    no puedo pagar tanto I can't pay that much;
    no podía dormir I couldn't sleep;
    no va a poder venir he won't be able to come;
    no pudo asistir he was unable to o he couldn't attend;
    ¿pudiste hacerlo sola? were you able to do it on your own?
    2

    ¿puedo servirme otro? can o may I have another one?;

    ¿podría irme más temprano hoy? could I leave earlier today?;
    puedes hacer lo que quieras you can do whatever you like;
    no puede comer sal he isn't allowed to eat salt;
    ¿se puede? — ¡adelante! may I?come in;
    aquí no se puede fumar smoking is not allowed here

    ¿puedes bajar un momento? can you come down for a moment?;

    ¿podrías hacerme un favor? could you do me a favor?
    3 ( expresando derecho moral):

    4 (en quejas, reproches): podías or podrías haberme avisado you could o might have warned me!
    ( con idea de esfuerzo)
    1 poder con algo/algn:
    ¿puedes con todo eso? can you manage all that?;

    no puedo con este niño I can't cope with this child;
    estoy que no puedo más ( cansado) I'm exhausted;

    ( lleno) I can't eat anything else;

    2 (con idea de eventualidad, posibilidad): te podrías or podías haber matado you could have killed yourself!;

    podría volver a ocurrir it could happen again;
    no pudo ser it wasn't possible;
    puede (ser) que tengas razón you may o could be right;
    puede que sí, puede que no maybe, maybe not
    3 (Méx) ( doler):

    poder 2 sustantivo masculino
    1
    a) (control, influencia) power;


    estamos en su poder we are in her power
    b) (Pol)


    estar en el poder to be in power;
    tomar el poder to take o seize power
    2 ( posesión):
    la carta está en poder de … the letter is in the hands of …

    3
    a) (derecho, atribución) power;



    ( hecho ante notario) power of attorney;
    casarse por poder (AmL) or (Esp) por poderes to get married by proxy
    4
    a) (capacidad, facultad) power;


    poder adquisitivo purchasing power
    b) (de motor, aparato) power

    poder 1 sustantivo masculino power
    Jur por poderes, by proxy
    Econ poder adquisitivo, purchasing power
    poder 2
    I verbo transitivo
    1 (tener capacidad) to be able to, can: no puedo evitarlo, I can't help it
    podías habernos avisado, you could/ might have warned us
    2 (tener derecho o autorización) may, might, can
    ¿puedo repetir?, may I have a second helping?
    no puede tomar carne de cerdo, he can't eat pork
    las mujeres ya pueden votar, women can already vote
    3 (uso impers) may, might: puede que la vea luego, I might see her later
    puede que sí, puede que no, maybe, maybe not
    II verbo intransitivo
    1 to cope [con, with]: no puedo con todo, I can't cope
    2 (vencer, tener más fuerza) to be stronger than
    En el presente, can y to be able to son sinónimos. Sin embargo, en el pasado could significa que podías hacer algo, mientras que was o were able to significa que, además de poder hacerlo, lo hiciste: I could tell him the truth. Podía decirle la verdad (no sabemos si lo hice). I was able to tell him the truth. Fui capaz de decirle la verdad (lo hice). En el futuro solo podemos emplear to be able to: I will be able to do it tomorrow. Podré hacerlo mañana.
    Para expresar posibilidad puedes usar may, could o might. La diferencia consiste en el grado de probabilidad que sugieren. Recuerda que may se refiere a hechos más probables que might o could: Puede que llueva mañana. It may rain tomorrow (crees que es posible). It might/ could rain tomorrow (crees que la posibilidad es más remota).
    ' poder' also found in these entries:
    Spanish:
    absoluta
    - absoluto
    - abusar
    - abuso
    - adquisitiva
    - adquisitivo
    - ámbito
    - caber
    - CGPJ
    - concentrar
    - continuismo
    - desgaste
    - desperdicio
    - destronar
    - desvelarse
    - dominio
    - entregar
    - erótica
    - excedente
    - garra
    - grabar
    - grandeza
    - idea
    - informal
    - judicial
    - legislativa
    - legislativo
    - manifestarse
    - mano
    - obrar
    - parcela
    - remediar
    - respirar
    - sátrapa
    - sed
    - seducción
    - someterse
    - sugestión
    - usurpar
    - ver
    - acumular
    - anhelar
    - ansia
    - ansiar
    - atribuir
    - autoridad
    - ávido
    - ceder
    - clavar
    - confiar
    English:
    able
    - abuse
    - afford
    - anything
    - assume
    - assumption
    - can
    - conform
    - cope
    - encroach
    - fold
    - form
    - foursome
    - get
    - glad
    - greed
    - greediness
    - greedy
    - handle
    - hungry
    - lust
    - make
    - manage
    - may
    - might
    - office
    - out
    - power
    - power of attorney
    - proxy
    - purchasing power
    - seize
    - seizure
    - spending power
    - stick
    - stranglehold
    - take aside
    - takeover
    - unable
    - use
    - utmost
    - whichever
    - zenith
    - could
    - executive
    - height
    - helplessly
    - judiciary
    - lie
    - peace
    * * *
    poder1 nm
    1. [mando, autoridad] power;
    la gente con más poder en la organización the most powerful people in the organization;
    estar en el poder to be in power;
    hacerse con o [m5] tomar el poder to seize power;
    perder el poder to lose power;
    el poder corrompe power corrupts;
    la separación de poderes the separation of powers;
    de poder a poder: un enfrentamiento de poder a poder a heavyweight contest;
    el partido se disputó de poder a poder it was a close contest between two excellent sides
    poder absoluto absolute power;
    el poder ejecutivo [el gobierno] the executive;
    los poderes fácticos the centres of power in society;
    el poder judicial [los jueces] the judiciary;
    el poder legislativo [las cortes] the legislature;
    poderes públicos (public) authorities
    2. [posesión, control]
    estar en poder de alguien to be in sb's hands;
    obra en su poder un documento comprometedor she has in her possession a compromising document;
    tienen en su poder a varios rehenes they have taken a number of hostages;
    el pueblo cayó en poder del enemigo the town fell to the enemy;
    la casa pasó a poder del banco ownership of the house was transferred to the bank
    3. [capacidad] power;
    un producto con gran poder de limpieza a very powerful cleaning product;
    tener poderes (paranormales) to be psychic, to have psychic powers
    poder adquisitivo [de salario] purchasing o buying power; [de persona] disposable income;
    poder calorífico calorific value;
    poder de convicción persuasive powers;
    poder de convocatoria: [m5] tener poder de convocatoria to be a crowd-puller;
    Mil poder de disuasión deterrent force; Mil poder disuasorio deterrent force
    4. [autorización] power, authorization;
    [documento] power of attorney;
    dar poderes a alguien para que haga algo to authorize sb to do sth;
    tener plenos poderes para hacer algo to be fully authorized to do sth;
    por poderes by proxy;
    casarse por Esp [m5] poderes o Am [m5] poder to marry by proxy
    poder notarial power of attorney [witnessed by a notary]
    vi
    1. [tener facultad, capacidad] can, to be able to;
    no puedo decírtelo I can't tell you, I'm unable to tell you;
    ahora mismo no podemos atenderle, llame más tarde we can't o we are unable to take your call right now, please call later;
    ¿puede correrse un poco, por favor? could you move up a bit, please?;
    al final pudo salir de allí in the end she managed to get out of there;
    ¡así no se puede hacer nada! we'll never get anywhere like this!;
    de poder ir, sería a partir de las siete if I manage to o can make it, it will be after seven;
    en cuanto pueda as soon as possible;
    si puedo, te llamaré I'll call you if I get the chance
    2. [tener permiso] can, may;
    no puedo salir por la noche I'm not allowed to o I can't go out at night;
    ¿podríamos ir contigo? could we go with you?;
    ¿podría hablar un momento con usted? could I have a word with you?;
    ¿se pueden hacer fotos? can we o are we allowed to take photos?;
    ¿puedo fumar aquí? may o can I smoke here?;
    no se puede fumar you're not allowed to smoke;
    ¿se puede? may I come in?;
    ¿se puede saber dónde te habías metido? might I know o would you mind telling me where you were?
    3. [ser capaz moralmente] can;
    no podemos portarnos así con él we can't treat him like that;
    ¿cómo puedes decir una cosa así? how can you say such a thing?
    4. [tener posibilidad, ser posible] may, can;
    puede volver de un momento a otro she could come back any moment;
    puedo haberlo perdido I may have lost it;
    podías haber cogido el tren you could have caught the train;
    puede estallar la guerra war could o may break out;
    ¿dónde puede o [m5] podrá estar? where can it have got to?;
    ¡habría podido invitarnos!, ¡podría habernos invitado! [expresa enfado] she could o might have invited us!;
    ya podemos despedirnos de un aumento de sueldo we can forget our pay Br rise o US raise now
    5. [tener fuerza]
    poder con [enfermedad, rival] to be able to overcome;
    [tarea, problema] to be able to cope with;
    ¿puedes con todas las bolsas? can you manage all those bags?;
    no puedo con este baúl, ¿me ayudas a levantarlo? I can't lift this trunk on my own, can you give me a hand?;
    no poder con algo/alguien [no soportar] not to be able to stand sth/sb;
    no puedo con la hipocresía I can't stand hypocrisy;
    ¡contigo no hay quien pueda! you're impossible!
    6. Méx [doler] to hurt
    7. [en frases]
    a o [m5] hasta más no poder as much as can be;
    es avaro a más no poder he's as miserly as can be;
    llovía a más no poder it was absolutely pouring down;
    la pierna me dolía a más no poder you can't imagine how much my leg was hurting;
    no poder más [estar cansado] to be too tired to carry on;
    [estar harto de comer] to be full (up); [estar enfadado, harto] to have had enough;
    no pude por menos que reírme I had to laugh, I couldn't help but laugh;
    Fam
    ¡ya podrás, con una máquina como esa! anyone could do it with a machine like that!;
    no puedo con mi alma I'm ready to drop
    v impersonal
    [ser posible] may;
    puede que llueva it may o might rain;
    puede que se haya equivocado she may be wrong;
    ¿vendrás mañana? – puede will you come tomorrow? – I may do;
    puede que sí o puede que no maybe, maybe not;
    puede ser perhaps, maybe;
    si puede ser, a poder ser if (at all) possible;
    lo siento, pero no va a poder ser I'm sorry, but it's not going to be possible;
    puede ser que no lo sepa she may not know;
    ¡no puede ser que sea ya tan tarde! surely it can't be that late already!
    vt
    1. [ser más fuerte que] to be stronger than;
    tú eres más alto, pero yo te puedo you may be taller than me, but I could still beat you up;
    mi coche le puede al tuyo my car is faster than yours any day
    2. Méx [doler]
    me puede mucho que me desprecies it hurts me a lot that you look down on me;
    le pudo su derrota, todavía no se repone losing really got to her, she still hasn't got over it
    * * *
    I v/aux
    1 capacidad can, be able to;
    no pude hablar con ella I wasn’t able to talk to her
    2 permiso can, be allowed to;
    ¿puedo ir contigo? can o may I come with you?
    3 posibilidad may, might;
    ¡podías habérselo dicho! you could have o you might have told him
    II v/i
    :
    poder con ( sobreponerse a) manage, cope with;
    me puede he can beat me;
    es franco a más no poder fam he’s as frank as they come fam ;
    comimos a más no poder fam we ate to bursting point fam ;
    no puedo más I can’t take any more, I’ve had enough;
    a poder ser if possible;
    puede ser perhaps, maybe;
    ¡no puede ser! it can’t be!, that can’t be right!;
    puede que perhaps, maybe;
    puede ser que no lo sepa maybe o perhaps he doesn’t know;
    ¿se puede? can I come in?, do you mind if I come in?;
    no pude menos de insultarle insulting him was the least I could do
    III m tb POL power;
    en poder de alguien in s.o.’s hands;
    plenos poderes pl full authority sg ;
    por poderes, L.Am.
    por poder JUR by proxy;
    los poder es públicos the authorities
    * * *
    poder {58} v aux
    1) : to be able to, can
    no puede hablar: he can't speak
    2) (expressing possibility) : might, may
    puede llover: it may rain at any moment
    ¿cómo puede ser?: how can that be?
    ¿puedo ir a la fiesta?: can I go to the party?
    ¿se puede?: may I come in?
    poder vi
    1) : to beat, to defeat
    cree que le puede a cualquiera: he thinks he can beat anyone
    2) : to be possible
    ¿crees que vendrán? - puede (que sí): do you think they'll come? - maybe
    3)
    poder con : to cope with, to manage
    ¡no puedo con estos niños!: I can't handle these children!
    4)
    no poder más : to have had enough
    no puede más: she can't take anymore
    5)
    no poder menos que : to not be able to help
    no pudo menos que asombrarse: she couldn't help but be amazed
    poder nm
    1) : control, power
    poder adquisitivo: purchasing power
    2) : authority
    el poder legislativo: the legislature
    3) : possession
    está en mi poder: it's in my hands
    4) : strength, force
    poder militar: military might
    * * *
    poder2 vb
    1. (capacidad, posibilidad) can / could / to be able to
    ¿puedo echarte una mano? can I give you a hand?
    ¿qué podemos comprarle? what can we buy her?
    ¿cuándo podrás venir? when will you be able to come?
    2. (permiso) can / may
    ¿puedo hablar con el jefe? can I speak to the boss?
    ¿se puede pasar? can I come in?
    3. (probabilidad) may / could / might
    puede que venga, puede que no he might come, he might not
    poder con to manage / to cope with

    Spanish-English dictionary > poder

  • 14 say

    sei
    1. 3rd person singular present tense - says; verb
    1) (to speak or utter: What did you say?; She said `Yes'.) decir
    2) (to tell, state or declare: She said how she had enjoyed meeting me; She is said to be very beautiful.) decir
    3) (to repeat: The child says her prayers every night.) decir
    4) (to guess or estimate: I can't say when he'll return.) decir

    2. noun
    (the right or opportunity to state one's opinion: I haven't had my say yet; We have no say in the decision.) opinión, voz y voto
    - have
    - I wouldn't say no to
    - let's say
    - say
    - say the word
    - that is to say

    say vb decir
    I didn't hear him, what did he say? no lo he oído, ¿qué ha dicho?
    how do you say "laugh" in Spanish? ¿cómo se dice "laugh" en español?
    tr[seɪ]
    transitive verb (pt & pp said tr[sed])
    1 (gen) decir; (express) expresar; (state) afirmar, declarar
    what did he say? ¿qué dijo?, ¿qué ha dicho?
    could you say that again? ¿podrías repetir eso?
    I thought you said you could cook! ¡no habías dicho que sabías cocinar!
    she said to be here at 9.00 pm dijo que teníamos que estar aquí a las 9.00
    2 (prayer) rezar; (poem, lines) recitar
    3 (newspaper, sign, etc) decir; (clock, meter, etc) marcar
    what does the guidebook say? ¿qué dice la guía?, ¿qué pone en la guía?
    what time does your watch say? ¿qué hora marca tu reloj?
    4 (think) pensar, opinar, decir
    what do you say? ¿qué opinas?
    what do you say we have a break? ¿qué te parece si hacemos un descanso?
    what would you say to an ice-cream? ¿te apetece un helado?
    5 (suppose) suponer, poner, decir
    say you found a wallet, what would you do? supongamos que encuentras una cartera, ¿qué harías?
    come round at, say, 8.00pm pásate hacia las 8.00, ¿te parece?
    shall we say Saturday then? ¿quedamos el sábado, pues?
    1 opinión nombre femenino
    1 SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL familiar ¡oye!, ¡oiga!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    having said that... a pesar de eso..., no obstante...
    I say! (calling somebody) ¡oiga!, ¡oye! 2 (surprise) ¡caramba!, ¡caray!
    I'll say! ¡ya lo creo!
    it goes without saying that... por supuesto que..., huelga decir que...
    it is said that... dicen que..., se dice que...
    never say die no rendirse
    not to have a lot to say for oneself no tener mucho que decir
    not to say... por no decir...
    not to say much for somebody/something decir mal de alguien/algo
    say no more! (interrupting) ¡basta! 2 (I understand) ¡no me digas más!
    say when! ¡ya me dirás basta!
    that is to say es decir
    the least said the better cuanto menos decimos, mejor
    to have one's say dar su opinión, hablar
    to not say a dicky-bird no decir ni pío
    to say a lot for somebody/something decir mucho en favor de alguien/algo
    to say nothing of... por no decir nada de..., por no mencionar...
    to say the least como mínimo
    to say to oneself decir para sí
    when all is said and done al fin y al cabo
    you can say that again! ¡y que lo digas!, ¡ya lo creo!
    you don't say! ¡no me digas!
    you said it! ¡ya lo creo!; ¡dímelo a mí!
    say ['seɪ] v, said ['sɛd] ; saying ; says ['sz] vt
    1) express, utter: decir, expresar
    to say no: decir que no
    that goes without saying: ni que decir tiene
    no sooner said than done: dicho y hecho
    to say again: repetir
    2) indicate: marcar, poner
    my watch says three o'clock: mi reloj marca las tres
    what does the sign say?: ¿qué pone el letrero?
    3) allege: decir
    it's said that she's pretty: se dice que es bonita
    say vi
    : decir
    say n, pl says ['seɪz] : voz f, opinión f
    to have no say: no tener ni voz ni voto
    to have one's say: dar uno su opinión
    n.
    decir s.m.
    voz (Voto) s.f.
    v.
    (§ p.,p.p.: said) = decir v.
    (§pres: digo, dices...) pret: dij-
    pp: dicho
    fut/c: dir-•)

    I
    1. seɪ
    (pres says sez; past & past p said sed) transitive verb
    1) (utter, express in speech) \<\<word/sentence/mass\>\> decir*; \<\<prayer\>\> rezar*

    to say good morning to somebody — darle* los buenos días a alguien

    I said yes/no — dije que sí/no

    he said yes/no to my proposal — aceptó/rechazó mi propuesta

    go away, she said — -vete- dijo

    to say something TO somebody — decirle* algo a alguien

    who shall I say is calling? — ¿de parte de quién?

    well, what can I say? — ¿y qué quieres que te diga?

    it was, how o what shall I say, a tricky situation — fue, cómo te (lo) diría, una situación delicada

    if you disagree, say so — si no está de acuerdo, dígalo

    I should say so — ( emphatic agreement) eso digo yo; ( probability) yo diría que sí

    it doesn't say much for... — no dice mucho de...

    the less said about it, the better — cuanto menos se hable del asunto, mejor

    it goes without saying that... — huelga decir que..., ni que decir tiene que..., por supuesto que...

    though I say it myself — modestia aparte, no es por decirlo

    before you could say knife o Jack Robinson — en un santiamén, en un abrir y cerrar de ojos

    2)
    a) ( state) decir*

    it said in the paper that... — el periódico decía or ponía que...

    b) \<\<watch/dial\>\> marcar*
    3)
    a) ( suppose) (colloq) suponer*, poner*

    (let's) say that... — supongamos or pongamos que...

    shall we say tomorrow? — ¿qué tal mañana? (fam)

    b) ( estimate) decir*
    4)
    a) ( allege) decir*

    he's been ill, or so he says — ha estado enfermo, al menos eso es lo que dice

    to be said to + INF: she's said to be very mean/strict — dicen que es muy tacaña/severa

    b) (decide, pronounce) decir*
    5) ( respond to suggestion) (colloq)

    what do o would you say to a cup of tea — ¿quieres or (esp Esp) te apetece una taza de té?, ¿qué te parece si nos tomamos un té?


    2.
    vi decir*

    you were saying? — ¿(qué) decías?

    who says o says who? — (colloq) ¿quién lo dice?

    you don't say! — (colloq) no me digas!

    I say! — (BrE colloq)


    II
    interjection (AmE colloq) oye! (fam)

    say, that's a great idea! — oye, qué buena idea! (fam)

    say, buddy — eh, amigo!


    III
    noun (no pl)

    to have one's say — dar* su (or mi etc) opinión

    b) ( power)

    say (IN something): I have no say in the matter yo no tengo ni voz ni voto en el asunto; to have the final say (in something) — tener* la última palabra (en algo)

    [seɪ] (vb: pt, pp said)
    1. VT
    VI
    1) [person] (=speak, tell) decir

    "hello," he said — -hola -dijo

    what did you say? — ¿qué dijiste?

    he said to me that... — me dijo que...

    to say to o.s. — decir para sí

    say after me — repite lo que digo yo

    to say sth againrepetir algo

    to say goodbye to sb — despedirse de algn

    to say good morning/ goodnight to sb — dar los buenos días/las buenas noches a algn

    to say massdecir misa

    I've nothing more to say — se acabó

    I must say (that) I disapprove of the idea — la verdad es que no me parece bien la idea

    I must say she's very prettytengo que or debo reconocer que es muy guapa

    it's difficult, I must say — es difícil, lo confieso

    to say nodecir que no

    I wouldn't say no(Brit) * me encantaría

    to say a prayerrezar

    that's what I say — eso digo yo, lo mismo digo yo

    I will say this about him, he's bright — reconozco (a pesar de todo) que es listo

    to say yesdecir que sí

    2) (=show on dial) marcar; (=show in print) poner, decir

    it says here that it was built in 1066aquí pone or dice que se construyó en 1006

    the rules say that... — según las reglas..., en las reglas pone...

    when all is said and done — al fin y al cabo, a fin de cuentas

    she has nothing to say for herself — no tiene conversación, nunca abre la boca

    what have you got to say for yourself? — ¿y tú, qué dices?

    to say the leastpara no decir más

    say what you like about her hat, she's charming — dígase lo que se quiera acerca de su sombrero, es encantadora

    that's saying a loty eso es algo

    though I say it or so myselfaunque soy yo el que lo dice

    there's no saying what he'll do — quién sabe lo que hará

    I'd rather not say — prefiero no decir (nada)

    it's an original, not to say revolutionary, idea — la idea es original y hasta revolucionaria

    to say nothing of the rest — sin hablar de lo demás

    would you really say so? — ¿lo crees de veras?

    that is to say — o sea, es decir

    what do or would you say to a walk? — ¿le apetece or se le antoja un paseo?

    what would you say to that? — ¿qué contestas a eso?

    it goes without saying that... — ni que decir tiene que..., huelga decir que...

    it is said that..., they say that... — se dice que..., dicen que...

    it's easier said than done — del dicho al hecho hay gran trecho

    there's a lot to be said for it/for doing it — hay mucho que decir a su favor/a favor de hacerlo

    it must be said that... — hay que decir or reconocer que...

    there's something to be said for it/for doing it — hay algo que decir a su favor/a favor de hacerlo

    no sooner said than done — dicho y hecho

    say! (esp US)

    I'll say! *

    you can say that again! * — ¡ya lo creo!, ¡exacto!

    you don't say! * (often hum) ¡no me digas!

    enough said! — ¡basta!

    I say! — (Brit) (calling attention) ¡oiga!; (in surprise, appreciation) ¡vaya!, ¡anda!

    say no more! — ¡basta!, ¡ni una palabra más!

    so you say! — ¡eso es lo que tú dices!

    well said! — ¡muy bien dicho!

    you've said it! * — ¡exacto!, ¡tú lo dijiste!

    6) (=suppose) suponer, decir, poner

    (let's) say it's worth £20 — supongamos or digamos or pon que vale 20 libras

    I should say it's worth about £100 — yo diría que vale unas cien libras

    shall we say Tuesday? — ¿quedamos en el martes?

    shall we say £5? — ¿convenimos en 5 libras?

    we sell it at say £25 — pongamos que lo vendemos por 25 libras

    2.
    N

    to have one's say — dar su opinión

    I've had my sayyo he dado mi opinión or he dicho lo que pensaba

    let him have his say! — ¡que hable él!

    * * *

    I
    1. [seɪ]
    (pres says [sez]; past & past p said [sed]) transitive verb
    1) (utter, express in speech) \<\<word/sentence/mass\>\> decir*; \<\<prayer\>\> rezar*

    to say good morning to somebody — darle* los buenos días a alguien

    I said yes/no — dije que sí/no

    he said yes/no to my proposal — aceptó/rechazó mi propuesta

    go away, she said — -vete- dijo

    to say something TO somebody — decirle* algo a alguien

    who shall I say is calling? — ¿de parte de quién?

    well, what can I say? — ¿y qué quieres que te diga?

    it was, how o what shall I say, a tricky situation — fue, cómo te (lo) diría, una situación delicada

    if you disagree, say so — si no está de acuerdo, dígalo

    I should say so — ( emphatic agreement) eso digo yo; ( probability) yo diría que sí

    it doesn't say much for... — no dice mucho de...

    the less said about it, the better — cuanto menos se hable del asunto, mejor

    it goes without saying that... — huelga decir que..., ni que decir tiene que..., por supuesto que...

    though I say it myself — modestia aparte, no es por decirlo

    before you could say knife o Jack Robinson — en un santiamén, en un abrir y cerrar de ojos

    2)
    a) ( state) decir*

    it said in the paper that... — el periódico decía or ponía que...

    b) \<\<watch/dial\>\> marcar*
    3)
    a) ( suppose) (colloq) suponer*, poner*

    (let's) say that... — supongamos or pongamos que...

    shall we say tomorrow? — ¿qué tal mañana? (fam)

    b) ( estimate) decir*
    4)
    a) ( allege) decir*

    he's been ill, or so he says — ha estado enfermo, al menos eso es lo que dice

    to be said to + INF: she's said to be very mean/strict — dicen que es muy tacaña/severa

    b) (decide, pronounce) decir*
    5) ( respond to suggestion) (colloq)

    what do o would you say to a cup of tea — ¿quieres or (esp Esp) te apetece una taza de té?, ¿qué te parece si nos tomamos un té?


    2.
    vi decir*

    you were saying? — ¿(qué) decías?

    who says o says who? — (colloq) ¿quién lo dice?

    you don't say! — (colloq) no me digas!

    I say! — (BrE colloq)


    II
    interjection (AmE colloq) oye! (fam)

    say, that's a great idea! — oye, qué buena idea! (fam)

    say, buddy — eh, amigo!


    III
    noun (no pl)

    to have one's say — dar* su (or mi etc) opinión

    b) ( power)

    say (IN something): I have no say in the matter yo no tengo ni voz ni voto en el asunto; to have the final say (in something) — tener* la última palabra (en algo)

    English-spanish dictionary > say

  • 15 entre

    prep.
    1 between.
    entre las diez y las once between ten and eleven o'clock
    entre paréntesis in brackets
    entre nosotros between you and me, between ourselves (en confianza)
    discutían entre sí they were arguing with each other
    era un color entre verde y azul the color was somewhere between green and blue
    dudo entre ir o quedarme I don't know o can't decide whether to go or to stay
    2 among, amongst.
    estaba entre los asistentes she was among those present
    estuvo entre los mejores he was one of o amongst the best
    entre otras cosas among other things
    3 divided by.
    intj.
    come in.
    pres.subj.
    3rd person singular (él/ella/ello) Present Subjunctive of Spanish verb: entrar.
    * * *
    1 (dos términos) between
    2 (varios) among, amongst
    3 (sumando) counting
    4 (en) in
    5 (entremedio) somewhere between
    \
    de entre from among, out of
    entre... y... what with... and...
    entre el frío y la lluvia... what with the cold and the rain...
    entre tanto meanwhile, in the meantime
    por entre (entre) among, amongst 2 (a través) through
    * * *
    prep.
    * * *
    PREP
    1) (=en medio de)
    a) [dos elementos] between

    un líquido entre dulce y amargo — a liquid which is half-sweet, half-sour

    paréntesis, semana
    b) [más de dos elementos] among, amongst

    ¿has buscado entre las fotografías? — have you looked among(st) the photographs?

    puedes hablar, estamos entre amigos — you can speak freely, we're among(st) friends

    empezó a trabajar como mensajero, entre otras cosas — he started work as a courier, among(st) other things

    2) [indicando colaboración, participación]

    le compraremos un regalo entre todos — we'll buy her a present between all of us, we'll all club together to buy her a present

    ¿entre cuántos habéis hecho el trabajo? — how many of you did it take to do the work?

    entre sí: las mujeres hablaban entre sí — the women were talking among(st) themselves

    3) [uso aditivo]

    entre viaje y alojamiento nos gastamos 80 euros — we spent 80 euros between the travel and the accommodation, the travel and the accommodation came to 80 euros between them

    entre niños y niñas habrá unos veinte en total — there are about twenty in total, if you count boys and girls

    entre que era tarde y hacía frío, decidimos no salir — what with it being late and cold, we decided not to go out

    entre unas cosas y otras se nos hizo de noche — before we knew it, it was night

    4) (Mat)
    5) esp LAm
    *
    6)
    * * *
    I
    1)

    ¿por qué no le hacemos un regalo entre todos? — why don't we all get together to buy him a present?

    cuando hablan entre ellos — ( dos personas) when they talk to each other; ( más de dos personas) when they talk among themselves

    2)
    a) (en el número, la colectividad de) among
    b) ( mezclado con) among

    hay unas cien personas entre alumnos y profesoreswith o including pupils and teachers there are about a hundred people

    entre una cosa y otra... — (fam) what with one thing and another... (colloq)

    d) ( en distribuciones) among
    e) (Mat)
    3)

    entre tanto — meanwhile, in the meantime

    II
    adverbio (esp AmL)

    entre más... menos/más... — the more... the less/more...

    * * *
    = amidst, among, amongst, between, inter, across, amid, twixt, betwixt, in between.
    Ex. The second edition of AACR was published in 1978, amidst some dispute as to whether it was either necessary or desirable.
    Ex. He is probably unique among Associations of Research Libraries directors in that he played a significant role in the creation of ALA's Social Responsibilities Round Table.
    Ex. Amongst these are numbered: some specific legal and governmental works, such as laws, decrees, treaties; works that record the collective thought of a body, for example, reports of commissions and committees; and various cartographic materials.
    Ex. Citations to 33 Ph.D.theses produced at the University between 1974 and 1978 were analysed.
    Ex. On magnetic tape, for instance, there will be a need for an inter record gap so that the tape drive has some space, some leeway, when starting or stopping the fast moving tape.
    Ex. Other important elements of libraries, such as the quality of the staff and the nature of the reference collections themselves, vary across libraries.
    Ex. The director continued speaking amid the embers of their mirth.
    Ex. The article ' Twixt dilemma and desk-top deluxe' reports on the developments from the major computer printer manufacturers.
    Ex. Hume says we must distinguish ' betwixt personal identity as it regards our thought or imagination and as it regards our passions or the concern we take in ourselves'.
    Ex. The reason for this is that the qualifier, Public Libraries, is randomly distributed depending on whether other facets are cited in between.
    ----
    * a caballo entre = midway between.
    * a mitad de camino entre = midway between.
    * compromiso entre novios = engagement.
    * conector entre facetas = intra-facet connector.
    * de entre los nuestros = in our ranks.
    * de la zona de entre mareas = intertidal.
    * distinguir entre... y... = draw + the line between... and....
    * entre bastidores = behind the scenes, backstage, offstage.
    * entre corchetes = in brackets.
    * entre culturas = intercultural.
    * entre diferentes edades = cross-age [cross age].
    * entre dos fuegos = crossfire, pig(gy) in the middle.
    * entre el dicho y el hecho hay un gran trecho = many a slip between the cup and the lip.
    * entre el dicho y el hecho hay un gran trecho = There's many a slip 'twixt cup and lip.
    * entre el hombre y el sistema = human-system.
    * entre ellos contamos con los siguientes = numbered amongst these are.
    * entre éstos se incluyen = amongst these are numbered.
    * entre fronteras = transborder.
    * entre grupos sociales = intergroup.
    * entre instituciones = interagency [inter-agency].
    * entre la espada y la pared = between the rock and the hard place, between the devil and the deep blue sea, between a rock and a hard place.
    * entre la máquina y el hombre = human-machine.
    * entre la población en general = mainstream.
    * entre la profesión = intra-professional.
    * entre las dos y las cuatro = mid-afternoon.
    * entre las páginas de = between the covers of.
    * entre los miembros de la familia = intergenerational.
    * entre los vivos = land of the living, the.
    * entre manos = at hand, in hand.
    * entre medias = in between.
    * entre + Nombre Singular + y + Nombre Singular = between + Nombre Plural.
    * entre nosotros = with us, between you and me, between ourselves.
    * entre ordenadores = computer-to-computer.
    * entre otras cosas = amongst other things, for one thing, inter alia, among other things.
    * entre otros = amongst others, among others.
    * entre países = transfrontier, transborder, transnational, cross-country, cross-national [cross national], cross-border.
    * entre paréntesis = parenthetically, parenthetic, in brackets, in parenthesis.
    * entre profesiones = cross-occupational.
    * entre + Pronombre = in + Posesivo + midst.
    * entre regiones = cross-regional, inter-regional [interregional].
    * entre semana = on weekdays, midweek, weekday.
    * entre sí = each other.
    * entre tres partes = 3-party [three-party].
    * entre tú y yo = between you and me, between ourselves.
    * entre varias bibliotecas = cross-library, cross-library.
    * entre varias instituciones = inter-institutionally [interinstitutionally].
    * entre varias lenguas = cross-lingual.
    * entre varios países = multi-country [multicountry].
    * entre... y... = anywhere from/between... and...., somewhere between... and....
    * espacio entre columnas = intercolumn spacing.
    * estar a caballo entre = stand + midway between.
    * estar entre = fall between.
    * hablar entre dientes sin ser entendido = mumble.
    * niños entre cinco y siete años = five-to-sevens.
    * que quede entre nosotros = between you and me, between ourselves.
    * reconciliación entre = healing of the breach between.
    * resolución de la ambigüedad entre términos = term disambiguation.
    * * *
    I
    1)

    ¿por qué no le hacemos un regalo entre todos? — why don't we all get together to buy him a present?

    cuando hablan entre ellos — ( dos personas) when they talk to each other; ( más de dos personas) when they talk among themselves

    2)
    a) (en el número, la colectividad de) among
    b) ( mezclado con) among

    hay unas cien personas entre alumnos y profesoreswith o including pupils and teachers there are about a hundred people

    entre una cosa y otra... — (fam) what with one thing and another... (colloq)

    d) ( en distribuciones) among
    e) (Mat)
    3)

    entre tanto — meanwhile, in the meantime

    II
    adverbio (esp AmL)

    entre más... menos/más... — the more... the less/more...

    * * *
    = amidst, among, amongst, between, inter, across, amid, twixt, betwixt, in between.

    Ex: The second edition of AACR was published in 1978, amidst some dispute as to whether it was either necessary or desirable.

    Ex: He is probably unique among Associations of Research Libraries directors in that he played a significant role in the creation of ALA's Social Responsibilities Round Table.
    Ex: Amongst these are numbered: some specific legal and governmental works, such as laws, decrees, treaties; works that record the collective thought of a body, for example, reports of commissions and committees; and various cartographic materials.
    Ex: Citations to 33 Ph.D.theses produced at the University between 1974 and 1978 were analysed.
    Ex: On magnetic tape, for instance, there will be a need for an inter record gap so that the tape drive has some space, some leeway, when starting or stopping the fast moving tape.
    Ex: Other important elements of libraries, such as the quality of the staff and the nature of the reference collections themselves, vary across libraries.
    Ex: The director continued speaking amid the embers of their mirth.
    Ex: The article ' Twixt dilemma and desk-top deluxe' reports on the developments from the major computer printer manufacturers.
    Ex: Hume says we must distinguish ' betwixt personal identity as it regards our thought or imagination and as it regards our passions or the concern we take in ourselves'.
    Ex: The reason for this is that the qualifier, Public Libraries, is randomly distributed depending on whether other facets are cited in between.
    * a caballo entre = midway between.
    * a mitad de camino entre = midway between.
    * compromiso entre novios = engagement.
    * conector entre facetas = intra-facet connector.
    * de entre los nuestros = in our ranks.
    * de la zona de entre mareas = intertidal.
    * distinguir entre... y... = draw + the line between... and....
    * entre bastidores = behind the scenes, backstage, offstage.
    * entre corchetes = in brackets.
    * entre culturas = intercultural.
    * entre diferentes edades = cross-age [cross age].
    * entre dos fuegos = crossfire, pig(gy) in the middle.
    * entre el dicho y el hecho hay un gran trecho = many a slip between the cup and the lip.
    * entre el dicho y el hecho hay un gran trecho = There's many a slip 'twixt cup and lip.
    * entre el hombre y el sistema = human-system.
    * entre ellos contamos con los siguientes = numbered amongst these are.
    * entre éstos se incluyen = amongst these are numbered.
    * entre fronteras = transborder.
    * entre grupos sociales = intergroup.
    * entre instituciones = interagency [inter-agency].
    * entre la espada y la pared = between the rock and the hard place, between the devil and the deep blue sea, between a rock and a hard place.
    * entre la máquina y el hombre = human-machine.
    * entre la población en general = mainstream.
    * entre la profesión = intra-professional.
    * entre las dos y las cuatro = mid-afternoon.
    * entre las páginas de = between the covers of.
    * entre los miembros de la familia = intergenerational.
    * entre los vivos = land of the living, the.
    * entre manos = at hand, in hand.
    * entre medias = in between.
    * entre + Nombre Singular + y + Nombre Singular = between + Nombre Plural.
    * entre nosotros = with us, between you and me, between ourselves.
    * entre ordenadores = computer-to-computer.
    * entre otras cosas = amongst other things, for one thing, inter alia, among other things.
    * entre otros = amongst others, among others.
    * entre países = transfrontier, transborder, transnational, cross-country, cross-national [cross national], cross-border.
    * entre paréntesis = parenthetically, parenthetic, in brackets, in parenthesis.
    * entre profesiones = cross-occupational.
    * entre + Pronombre = in + Posesivo + midst.
    * entre regiones = cross-regional, inter-regional [interregional].
    * entre semana = on weekdays, midweek, weekday.
    * entre sí = each other.
    * entre tres partes = 3-party [three-party].
    * entre tú y yo = between you and me, between ourselves.
    * entre varias bibliotecas = cross-library, cross-library.
    * entre varias instituciones = inter-institutionally [interinstitutionally].
    * entre varias lenguas = cross-lingual.
    * entre varios países = multi-country [multicountry].
    * entre... y... = anywhere from/between... and...., somewhere between... and....
    * espacio entre columnas = intercolumn spacing.
    * estar a caballo entre = stand + midway between.
    * estar entre = fall between.
    * hablar entre dientes sin ser entendido = mumble.
    * niños entre cinco y siete años = five-to-sevens.
    * que quede entre nosotros = between you and me, between ourselves.
    * reconciliación entre = healing of the breach between.
    * resolución de la ambigüedad entre términos = term disambiguation.

    * * *
    A
    se sienta entre Carlos y yo he sits between Carlos and me
    entre estas cuatro paredes within these four walls
    creó una barrera entre ellos it created a barrier between them
    lo escribió entre paréntesis she wrote it in brackets
    se me escapó por entre los dedos it slipped through my fingers
    correteaban por entre los arbustos they ran in and out of the bushes
    no pruebo bocado entre horas I don't eat a thing between meals
    entre estas dos fechas between these two dates
    está abierto entre semana it is open during the week
    entre las cuatro y las cinco between four and five (o'clock)
    con una expresión entre complacida y sorprendida with an expression somewhere between pleasure and surprise, with a half pleased, half surprised look
    es de un color entre el azul y el violeta it's a bluey purple color o a purplish blue color
    vacilaba entre decírselo y callar she was torn between telling him and keeping quiet
    estoy entre el verde y el azul I can't decide between the green one and the blue one
    entre nosotros or entre tú y yo, no tiene la más mínima idea between you and me o just between ourselves, he doesn't have a clue
    las relaciones entre los cuatro hermanos relations between the four brothers
    entre los dos/cuatro logramos levantarlo between the two of us/four of us we managed to lift it
    ¿por qué no le hacemos un regalo entre todos? why don't we all get together to buy him a present?
    entre ellos se entienden they understand each other o one another
    cuando hablan entre ellos no entiendo nada when they talk among themselves, I can't understand a thing
    tres depósitos unidos entre sí por una serie de tubos three tanks linked (to each other) by a series of pipes
    B
    1 (en el número, la colectividad de) among, amongst ( BrE)
    entre los trabajadores among the workers
    bendita tú eres entre todas las mujeres blessed art thou among women
    está entre los mejores/más grandes del mundo it is among the best/largest in the world, it is one of the best/largest in the world
    entre los temas debatidos, éste fue el más conflictivo of the topics discussed this proved to be the most controversial
    hay un traidor entre nosotros there's a traitor among us o ( liter) in our midst
    estamos entre amigos we're all friends here, you're among friends
    es mentiroso, entre otras cosas he's a liar, among other things
    entre las monedas que me dio había algunas extranjeras there were some foreign coins among the ones he gave me
    se perdió entre la muchedumbre he got lost in the crowd
    lo encontré entre la arena I found it in the sand
    hay unas cien personas entre alumnos, padres y profesores with o including pupils, parents and teachers there are about a hundred people
    entre una cosa y otra nos llevó toda una mañana ( fam); what with one thing and another it took us a whole morning ( colloq)
    repártelos entre los niños share them out among the children
    tienes que dividirlo entre cinco you have to divide it by five
    diez entre dos es (igual a) cinco two into ten goes five (times), ten divided by two is five
    C
    entre tanto meanwhile, in the meantime
    entre tanto, vayan poniendo la mesa meanwhile o in the meantime, you can lay the table
    entre tanto (que) lo hacen while they do it
    ( esp AmL): entre más/menos... the more/less...
    entre más pide, menos le dan the more he asks for, the less they give him
    entre menos estudies, menos aprenderás the less you study, the less you will learn
    * * *

     

    Del verbo entrar: ( conjugate entrar)

    entré es:

    1ª persona singular (yo) pretérito indicativo

    entre es:

    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo

    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo

    Multiple Entries:
    algo entre    
    entrar    
    entre
    entrar ( conjugate entrar) verbo intransitivo
    1 ( acercándose) to come in;
    ( alejándose) to go in;

    hazla entre tell her to come in, show her in;
    entró corriendo he ran in, he came running in;
    ¿se puede entre con el coche? can you drive in?;
    había gente entrando y saliendo there were people coming and going;
    ¿cómo entró? how did he get in?;
    entre en or (esp AmL) a algo ‹a edificio/habitación› to go into sth;
    entró en el or al banco she went into the bank
    2 (en etapa, estado) entre en algo ‹en periodo/guerra/negociaciones to enter sth;

    entró en coma he went into a coma
    3
    a) (introducirse, meterse):

    cierra la puerta, que entra frío close the door, you're letting the cold in;

    me entró arena en los zapatos I've got sand in my shoes

    ¿entrará por la puerta? will it get through the door?;


    (+ me/te/le etc):

    el zapato no le entra he can't get his shoe on;
    no me entra la segunda (Auto) I can't get it into second (gear)
    4 [ hambre] (+ me/te/le etc):
    le entró hambre she felt o got hungry;

    me ha entrado la duda I'm beginning to have my doubts;
    me entró sueño I got o began to feel sleepy
    5 ( empezar) to start, begin;
    entró de aprendiz he started o began as an apprentice

    6 ( incorporarse) entre en or (esp AmL) a algo ‹en empresa/ejército/club to join sth;
    en convento to enter sth;
    el año que entré en or a la universidad the year I started college I've just joined the association
    7 ( estar incluido):

    ¿cuántas entran en un kilo? how many do you get in a kilo?
    verbo transitivo ( traer) to bring in;
    ( llevar) to take in;
    ¿cómo van a entre el sofá? how are they going to get the sofa in?

    entre preposición
    1
    a) (dos personas, cosas) between;


    está entre las dos casas it's between the two houses;
    entre paréntesis in brackets;
    cuando hablan entre los dos when they talk to each other
    b) (más de dos personas, cosas) among;


    entre otras cosas among other things;
    se perdió entre la muchedumbre he disappeared into the crowd;
    entre estas cuatro paredes within these walls
    c) (indicando cooperación, distribución):


    le hicimos con regalo entre todos we all got together and brought him a present;
    repártelos entre los niños/entre todos share them out among the children/between everybody
    2 ( en expresiones de tiempo):

    llegaré entre las tres y las cuatro I'll be arriving between three and four;
    cualquier semana entre julio y agosto any week in July or August
    3

    ■ adverbio (esp AmL):
    entre más come más/menos engorda the more he eats the more/less he puts on weight

    entrar
    I verbo intransitivo
    1 to come in, go in, enter: los ladrones entraron por la ventana, the burglars entered through the window ➣ Ver nota en ir
    2 (encajar) to fit: esta llave no entra, this key doesn't fit
    3 (estar incluido) to be included: eso no entra en el precio, that's not included in the price
    4 (en una organización, partido) to join, get into: entró en el club, he was admitted to the club
    5 (en una situación) to go into: el avión entró en barrena, the plane went into a spin
    entrar en calor, to warm up
    6 (comenzar) el mes que entra, next month, the coming month
    7 (sobrevenir) to come over: le entraron ganas de llorar, he felt like crying
    me entró un ataque de histeria, I went into hysterics
    8 (agradar) no me entran las lentejas, I don't like lentils
    II verbo transitivo
    1 to bring in: entra las sillas, take the chairs in
    2 Inform to enter
    ♦ Locuciones: entrar en la cabeza: no me entra en la cabeza que hayas hecho eso, I can't understand why you have done that
    ni entrar ni salir, to play no part in the matter: en cuestiones sentimentales ni entro ni salgo, I steer well clear of touchy subjects
    entre preposición
    1 (señalando límites) between: ponlo entre tú y ella, put it between you and her
    entre azul y verde, between blue and green
    (con la colaboración de) lo haremos entre Pedro, Pablo y yo, Peter, Paul and myself will do it between us
    2 (rodeado de) among(st)
    estoy entre amigos, I'm among friends
    (incluido en) está entre los primeros de la clase, he's among the best students of his class
    En general, entre se traduce por between cuando se refiere a dos cosas y among o amongst (más antiguo) cuando se refiere a más de dos. Sin embargo, se puede emplear between, junto con un verbo de movimiento, cuando queremos indicar que un conjunto de cosas se dividió en dos grupos: El río fluye entre los árboles. The river flows between the trees.

    ' entre' also found in these entries:
    Spanish:
    abismal
    - abismo
    - abordaje
    - aclarar
    - adherencia
    - analogía
    - apareamiento
    - barrera
    - bastante
    - bastidor
    - bien
    - caballero
    - caballo
    - cada
    - camaradería
    - camino
    - ceja
    - cerrarse
    - clara
    - claro
    - comillas
    - compenetración
    - competencia
    - conexión
    - confianza
    - confundirse
    - congruencia
    - considerada
    - considerado
    - contarse
    - corporativismo
    - correlación
    - cruce
    - desnivel
    - despertarse
    - dicotomía
    - diente
    - disidencia
    - distanciamiento
    - dividir
    - dividirse
    - dudar
    - economía
    - entendimiento
    - escaramuza
    - escoger
    - espada
    - estragos
    - estrechar
    - estrechamiento
    English:
    ability
    - alike
    - already
    - amid
    - among
    - amongst
    - angular
    - antagonism
    - antipathy
    - backstage
    - barrel
    - barrier
    - behind
    - between
    - blue-collar
    - bond
    - bonding
    - border
    - bracket
    - cement
    - chip in
    - choose
    - chuckle
    - circulate
    - civilian
    - clash
    - close
    - club
    - connect
    - connected
    - dart
    - derby
    - devil
    - differentiate
    - discriminate
    - distinction
    - distinguish
    - divide
    - dole out
    - enter
    - entrails
    - equal
    - equality
    - evenly
    - exit poll
    - export
    - fall out
    - fatalism
    - feature
    - fence
    * * *
    prep
    1. [en medio de dos] between;
    está entre mi casa y la suya it's between my house and hers, it's on the way from my house to hers;
    entre las diez y las once between ten and eleven o'clock;
    entre 1939 y 1945 between 1939 and 1945, from 1939 to 1945;
    entre paréntesis in brackets, in parentheses;
    no abre entre semana it doesn't open during the week;
    no hay punto de comparación entre la ciudad y el campo there's no comparison between the city and the countryside;
    la diferencia entre tú y yo es que… the difference between you and me is that…;
    era un color entre verde y azul the colour was somewhere between green and blue;
    su estado de ánimo estaba entre la alegría y la emoción his state of mind was somewhere between o was a mixture of joy and excitement;
    se encuentra entre la vida y la muerte she is fighting for her life;
    entre nosotros [en confianza] between you and me, between ourselves;
    que quede esto entre tú y yo this is between you and me;
    dudo entre ir o quedarme I don't know o can't decide whether to go or to stay;
    entre una(s) cosa(s) y otra(s)… what with one thing and another…;
    no tuve tiempo de llamarte entre unas cosas y otras between one thing and another I didn't have time to phone you
    2. [en medio de muchos] among, amongst;
    estaba entre los asistentes she was among those present;
    entre los celtas se solía… the Celts used to…;
    entre los médicos se considera que… most doctors believe that…;
    lo hicieron entre tres amigos the three friends did it between them;
    entre todos estoy seguro de que lo conseguiremos I'm sure we'll manage to do it between us;
    es el favorito entre los expertos the experts have him as the favourite;
    estuvo entre los mejores he was one of o amongst the best;
    no temas, estás entre amigos don't be afraid, you're amongst friends;
    desapareció entre la multitud she disappeared into the crowd;
    apareció de entre el humo it emerged from the smoke;
    entre hombres y mujeres somos más de cien there are over a hundred of us, men and women together;
    me regaló, entre otras cosas, una botella de whisky she gave me several things, including a bottle of whisky;
    tu principal defecto, entre otros, es que… your main defect, amongst others, is that…;
    lo encontré entre mis papeles I found it amongst my papers;
    entre sí amongst themselves;
    discutían entre sí they were arguing with each other
    3. [en divisiones]
    divide veinte entre cuatro divide twenty by four;
    ocho entre dos cuatro eight divided by two is four
    entre que loc conj
    Fam [mientras]
    entre que se levanta y se arregla, se le va media mañana it takes her half the morning just to get up and get ready
    entre tanto loc adv
    [mientras tanto] meanwhile;
    haz las camas, entre tanto, yo lavo los platos you make the beds, in the meantime, I'll do the washing up
    entre más loc adv
    Andes, CAm, Méx [cuanto más] the more;
    entre más duerme, más cansado se siente the more she sleeps, the more tired she feels
    * * *
    prp
    1 dos cosas, personas between;
    entre las dos y las tres between two and three
    2 más de dos among(st), between;
    entre nosotros among o between us;
    repartir algo entre tres split sth three ways
    lo pagamos entre todos we paid for it among o between us;
    lo hicieron entre tres they did it between the three of them;
    la relación entre ellos the relationship between them;
    te cuento entre mis amigos I regard you as a friend
    4 MAT
    :
    ocho entre cuatro son dos eight divided by four is two, four into eight is two
    * * *
    entre prep
    1) : between
    2) : among
    * * *
    entre prep
    1. (dos cosas) between

    Spanish-English dictionary > entre

  • 16 mirar

    v.
    1 to look at (dirigir la vista a).
    mirar algo de cerca/lejos to look at something closely/from a distance
    ¡míralos! look at them!
    mirar algo por encima to glance over something, to have a quick look at something
    mirar a alguien bien/mal to think highly/poorly of somebody
    mirar a alguien de arriba abajo to look somebody up and down
    Ella mira la luna She looks at the moon.
    Ella mira She looks.
    ¡mira! look (at that!)
    mira, yo creo que… look, I think (that)…
    mira que te avisé I told you so
    mira por dónde… guess what?, would you believe it? (peninsular Spanish)
    ¡mira que eres pesado/tonto! you're being really tedious/silly!
    3 to check, to look through.
    le miraron todas las maletas they searched all her luggage
    Ella mira la revista She looks through=leafs through the magazine.
    4 to check, to look.
    he mirado en todas partes I've looked everywhere
    5 to watch.
    Ella mira el partido She watches the game.
    6 to consider, to think about, to think over.
    Ella mira la posibilidad She considers the possibility.
    * * *
    1 (observar) to look at; (con atención) to watch
    2 (buscar) to look; (registrar) to search
    4 (averiguar) to see, find out
    5 (dar) to face
    6 (tener cuidado con) to watch, mind, be careful
    7 (tener en cuenta) to consider
    1 (gen) to look; (con atención) to stare
    2 (buscar) to look
    3 (tener cuidado) to mind, watch, be careful
    \
    de mírame y no me toques very fragile, delicate
    mira que si... what if...
    ¡mira! (gen) look! 2 (con asombro) well I never!, fancy that! 3 (como aviso) look here!
    mira que te lo dije I did tell you, didn't I?
    mira quién habla look who's talking
    mira, yo no digo nada look, I'm not saying a thing
    mirándolo bien... thinking about it...
    mirar a alguien por encima del hombro to look down one's nose at somebody
    mirar algo/a alguien con buenos/malos ojos to have a good/bad opinion of something/somebody
    mirar algo por encima to have a quick look at something
    mirar atrás to look back
    mirar de arriba a abajo a alguien to look somebody up and down
    mirar por alguien to think of somebody
    mirarse en alguien to look up to somebody
    ¡mira por donde! would you believe it!
    ¡mira que!
    ¡mira que es tonto! he's so stupid!
    * * *
    verb
    1) to look, look at
    * * *
    1. VT
    1) (=ver) to look at

    mirar a algn de arriba abajoto look sb up and down

    mirar algo/a algn de reojo o de través — to look at sth/sb out of the corner of one's eye

    mirar fijamente algo/a algn — to gaze o stare at sth/sb

    mirar algo por encimato glance over sth

    hombro
    2) (=observar) to watch
    3) (=comprobar)

    mira a ver lo que hace el niñogo and see o check what the boy's up to

    4) (=pensar en)

    ¡no gastes más, mira que no tenemos dinero! — don't spend any more, remember we've no money!

    mirándolo bien, bien mirado o si bien se mira o mirándolo bien, la situación no es tan grave — all in all, the situation isn't that bad, if you really think about it, the situation isn't all that bad

    bien mirado o mirándolo bien, creo que lo haré más tarde — on second thoughts, I think I'll do it later

    5) (=ser cuidadoso con)
    6) [uso exclamativo]
    a) [en imperativo]

    ¡mira qué cuadro tan bonito! — look, what a pretty painting!

    ¡mira cómo me has puesto de agua! — look, you've covered me in water!

    ¡mira lo que has hecho! — (just) look what you've done!

    ¡mira quién fue a hablar! — look who's talking!

    ¡mira (bien) lo que haces! — watch what you do!

    ¡mira con quién hablas! — just remember who you're talking to!

    b) [indicando sorpresa, disgusto]

    mira que, ¡mira que es tonto! — he's so stupid!

    ¡mira que te avisé! — didn't I warn you?

    ¡mira que ponerse a llover ahora! — it would have to start raining right now!

    c) [indicando esperanza, temor]

    mira que si, ¡mira que si ganas! — imagine if you win!

    ¡mira que si no viene! — just suppose he doesn't come!

    ¡mira que si es mentira! — just suppose it isn't true!, what if it isn't true?

    7) LAm (=ver) to see

    ¿lo miras? — can you see it?

    2. VI
    1) [con la vista] to look

    me vio pero miró hacia otro lado — she saw me, but she looked the other way

    mirar de reojo o de través — to look out of the corner of one's eye

    2) (=comprobar) to look

    ¿has mirado en el cajón? — have you looked in the drawer?

    3) (=estar orientado hacia) to face
    4) (=cuidar)

    mirar por algn — to look after sb, take care of sb

    debes de mirar por tus hermanosyou should look after o take care of your brothers

    5) [uso exclamativo]
    a) [en imperativo]

    ¡mira! un ratón — look, a mouse!

    mira, yo creo que... — look, I think that...

    mira, déjame en paz ahora — look, just leave me alone now

    mire usted, yo no tengo por qué aguantar esto — look here, I don't have to put up with this

    b) [indicando sorpresa, admiración]

    mira si, ¡mira si estaría buena la sopa que todos repitieron! — the soup was so good that everyone had seconds!

    ¡mira si es listo el niño! — what a clever boy he is!

    - ¡pues mira por dónde...!
    6)

    mirar a(=proponerse) to aim at

    7) frm

    por lo que mira a — as for, as regards

    3.
    See:
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) (observar, contemplar) to look at

    se me quedó mirando — he just stared at me, he just gaped at me

    ir a mirar escaparates or (AmL) vidrieras — to go window shopping

    ser de mírame y no me toquesto be very fragile o delicate

    b) <programa/partido> to watch
    2) ( fijarse) to look

    bien mirado or mirándolo bien, no es una mala idea — thinking about it o all things considered, it's not a bad idea

    mirándolo bien creo que prefiero no ir — on second thoughts, I think I'd prefer to stay

    lo mires por donde lo mireswhatever o whichever way you look at it

    mirar algo en menos< regalo> to turn one's nose up at something; <trabajo/idea> to look down one's nose at something

    mirar mal or no mirar bien a alguien: lo miran mal porque lleva el pelo largo they disapprove of him because he has long hair; en el trabajo no lo miran bien — he's not very highly thought of at work

    5)
    a) (expresando incredulidad, irritación, etc)

    mira que poner un plato de plástico en el horno...! — honestly o really! imagine putting a plastic dish in the oven...! (colloq)

    mira que eres tacaño! — boy, you're mean! (colloq)

    mira las veces que te lo habré dicho...! — the times I've told you!

    mira que mi paciencia tiene un límite — I'm warning you, I'm running out of patience

    mira que ya son las nueveyou realize o you (do) know it's already nine

    2.
    mirar vi
    1) (observar, contemplar) to look

    ¿miraste bien? — did you have a good look?, did you look properly?

    2) ( fijarse) to look

    mire usted, la cosa es muy sencilla — well, it's very simple

    sacó el primer premio - mira tú! — he won first prize - well, well! o well I never!

    no, mira, yo tampoco me lo creo — no, to be honest, I don't believe it either

    mira, no me vengas con excusas — look, I don't want to listen to your excuses

    mira por dónde — (Esp fam)

    y mira por dónde, me llevé el trofeo — and would you believe it? I won the trophy, and guess what? I won the trophy

    mirar A/HACIA algo — fachada/frente to face something; terraza/habitación to look out over something, overlook something

    ponte mirando hacia la ventanastand (o sit etc) facing the window

    a) ( preocuparse por) to think of
    b) (Col) ( cuidar) to look after
    3.
    mirarse v pron
    a) (refl) to look at oneself
    b) (recípr) to look at each other
    * * *
    = look, look through, behold, check out, peek, look (a)round, roam over, catch + sight of, eye.
    Nota: Participio pasado eyeing (UK) o eying (USA).
    Ex. This chapter takes the opportunity to look at an assortment of other aspects of bibliographic description.
    Ex. If you possess a copy of CC it would be advisable for you to look through it at this stage and acquaint yourself with the general appearance of each Part before proceeding further.
    Ex. As Confucius said ' behold the turtle, he makes progress only when his neck is out'.
    Ex. Where problems do arise it is sensible to check out the training programme before blaming the assistant for poor performance of duties.
    Ex. The article ' Peeking inside the black box - a look at the private life of your modem' explains the theory and mechanism of modems.
    Ex. One has only to look around in bookshops to see how many paperbacks on show have film or TV links.
    Ex. According to Tim Berners-Lee's vision of the semantic web, intelligent agent software will have the ability to understand the meaning (semantics) of the information they are roaming over in order to make the users' searches more inherently meaningful and efficient.
    Ex. 'Good grief!', he cried, catching sight of the clock.
    Ex. The banking community is eyeing its possibilities with serious interest.
    ----
    * a caballo regalado no se le mira el diente = never look a gift horse in the mouth.
    * aficionado a mirar las estrellas = stargazer.
    * bien mirado = all things considered.
    * deleitarse mirando = feast + Posesivo + eyes on.
    * hacer que la gente se vuelva a mirar = make + heads turn.
    * hay que mirar hacia el futuro = the show must go on.
    * haz el bien y no mires a quién = cast your bread upon the waters.
    * mirando al sur = south facing.
    * mirando hacia atrás = in retrospect.
    * mirándolo bien = all things considered.
    * ¡mira por donde! = lo and behold!, lo!.
    * ¡mira quién habla! = look who's talking!.
    * mirar a = look at, peer at, look onto.
    * mirar a Alguien con odio = look + daggers at.
    * mirar a Alguien de arriba abajo = look + Nombre + up and down.
    * mirar adelante = look + straight ahead.
    * mirar a hurtadillas = peep.
    * mirar a la gente con desprecio = look down + Posesivo + nose at people.
    * mirar al frente = look + straight ahead.
    * mirar a los ojos = make + eye contact, look + Nombre + in the eyes.
    * mirar al otro lado = look + the other way.
    * mirar al vacío = stare into + space, look into + space, gaze into + space.
    * mirar con desdén = scowl (at).
    * mirar con desprecio = look down + Posesivo + nose at, look down on/upon.
    * mirar con el ceño fruncido = glower, scowl (at).
    * mirar con ira = glower, scowl (at).
    * mirar con malos ojos = glower, scowl (at).
    * mirar cuidadosamente = comb trough.
    * mirar de arriba abajo = eye.
    * mirar dentro de = peer into.
    * mirar de reojo a = steal + a glance at.
    * mirar desde arriba = look down on/upon, look down over.
    * mirar de soslayo a = steal + a glance at.
    * mirar detenidamente = go through, eye.
    * mirar en otra dirección = look + the other way.
    * mirar fijamente = stare at, look + hard, gaze.
    * mirar fijamente a los ojos = eyeball.
    * mirar furtivamente = peep.
    * mirar hacia = overlook.
    * mirar hacia abajo = look down.
    * mirar hacia arriba = look up.
    * mirar hacia atrás = look back.
    * mirar hacia el futuro = look forward, look + ahead.
    * mirar la bola de cristal = gaze into + crystal ball.
    * mirar las estrellas = stargaze.
    * mirar ligeramente = glance at.
    * mirar para atrás = look back.
    * mirar por = look about, peer out, look out.
    * mirar por encima = eyeball.
    * mirar por encima del hombro = look over + Posesivo + shoulders, look down + Posesivo + nose at, look down on/upon.
    * mirar por encima del hombro a la gente = look down + Posesivo + nose at people.
    * mirar rápidamente = shoot + a look at.
    * mirar rápidamente buscando algo = scan.
    * mirar rápida y brevemente = catch + sight of.
    * mirarse el ombligo = contemplate + navel, gaze at + Posesivo + navel.
    * que mira al sur = south facing.
    * recrearse mirando = feast + Posesivo + eyes on.
    * ser mirado de forma extraña = get + some funny looks.
    * si bien se mira = all things considered.
    * * *
    1.
    verbo transitivo
    1)
    a) (observar, contemplar) to look at

    se me quedó mirando — he just stared at me, he just gaped at me

    ir a mirar escaparates or (AmL) vidrieras — to go window shopping

    ser de mírame y no me toquesto be very fragile o delicate

    b) <programa/partido> to watch
    2) ( fijarse) to look

    bien mirado or mirándolo bien, no es una mala idea — thinking about it o all things considered, it's not a bad idea

    mirándolo bien creo que prefiero no ir — on second thoughts, I think I'd prefer to stay

    lo mires por donde lo mireswhatever o whichever way you look at it

    mirar algo en menos< regalo> to turn one's nose up at something; <trabajo/idea> to look down one's nose at something

    mirar mal or no mirar bien a alguien: lo miran mal porque lleva el pelo largo they disapprove of him because he has long hair; en el trabajo no lo miran bien — he's not very highly thought of at work

    5)
    a) (expresando incredulidad, irritación, etc)

    mira que poner un plato de plástico en el horno...! — honestly o really! imagine putting a plastic dish in the oven...! (colloq)

    mira que eres tacaño! — boy, you're mean! (colloq)

    mira las veces que te lo habré dicho...! — the times I've told you!

    mira que mi paciencia tiene un límite — I'm warning you, I'm running out of patience

    mira que ya son las nueveyou realize o you (do) know it's already nine

    2.
    mirar vi
    1) (observar, contemplar) to look

    ¿miraste bien? — did you have a good look?, did you look properly?

    2) ( fijarse) to look

    mire usted, la cosa es muy sencilla — well, it's very simple

    sacó el primer premio - mira tú! — he won first prize - well, well! o well I never!

    no, mira, yo tampoco me lo creo — no, to be honest, I don't believe it either

    mira, no me vengas con excusas — look, I don't want to listen to your excuses

    mira por dónde — (Esp fam)

    y mira por dónde, me llevé el trofeo — and would you believe it? I won the trophy, and guess what? I won the trophy

    mirar A/HACIA algo — fachada/frente to face something; terraza/habitación to look out over something, overlook something

    ponte mirando hacia la ventanastand (o sit etc) facing the window

    a) ( preocuparse por) to think of
    b) (Col) ( cuidar) to look after
    3.
    mirarse v pron
    a) (refl) to look at oneself
    b) (recípr) to look at each other
    * * *
    = look, look through, behold, check out, peek, look (a)round, roam over, catch + sight of, eye.
    Nota: Participio pasado eyeing (UK) o eying (USA).

    Ex: This chapter takes the opportunity to look at an assortment of other aspects of bibliographic description.

    Ex: If you possess a copy of CC it would be advisable for you to look through it at this stage and acquaint yourself with the general appearance of each Part before proceeding further.
    Ex: As Confucius said ' behold the turtle, he makes progress only when his neck is out'.
    Ex: Where problems do arise it is sensible to check out the training programme before blaming the assistant for poor performance of duties.
    Ex: The article ' Peeking inside the black box - a look at the private life of your modem' explains the theory and mechanism of modems.
    Ex: One has only to look around in bookshops to see how many paperbacks on show have film or TV links.
    Ex: According to Tim Berners-Lee's vision of the semantic web, intelligent agent software will have the ability to understand the meaning (semantics) of the information they are roaming over in order to make the users' searches more inherently meaningful and efficient.
    Ex: 'Good grief!', he cried, catching sight of the clock.
    Ex: The banking community is eyeing its possibilities with serious interest.
    * a caballo regalado no se le mira el diente = never look a gift horse in the mouth.
    * aficionado a mirar las estrellas = stargazer.
    * bien mirado = all things considered.
    * deleitarse mirando = feast + Posesivo + eyes on.
    * hacer que la gente se vuelva a mirar = make + heads turn.
    * hay que mirar hacia el futuro = the show must go on.
    * haz el bien y no mires a quién = cast your bread upon the waters.
    * mirando al sur = south facing.
    * mirando hacia atrás = in retrospect.
    * mirándolo bien = all things considered.
    * ¡mira por donde! = lo and behold!, lo!.
    * ¡mira quién habla! = look who's talking!.
    * mirar a = look at, peer at, look onto.
    * mirar a Alguien con odio = look + daggers at.
    * mirar a Alguien de arriba abajo = look + Nombre + up and down.
    * mirar adelante = look + straight ahead.
    * mirar a hurtadillas = peep.
    * mirar a la gente con desprecio = look down + Posesivo + nose at people.
    * mirar al frente = look + straight ahead.
    * mirar a los ojos = make + eye contact, look + Nombre + in the eyes.
    * mirar al otro lado = look + the other way.
    * mirar al vacío = stare into + space, look into + space, gaze into + space.
    * mirar con desdén = scowl (at).
    * mirar con desprecio = look down + Posesivo + nose at, look down on/upon.
    * mirar con el ceño fruncido = glower, scowl (at).
    * mirar con ira = glower, scowl (at).
    * mirar con malos ojos = glower, scowl (at).
    * mirar cuidadosamente = comb trough.
    * mirar de arriba abajo = eye.
    * mirar dentro de = peer into.
    * mirar de reojo a = steal + a glance at.
    * mirar desde arriba = look down on/upon, look down over.
    * mirar de soslayo a = steal + a glance at.
    * mirar detenidamente = go through, eye.
    * mirar en otra dirección = look + the other way.
    * mirar fijamente = stare at, look + hard, gaze.
    * mirar fijamente a los ojos = eyeball.
    * mirar furtivamente = peep.
    * mirar hacia = overlook.
    * mirar hacia abajo = look down.
    * mirar hacia arriba = look up.
    * mirar hacia atrás = look back.
    * mirar hacia el futuro = look forward, look + ahead.
    * mirar la bola de cristal = gaze into + crystal ball.
    * mirar las estrellas = stargaze.
    * mirar ligeramente = glance at.
    * mirar para atrás = look back.
    * mirar por = look about, peer out, look out.
    * mirar por encima = eyeball.
    * mirar por encima del hombro = look over + Posesivo + shoulders, look down + Posesivo + nose at, look down on/upon.
    * mirar por encima del hombro a la gente = look down + Posesivo + nose at people.
    * mirar rápidamente = shoot + a look at.
    * mirar rápidamente buscando algo = scan.
    * mirar rápida y brevemente = catch + sight of.
    * mirarse el ombligo = contemplate + navel, gaze at + Posesivo + navel.
    * que mira al sur = south facing.
    * recrearse mirando = feast + Posesivo + eyes on.
    * ser mirado de forma extraña = get + some funny looks.
    * si bien se mira = all things considered.

    * * *
    mirar [A1 ]
    ■ mirar (verbo transitivo)
    A
    1 contemplar: dibujo, etc
    2 mirar: programa, partido
    B fijarse
    C considerar: problema, cuestión
    D ser cuidadoso con
    E
    1 expresando incredulidad etc
    2 en advertencias
    ■ mirar (verbo intransitivo)
    A observar, contemplar
    B fijarse
    C estar orientado hacia algo
    D
    1 preocuparse por
    2 cuidar
    ■ mirarse (verbo pronominal)
    1 cuidarse
    2 contemplarse
    vt
    A
    1 (contemplar) ‹dibujo/persona› to look at
    se me quedó mirando con la boca abierta he just stared at me open-mouthed, he just gaped at me
    miró el reloj con disimulo she glanced furtively at her watch
    miraba distraída por la ventana he was gazing absent-mindedly out of the window
    no me mires así don't look at me like that
    nunca te mira a los ojos cuando te habla he never looks you in the eye when he's talking to you
    la miró de arriba (a) abajo he eyed o looked her up and down
    estaba mirando una revista he was looking o leafing through a magazine
    se quedó mirando cómo lo hacía he stood watching how she did it
    ¿has leído el informe? — lo he mirado muy por encima have you read the report — I've only had a quick look at it o I've only given it a cursory glance
    salieron a mirar escaparates or ( AmL) vidrieras they went (out) window shopping
    mírame y no me toques: esta cristalería es de las de mírame y no me toques you've only to look at this glassware and it breaks
    el encaje es muy antiguo y está que mírame y no me toques the lace is very old and it's very fragile o delicate
    2 ‹programa/partido› to watch
    mirar televisión to watch television
    B (fijarse) to look
    mira qué vestido más bonito what a lovely dress!, that's a lovely dress, isn't it?
    a ver si mira por dónde va why don't you look where you're going?
    mira cómo se divierten look what fun they're having!
    ¡mira lo que has hecho! look what you've done!
    antes de salir mira bien que no quede ninguna luz encendida make sure o check there are no lights left on before you go out
    mira a ver si el pollo está listo look o have a look at the chicken to see if it's done
    C (considerar) ‹problema/cuestión›
    míralo desde otro punto de vista look at it from another point of view
    mira bien lo que haces think hard o carefully about what you're doing
    bien mirado or mirándolo bien, no es una mala idea thinking about it o all things considered, it's not a bad idea
    bien mirado or mirándolo bien, había algo extraño en él thinking about it o now that I come to think about it, there was something strange about him
    mirándolo bien creo que prefiero quedarme en casa on second thoughts, I think I'd prefer to stay at home
    lo mires por donde lo mires whatever o whichever way you look at it
    mirar algo/a algn en menos: me miró en menos el regalo y me costó tan caro the present I gave her cost the earth and she looked down her nose at it
    yo que lo miré en menos y es un rico heredero I turned my nose up at him and it turns out he's the the heir to a fortune!
    los miran en menos porque son pobres people look down on them because they're poor
    mirar mal or no mirar bien a algn: en el trabajo no lo miran bien he's not very highly thought of at work, they don't have a very high opinion of him at work
    lo miran mal porque lleva el pelo largo they disapprove of him because he has long hair
    los miran mal porque no están casados they're frowned upon because they're not married, people disapprove of them because they're not married
    D
    (ser cuidadoso con): mira mucho el dinero she's very careful with her money
    mira hasta el último céntimo he watches every penny
    E
    1
    (expresando incredulidad, irritación, etc): ¡mira que poner un plato de plástico en el horno …! honestly o really! imagine putting a plastic dish in the oven …! ( colloq)
    ¡mira que tú también te metes en cada lío …! you're a fine one to talk, with all the scrapes you get into! ( colloq)
    ¡mira que no saber dónde está Helsinki …! imagine o ( BrE) fancy not knowing where Helsinki is!
    ¡mira que eres tacaño! you're so mean! boy, you're mean! ( colloq)
    ¡mira que te lo he dicho de veces …! the times I've told you!, how many times do I have to tell you?
    ¡mira quién habla! look o hark who's talking!
    mira si será egoísta, que no me lo quiso prestar talk about (being) selfish! he wouldn't lend it to me
    2
    (en advertencias): mira que mañana hay huelga de trenes remember that there's a train strike tomorrow
    mira que mi paciencia tiene un límite I'm warning you, I'm running out of patience
    ¿todavía estás aquí? mira que ya son las nueve are you still here? you realize o you (do) know it's already gone nine …
    ■ mirar
    vi
    A (observar, contemplar) to look
    no mires, que es una sorpresa don't look, it's a surprise
    cuando hay alguna escena violenta yo no miro when there's a violent scene I don't look
    se mira y no se toca look but don't touch
    he mirado por todas partes y no lo encuentro I've looked everywhere but I can't find it
    se pasa el día mirando por la ventana he spends the whole day looking out of the window
    ¿estás seguro de que no está? ¿miraste bien? are you sure it's not there? did you have a good look? o did you look properly?
    tienes que mirar por aquí/por este agujero you have to look through here/through this hole
    mirar atrás to look back
    B (fijarse) to look
    mire usted, la cosa es muy sencilla well, it's very simple
    sacó el primer premio — ¡mira tú! he won first prize — well, well! o well I never! o you're kidding! o ( BrE) get away! ( colloq)
    mire, le quería hacer una pregunta look, there's something I wanted to ask you
    no, mira, yo tampoco me lo creo no, to be honest o to tell you the truth, I don't believe it either
    mira, no me vengas ahora con excusas look, I don't want to listen to your excuses
    mira, hazlo como te dé la gana well o look, just go ahead and do it however you like!
    mira por dónde ( Esp fam): yo no quería participar y, mira por dónde, me llevé el trofeo I didn't even want to take part and yet, would you believe it? I won the trophy o and guess what? I won the trophy
    ¿no decías que era tan difícil conseguir una entrada? pues mira por dónde, no había ni cola didn't you say it was really difficult to get a ticket? well, can you believe it? there wasn't even a line ( AmE) o ( BrE) queue ( colloq)
    y mira por dónde, tenía yo razón and, you know what? I was right ( colloq)
    C (estar orientado) mirar A/ HACIA algo; to face sth
    la fachada mira al sur the front of the building faces south o is south-facing
    esa habitación mira al mar that room overlooks the sea
    el balcón mira a las montañas the balcony looks out onto the mountains
    ponte mirando hacia la ventana stand ( o sit etc) facing the window
    1 (preocuparse por) to think of
    no mira más que por sus intereses he only thinks of his own interests
    mira por ti misma, los demás que se las arreglen just worry about yourself o just think of o about yourself, and let others sort out their own problems
    2 ( Col) (cuidar) to look after
    ¿quién mira por los niños? who's looking after o taking care of the children?
    1 ( refl) to look at oneself
    se miró en el or al espejo she looked at herself in the mirror
    2 ( recípr) to look at each other
    se miraron extrañados they looked at each other in surprise
    * * *

     

    mirar ( conjugate mirar) verbo transitivo
    1
    a) (observar, contemplar) to look at;


    no me mires así don't look at me like that;
    mirar a algn a los ojos to look sb in the eye;
    se me quedó mirando he just stared at me;
    miraba distraída por la ventana he was gazing absent-mindedly out of the window;
    miraba cómo lo hacía he was watching how she did it;
    ir a mirar escaparates or (AmL) vidrieras to go window shopping
    b)programa/partido/televisión to watch

    2 ( fijarse) to look;
    ¡mira lo que has hecho! look what you've done!;

    mira bien que esté apagado make sure o check it's off;
    miré a ver si estaba listo I had a look to see if he was ready
    3 ( considerar):

    lo mires por donde lo mires whatever o whichever way you look at it;
    mirándolo bien ( pensándolo detenidamente) all things considered;

    ( pensándolo mejor) on second thoughts;

    mirar mal a algn to disapprove of sb
    4 (expresando incredulidad, irritación, etc):
    ¡mira que poner un plato de plástico en el horno …! honestly o really! imagine putting a plastic dish in the oven …! (colloq);

    ¡mira que eres tacaño! boy, you're mean! (colloq);
    ¡mira las veces que te lo habré dicho …! the times I've told you!
    verbo intransitivo
    1 ( en general) to look;

    mirar por la ventana to look out of the window;
    ¿miraste bien? did you have a good look?, did you look properly?;
    mirar atrás to look back
    2 ( estar orientado) mirar A/HACIA algo [ fachada] to face sth;
    [terraza/habitación] to look out over sth, overlook sth;
    ponte mirando hacia la ventana stand (o sit etc) facing the window

    3


    b) (Col) ( cuidar) to look after

    mirarse verbo pronominal



    mirar
    I verbo transitivo
    1 to look at: me miró con preocupación, he looked at me with concern
    mirar una palabra en el diccionario, to look up a word in the dictionary
    2 (examinar) to watch: miraba la película atentamente, she was watching the film carefully
    míralo con atención, look at it carefully
    3 (tener cuidado) mira bien con quién andas, be careful of the company you keep
    II verbo intransitivo
    1 (buscar) miraré en ese rincón, I'll have a look in that corner
    2 (cuidar) to look after sb/sthg: mira por tus intereses, she is looking after your interests
    3 (estar orientado) to face: la fachada mira al norte, the façade faces north ➣ Ver nota en ver
    ' mirar' also found in these entries:
    Spanish:
    alrededor
    - atrás
    - dar
    - directoria I
    - directorio
    - fijamente
    - hito
    - hombro
    - lupa
    - manía
    - mirada
    - observar
    - ojo
    - trasluz
    - ver
    - vista
    - volver
    - aguaitar
    - atentamente
    - bien
    - caer
    - cerca
    - checar
    - desesperación
    - escudriñar
    - huevo
    - infinito
    - microscopio
    - mirado
    - reojo
    - soslayo
    - vacío
    - valer
    - vidriera
    English:
    about
    - around
    - at
    - browse
    - clock
    - comb
    - contemplate
    - dig around
    - disdain
    - even
    - eye
    - face
    - gape
    - gaze
    - glance
    - glance up
    - glare
    - glower
    - hard
    - intently
    - leer
    - look
    - look at
    - look back
    - look down
    - look out
    - look round
    - nose
    - peek
    - regard
    - scowl
    - sideways
    - sneak
    - space
    - square
    - squint
    - stare
    - steadily
    - steal
    - survey
    - take
    - tear away
    - view
    - watch
    - window-shopping
    - askance
    - bright
    - double
    - down
    - fine
    * * *
    vt
    1. [dirigir la vista a] to look at;
    [detenidamente, con atención] to watch; [fijamente] to stare at;
    mirar algo de cerca/lejos to look at sth closely/from a distance;
    ¡míralos! look at them!;
    mira lo que pone en ese cartel look (at) what that sign says;
    mirar a la gente pasar to watch people go by;
    no paraba de mirarme he kept staring at me;
    pasaba horas mirando las estrellas I would spend hours gazing at the stars;
    mirar algo/a alguien con disimulo to glance furtively at sth/sb;
    mirar algo por encima to glance over sth, to have a quick look at sth;
    mirar a alguien con ira to look angrily at sb, to glare at sb;
    mirar a alguien de arriba abajo to look sb up and down;
    Fam
    ser de mírame y no me toques to be very fragile
    2. [fijarse en]
    primero mira cómo lo hago yo first, watch o see how I do it;
    mira que no falte nada en las maletas check to see nothing's missing from the suitcases;
    míralos bien y dime cuál te gusta más have a good look at them and tell me which you like best
    3. [examinar] to check, to look through;
    he mirado todo el periódico I've looked through the whole newspaper;
    miraremos tu expediente con mucha atención we'll look at your file very carefully;
    le miraron todas las maletas they searched all her luggage;
    eso te lo tiene que mirar un médico you should have that looked at by a doctor
    4. [considerar]
    mira bien lo que haces be careful about what you do;
    míralo desde este ángulo… look at it this way…;
    bien mirado…, mirándolo bien… if you think about it…;
    aunque bien mirado, podemos ir los dos on second thoughts, we could both go;
    lo mires por donde lo mires whichever way you look at it;
    mirar a alguien bien/mal to approve/disapprove of sb;
    en este país miran mucho la puntualidad punctuality is very important to people in this country;
    mirar mucho el dinero to be very careful with money
    vi
    1. [dirigir la vista] to look;
    [detenidamente, con atención] to watch; [fijamente] to stare;
    mira bien antes de cruzar look carefully before crossing the road;
    miraban por la ventana they were looking out of the window;
    ¡mira! look (at that)!;
    mira, yo creo que… look, I think (that)…;
    Esp
    mira por dónde guess what?, would you believe it?;
    también Irónico
    ¡mira qué bien! isn't that great!;
    mira que te avisé I told you so;
    ¡mira que eres pesado/tonto! you're so annoying/silly!;
    ¡mira que salir sin paraguas con la que está cayendo! fancy going out without an umbrella in this rain!;
    ¡mira si haría calor que no pude dormir! it was so hot I couldn't sleep!;
    ¡mira quién fue a hablar! look who's talking!;
    Am Fam
    mirar feo: siempre miraba feo a mis amigos she always looked down her nose at my friends
    2. [buscar] to check, to look;
    he mirado en todas partes I've looked everywhere
    3.
    mirar a [orientarse hacia] [casa, fachada] to face;
    [habitación, terraza] to look out onto;
    la mezquita mira al este the mosque faces east;
    la habitación mira al mar the room looks out onto the sea
    4.
    mirar por [cuidar de] to look after;
    mirar por los demás to look out for other people;
    sólo mira por sus intereses she only looks after her own interests
    5. Fam [averiguar, comprobar]
    mirar a ver si to see if o whether;
    mira a ver si ha llegado la carta (go and) see if the letter has arrived;
    mira a ver si tienes algo de cambio para dejarme (have a look and) see if you've got any change you could lend me
    * * *
    I v/t
    1 look at
    2 ( observar) watch;
    3 fig ( considerar) look at, consider;
    no mirar el precio not worry about the cost;
    mira bien lo que haces think carefully about what you’re doing
    4 L.Am. ( ver) see;
    ¿qué miras desde aquí? what can you see from here?
    II v/i look;
    mirar a/hacia algo face sth;
    mirar al norte de una ventana etc face north;
    mirar por look through; ( cuidar) look after;
    mirar por la ventana look out of the window;
    ¡mira! look!;
    ¡mira por dónde! would you believe it?;
    mirándolo bien thinking about it, now that I etc come to think about it
    * * *
    mirar vt
    1) : to look at
    2) observar: to watch
    3) reflexionar: to consider, to think over
    mirar vi
    1) : to look
    2) : to face, to overlook
    3)
    mirar por : to look after, to look out for
    * * *
    mirar vb
    1. (en general) to look / to look at
    2. (observar) to watch
    3. (considerar) to think about [pt. & pp. thought]
    4. (consultar) to look up

    Spanish-English dictionary > mirar

  • 17 little

    'litl
    1. adjective
    1) (small in size: He is only a little boy; when she was little (= a child).) pequeño
    2) (small in amount; not much: He has little knowledge of the difficulties involved.) poco
    3) (not important: I did not expect her to make a fuss about such a little thing.) sin importancia

    2. pronoun
    ((only) a small amount: He knows little of the real world.) poco

    3. adverb
    1) (not much: I go out little nowadays.) poco
    2) (only to a small degree: a little-known fact.) poco
    3) (not at all: He little knows how ill he is.) nada, ni la menor idea
    - little by little
    - make little of

    little1 adj
    1. pequeño
    poor little thing! ¡pobrecito!
    2. poco
    little2 adv pron poco
    El comparativo de little es less; el superlativo es least
    tr['lɪtəl]
    1 (small) pequeño,-a
    you poor little thing! ¡pobrecillo!
    2 (not much) poco,-a
    1 poco
    more tea? --just a little, please ¿quieres más té? --un poco, por favor
    1 poco
    little did I know that... yo no tenía la menor idea de que...
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    little by little poco a poco
    to make little of (play down) quitar importancia a 2 (not understand) no captar
    little finger dedo meñique
    little ['lɪtəl] adv, less ['lɛs] ; least ['li:st]
    1) : poco
    she sings very little: canta muy poco
    2)
    little did I know that... : no tenía la menor idea de que...
    3)
    as little as possible : lo menos posible
    little adj, littler or less ['lɛs] or lesser ['lɛsər] ; littlest or least ['li:st]
    1) small: pequeño
    2) : poco
    they speak little Spanish: hablan poco español
    little by little: poco a poco
    3) trivial: sin importancia, trivial
    1) : poco m
    little has changed: poco ha cambiado
    2)
    a little : un poco, algo
    it's a little surprising: es algo sorprendente
    adj.
    chico, -a adj.
    corto, -a adj.
    enano, -a adj.
    escaso, -a adj.
    menudo, -a adj.
    mezquino, -a adj.
    meñique adj.
    parvo, -a adj.
    pequeño, -a adj.
    poco, -a adj.
    adv.
    poco adv.
    n.
    poco s.m.

    I 'lɪtḷ
    2) (comp littler 'lɪtḷər, 'lɪtḷə(r); superl littlest 'lɪtḷəst, 'lɪtḷɪst)
    a) ( small) pequeño, chico (esp AmL)
    b) ( young) pequeño, chico (esp AmL)

    when I was littlecuando era pequeña or pequeñita or (esp AmL) chica or chiquita

    my little sister/brother — mi hermanita/hermanito

    c) ( insignificant) pequeño

    then there's the little matter of... — (iro) está también el pequeño detalle de... (iró)

    3) ( expressing speaker's attitude) (colloq) (before n)
    4) (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco
    b)

    a little — ( some) un poco de

    with not a little sadness — (frml) con no poca tristeza


    II
    pronoun (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco, -ca

    from as little as $2,000 — a partir de tan sólo 2.000 dólares

    he was rather abrupt, to say the least — estuvo un poco brusco, por no decir otra cosa

    b)

    a little — ( some) un poco, algo


    III
    adverb (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco

    it is a little known fact that... — es un hecho poco conocido que...

    b) (hardly, not)

    little did he know that... — lo que menos se imaginaba era que...

    no one likes him, least of all his brother — nadie lo quiere, y su hermano menos que nadie

    c)

    a little — ( somewhat) un poco

    do you speak French? - a little — ¿hablas francés? - algo or un poco

    a little less noise, please — hagan menos ruido, por favor


    I ['lɪtl]
    1. ADJ
    1) (=small) pequeño, chico (LAm)

    a little houseuna casa pequeña or (LAm) chica

    a little bookun libro pequeño or (LAm) chico

    when I was little — cuando era pequeña, de pequeña

    the little ones(=children) los pequeños

    2) (=short) corto
    3) (=diminutive) (in cpds) -ito

    a little book/boat/piece etc — un librito/barquitoocito etc

    a little girl — una niñita, una chiquita

    a little fish — un pececillo, un pececito

    the little womanhum (=wife) la costilla *, la parienta (Sp) *

    it's the little man who suffers(=small trader) el pequeño comerciante es el que sale perdiendo

    4) (=younger)

    her little brother — su hermano menor, su hermanito

    2.
    CPD

    little end N(Brit) (Aut) pie m de biela

    Little Englander N(Brit) (Hist) en el siglo XIX, persona con ideas opuestas a la ampliación del imperio británico ; (=chauvinist) patriotero(-a) m / f ; (=anti-European) anti-europeoísta mf

    little finger Ndedo m meñique, meñique m

    the little folk NPL(=fairies) los duendecillos

    Little League N(US) liga de béisbol aficionado para jóvenes de entre 6 y 18 años

    the little people NPL(=fairies) los duendecillos

    little toe Ndedo m pequeño del pie


    II ['lɪtl] (compar less) (superl least)
    1. PRON
    1) (=not much) poco

    to see/do little — ver/hacer poco

    that has little to do with it! — ¡eso tiene poco que ver!

    as little as £5 — 5 libras, nada más

    there's very little leftqueda muy poco

    to make little of sth — (=play down) quitarle importancia a algo; (=fail to exploit) desaprovechar algo

    they made little of loading the huge boxes(=accomplish easily) cargaron las enormes cajas como si nada

    little of what he says is true — poco de lo que dice es verdad

    little or nothing — poco o nada

    he lost weight because he ate so little — adelgazó porque comía muy poco

    I know too little about him to have an opinion — no lo conozco lo suficiente para poder opinar

    2) (=some)

    little by little — poco a poco

    however little you give, we'll be grateful — agradeceremos su donativo, por pequeño que sea

    a little less/ more milk — un poco menos/más de leche

    the little I have seen is excellent — lo poco que he visto me ha parecido excelente

    I did what little I could — hice lo poco que pude

    every
    3) (=short time)

    for a little — un rato, durante un rato

    2. ADJ
    1) (=not much) poco

    so much to do, so little time — tanto que hacer y en tan poco tiempo

    he gave me too little money — me dio poquísimo dinero

    I have very little money — tengo muy poco dinero

    2) (=some)

    a little bit (of) — un poquito (de)

    with no little trouble — con bastante dificultad, con no poca dificultad

    3) (=short)

    for a little time or whileun ratito

    3. ADV
    1) (=not much) poco

    try to move as little as possible — intenta moverte lo menos posible

    (as) little as I like him, I must admit that... — aunque me gusta muy poco, debo admitir que...

    a little known fact — un hecho poco conocido

    little more than — poco más que

    a little read book — un libro poco leído, un libro que se lee poco

    it's little short of a miracle — es casi un milagro

    2) (=somewhat) algo

    we were a little surprised/happier — nos quedamos algo sorprendidos/más contentos

    a little better — un poco mejor, algo mejor

    a little less/ more than... — un poco menos/más que...

    we were not a little worried — nos inquietamos bastante, quedamos muy inquietos

    3) (=not at all)

    little does he know that..., he little knows that... — no tiene la menor idea de que...

    4) (=rarely) poco

    it occurs very little in small companiesraramente ocurre or es raro que ocurra en empresas pequeñas

    * * *

    I ['lɪtḷ]
    2) (comp littler ['lɪtḷər, 'lɪtḷə(r)]; superl littlest ['lɪtḷəst, 'lɪtḷɪst])
    a) ( small) pequeño, chico (esp AmL)
    b) ( young) pequeño, chico (esp AmL)

    when I was littlecuando era pequeña or pequeñita or (esp AmL) chica or chiquita

    my little sister/brother — mi hermanita/hermanito

    c) ( insignificant) pequeño

    then there's the little matter of... — (iro) está también el pequeño detalle de... (iró)

    3) ( expressing speaker's attitude) (colloq) (before n)
    4) (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco
    b)

    a little — ( some) un poco de

    with not a little sadness — (frml) con no poca tristeza


    II
    pronoun (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco, -ca

    from as little as $2,000 — a partir de tan sólo 2.000 dólares

    he was rather abrupt, to say the least — estuvo un poco brusco, por no decir otra cosa

    b)

    a little — ( some) un poco, algo


    III
    adverb (comp less; superl least)
    a) ( not much) poco

    it is a little known fact that... — es un hecho poco conocido que...

    b) (hardly, not)

    little did he know that... — lo que menos se imaginaba era que...

    no one likes him, least of all his brother — nadie lo quiere, y su hermano menos que nadie

    c)

    a little — ( somewhat) un poco

    do you speak French? - a little — ¿hablas francés? - algo or un poco

    a little less noise, please — hagan menos ruido, por favor

    English-spanish dictionary > little

  • 18 nada

    adv.
    1 at all.
    la película no me ha gustado nada I didn't like the film at all
    no es nada extraño it's not at all strange
    la obra no es nada aburrida the play isn't the slightest bit boring
    2 a little, a bit (poco).
    no hace nada que salió he left just a minute ago
    3 not at all, not a single thing, nothing, not a bit.
    4 anything.
    intj.
    nothing at all.
    pron.
    1 nothing.
    no pasó nada nothing happened
    no he leído nada de Lorca I haven't read anything by Lorca
    nada me gustaría más que poder ayudarte there's nothing I'd like more than to be able to help you
    no hay nada como un buen libro there's nothing (quite) like a good book
    nada más nothing else, nothing more
    no quiero nada más I don't want anything else
    no dijo nada de nada he didn't say anything at all
    no es nada it's nothing serious
    esto no es nada that's nothing
    te he traído un regalito de nada I've brought you a little something
    cuesta cinco millones, ¡ahí es nada! it costs five million, a real snip!
    casi nada almost nothing
    como si nada as if nothing was the matter, as if nothing had happened
    de nada don't mention it, you're welcome (respuesta a 'gracias')
    dentro de nada any second now
    ¡nada de eso! absolutely not!
    No quiero nada I don't want any.
    2 love (en tenis). (peninsular Spanish)
    f.
    1 nothing, bugger all.
    2 little bit, trace, tiny bit, tiny little bit.
    pres.indicat.
    3rd person singular (él/ella/ello) present indicative of spanish verb: nadar.
    * * *
    1 nothing
    (no hay) nada como... there's nothing like...
    ¿te has hecho daño? --no, no ha sido nada did you hurt yourself? --no, I'm all right thank you
    1 (not) at all
    1 nothingness
    \
    antes de nada first of all
    como si nada just like that
    de nada (no hay de qué) don't mention it, think nothing of it, (US you're welcome) 2 (insignificante) insignificant
    gracias, --de nada thanks, --don't mention it
    dentro de nada in a moment
    nada de eso not at all, nothing of the kind
    ¿se casa Maribel? --¡nada de eso! is Maribel getting married? --absolutely not!, no way!
    nada más... as soon as..., no sooner...
    nada menos que no less than
    por nada for no reason at all
    por nada del mundo (not) for anything in the world
    ¡y nada de...! and don't...!
    ¡y nada de bañarse en el río! and don't go bathing in the river!
    * * *
    1. noun f. 2. adv. - de nada 3. pron.
    nothing, anything
    * * *
    1. PRON
    1) (=ninguna cosa) [con el verbo inglés en forma afirmativa] nothing; [con el verbo inglés en forma negativa] anything

    no dijo nada en toda la tarde — he said nothing all afternoon, he didn't say anything all afternoon

    no hay nada como un café después de comer — there's nothing like a coffee after your meal, nothing beats a coffee after your meal

    -¿qué has comprado? -nada — "what have you bought?" - "nothing"

    nada de, no sabe nada de español — he knows no Spanish at all, he doesn't know any Spanish at all

    -¿qué te cuentas? -nada de particular — "what's new?" - "nothing much" o "not a lot"

    ¡nada de eso! — not a bit of it!

    ¡nada de marcharse! — forget about leaving!

    nada de nada — absolutely nothing, nothing at all

    ahí
    2) [en locuciones]
    a) [con verbo]

    estuvo en nada que lo perdiesen — they very nearly lost it

    no me falta de nada — I've got everything I need

    hace nada — just a moment ago

    no se parecen en nada — they're not at all alike

    quedar(se) en nada — to come to nothing

    no reparar en nada — to stop at nothing

    no servir para nada — to be utterly useless

    no ha sido nada — it's nothing, it doesn't matter

    b) [con preposición, adverbio]

    antes de nada, antes de nada tengo que telefonear — before I do anything else I must make a phone call

    a cada nada — LAm * constantly

    casi nada, no costó casi nada — it cost next to nothing

    ¡había unas cien mil personas! ¡casi nada! — there were no fewer than a hundred thousand people there!

    como si nada, se lo advertí, pero como si nada — I warned him but it was as if I hadn't spoken

    de nada, -¡gracias! -de nada — "thanks!" - "don't mention it" o "you're welcome"

    ¡tanto revuelo por un premio de nada! — all that fuss over such a silly little prize!

    dentro de nada — very soon

    nada más, -¿desea algo más? -nada más, gracias — "can I get you anything else?" - "no, that's all thank you"

    no dijo nada más — he didn't say anything else, he said nothing else

    nada más que estoy muy cansado And, Méx it's just that I'm very tired

    (nada más y) nada menos que... — (no more and) no less than...

    han ganado nada menos que un coche — they've won a car, no less

    ni nada — or anything

    pues no es feo ni nadairó he's not ugly... much!

    para nada — at all

    -¿te gusta? -para nada — "do you like it?" - "not at all"

    por nada, por nada se echa a llorar — she's always crying over nothing o for no reason at all

    no por nada le llaman "apestoso" — he's not called "smelly" for nothing

    ¡por nada! — Cono Sur not at all!, don't mention it!

    3) [como coletilla]

    pues nada, me voy — well, I'm off then

    -¿qué pasó? -pues nada, que estuve esperando y no llegó — "what happened?" - "well, I was there waiting and he didn't arrive"

    y nada, al final nos fuimos — anyway, in the end we left

    4) (Tenis) love
    2.
    ADV not at all, by no means

    no es nada fácil — it's not at all easy, it's by no means easy

    pues no eres tú nada ambiciosoiró well you're not very ambitious, are you?... much!

    3.
    SF
    * * *
    I
    1)

    antes que or de nada — first of all

    no hay nada como... — there's nothing like...

    no es por nada pero... — don't take this the wrong way but...

    nada de nada — (fam) not a thing

    nada más: no hay nada más there's nothing else; ¿algo más? - nada más anything else? - no, that's it o that's all; nada más fui yo (Méx) I was the only one who went; salí nada más comer I went out right o straight after lunch; sacó (nada más ni) nada menos que el primer puesto she came first no less; nada más que: no se lo dije nada más que a él he's the only one I told; para nada: no me gustó para nada I didn't like it at all; como si nada (fam): me lo dijo como si nada! she told me as if it was nothing; se quedó como si nada she didn't even bat an eyelid; no hay nada que hacerle — (fam) that's all there is to it

    2)
    b) ( muy poco)

    con or de nada se rompe — it breaks just like that

    estar en nada: estuvo en nada que perdiéramos el tren — we very nearly missed the train

    c) (fam) ( uso expletivo)

    y nada, que al final no lo compró — anyway, in the end she didn't buy it

    pues nada, ya veremos qué pasa — well o anyway, we'll see what happens

    3) (Esp) ( en tenis) love
    II

    no está nada preocupadohe isn't at all o the least bit worried

    III
    1) (Fil)
    2) (Méx, RPl fam) ( pequeña cantidad)
    * * *
    = anything, nothing, nil, zero + Nombre, naught, nothingness, nowt, zilch.
    Ex. As an inveterate user of the British Museum Library he was able to confirm that 'a library is not worth anything without a catalogue'.
    Ex. Nothing happens until the ENTER key is pressed.
    Ex. While our vision of our readers is hazy and our interests in them nil, then criticism must be either trivial or irrelevant.
    Ex. In recent years special libraries have been faced with a number of important factors, including reduced purchase budgets, zero increases in staffing, and the opportunities offered by automation.
    Ex. Was everything she learned for naught? She felt extinguished.
    Ex. The emptiness and nothingness associated with writer's block is often described as a kind of death, a place where there is nothing to decide, nothing about which to express an opinion.
    Ex. There's a real danger of flying off on a tangent while writing about this as it for once is purely about politics and there's ' nowt' as controversial as that.
    Ex. Before you lend cash to Tom, Dick and Harry, be sure you know what you're doing or else your friendship will be worth zilch.
    ----
    * a cambio de nada = for nothing.
    * a nadie le importa nada = nobody + gives a damn.
    * antes de nada = before long, before + Pronombre + know what + happen, before + Pronombre + know it.
    * antes que nada = first of all, before anything else, first off, above all things.
    * a propósito de nada = for no specific reason, for no particular reason.
    * caer en la nada = fall into + the void, fall into + (empty) space.
    * casi nada = next to nothing.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * contar para nada = count + for nothing.
    * decir la verdad, toda la verdad y nada más que la verdad = to tell the truth, the whole truth, and nothing but the truth.
    * de la nada = from nowhere, out of nowhere.
    * del año de la nada = from the year dot.
    * en apenas nada = in no time at all, in next to no time, in no time.
    * en casi nada = in no time at all, in next to no time.
    * en nada de tiempo = at a moment's notice, in next to no time, in no time at all, in no time.
    * esperar sin nada que hacer = kick + Posesivo + heels.
    * estar con amigos en la calle pasando el rato sin hacer nada = hang out + on the street.
    * estar sin hacer nada = sit + idle, stand + idle.
    * hablar sin decir nada = waffle.
    * hacer como si nada = play it + cool.
    * más que nada = more than anything else.
    * nada bonito = unlovely.
    * nada claro = unclear, uncleared.
    * nada convencido = unimpressed.
    * nada convencional = unorthodox.
    * ¡nada de eso! = no dice!.
    * nada de importancia = nothing in particular.
    * nada de nada = zilch.
    * nada desdeñable = not inconsiderable.
    * nada despreciable = not inconsiderable.
    * nada en absoluto = not at all, nothing whatsoever.
    * nada en la vida es gratuito = you cannot make an omelette without breaking eggs.
    * nada envidiable = unenviable.
    * nada es gratis = nothing comes without a cost.
    * nada es gratis en la viña del Señor = there is no such thing as a free lunch, there is no such thing as a free ride.
    * nada es mejor que = nothing beats....
    * nada + estar + más apartado de la realidad = nothing + can + be further from the truth.
    * nada + estar + más apartado de la verdad = nothing + can + be further from the truth.
    * nada + estar + más lejos de la verdad = nothing + can + be further from the truth, nothing + can + be further from the truth.
    * nada extraordinario = unremarkable.
    * nada impresionado = unimpressed.
    * nada instintivo = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada intuitivo = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada lógico = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada más = anything else, nothing else.
    * nada más y nada menos = as much as + Expresión Numérica.
    * nada más y nada menos que = in the order of + Cantidad, nothing less than.
    * nada más y nada menos que de/por + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * nada más y nada menos que desde + Expresión Temporal = from as far back as + Expresión Temporal.
    * nada más y nada menos que + Número = as many as + Número.
    * nada materialista = unworldly.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * nada puede estar más alejado de la realidad = nothing can be further from the truth.
    * nada puede estar más apartado de la realidad = nothing can be further from the truth.
    * nada sabe mejor que sentirse delgado = nothing tastes as good as thin feels.
    * nada se acaba hasta que no se acaba = nothing is done until it's done.
    * nada sorprendente = unsurprising.
    * nada supera a = nothing beats....
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no conducir a nada = be exercises in + futility.
    * no conocer a Alguien de nada = not know + Pronombre + from Adam.
    * no conocer a Alguien para nada = not know + Pronombre + from Adam.
    * no conseguir nada = achieve + nothing.
    * no deber nada = pay + Posesivo + dues.
    * no decir nada = keep + quiet.
    * no decir nada a nadie = lips + seal.
    * no encontrar nada + Adjetivo = find far from + Adjetivo.
    * no estar nada + Adjetivo = be anything but + Adjetivo.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * no haber nada de verdad en = there + be + any/no truth to.
    * no + haber + nada malo en = there + be + nothing wrong in/with.
    * no hacer nada = vegetate, veg out.
    * no hacer nada al respecto = leave + unchecked.
    * no hacer nada de particular = do + nothing in particular.
    * no hay nada como = nothing beats....
    * no hay nada imposible = all bets are off.
    * no hay nada mejor que = nothing beats....
    * no hay nada oculto = what you see is what you get.
    * no importar nada = not give a shit, not give a fuck.
    * no parecerse en nada a = be nothing like.
    * no perderse nada = be no great loss.
    * no querer saber más nada de = drop + Nombre + like a hot potato, drop + Nombre + like a hot brick.
    * no querer saber nada de = want + nothing to do with.
    * no querer tener nada que ver con = want + nothing to do with.
    * no revelar nada a nadie = lips + seal.
    * no ser nada = add up to + nothing.
    * no ser nada fácil = be hard-pushed to.
    * no servir de nada = be of no avail, be to no avail.
    * no servir de nada que + Subjuntivo = no use + Ving.
    * no servir para nada = be good for nothing, pissing into the wind, be of no avail, be to no avail, all + be for + naught.
    * no significar nada = add up to + nothing.
    * no suponer nada = add up to + nothing.
    * no tener nada en contra de Algo = have + nothing against, have + no quarrel about + Nombre.
    * no tener nada que perder = have + nothing to lose.
    * no tener nada que ver con = be irrelevant to.
    * no tener tiempo de nada = have + not a moment to spare.
    * o nada en absoluto = if at all.
    * para nada = in vain, to no avail, without any avail, vainly, of no avail.
    * para que no falte de nada = for good measure.
    * persona que nunca se deshace de anda = hoarder, packrat, magpie.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada o casi nada = at little or no extra cost.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * primero que nada = first off.
    * que no conduce a nada = circuitous.
    * quien nada arriesga nada gana = nothing ventured, nothing gained.
    * reducir a la nada = reduce to + nil.
    * saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.
    * sentarse sin hacer nada = sit + idle.
    * ser nada más y nada menos que = be nothing less than.
    * servir de poco o nada = be of little or no avail.
    * servir para nada = count + for nothing.
    * sin decir nada = dumbly.
    * sin dejar nada fuera = the works!.
    * sin nada de gracia = unfunny.
    * sin nada que destacar = uneventful.
    * sin poder hacer nada = helplessly.
    * trabajar a cambio de nada = work for + nothing.
    * una cosa no + tener + nada que ver con la otra = one thing + have + nothing to do with the other.
    * y antes de nada = the next thing + Pronombre + know.
    * * *
    I
    1)

    antes que or de nada — first of all

    no hay nada como... — there's nothing like...

    no es por nada pero... — don't take this the wrong way but...

    nada de nada — (fam) not a thing

    nada más: no hay nada más there's nothing else; ¿algo más? - nada más anything else? - no, that's it o that's all; nada más fui yo (Méx) I was the only one who went; salí nada más comer I went out right o straight after lunch; sacó (nada más ni) nada menos que el primer puesto she came first no less; nada más que: no se lo dije nada más que a él he's the only one I told; para nada: no me gustó para nada I didn't like it at all; como si nada (fam): me lo dijo como si nada! she told me as if it was nothing; se quedó como si nada she didn't even bat an eyelid; no hay nada que hacerle — (fam) that's all there is to it

    2)
    b) ( muy poco)

    con or de nada se rompe — it breaks just like that

    estar en nada: estuvo en nada que perdiéramos el tren — we very nearly missed the train

    c) (fam) ( uso expletivo)

    y nada, que al final no lo compró — anyway, in the end she didn't buy it

    pues nada, ya veremos qué pasa — well o anyway, we'll see what happens

    3) (Esp) ( en tenis) love
    II

    no está nada preocupadohe isn't at all o the least bit worried

    III
    1) (Fil)
    2) (Méx, RPl fam) ( pequeña cantidad)
    * * *
    = anything, nothing, nil, zero + Nombre, naught, nothingness, nowt, zilch.

    Ex: As an inveterate user of the British Museum Library he was able to confirm that 'a library is not worth anything without a catalogue'.

    Ex: Nothing happens until the ENTER key is pressed.
    Ex: While our vision of our readers is hazy and our interests in them nil, then criticism must be either trivial or irrelevant.
    Ex: In recent years special libraries have been faced with a number of important factors, including reduced purchase budgets, zero increases in staffing, and the opportunities offered by automation.
    Ex: Was everything she learned for naught? She felt extinguished.
    Ex: The emptiness and nothingness associated with writer's block is often described as a kind of death, a place where there is nothing to decide, nothing about which to express an opinion.
    Ex: There's a real danger of flying off on a tangent while writing about this as it for once is purely about politics and there's ' nowt' as controversial as that.
    Ex: Before you lend cash to Tom, Dick and Harry, be sure you know what you're doing or else your friendship will be worth zilch.
    * a cambio de nada = for nothing.
    * a nadie le importa nada = nobody + gives a damn.
    * antes de nada = before long, before + Pronombre + know what + happen, before + Pronombre + know it.
    * antes que nada = first of all, before anything else, first off, above all things.
    * a propósito de nada = for no specific reason, for no particular reason.
    * caer en la nada = fall into + the void, fall into + (empty) space.
    * casi nada = next to nothing.
    * como si nada = be right as rain, unfazed.
    * contar para nada = count + for nothing.
    * decir la verdad, toda la verdad y nada más que la verdad = to tell the truth, the whole truth, and nothing but the truth.
    * de la nada = from nowhere, out of nowhere.
    * del año de la nada = from the year dot.
    * en apenas nada = in no time at all, in next to no time, in no time.
    * en casi nada = in no time at all, in next to no time.
    * en nada de tiempo = at a moment's notice, in next to no time, in no time at all, in no time.
    * esperar sin nada que hacer = kick + Posesivo + heels.
    * estar con amigos en la calle pasando el rato sin hacer nada = hang out + on the street.
    * estar sin hacer nada = sit + idle, stand + idle.
    * hablar sin decir nada = waffle.
    * hacer como si nada = play it + cool.
    * más que nada = more than anything else.
    * nada bonito = unlovely.
    * nada claro = unclear, uncleared.
    * nada convencido = unimpressed.
    * nada convencional = unorthodox.
    * ¡nada de eso! = no dice!.
    * nada de importancia = nothing in particular.
    * nada de nada = zilch.
    * nada desdeñable = not inconsiderable.
    * nada despreciable = not inconsiderable.
    * nada en absoluto = not at all, nothing whatsoever.
    * nada en la vida es gratuito = you cannot make an omelette without breaking eggs.
    * nada envidiable = unenviable.
    * nada es gratis = nothing comes without a cost.
    * nada es gratis en la viña del Señor = there is no such thing as a free lunch, there is no such thing as a free ride.
    * nada es mejor que = nothing beats....
    * nada + estar + más apartado de la realidad = nothing + can + be further from the truth.
    * nada + estar + más apartado de la verdad = nothing + can + be further from the truth.
    * nada + estar + más lejos de la verdad = nothing + can + be further from the truth, nothing + can + be further from the truth.
    * nada extraordinario = unremarkable.
    * nada impresionado = unimpressed.
    * nada instintivo = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada intuitivo = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada lógico = counter-intuitive [counterintuitive].
    * nada más = anything else, nothing else.
    * nada más y nada menos = as much as + Expresión Numérica.
    * nada más y nada menos que = in the order of + Cantidad, nothing less than.
    * nada más y nada menos que de/por + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * nada más y nada menos que desde + Expresión Temporal = from as far back as + Expresión Temporal.
    * nada más y nada menos que + Número = as many as + Número.
    * nada materialista = unworldly.
    * nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.
    * nada puede estar más alejado de la realidad = nothing can be further from the truth.
    * nada puede estar más apartado de la realidad = nothing can be further from the truth.
    * nada sabe mejor que sentirse delgado = nothing tastes as good as thin feels.
    * nada se acaba hasta que no se acaba = nothing is done until it's done.
    * nada sorprendente = unsurprising.
    * nada supera a = nothing beats....
    * no andar en nada bueno = be up to no good, get up to + no good.
    * no conducir a nada = be exercises in + futility.
    * no conocer a Alguien de nada = not know + Pronombre + from Adam.
    * no conocer a Alguien para nada = not know + Pronombre + from Adam.
    * no conseguir nada = achieve + nothing.
    * no deber nada = pay + Posesivo + dues.
    * no decir nada = keep + quiet.
    * no decir nada a nadie = lips + seal.
    * no encontrar nada + Adjetivo = find far from + Adjetivo.
    * no estar nada + Adjetivo = be anything but + Adjetivo.
    * no + haber + nada como = there + be + nothing like.
    * no haber nada de verdad en = there + be + any/no truth to.
    * no + haber + nada malo en = there + be + nothing wrong in/with.
    * no hacer nada = vegetate, veg out.
    * no hacer nada al respecto = leave + unchecked.
    * no hacer nada de particular = do + nothing in particular.
    * no hay nada como = nothing beats....
    * no hay nada imposible = all bets are off.
    * no hay nada mejor que = nothing beats....
    * no hay nada oculto = what you see is what you get.
    * no importar nada = not give a shit, not give a fuck.
    * no parecerse en nada a = be nothing like.
    * no perderse nada = be no great loss.
    * no querer saber más nada de = drop + Nombre + like a hot potato, drop + Nombre + like a hot brick.
    * no querer saber nada de = want + nothing to do with.
    * no querer tener nada que ver con = want + nothing to do with.
    * no revelar nada a nadie = lips + seal.
    * no ser nada = add up to + nothing.
    * no ser nada fácil = be hard-pushed to.
    * no servir de nada = be of no avail, be to no avail.
    * no servir de nada que + Subjuntivo = no use + Ving.
    * no servir para nada = be good for nothing, pissing into the wind, be of no avail, be to no avail, all + be for + naught.
    * no significar nada = add up to + nothing.
    * no suponer nada = add up to + nothing.
    * no tener nada en contra de Algo = have + nothing against, have + no quarrel about + Nombre.
    * no tener nada que perder = have + nothing to lose.
    * no tener nada que ver con = be irrelevant to.
    * no tener tiempo de nada = have + not a moment to spare.
    * o nada en absoluto = if at all.
    * para nada = in vain, to no avail, without any avail, vainly, of no avail.
    * para que no falte de nada = for good measure.
    * persona que nunca se deshace de anda = hoarder, packrat, magpie.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada o casi nada = at little or no extra cost.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * primero que nada = first off.
    * que no conduce a nada = circuitous.
    * quien nada arriesga nada gana = nothing ventured, nothing gained.
    * reducir a la nada = reduce to + nil.
    * saber un poco de todo y mucho de nada = jack of all trades, master of none.
    * sentarse sin hacer nada = sit + idle.
    * ser nada más y nada menos que = be nothing less than.
    * servir de poco o nada = be of little or no avail.
    * servir para nada = count + for nothing.
    * sin decir nada = dumbly.
    * sin dejar nada fuera = the works!.
    * sin nada de gracia = unfunny.
    * sin nada que destacar = uneventful.
    * sin poder hacer nada = helplessly.
    * trabajar a cambio de nada = work for + nothing.
    * una cosa no + tener + nada que ver con la otra = one thing + have + nothing to do with the other.
    * y antes de nada = the next thing + Pronombre + know.

    * * *
    A
    1 nothing
    es mejor que nada it's better than nothing
    de nada sirve que le compres libros si no los lee there's no point in buying him books if he doesn't read them
    antes que or de nada first of all
    nada te faltará or no te faltará nada you won't want for anything
    no hay nada como un buen baño caliente there's nothing like a nice hot bath
    hace dos días que no come nada he hasn't eaten a thing o anything for two days
    ¡no sirves para nada! you're useless
    no se hizo nada he wasn't hurt
    no sé por qué llora, yo no le hice nada I don't know why he's crying, I didn't touch him
    ¿te has hecho daño? — no, no ha sido nada did you hurt yourself? — no, it's nothing
    ¡perdón! — no fue nada sorry! — that's all right
    no es por nada pero … don't take this the wrong way but …
    se fue sin decir nada she left without a word
    nadie me dio nada nobody gave me anything
    nada DE algo:
    no necesita nada de azúcar it doesn't need any sugar at all
    eso no tiene nada de gracia that's not in the least bit o not at all funny
    ¡nada de juegos or jugar ahora! you're not playing o I don't want any games now!
    2 ( en locs):
    de nada you're welcome, it's a pleasure, don't mention it ( frml)
    nada de nada ( fam); not a thing
    nada más: no hay nada más there's nothing else
    ¿algo más? — nada más anything else? — no, that's it o that's all o that's the lot
    no se pudo hacer nada más or más nada por él nothing more could be done for him
    nada más fui yo ( Méx); I was the only one who went
    no nada más yo lo critico ( Méx); I'm not the only one to criticize him
    salí nada más comer I went out right o straight after lunch
    nada más llegar subió a verla as soon as he arrived he went up to see her
    nada más que: la verdad, toda la verdad y nada más que la verdad the truth, the whole truth, and nothing but the truth
    no se lo dije nada más que a él he's the only one I told, I didn't tell anyone except him o but him
    nada que … ( Andes fam): ya son las diez y nada que vienen it's already ten o'clock and there's still no sign of them
    ni nada ( fam): no me avisó ni nada ( fam); he didn't tell me or anything, he didn't even tell me
    no es ambicioso ni nada ( iró); he's not at all ambitious or anything like that! ( iro)
    para nada not … at all
    ese tema no se tocó para nada that topic didn't come up at all
    no me gustó para nada I didn't like it at all o one little bit
    ahí es nada ( fam iró): hicieron un par de millones, ahí es nada they made a couple of million … peanuts o chickenfeed! ( colloq iro)
    como si nada ( fam): ¡me lo dice como si nada! she tells me as casual as you like, and she tells me as if it was nothing
    se quedó como si nada she didn't even bat an eyelid
    se lo dije mil veces, pero como si nada I told her over and over again, but it didn't do the slightest bit of good
    no estás/está en nada ( Ven arg); you're/he's so uncool ( colloq), you don't/he doesn't have a clue ( colloq)
    no hay nada que hacerle ( fam); that's all there is to it, there are no two ways about it
    B
    1
    (algo): ¿has visto alguna vez nada igual? have you ever seen the like of it o the likes of it o anything like it?
    antes de que digas nada before you say anything
    2
    (muy poco): con or de nada se rompe it breaks just like that
    fue un golpe de nada it was only a little bump
    en nada de tiempo in no time at all
    compraron la casa por nada they bought the house for next to nothing
    dentro de nada very soon, in no time at all
    estar en nada: estuvo en nada que perdiéramos el tren we very nearly missed the train
    no nos vieron, pero estuvo en nada they didn't see us, but it was a close call o shave
    3 ( fam)
    (uso expletivo): y nada, que al final no lo compró anyway, in the end she didn't buy it
    pues nada, ya veremos qué pasa well o anyway, we'll see what happens
    C ( Esp) (en tenis) love
    quince-nada fifteen-love
    no está nada preocupado he isn't at all o the least bit worried
    anoche no dormí nada I didn't sleep a wink o at all last night
    no me gusta nada lo que has hecho I don't like what you've done one bit
    no es nada engreído el chico ( iró); he sure is vain!, he isn't half conceited! ( BrE)
    A ( Fil):
    la nada nothing
    el universo se creó de la nada the universe was created from nothing o from the void
    surgió de la nada it came out of nowhere
    B
    (Méx, RPl fam) (pequeña cantidad): ¿le diste vino al bebé? — sólo una nada did you give the baby wine? — only a tiny drop
    le puse una nada de sal I added a tiny pinch of salt
    ganó por una nada he won by a whisker
    * * *

     

    Del verbo nadar: ( conjugate nadar)

    nada es:

    3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo

    2ª persona singular (tú) imperativo

    Multiple Entries:
    nada    
    nadar
    nada pronombre
    1


    de nada sirve que le compres libros there's no point in buying him books;
    antes que or de nada first of all;
    no quiere nada he doesn't want anything;
    ¡no sirves para nada! you're useless;
    sin decir nada without a word
    b) ( en locs)


    nada de nada (fam) not a thing;
    nada más: no hay nada más there's nothing else;
    ¿algo más? — nada más anything else? — no, that's it o that's all;
    nada más fui yo (Méx) I was the only one who went;
    salí nada más comer I went out right o straight after lunch;
    sacó (nada más ni) nada menos que el primer puesto she came first no less;
    para nada: no me gustó para nada I didn't like it at all;
    por nada: la compraron por nada they bought it for next to nothing;
    discuten por nada they argue over nothing;
    llora por nada she cries at the slightest little thing
    2 (Esp) ( en tenis) love;

    ■ adverbio:
    no está nada preocupado he isn't at all o the least bit worried;

    esto no me gusta nada I don't like this at all o (colloq) one bit
    nadar ( conjugate nadar) verbo intransitivo
    a) [persona/pez] to swim;

    ¿sabes nada? can you swim?;

    nada (estilo) mariposa/pecho to do (the) butterfly/breaststroke;
    nada de espalda or (Méx) de dorso to do (the) back stroke
    b) [ramas/hojas] ( flotar) to float

    c)

    nadar en ( tener mucho): nada en dinero to be rolling in money (colloq);

    el pollo nadaba en grasa the chicken was swimming in grease
    verbo transitivo
    to swim
    nada
    I pron
    1 (ninguna cosa) nothing: ¿qué te cuentas?, - nada nuevo, how it's going?, - nothing new
    (con otro negativo) nothing, not... anything: no hay nada más importante, there is nothing more important
    no tocamos nada, we didn't touch anything
    no lo cambiaría por nada del mundo, I wouldn't change it for anything on earth
    2 (en preguntas) anything: ¿no tienes nada que decir?, don't you have anything to say?
    3 (muy poco) con la niebla no veíamos nada, we couldn't see a thing in the fog
    no fue nada, (herida, golpe) I wasn't hurt
    (respuesta a una disculpa) it's all right
    4 (en ciertas construcciones) anything
    más que nada, more than anything: me importa más que nada, it means more than anything else to me
    sin decir nada, without saying anything/a word
    II adverbio not at all: no nos aburrimos nada, we weren't bored at all
    no escribe nada mal, he doesn't write at all badly
    III sustantivo femenino nothingness
    ♦ Locuciones: casi nada, almost nothing
    gracias, - de nada, thanks, - don't mention it
    más que nada: te lo digo más que nada para que no vayas a meter la pata, more than anything else I'm telling you so you don't put your foot in it
    nada más: nada más oírlo, as soon as she heard it
    familiar para nada, not at all
    nadar verbo intransitivo
    1 Dep to swim: no sé nadar, I can't swim
    2 (un objeto) to float
    3 (tener en abundancia) nada en libros, she has a lot of books
    ' nada' also found in these entries:
    Spanish:
    absolutamente
    - adelantar
    - adorno
    - amilanarse
    - amohinarse
    - balde
    - bastante
    - bregar
    - cabo
    - callar
    - calmarse
    - cero
    - ciega
    - ciego
    - clara
    - claro
    - comecome
    - como
    - comparecencia
    - concreta
    - concreto
    - conducir
    - contra
    - dar
    - débil
    - decir
    - derecha
    - desocupada
    - desocupado
    - doblar
    - doblarse
    - doble
    - ecuánime
    - embalarse
    - envidiar
    - escaramuza
    - escarceo
    - faltar
    - frescura
    - ir
    - gusto
    - hablar
    - incumbir
    - interés
    - interlunio
    - jota
    - jueves
    - maldita
    - maldito
    - más
    English:
    all
    - all right
    - amusing
    - antsy
    - anything
    - associate
    - avail
    - blank
    - board
    - breathe
    - burn
    - clash
    - clear
    - click
    - come into
    - contrary
    - cop
    - damn
    - dark
    - dark horse
    - dead
    - depth
    - dim
    - dishwater
    - disorderly
    - drone
    - dwindle
    - earth
    - earthly
    - easy
    - enforce
    - ever
    - excuse
    - first
    - flair
    - further
    - go on
    - go without
    - going
    - good
    - hand
    - hang about
    - hang around
    - hardly
    - harm
    - have
    - head
    - home
    - hot
    - ill-considered
    * * *
    pron
    1. [ninguna cosa o cantidad] nothing;
    [en negativas] anything;
    no he leído nada de Lorca I haven't read anything by Lorca;
    no pasó nada nothing happened;
    a él nada parece satisfacerle he never seems to be satisfied with anything;
    de nada vale insistir there's no point in insisting;
    nada me gustaría más que poder ayudarte there's nothing I'd like more than to be able to help you;
    no hay nada como un buen libro there's nothing (quite) like a good book;
    tranquilos, no es nada don't worry, it's nothing serious;
    casi nada almost nothing;
    de nada, Am [m5] por nada [respuesta a “gracias”] you're welcome, don't mention it;
    esto no es nada that's nothing;
    no queda nada de café there's no coffee left;
    no tengo nada de ganas de ir I don't feel like going at all;
    no dijo nada de nada he didn't say anything at all;
    no me ha gustado nada de nada I didn't like it at all o one little bit;
    nada de quejas, ¿de acuerdo? no complaining, right?, I don't want any complaints, right?;
    nada más nothing else, nothing more;
    ¿desean algo más? – nada más, gracias do you want anything else? – no, that's everything o all, thank you;
    no quiero nada más I don't want anything else;
    me dio de plazo dos días nada más she only gave me two days to do it;
    me ha costado nada más que 20 dólares it only cost me 20 dollars;
    ¡tanto esfuerzo para nada! all that effort for nothing!
    2. [poco, muy poco]
    yo apenas sé nada de ese tema I hardly know anything about that subject;
    es muy frágil y con nada se parte it's very fragile and is easily broken;
    dentro de nada any second now;
    lo he visto salir hace nada I saw him leave just a moment ago o just this minute;
    no hace nada que salió he left just a moment ago o just this minute;
    por nada se enfada she gets angry at the slightest thing, it doesn't take much for her to get angry;
    CAm, Col, Ven Fam
    a cada nada every five minutes, constantly;
    Méx
    en nada estuvo que se casara he very nearly got married
    3. Esp [en tenis] love;
    treinta nada thirty love
    4. [expresando negación]
    ¡nada de eso! absolutely not!;
    no pienso ir, ni llamar, ni nada I won't go, or call, or anything;
    no tenemos ni coche, ni moto, ni nada que se le parezca we don't have a car or a motorbike, or anything of that sort
    5. Comp
    ¡ahí es nada!, ¡casi nada!: cuesta cinco millones, ¡ahí es nada! o [m5]¡casi nada! it costs a cool five million!;
    como si nada as if nothing was the matter, as if nothing had happened;
    (nada más y) nada menos que [cosa] no less than;
    [persona] none other than; Fam
    ni nada: ¡no es alta ni nada la chica! she's tall all right!, you could say she's tall!;
    no es por nada: no es por nada pero creo que estás equivocado don't take this the wrong way, but I think you're mistaken;
    no es por nada pero llevas la bragueta abierta by the way, your fly's undone
    adv
    1. [en absoluto] at all;
    la película no me ha gustado nada I didn't like the movie at all;
    no he dormido nada I didn't get any sleep at all;
    no es nada extraño it's not at all strange;
    la obra no es nada aburrida the play isn't the slightest bit boring;
    no está nada mal it's not at all bad;
    no nos llevamos nada bien we don't get on at all well;
    Fam
    ¿te importa que me quede? – ¡para nada! do you mind if I stay? – of course not! o not at all!
    2. Fam [enfático]
    nada, que no hay manera de convencerle but no, he just refuses to be convinced
    nf
    1.
    la nada nothingness, the void;
    [el no ser]
    salir o [m5] surgir de la nada to appear out of o from nowhere
    2. Méx, RP Fam [muy poco]
    le pedí plata y me dio una nada I asked him for some money and he gave me next to nothing;
    comí una nada de helado I had a tiny bit of ice cream
    de nada loc adj
    te he traído un regalito de nada I've brought you a little something;
    es sólo un rasguño de nada it's just a little scratch
    nada más loc adv
    1. [al poco de]
    nada más salir de casa… no sooner had I left the house than…, as soon as I left the house…;
    nos iremos nada más cenar we'll go as soon as we've had dinner, we'll go straight after dinner
    2. Méx [solamente]
    nada más vine yo I'm the only one who's come
    3. Méx [sin más]
    de la fiesta regresaron a casa y nada más they went straight home after the party
    * * *
    I pron nothing;
    no hay nada there isn’t anything;
    no es nada it’s nothing;
    nada más nothing else;
    nada menos que no less than;
    nada de nada nothing at all;
    para nada not at all;
    no lo entiendes para nada you don’t understand at all;
    lo dices como si nada you talk about it as if it was nothing;
    más que nada more than anything;
    no lo haría por nada del mundo I wouldn’t do it if you paid me;
    por menos de nada for no reason at all;
    nada más llegar as soon as I arrived;
    antes de nada first of all;
    ¡nada de eso! fam you can put that idea out of your head;
    ¡casi nada! peanuts!;
    ¡de nada! you’re welcome, not at all;
    pues nada, … well, …
    II adv not at all;
    no ha llovido nada it hasn’t rained;
    no estoy nada contento I’m not at all happy
    III f nothingness
    * * *
    nada adv
    : not at all, not in the least
    no estamos nada cansados: we are not at all tired
    nada nf
    1) : nothingness
    2) : smidgen, bit
    una nada le disgusta: the slightest thing upsets him
    nada pron
    1) : nothing
    no estoy haciendo nada: I'm not doing anything
    2)
    casi nada : next to nothing
    3)
    de nada : you're welcome
    4)
    dentro de nada : very soon, in no time
    5)
    nada más : nothing else, nothing more
    * * *
    nada1 adv at all
    nada2 pron
    1. nothing / not... anything
    no hay nada, está vacío there's nothing there, it's empty
    2. (en tenis) love
    de nada (como respuesta) you're welcome / don't mention it (sin importancia) little / slight
    nada de no / any
    no tengo nada de dinero I've got no money / I haven't got any money
    no habla nada de inglés he speaks no English / doesn't speak any English
    nada más... as soon as...
    nada más entrar, vi a Fernando I saw Fernando as soon as I went in

    Spanish-English dictionary > nada

  • 19 xitanus

    Xitanus, gitanos. —Nus tempus d'endenantes cundu you era guaxe, toes les aldines de la miou Tierrina taben ameruxáes d'istes prexones ya d'oitres qu'achegaben fasta lus nuexus chugares catandu dalguna ruquera qu'enzular p'afogar la prietona fame que lus encibiétchaba, peru de toes les xentes qu'achegaben ya caúna col sou rexistru, lus únicus qu'arrapiegaben dalgu yeren lus intelixentes ya estutus xitanus, vou cuntabus nagora a la memoria d'istes ximples, xenciétches, intelixentes ya desprestixáes xentes isti tratu que cheldarun d'enría d'un veicín miou. TRADUCCIÓN.—En los tiempos pasados cuando yo era un niño, todas las aldeas de mi querida Tierrina, estaban, plagadas de estas gentes y de otras parecidas, que llegaban a nuestras aldeas buscando alguna cosa para comer, con el fin de ahogar la grande hambre que los encadenaba, pero de todas las personas que llegaban y cada una con su oficio bien entrenado y aprendido, los únicos que lograban engañar y sacar partido de sus trapisondas eran los inteligentes gitanos. Yo les voy a contar ahora a la memoria de estas simples y sencillas gentes, de estas buenas, inteligentes y despreciadas personas, un trato que hicieron con un vecino de mi aldea que siempre se las dio de listo, pensando que por mal que fuese el trato, él siempre saldría ganando, ya que su pollino valía muy poco. "PIN EL TOIPU" “JOSÉ EL TOPO” —Chegarun lus xitanus naquel díe del mes de coyer el pan mu cedu a la miou aldina, tou la nuétche la borrina apaxiétchara l'aldina con choramicus d'orfina, anxín yera que tous lus erus taben orbayainus, ya lus pancicales llucíen sous espigues enxemáes sous ariestes d'urpinas d'orfinadura, tal paicíen les espigues que yeren xoyes de finu goru, dientru de repuxáus cadexinus de plata de bona lley. —Llegaron los gitanos aquel día del mes de recoger el trigo (agosto), muy temprano a mi aldea, toda la noche la densa niebla había vestido a la aldea con finas lágrimas que casi invisiblemente de la niebla se desprendían, así era que todos sus campos estaban mojados, y los trigales lucían sus espigas llenas sus aristas de delicado rocío, tal parecían las espigas joyas del más fino oro, dentro de repujados de finas cadenas de buena plata de ley. —Taba la borrina pe la fondeirá de lus préus de la braña, ya tal paicíe qu'aquel díe 'l sol diba ser de figal, anxín yera qu'al nun puder coyer el pan per tar moyáu, cuaxi toes les xentes poucu teníen que faer, perque la yerbe tóa ya taba nel payar perque tou 'l branu fora un magosteiru, per isti cheldar toes les xentes andaben d'un lláu p'oitre chuquinandu 'l tempu, menus lus qu'andaben curiandu 'l ganáu. Anxina yera que la ñovedá de lus xitanus faía qu'el cutidianu tempu s'espiertare dálgu qu'agüéchar nuéu. —Aquechus xitanus chegaben prietus comu les rexes del xardu, amagostáus sous focicus pel sol de lus caminus, ya prietus tous sous pelleyus que chebaben al entestate, que cuaxi, cuaxi andaben en porriques, perque tantu lus homes comu les mucheres traíen sous paxiétchus tan eszarapáus, tan amamplenáus d'esgazaduras per tous lus lláus, que solu lus homes tapaben lus coyones, ya les muyeres la clica yal entamu, perque lus nenus andaben cuaxi d'afechu en porriques. Yera aquecha caterba de xitanus ente lus de sou clás lus mái probes, perque nin tan xiquiér teñíen nin pequenu nin ruín querru, tou contu teñíen chebábenlu d'enría de les costiétches ya del llombu de sous pótchinus. Istus xitanus per lu xeneral son mái pelligróuxus ya galaméan munchu máu depriexa d'un lláu p'oitre nun istanti, que lus que cheben querrus, pos ístus xamás faen les rapiegáes de lus oitres, perque tenen teixá dou catalus que son lus querrus dou s'ateíxan. TRADUCCIÓN.—Aquellos gitanos llegaban negros como las barras del xardu, tostados sus rostros por el sol de los caminos, así como también negros eran los cutis que lucían al aire, pues casi del todo andaban desnudos, porque tanto los hombres como las mujeres, traían sus vestidos tan rotos, tan sumamente despedazados por todas partes, que solo los hombres se tapaban los cojones y las mujeres el culo y las tetas porque los niños andaban casi completamente desnudos. —Era aquella tribu de gitanos entre los de su raza los más pobres, porque ni tan siquiera tenían ni ruino, ni pequeño carro, todo cuanto poseían lo llevaban encima de sus esqueléticas costillas y al lomo de sus pollinos. Esta clase de gitanos por regla general eran más peligrosos y se movían con más rapidez de un lado para otro en un instante, cosa que no podían hacer los que llevaban carros, pues estos jamás cometían los ladronizos de los primeros, porque tenían su casa dónde ir a buscarlos que eran los carros donde vivían. —Chuéu toes les xentes de l'aldina que teñíen dalgúna couxa que perder puxérunxe na guardia de llindiar aquechus xitanacus que lu mesmu arrapiegaben una pita, que cuallesquier oitra couxa menus les ferramientes de trabayu ya les madreñas, pos istes prexés yeren p'échus una ufenxa pa sous dinidáes. —Fexerun sou chariegu debaxu lus húrrus, xeitu dou s’ateixaben toes les xentes que comu échus espatuxaben pel mundiu adiantri, yeren ente mucheres guaxes ya homes un cabanáu de mái d'una ucena, ya sólu traíen tres pótchinus, dous burraxus grandies ya enteirus, tan flacus ya prietus comu taben échus, anxín comu 'na pótchinada pequena ya ruina, que viaxaba xin dalgun aparexu danría 'l sou cadarmeiru llombu, you nun sei xin yera perque nun tendríen mái albardes ou lú que fore, ou perque teñía un pótchinín de pouques xemanes tan famientu ya esguiláu comu tous échus. Nun istantín xebrárunse tóus nel trabayar de sous deleres, metandu qu'angunus quedaben debaxu 'l húrru dexaparexandu les couxes de lus pótchinus oitres tremáus pe l'aldina cataban buxíu pa les sous cestiquínes con mires d'escambiayes per comedera, ou leyíen la bona xuerte, ou chaben les cartes, ou miagaben llimosnes aqueches mucheres que chebaben un nenu d’entamu pal cuál pedigueñaben pel amore del Faidor dalgu de lleichi ou farina, ou pataques, ou fabes, pos ya nel atayu del pedigüeñáu tou lu que fora yera p'échus un antroxáu de festa. —Nel treminu de poucu tempu, tizarun el fuéu, puxeron el pote ya fixerun dalgu callentri, nun sei lu que yera, ya despós de ben gradiada l'aldina, rexúntarunse tóus enxemáus d'allegría, ya falandu na sou xerga metanes enzulaban el potaxín qu'encaldaran, tal paicía que yeren mái fellices que tou l'aldina xunta. TRADUCCIÓN.—Pronto todas las gentes de mi aldea que tenían alguna cosa que perder, se pusieron en guardia para cuidar aquellos gitanos, que lo mismo robaban una gallina, que cualquier otra cosa, pues todo les venía bien y érales necesario, todo menos las herramientas de trabajo y las almadreñas, pues estas preséas, eran para ellos una ofensa hacía sus dignidades muy particulares tan sólo con mirarlas. —Hicieron su campamento debajo de los hórreos de la aldea, lugar donde se aposentaban todas las gentes que como ellos caminaban por el mundo adelante, eran entre mujeres, niños y hombres, un tropel de gentes de más de una docena, y sólo traían tres pollinos, dos grandes burros sin capar, tan flacos y hambrientos como estaban sus dueños, así como una borrica pequeña y ruina, que viajaba sin ninguna clase de aparejos encima de su cadavérico lomo, bien fuese porque no tenían más albardas, o porque estaba criando un pollinín de pocas semanas tan hambriento y enflaquecido como todos los seres que componían aquella tribu. En pocos momentos se repartieron todos sus trabajos, mientras que unos se quedaban debajo del hórreo desaparejando las miserables cosas que traían encima de sus pollinos, otros se repartieron por la aldina, buscando la forma de acomodar a sus cestas en el cambio de comedera, otros leían la buena suerte, o echaban las cartas, o pedían limosnas aquellas mujeres que llevaban un niño de rollo entre sus brazos, para el cuál rogaban por el amor del Hacedor, un poco de leche, o harina, patatas, judías, pues ya caminantes en el atajo de pedir, todo cuanto les dieran para ellos era un regalo de fiesta. —Despos d’engayolar un migayu lus sous ventronacus, perque fartar nun viexen féchulu por lo rápido que habían comido, y lo poco que manejaran la cuchara, pués you agüétchabalus andar a xorbiatus de sous pletus ya cazuelus, per lu que cullumbréi que l'únicu que viexen faíu, fora callentar el estómagu conún tarreñaín de caldapius. Falu que coyerun lus sous pótchinus lus homes d'aquecha tribu 'n compaña de lus sous guaxes que comu you yeren zaragoletus, ya xebrárunxe p'escontres la veira 'l ríu, con mires de catar blimbes ya delgu de comedeira pa lus sous burraxus, perque per tous lus lláus taba la campíz amagostá d'afechu per cuaxa de les callores de tou 'l branu, peru lus pótchinus de lus xitanus manque sean viétchus rumien cuallesquier clás de fuéas ou yerbaxus, pos cundu la fame ye grandie, lu mesmu les prexones que lus anemales nun le ponen mal focicu a dalguna clás de comedera, pos tou ye comu 'n mamxar, ya les boques mái escosáes de caniles, rabilen ya ruquen cuaxi lu mesmu que xin lluciéranxe ben ferramientáes, perque la fame fae millagrus en tous lus xentíus menus nel del estómadu. —Un de lus tres pótchinus el de mexor presencia, chevaba una cabezá cuaxi nuéa, con grandies ureyeres, ya mosqueires de collorinus que remataben nunes moutes comu la de les monteires de lus xoldiáus, xegun el miou preciar, aquecha cabezá teñía mái vallor que tous lus paxiétchus, fatus, cacíus e aparexus que chelaba la tribu enteira. TRADUCCIÓN.—Después de entretener o engañar un poco el estómago, porque hartar no debieron de haberlo hecho, por lo rápido que habían comido y lo poco que manejaron la cuchara, pues yo los observaba beber con ansiosos tragos por sus platos o escudillas, por lo que saque en consecuencia, que lo único que habían hecho no había sido otra cosa, que el calentarse un poco el estómago, con aquel puchero de pobres caldos. Dígoles que nada más dejar los platos, cogieron los hombres de aquella tribu sus burros, y acompañados por los niños mayorcitos, se marcharon para la orilla del pequeño río, con miras de buscar mimbres y alguna hierba para darles de comer a sus animales, ya que por todos los lados se encontraba el campo quemado del todo por la causa del excesivo calor de aquel verano, pero los pollinos de los gitanos, así como todas las gentes y animales del mundo, bien sean viejos o nuevos, comen o rumian cualquier clase de alimentación cuando son atacados por el grande hambre, pues con esta esquelética señora por dueña, tanto las personas, como los animales, no le ponen mal hocico a ninguna clase de comida, ya que la más despreciable es un rico manjar, y hasta las bocas limpias de todo diente, trituran y rumian casi lo mismo, que las que tienen un buen dentamen, porque el hambre, hace milagros en todos los sentidos menos en el del estómago. —Uno de los tres pollinos, el de mejor presencia, llevaba puesta una cabezada casi nueva, con grandes orejeras claveteadas, y mosquiteras de diferentes colores, que terminaban en unas borlas, como las que llevan los gorros de los soldados. Según mi apreciar, aquella cabezada tenía ella solo más valor, que todos los vestidos, y demás ropas, cacharros y aparejos de toda la tribu. —Cundu lus xitanus chegarun al regueiru dexarun a la pótchina yal oitre buche xueltus, paque guarecieren per achindi 'l sou antoxu lu pocu que viexe que pastiar, metantu qu'al pótchin de la lluxóusa cabezá, l'arretrigarun al tueru d'una figaleta, chandói achindi delgu de xegáu qu' apradiaben per les xinuexes veires del regueiru, que xegaretaben conún foicinacu, tal paicíe qu’aquel pótchin tratábenlu mexor que a lus oitres, per unguna razón que you entavía nun comprendíe, achindi rucandu arretrigáu a la figalina taba enzulandu lu quei chaben, metandu qu'al lláu d'él taba un xitanu pulgandu ou escortexandu blimbes, cundu paxóu per el cháu d'él Pín el Xordapu, que comencipióu a nomaxe 'l Toipu disdi aquel mesmu díe. Pín qu'entendía d'animales per viexe criáu xempre 'l lláu d'échus, cundu agüétchou aquel burru de bona prexencia, que rucaba comu 'n condenáu aquechus yerbatus, ya qu'auxaba les mosques a patáes, rabotazus ya fasta con xeniu col sou focicu fasta 'l xeitu qu'el ramal lu dexare, comencipióu a falar col xitanu de couxes que you nun ureaba perque taba dalgu lonxe d'échus xugaretiandu a lus mious deleres, metantu uxerba a lus xitanus lu que faíen per la veira del regueiru, anxín me lu dixu que fixera miou tíu, que teñía un patacal per aquechus chugares, ya nun fora que lus xitanus fozaran en él ya l'arrapiegaren un manegáu de pataques. —Nagua you les uyía de lu que falaben, peru xin qu’agüétchaba a Pín afilbanar per tous lus lláus al buche con güeyáes ximulóuxes, pa despós cundu s'allevantóu 'l xitanu dexandu 'l sou trabayu, comincipiar a rexistrar el burru anxín per altu. Despós vilu colar pala sou teixá, paiciéndume qu'espatuxaba mái llixeiru qu'oitres veices, al ratiquín vilu golguer col sou burriquín del ramal, qu’al colocalu ‘l lláu del d'el xitanu paicía un nanu pelu pequenu ya rancuátchu que yera, fói entoncienes cundu m'ariméi 'l lláu d'échus cundu envidayéi que diben cheldar un tratu. TRADUCCIÓN.—Cuando los gitanos llegaron al riachuelo, dejaron a su borrica y al otro pollino sueltos, para que pacieran por allí a su antojo, lo poco que había que patiar mientras que el pollino de la lujosa cabezada le amarrarón al tronco de una pequeña higuera, y allí le dieron algo de pación que recogían en las cuestas y difíciles orillas del torrente, que segaban con una pequeña hoz, tal parecía que aquel pollino le cuidaban mejor que a los otros, por alguna secreta razón que yo no comprendía. Allí rumiando atado a la higuera estaba comiendo lo que le daban, mientras que al lado de él, sentado se encontraba un gitano que parsimoniosamente pelaba las mimbres para hacer cestas, cuando acertó casual o intencionadamente a pasar por el lugar Pín el Sordo, que se comenzaría a llamarlo Pín el Topo en toda la aldea y sus contornos desde aquel mismo día. —Pín que entendía mucho de animales por haberse criado toda su vida entre ellos cuando vio aquel burro de tan buena presencia, que comía como un desespera aquellos hierbajos, que cualquiera de sus animales despreciaría, y que par espantaba las moscas dando recios y enérgicos coces, fuertes rabotazos y hasta con su hocico con recio regio las espantaba hasta el lugar que se lo permitía el ramal que le ataba. Se detuvo y empezó a dialogar con el gitano de cosas que yo no podía oír por encontrarme demasiado alejado de ellos jugando a mi manera, mientras que en todo momento observaba a los gitanos todos sus movimientos, pues así me lo había ordenado un tío mío, que tenía una huerta sembrada de patatas por aquellos lugares, y no fuera a ser que estos condenados entrasen en ella, y le robasen un grande cesto de patatas. —Nada de cuanto hablaban les escuchaba, pero si que observe a Pín con miradas simulosas propiar al pollino por todas partes, para después, cuando se levanto el gitano y dejó su trabajo, comenzar a registrar al jumento así por encima sin mucho detenimiento, para después marcharse camino de su casa, pareciéndome a mí que caminaba con más ligeraza que otras veces. Al poco tiempo le vi retornar con su borriquito del ramal, que al colocarle al lado del de el gitano, tal parecía un enano por lo pequeño y ruin que era, mi curiosidad me hizo acercarme al lado de ellos, y así pude comprobar como querían hacer un trato. —Cundu 'l xitanu agüeyóu 'l buchacu de Pín xonriyendu le dixu, que comu teñía la poucu vergüenxa del querer cambear el sou buchecín, que yera de fierru ferrunóuxu, per el sou pótchin, que yera de goru macizu, pos xin él tal couxa fixera xemeyaría 'l toipu que cambeóu lus güétchus pel ráu. Pín comencipióu falale que xin dalgu tenía qu'apurriye que fora xustu ya non una rapiegada, pos achindi taba pa tóu lu que fore honréu. El xitanu entóus comencipióu a rexistrar el burrín de Pín conél esprapayu de maestru nel ufixu, palpulu ya miróulu tóu em menus tempu del cantíu del pitu, ya despós díxole, qu'l sou borriquín yera mu vieyu, quei faltaben dalgunus molares ya que teñía l'amolaxura de la foría, total que xin quería camiar el buche teñía qu'apurriye déz pexus enría, ya dous pela cabeza, pos al sou pótchin nunye xeivía perque coyíu tou él dientru d'écha. Pín el Xordapu coyu 'l xitanu pela pallabra ya díxole, que taba d'acurdu 'n apurriye lus déz pexus pel pótchín ya dái 'l suyu enría, peru pelu que nun entraba yera nel mercái la cabezá, pos xospechaba qu'aquel lluxóuxu arñés yera 'l frutu d'una rapiegá, ya nun fora la couxa qu'un díe topara 'l sou amu per dalgún merquéu ou feria ya viexese nun vergüenzóuxu compromixu. —Fáigarne 'l favor paixanu, contestoye 'l xitanu nel char del noxáu. ¿Vusté nun ten güeyus nixe focicu de magüetu que ten, p'uxervar qu’ista carbezá ta fecha a la medía del niou pótchin? —Pos xin penxa qu'el cabezal foi afoinái, penxe tamén qu'el burru foi rapiegáu, ya cole con priexa a denunciábe, agora manque m’apurra venti pexus pel pótchin, ya cuatru pel cabezáu nun encaldaríe con úste tratu dalgún perque ye un paixanu escosu de mótchera, anxín que xébrese del miou lláu xinún quer que nus engarradiemus per nomame lladrón. TRADUCCIÓN.—Cuando el gitano vio el enclenque burro de Pín sonriéndose despreciativamente le dijo: —Que como tenía la poca vergüenza de querer cambiarme aquel despreciable borrico que era de hierro herrumbroso, por el su preciado pollino que era de oro macizo. Pues si tal cosa yo hiciese, decía sonriente el gitano, me parecía al topo, que cambió los ojos por el rabo. Pín con suaves palabras le dijo, que si algo de dinero le tenía que dar encima, que fuera una cosa justa y no una ladronada, que allí estaba él para lo que fuese honrado. —El gitano entonces comenzó a buscar los defectos del borrico de Pín, con la experiencia de ser consumado maestro en tal oficio, lo tocó y lo miró entero en menos tiempo del canto del gallo, y después muy seriamente le dijo, que su borrico era muy viejo, que le faltaban algunas muelas, y que tenía el mal de tener muy a menudo diarreas, total que si quería cambiar su pollinín por el suyo, le tenía que dar diez duros encima y dos más por la cabezada, ya que a su pollino no le servía, pues cogía todo él dentro de ella. —Pín el Sordo asiendo al gitano por su palabra le dijo, que estaba de acuerdo en darle los diez pesos por su pollino y el suyo encina, pero por lo que no pasaba era por el comprarle la cabezada, pues sospechaba que aquel lujoso arnés, era sin duda el fruto de un robo, y no fuera la cosa que un día se encontrara con su dueño en algún mercado o feria, y él se viese metido en un vergonzoso compromiso. —Hágame el favor paisano, le contestó el gitano muy enojado y sulfurado, ¿usted no tiene ojos en su cara de bestia para observar que esta cabezada esta hecha a la medida de mi pollino? —Y si piensa que este cabezal ha sido robado, piense también que el pollino venía con él, y ya sabiendo o suponiendo que entrambas cosas son de la procedencia de la rapiña, puede usted marchar con prisa a denunciarme, porque yo ya no le cambiar mi pollino por su enclenque borriquillo, ni aunque me dé veinte duros encima y cuatro más por la cabezada. Así pues, hágame el favor de marcharse de mi lado sino quiere que nos enzarcemos a leñazos, por la causa de usted haberme ofendido llamándome ladrón. —Nun quixe ufendélu bon xitanu, peru you xempre disdi guaxín ureéi falar a les xentes viétchas, qu'el ufixu de lus xitanus ye 'l faer curioxas cestiquines de blimbles, arrapiegar lu que fore ya enduétbichar fadiernus tratus entivocandu lus iñoxentes paixanus. Anxina ye qu'arretiru lu de chamalu lladrón, ya choquémonus la mán dandu per fechu isti tratu. —El xitanu con punxes plasmáes nel sou esquelléticu focicu de tar entabía m' enoxáu díxole a Pín el Xordapu nel encaldar que l'apurría la sou mán, xamás niegu you la miou mán al que pide perdón, peru llancáu t'entavía nel miou vidayu l’ufenxa que me fexu, per ísfu, ya metantu nun se xebre d'afechu de la miou mótcheira, dexemus el tratu namái que nu faláu, ya xin disdi aquindi a la nuetche se me xebra la noxaura, entóus a lu mexor damus el tratu per zarráu. —Cundu chegóu 'l atapecer del díe, Pín el Xordapu fexu prexencia 'l lláu lus hurrus, per ver xin al xitanu le viexe xapaicíu 'l enoxu, ya puénxuse mu cuntentu cundu l'agüétchou reyixe m'allegre ya fellíz al lláu de les sous xentes, per ístu achegóuxe 'l lláu d'él ya nel cheldar quei poñía la mán denría 'l sou homo le dixu. —Bonu xitanu, quéi faemus el tratu ciarrándulu d'afechu ou entavía s'enllamuerga nel char del tar enoxáu. —El xitanu dichadicheiru le dixu que ya taba tan contentu comu endenantes de velu coñocíu, ya qu'el tratu taba piétchau xin d'enría de l'acordiáu l'apurría un cestu pataques pa faer la cena ya un xarricáu de lleiche pa lus nenus pequenus. —Ya fecha la nuetche d’afechu, zarrarun el tratu entrambos cuntentus ya mu xatisfechus, ya Pín el Toipu, colóu pa la sou teixá chevandu 'l burru 'l xitanu pel ramal del lluxosu cabezal, falandoi sou vidayu que viexe fechu un xegún sou paicer,un fadiernu tratu ya qu’el sou pótchinacu naide n'aldea lu quixés manque fora de regalu. Anxín qu‘achegóu a la sou corte col nuéu pótchin, arretrigolu na pexebleira, chói un bon brazáu de yerbe, ya metandu qu'el burru esgalazáu de fame l’ensulaba con priexa, palpolu ya reparóulu per tous sous lláus menus pe lus güétchus, ya quedóu prendáu d'el en tous lus xentíus. TRADUCCIÓN.—No he querido ofenderle buen gitano, pero yo desde niño siempre he oído decir a las gentes viejas, que el oficio de los gitanos, es el hacer hermosas y serviciales cestas de mimbres, robar todo cuanto tuvieran a mano, y enredar buenos tratos equivocando a los inocentes paisanos. Así que retiro lo de llamarle ladrón, y démosnos la mano dando por hecho este trato. —El gitano con señales plasmadas en su esquelético rostro de encontrarse muy enojado, le dijo a Pín el Sordo en el hacer que le daba su mano. —Jamás niego yo mi mano a quién me pide perdón, pero clavado tengo todavía en mi pensamiento la ofensa que me ha hecho al llamarme ladrón, por esta razón, mientras que no se marche del todo de mi pensamiento tan dañino sentimiento, dejemos el trato nada más que en lo hablado, y si desde aquí a la anochecer puedo olvidar la enfadadura que me ha hecho, entonces a lo mejor daremos el trato por hecho. —Cuando llegó el oscurecer del día, Pín el Sordo hizo acto de presencia al lado de los hórreos, para saber si al gitano ya le hubiese desaparecido el enfado, y se puso muy contento cuando le vió, reírse muy alegre y feliz al lado de sus gentes, por esta razón se acercó a su lado, y en el hacer que le ponía halagosamente una mano encima de su hombro le dijo: —Bueno gitano, qué hacemos el trato dándolo por terminado del todo, o todavía se remoja usted en el lar de estar enojado. —El gitano parlanchín y alegre le dijo, que ya se encontraba tan contento como antes de haberle conocido a él, y que el trato estaba cerrado y bien hecho, si encima de lo acordado, le daba un cesto de patatas para hacer la cena, y una jarra de leche para los niños pequeños. —Ya hecha la noche por completo, dieron el trato por hecho, entrambos muy contentos y satisfechos, Pín el Toipu marchó para su casa llevando al burro del gitano asido por el ramal de la lujosa cabezada, diciéndole en silencio su cerebro, que había hecho según su parecer un buen negocio, ya que su pollino nadie en su aldea lo quería aunque lo regalase. Así que llegando a su cuadra con su nuevo burro le ató a la pesebrera, le dio un buen pienso de hierba y mientras que el pollino con grande apetito la engullía con prisa, le palpó y reparó cuidadosamente por todas sus partes menos por los ojos, y quedó prendado de él en todos los sentidos. —Cundu lus malvixus xilbiaban lus albiares d'oitre díe, lus xitanus se xebraben muy cuntentus de miou aldina, ye d'antigu 'l xaber, que cundu lus xitanus encaldan anguna rapiegá, xempre colen endenantes de que les xentes del llugar espierten p'escubriya, foi anxina naquel xuceder, pos cundu Pín El Toípu fói atreínar el ganáu a la sou corte, lu primeiru que fexu fói chái una güétcha 'l sou nuéu pótchín ya viólu corriudu ya uriscu, paiciénduye que despós la fartura de bona yerbe que viexe enzuleu, fasta llucía mexor pelaxe, metandu que faluchandu conxigu mesmu se decía, que namái que auxare la fame del sou curpu, aquel pótchin diba ser mu nomáu n'aldina. —Despós d'abrañar les dous bétchaes que tenía na corte, perqu'el oitre ganáu taba nel puertu, dióule la sou mucher d'almorzar un bon escudítchau de papes con lleichi cabantes d'afoxinar, ya despós de fartu, díxole a la sou muyer que diba dír al puertu pa ver comu s'atopaba 'l ganáu, ya que diba dire axinetáu nel burru p'uxervar la xixa a maneires que tenía. —Anxina foi, que xacóu 'l pótchin de la corte pel ramal fasta la correlá de sou teixu, dou la sou mucher l'aguardaba p'agüétchalu per primeira véiz, ya namái quei llancóu lus sous güeyus denriba, díxole cuntenta 'l sou home que viexe fechu xegún picíe un fadiernu tratu, Pín el Toípu metandu l'aparexaba con l'albardaxa del oitre pótchin que de pequena quei venía cuaxi nui algemía, falabai a la sou muyer ameruxáu d'allegría ya envelexáu per dáxeyes de llistu ante la sou muyer, qu'urear nun uriaba munchu per cuaxes de la sou xordeira, peru qu'al güeyu yal vidayu poucus l'algamían, la sou muyer que yera una andoyona reyía fellíz escontres el sou llistu home, ya entrambus per aquel pótchin per un momentu forun fellices, fasta que Pín escarranquetánduxe denría 'l pótchin, díxole a la sou muche que lluéu taría de regolguía, nel encaldar que con el sou cayaducu l'apuría 'l burru cuaxi cuaxi falagoxamente paque comencipiara a caminar, e anxina lu fexu 'l pótchin ya nun paróu fasta qu'el sou focicu nun truñóu escontres la porta de la teixá del Puchegu, que taba cual char tamén almorzandu les papes, ya dexandu la tareña xaliú a la caleya dou vióu a Pín el Toipu andar al remolín d’un lláu p’oitre de la caleya xin faer brexu d'aquel condenáu pótchin per munchu que col cayáu ya les brindes l’acaidonaba el xétchu d'andar drechu couxa qu'el probe pótchin nun podíe faer per que taba ciegu comu ‘n toípu, ya nun l’escubrióu Pín xinún el Puchegu, que yera un útre p’urear, agüétchar ya envidayar cuallesquier bétcha ou escosá couxa. Ya comu bon puchegu falói a Pín dista maneira: TRADUCCIÓN.—Cuando los tordos malvises silbaban a los despertares del alba alegres y felices del naciente día, los gitanos muy contentos y dichosos se marchaban de mi querida aldea. Es de antiguo ya sabido entre las hidalgas y nobles gentes de estos maravillosos y embrujantes valles y montañas, que cuando los gitanos hacen algún ladronizo, engaño o timo, siempre se ausentan antes que las personas del lugar se despierten para descubrirlos, y así fue en aquel acontecer, pues cuando Pín el Topo ya con el día alumbrado del todo, fue a su cuadra a ordeñar y cebar al ganado, lo primero que hizo fue mirar con marcado profundo a su nuevo pollino, y lo vió recio, con genio espantadizo, pareciéndole a él, que después de la buena hartura de la excelente hierba que había comido, parecía más lucido su pelaje, y hablando consigo mismo muy contento se decía, que nada más que se alejara el hambre de su cuerpo, aquel pollino iba a ser muy renombrado en la aldea. —Después de arreglar las dos vacas paridas que tenía en el establo, porque el otro ganado que tenía por aquella época estaba en el puerto pastiando, le dió su mujer el desayuno, que consistía en una escudilla grande de harina cocida, comida a la par de la espumosa leche recién ordeñada, y después que se hartó, le dijo a su mujer, que iba a ir hasta el puerto, para ver como se encontraba el ganado, y que iba montado sobre el burro, para observar su fuerza y las otras maneras que pudiera tener. Así fue que sacó al pollino de la cuadra cogido de su ramal hasta la corralada de su casa, donde su mujer le esperaba para mirar por primera vez aquel burro tan aponderado de su marido, y nada más que sus ojos le repararon con interesado deseo, díjole muy contenta a su marido, que hubiese hecho según su apreciación un buen trato. —Pín el Toípu mientas le aparejaba con la albarda del otro pollino que de pequeña que era casi no le valía, le decía a su mujer lleno de alegría y endiosado por sentirse agudo y listo ante los ojos de su mujer. —Yo oír no oigo mucho por causa de la sordera, pero a vista e inteligencia muy pocos me alcanzan. La su mujer que era una inocentona, se reía muy feliz hacía su listo marido, y entrambos por aquel pollino en aquellos momentos se sentían felices, y a la par que Pín montaba en su pollino a su mujer le hacía, que muy pronto estaría de vuelta, y seguido le daba al burro con el callado casi, casi como halagándole para que se pusiese en camino, y así lo hizo el buen pollino, no deteniéndose en su camino, hasta que su hocico no tropezó contra la puerta de la casa del satírico, que en aquel suceder también estaba desayunando las papes, y ante tal golpetazo, dejó su escudilla saliendo con rapidez a la calleja, donde vio a Pín el Topo dando vueltas a caballo de su burro de un lado para otro de la calle, sin poder conducir aquel condenado asno, por mucho que lo intentaba con el callado y las bridas para ensenderarlo en el surco del caminar enderechura, cosa que el desgraciado pollino no podía hacer, porque se encontraba tan ciego como el topo, y no descubrió este mal Pín, sino que fue su vecino Satírico, que era un verdadero águila en el oír, ver y pensar en cualquier rica o pobre cosa, y como buen satírico que era le habló a Pín de esta manera: —Disdi güéi Pín el Xordapu tou l'aldina chamarate Pín el Toípu, perque hay que tar de cegaretu comu isti llabrador xin llabiegu, pa nun ver disdi prinxipíu qu'isti pótchin nun vei goteira per dagún de lus dous güetchus. Pín baxóuxe del pótchin xin gurniar pallabra, falagóu 'l burru comu dandói nel entender que nun taba noxáu escontres d'él, coyólu pel ramal ya golguióu arretrigalu na sou corte, dexaparexólu ya chandoi un bon brazáu de yexbe axentóuxe nel pexeble xuntu dél, comencipiandu falaye d'ista maneira: —Nun cuntes miou pótchin que tóu noxaón escontres tigu per que tás cegaretu you sei que yes un bón pótchin, grandie, forte, sanu ya enteiru comu se foxes de parada, per ístu d'aquindi nadiantri you seréi lus tous güetchus, ya tóu farás lus mious trabayus, you te chevaréi ben acaidonáu pel ronzal, ya farás lus mesmus trabayus que cualesquier pótchin de l'aldina, l'únicu que nun podréi será 'l axinetame d'enría tigu, peru de tous lus demás llabores nun me dexarás d'encaldar dalgún, anxine ye, que cuaxi tou contentu de ver fechu 'l tratu con lus condenáus xitanus, quei conisti tratu que fexe conechus, per rexultar tóu cegeretu d'afechu, llimpiarúnme disdi güéi 'l nome de Pín el Xordapu, 'l chamane 'l Puchegu Pín el Toípu, que ye lu mesmu que xin me bautizar el cura. —Y'Anxina foi comu xucedióu, pos aquel xigante de pótchin cegaretu, acaidonáu per el bon envidátchar de Pín el Toípu, yera queríu, aponderáu ya respetáu nun solu na miou aldina, senún entoes les oitres de l'arredonda, ya yera tan renomáu aquel pótchin, perque faía couxes qu'enxemás fixérales dalgún burru que tuviexe lus güeyus con bona vista. El pótchín conel bon pexeble refachénduxe nel cheldar qu'auxaba la fame del sou curpu, ya comu yera xoven dientru lu que cueye, féxose un pótchinon cuaxi paicíu a lus de les paráes de xementales. —Un díe 'l sou veicín díxole a Pín qu'andaba la sou pótchuca callentri, ya quei xin le doxaba que la cabriere 'l sou pótchin, Pín que nun algamíe a faer les puches tamén encalducades comu les cheldaba el sou veicín el Puchegu que foi capaz d'escambiaye 'l nome, xin qu'el sou vidayu cuaxi xempre con intelixencia l'allambraba, per ístu arrespondióule axindi: —Comu 'l miou cegaretu pótchin ye xemental de postineira parada, ya nun solu per sou prexencia, xinún perque paez que ten fasta pequenina alma, xin quiés que cubra la tou pótchina tenes qu'apurrime un pexu, ya isu atinde que yes veicín de la porta la teixada, peru a toes les oitres xentes que queran pedime lu mesmu que tou, cobrareyes dous pexetes mái, perque tener na corte descendencía del miou pótchin, ye teñer la meyor xoya de la pótchineria. Conistu queru falate queríu veicín de la porta la teixá, que con la rebaxa que te faigu ben me pués faer una bona propaganda. TRADUCCIÓN.—Desde el día de hoy Pín el Sordo, toda la aldea te llamará Pín el Topo, porque hay que estar tan ciego como este labrante sin arado, para no ver desde principio que este pollino no veía ni gota por ninguno de entrambos ojos. Pín se apeo de su asno sin pronunciar palabra, a la vez que halagaba al pollino, dándole a entender que no estaba enojado con él y asiéndole por el ramal le volvió a atar dentro de su establo, lo desaparejo y le dio un buen brazado de hierba, y sentándose en el pesebre junto a él, comenzó a hablarle de la siguiente forma: —No pienses mi pollino que estoy enojado contigo, porque te encuentras completamente ciego, yo se muy bien que eres un buen pollino, grande, fuerte, sano y entero, como si fueses de la parada de los sementales, por esto, de ahora en adelante, yo seré tus propios ojos y tu harás los mis trabajos, yo te llevaré bien conducido por el ramal y harás los mismos quehaceres de los demás pollinos de la aldea, lo único que no podré será el ajinetarme encima de tu lomo, pero de todos los demás labores, se que no dejarás de hacer ninguno y hasta puede que los realices mejor que el más avispado de tus hermanos de burrería, por está razón te digo, que casi me encuentro contento de haber realizado tu trato con los condenados gitanos, pues por haber hecho tal negocio con ellos, al resultarme tú del todo ciego, mis vecinos me quitaron desde hoy el nombre de Pin el Sordo, desde el mimo momento que el Puchegu me llamó Pín el Topíu, que es lo mismo que si me bautizase el cura de nuevo. —Aquel gigante de ciego pollino, bien dirigido por el inteligente Pín el Topo, con tal precisión realizaba todos sus trabajos, que era querido, aponderado y respetado, no sólo por las gentes de mi aldea, sino en todas las otras que la rodeaban. Y era tan renombrado aquel excepcional pollino, porque hacía cosas que jamás habían sido hechas por ningún otro pollino aunque tuviese los ojos con buena vista, el ciego burro, que siempre tenía el pesebre lleno de buena hierba, que érale para él manjar divino, engordó y se rehizo, al tenor que iba sacando la miseria y el hambre de su cuerpo, y como era aun joven dentro de lo que cabía, se hizo un pollino aún casi mejor que los que tenían de sementales en la cuadra de la parada. —Un día su vecino el Puchego, le dijo a Pín que su pollina andaba en el celo de necesitar semental, y que si le dejaba que su pollino la cubriera. Pín que no alcanzaba el hacer las sátiras tan bien niveladas y agudas como el Puchegu, que fue capaz de cambiarle el nombre de Pín el Sordo por el de Pín el Toípu, si que su pensamiento casi siempre navegante en la inteligencia le alumbró lo siguiente. —Como mi ciego pollino es semental de postinera parada, y no sólo por su gallarda presencia, sino porque tal parece que también tiene una pequeña alma, si tú deseas que cubra a tu pollina, me tienes que pagar por tal servicio un duro, y esto a ti que eres vecino de la puerta de casa, pero a todas las demás gentes que quieran pedirme lo mismo que tú, les cobraré dos pesos más, pues tener en el establo una descendencia de mi pollino, es lo mismo que poseer la mayor joya de toda la burrería. Con esto pretendo decirte querido vecino de la puerta casa, y con la rebaja que te estoy haciendo, tú bien me puedes hacer una buena propaganda.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > xitanus

  • 20 por

    prep.
    1 because of (causa).
    por mí no te preocupes don't worry about me
    ¿por qué? why?
    ¿por qué lo dijo? why did she say it?
    ¿por qué no vienes? why don't you come?
    ¿por? (informal) why?
    se enfadó por tu comportamiento she got angry because of your behavior
    lo hizo por amor he did it out of o for love
    2 (in order) to.
    lo hizo por complacerte he did it to please you
    lo hice por ella I did it for her
    3 by (medio, modo, agente).
    por mensajero/fax/teléfono by courier/fax/telephone
    estuvimos hablando por teléfono we were talking on the phone
    por escrito in writing
    lo cogieron por el brazo they took him by the arm
    el récord fue batido por el atleta the record was broken by the athlete
    4 through.
    vamos por aquí/allí let's go this/that way
    iba paseando por el bosque/la calle she was walking through the forest/along the street
    pasar por la aduana to go through customs
    5 for (a cambio de, en lugar de).
    lo ha comprado por poco dinero she bought it for very little
    cambió el coche por la moto he exchanged his car for a motorbike
    él lo hará por mí he'll do it for me
    6 per.
    mil unidades por semana a thousand units a o per week
    uno por uno one by one
    20 kms por hora 20 km an o per hour
    7 for.
    baja por tabaco go down to the shops for some cigarettes, go down to get some cigarettes
    a por for
    vino a por las entradas she came for the tickets
    8 times, multiplied by.
    * * *
    1 (gen) for
    2 (a través de) through, by
    3 (calle, carretera) along, down, up
    íbamos por la calle cuando... we were walking along the street when...
    4 (lugar aproximado) in, near, round
    5 (causa) because of
    6 (tiempo) at, for
    7 (medio) by
    10 (tras) by
    12 (a favor de) for, in favour of, US in favor of
    14 (en lugar de) instead of, in the place of
    15 (multiplicado por) times, multiplied by
    tres por cuatro, doce three fours are twelve, three times four is twelve
    16 por adjective que no matter how adjective
    por caro que sea, lo voy a comprar no matter how expensive it is I'm going to buy it
    por viejo que parezca funciona even though it looks old, it still works
    \
    estar por + inf (a punto de) to be on the point of + - ing
    estar por hacer to remain to be done, not to have been done yet
    por aquí around here
    por lo tanto therefore
    por lo visto apparently
    por más que + subjuntivo however much, no matter how much
    por mucho que + subjuntivo however much, no matter how much
    por mí as far as I am concerned
    ¿por qué? why?
    por supuesto of course
    por tanto therefore, so
    * * *
    prep.
    1) for
    3) by
    7) per
    8) from
    * * *
    PREPOSICIÓN
    1) [causa]
    a) + sustantivo because of

    nos encontramos por casualidadwe met by chance

    lo hago por gustoI do it because I like to

    por temor a — for fear of

    b) + infin
    c) + adj
    2) [objetivo]
    a) + sustantivo for
    b) + infin

    por no llegar tarde — so as not to arrive late, in order not to be late

    3) (=en favor, defensa de) for

    hazlo por mí — do it for me, do it for my sake

    4) [elección]
    5) [evidencia] judging by, judging from

    por lo que dicenjudging by o from what they say

    por la cara que pone no debe de gustarlejudging by o from his face I don't think he likes it

    por las señas no piensa hacerlo — apparently he's not intending to do it, it doesn't seem like he's intending to do it

    6) [medio]

    por correoby post

    por marby sea

    hablar por señasto use sign language

    7) [agente] by

    "dirigido por" — "directed by"

    8) [modo] by

    por orden alfabético — in alphabetical order

    9) [lugar]

    ¿por dónde? — which way?

    10) [aproximación]

    por aquí cercanear o around here

    por la feriaround about o around carnival time

    11) [tiempo]
    12) [duración] for
    13) [sustitución, intercambio] (=a cambio de) for; (=en lugar de) instead of
    14) [representación]

    interceder por algn — to intercede on sb's behalf, intercede for sb

    vino por su jefehe came instead of o in place of his boss

    15) [distribución]

    80km por hora80km per o an hour

    tres dólares por persona — three dollars each, three dollars per person

    16) [en multiplicaciones]

    cinco por tres, quince — five times three is fifteen, five threes are fifteen

    17) (=en cuanto a)

    por mí no hay inconvenientethat's fine as o so far as I'm concerned

    por mí, que se vaya — as o so far as I'm concerned he can go, for all I care he can go

    por mí, como si quieres pasar una semana sin comer — I don't care if you want to go for a week without eating

    si por mi fuera, tú estarías trabajando — if it were o was down to me, you'd be working

    18) (=como)

    tomar a algn por esposo/esposa — to take sb to be one's husband/wife

    le tienen por tontothey think he's stupid

    19) [concesión]
    + subjun

    por mucho que lo quisieran — however much they would like to, much as they would like to

    por más que lo intenteno matter how o however hard I try, try as I might

    20) [acción inacabada]
    + infin
    21) ir (a) por algo/algn (=en busca de) to go and get sth/sb

    voy a por él[a buscarle] I'll go and get him; [a atacarle] I'm going to get him

    solo van a por las pelas* they're only in it for the money

    ¡a por ellos! — get them!

    22) [en preguntas]
    por qué why

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    ¿por? * why (do you ask)?
    * * *
    1) ( en relaciones causales) because of

    por falta de dinerobecause of o owing to lack of money

    si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...

    por + inf — for -ing

    2) ( según)

    por lo que parece... — it seems o it would seem...

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    por si — in case; acaso, mosca II

    por más que me esfuerzohowever hard o no matter how hard I try

    por (muy) fácil que seahowever easy o no matter how easy it is

    5)

    colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height

    por avión/barco/carretera — by air/sea/road

    me enteré por un amigoI heard from o through a friend

    c) (Educ) from
    6)

    cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class

    uno por uno — one by one; ciento II

    tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve

    7)
    a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) for
    b) ( como)

    ¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?

    9) (expresando finalidad, objetivo)

    por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her

    por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him

    10) (indicando consideración, favor) for
    11) (indicando inclinación, elección)

    salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread

    por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes

    por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean

    15) (esp AmL)

    estar por + inf — ( estar a punto de)

    16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)

    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?

    ¿por dónde has venido? — which way did you come?

    ¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?

    17)

    ¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?

    ¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?

    por todos lados or por todas partes — everywhere

    voy por la página 15I'm up to o I'm on page 15

    pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc

    por aquella época or por aquel entonces — at that time

    19) (Esp) ( indicando una ocasión) for
    20) ( durante) for

    por el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche

    * * *
    = across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.
    Ex. This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.
    Ex. This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.
    Ex. I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.
    Ex. This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.
    Ex. A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.
    Ex. Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.
    Ex. Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.
    Ex. The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.
    Ex. There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.
    Ex. Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.
    Ex. Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.
    Ex. AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.
    Ex. Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.
    Ex. The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.
    Ex. 4 days times 30 cents per day = 120 cents.
    Ex. One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.
    Ex. Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.
    Ex. Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.
    Ex. But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.
    Ex. This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.
    ----
    * actuar por impulso = act on + impulse.
    * aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).
    * aunque por otro lado = but otherwise.
    * búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.
    * coger por sorpresa = catch out.
    * Día + por la tarde = late + Día.
    * digamos por ejemplo = let us say.
    * dominar por completo = sweep + the board.
    * encontrar por casualidad = come across.
    * encuadernación por encargo = bespoke binding.
    * error por omisión = omission failure.
    * estar por delante de = be ahead of.
    * hecho por encargo = bespoke.
    * introducir por primera vez = pioneer.
    * leer por encima = browse.
    * llamar por teléfono = call up.
    * muy por encima de todo = over and above all.
    * Nombre + por primera vez = Nombre + ever.
    * ordenado por fecha = in date order.
    * pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.
    * pongamos por ejemplo = let us say.
    * por accidente = accidentally.
    * por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].
    * por ahí = out there.
    * por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.
    * por ahora todo va bien = so far, so good.
    * por alguna razón = for some reason, for whatever reason.
    * por algún motivo = for whatever reason.
    * por algún tiempo = for sometime.
    * por allí = nearby [near-by].
    * por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por analogía = by analogy.
    * por anticipado = in advance (of).
    * por antonomasia = quintessential, unique.
    * por añadidura = in addition (to), on top of everything else.
    * por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.
    * por aquí = around here, nearby [near-by], round here.
    * por aquí y por allí = hanging about.
    * por así decir = as it were.
    * por boca de = by word of mouth.
    * por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por cabeza = per person.
    * por cable = wireline, corded.
    * por caminos apartados = off-road.
    * por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.
    * por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.
    * por coincidencia = by coincidence.
    * por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por completo = fully.
    * por confirmar = to be announced, to be confirmed.
    * por consideración a = out of respect for.
    * por consideración a = out of consideration for.
    * por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.
    * por contra = in contrast.
    * por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por correo = by post, mailed.
    * por cortesía de = courtesy of.
    * por cualquier motivo = for whatever reason.
    * por cualquier razón = for whatever reason.
    * por cuanto que = because.
    * por cuenta ajena = vicariously.
    * por cuenta de uno = privately.
    * por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.
    * por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.
    * por curiosidad = out of curiosity.
    * por debajo de = below, beneath, underneath.
    * por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.
    * por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por debajo de la media = sub-par, below-average.
    * por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.
    * por debajo de lo normal = below-normal.
    * por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].
    * por debajo del peso nomral = underweight.
    * por décadas = ten-yearly.
    * por decidir = to be decided.
    * por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.
    * por decirlo de alguna manera = so to speak.
    * por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.
    * por decisión propia = by choice.
    * por defecto = by default, default.
    * por deferencia a = in deference to.
    * por definición = by definition.
    * por delante = ahead.
    * por delante de = ahead of.
    * por delante de la competencia = ahead of the game.
    * por delante y por detrás = front and back.
    * por dentro = inwardly.
    * por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.
    * por despecho = spitefully, out of spite.
    * ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.
    * ¡por Dios! = for crying out loud!.
    * por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.
    * por divertirse = for kicks.
    * por doquier = all around.
    * por dos años = two-year.
    * por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.
    * por (el) amor a = for the love of.
    * ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.
    * por el bien del saber = for knowledge's sake.
    * por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.
    * por el cual = whereby, whereupon.
    * por el detalle = for detail.
    * por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.
    * por el día o por la noche = day or night.
    * por el día y por la noche = day and night, night and day.
    * por elección propia = by choice.
    * por el gobierno = governmentally + Adjetivo.
    * por el gobierno federal = federally.
    * por el hecho de que = because of the fact that.
    * por el hombre = humanly.
    * por ello = on this basis, on that basis, accordingly.
    * por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.
    * por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.
    * por el modo = by the way.
    * por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.
    * por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.
    * por el que se puede cobrar = chargeable.
    * por el receptor = at the receiving end.
    * por el sexo = gendered.
    * por encargo = custom, bespoke.
    * por encima = overhead, cursorily.
    * por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.
    * por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * por encima de eso = beyond that.
    * por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * por encima de la media = above average.
    * por encima de la tierra = aboveground.
    * por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda razón = beyond reason.
    * por encima de toda sospecha = above suspicion.
    * por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.
    * por ende = thereby, accordingly, therefore.
    * por enfado = out of anger.
    * por enojo = out of anger.
    * por error = by mistake.
    * por esa razón = thereby, for that reason.
    * por escrito = in writing, in print, written.
    * por eso = on that score, therefore.
    * por eso que = hence.
    * por esta razón = for this reason.
    * por esta única razón = for this reason alone.
    * por este motivo = for this reason.
    * por esto = thus, accordingly, therefore.
    * por etapas = staged.
    * por excelencia = par excellence, quintessential, unique.
    * por exceso = excessively, to excess.
    * por explotar = untapped.
    * por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.
    * por extensión = by extension.
    * por extenso = in full, at length.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * por fases = staged.
    * por favor = please.
    * por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].
    * por fin = at length, at last, finally, at long last.
    * por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).
    * por frustración = out of frustration.
    * por fuera = outwardly, outwardly.
    * por grupos = in batches.
    * por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por hora = hourly.
    * por horas = on an hourly basis.
    * por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).
    * por imitación = copycat.
    * por incremento gradual = incremental.
    * por incrementos graduales = incrementally.
    * por individuo = per capita, per person.
    * por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.
    * por instinto = instinctively.
    * por interés = out of interest.
    * por interés personal = self-interested.
    * por investigar = unresearched.
    * por invitación = invitational.
    * por invitación de = at the invitation of.
    * por la borda = overboard.
    * por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.
    * por la forma = by the way.
    * por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * por la fuerza = forcibly.
    * por la mala fortuna = by ill fate.
    * por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.
    * por la manera = by the way.
    * por la mañana = in the morning.
    * por la mañana y por la noche = morning and night.
    * por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.
    * por la posibilidad de = at the prospect of.
    * por la presente = hereby.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * por la sencilla razón = for no other reason.
    * por las nubes = soaring.
    * por la tarde = in the evening.
    * por ley = mandated.
    * por libre = freelance.
    * por línea telefónica = over the telephone line.
    * por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.
    * por lo pronto = for the time being.
    * por lo que = so.
    * por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.
    * por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.
    * por lo que dicen todos = by all accounts.
    * por lo que es = in + Posesivo + own right.
    * por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.
    * ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.
    * por lo que se refiere a = moving on to.
    * por lo que son = in + Posesivo + own right.
    * por lo que yo sé = to the best of my knowledge.
    * por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.
    * por los siguientes motivos = on the following counts.
    * por los suelos = in tatters.
    * por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por lo visto = apparently, apparently.
    * por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.
    * por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.
    * por mal camino = astray.
    * por más que lo intento = for the life of me.
    * por materias = subject-based, topically.
    * por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.
    * por medio = out of.
    * por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.
    * por medio de isótopos = isotopically.
    * por medio de otro(s) = by proxy.
    * por medio de una agencia = on a bureau basis.
    * por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.
    * por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar unos pocos = just to name a few.
    * por menús = menu-driven.
    * por méritos = meritorious.
    * por mes = per month.
    * por miedo de = for fear of/that.
    * por millones = in the millions, by the millions.
    * por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.
    * por motivo de = in the interest(s) of.
    * por motivos de = for the sake of, on grounds.
    * por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.
    * por muchas razones = in many ways.
    * por mucho que lo intento = for the life of me.
    * por mucho tiempo = for long, for long periods of time.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.
    * por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.
    * por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.
    * por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.
    * por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.
    * por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.
    * por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada or casi nada = at little or no extra cost.
    * por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.
    * por necesidad = of necessity, out of necessity.
    * por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.
    * por no decir algo peor = to put it mildly.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por no decir nunca = if ever.
    * por no decir otra cosa peor = to say the least.
    * por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.
    * por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.
    * por no mencionar = not to mention.
    * por norma = as a rule.
    * por + Número + cosas = on + Número + counts.
    * por orden de = mandated.
    * por orden del congreso = congressionally mandated.
    * por orden de llegada = on a first come first served basis.
    * por orden numérico = in numerical order.
    * por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.
    * por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.
    * por parejas = in pairs.
    * por parte de = on the part of.
    * por parte de uno = on + Posesivo + part.
    * por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por pereza = lazily.
    * por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.
    * por persona = per person.
    * por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por poderes = by proxy.
    * por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.
    * por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.
    * por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.
    * por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.
    * por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.
    * por principio = on principle.
    * por principios = as a matter of principle.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.
    * por propia iniciativa = self-directed.
    * por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.
    * por pura diversión = for kicks.
    * por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por qué = why.
    * por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.
    * por razones de = for the sake of.
    * por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.
    * por razones éticas = on moral grounds.
    * por razones morales = on moral grounds.
    * por razones personales = for personal reasons.
    * por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.
    * por rencor = out of spite.
    * por respeto a = out of respect for, out of consideration for.
    * por rumores = grapevine.
    * por rutina = routinely.
    * por sacos = by the sackful.
    * por satélite = satellite-based.
    * por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.
    * por seguridad = for safety reasons.
    * por semana = per week.
    * por separado = at different times, in isolation, separately, singly.
    * por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.
    * por sexo = along gender lines.
    * por si = in the chance that.
    * por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.
    * por si casualidad = in the chance that.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.
    * por si las moscas = just in case, on spec.
    * por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.
    * por sí mismos = in themselves.
    * por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.
    * por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].
    * por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.
    * por sí solos = by themselves, in themselves.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * por sorpresa = unawares.
    * por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.
    * por suerte = luckily, fortunately, happily.
    * por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.
    * por su naturaleza = by + Posesivo + nature.
    * por su papel = in its role.
    * por su parte = in + Posesivo + own right.
    * por su propia voluntad = of its own accord.
    * por su propio derecho = in + Posesivo + own right.
    * por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.
    * ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.
    * por suscripción = subscriber + Nombre.
    * por su volatilidad = mercurially.
    * por su volubilidad = mercurially.
    * por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.
    * por temas = topically.
    * por temor a = for fear of/that.
    * por temor a represalias = under duress.
    * por término medio = on average.
    * por toda la ciudad = citywide [city-wide].
    * por toda la Internet = Internet-wide.
    * por toda la nación = nationwide [nation-wide].
    * por toda la provincia = province-wide.
    * por toda la vida = lifetime [life-time].
    * por todas las instituciones oficiales = government-wide.
    * por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.
    * por toda una vida = lifetime [life-time].
    * por todo = all over, throughout, all the way through.
    * por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].
    * por todo el continente = continent-wide.
    * por todo el distrito = district-wide [districtwide].
    * por todo el gobierno = government-wide.
    * por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.
    * por todo el planeta = across the planet, planet-wide.
    * por todo el servicio = service-wide.
    * por todo lo alto = grandly, on a grand scale.
    * por todo + Lugar = up and down + Lugar.
    * por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.
    * por todos conocido = well-known.
    * por todos lados = left, right and centre, far and wide.
    * por todos los medios = by all means.
    * por todos sitios = everywhere.
    * por triplicado = in triplicate.
    * por trueque = in kind.
    * por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * por una lado... por otro = at one end... at the other.
    * por unanimidad = unanimously.
    * por una parte = on the one hand, on the one side.
    * por un gran margen = by a huge margin.
    * por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.
    * por unidad = per unit.
    * por un lado = for one, on the one hand, on the one side.
    * por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.
    * por un momento = for a moment.
    * por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.
    * por unos momentos = for a few moments, for a short time.
    * por uno solo = solo.
    * por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.
    * por un tiempo = for a time.
    * por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.
    * por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.
    * por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.
    * por varios motivos = for a number of reasons.
    * por venganza = out of spite.
    * por voluntad propia = voluntarily.
    * quedar por ver = remain + to be seen.
    * tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.
    * transporte por tierra = land transport.
    * utilizar por primera vez = pioneer.
    * venta al por mayor = wholesaling.
    * * *
    1) ( en relaciones causales) because of

    por falta de dinerobecause of o owing to lack of money

    si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...

    por + inf — for -ing

    2) ( según)

    por lo que parece... — it seems o it would seem...

    ¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?

    por si — in case; acaso, mosca II

    por más que me esfuerzohowever hard o no matter how hard I try

    por (muy) fácil que seahowever easy o no matter how easy it is

    5)

    colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height

    por avión/barco/carretera — by air/sea/road

    me enteré por un amigoI heard from o through a friend

    c) (Educ) from
    6)

    cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class

    uno por uno — one by one; ciento II

    tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve

    7)
    a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) for
    b) ( como)

    ¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?

    9) (expresando finalidad, objetivo)

    por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her

    por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him

    10) (indicando consideración, favor) for
    11) (indicando inclinación, elección)

    salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread

    por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes

    por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean

    15) (esp AmL)

    estar por + inf — ( estar a punto de)

    16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)

    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?

    ¿por dónde has venido? — which way did you come?

    ¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?

    17)

    ¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?

    ¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?

    por todos lados or por todas partes — everywhere

    voy por la página 15I'm up to o I'm on page 15

    pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc

    por aquella época or por aquel entonces — at that time

    19) (Esp) ( indicando una ocasión) for
    20) ( durante) for

    por el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche

    * * *
    = across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.

    Ex: This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.

    Ex: This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.
    Ex: I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.
    Ex: This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.
    Ex: A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.
    Ex: Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.
    Ex: Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.
    Ex: The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.
    Ex: There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.
    Ex: Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.
    Ex: Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.
    Ex: AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.
    Ex: Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.
    Ex: The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.
    Ex: 4 days times 30 cents per day = 120 cents.
    Ex: One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.
    Ex: Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.
    Ex: Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.
    Ex: But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.
    Ex: This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.
    * actuar por impulso = act on + impulse.
    * aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).
    * aunque por otro lado = but otherwise.
    * búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.
    * coger por sorpresa = catch out.
    * Día + por la tarde = late + Día.
    * digamos por ejemplo = let us say.
    * dominar por completo = sweep + the board.
    * encontrar por casualidad = come across.
    * encuadernación por encargo = bespoke binding.
    * error por omisión = omission failure.
    * estar por delante de = be ahead of.
    * hecho por encargo = bespoke.
    * introducir por primera vez = pioneer.
    * leer por encima = browse.
    * llamar por teléfono = call up.
    * muy por encima de todo = over and above all.
    * Nombre + por primera vez = Nombre + ever.
    * ordenado por fecha = in date order.
    * pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.
    * pongamos por ejemplo = let us say.
    * por accidente = accidentally.
    * por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].
    * por ahí = out there.
    * por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.
    * por ahora todo va bien = so far, so good.
    * por alguna razón = for some reason, for whatever reason.
    * por algún motivo = for whatever reason.
    * por algún tiempo = for sometime.
    * por allí = nearby [near-by].
    * por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por analogía = by analogy.
    * por anticipado = in advance (of).
    * por antonomasia = quintessential, unique.
    * por añadidura = in addition (to), on top of everything else.
    * por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.
    * por aquí = around here, nearby [near-by], round here.
    * por aquí y por allí = hanging about.
    * por así decir = as it were.
    * por boca de = by word of mouth.
    * por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.
    * por buena dirección = a step in the right direction.
    * por buen camino = a step in the right direction.
    * por cabeza = per person.
    * por cable = wireline, corded.
    * por caminos apartados = off-road.
    * por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.
    * por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.
    * por ciento = per cent [percent] (%).
    * por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.
    * por coincidencia = by coincidence.
    * por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por completo = fully.
    * por confirmar = to be announced, to be confirmed.
    * por consideración a = out of respect for.
    * por consideración a = out of consideration for.
    * por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.
    * por contra = in contrast.
    * por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.
    * por correo = by post, mailed.
    * por cortesía de = courtesy of.
    * por cualquier motivo = for whatever reason.
    * por cualquier razón = for whatever reason.
    * por cuanto que = because.
    * por cuenta ajena = vicariously.
    * por cuenta de uno = privately.
    * por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.
    * por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.
    * por curiosidad = out of curiosity.
    * por debajo de = below, beneath, underneath.
    * por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.
    * por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.
    * por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.
    * por debajo de la media = sub-par, below-average.
    * por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.
    * por debajo de lo normal = below-normal.
    * por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].
    * por debajo del peso nomral = underweight.
    * por décadas = ten-yearly.
    * por decidir = to be decided.
    * por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.
    * por decirlo de alguna manera = so to speak.
    * por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.
    * por decisión propia = by choice.
    * por defecto = by default, default.
    * por deferencia a = in deference to.
    * por definición = by definition.
    * por delante = ahead.
    * por delante de = ahead of.
    * por delante de la competencia = ahead of the game.
    * por delante y por detrás = front and back.
    * por dentro = inwardly.
    * por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.
    * por despecho = spitefully, out of spite.
    * ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.
    * ¡por Dios! = for crying out loud!.
    * por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.
    * por divertirse = for kicks.
    * por doquier = all around.
    * por dos años = two-year.
    * por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.
    * por (el) amor a = for the love of.
    * ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.
    * por el bien del saber = for knowledge's sake.
    * por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.
    * por el cual = whereby, whereupon.
    * por el detalle = for detail.
    * por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.
    * por el día o por la noche = day or night.
    * por el día y por la noche = day and night, night and day.
    * por elección propia = by choice.
    * por el gobierno = governmentally + Adjetivo.
    * por el gobierno federal = federally.
    * por el hecho de que = because of the fact that.
    * por el hombre = humanly.
    * por ello = on this basis, on that basis, accordingly.
    * por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.
    * por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.
    * por el modo = by the way.
    * por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.
    * por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.
    * por el que se puede cobrar = chargeable.
    * por el receptor = at the receiving end.
    * por el sexo = gendered.
    * por encargo = custom, bespoke.
    * por encima = overhead, cursorily.
    * por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.
    * por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.
    * por encima de eso = beyond that.
    * por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.
    * por encima de la media = above average.
    * por encima de la tierra = aboveground.
    * por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.
    * por encima de toda razón = beyond reason.
    * por encima de toda sospecha = above suspicion.
    * por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.
    * por ende = thereby, accordingly, therefore.
    * por enfado = out of anger.
    * por enojo = out of anger.
    * por error = by mistake.
    * por esa razón = thereby, for that reason.
    * por escrito = in writing, in print, written.
    * por eso = on that score, therefore.
    * por eso que = hence.
    * por esta razón = for this reason.
    * por esta única razón = for this reason alone.
    * por este motivo = for this reason.
    * por esto = thus, accordingly, therefore.
    * por etapas = staged.
    * por excelencia = par excellence, quintessential, unique.
    * por exceso = excessively, to excess.
    * por explotar = untapped.
    * por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.
    * por extensión = by extension.
    * por extenso = in full, at length.
    * por falta de = for want of, for lack of.
    * por fases = staged.
    * por favor = please.
    * por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].
    * por fin = at length, at last, finally, at long last.
    * por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).
    * por frustración = out of frustration.
    * por fuera = outwardly, outwardly.
    * por grupos = in batches.
    * por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por hora = hourly.
    * por horas = on an hourly basis.
    * por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).
    * por imitación = copycat.
    * por incremento gradual = incremental.
    * por incrementos graduales = incrementally.
    * por individuo = per capita, per person.
    * por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.
    * por instinto = instinctively.
    * por interés = out of interest.
    * por interés personal = self-interested.
    * por investigar = unresearched.
    * por invitación = invitational.
    * por invitación de = at the invitation of.
    * por la borda = overboard.
    * por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.
    * por la forma = by the way.
    * por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.
    * por la fuerza = forcibly.
    * por la mala fortuna = by ill fate.
    * por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.
    * por la manera = by the way.
    * por la mañana = in the morning.
    * por la mañana y por la noche = morning and night.
    * por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.
    * por la posibilidad de = at the prospect of.
    * por la presente = hereby.
    * por las buenas o por las malas = by hook or by crook.
    * por la sencilla razón = for no other reason.
    * por las nubes = soaring.
    * por la tarde = in the evening.
    * por ley = mandated.
    * por libre = freelance.
    * por línea telefónica = over the telephone line.
    * por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.
    * por lo pronto = for the time being.
    * por lo que = so.
    * por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.
    * por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.
    * por lo que dicen todos = by all accounts.
    * por lo que es = in + Posesivo + own right.
    * por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.
    * ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.
    * por lo que se refiere a = moving on to.
    * por lo que son = in + Posesivo + own right.
    * por lo que yo sé = to the best of my knowledge.
    * por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.
    * por los siguientes motivos = on the following counts.
    * por los suelos = in tatters.
    * por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por lo visto = apparently, apparently.
    * por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.
    * por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.
    * por mal camino = astray.
    * por más que lo intento = for the life of me.
    * por materias = subject-based, topically.
    * por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.
    * por medio = out of.
    * por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.
    * por medio de isótopos = isotopically.
    * por medio de otro(s) = by proxy.
    * por medio de una agencia = on a bureau basis.
    * por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.
    * por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.
    * por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por mencionar unos pocos = just to name a few.
    * por menús = menu-driven.
    * por méritos = meritorious.
    * por mes = per month.
    * por miedo de = for fear of/that.
    * por millones = in the millions, by the millions.
    * por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.
    * por motivo de = in the interest(s) of.
    * por motivos de = for the sake of, on grounds.
    * por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.
    * por muchas razones = in many ways.
    * por mucho que lo intento = for the life of me.
    * por mucho tiempo = for long, for long periods of time.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.
    * por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.
    * por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.
    * por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.
    * por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.
    * por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.
    * por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.
    * por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.
    * por nada = for nothing.
    * por nada del mundo = for the life of me.
    * por nada or casi nada = at little or no extra cost.
    * por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.
    * por necesidad = of necessity, out of necessity.
    * por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.
    * por no decir algo peor = to put it mildly.
    * por no decir nada de = to say nothing of.
    * por no decir nunca = if ever.
    * por no decir otra cosa peor = to say the least.
    * por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.
    * por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.
    * por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.
    * por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.
    * por no mencionar = not to mention.
    * por norma = as a rule.
    * por + Número + cosas = on + Número + counts.
    * por orden de = mandated.
    * por orden del congreso = congressionally mandated.
    * por orden de llegada = on a first come first served basis.
    * por orden numérico = in numerical order.
    * por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.
    * por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.
    * por parejas = in pairs.
    * por parte de = on the part of.
    * por parte de uno = on + Posesivo + part.
    * por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por pereza = lazily.
    * por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.
    * por persona = per person.
    * por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por poco dinero = cheaply.
    * por poco o nada = at little or no extra cost.
    * por poderes = by proxy.
    * por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.
    * por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.
    * por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.
    * por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.
    * por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.
    * por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.
    * por principio = on principle.
    * por principios = as a matter of principle.
    * por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.
    * por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.
    * por propia iniciativa = self-directed.
    * por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.
    * por pura diversión = for kicks.
    * por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.
    * por qué = why.
    * por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.
    * por razones de = for the sake of.
    * por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.
    * por razones éticas = on moral grounds.
    * por razones morales = on moral grounds.
    * por razones personales = for personal reasons.
    * por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.
    * por rencor = out of spite.
    * por respeto a = out of respect for, out of consideration for.
    * por rumores = grapevine.
    * por rutina = routinely.
    * por sacos = by the sackful.
    * por satélite = satellite-based.
    * por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.
    * por seguridad = for safety reasons.
    * por semana = per week.
    * por separado = at different times, in isolation, separately, singly.
    * por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.
    * por sexo = along gender lines.
    * por si = in the chance that.
    * por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.
    * por si casualidad = in the chance that.
    * por si era poco = for good measure.
    * por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.
    * por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.
    * por si las moscas = just in case, on spec.
    * por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.
    * por sí mismos = in themselves.
    * por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.
    * por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].
    * por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.
    * por sí solos = by themselves, in themselves.
    * por si + tener + suerte = on spec.
    * por sorpresa = unawares.
    * por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.
    * por suerte = luckily, fortunately, happily.
    * por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.
    * por su naturaleza = by + Posesivo + nature.
    * por su papel = in its role.
    * por su parte = in + Posesivo + own right.
    * por su propia voluntad = of its own accord.
    * por su propio derecho = in + Posesivo + own right.
    * por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.
    * ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.
    * por suscripción = subscriber + Nombre.
    * por su volatilidad = mercurially.
    * por su volubilidad = mercurially.
    * por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.
    * por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.
    * por temas = topically.
    * por temor a = for fear of/that.
    * por temor a represalias = under duress.
    * por término medio = on average.
    * por toda la ciudad = citywide [city-wide].
    * por toda la Internet = Internet-wide.
    * por toda la nación = nationwide [nation-wide].
    * por toda la provincia = province-wide.
    * por toda la vida = lifetime [life-time].
    * por todas las instituciones oficiales = government-wide.
    * por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.
    * por toda una vida = lifetime [life-time].
    * por todo = all over, throughout, all the way through.
    * por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].
    * por todo el continente = continent-wide.
    * por todo el distrito = district-wide [districtwide].
    * por todo el gobierno = government-wide.
    * por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.
    * por todo el planeta = across the planet, planet-wide.
    * por todo el servicio = service-wide.
    * por todo lo alto = grandly, on a grand scale.
    * por todo + Lugar = up and down + Lugar.
    * por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.
    * por todos conocido = well-known.
    * por todos lados = left, right and centre, far and wide.
    * por todos los medios = by all means.
    * por todos sitios = everywhere.
    * por triplicado = in triplicate.
    * por trueque = in kind.
    * por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.
    * por última vez = for the last time, one last time.
    * por último = finally, last, lastly, ultimately.
    * por último pero no menos importante = last but not least.
    * por una lado... por otro = at one end... at the other.
    * por unanimidad = unanimously.
    * por una parte = on the one hand, on the one side.
    * por un gran margen = by a huge margin.
    * por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.
    * por unidad = per unit.
    * por un lado = for one, on the one hand, on the one side.
    * por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.
    * por un momento = for a moment.
    * por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.
    * por unos momentos = for a few moments, for a short time.
    * por uno solo = solo.
    * por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.
    * por un tiempo = for a time.
    * por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.
    * por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.
    * por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.
    * por varios motivos = for a number of reasons.
    * por venganza = out of spite.
    * por voluntad propia = voluntarily.
    * quedar por ver = remain + to be seen.
    * tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.
    * transporte por tierra = land transport.
    * utilizar por primera vez = pioneer.
    * venta al por mayor = wholesaling.

    * * *
    A en relaciones causales
    B según
    C ¿por qué?
    D en locuciones
    E en expresiones concesivas
    F
    1 en expresiones de modo
    2 indicando el medio
    3 Educación
    G
    1 en relaciones de proporción
    2 en multiplicaciones
    H
    1 en relaciones de sustitución etc
    2 por ejemplo
    I como
    A al expresar finalidad, objetivo
    B indicando consideración, favor
    C indicando inclinación, elección
    D en busca de
    E en lo que respecta a
    F indicando una situación pendiente
    G estar por
    A indicando lugar de acceso, salida
    B
    C expresando lugar determinado
    D indicando extensión
    A expresando tiempo aproximado
    B indicando una ocasión
    C durante
    he puesto esto aquí por el gato I've put this here because of the cat
    nunca se lo dijo por miedo a perderla he never told her out of fear of losing her o because he was afraid of losing her
    eso te pasa por crédulo that's what you get for being (so) gullible
    lo conseguimos por él we got it thanks to him
    ella es así por naturaleza she's like that by nature
    lo hace por necesidad he does it out of necessity
    no se acabó por falta de dinero it wasn't finished for o because of o owing to lack of money
    el final no por conocido me resulta menos triste knowing how it ends doesn't make it any less sad
    por su alto contenido en proteínas because of o owing to its high protein content
    tanto por su precio como por su practicidad both for its price and its practical design
    fue por eso por lo que no te llamé or fue por eso que no te llamé that was the reason o that was why I didn't call you
    precisamente por eso no dije nada that's precisely why I didn't say anything
    la muerte se produjo por asfixia he suffocated, death was caused by suffocation ( frml)
    éste serviría si no fuera por el color this one would do if it weren't for the color
    fue elogiado por su excelente actuación he was praised for his excellent performance
    por + INF for -ING
    me pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to me
    B (según) from
    por lo que he oído from what I've heard
    por lo que parece no va a volver it seems o it would seem he's not coming back
    por mi experiencia diría que … from my experience, I would say that …
    C ( fam):
    ¿por? why?
    ¿con quién vas? — con Daniel ¿por? who are you going with? — with Daniel, why? o why do you want to know?
    ¿por qué lloras? why are you crying?
    ¿por qué no vienes a almorzar a casa? why don't you come to my house for lunch?
    por si in case
    llévate una muda, por si tuvieras que quedarte take a change of clothes (just) in case you have to stay
    acaso, mosca2 (↑ mosca (2))
    por más que me esfuerzo me sigue saliendo mal no matter how hard I try o however hard I try, I still can't get it right
    (+ subj): por (muy) fácil que se lo pongan, no creo que lo sepa hacer however easy o no matter how easy they make it for him I don't think he'll be able to do it
    F
    1
    (en expresiones de modo): clasifícalos por tamaño classify them according to size o by size
    colóquense por orden de altura line up in order of height
    por adelantado in advance
    por escrito in writing
    2
    (indicando el medio): se lo comunicaron por teléfono they told him over the phone
    lo dijeron por la radio they said it on the radio
    lo mandaron por avión/barco they sent it by air/sea
    por carretera by road
    la conocí por la voz I recognized the o her voice, I recognized her by her voice
    me enteré por un amigo I heard from o through a friend
    lo intenté por todos los medios I tried everything possible o every possible way
    es doctor honoris causa por Oxford he has an honorary doctorate from Oxford
    un graduado en ciencias políticas por la universidad de Granada a graduate in political science from the university of Granada
    G
    1
    (en relaciones de proporción): cobra $30 por clase he charges $30 a o per class
    120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hour
    lo venden por metro they sell it by the meter
    tú comes por tres you eat enough for three people
    había un hombre por cada dos mujeres there was one man to every two women
    tiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wide
    ya hemos hecho bastante por hoy we've done enough for today
    los hizo entrar uno por uno she made them come in one by one o one at a time
    examinar un escrito punto por punto to go through a document point by point
    ciento2 (↑ ciento (2))
    (en multiplicaciones): tres por cuatro (son) doce three times four is twelve, three fours are twelve
    H
    1
    (en relaciones de sustitución, intercambio, representación): su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalf
    yo puedo ir por ti I can go for you o in your place
    por toda respuesta se encogió de hombros all he did was shrug his shoulders
    tú podrías pasar por inglesa you could pass as English o for an Englishwoman
    te dan uno nuevo por dos viejos they give you one new one in exchange for two old ones
    es senador por Canarias he's a senator for the Canary Islands
    2
    (como): por ejemplo for example
    ¿acepta usted por esposa a Carmen? do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?
    un lugar frecuentado por muchos famosos a place frequented by many famous people
    se vieron sorprendidos por una tormenta they were caught in a sudden storm
    la ocupación de la fábrica por (parte de) los obreros the occupation of the factory by the workers
    ver tb parte2 f B. (↑ parte (2))
    A
    (al expresar finalidad, objetivo): se estaban peleando por la pelota they were fighting over the ball
    lo hace por el dinero he does it for the money
    te lo digo por tu bien I'm telling you for your own good
    por + INF:
    daría cualquier cosa por verte contento I'd give anything to see you happy
    no entré por no molestar I didn't go in so as not to disturb him o because I didn't want to disturb him
    eso es hablar por hablar that's talking for the sake of talking o for the sake of it
    estaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to him
    recemos por que lleguen a un acuerdo let's pray that they'll come to an agreement
    siguieron luchando por que se hiciera justicia they continued fighting for justice to be done
    B
    (indicando consideración, favor): haría cualquier cosa por ti I'd do anything for you
    intercede por nosotros intercede for us
    por mí no lo hagas don't do it just for me o for my sake
    C
    (indicando inclinación, elección): su amor por la música her love of music
    demostró gran interés por el cuadro he showed great interest in the painting
    no siento nada por él I don't feel anything for him
    opté por no ir I chose not to go
    votó por ella he voted for her
    ¿por la afirmativa? all those in favor?
    se manifestaron por el derecho al aborto they demonstrated for the right to abortion
    estar por algn ( fam); to be crazy about sb
    D
    (en busca de): salió/fue poror ( Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
    E
    (en lo que respecta a): por mí no hay inconveniente I don't mind
    que haga lo que le dé la gana, por mí … let him do what he likes, as far as I'm concerned …
    tengo toda la casa por limpiar I've got the whole house to clean
    estos cambios aún están por hacer these changes have still not been made o are yet to be made
    ver2 vt C 1. (↑ ver (2))
    G
    ( AmL) estar por + INF (estar a punto de): deben de estar por llegar they should be arriving any minute
    la leche está por hervir the milk's about to boil
    A
    (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria): entró por la ventana he came in through the window
    sal por aquí go out this way
    el acceso al edificio es por la calle Lamas you enter the building from Lamas Street
    el piano no va a pasar por la puerta the piano won't go through the door
    se cayó por la escalera he fell down the stairs
    subieron por la ladera este they went up by the east face
    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?
    fuimos por el camino más largo we took the longer route
    no vayas por ahí que te vas a perder don't go that way, you'll get lost
    ¿por dónde has venido? which way did you come?
    ¿puedes pasar por la tintorería? could you call in at o drop by the drycleaner's?
    B
    (expresando lugar indeterminado): está por ahí he's over there somewhere
    ¿por dónde está or queda el restaurante? whereabouts is the restaurant?
    viven por el sur/por mi barrio they live in the south somewhere/around my area
    hace mucho que no lo vemos por aquí we haven't seen him around here for ages
    ¿qué tal te fue por Londres? how did you get on in London?
    C
    (expresando lugar determinado): corta por aquí cut here
    voy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15
    empieza por el principio start at the beginning
    agárralo por el mango hold it by the handle
    D
    (indicando extensión): lo he buscado por todos lados or por todas partes I've looked everywhere for it
    la epidemia se extendió por todo el país the epidemic spread throughout the (whole) country
    estuvimos viajando por el norte de Francia we were traveling around o in the North of France
    fuimos a caminar por la playa we went for a walk along the beach
    pasa un trapo por el piso give the floor a quick wipe
    A
    (expresando tiempo aproximado): por aquella época at that time
    por aquel entonces vivían en Pozuelo at that time they were living in Pozuelo
    sucedió por allá por 1960 it happened some time back around 1960
    me lo regalaron por mi cumpleaños they gave it to me for my birthday
    por Semana Santa pensamos ir a Londres we're thinking of going to London for Easter
    C (durante) for
    por los siglos de los siglos for ever and ever
    no se lo confío ni por un minuto I wouldn't trust him with it for a minute
    puede quedar así por el momento or por ahora it can stay like that for the time being o for now
    ver tb mañana3 (↑ mañana (3)), tarde2 (↑ tarde (2)), noche
    * * *

     

    por preposición
    1 ( causa) because of;
    por falta de dinero because of o owing to lack of money;

    por naturaleza by nature;
    por necesidad out of necessity;
    por eso no dije nada that's why I didn't say anything;
    fue por eso que no te llamé that was why I didn't call you;
    si no fuera por mi hijo … if it wasn't for my son …;
    me pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to me
    2 ( en locs)

    no dijo por qué he didn't say why;
    ¿por qué no vienes conmigo? why don't you come with me?;
    por si in case;
    por si no entiende in case he doesn't understand;
    See Also→ acaso 2, mosca
    3 ( en expresiones concesivas):
    por más que me esfuerzo however hard o no matter how hard I try;

    por (muy) fácil que sea however easy o no matter how easy it is
    4
    a) ( modo):


    por adelantado in advance;
    por escrito in writing
    b) ( medio):


    lo dijeron por la radio they said it on the radio;
    por avión by air;
    la conocí por la voz I recognized her by her voice;
    me enteré por un amigo I heard from o through a friend
    5

    cobra $30 por clase he charges $30 a o per class;

    120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hour;
    por metro/docena by the meter/dozen;
    tú comes por tres you eat enough for three people;
    tiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wide;
    uno por uno one by one;
    See Also→ ciento sustantivo masculino b


    6

    su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalf;

    pasa por inglesa she passes for an Englishwoman
    b) ( como):


    7 ( introduciendo el agente) by;

    1 (finalidad, objetivo):

    lo hace por el dinero he does it for the money;
    no entré por no molestarlo I didn't go in because I didn't want to disturb him;
    por que + subj (here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to him
    2 (indicando inclinación, elección):

    no siento nada por él I don't feel anything for him;
    votó por ella he voted for her
    3 ( en busca de): salió/fue por or (Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
    4 ( en lo que respecta a):
    por mí que haga lo que quiera as far as I'm concerned, he can do what he likes

    5 (esp AmL) estar por + inf ( estar a punto de) to be about to + inf;

    deben (de) estar por llegar they should be arriving any minute
    1
    a) ( lugar):


    sal por aquí go out this way;
    se cayó por la escalera he fell down the stairs;
    ¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?;
    ¿por dónde has venido? which way did you come?;
    está por ahí he's over there somewhere;
    ¿por dónde está el hotel? whereabouts is the hotel?;
    viven por mi barrio they live around my area;
    voy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15;
    empieza por el principio start at the beginning;
    agárralo por el mango hold it by the handle
    b) ( indicando extensión): por todos lados or por todas partes everywhere;

    viajamos por el norte de Francia we traveled around o in the North of France;

    ver tb dentro, fuera, encima, etc
    2 ( tiempo) for;

    por el momento or por ahora for the time being, for now;
    ver tb mañana, tarde, noche
    3 (Esp) ( ocasión) for;

    por preposición
    1 (autoría) by: está escrito por mí, it was written by me
    2 (camino, lugar) through: viajamos por Castilla, we travelled round Castilla
    3 (medio) lo enviaron por avión, they sent it by plane
    me enteré por el periódico, I read about it in the newspaper
    4 (motivo, causa) because of
    por tu culpa, because of you
    (en favor de) for: hazlo por ellos, do it for their sake
    por la libertad, for freedom
    5 (en torno a) por San Juan, near Saint John's Day
    6 (durante) por la mañana/noche, in the morning/at night
    por el momento, for the time being
    7 (a través) entramos por la puerta, we got in through the door
    miramos por la ventana, we looked out (of) the window
    pasamos por la ciudad, we went through the town
    8 (sobre, por encima de) cruzaremos por el puente, we'll cross the bridge
    9 (delante de) paso todos los días por tu casa, I go by your house every day
    10 (a cambio de) for: te doy mi helado por tu yogur, I'll swap you my ice-cream for your yoghurt
    11 (en una distribución, cálculo) por cabeza, a head, per person
    mil pesetas por hora, a thousand pesetas per hour
    dos mil revoluciones por minuto, two thousand revolutions per minute
    12 (en una multiplicación) dos por dos, cuatro, two times two is four
    un diez por ciento, ten per cent
    13 (con infinitivo) in order to, so as to
    trabajar por trabajar, to work for the sake of it
    ♦ Locuciones: por así decirlo, so to speak
    por más/mucho que..., no matter how...
    por qué, why
    ' por' also found in these entries:
    Spanish:
    A
    - abogar
    - abonar
    - abonarse
    - abotargada
    - abotargado
    - abuelo
    - acabar
    - acaso
    - accidente
    - acercarse
    - acertar
    - aclamación
    - acomplejada
    - acomplejado
    - acomplejarse
    - acoquinar
    - acostumbrar
    - actual
    - adelantada
    - adelantado
    - adivinar
    - admitir
    - adoración
    - aérea
    - aéreo
    - afanarse
    - afectada I
    - afectado
    - afición
    - agradecer
    - aguantar
    - ahí
    - ahogada
    - ahogado
    - ahora
    - ahorcarse
    - ahorrar
    - aire
    - alegrarse
    - algo
    - allá
    - allí
    - almacén
    - alquiler
    - alta
    - alto
    - aludida
    - aludido
    - amarga
    English:
    A
    - aback
    - ablaze
    - about
    - above
    - absence
    - absorb
    - accident
    - accidentally
    - acclaim
    - accompany
    - accord
    - accordingly
    - account
    - accustom
    - actual
    - actually
    - add to
    - advocate
    - after
    - afternoon
    - again
    - against
    - air
    - airmail
    - alert
    - allowance
    - alone
    - alphabetically
    - alternately
    - amble
    - amends
    - amok
    - angry
    - annihilate
    - annoy
    - answer for
    - answering service
    - antipathy
    - anxious
    - anywhere
    - apologetic
    - apologize
    - appal
    - appall
    - apparently
    - appearance
    - appease
    - appointment
    - appreciate
    * * *
    por prep
    1. [indica causa] because of;
    llegó tarde por el tráfico she was late because of the traffic;
    lo hizo por amor he did it out of o for love;
    me disculpé por llegar tarde I apologized for arriving late;
    miré dentro por simple curiosidad I looked inside out of pure curiosity;
    accidentes por conducción temeraria accidents caused by reckless driving;
    muertes por enfermedades cardiovasculares deaths from cardiovascular disease;
    no quise llamar por la hora (que era) I didn't want to call because of the time;
    cerrado por vacaciones/reformas [en letrero] closed for holidays/alterations;
    por mí no te preocupes don't worry about me;
    Esp
    fue por eso por lo que tuvimos tantos problemas, Am [m5] fue por eso que tuvimos tantos problemas that's why we had so many problems;
    eso te pasa por (ser tan) generoso that's what you get for being so generous;
    la razón por (la) que dimite the reason (why) she is resigning;
    ¿por qué? why?;
    ¿por qué no vienes? why don't you come?;
    ¿por qué lo preguntas? – por nada why do you ask? – no reason;
    Fam
    ¿por? why?;
    por si in case;
    por si se te olvida in case you forget
    2. [indica indicio]
    por lo que me dices/lo que he oído no debe de ser tan difícil from what you say/what I've heard, it can't be that difficult;
    por lo que tengo entendido, viven juntos as I understand it, they live together, my understanding is that they live together;
    por lo visto, por lo que se ve apparently
    3. [indica finalidad] (antes de infinitivo) (in order) to;
    * * *
    prp
    1 motivo for, because of;
    lo hace por mí he does it for me;
    lo hizo por amor she did it out of o for love;
    luchó por sus ideales he fought for his ideals;
    por miedo a ofenderle for fear of upsetting her;
    vino por verme he came to see me
    2 medio by;
    por avión by air;
    por correo by mail, Br
    tb by post
    :
    por un año/un segundo for a year/a second;
    por la mañana in the morning;
    por Navidad around Christmas
    :
    por la calle down the street;
    por un tunel through a tunnel;
    por aquí this way
    5 posición aproximada around, about;
    está por aquí it’s around here (somewhere);
    vive por el centro de la ciudad she lives somewhere around the center of town
    :
    por cincuenta pesos for fifty pesos;
    por cabeza each, a head
    :
    por hora an o per hour;
    dos por dos two times two;
    ¿por qué? why?;
    por el que … the reason why …;
    esa factura aún está por pagar that invoice still has to be paid;
    por difícil que sea however difficult it might be
    * * *
    por prep
    1) : for, during
    se quedaron allí por la semana: they stayed there during the week
    por el momento: for now, at the moment
    2) : around, during
    por noviembre empieza a nevar: around November it starts to snow
    por la mañana: in the morning
    3) : around (a place)
    debe estar por allí: it must be over there
    por todas partes: everywhere
    4) : by, through, along
    por la puerta: through the door
    pasé por tu casa: I stopped by your house
    por la costa: along the coast
    5) : for, for the sake of
    lo hizo por su madre: he did it for his mother
    ¡por Dios!: for heaven's sake!
    6) : because of, on account of
    llegué tarde por el tráfico: I arrived late because of the traffic
    dejar por imposible: to give up as impossible
    7) : per
    60 millas por hora: 60 miles per hour
    por docena: by the dozen
    8) : for, in exchange for, instead of
    su hermana habló por él: his sister spoke on his behalf
    9) : by means of
    hablar por teléfono: to talk on the phone
    por escrito: in writing
    10) : as for
    por mí: as far as I'm concerned
    11) : times
    tres por dos son seis: three times two is six
    12) según: from, according to
    por lo que dices: judging from what you're telling me
    13) : as, for
    por ejemplo: for example
    14) : by
    hecho por mi abuela: made by my grandmother
    por correo: by mail
    15) : for, in order to
    lucha por ganar su respeto: he struggles to win her respect
    estar por : to be about to
    por ciento : percent
    por favor : please
    por lo tanto : therefore, consequently
    ¿por qué? : why?
    por... que : no matter how
    por mucho que intente: no matter how hard I try
    por si or
    por si acaso : just in case
    * * *
    por prep
    1. (a través de) through
    2. (la calle) along / down
    3. (indica camino) via / by
    6. (a causa de) because of
    7. (a fin de) to / in order to
    10. (multiplicado) times
    12. (en vez de) instead of
    ir por / ir a por to fetch
    ¡ve a por mis zapatillas, por favor! fetch my slippers, please!
    por + adjetivo however + adjective
    por lo general generally / usually
    por si... in case...
    ¿por qué? why?

    Spanish-English dictionary > por

См. также в других словарях:

  • menos — adverbio de cantidad 1. En menor cantidad, cualidad o intensidad. Observaciones: Se usa para establecer comparaciones entre cantidades, números o intensidades, aunque el segundo término no vaya expreso: Eres menos agresivo que tu hermano. Por… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • menos — (Del lat. minsus.) ► adverbio 1 Indica menor cantidad numérica o menor intensidad: ■ hay menos niños que niñas; está menos gorda; hoy hace menos frío. ANTÓNIMO más 2 Indica lo contrario de preferencia: ■ menos quiero que vaya él que ir yo. ►… …   Enciclopedia Universal

  • menos — {{#}}{{LM M25507}}{{〓}} {{[}}menos{{]}} ‹me·nos› {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} {{♂}}En matemáticas,{{♀}} signo gráfico formado por una pequeña raya horizontal que se coloca entre dos cantidades para indicar resta: • Has hecho el menos tan abajo… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • hecho — {{#}}{{LM H19866}}{{〓}} {{SynH20376}} {{[}}hecho{{]}}, {{[}}hecha{{]}} ‹he·cho, cha› {{<}}1{{>}} {{▲}}part. irreg. de{{△}} {{H19718}}{{↑}}hacer{{↓}}. {{《}}▍ adj.{{》}} {{<}}2{{>}} Que ha alcanzado el desarrollo completo, que está terminado o que… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • Países menos desarrollados — Países menos desarrollados. Países menos desarrollados (PMD) es un término convencional[1] para la clasificación de los países según su nivel de desarrollo económico, proveniente del inglés Least Developed Country (LDC …   Wikipedia Español

  • Los Simpson ya lo han hecho — Saltar a navegación, búsqueda Simpsons Already Did It Episodio de South Park Episodio nº Temporada 6 Episodio 7 Producción nº 607 Fecha emisión 26 de junio de 2002 …   Wikipedia Español

  • Verdades de hecho — Saltar a navegación, búsqueda Las verdades de hecho o verdades contingentes (por ejemplo, el plomo es un metal ) se fundamentan en el principio de razón suficiente, que es condición no necesaria de su verdad. Esto es, la verdad de una proposición …   Wikipedia Español

  • Verdades de hecho — Las verdades de hecho o verdades contingentes (por ejemplo, el plomo es un metal ) se fundamentan en el principio de razón suficiente, que es condición no necesaria de su verdad. Esto es, la verdad de una proposición como la del ejemplo depende… …   Enciclopedia Universal

  • en menos que canta un gallo — Rápidamente. . La expresión muy posiblemente habría que relacionarla con el pasaje del Nuevo Testamento referido a las negaciones de San Pedro. Jesucristo, antes de ser prendido, predice a Pedro que le negará tres veces antes de que cante el… …   Diccionario de dichos y refranes

  • en menos — ► locución adverbial En menor grado o cantidad: ■ juzgo el hecho en menos que la intención …   Enciclopedia Universal

  • Wikipedia:Candidatos a artículos destacados — Ir a la tabla de contenidos Atajo WP:CADWP:CAD   [ …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»