Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

manus+admovere

  • 1 admoveo

    ad-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2, v. a. (admōram, admōrim, etc., sync. for admoveram, admoverim, etc., Verg. A. 4, 367; Ov. P. 3, 7, 36), to move a person or thing; to bring, conduct, lead, carry, etc., to or toward a place (syn.: adduco, adicio, adhibeo, appello).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with ad or with dat. (in the histt., of an army, implements for besieging, etc.; class. at all periods): dum ne exercitum propius urbem Romam CC milia admoveret, Cic. Phil. 6, 3, 5:

    copias in locum,

    Liv. 42, 57:

    signa Achradinae,

    id. 25, 24 ext.; so Flor. 1, 24, 3, 23:

    castra,

    Sil. 1, 296.—Hence, also, sometimes absol., to draw near, to approach, to bring near:

    jam admovebat rex,

    Curt. 9, 4:

    jam opera admoventi deditio est facta,

    Liv. 32, 32:

    scalas moenibus,

    Tac. A. 13, 39. — Trop.:

    quot admovi illi fabricas! quot fallacias!

    Plaut. Cist. 2, 2, 5 (where formerly admoenivi was erroneously read):

    tamquam aliquā machinā admotā, capere Asinii adulescentiam,

    Cic. Clu. 13;

    so also: ignes ardentesque laminae ceterique cruciatus admovebantur (sc. civi Romano),

    id. Verr. 2, 5, 63:

    dolorum faces,

    id. Off. 2, 10, 37:

    cumque quasi faces ei doloris admoverentur,

    id. Tusc. 2, 25, 61:

    fasciculum ad nares,

    id. ib. 3, 18 fin.:

    pecus flagrantibus aris,

    Verg. A. 12, 171:

    admotae hostiae (sc. aris),

    Tac. A. 2, 69; so Suet. Calig. 32; Luc. 7, 165: Hannibalem admotum, i. e. adductum altaribus, led or conducted to, Liv. 21, 1:

    labra poculis,

    Verg. E. 3, 43:

    ignes templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    exercitum Ariminum,

    Liv. 28, 46:

    vultum ad auditores,

    Auct. Her. 3, 15:

    animam admotis fugientem sustinet herbis,

    Ov. M. 10, 188:

    (opes) Stygiis admoverat umbris,

    id. ib. 1, 139:

    manus operi,

    to apply, id. ib. 10, 254:

    capiti diadema,

    Suet. Caes. 79:

    digitum scripturae,

    id. Aug. 80:

    oscula,

    to give a kiss, Ov. M. 10, 644:

    aliquem ad munera publica,

    to promote, advance, Suet. Tib. 10:

    infantes papillae,

    to put to, id. Tib. 44 al.:

    gressum,

    to approach nearer, Stat. Th. 11, 560 (cf.: addere gressum).—
    B.
    Esp.
    1.
    To bring one thing near to another, and in the pass. poet. of places, to lie or be situated near:

    nocturna ad lumina linum nuper ubi extinctum admoveas,

    Lucr. 6, 901:

    quae nisi admoto igne ignem concipere possit,

    Cic. de Or. 2, 45 fin.: culina ut sit admota, i. e. near or close by, Varr. R. R. 1, 13, 2:

    genus admotum Superis,

    nearly related, Sil. 8, 295:

    admota Nilo Africa,

    Juv. 10, 149.—Hence, aliquem alicui, to bring one near another, i. e. to make friends, to reconcile:

    mors Agrippae admovit propius Neronem Caesari,

    Vell. 2, 96.—
    2.
    With the access. idea of regard to an object to be attained, to move, bring, or apply a thing to; e. g. admovere aures (or aurem), to lend an ear to: manus (or manum) operi, to put one's hand to a work, etc.: accessi, adstiti, animam ( my breath) compressi, aurem admovi, Ter. Phorm. 5, 6, 28:

    admovere aures et subauscultando excipere voces,

    Cic. de Or. 2, 36 (cf.:

    aures adhibere,

    id. Arch. 3:

    praebere aures,

    Ov. Tr. 3, 7, 25; and:

    tenere aures,

    id. ib. 4, 10, 49); and aures, poet. for auditores:

    cum tibi sol tepidus plures admoverit aures,

    Hor. Ep. 1, 20, 19:

    admovent manus vectigalibus populi Rom.,

    Cic. Agr. 1, 4; Ov. M. 15, 218; Liv. 5, 22, 4:

    in marmoribus, quibus Nicias manum admovisset,

    which he had put his hand to, Plin. 35, 11, 40, § 133; Curt. 6, 7:

    ruderibus purgandis manus primus admovit,

    Suet. Vesp. 8. But sometimes manus admovere signif., to lay violent hands on, to attack or assault:

    numquam deos ipsos admovere nocentibus manus,

    Liv. 5, 11 fin. al.—
    II.
    Fig., of mental objects, to put, apply, or direct to any thing:

    quid praedicem... quot stimulos admoverit homini,

    put the goad to, Cic. Sest. 5, 12:

    mulier saevissima est, Cum stimulos odio pudor admovet,

    Juv. 10, 328:

    num admoveri possit oratio ad sensus animorum inflammandos,

    Cic. de Or. 1, 14, 60:

    animis judicum admovere orationem, tamquam fidibus manum,

    id. Brut. 54, 200: sed alia quaedam sit ad eum admovenda curatio (just before: adhibenda oratio; cf.

    adhibeo),

    id. Tusc. 4, 28, 61: mentem ad voces alicujus, to direct to, attend to, Auct. Harusp. Resp. 10: serus enim Graecis admovit acumina chartis, not until late did ( the Roman) apply his wits to Greek literature, Hor. Ep. 2, 1, 161:

    terrorem,

    to strike with terror, Liv. 6, 10; 41, 17:

    spes est admota,

    Ov. M. 11, 454:

    spes cupiditati admota occaecavit animum,

    Liv. 43, 10; id. 27, 43: desiderium patriae, to instil or infuse, Curt. 6, 2 al.

    Lewis & Short latin dictionary > admoveo

  • 2 sacrilega

    sā̆crĭlĕgus, a, um, adj. [sacer-lego], that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious:

    sacrilegas admovere manus,

    Liv. 29, 18:

    altare sacrilegum,

    Vulg. Jos. 22, 16; cf.:

    quorum templis et religionibus iste bellum sacrilegum habuit indictum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 188.—As subst. (so usually): sā̆crĭlĕgus, i, m., one who robs or steals from a temple, one who commits sacrilege:

    sacrilego poena est, neque ei soli, qui sacrum abstulerit, sed etiam ei, qui sacro commendatum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 9: an sacrilegus, qui, ut hostes urbe expelleret, arma [p. 1613] templo affixa detraxit? Quint. 5, 10, 36; cf. id. 3, 6, 38; 3, 6, 41; 4, 2, 68 (v. sacrilegium init.):

    cavendum ne fortiori subjungatur aliquid infirmius, ut sacrilego fur,

    Quint. 9, 4, 23:

    punit furta sacrilegus,

    Sen. Ira, 2, 28, 8; Vulg. Act. 19, 37.—
    II.
    Transf., in gen., that violates or profanes sacred things, sacrilegious, impious, profane (freq. since the Aug. per.).
    a.
    Adj.:

    hominem perditum Miserumque, et illum sacrilegum,

    Ter. Eun. 3, 1, 29; Ov. M. 4, 23; cf.:

    o genera sacrilega!

    Ter. Ad. 3, 2, 6:

    quorum civis Romanus nemo erat sed Graeci sacrilegi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69:

    sacrilegos ignes admovere templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    manus,

    id. 2, 4, 26; Hor. C. 2, 13, 2; Ov. F. 3, 700; id. Am. 1, 7, 28:

    dextra,

    id. M. 14, 539:

    meretricum artes,

    id. A. A. 1, 435:

    nefas (Catilinae),

    Mart. 9, 70, 2:

    hami (on account of the preceding sacris piscibus),

    id. 4, 30, 12.— Sup.:

    exi e fano, sacrilegissime,

    Plaut. Rud. 3, 4, 1.—
    b.
    Subst., an impious, wicked, or profane person:

    parricida, sacrilege, perjure, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129; Ter. Ad. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 3, 2; 5, 3, 13; Sall. C. 14, 3; Ov. M. 8, 792; 8, 817.—With gen.:

    nuptiarum,

    i. e. a violator of marriage vows, an adulterer, Cod. Just. 9, 9, 29 fin. —In fem.: sā̆crĭlĕga, ae, Ter. Eun. 5, 1, 13; Ov. M. 11, 41.— Adv.: sā̆crĭlĕgē, sacrilegiously, impiously (late Lat.), Tert. Apol. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sacrilega

  • 3 sacrilegus

    sā̆crĭlĕgus, a, um, adj. [sacer-lego], that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious:

    sacrilegas admovere manus,

    Liv. 29, 18:

    altare sacrilegum,

    Vulg. Jos. 22, 16; cf.:

    quorum templis et religionibus iste bellum sacrilegum habuit indictum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72, § 188.—As subst. (so usually): sā̆crĭlĕgus, i, m., one who robs or steals from a temple, one who commits sacrilege:

    sacrilego poena est, neque ei soli, qui sacrum abstulerit, sed etiam ei, qui sacro commendatum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 9: an sacrilegus, qui, ut hostes urbe expelleret, arma [p. 1613] templo affixa detraxit? Quint. 5, 10, 36; cf. id. 3, 6, 38; 3, 6, 41; 4, 2, 68 (v. sacrilegium init.):

    cavendum ne fortiori subjungatur aliquid infirmius, ut sacrilego fur,

    Quint. 9, 4, 23:

    punit furta sacrilegus,

    Sen. Ira, 2, 28, 8; Vulg. Act. 19, 37.—
    II.
    Transf., in gen., that violates or profanes sacred things, sacrilegious, impious, profane (freq. since the Aug. per.).
    a.
    Adj.:

    hominem perditum Miserumque, et illum sacrilegum,

    Ter. Eun. 3, 1, 29; Ov. M. 4, 23; cf.:

    o genera sacrilega!

    Ter. Ad. 3, 2, 6:

    quorum civis Romanus nemo erat sed Graeci sacrilegi,

    Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69:

    sacrilegos ignes admovere templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    manus,

    id. 2, 4, 26; Hor. C. 2, 13, 2; Ov. F. 3, 700; id. Am. 1, 7, 28:

    dextra,

    id. M. 14, 539:

    meretricum artes,

    id. A. A. 1, 435:

    nefas (Catilinae),

    Mart. 9, 70, 2:

    hami (on account of the preceding sacris piscibus),

    id. 4, 30, 12.— Sup.:

    exi e fano, sacrilegissime,

    Plaut. Rud. 3, 4, 1.—
    b.
    Subst., an impious, wicked, or profane person:

    parricida, sacrilege, perjure, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 3, 129; Ter. Ad. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 3, 2; 5, 3, 13; Sall. C. 14, 3; Ov. M. 8, 792; 8, 817.—With gen.:

    nuptiarum,

    i. e. a violator of marriage vows, an adulterer, Cod. Just. 9, 9, 29 fin. —In fem.: sā̆crĭlĕga, ae, Ter. Eun. 5, 1, 13; Ov. M. 11, 41.— Adv.: sā̆crĭlĕgē, sacrilegiously, impiously (late Lat.), Tert. Apol. 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sacrilegus

  • 4 in-tāctus

        in-tāctus adj.    with comp, untouched, uninjured, intact: cervix iuvencae, not broken to the yoke, V.: boves, H.: nix, L.: exercitus, L.: intactis adsidere muris, L.: nemo intactus profugit, S.: Britannus, unsubdued, H.: religione animus, L.: vires, unimpaired, Cu.: caput buxo, Iu.: intactae segetis per summa volare (i. e. quae vix videatur tangi), V.—Untried, unattempted: bellum, without combat, S.: saltūs, V.: carmen, H.: admovere manūs intactis thensauris, L.: intactis opulentior thesauris Arabum, H.: esurit (Statius) intactam Paridi nisi vendat Agaven, not yet put on the stage, Iu.—Untouched, undefiled, chaste: Pallas, H.: cui pater intactam dederat, V.: virgo, Ct.: intactior omni Sabinā, Iu.

    Latin-English dictionary > in-tāctus

  • 5 spīrō

        spīrō āvī, ātus, āre,    to breathe, draw breath, respire: dum spirare potero: ne spirare quidem sine metu possunt: sunt qui ab eo (Clodio) spirante forum putent potuisse defendi, i. e. while alive: margarita viva ac spirantia saxis avelli, Ta.: spirantia consulit exta, still panting, V.: non sunt ausi admovere (corpori), velut spiranti, manūs, Cu.: graviter spirantis copia thymbrae, i. e. of strong odor, V.: Di maris et terrae... spirate secundi, i. e. be propitious, V.—With acc, to breathe out, exhale, emit: flammas, L.: flamina, O.: divinum odorem, V.—To breathe, blow, be exhaled, burst forth: Letiferis calidi spirarunt flatibus austri, O.: Quā vada non spirant, rage, V.: fervet fretis spirantibus aequor, boiling, V.—Fig., to breathe, live, be alive: videtur Laeli mens spirare etiam in scriptis: spirat adhuc amor puellae, H.: Parii lapides spirantia signa, V.—To be inspired, have poetic inspiration: Quod spiro, tuum est, H. —With acc, to breathe forth, exhale, be full of, be inspired with, aim at: mendacia, Iu.: amores, H.: tribunatum, L.: maiora, Cu.: immane, V.
    * * *
    spirare, spiravi, spiratus V
    breathe; blow; live; breathe out; exhale; breathe the spirit of

    Latin-English dictionary > spīrō

  • 6 addo

    ad-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [2. do] (addues for addideris, Paul. ex Fest. p. 27 Müll.), to put, place, lay, etc., a person or thing to another.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., NEVE AVROM ADDITO, let no gold be put into the grave with the dead, Fragm. of the XII. Tab. in Cic. de Leg. 2, 24: Argus, quem quondam Ioni Juno custodem addidit, Plaut. Aul. 3, 6, 20; so id. Mil. 2, 6, 69:

    adimunt diviti, addunt pauperi,

    Ter. Ph. 2, 1, 47:

    spumantia addit Frena feris,

    Verg. A. 5, 818:

    Pergamaque Iliacamque jugis hanc addidit arcem, i.e. imposuit,

    id. ib. 3, 336; Hor. Epod. 8, 10:

    flammae aquam,

    to throw upon, Tib. 2, 4, 42:

    incendia ramis,

    Sil. 7, 161:

    propiorem Martem,

    to bring nearer, id. 5, 442.— With in:

    uram in ollulas addere,

    Varr. R. R. 2, 54, 2:

    glandem in dolium,

    id. ib. 3, 15, 2:

    eas epistulas in eundem fasciculum velim addas,

    Cic. Att. 12, 53:

    adde manus in vincla meas,

    Ov. Am. 1, 7, 1; id. A. A. 2, 672, 30.— Poet.:

    cum carceribus sese effudere quadrigae, addunt in spatia, i. e. dant se,

    Verg. G. 1, 513, v. Heyne and Forb.—Hence,
    B.
    Trop., to bring to, to add to; with dat.:

    pudicitiae hujus vitium me hinc absente'st additum,

    Plaut. Am. 2, 2, 179: fletum ingenio muliebri, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 50; also absol.:

    operam addam sedulo,

    Plaut. Cist. 1, 1, 54; so id. Pers. 4, 4, 57: addere animum, or animos, to give courage, make courageous:

    mihi quidem addit animum,

    Ter. Heaut. 3, 2, 31:

    sed haec sunt in iis libris, quos tu laudando animos mihi addidisti,

    Cic. Att. 7, 2, 4; so,

    animos cum clamore,

    Ov. M. 8, 388.—So also:

    addis mihi alacritatem scribendi,

    Cic. Att. 16, 3:

    verba virtutem non addere,

    impart, bestow, Sall. C. 58:

    severitas dignitatem addiderat,

    id. ib. 57:

    audaciam,

    id. J. 94:

    formidinem,

    id. ib. 37:

    metum,

    Tac. H. 1, 62; cf. ib. 76:

    ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,

    id. G. 3:

    ardorem mentibus,

    Verg. A. 9, 184:

    ductoribus honores,

    id. ib. 5, 249; hence, addere alicui calcar, to give one the spur, to spur him on: anticipate atque addite calcar, Varr. ap. Non. 70, 13:

    vatibus addere calcar,

    Hor. Ep. 2, 1, 217 (cf.: admovere calcar Cic. Att. 6, 1, and adhibere calcar, id. Brut. 56).
    II.
    Esp.
    A.
    To add to by way of increase, to join or annex to, to augment, with dat. or ad (the most common signif. of this word):

    etiam fides, ei quae accessere, tibi addam dono gratiis,

    Plaut. Ep. 3, 4, 37:

    verbum adde etiam unum,

    id. Rud. 4, 3, 68; cf. Ter. And. 5, 2, 19:

    non satis habes quod tibi dieculam addo?

    id. ib. 4, 2, 27; so id. Eun. 1, 1, 33; id. Ph. 1, 1, 8:

    illud in his rebus non addunt,

    Lucr. 3, 900: quaeso ne ad malum hoc addas malum, Caec. ap. Non. 154, 15:

    addendo deducendoque videre quae reliqui summa fiat,

    Cic. Off. 1, 18, 59; so id. de Or. 2, 12 fin.; id. Fam. 15, 20; id Att. 1, 13:

    acervum efficiunt uno addito grano,

    id. Ac. 2, 16, 49:

    hunc laborem ad cotidiana opera addebant,

    Caes. B. C. 3, 49:

    multas res novas in edictum addidit,

    he made essential additions to, Nep. Cat. 2, 3:

    eaque res multum animis eorum addidit,

    Sall. J. 75, 9:

    addita est alia insuper injuria,

    Liv. 2, 2:

    novas litterarum formas addidit vulgavitque,

    Tac. A. 11, 13; cf. ib. 14 al.— Poet.:

    noctem addens operi,

    also the night to the work, Verg. A. 8, 411;

    ut quantum generi demas, virtutibus addas,

    Hor. Ep. 1, 20, 22.— With ad:

    additum ad caput legis,

    Suet. Calig. 40; so Flor. 1, 13, 17.— Poet. with inf.:

    ille viris pila et ferro circumdare pectus addiderat,

    he instructed them in addition, Sil. 8, 550: addere gradum (sc. gradui), to add step to step, i. e. to quicken one's pace:

    adde gradum, appropera,

    Plaut. Tr. 4, 3, 3; so Liv. 3, 27; 26, 9; Plin. Ep. 6, 20; cf. Doed. Syn. 4, 58: addito tempore, in course of time:

    conjugia sobrinarum diu ignorata addito tempore percrebuisse,

    Tac. A. 12, 6; so also: addita aetate, with increased age: in infantia scabunt aures;

    quod addita aetate non queunt,

    as they grow older, Plin. 11, 48, 108, § 260.—
    2.
    Mercant. t. t., to add to one's bidding, to give more: nihil addo, Poët. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255.—
    B.
    When a new thought is added to what precedes, as an enlargement of it, it is introduced by adde, adde huc, adde quod, and the like (cf. accedo), add to this, add to this the circumstance that, or besides, moreover...:

    adde furorem animi proprium atque oblivia rerum, adde quod in nigras lethargi mergitur undas,

    Lucr. 3, 828 sq. (cf. the third verse before: advenit id quod eam de rebus saepe futuris Macerat):

    adde huc, si placet, unguentarios, saltatores totumque ludum talarium,

    Cic. Off. 1, 42, 150:

    adde hos praeterea casus, etc.,

    Hor. S. 2, 8, 71:

    adde huc populationem agrorum,

    Liv. 7, 30: adde quod pubes tibi crescit omnis, Hor. C. 2, 8, 17; id. Ep. 1, 18, 52:

    adde quod ingenuas didicisse fideliter artes Emollit mores nec sinit esse feros,

    Ov. Pont. 2, 9, 49:

    adde huc quod mercem sine fucis gestat,

    Hor. Sat. 1, 2, 83:

    adde super dictis quod non levius valeat,

    id. ib. 2, 7, 78.—So also when several are addressed, as in the speech of Scipic to his soldiers:

    adde defectionem Italiae, Siciliae, etc.,

    Liv. 26, 41, 12.—Also with the acc. and inf.:

    addebat etiam, se in legem Voconiam juratum contra eam facere non audere,

    Cic. Fin. 2, 17, 55;

    and with an anticipatory dem. pron.: Addit etiam illud, equites non optimos fuisse,

    id. Deiot. 8, 24:

    Addit haec, fortes viros sequi, etc.,

    id. Mil. 35, 96 al.: addito as abl. absol. with a subj. clause; with the addition, with this addition (post-Aug.): vocantur patres, addito consultandum super re magna et atroci, with this intimation, that they were to consult, etc., Tac. A. 2, 28:

    addito ut luna infra terram sit,

    Plin. 15, 17, 18, § 62 (cf.:

    adjuncto ut... haberentur,

    Cic. Off. 2, 12).— Hence, addĭtus, a, um, P. a. (addo I.), joined to one as a constant observer; so,
    A.
    Watching or observing in a hostile or troublesome manner: si mihi non praetor siet additus atque agitet me, Lucil. ap. Macr. Sat. 6, 4.—Hence, in gen.,
    B.
    Pursuing one incessantly, persecuting:

    nec Teucris addita Juno Usquam aberit,

    Verg. A. 6, 90 Serv. (= adfixa, incumbens, infesta).

    Lewis & Short latin dictionary > addo

  • 7 admotio

    admōtĭo, ōnis, f. [admoveo], a putting, moving, or bringing to, an applying; in music: digitorum, the application of the fingers:

    itaque ad pingendum, ad scalpendum, ad nervorum eliciendos sonos apta manus est admotione digitorum,

    Cic. N. D. 2, 60, 150; cf.:

    animis judicum admovere orationem tamquam fidibus manum,

    id. Brut. 54, 200:

    spongiarum cum aqua frigida expressarum admotio gutturi,

    Cael. Aur. Tard. 2, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > admotio

  • 8 adtendo

    attendo ( adt-, Dietsch), tendi, tentum, 3, v. a., orig., to stretch something (e. g. the bow) toward something; so only in Appul.: arcum, Met. 2, p. 122, 5.—Hence,
    I.
    In gen., to direct or turn toward, = advertere, admovere: aurem, Att. ap. Non. p. 238, 10; Trag. Rel. p. 173 Rib. (cf. infra, P. a.):

    attendere signa ad aliquid,

    i. e. to affix, Quint. 11, 2, 29 (Halm, aptare); so, manus caelo, to stretch or extend toward, App. Met. 11, p. 263, 5:

    caput eodem attentum,

    Hyg. Astr. 3, 20.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Animum or animos attendere, or absol. attendere, also animo attendere, to direct the attention, apply the mind to something, to attend to, consider, mind, give heed to (cf.: advertere animum, and animadvertere; freq. and class.)
    1.
    With animum or animos: animum ad quaerendum quid siet, Pac. ap. Non. p. 238, 15:

    dictis animum, Lucil. ib.: animum coepi attendere,

    Ter. Phorm. 5, 6, 28:

    quo tempore aures judex erigeret animumque attenderet?

    Cic. Verr. 2, 1, 10:

    si, cum animum attenderis, turpitudinem videas, etc.,

    id. Off. 3, 8, 35:

    animum ad cavendum, Nep Alcib 5, 2: jubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset,

    Liv. 10, 4: praeterea et nostris animos attendere dictis atque adhibere velis, Lucil. ap. Non. p. 238, 11:

    attendite animos ad ea, quae consequuntur,

    Cic. Agr. 2, 15.—With a rel.-clause as object:

    nunc quid velim, animum attendite,

    Ter. Phorm. prol. 24.—
    2.
    Absol.:

    postquam attendi Magis et vi coepi cogere, ut etc.,

    Ter. Hec. 2, 2, 25:

    rem gestam vobis dum breviter expono, quaeso, diligenter attendite,

    Cic. Mil. 9:

    audi, audi atque attende,

    id. Planc. 41, 98; so id. de Or. 3, 13, 50; Phaedr. 2, 5, 6; Juv. 6, 66; 11, 16 al.—With acc. of the thing or person to which the attention is directed:

    Glaucia solebat populum monere, ut, cum lex aliqua recitaretur, primum versum attenderet,

    Cic. Rab. Post. 6, 14:

    sed stuporem hominis attendite,

    mark the stupidity, id. Phil. 2, 12, 30; so id. de Or. 1, 35, 161; Sall. J. 88, 2; Plin. Ep 6, 8, 8; Luc. 8, 623 al.: me de invidiosis rebus dicentem attendite. Cic. Sull 11, 33; id. Verr. 2, 1, 10:

    Quā re attendo te studiose,

    id. Fin. 3, 12, 40:

    non attenderunt mandata,

    Vulg. 2 Esdr. 9, 34; ib. Job, 21, 5; ib. Isa. 28, 23.— Pass.:

    versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur,

    Cic. de Or. 3, 50, 192. —With inf. or acc. and inf. as object: quid futurum est, si pol ego hanc discere artem attenderim? Pompon. ap. Non. p. 238, 17:

    non attendere superius illud eā re a se esse concessum,

    Cic. Ac. 2, 34, 111.—With a rel.clause or a subjunct. with a particle:

    cum attendo, quā prudentiā sit Hortensius,

    Cic. Quinct. 20, 63:

    Hermagoras nec, quid dicat, attendere nec... videatur,

    id. Inv. 1, 6, 8:

    forte lubuit adtendere, quae res maxume tanta negotia sustinuisset,

    Sall. C. 53, 2:

    Oro, parumper Attendas, quantum de legibus queratur etc.,

    Juv. 10, 251:

    attende, cur, etc.,

    Phaedr. 2, prol. 14:

    attendite ut sciatis prudentiam,

    Vulg. Prov. 4, 1:

    Attendite, ne justitiam vestram faciatis etc.,

    ib. Matt. 6, 1; ib. Eccli. 1, 38; 13, 10; 28, 30.— With de:

    cum de necessitate attendemus,

    Cic. Part. Or. 24, 84.—With dat. (post-Aug.):

    sermonibus malignis,

    Plin. Ep. 7, 26:

    cui magis quam Caesari attendant?

    id. Pan. 65, 2; Sil. 8, 591:

    attendit mandatis,

    Vulg. Eccli. 32, 28; ib. Prov. 7, 24:

    attendite vobis,

    take heed to yourselves, ib. Luc. 17, 3; ib. Act. 5, 35; ib. 1 Tim. 4, 16.—So in Suet. several times in the signif. to devote attention to, to study, = studere:

    eloquentiae plurimum attendit,

    Suet. Calig. 53:

    juri,

    id. Galb. 5:

    extispicio,

    id. Ner. 56.—With abl. with ab (after the Gr. prosechein apo tinos;

    eccl. Lat.): attende tibi a pestifero,

    beware of, Vulg. Eccli. 11, 35:

    attendite ab omni iniquo,

    ib. ib. 17, 11; ib. Matt. 7, 15; ib. Luc. 12, 1; 20, 46.—
    3.
    With animo (ante- and post-class. and rare):

    cum animo attendi ad quaerendum, Pac., Trag. Rel. p. 79 Rib.: nunc quid petam, aequo animo attendite,

    Ter. Hec. prol. 20:

    quid istud sit, animo attendatis,

    App. Flor. 9: ut magis magisque attendant animo, Vulg. Eccli. prol.; so,

    in verbis meis attende in corde tuo,

    ib. ib. 16, 25.—
    * B.
    To strive eagerly for something, long for: puer, ne attenderis Petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Att. ap. Non. p. 238, 19 (Trag. Rel. p. 173 Rib.).—Hence, attentus, a, um, P. a.
    A.
    Directed to something, attentive, intent on:

    Ut animus in spe attentus fuit,

    Ter. And. 2, 1, 3:

    Quo magis attentas aurīs animumque reposco,

    Lucr. 6, 920:

    Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,

    Hor. S. 2, 1, 19:

    si attentos animos ad decoris conservationem tenebimus,

    Cic. Off. 1, 37, 131:

    cum respiceremus attenti ad gentem,

    Vulg. Thren. 4, 17:

    eaque dum animis attentis admirantes excipiunt,

    Cic. Or. 58, 197:

    acerrima atque attentissima cogitatio,

    a very acute and close manner of thinking, id. de Or. 3, 5, 17:

    et attentum monent Graeci a principio faciamus judicem et docilem,

    id. ib. 2, 79, 323; 2, 19, 80; id. Inv. 1, 16, 23; Auct. ad Her. 1, 4:

    Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi,

    Hor. Ep. 2, 1, 172:

    judex circa jus attentior,

    Quint. 4, 5, 21.—
    B.
    Intent on, striving after something, careful, frugal, industrious:

    unum hoc vitium fert senectus hominibus: Attentiores sumus ad rem omnes quam sat est,

    Ter. Ad. 5, 3, 48:

    nimium ad rem in senectā attente sumus,

    id. ib. 5, 8, 31:

    tum enim cum rem habebas, quaesticulus te faciebat attentiorem,

    Cic. Fam. 9, 16, 7:

    paterfamilias et prudens et attentus,

    id. Quinct. 3:

    Durus, ait, Voltei, nimis attentusque videris Esse mihi,

    Hor. Ep. 1, 7, 91:

    asper et attentus quaesitis,

    id. S. 2, 6, 82:

    vita,

    Cic. Rosc. Am. 15, 44 Matth.:

    qui in re adventiciā et hereditariā tam diligens, tam attentus esset,

    id. Verr. 2, 2, 48:

    antiqui attenti continentiae,

    Val. Max. 2, 5, 5.— Comp.: hortor vos attentiori studio lectionem facere, * Vulg. Eccli. prol.—Hence, adv.: atten-tē, attentively, carefully, etc.:

    attente officia servorum fungi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 14;

    audire,

    Cic. Phil. 2, 5; id. Clu. 3 fin.; id. de Or. 2, 35, 148; id. Brut. 54, 200:

    legere,

    id. Fam. 7, 19:

    parum attente dicere,

    Gell. 4, 15:

    custodire attente,

    Vulg. Jos. 22, 5.— Comp.:

    attentius audire,

    Cic. Clu. 23:

    acrius et attentius cogitare,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    attentius agere aliquid,

    Sall. C. 52, 18:

    spectare,

    Hor. Ep. 2, 1, 197:

    invicem diligere,

    Vulg. 1 Pet 1, 22.— Sup.:

    attentissime audire,

    Cic. de Or. 1, 61, 259.

    Lewis & Short latin dictionary > adtendo

  • 9 attendo

    attendo ( adt-, Dietsch), tendi, tentum, 3, v. a., orig., to stretch something (e. g. the bow) toward something; so only in Appul.: arcum, Met. 2, p. 122, 5.—Hence,
    I.
    In gen., to direct or turn toward, = advertere, admovere: aurem, Att. ap. Non. p. 238, 10; Trag. Rel. p. 173 Rib. (cf. infra, P. a.):

    attendere signa ad aliquid,

    i. e. to affix, Quint. 11, 2, 29 (Halm, aptare); so, manus caelo, to stretch or extend toward, App. Met. 11, p. 263, 5:

    caput eodem attentum,

    Hyg. Astr. 3, 20.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    Animum or animos attendere, or absol. attendere, also animo attendere, to direct the attention, apply the mind to something, to attend to, consider, mind, give heed to (cf.: advertere animum, and animadvertere; freq. and class.)
    1.
    With animum or animos: animum ad quaerendum quid siet, Pac. ap. Non. p. 238, 15:

    dictis animum, Lucil. ib.: animum coepi attendere,

    Ter. Phorm. 5, 6, 28:

    quo tempore aures judex erigeret animumque attenderet?

    Cic. Verr. 2, 1, 10:

    si, cum animum attenderis, turpitudinem videas, etc.,

    id. Off. 3, 8, 35:

    animum ad cavendum, Nep Alcib 5, 2: jubet peritos linguae attendere animum, pastorum sermo agresti an urbano propior esset,

    Liv. 10, 4: praeterea et nostris animos attendere dictis atque adhibere velis, Lucil. ap. Non. p. 238, 11:

    attendite animos ad ea, quae consequuntur,

    Cic. Agr. 2, 15.—With a rel.-clause as object:

    nunc quid velim, animum attendite,

    Ter. Phorm. prol. 24.—
    2.
    Absol.:

    postquam attendi Magis et vi coepi cogere, ut etc.,

    Ter. Hec. 2, 2, 25:

    rem gestam vobis dum breviter expono, quaeso, diligenter attendite,

    Cic. Mil. 9:

    audi, audi atque attende,

    id. Planc. 41, 98; so id. de Or. 3, 13, 50; Phaedr. 2, 5, 6; Juv. 6, 66; 11, 16 al.—With acc. of the thing or person to which the attention is directed:

    Glaucia solebat populum monere, ut, cum lex aliqua recitaretur, primum versum attenderet,

    Cic. Rab. Post. 6, 14:

    sed stuporem hominis attendite,

    mark the stupidity, id. Phil. 2, 12, 30; so id. de Or. 1, 35, 161; Sall. J. 88, 2; Plin. Ep 6, 8, 8; Luc. 8, 623 al.: me de invidiosis rebus dicentem attendite. Cic. Sull 11, 33; id. Verr. 2, 1, 10:

    Quā re attendo te studiose,

    id. Fin. 3, 12, 40:

    non attenderunt mandata,

    Vulg. 2 Esdr. 9, 34; ib. Job, 21, 5; ib. Isa. 28, 23.— Pass.:

    versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur,

    Cic. de Or. 3, 50, 192. —With inf. or acc. and inf. as object: quid futurum est, si pol ego hanc discere artem attenderim? Pompon. ap. Non. p. 238, 17:

    non attendere superius illud eā re a se esse concessum,

    Cic. Ac. 2, 34, 111.—With a rel.clause or a subjunct. with a particle:

    cum attendo, quā prudentiā sit Hortensius,

    Cic. Quinct. 20, 63:

    Hermagoras nec, quid dicat, attendere nec... videatur,

    id. Inv. 1, 6, 8:

    forte lubuit adtendere, quae res maxume tanta negotia sustinuisset,

    Sall. C. 53, 2:

    Oro, parumper Attendas, quantum de legibus queratur etc.,

    Juv. 10, 251:

    attende, cur, etc.,

    Phaedr. 2, prol. 14:

    attendite ut sciatis prudentiam,

    Vulg. Prov. 4, 1:

    Attendite, ne justitiam vestram faciatis etc.,

    ib. Matt. 6, 1; ib. Eccli. 1, 38; 13, 10; 28, 30.— With de:

    cum de necessitate attendemus,

    Cic. Part. Or. 24, 84.—With dat. (post-Aug.):

    sermonibus malignis,

    Plin. Ep. 7, 26:

    cui magis quam Caesari attendant?

    id. Pan. 65, 2; Sil. 8, 591:

    attendit mandatis,

    Vulg. Eccli. 32, 28; ib. Prov. 7, 24:

    attendite vobis,

    take heed to yourselves, ib. Luc. 17, 3; ib. Act. 5, 35; ib. 1 Tim. 4, 16.—So in Suet. several times in the signif. to devote attention to, to study, = studere:

    eloquentiae plurimum attendit,

    Suet. Calig. 53:

    juri,

    id. Galb. 5:

    extispicio,

    id. Ner. 56.—With abl. with ab (after the Gr. prosechein apo tinos;

    eccl. Lat.): attende tibi a pestifero,

    beware of, Vulg. Eccli. 11, 35:

    attendite ab omni iniquo,

    ib. ib. 17, 11; ib. Matt. 7, 15; ib. Luc. 12, 1; 20, 46.—
    3.
    With animo (ante- and post-class. and rare):

    cum animo attendi ad quaerendum, Pac., Trag. Rel. p. 79 Rib.: nunc quid petam, aequo animo attendite,

    Ter. Hec. prol. 20:

    quid istud sit, animo attendatis,

    App. Flor. 9: ut magis magisque attendant animo, Vulg. Eccli. prol.; so,

    in verbis meis attende in corde tuo,

    ib. ib. 16, 25.—
    * B.
    To strive eagerly for something, long for: puer, ne attenderis Petere a me id quod nefas sit concedi tibi, Att. ap. Non. p. 238, 19 (Trag. Rel. p. 173 Rib.).—Hence, attentus, a, um, P. a.
    A.
    Directed to something, attentive, intent on:

    Ut animus in spe attentus fuit,

    Ter. And. 2, 1, 3:

    Quo magis attentas aurīs animumque reposco,

    Lucr. 6, 920:

    Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,

    Hor. S. 2, 1, 19:

    si attentos animos ad decoris conservationem tenebimus,

    Cic. Off. 1, 37, 131:

    cum respiceremus attenti ad gentem,

    Vulg. Thren. 4, 17:

    eaque dum animis attentis admirantes excipiunt,

    Cic. Or. 58, 197:

    acerrima atque attentissima cogitatio,

    a very acute and close manner of thinking, id. de Or. 3, 5, 17:

    et attentum monent Graeci a principio faciamus judicem et docilem,

    id. ib. 2, 79, 323; 2, 19, 80; id. Inv. 1, 16, 23; Auct. ad Her. 1, 4:

    Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi,

    Hor. Ep. 2, 1, 172:

    judex circa jus attentior,

    Quint. 4, 5, 21.—
    B.
    Intent on, striving after something, careful, frugal, industrious:

    unum hoc vitium fert senectus hominibus: Attentiores sumus ad rem omnes quam sat est,

    Ter. Ad. 5, 3, 48:

    nimium ad rem in senectā attente sumus,

    id. ib. 5, 8, 31:

    tum enim cum rem habebas, quaesticulus te faciebat attentiorem,

    Cic. Fam. 9, 16, 7:

    paterfamilias et prudens et attentus,

    id. Quinct. 3:

    Durus, ait, Voltei, nimis attentusque videris Esse mihi,

    Hor. Ep. 1, 7, 91:

    asper et attentus quaesitis,

    id. S. 2, 6, 82:

    vita,

    Cic. Rosc. Am. 15, 44 Matth.:

    qui in re adventiciā et hereditariā tam diligens, tam attentus esset,

    id. Verr. 2, 2, 48:

    antiqui attenti continentiae,

    Val. Max. 2, 5, 5.— Comp.: hortor vos attentiori studio lectionem facere, * Vulg. Eccli. prol.—Hence, adv.: atten-tē, attentively, carefully, etc.:

    attente officia servorum fungi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 14;

    audire,

    Cic. Phil. 2, 5; id. Clu. 3 fin.; id. de Or. 2, 35, 148; id. Brut. 54, 200:

    legere,

    id. Fam. 7, 19:

    parum attente dicere,

    Gell. 4, 15:

    custodire attente,

    Vulg. Jos. 22, 5.— Comp.:

    attentius audire,

    Cic. Clu. 23:

    acrius et attentius cogitare,

    id. Fin. 5, 2, 4:

    attentius agere aliquid,

    Sall. C. 52, 18:

    spectare,

    Hor. Ep. 2, 1, 197:

    invicem diligere,

    Vulg. 1 Pet 1, 22.— Sup.:

    attentissime audire,

    Cic. de Or. 1, 61, 259.

    Lewis & Short latin dictionary > attendo

  • 10 intactus

    1.
    in-tactus, a, um, adj., untouched, uninjured, intact.
    I.
    Lit.:

    cervix juvencae,

    not broken to the yoke, Verg. G. 4, 540:

    grex,

    id. A. 6, 38:

    boves,

    Hor. Epod. 9, 22:

    nix,

    Liv. 21, 36:

    exercitus integer intactusque,

    id. 10, 14:

    intactum aliquem inviolatumque dimittere,

    id. 2, 12:

    integri intactique fugerunt,

    id. 5, 38; 21, 25:

    ferro corpus,

    id. 1, 25:

    bello fines,

    id. 3, 26:

    vulnere miles,

    Sil. 7, 399:

    arx bellis,

    id. 2, 661:

    corpus ab vexatione,

    Liv. 7, 10:

    intactus profugit,

    Sall. J. 54 fin.:

    Britannus,

    unsubdued, Hor. Epod. 7, 7:

    Scythae perpetuo ab alieno imperio intacti, aut invicti,

    Just. 2, 3:

    fides,

    unstained, Stat. S. 5, 1, 77:

    vires,

    unimpaired, Curt. 9, 7:

    intactus superstitione,

    free from superstition, id. 4, 6:

    vir haud intacti religione animi,

    Liv. 5, 15:

    intactus infamiā,

    of spotless integrity, id. 38, 51:

    intacta invidiā media,

    id. 45, 35, 5:

    (triarii) per alios manipulos prope intacti evasere,

    id. 8, 10, 6:

    caput intactum buxo,

    Juv. 14, 194. —
    II.
    Transf.
    A.
    Untried, unattempted:

    prorsus nihil intactum, neque quietum pati,

    Sall. J. 66; cf.

    bellum,

    without combat, id. ib. 83 fin.:

    novā intactāque ratione,

    Plin. 34, 8, 19, § 65:

    Dryadum silvas saltusque sequamur Intactos,

    Verg. G. 3, 40:

    carmen,

    Hor. S. 1, 10, 66:

    thensauros Proserpinae intactos ad eam diem spoliavit,

    Liv. 29, 18, 4; cf.:

    sacrilegas admovere manus intactis illis thensauris,

    id. 29, 18, 8:

    intactis opulentior thesauris Arabum,

    Hor. C. 3, 24, 1.—Of a play not yet acted:

    esurit (Statius) intactam Paridi nisi vendat Agaven,

    Juv. 7, 87; cf.:

    intactum dicere carmen,

    Stat. S. 1, 2, 238: intacta carmina [p. 973] discens, id. ib. 3, 1, 67.—
    B.
    Untouched, undefiled, chaste, of virgins:

    Pallas,

    Hor. C. 1, 7, 5:

    cui pater intactam dederat,

    Verg. A. 1, 345:

    virgo,

    Cat. 62, 45:

    intactior omni Sabina,

    Juv. 6, 162; cf.:

    utinam publica saltem his intacta malis agerentur sacra,

    not disgraced by these scandals, Juv. 6, 336.
    2.
    in-tactus, ūs, m., intangibleness, only in an interpolation in Lucr. 1, 454; cf. Lachm. and Munro ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > intactus

  • 11 medica

    1.
    mĕdĭcus, a, um [medeor], of or pertaining to healing, healing, curative, medical (as adj., poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Adj.:

    medicas adhibere manus ad vulnera,

    Verg. G. 3, 455:

    ars,

    Ov. Tr. 5, 6, 12:

    potus,

    Nemes. Cyn. 222:

    vis,

    Plin. 36, 27, 69, § 202:

    salubritas,

    id. 5, 16, 15, § 72:

    usus,

    id. 22, 25, 81, § 163: digitus, the next to the little finger (cf. medicinalis), id. 30, 12, 34, § 108. —
    * B.
    Transf., magical:

    Marmaridae, medicum vulgus, ad quorum tactum mites jacuere cerastae,

    Sil. 3, 300.—
    II.
    Subst.:
    A.
    mĕdĭcus, i, m.
    1.
    A medical man, physician, surgeon (class.):

    medicus nobilissimus atque optimus quaeritur,

    Cic. Clu. 21, 57:

    medicum arcessere,

    Plaut. Men. 5, 2, 122:

    admovere aegro,

    Suet. Ner. 37:

    vulnerum,

    a surgeon, Plin. 29, 1, 8, § 22: caeduntur tumidae medico ridente mariscae, Juv. 2, 13; cf.:

    medicus ait se obligasse crus fractum Aesculapio, Apollini autem bracchium,

    Plaut. Men. 5, 3, 9:

    MEDICVS CLINICVS, CHIRVRGVS, OCVLARIVS,

    Inscr. Orell. 2983:

    AVRICVLARIVS,

    ib. 4227:

    IVMENTARIVS,

    ib. 4229; cf.:

    medici pecorum,

    Varr. R. R. 2, 7 fin.:

    LEGIONIS,

    Inscr. Orell. 448; 4996:

    DVPLARIVS TRIREMIS,

    ib. 3640:

    instrumentum medici,

    Paul. Sent. 3, 6, 62.—Prov.:

    medice, cura teipsum,

    Vulg. Luc. 4, 23.—
    2.
    The finger next the little finger, Gr. daktulos iatrikos, Auct. Her. 3, 20, 33.—
    B.
    mĕdĭ-ca, ae, f., a female physician (post-class.), App. M. 5, p. 363 Oud.; Inscr. Orell. 4230 sq.; Inscr. Grut. 635, 9; 636, 1 sq.—Also, a midwife, Interpr. Paul. Sent. 2, 24, 8; Ambros. Ep. 5.—
    C.
    mĕdĭca, ōrum, n., medicinal herbs, Plin. 19, 5, 27, § 89.
    2.
    Mēdĭcus, a, um, v. Medi, II. B.

    Lewis & Short latin dictionary > medica

  • 12 medicus

    1.
    mĕdĭcus, a, um [medeor], of or pertaining to healing, healing, curative, medical (as adj., poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Adj.:

    medicas adhibere manus ad vulnera,

    Verg. G. 3, 455:

    ars,

    Ov. Tr. 5, 6, 12:

    potus,

    Nemes. Cyn. 222:

    vis,

    Plin. 36, 27, 69, § 202:

    salubritas,

    id. 5, 16, 15, § 72:

    usus,

    id. 22, 25, 81, § 163: digitus, the next to the little finger (cf. medicinalis), id. 30, 12, 34, § 108. —
    * B.
    Transf., magical:

    Marmaridae, medicum vulgus, ad quorum tactum mites jacuere cerastae,

    Sil. 3, 300.—
    II.
    Subst.:
    A.
    mĕdĭcus, i, m.
    1.
    A medical man, physician, surgeon (class.):

    medicus nobilissimus atque optimus quaeritur,

    Cic. Clu. 21, 57:

    medicum arcessere,

    Plaut. Men. 5, 2, 122:

    admovere aegro,

    Suet. Ner. 37:

    vulnerum,

    a surgeon, Plin. 29, 1, 8, § 22: caeduntur tumidae medico ridente mariscae, Juv. 2, 13; cf.:

    medicus ait se obligasse crus fractum Aesculapio, Apollini autem bracchium,

    Plaut. Men. 5, 3, 9:

    MEDICVS CLINICVS, CHIRVRGVS, OCVLARIVS,

    Inscr. Orell. 2983:

    AVRICVLARIVS,

    ib. 4227:

    IVMENTARIVS,

    ib. 4229; cf.:

    medici pecorum,

    Varr. R. R. 2, 7 fin.:

    LEGIONIS,

    Inscr. Orell. 448; 4996:

    DVPLARIVS TRIREMIS,

    ib. 3640:

    instrumentum medici,

    Paul. Sent. 3, 6, 62.—Prov.:

    medice, cura teipsum,

    Vulg. Luc. 4, 23.—
    2.
    The finger next the little finger, Gr. daktulos iatrikos, Auct. Her. 3, 20, 33.—
    B.
    mĕdĭ-ca, ae, f., a female physician (post-class.), App. M. 5, p. 363 Oud.; Inscr. Orell. 4230 sq.; Inscr. Grut. 635, 9; 636, 1 sq.—Also, a midwife, Interpr. Paul. Sent. 2, 24, 8; Ambros. Ep. 5.—
    C.
    mĕdĭca, ōrum, n., medicinal herbs, Plin. 19, 5, 27, § 89.
    2.
    Mēdĭcus, a, um, v. Medi, II. B.

    Lewis & Short latin dictionary > medicus

  • 13 spiro

    spīro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [etym. dub.].
    I.
    Neutr., to breathe, blow, etc. (cf. flo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen. (only poet. and in postAug. prose):

    freta circum Fervescunt graviter spirantibus incita flabris,

    Lucr. 6, 428; Ov. M. 7, 532:

    obturatis, quā spiraturus est ventus, cavernis,

    Plin. 8, 38, 58, § 138:

    emicat ex oculis, spiratque e pectore flamma,

    breathes forth, bursts forth, Ov. M. 8, 356:

    aequatae spirant aurae,

    Verg. A. 5, 844:

    graviter spirantis copia thymbrae,

    strongscented, Verg. G. 4, 31; cf.:

    semper odoratis spirabunt floribus arae,

    Stat. S. 3, 3, 211:

    seu spirent cinnama surdum,

    emit a slight fragrance, Pers. 6, 35:

    quā vada non spirant, nec fracta remurmurat unda,

    roar, rage, Verg. A. 10, 291; cf.:

    fervet fretis spirantibus aequor,

    boiling up, foaming, id. G. 1, 327.—
    2.
    In partic., to breathe, draw breath, respire (the class. signif. of the word; cf.

    anhelo): cum spirantes mixtas hinc ducimus auras,

    Lucr. 6, 1129:

    quae deseri a me, dum quidem spirare potero, nefas judico,

    Cic. N. D. 3, 40, 94:

    ne spirare quidem sine metu possunt,

    id. Rosc. Am. 23, 65; id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    vehementer et crebro spirare,

    Cels. 2, 4:

    querulum spirat,

    breathes plaintively, Mart. 2, 26, 1.—
    b.
    Transf.
    (α).
    Like the Engl. to breathe, = to live, be alive (usu. in the part. pres.):

    sunt qui ab eo (Clodio) spirante forum putent potuisse defendi, cujus non restiterit cadaveri curia (corresp. to vivus),

    Cic. Mil. 33, 91:

    ut in vivi etiam et spirantis capite bustum imponeret,

    id. Dom. 52, 134; cf.:

    margarita viva ac spirantia saxis avelli,

    Tac. Agr. 12 fin.:

    Catilina inter hostium cadavera repertus est, paululum etiam spirans,

    Sall. C. 61, 4:

    spirantia consulit exta,

    still panting, Verg. A. 4, 64:

    artus,

    Luc. 3, 732:

    corpora,

    id. 1, 363:

    non sunt ausi admovere (corpori), velut spiranti, manus,

    Curt. 10, 10, 13; Sil. 2, 430; cf. in verb. finit.:

    spirant venae corque adhuc paviduin salit,

    Sen. Thyest. 756.—
    * (β).
    Of aspirated letters:

    quibus (litteris) nullae apud eos dulcius spirant,

    sound, Quint. 12, 10, 27.—
    B.
    Trop.
    1.
    (Acc. to I. A. 1.) To be favorable, to favor (the fig. taken from a favorable wind):

    quod si tam facilis spiraret Cynthia nobis,

    Prop. 2, 24 (3, 18), 5:

    di maris et terrae... spirate secundi,

    Verg. A. 3, 529.—
    2.
    (Acc. to I. A. 2.) To breathe, live, be alive:

    videtur Laelii mens spirare etiam in scriptis, Galbae autem vis occidisse,

    Cic. Brut. 24, 94; cf.:

    spirat adhuc amor Vivuntque calores Aeoliae puellae,

    Hor. C. 4, 9, 10.—Of life-like representations by painting, sculpture, etc.:

    excudent alii spirantia mollius aera,

    Verg. A. 6, 847:

    Parii lapidis spirantia signa,

    id. G. 3, 34:

    spirat et arguta picta tabella manu,

    Mart. 7, 84, 2; 11, 10, 7.—
    3.
    To be poetically inspired, to have the lyric spirit:

    quod spiro, et placeo, si placeo, tuum est,

    Hor. C. 4, 3, 24 (Orell. ad loc.).—
    4.
    Spirare alte, altius, to be puffed up, proud, or arrogant, Flor. 2, 2, 27:

    Eusebium alte spirantem addixere poenae,

    Amm. 22, 3, 12.—
    II.
    Act., to breathe out, exhale, emit (mostly poet. and post-Aug.; not in Cic.; syn. exhalo).
    A.
    Lit.:

    Diomedis equi spirantes naribus ignem,

    Lucr. 5, 29:

    flammam spirantes ore Chimaerae,

    id. 2, 705; so,

    flammas spirantes boves,

    Liv. 22, 17:

    flamina,

    Ov. F. 4, 18:

    Zephyros spirare secundos,

    Verg. A. 4, 562:

    tenuem animam,

    to breathe feebly, Val. Fl. 4, 436:

    ambrosiaeque comae divinum vertice odorem Spiravere,

    exhaled, Verg. A. 1, 404; Claud. Rapt. Pros. 2, 81.—
    B.
    Trop., to breathe forth, exhale:

    pinguia Poppaeana,

    Juv. 6, 466:

    mendacia,

    id. 7, 111:

    ut vidit vastos telluris hiatus Divinam spirare fidem (i. e. oracula),

    Luc. 5, 83.—
    2.
    To breathe into:

    ficto Corpori animam,

    Lact. 2, 11, 3.—
    3.
    Transf., like the Engl. to breathe, i. e. to be full of; to show, express, manifest; to design, intend a thing ( poet. and in post-Aug. prose): tantum spirantes aequo certamine bellum. [p. 1744] Lucr. 5, 392:

    mollem spirare quietem,

    Prop. 1, 3, 7:

    quae spirabat amores,

    Hor. C. 4, 13, 19:

    inquietum hominem et tribunatum etiam nunc spirantem,

    Liv. 3, 46:

    fratris facta spirans,

    imitating, Sil. 15, 411; cf.:

    fratrem spirat in armis,

    id. 3, 740:

    spirantes proelia dira effigies,

    id. 17, 398.— Often with neutr. adj. used adverb.:

    magnum,

    Prop. 2, 15 (3, 7), 53:

    majora,

    Curt. 6, 9, 11:

    immane,

    Verg. A. 7, 510:

    tragicum satis,

    Hor. Ep. 2, 1, 166; cf. id. C. 4, 3, 24:

    quiddam indomitum,

    Flor. 1, 22, 1:

    cruenta,

    Amm. 16, 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > spiro

См. также в других словарях:

  • MANUS ad Coelum tollendi ritus — in precationibus, memoratur Livio l. 5. c. 21. Quae (praeda) quum unte oculos eius (M. Furii Camilli) aliquantum spe atque opinione maior, maiorisque pretii rerum ferretur, dicitur manus ad caelum tollens precatus esse; ut si cui Deorum etc. Vide …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PAUSICAPE — Graece Παυσικάπη, erat τροχοειδὲς μηχάνημα, τῷ τραχήλῳ περιαρμοζόμενον, ὡς ἀδυνατεῖν τῷ ςτόματι τὰς χεῖρας προσάγειν, Ma china quaedam rotae similis, quae collo adaptabatur, ut eâ constrictus manus ori admovere non posset, Pollux l. 7. c. 4. Vide …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»