-
21 BÚ
n.1) household, farming;þat er bú, er maðr hefir málnytan smala, it is ‘bú’, if a man has a milking stock;gøra, setja, reisa bú, to set up a home for oneself;bregða búi, to give up farming;eiga bú við e-n, to share a household with one;fara búi, to remove one’s household;vera fyrir búi, to manage a household;búa búi sínu, to have one’s own household;búa úmegðarbúi, to have many dependants (unable to work);2) the stock of a farmstead (sumir lágu úti á fjöllum með bú sín);drepa niðr bú, höggva bú, to kill or destroy one’s stock;3) housekeeping;fá til búsins, to procure necessaries for the maintenance of the household;einskis þurfti í bú at biðja, there was plenty of everything;4) farm, estate;fara milli búa sinna, to go from one estate to another;eiga bú, to own an estate;5) home, house (reið Hrútr heim til bús síns);vera at or á búi með e-m, to live at one’s house.* * *n. [Hel. bû = domicilium; O. H. G. bû; mod. Germ. bau = tillage, cultivation; Hel. also uses beo or beu, = seges, cp. also Teut. bouwt = messis, in Schmeller Heliand Glossary:—the root of this word will be traced more closely under the radical form búa; here it is sufficient to remark that ‘bú’ is an apocopate form, qs. ‘bug’ or ‘bugg;’ the root remains unaltered in the branch to which Icel. bygg, byggja, and other words belong]1. a house; bú and bæ (býr) are twins from the same root (bua); bær is the house, bú the household; the Gr. οικος (Ϝοικος) embraces both; þeir eta upp bú mitt, Od. i. 251; biðla til móður minnar og eyða búi hennar, 248; bú mitt er á förum, iv. 318; gott bú, ix. 35; etr þú upp bú hans bótalaust, xvi. 431; svo hann er fær uni að veita búinu forstöðu, xix. 161; hús og bújörð, og góðan kvennkost, xiv. 64; the Prose Translation by Egilsson. In the Northern countries ‘bú’ implies the notion of living upon the produce of the earth; in Norway and esp. in Icel. that of living on the ‘milk’ (málnyta) of kine, ewes, or she-goats; þat er bú, er maðr hefir málnytan smala, it is ‘bú’ if a man has a milking stock, Grág. i. 158; the old Hm. says, a ‘bú,’ however small it be, is better to have than not to have; and then explains, ‘though thou hast but two she-goats and a cottage thatched with shingle, yet it is better than begging;’ Icel. saying, sveltr sauðlaust bú, i. e. a sheepless household starves: ‘bú’ also means the stores and stock of a household; göra, setja, reisa bú, to set up in life, have one’s own hearth, Bs. i. 127, Bb. 1. 219, Sturl. i. 197, Eb. 40; bregða búi, to give up farming or household; taka við búi, to take to a farm, Sturl. i. 198; eiga bú við e-n, to share a household with one, 200; ráðask til bús, id.; fara búi, to remove one’s household, flit, 225; hafa bú, hafa rausnar-bú, 226; eiga bú, iii. 79, Eg. 137: allit. phrases, börn og bú, Bs. ii. 498; bóndi er bú-stólpi, bú er landstólpi, the ‘bóndi’ is the stay of the ‘bú,’ the ‘bú’ is the stay of the land; búa búi sínu, Fas. iii. 312; búa umegðar-búi, to have a heavy household (many children), K. Þ. K. 90; hafa kýr ok ær á búi, Nj. 236: housekeeping, in the phrase, eiga einkis í bú at biðja, to have plenty of everything, Bs. i. 131, 132; bæði þarf í búit mjöl ok skreið, Nj. 18: home, house, reið Hrútr heim til bús síns, 4; á búi, adv. at home, Fms. iv. 256, Hm. 82.2. estates; konungs-bú, royal demesnes; þar er bú hans vóru, Eg. 42, 43, Landn. 124, fara milli búa sinna, to go from one estate to another, id.; eiga bú, to own an estate.3. the stock in a farmstead; sumir lágu úti á fjöllum með bú sín, Sturl. iii. 75; drepa niðr bú, höggva bú, taka upp bú, to kill or destroy one’s stock, Fms. ix. 473, Stj. 90.COMPDS: búsafleifar, búsbúhlutir, búsefni, búsfar, búsforráð, búsgagn, búshagr, búshlutir, búshægindi, búskerfi, bústilskipan, búsumsvif, búsumsýsla. -
22 DEYÐA
(-dda, -ddr), v.1) to kill, put to death;2) to make null and void (deyða dóm); deyða líkamliga löstu, girndir holdsins, deyða sik, to mortify the lusts of the flesh.* * *dd, [v. dauðr; Ulf. dauþjan; Germ. töden; Swed. döda]:—to kill, put to death, with acc., Ld. 54, Nj. 158, Fms. ii. 270: allit., deyða illum dauða, to put to an ill death, Clem. 57; dræpr ok deyðandi, a law term, Germ. vogelfrei, Gþl. 137; dræpr ok deyðr, N. G. L. i. 351: metaph. (theol.), Fms. ii. 238; d. sik, to mortify one’s lusts, Bs. i. 167. -
23 DVELJA
* * *(dvel, dvalda, dvaldr or dvalinn), v.1) to delay; dvelja för es, to delay one’s journey; dvelja ferð sína, to put off one’s (own) journey; dvelja dóm, to defer judgement; dvelja ráð fyrir konu, to put off a woman’s marriage; gátu þeir hann eptir dvalit, they managed to keep him back; dvelja en frá e-u, to keep one from doing a thing; absol., dvaldi þat fyrir ferð þeirra, it delayed their journey;2) = dveljast, to tarry (ok vildu eigi dvelja ok eigi biða Ólafs konungs); dvel eigi, tarry not!, make haste!;3) with acc. of time, to wait, stay (konungr dvaldi mestan hluta sumars á Hálogalandi); dvelja stund es, to hold one up; dvelja af stundir, to kill the time;4) refl., dveljast, to stay, make a stay (dvaldist þar um hríð); sá dagr mun dvelja, that day will be long in coming; dvelja munu stundirnar áðr en sagt er allt þat, er ek veit, it will lake many hours, it will be a long time before all is told; ef þat delst, at ek koma eigi hingat, I should be hindered from coming; impers., dvaldist þeim þar lengi, they made a long stay there; dvaldist þeim þar at því, in (doing) that they lost much time.* * *dvaldi, dvalði; pres. dvel; part. dvalðr, dvalinn; sup. dvalit: [A. S. dveljan; Engl. dwell; O. H. G. tvelan; Swed. dväljas; Dan. dvæle]:—to ‘dwell,’ delay, with acc.; d. för, ferð, to keep back, delay, Grág. ii. 385, Ísl. ii. 266; því dvalða ek dauða þinn, Blas. 47; d. dóm (a law term), to defer judgment, Grág. i. 67; d. ráð fyrir konu, to put off a woman’s marriage, 307; at þat dveli garðlagit, ii. 332; gátu þeir hann eptir dvalit, they managed to keep him back, Fms. vii. 169; d. e-n frá e-u. to keep one from doing a thing, Jb. 380; dvelr mik engi hlutr, at ek geng ekki…, i. e. I will go at once, Fms. ii, 37: the proverb, mart um dvelr þann er um morgin sefr, Hm. 58: absol., dvaldi þat fyrir ferð þeirra, that caused delay, Njarð. 374.2. in neut. sense = dveljask, to tarry, cp. Engl. to dwell on a thing; ok vildu eigi dvelja, ok eigi bíða Ólafs konungs, Fms. iv. 118.3. with acc. of time, to wait, abide; konungr dvaldi mestan hluta sumars á Hálogalandi, Fms. iv. 233; d. af stundir, to kill time, Band. 8; d. stund e-s, to hold one up, Karl. 62.II. reflex. to stop oneself, i. e. to stay, make a stay; myndi þar dveljask um hríð, Nj. 122; ok er þeir höfðu þar dvalisk til þess er …, Eg. 28; dvaldisk þar um hríð, 59; ok er konungr hafðr dvalsk þar um hríð, Fms. viii. 428: d. at e-u, to tarry over a thing, D. I. i. 223.2. the phrase, e-dvelsk, one is kept, loses time by a thing; dvaldisk þeim þar lengi, Eg. 230; dvaldisk þeim þar at því, in ( doing) that they lost much time, Nj. 241.3. with pass. notion; sá dagr mun dveljask, that day will not soon come, will come late, Ld. 174; dveljask munu stundirnar, the hours will be taken up, it will take many hours, it will grow late before all is told, Edda 15; ef þat dvelsk, at ek koma eigi hingat, if I should be hindered from coming, Fms. xi. 51: to tarry, er ek hefi svá lengi dvalisk at sækja yðvarn fund, Ld. 32. -
24 ENDA
I)conj.1) with subj. (a standing phrase in the law connecting the latter clause of a conditional premiss) if, and if, and in case that, and supposing that;nú hefir maðr sveinbarn fram fœrt í œsku, enda verði sá maðr veginn síðan, þá …, if a man has brought a boy up in his youth, and it so happens that he (the boy) be slain, then …;2) even if, allhough, with subj. (seg mér, hvat til berr, at þú veizt fyrir úorðna hluti, enda sér þú eigi spámaðr);3) even;þá skal hann segja búum sínum til, enda á, þingi, even in parliment;4) if only with subj. (fyrir engan mun þori ek at vekja konunginn en segja má ek honum tíðindin, ef þú vill, enda vekir þú hann);5) and indeed, and of course, and also, and besides;enda skulum vér þá leysa þik, and then of course we shall loose thee;sýnist þat jafnan, at ek em fégjarn, enda man svá enn, and so it will be also in this case;6) and yet;eigi nenni ek at hafa þat saman, at veita Högna, enda drepa bróður hans, I cannot bear to do both, help H. and yet kill his brother;7) ellipt. without a preceding premiss;enda tak þú nú øxi þína, and now take thy axe.(að, or enda, ent), v.1) to end, coming to an end (í því sama klaustri endi hann sína æfi);impers., endar þar sögu frá honum, the tale of him ends there;2) to fulfil, perform (enda heit sitt);3) to mark the end of, to bound (af suðri endir hana [i. e. Asia] úthafit);4) refl., endast, to end, come to an end (reiði mannsins endist á einu augabragði);to last, hold out (berjast meðan dagrinn endist);meðan mér endast föng til, as long as my provisions last;ef honum endist aldr til, if he lives so long;meðan mér endast lífdagar, meðan ek endumst, as long as I live;to turn out, to end (well or ill), to do (enda mun þat fám bóndum vel endast at synja mér mægðar).* * *1.a copul. conj. with a slight notion of cause or even disjunction: [the use of this copulative is commonly regarded as a test word to distinguish the Scandin. and the Saxon-Germ.; the A. S. ende, Engl. and, Hel. end, Germ. und being represented by Scandin. auk, ok, or og: whereas the disjunctive particle is in Scandin. en, enn, or even enda, answering to the Engl., A. S., and Germ. aber, but; the Gothic is neutral, unless jab, by which Ulf. renders καί, be = auk, ok:—this difference, however, is more apparent than real; for the Icel. ‘enda’ is probably identical with the Germ. and Saxon und, and: in most passages it has a distinct copulative sense, but with something more than this]:—and, etc.I. with subj., a standing phrase in the law, connecting the latter clause of a conditional premiss, if so and so, and if …, and again if …; or it may be rendered, and in case that, and supposing that, or the like. The following references will make it plainer; ef goðinn er um sóttr, enda hafi hann öðrum manni í hönd selt …, þá skal hann ok sekja …, if a suit lies against the priest, ‘and’ he has named a proxy, then the suit lies also against him (viz. the proxy), Grág. i. 95; ef skip hverfr ok sé eigi til spurt á þrim vetrum, enda sé spurt ef þeim löndum öllum er vár tunga er á, þá …, if a ship disappears without being heard of for three years, ‘and’ inquiry has been made from all the countries where ‘our tongue’ is spoken, then …, 218; ef goðinn gerr eigi nemna féránsdóm, enda sé hann at lögum beiddr …, þá varðar goðanum fjörbaugsgarð, if the priest name not the court of férán, ‘and’ has been lawfully requested thereto, then he is liable to the lesser outlawry, 94; nú hefir maðr sveinbarn fram fært í æsku, enda verði sá maðr veginn síðan, þá …, if a man has brought a boy up in his youth, ‘and in case that’ he (the boy) be slain, then …, 281; ef maðr færir meybarn fram …, enda beri svá at…, ok ( then) skal sá maðr …, id.; ef menn selja ómaga sinn af landi héðan, ok eigi við verði, enda verði þeir ómagar færðir út hingat síðan, þá …, 274; hvervetna þess er vegnar sakir standa úbættar á milli manna, enda vili menn sættask á þau mál …, þá …, ii. 20; ef sá maðr var veginn er á ( who has) vist með konu, enda sé þar þingheyandi nokkurr …, þá …, 74; þat vóru lög, ef þrælar væri drepnir fyrir manni, enda ( and in case that) væri eigi færð þrælsgjöldin fyrir hina þriðju sól, þá …, Eg. 723, cp. Eb. 222; þótt maðr færi fram ellri mann, karl eðr konu, í barnæsku, enda ( and in case that) berisk réttarfar síðan um þá menn, þá skal …, 281; ef þú þorir, enda sér þú nokkut at manni, if thou darest, ‘and supposing that’ thou art something of a man, Fb. i. 170, segja má ek honum tíðendin ef þú vilt, enda vekir þú hann, ‘and supposing that’ thou wilt awake him, Fms. iv. 170; en þeir eru skilnaðarmenn réttir er með hvárigum fóru heiman vísir vitendr, enda ( and even) vildi þeir svá skilja þá, Grág. ii. 114; enda fylgi þeir hvárigum í braut ( supposing they), id.; hvat til berr er þú veizt úorðna hluti, enda sér þú eigi spámaðr, supposing that thou art a prophet, Fms. i. 333.2. rarely with indic.; ef kona elr börn með óheimilum manni, enda gelzt þó fé um, hón á eigi…, Eb. 225.II. even, even if, usually with indic.; kona á sakir þær allar ef hún vill reiðask við, enda komi ( even if) eigi fram loforðit, Grág. i. 338: in single sentences, þá skal hann segja búum sínum til, enda á þingi, even in parliament, ii. 351: the phrase, e. svá ( even so), eigi þau handsöl hennar at haldask, enda svá þau er, i. 334; enda er þó rétt virðing þeirra, ef …, and their taxation is even (also) lawful, if …, 209: in mod. usage very freq. in this sense (= even).III. denoting that a thing follows from the premiss, and consequently, and of course, and then, or the like, and forsooth, freq. in prose with indic.; man ek eigi optar heimta þetta fé, enda verða þér aldri at liði síðan, I shall not call for this debt any more, ‘and also’ lend thee help never more, Vápn. 18; ef þeir eru eigi fleiri en fimm, enda eigi færi, if they are not more than five, and also not less, Grág. i. 38; enda eigu menn þá at taka annan lögsögumann ef vilja, and they shall then elect another speaker if they choose, 4; enda skulum vér þá leysa þik, and then of course we shall loose thee, Edda 20; varðar honum skóggang, enda verðr hann þar óheilagr, and of course or and even, and to boot, Grág. ii. 114; skal hann segja til þess á mannamótum, enda varðar honum þá eigi við lög, i. 343; á sá sök er hross á, enda verðr sá jamt sekr um nautnina sem aðrir menn, 432; þá á sök þá hvárr er vill, enda skal lögsögumaðr …, 10; enda á hann kost at segja lögleigor á féit, ef hann vill þat heldr, 217; trúi ek honum miklu betr en ( than) öðrum, enda skal ek þessu ráða, and besides I will settle this myself, Eg. 731; sýnisk þat jafnan at ek em fégjarn, enda man svá enn, it is well known that I am a money-loving man, and so it will be too in this case, Nj. 102; beið ek af því þinna atkvæða, enda num öllum þat bezt gegna, I waited for thy decision, and (as) that will be the best for all of us, 78; er þat ok líkast at þér sækit með kappi, enda munu þeir svá verja, and so will they do in their turn, 227; Hallgerðr var fengsöm ok storlynd, enda ( and on the other hand) kallaði hón til alls þess er aðrir áttu í nánd, 18; mikit má konungs gæfa um slíka hluti, enda mun mikill frami fásk í ferðinni ef vel tekst, Fms. iv. í 29; Ölver var málsnjallr ok máldjarfr, e. var hann vitr maðr, 235; ekki mun ek halda til þess at þú brjótir lög þín, enda eru þau eigi brotin, ef …, neither are they broken, if …, Fb. i. 173, Mork. 81.2. with a notion of disjunction, and yet; eigi nenni ek at hafa þat saman, at veita Högna, enda drepa bróður hans, I cannot bear to do both, help Hogni and yet kill his brother, Nj. 145; er þér töldut Grænland vera veðrgott land, enda er þat þó fullt af jöklum ok frosti, that you call Greenland a mild climate, and yet it is full of frost and ice, Sks. 209 B.3. ellipt. in an abrupt sentence, without a preceding premiss; enda tak nú öxi þína, and now take thy axe (implying that I can no longer prevent thee), Nj. 58; enda þarf hér mikils við, 94; maðrinn segir, enda fauk höfuðit af bolnum, the man continued,—nay, the head flew off the body, Ld. 290: even in some passages one MS. uses ‘enda,’ another ‘ok,’ e. g. skorti nú ekki, enda var drengilega eptir sótt (ok var drengilega eptir sótt, v. l.), Fms. viii. 357; cp. Fb. iii. 258, 1. 16, and Mork. 7, 1. 15: the law sometimes uses ‘ok’ exactly in the sense of enda, ef maðr selr ómaga sinn af landi brott, ‘ok’ verði hinn aptrreki er við tók, þá …, Grág. i. 275.2.d, (enda, að, Fs. 8, Ld. 50, Bs. i. 865; mod. usage distinguishes between enda að, to end, finish, and enda t, to fulfil):—to end, bring to an end; ok endi þar líf sitt, Fms. i. 297; af ráðinn ok endaðr, Fs. l. c.; endaðir sínu valdi, Bs. i. 865.2. metaph. to bring to an end, fulfil, perform a promise or the like; þá sýslu er hann endi eigi, work which he did not perform, Grág. ii. 267; þótti Heinreki biskupi Gizurr eigi enda við konung þat sem hann hafði heitið, Fms. x. 51; enda þeir þat er Páll postuli mælti, Hom. 135; hefir þú komit ok ent þat er þú lofaðir, Niðrst. 8.II. reflex, to end, come to an end; reiði mannsins endisk á einu augabragði, 656 A. ii. 17; er svá hefjask upp at eigi endask, 656 B. 3; þá endisk sá enn mikli höfðingskapr Dana konunga, Fms. xi. 205; þær endask ok byrjask jafnfram ávalt, Rb. 232.2. to last out; ok endisk þá, allt á sumar fram, Nj. 18; meðan mér endask föng til, Eg. 66; en honum endisk eigi til þess líf, Bs. i. 77; en er veizlor endusk eigi fyrir fjölmennis sakir, Hkr. ii. 92; ok endisk því þetta hóti lengst, Gísl. 50; meðan ek endumk til, as long as I last, i. e. live, Fms. iv. 292.3. to end well, do; enda mun þat fám bóndum vel endask at synja mér mægðar, Ísl. ii. 215; ek veit, at þat má honum eigi endask, ef …, Rd. 311; ok öngum skyldi öðrum hans kappa enzk hafa betta nema þér, Fas. i. 104; segir honum eigi ella endask mundu, Fms. iv. 143.III. impers. in the phrase, sögu endar, endar þar sögu frá honum, it ends the tale, i. e. the tale is ended, Ld. 50: in mod. usage Icel. can say, saga endar, sögu endar, and saga endast, here the story ends. -
25 HÖFUÐ
(dat. höfði, gen. pl. höfða), n.1) head (höggva höfuð af e-m);láta e-n höfði skemmra, to behead one;strjúka aldrei um frjálst höfuð, to be never free, never at ease;skera e-m höfuð, to make a wry face at one;heita í höfuð e-m, to be called after a person;hætta höfði, to risk one’s life;leggja við höfuð sitt, to stake one’s head;fœra e-m höfuð sitt, to surrender oneself to an enemy;drepa niðr höfði, to droop the head;þoku hóf af höfði, the fog lifted;stíga yfir höfuð e-m, to overcome one;hlaða helium að höfði e-m, to leave one dead on the spot;ganga milli bols ok höfuðs e-s or á e-m, to hew of one’s head, to kill outright;senda e-n til höfuðs e-m, to send one to take another’s head;leggja fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head;leggjast e-t undir höfuð, to put aside, neglect (Þ. lagðist eigi þessa ferð undir höfuð);vera höfði hærri, to be taller by a head;2) head, chief (höfuð lendra manna);Þrándheimr hefir lengi verið kallaðr höfuð Noregs, the chief district of Norway;3) ornamental prow of a ship (skip með gyltum höfðum);ornamental head on a bridle (slitnaði sundr beizlit, ok týndist höfuð, er á var).* * *n., dat. höfði; gen. pl. höfða, dat. höfðum; in Norse MSS. often spelt hafuð, Anecd. 4 (without umlaut); the root-vowel seems in very early times (8th century) to have been a diphthong; thus Bragi uses the rhymes, laufi—haufði, and rauf—haufuð, Edda; the old ditty with a half rhyme, höfðu vér í haufði, Hkr. i. 104, wou’d be faulty unless we accept a diphthong in the latter word: in good old MSS. (e. g. Sæm. Cod. Reg.) the word is always spelt with ꜹ or au, never o, and probably never had a diphthongal sound; the Norse spelling havuð however points to a short vowel; and later Icel. MSS. spell o or , e. g. Hb. in Vsp. l. c. It is probable that the short vowel originated in the contracted form, as haufði sounds hard; [cp. Goth. haubiþ; A. S. heâfod; Engl. head; Hel. hôbid; O. H. G. houpit; mid. H. G. houbet; mod. G. haupt; Dan. hôved; Swed. hufvud; Ormul. hæfedd (the single f marks a preceding long vowel); thus all old Teut. languages except the Icel. agree in the length of the vowel, whereas Lat. căput, Gr. κεφαλή have a short root vowel.]A. A head, Vsp. 38, Sdm. 14, Vþm. 19, Þkv. 16, 19, Skm. 23, Nj. 19, 275, Grág. ii. 11, Fms. x. 381, Eg. 181, Edda 59, passim; mátti svá at kveða, at náliga væri tvau höfuð á hverju kvikendi, Hrafn. 22 (of a great increase in stock); Grímr rakaði bratt fé saman, vóru tvau höfuð á hvívetna því er hann átti, Ísl. ii. 14.II. phrases and sayings, láta höfði skemra, to make one a head shorter, behead, Hým. 15, Fm. 34; strjúka aldrei frjálst höfuð, to stroke never a free head, be never free, never at ease; (sagði) at þeir mundi aldrei um frjálst höfuð strjúka, er vinir hans væri, meðan Þórðr væri höfðingi í Ísafirði, Sturl. ii. 124; eg má aldrei um frjálst höfuð strjúka, I never have any time to spare; sitja aldrei á sárs höfði, to be always quarrelling; skera e-m höfuð, to make a wry face at one, Grett. 17; heita í höfuðit e-m, to be called after a person; hón jós sveininn vatni ok kvað hann skyldu heita í höfuð föður sínum, ok var hann kallaðr Gestr, Bárð. 24 new Ed.: the mod. usage distinguishes between heita í höfuð á e-m, when a person is alive when the child was born, and heita eptir e-m, when that person is dead; halda höfði, to hold one’s head up, Flóv. 43, Og.; bera hátt höfuð, to bear one’s head high, Sturl. iii. 147, Sighvat; hefja höfuðs, to lift one’s head, Thom. 535; drepa niðr höfði, to droop one’s head, Bs. i. 625; þoku hóf af höfði, the fog lifted, Ld. 74; búa hvárr í annars höfði, to be at loggerheads, Sks. 346; fara huldu höfði, to go with a hidden head, in disguise, to hide oneself, Fms. vi. 12; færa e-m höfuð sitt, to surrender oneself to an enemy, Eg. ch. 62, 63, Fms. x. 261; stíga yfir höfuð e-m, to pass over one’s head, overcome one, 304; er á engri stundu örvænt nær elli stígr yfir h. mér, Eb. 332; hlaða hellum at höfði e-m, to leave one dead on the spot, Dropl. 18; ganga milli bols ok höfuðs, ‘to gang between bole and head,’ i. e. to kill outright, Eb. 240; hætta höfði, to risk one’s head, Hm. 106; leggjask e-t undir höfuð, to lay under one’s pillow, to put aside; leggjask ferð undir höfuð, Fær. 132, Orkn. 46; þú munt verða fátt undir höfuð at leggjask ef ek skal við þér taka, Sturl. i. 27; vera höfði hærri, to be a head taller, Fms. x. 381; setja höfuð á höfuð ofan, to set head upon head, Bs. i. 73, (viz. to consecrate a second bishop to a see, which was against the eccl. law); cp. kjósa annan konung í höfuð Davíð, Sks. 801.III. in a personal sense, in poets, a person, = Lat. caput, Gr. κάρα, κεφαλή; fárgjarnt höfuð, thou fearful woman! Fas. ii. 556; hraustara höfuð, a bolder man, 315; berjask við eitt höfuð, 49; heiptrækt höfuð, Ýt. 25; andprútt höfuð, high-minded man! Sighvat; tírar h., glorious man; leyfðar h., id., Geisli 56; vina höfuð = cara capita, Bm. 2; frænda höfuð, kinsmen, Skáld H. 3. 40; hvarfúst h., thou fickle woman! Hel. 2.2. a number, tale, head, of animals; fádygt höfuð, of a fox, Merl. 1. 39: head, of cattle, þeir eiga at gjalda þingfarar-kaup, er skulda-hjóna hvert hefir höfuð, kú skuldalausa eða kúgildi, Grág. (Kb.) i. 159, referring to the old way of taxation, which is still the law in Icel., that a freeholder has to pay tax (skattr) only if he has more head of cattle (kúgildi, q. v.), than persons to support.IV. a head, chief; höfuð lendra manna, Fms. vii. 273; h. ok höfðingi, Stj. 457; Þrándheimr er h. Noregs, Fms. vi. 38; höfuð allra höfuð-tíða (gen.), Leiðarvís. 23.V. of head-shaped things:1. a beak, of a ship; með gylltum höfðum, Fms. viii. 385, x. 10, 417, passim; dreka-höfuð, q. v.: the beak was usually a dragon’s head, sometimes a bison’s, Ó. H.; a steer’s, Landn. 5. ch. 8; or it was the image of a god, e. g. of Thor, Fms. ii. 325, (Ó. T. ch. 253); or of a man, Karl-höfði, Ó. H., the ship of St. Olave; cp. the interesting passage, þat var upphaf enna heiðnu laga, at menn skyldu eigi hafa höfuðskip í hafi, en ef þeir hefði, þá skyldi þeir af taka höfuð áðr þeir kæmi í lands-sýn, ok sigla eigi at landi með gapandum höfðum eðr gínandi trjónum, svá at landvættir fældisk við, Landn. (Hb.) 258, Fms. vi. 180 (in a verse), vii. 51 (in a verse). 2. the capital of a pillar, Al. 116, Fb. i. 359 (of tent poles): of carved heads in a hall, sér þú augun útar hjá Hagbarðs-höfðinu? Korm. ch. 3: heads of idols carved on chairs, Fbr. ch. 38: carved heads on high-seats, Eb. ch. 4: that these figures sometimes represented fairies or goddesses is shewn by the word brúða (q. v.) and stólbrúða; heads of bedsteads seem to have been carved in a similar way; cp. also Korm. 86, see tjasna.3. the head-piece of a bridle; týndi maðr höfði á beisli því er görsema-vel var gört, Bs. i. 314, v. l.; the head of a rake, hrífu-h., etc.COMPDS: höfðabúza, höfðafjöl, höfðalag, höfðaskip, höfðatal, höfðatala, höfuðband, höfuðbani, höfuðbein, höfuðburðr, höfuðbúnaðr, Höfuðdagr, höfuðdúkr, höfuðfaldr, höfuðfatnaðr, höfuðfetlar, höfuðgerð, höfuðgjarnt, höfuðgull, höfuðhlutr, höfuðhögg, höfuðlausn, höfuðlauss, höfuðleðr, höfuðlín, höfuðmein, höfuðmikill, höfuðmundr, höfuðórar, höfuðrót, höfuðsár, höfuðskél, höfuðskip, höfuðskjálfti, höfuðsmátt, höfuðsnauðr, höfuðsótt, höfuðsteypa, höfuðsundl, höfuðsvími, höfuðsvörðr, höfuðtíund, höfuðverkr, höfuðvíti, höfuðvörðr, höfuðþváttr, höfuðþyngsl, höfuðærr, höfuðærsl.B. Chief, capital, found like the Gr. ἀρχι- in countless COMPDS: höfuðatriði, höfuðá, höfuðárr, höfuðátt, höfuðbarmr, höfuðbaðmr, höfuðbarmsmaðr, höfuðbaugr, höfuðbenda, höfuðbiti, höfuðbitarúm, höfuðblót, höfuðborg, höfuðból, höfuðbæli, höfuðbær, höfuðdrottning, höfuðefni, höfuðengill, höfuðfaðir, höfuðfirn, höfuðfól, höfuðgersemi, höfuðgjöf, höfuðglæpr, höfuðgoð, höfuðgrein, höfuðgæfa, höfuðhátíð, höfuðhetja, höfuðhof, höfuðinnihald, höfuðísar, höfuðíþrótt, höfuðkempa, höfuðkennimaðr, höfuðkirkja, höfuðklerkr, höfuðkonungr, höfuðkostr, höfuðkvöl, höfuðlist, höfuðlýti, höfuðlæknir, höfuðlærdómr, höfuðlöstr, höfuðsmaðr, höfuðmeistari, höfuðmerki, höfuðmusteri, höfuðnafn, höfuðnauðsyn, höfuðniðjar, höfuðprestr, höfuðráð, höfuðráðgjafi, höfuðskáld, höfuðskepna, höfuðskutilsvein, höfuðskömm, höfuðskörungr, höfuðsmiðr, höfuðspekingr, höfuðstaðr, höfuðstafn, höfuðstafr, höfuðstjarna, höfuðstóll, höfuðstólpi, höfuðstyrkr, höfuðsynd, höfuðsæti, höfuðtunga, höfuðvápn, höfuðveizla, höfuðvél, höfuðvindr, höfuðvinr, höfuðþing, höfuðætt. -
26 lyfja
(að), v. to heal;lyfja e-m e-t, to cure one of;lyfja e-m elli, to kill one.* * *að, to heal; in the phrase, lyfja e-m elli, to cure one of old age = to kill him downright, Am. 74, Fas. iii. 155, 156; lyfja þeim sitt of beldi, to cure them of their overbearance, Al. 10; skal ek lyfja þér þína íllsku, Flóv. 43. -
27 STUND
I)(pl. -ir), f.1) a certain length of time, a while;var s. til dags, it was a while before daybreak;er á leið stundina, in the course of time, after a while;þat var s. ein, it was but a short time;er stundir líða (fram), as time goes on;dvelja af stundir, to kill the time;lítil er líðandi stund, brief is the fleeting hour;2) adverbial phrases;af stundu, ere long, soon;af annarri stundu, ‘the next while’, ere long;á lítilli stundu, in a little while;fyrir stundu, a while ago;langri stundu fyrr, a long while before;um s., for a while;litla (skamma) s., for a short while;allar stundir, always;alla s., all the time;s. af s., s. frá s., little by little, by degrees;stundum (dat.), at times, sometimes3) little distance, a little way, a bit (hann stóð s. frá dyrunum);4) hour;tvær stundir dags, two hours;5) pains, exertion;leggja s. á e-t, to take pains about a thing.n. dust (gneri hann of andlit honum moldar stundinu).* * *f., dat. stundu, pl. stundir, with neg. suff. stund-gi, q. v.; [A. S. stund; Old Engl. stound; Dan. stund; Germ. stunde]:—a certain length of time, a while, hour, of a longer or shorter time according to the context, mostly of a short time; en er at þeirri stundu kom at hón mundi barn ala, Fms. i. 14; var stund til dags, it was a while before daybreak, Ld. 44; stund var í milli ( a good while) er þeir sá framstafninn ok inn eptri kom fram, Fms. ii. 304; langa stund eðr skamma, for a long while or a short, Grág. i. 155; langri stundu fyrr, long ere, Fms. ix. 450; litla stund, a little while, for a short time, MS. 623. 32, Bs. i. 42, Eg. 160; jafnlanga stund sem áðr var tínt, Grág. i. 406; er á stundina líðr, er á leið stundina, in the course of time, after a while, Fms. x. 392, 404; jarl mælti er stund leið, after a while, Fær. 93; þat var allt á einni stundu, er … ok, that was all at the same moment, Bs. i. 339; var ok stundin eigi löng, it was but a short time, Fms. iv. 361; þat var stund ein, but a short time, 623. 32; allar stundir, always, Fms, i. 219, xi. 76; nú líða stundir, the the time passes on, Fær. 23; er stundir líða, as time goes on, in course of time, Nj. 54; vera þar þeim stundum sem hann vildi, whenever he liked, Ísl. ii. 205; stundu eptir Jól, a while after Yule, Fms. ix. 33; stundu síðarr enn Skalla-Grímr hafði út komit, Eg. 137;. alla stund, the whole time, all the time, Fær. 123; á þeirri stundu, er …, during the time, that…, in the meantime. Fms. xi. 360, K. Þ. K. 33 new Ed.; á þessi stundu, Eg. 424; fyrir stundar sakir, in respect of time, Gþl. 31; but um stundar sakir, but for a while; dvelja af stundir, to kill the time, Band. 23 new Ed.; hann gáði eigi stundanna, Fms. v. 195: savings, opt verðr lítil stand at seinum, Líkn.; lítil er líðandi stund, brief is the fleeting hour, Hkr. i. 154; hvat bíðr sinnar stundar, Grett. 168 new Ed.: allit., staðr ok stund, place and time.2. adverbial phrases; af stundu, ere long, soon, Íb. 12; fundusk þeir af stundu, Sighvat; munu þeir margir hans úvinir af stundu, er …, Ld. 146, Fms. vii. 159, xi. 357; af annarri stundu, ‘the next while,’ ere long, Band. 27 new Ed.; fyrir stundu, a while ago, Ölk.; um stund, for a while, Fb. i. 170, Ísl. ii. 260; nú um stund, now for a while, Grág. i. 317: stundum (dat.), [cp. A. S. stundum], at times, sometimes, Ld. 256, Fms. i. 14; optliga allar saman en stundum ( but now and then) sér hverir, 52; stundum … stundum, sometimes … sometimes, Sks. 96; gaus upp eldrinn stundum en stundum sloknaði, alternately, Nj. 204.3. in a local sense, a certain little distance, a little way, a bit; hann stóð stund frá dyrunum, Bs. i. 660; hann hafði tjaldat upp frá stund þá; stund þá, a bit, Fms. xi. 85; jarðhús-munna er stund þá var brott frá bænum, Fær. 169; þar í brekkunni stund frá þeim, Rd. 316; stund er til stokksins önnur til steinsins, Hbl., cp. Germ. stunde.4. gen. stundar, stundar hríð, a good while, Hkr. i. 150: very, quite, with an adjective, stundar fast, Grett. 84 new Ed.; stundar-hart, Fms. iv. 153; stundar hátt, vi. 303, Eg. 408; stundar mikill, Þorf. Karl. 426; öx stundar mikil, Fbr. 12; stundar heilráðr, Eb. 54.II. an hour, adding ‘dags’ (cp. Lat. hora diei); í dægri era stundir tólf, Rb. 6; önnur, þriðja stund dags, Mar., Fms. iii. 57; eina stund dags, 623. 29; tvær stundir dags, two hours, Fms. x. 218; of þrjár stundir dags, 623. 14.III. metaph. care, pains, exertion; leggja stund á e-t, to take pains, Ísl. ii. 341; leggja hér mikla stund á, to make great exertion, Boll. 354; leggja mesta stund á, Nj. 31; leggja minni (litla, önga) stund á, Ísl. ii. 347.COMPDS: stundarél, stundarhríð, stundaklukka, stundarstefna, stundatal, stundarvegr, stundarþögn. -
28 SÆFA
(i. e. sœfa), ð, [akin to svefn, svæfa; cp. Lat. sopire], prop. to put to sleep, but distinguished from svæfa, and only used to kill, slaughter beasts; vök sú er menn sæfa hvali í, Jb. 331 B; skal gefa af inn fimta hlut af öllu fé nema maðr sœfi, K. Þ. K.; blóðit flóar svá sem lifandis maðr hefði sœfðr verit, Mar.; hann sæfði girndar-synd, Greg. 38.2. esp. of a sacrifice; ef sæfð vóru þau kvikendi er goðunum var fórnat, Eb. 10; lamb Guðs er sœft til þessa nótturðar, Greg. 29; sæfandi son sinn ysak, Stj. 130; skal hverr s. sitt lamb, 279; lamb sœft ok etið, Post. 645. 83; sá er sæfði fórnina, Stj. 430; sæfa hjarðir, Hsm.: svæfa naut, to kill a beast by driving a sharp instrument into the nape of the neck, severing the spine, as the Spanish Torreadore do (the heathen way of killing the sacrificial beast?).II. reflex. to be killed, expire; sæfisk hón á spjótinu ok deyr, Fb. i. 258; jarlinn sæfðisk á spjótinu, Eg. 289; Hrafn hrærði hvárki hönd né fót er hann sæfðisk, Bs. i. 674 (of a man beheaded); nú veiðir maðr hval ok sæfisk hann á djúpi, N. G. L. i. 59; val-sæfendr, Ýt. -
29 TAPA
(að), v.1) to lose, with dat. (þar tapaði hón kambi sínum);2) to kill, put to death (t. e-m, lífi e-s);3) refl., tapast, to be lost, come to nought.* * *að, [Swed. tapa; Dan. tabe]:—to lose, with dat.; eigi hefir þú tapat örlyndinni, Bs. i. 53; þar tapaði hón kambi sínum, Ld. 10; tapa lífi ok sæmd, Bær. 14; tapa sama sínum, MS. 4. 10.2. to destroy, kill; tapa mínu lífi, to put one to death, Fms. viii. 240; biðr hann tapa piltinum. Fs. 145, Merl. 1. 28; tapa sveininum ok drepa hann, Mar.; tapa sér sjálfum, Barl. 123.II. reflex. to be lost, Fb. ii. 391; töpuðusk þau heit öll, came to nought, Fms. v. 113: to perish, Clem. 26. -
30 vinna
* * *I)(vinn; vann, unnum, unninn), v.1) to work, labour, do work (Ásmundr vildi lítit vinna);vinna á akri ok plœgja, to work in the field and plough;2) to work, till, cultivate (vinna akr, jörðina);3) to work, perform, do;vinna verk sin, to do one’s work;þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him;þér hafið mikit stórvirki unnit, ye have done a great deed;vinna eið, sœri, to take an oath;vinna bœtr á e-u, to redress;vinna e-m beinleika, beina, to show hospitality to one;vinna e-m geig, bana, to work harm, death, to one;vinna e-m úsœmd, to bring shame, disgrace on one;vinna e-m bót (illt), to do one good (harm);vinna e-m hefnd, to take revenge on;4) vinna e-m, to wait upon, attend to, tend (Höskuldr bað hana vinna þeim hjónum);5) to win, gain;vinna orrustu, sigr, to gain a battle, victory;vinna sigr á e-m, to obtain a victory over, defeat, one;6) to win, conquer (vinna land, borgir, skip);vinna e-t aptr, to recover by conquest, reconquer (vinna aptr þat ríki, er látit er);7) to overcome, master, get the better of (þeir ætla, at þeim muni illa sœkjast at vinna oss);8) to avail (veit ek eigi, hvat þat vinnr);e-t vinnr e-m þörf, it suffices, is sufficient for one (þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu);vinna e-m at fullu, to be quite sufficient for one, do away with, kill (tók hann sótt þá, er honum vann at fullu);9) to withstand, with dat., = vinna við e-u;sköpum viðr (= vinnr) manngi, no man can withstand his fate;10) followed by an a. or pp., to make (vinna e-n sáran, reiðan, barðan, felldan);vann hann yfirkominn Harald, he succeeded in vanquishing H.;vinna hefnt, to take revenge;vinna annat, to prove;11) to reach (smíðuðu einn stöpul, þann er þeir ætluðu at vinna skyldi til himins);12) with preps., vinna at e-u, to be busy with (vinna at heyi);vinna at svínum, sauðfé, to tend swine, sheep;fá ekki at unnit, to effect nothing (ekki munu þér fá at unnit svá búit);vinna at e-m, to do away with, kill (þat var markat á tjaldinu, at Sigurðr vann at Fáfni);vinna e-t á, to do, effect (höfum vér mikit á unnit í várri ferð);vinna á e-m, to do one bodily injury, = vinna áverka á e-m (með þann hug at vinna á Gunnari);vinna e-t til e-s, to do one thing in order to obtain or effect another (vildi hann vinna þat til sættar með þeim brœðrum);þat vil ek til vinna, that I am ready to do;vinna til e-s, to make oneself worthy of, deserve (vinna til dauða);vinna til fjár ok frægðar, to act so as to gain money and fame;vinna við e-u, to withstand (mátti hann ok eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi);vinna e-n yfir, to overcome;13) refl., vinnast, to last, suffice;meðan dagrinn vannst, as long as the day lasted;Illugi elti hann meðan eyin vannst, to the end of the island;festrin vannst eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground;þar sátu konur úti frá sem vannst, as there was room;ek vinnst eigi til þér at launa, I am unable to reward thee;ekki unnust þau mjök fyrir, they did little to support themselves;recipr., vinnast á, to wound one another.f. work, labour;vera at vinnu, to be at work.* * *u, f. a work, labour, business; fá sér e-t til vinnu, Gþl. 483; taka vinnur af e-m, Fms. i. 33; vera at vinnu, to be at work, vi. 187; at-vinna, q. v.COMPDS: vinnuafli, vinnufólk, vinnufullr, vinnufærr, vinnugóðr, vinnugreifi, vinnuhjún, vinnulítill, vinnumaðr. -
31 arga-fas
n. [argr, craven, and fas = flas by dropping the l (?); flas, n. means praecipitatio, and flasa, að, precipitare, which are common words; this etymology is confirmed by the spelling of the word in Gþl. 188, where some of the MSS. have faas or fias, the last is perh. a false reading = flas; fas, n. gait, manner, is a modern word: v. Pál Vídal. in Skýr.; his etymology, however, is doubtless bad], a law term, a feint, a cowardly assault, an aiming at one’s body and drawing deadly weapons without carrying the threat into effect, termed ‘a coward’s assault;’ in Icel. it was punishable by fjörbaugsgarðr, cp. Grág.; ef maðr mundar til manns ok stöðvar sjálfr, ok varðar fjörbaugsgarð, ok á hinn eigi vígt í gegn ( the injured party must not kill the offender on the spot) skal stefna heiman ok kveðja til níu heimilisbúa þess á þingi er sóttr er, Vsl. ch. 90: ef maðr hleypr at manni, ok heldr hann sér sjálfr; þat er a. ok er þat sektalaust (liable to no punishment, only a dishonourable act; so the Norse law), N. G. L. i. 164, Gþl. 188. -
32 AUGA
* * *(gen. pl. augna), n.1) eye;lúka (bregða) upp augum, bregða augum í sundr, to open (lift up) the eyes;lúka aptr augum, to shift the eyes;renna (bregða, leiða) augum til e-s, to turn the eyes to;leiða e-n augum, to measure one with the eyes;berja augum í e-t, to take into consideration;koma augum á e-t, to set eyes on, become aware of;hafa auga á e-u, t have, keep, an eye upon;segja e-t í augu upp, to one’s face, right in the face;unna e-m sem augum í höfði sér, as one’s own eye-balls;e-m vex e-t í augu, one has scruples about;náit er nef augum, the nose is neighbor to the eyes;gløggt er gests augat, a guest’s eye is sharp;mörg eru dags augu, the day has many eyes;eigi leyna augu, ef ann kona manni, the eyes cannot hide it if a woman loves a man;2) hole, aperture in a needle (nálarauga), in a millstone (kvarnarauga) or an axe-head;3) pit full of water.* * *n., gen. pl. augna, [Lat. oculus, a dimin. of an obsolete ocus; Gr. οφθαλμός (Boeot. οκταλμός); Sanskr. aksha: the word is common to Sanskrit with the Slavonic, Greek, Roman, and Teutonic idioms: Goth. augo; Germ, auge; A. S. eâge; Engl. eye; Scot. ee; Swed. öga; Dan. öje, etc. Grimm s. v. suggests a relationship to Lat. acies, acutus, etc. The letter n appears in the plur. of the mod. northern languages; the Swedes say ‘ögon,’ oculi, the Danes ‘öjne;’ with the article ‘ögonen’ and ‘öjnene;’ Old Engl. ‘eyne;’ Scot. ‘een’]I. an eye. It is used in Icel. in a great many proverbs, e. g. betr sjá augu en auga, ‘two eyes see better than one,’ i. e. it is good to yield to advice: referring to love, unir auga meðan á sér, the eye is pleased whilst it can behold (viz. the object of its affection), Fas. i. 125, cp. Völs. rím. 4. 189; eigi leyna augu, ef ann kona manni, the eyes cannot bide it, if a woman love a man, i. e. they tell their own tale, Ísl. ii. 251. This pretty proverb is an απ. λεγ. l. c. and is now out of use; it is no doubt taken from a poem in a dróttkvætt metre, (old proverbs have alliteration, but neither rhymes nor assonance, rhyming proverbs are of a comparatively late date): medic., eigi er sá heill er í augun verkir, Fbr. 75; sá drepr opt fæti ( slips) er augnanna missir, Bs. i. 742; hætt er einu auganu nema vel fari, he who has only one eye to lose will take care of it (comm.); húsbóndans auga sér bezt, the master’s eye sees best; glögt er gests augat, a guest’s eye is sharp; mörg eru dags augu, the day has many eyes, i. e. what is to be hidden must not be done in broad daylight, Hm. 81; náið er nef augum, the nose is near akin to the eyes (tua res agitur paries quum proximus ardet), Nj. 21; opt verðr slíkt á sæ, kvað selr, var skotinn í auga, this often happens at sea, quoth the seal, when he was shot in the eye, of one who is in a scrape, Fms. viii. 402. In many phrases, at unna ( to love) e-m sem augum í höfði sér, as one’s own eye-balls, Nj. 217; þótti mér slökt it sætasta ljós augna minna, by his death the sweetest light of my eyes was quenched, 187: hvert grætr þú nú Skarphéðinn? eigi er þat segir Skarphéðinn, en hitt er satt at súrnar í augum, the eyes smart from smoke, 200: renna, líta augum, to seek with the eyes, to look upon: it is used in various connections, renna, líta ástaraugum, vánaraugum, vinaraugum, trúaraugum, öfundaraugum, girndarauga, with eyes of love, hope, friendship, faith, envy, desire: mæna a. denotes an upward or praying look; stara, fixed; horfa, attentive; lygna, blundskaka, stupid or slow; blína, glápa, góna, vacant or silly; skima, wandering; hvessa augu, a threatening look; leiða e-n a., to measure one with the eyes; gjóta, or skjóta hornauga, or skjóta a. í skjálg, to throw a side glance of dislike or ill-will; gjóta augum is always in a bad sense; renna, líta mostly in a good sense: gefa e-u auga, oculum adjicere alicui; hafa auga á e-u, to keep an eye on it; segja e-m e-t í augu upp, to one’s face, Orkn. 454; at augum, adverb. with open eyes, Hervar. S. (in a verse), etc. As regards various movements of the eyes; ljúka upp augum, to open the eyes; láta aptr augun, to shut the eyes; draga auga í pung, to draw the eye into a purse, i. e. shut one eye; depla augum, to blink; at drepa titlinga (Germ. äugeln, blinzen), to wink, to kill tits with the suppressed glances of the eye; glóðarauga, a suffusion on the eye, hyposphagma; kýrauga. proptosis; vagl á auga, a beam in the eye; skjálgr, Lat. limus; ský, albugo; tekinn til augnanna, with sunken eyes, etc., Fél. ix. 192; a. bresta, in death: hafa stýrur í augum, to have prickles in the eyes, when the eyes ache for want of sleep: vatna músum, ‘to water mice,’ used esp. of children weeping silently and trying to hide their tears. As to the look or expression of the eyes there are sundry metaph. phrases, e. g. hafa fékróka í augum, to have wrinkles at the corners of the eyes, of a shrewd money getting fellow, Fms. ii. 84, cp. Orkn. 330, 188, where krókauga is a cognom.; kvenna-króka, one insinuating with the fair sex; hafa ægishjalm í augum is a metaphor of one with a piercing, commanding eye, an old mythical term for the magical power of the eye, v. Grimm’s D. Mythol. under Ægishjalmr: vera mjótt á milli augnanna, the distance between the eyes being short, is a popular saying, denoting a close, stingy man, hence mjóeygr means close: e-m vex e-t í augu (now augum), to shrink back from, of a thing waxing and growing before one’s eyes so that one dares not face it. As to the shape, colour, etc. of the eye, vide the adj. ‘eygr’ or ‘eygðr’ in its many compds. Lastly we may mention the belief, that when the water in baptism touches the eyes, the child is thereby in future life prevented from seeing ghosts or goblins, vide the words úfreskr and skygn. No spell can touch the human eye; en er harm sá augu hans (that of Loki in the shape of a bird), þá grunaði hann (the giant) at maðr mundi vera, Edda 60; í bessum birni þykist hón kenna augu Bjarnar konungs sonar, Fas. i. 51, vide Ísl. Þjóðs.II. meton. and metaph. auga is used in a great many connections:α. astron.; þjaza augu, the eyes of the giant Thiazi, is a constellation, probably the Dioscuri, Castor and Pollux; the story is told in the Edda 47, cp. Harbarðsljóð 19; (Snorri attributes it to Odin, the poem to Thor.)β. botan., auga = Lat. gemma, Hjalt. 38; kattarauga, cat’s eye, is the flower forget-me-not.γ. the spots that form the numbers on dice, Magn. 530.δ. the hole in a millstone; kvarnarauga, Edda 79, 221, Hkr. i. 121: the opening into which an axe handle is fastened, Sturl. ii. 91: a pit full of water, Fs. 45: nálarauga, a needle’s eye: vindauga, wind’s eye or window (which orig. had no glass in it), A. S. eag-dura (eye-door); also gluggi, q. v.: gleraugu, spectacles.ε. anatom., the pan of the hip joint, v. augnakarl, Fms. iii. 392: gagnaugu, temples.ζ. hafsauga, the bottom of the ocean, in the popular phrase, fara út í hafsauga, descendere ad tartara.η. poët. the sun is called heimsauga, dagsauga, Jónas 119.COMPDS either with sing. auga or pl. augna; in the latter case mod. usage sometimes drops the connecting vowel a, e. g. augn-dapr, augn-depra, augn-fagr, etc. auga-bragð (augna-), n. the twinkling of an eye, Hm. 77; á einu a., in the twinkling of an eye, Ver. 32, Edda (pref.) 146, Sks. 559, Rb. 568: a glance, look, snart a., Fms. ii. 174; mikit a., v. 335; úfagrligt a., Fs. 43; hafa a. af e-u, to cast a look at, Fbr. 49, Fms. xi. 424: in the phrase, at hafa e-n (or verða) at augabragði, metaph. to make sport of, to mock, deride, gaze at, Stj. 627, 567, Hm. 5, 29. auga-brun, f. the eye-brow. auga-staðr, m. an eye-mark; hafa a. á e-u, to mark with the eye. auga-steinn (augna-), m. the eye-ball, Hkr. iii. 365, Fms. v. 152. augna-bending, f. a warning glance, Pr. 452. augna-blik, n. mod. = augnabragð, s. augna-bólga, u, f. ophthalmia. augna-brá, f. the eye-lid, D. N. i. 216. augna-fagr and aug-fagr, adj. fair-eyed, Fas. ii. 365, Fms. v. 200. augna-fró, f. a plant, eye-bright, euphrasia, also augna-gras, Hjalt. 231. augna-fræ, n. lychnis alpina. augna-gaman, n. a sport, delight for the eyes to gaze at, Ld. 202, Bær. 17, Fsm. 5 (love, sweetheart). augna-gróm, n. (medic.) a spot in the eye; metaph., ekki a., no mere speck, of whatever can easily be seen. augna-hár, n. an eye-lash. augna-hvannr, m. the eye-lid. augna-hvita, u, f. albugo. augna-karl, n. the pan of the hip joint; slíta or slitna or augnaköllunum, Fas. iii. 392. augna-kast, n. a wild glance, Barl. 167. augna-kláði, a, m. psorophthalmi. augna-krókr, n. the corner of the eye. augna-lag, n. a look, Ld. 154. augna-lok, n. ‘eye-covers,’ eye-lids. augna-mein, n. a disease of the eye. augna-mjörkvi, a, m. dimness of the eye, Pr. 471. augna-ráð, n. expression of the eye. augna-skot, n. a look askance, Gþl. 286, Fs. 44 (of cats). augna-slím, n. glaucoma. augna-staðr, m. the socket of the eye, Magn. 532. augna-sveinn, m. a lad leading a blind man, Str. 46. augn-tepra, u, f. hippus. augna-topt, f. the socket of the eye. augna-verkr, m. pain in the eye, Hkr. ii. 257, Bs. i. 451, Pr. 471, Bjarn. 58. augna-vik, n. pl. = augnakrókr. augna-þungi, a, m. heaviness of the eye, Hkr. ii. 257. -
33 BLAUÐR
a.1) weak, cowardly; bíð nú, ef þú ert eigi blauðr, if thou art not a coward;2) feminine, opp. to hvatr, but only used of animals, dogs, cats, fishes; hafit nú hendr á hundinum, þótt blauðr sé, take the dog, though it be a bitch.* * *adj. [A. S. bleâðe; Scot. blate = bashful, shy; Hel. blothi; Germ. blöde; cp. Goth. blauþjan = ακυρουν, and Hel. blôdan = infirmare], it properly means soft, weak, Lat. mollis, Gr. μάλακος, and is opposed to hvatr, brisk, vigorous; hence the proverb, fár er hvatr er hrörask tekr, ef í barnæsku er blauðr, Fm. 6, cp. Fms. viii. 49.β. metaph. blauðr means feminine, hvatr masculine, but only used of animals, dogs, cats, fishes; hvatr-lax = hæingr = salmo mas; bleyða, u, f., is a dam, and metaph. a coward; blauðr is a term of abuse, a bitch, coward; hafi hendr á (hundinum, add. p. 149) ok drepi þótt b. sé, take the dog and kill it, though it be a bitch, Gísl. 63; blauðir hundar, Fms. ii. 163, xi. 10.2. metaph., Hallgerðr mælti við Gunnar, jafnkomit er á með ykkr, er hvárttveggi er blauðr (a taunt addressed to the beardless Njal), Nj. 59; bíð nú ef þú ert eigi b., Nj. 205, cp. Skr. 114, 496, in the last passage used = blautr; blauðir eru vér nú orðnir, Niðrst. 6. -
34 blót-gröf
f. a sacrificial den in which to kill the victim, Fs. 49, 50. -
35 FARA
go* * *(fer; fór, fórum; farinn), v.1) to move, pass along, go;gekk hann hvargi sem hann fór, he walked wherever he went;fara heim (heiman), to go home (from home);fara á fund e-s to visit one;fjöld ek fór, I travelled much;hann sagði, hversu orð fóru með þeim, what words passed between them;absol., to go begging (ómagar, er þar eigu at fara í því þingi);2) with ‘ferð, leið’ or the like added in acc., gen., or dat.;fara leiðar sinnar, to go one’s way, proceed on one’s journey (= fara ferðar sinnar or ferða sinna, fara ferð sina, fara för sina, förum sínum);fara þessa ferð, to make this journey;fara fullum dagleiðum, to travel a full days journeys;fara stefnuför, to go a-summoning;fara bónorðsför, to go a-wooing;fara sigrför, to go on the path of victory, to triumph;fara góða för, to make a lucky journey;fig., fara ósigr, to be defeated;fara mikinn skaða, to suffer great damage;fara hneykju, skömm, to incur disgrace;fara erendleysu, to fail in one’s errand;with the road in acc. (fara fjöll ok dala);3) fara búðum, bygðum, vistum, to move, change one’s abode;fara eldi ok arni, to move one’s hearth and fire;4) fara einn saman, to go alone;fara eigi ein saman, to go with child (= fara með barni);5) with infin.;fara sofa, to go to sleep (allir menn vóru sofa farnir);fara vega, to go to fight;fara leita, to go seeking (var leita farit);6) with an a., etc.;fara villr, to go astray;fara haltr, to walk lame;fara vanstiltr, to go out of one’s mind;fara duldr e-s, to be unaware of;fara andvígr e-m, to give battle;fara leyniliga (leynt), to be kept secret;eigi má þetta svá fara, this cannot go on in that way;fjarri ferr þat, far from it, by no means;fór þat fjarri, at ek vilda, I was far from desiring it;7) to turn out, end;fór þat sem líkligt var, it turned out as was likely (viz. ended ill);svá fór, at, the end was, that;ef svá ferr sem ek get til, if it turns out as I guess;á sómu leið fór um aðra sendimenn, it went the same way with the other messengers;8) to fare well, ill;biðja e-n vel fara, to bid one farewell;9) to suit, fit, esp. of clothes, hair (ekki þykkir mér kyrtill þinn fara betr en stakkr minn; hárit fór vel);impers., fór illa á hestinum, it sat ill on the horse;10) impers., e-m ferr vel, illa, one behaves or acts well, ill;honum hafa öll málin verst farit, he has behaved worst in the whole matter;e-m ferr vinveittliga, one behaves in a friendly way;11) fara e-t höndum, to touch with the hands, esp. of a healing touch, = fara höndum um e-t (bið hann fara höndum meinit);fara land herskildi, brandi, to visit a land with ‘warshield’, with fire, to ravage or devastate it (gekk síðan á land upp með liði sínu ok fór alit herskildi);12) to overtake (Án hrísmagi var þeirra skjótastr ok gat farit sveininn);tunglit ferr sólina, the moon overtakes the sun;áðr hana Fenrir fari, before F. overtakes her;13) to ill-treat, treat cruelly;menn sá ek þá, er mjök höfðu hungri farit hörund, that had chastened their flesh with much fasting;14) to put an end to, destroy;fara sér (sjálfr), to kill oneself;fara lífi (fjörvi) e-s, to deprive one of life;þú hefir sigr vegit ok Fáfni (dat.) um farit, killed F.;15) to forfeit (fara löndum ok lausafé);16) refl., farast;17) with preps. and advs.:fara af klæðum, to take off one’s clothes;fara at e-m, to make an attack upon, to assault (eigi mundi í annat sinn vænna at fara at jarlinum);fara at e-u, to mind, pay heed to;ekki fer ek at, þótt þú hafir svelt þik til fjár (it does not matter to me, I do not care, though);to deal with a thing, proceed in a certain way;svá skal at sókn fara, thus is the pleading to be proceeded with;fara at lögum, úlögum, to proceed lawfully, unlawfully;fara mjúkliga at, to proceed gently;hér skulu við fara at með ráðum, act with, deliberation;impers. with dat., to do, behave;illa hefir mér at farit, I have done my business badly; to go in pusuit (search) of (víkingar nökkurir þeir sem fóru at féföngum);fara at fuglaveiðum, to go a-fowling;fara at fé, to tend sheep;fara á e-n, to come upon one;sigu saman augu, þá er dauðinn fór á, when death seized him;fara á hæl or hæli, to step back, retreat;fara eptir e-m, to follow one;fara eptir e-u, to go for, go to fetch (Snorri goði fór eptir líkinu; fara eptir vatni); to accommodate oneself to, conform to (engi vildi eptir öðrum fara);þau orð er eptir fara, the following words;fara fram, to go on, take place;ef eigi ferr gjald fram, if no payment takes place;veizlan ferr vel fram, the feast went on well;spyrr, hvat þar fœri fram, he asked, what was going on there;fara fram ráðum e-s, to follow one’s advice;allt mun þat sínu fram fara, it will take its own course;kváðu þat engu gegna ok fóru sínu fram, took their own way;segir honum, hversu þeir fóru fram, how they acted;fara e-t fram, to do., perform a thing;spyrr hann, hvat nú sé fram faranda, what is to be done;fara fyrir e-t, to pass for, be taken for (fari sá fyrir níðing, er);fara hjá sér, to be beside oneself;fara í e-t, to go into (fara í tunnu);fara í sæng, rekkju, to go to bed;fara í sess sinn, sæti sitt, to take one’s seat;fara í klæði, to put on clothes, dress;fara í vápn, brynju, to put on armour;fara í lag, to go right or straight again (þá fóru brýnn hans í lag);fara í vöxt, to increase;fara í þurð, to wane;fara í hernað, víking, to go a-freebooting;nú ferr í úvænt efni, now matters look hopeless;to happen, occur (alit þat, er í hafði farit um nóttina);fara með e-t, to wield handle, manage;fór Hroptr með Gungni, H. wielded (the spear) Gungnir;fara með goðorð, to hold a goðorð;fara með sök, to manage a lawsuit;to practice, deal in;fara með rán, to deal in robbery;fara með spott ok háð, to go scoffing and mocking;fara með galdra ok fjölkyngi, to practice sorcery;to deal with, treat, handle (þú munt bezt ok hógligast með hann fara);fara af hljóði með e-t, to keep matters secret;fara með e-m, to go with one, follow one (ek skal með yðr fara með allan minn styrk);fara með e-u, to do (so and so) with a thing, to deal with, manage;hvernig þeir skyldu fara með vápnum sínum, what they were to do with their weapons;sá maðr, er með arfinum ferr, who manages the inheritance;fara með málum sínum, to manage one’s case;fara vel með sínum háttum, to bear oneself well;undarliga fara munkar þessir með sér, these monks behave strangely;fara með barni, to go with child;impers., ferr með þeim heldr fáliga, they are on indifferent terms;fara ór landi, to leave the country;fara ór klæðum, fötum, to take off one’s clothes, undress;fara saman, to go together; to shake, shudder;fór en forna fold öll saman, shivered all through;to concur, agree (hversu má þat saman f);fara til svefns, to go to sleep (= fara at sofa);fara um e-t, to travel over (fara um fjall);fara höndum um e-n, to stroke or touch one with the hands (hann fór höndum um þá, er sjúkir vóru);fara mörgum orðum um e-t, to dilate upon a subject;fara myrkt um e-t, to keep a matter dark;fara undan, to excuse oneself (from doing a thing), to decline, refuse (hvat berr til, at þú ferr undan at gera mér veizluna);borð fara upp, the tables are removed;fara út, to go from Norway to Iceland; to come to a close, run out (fóru svá út þessir fimm vetr);fara útan, to go abroad (from Iceland);fara við e-n, to treat one, deal with one in a certain way;margs á, ek minnast, hve við mik fóruð, I have many things to remember of your dealings with me;fara yfir e-t, to go through;nú er yfir farit um landnám, now an account of the settlements has been given;skjótt yfir at fara, to be brief.* * *pret. fóra, 2nd pers. fórt, mod. fórst, pl. fóru; pres. ferr, 2nd pers. ferr, in mod. pronunciation ferð; pret. subj. færa; imperat. far and farðu (= far þú); sup. farit; part. farinn; with the suffixed neg. fór-a, Am. 45; farið-a ( depart not), Hkr. i. 115 MS. (in a verse). [In the Icel. scarcely any other verb is in so freq. use as fara, as it denotes any motion; not so in other Teut. idioms; in Ulf. faran is only used once, viz. Luke x. 7; Goth. farjan means to sail, and this seems to be the original sense of fara (vide far); A. S. faran; the Germ. fahren and Engl. fare are used in a limited sense; in the Engl. Bible this word never occurs (Cruden); Swed. fara; Dan. fare.]A. NEUT. to go, fare, travel, in the widest sense; gékk hann hvargi sem hann fór, he walked wherever he went, Hkr. i. 100; né ek flý þó ek ferr, I fly not though I fare, Edda (in a verse); létt er lauss at fara (a proverb), Sl. 37: the saying, verðr hverr með sjálfum sér lengst at fara, Gísl. 25; cp. ‘dass von sich selbst der Mensch nicht scheiden kann’ (Göthe’s Tasso), or the Lat. ‘patriae quis exul se quoque fugit?’ usually in the sense to go, to depart, heill þú farir, heill þú aptr komir, Vþm. 4; but also to come, far þú hingat til mín, come here, Nj. 2.2. to travel, go forth or through, pass, or the like; þú skalt fara í Kirkjubæ, Nj. 74; fara ór landi, to fare forth from one’s country, Fms. v. 24; kjóll ferr austan, Vsp. 51; Surtr ferr sunnan, 52; snjór var mikill, ok íllt at fara, and ill to pass, Fms. ix. 491; fóru þeir út eptir ánni, Eg. 81; siðan fór Egill fram með skóginum, 531; þeim sem hann vildi at færi … Njáll hét at fara, Nj. 49; fara munu vér, Eg. 579; Egill fór til þess er hann kom til Álfs. 577, Fms. xi. 122; fara þeir nú af melinum á sléttuna. Eg. 747; fara heiman, to fare forth from one’s home, K. Þ. K. 6; alls mik fara tíðir, Vþm. 1; fjölð ek fór, far I fared, i. e. travelled far, 3: the phrase, fara utan, to fare outwards, go abroad (from Iceland), passim; fara vestr um haf, to fare westward over the sea, i. e. to the British Isles, Hkr. i. 101; fara á fund e-s, to visit one, Ld. 62; fara at heimboði, to go to a feast, id.; fara fæti, to fare a-foot, go walking, Hkr.; absol. fara, to travel, beg, hence föru-maðr, a vagrant, beggar; in olden times the poor went their rounds from house to house within a certain district, cp. Grág. i. 85; ómagar er þar eigu at fara í því þingi eðr um þau þing, id.; ómagar skolu fara, 119; omegð þá er þar ferr, 296: in mod. usage, fara um and um-ferð, begging, going round.β. with prep.: fara at e-m, to make an inroad upon one, Nj. 93, 94, 102 (cp. at-för); fara á e-n, to mount, e. g. fara á bak, to mount on horseback; metaph., dauðinn fór á, death seized him, Fms. xi. 150; f. saman, to go together, Edda 121, Grág. ii. 256; f. saman also means to shudder. Germ. zusammenfahren, Hým. 24: metaph. to concur, agree, hversu má þat saman f., Nj. 192; þeim þótti þat mjök saman f., Fms. iv. 382; fara á hæl, or á hæli, to go a-heel, i. e. step back. retreat, xi. 278, Eg. 296; fara undan, metaph. to excuse oneself, refuse (v. undan), Nj. 23, Fms. x. 227; fara fyrir, to proceed; fara eptir, to follow.3. with ferð, leið or the like added, in acc. or gen. to go one’s way; fara leiðar sinnar, to proceed on one’s journey, Eg. 81, 477, Fms. i. 10, Grág. ii. 119; fara ferðar sinnar, or ferða sinna, id.. Eg. 180, Fms. iv. 125; fara derð sina, id.. Eg. 568; fara förum sínum, or för sinní, id., K. Þ. K. 80, 90; fara dagfari ok náttfari, to travel day and night, Fms. i. 203; fara fullum dagleiðum, to go full days-journeys, Grág. i. 91; or in a more special sense, fara þessa ferð, to make this journey, Fas. ii. 117; f. stefnu-för, to go a-summoning; f. bónorðs-för, to go a-courting, Nj. 148; f. sigr-för, to go on the way of victory, to triumph, Eg. 21; fara sendi-för, to go on a message, 540.β. in a metaph. sense; fara hneykju-för, to be shamefully beaten, Hrafn. 19 (MS.); fara ósigr, to be defeated, Eg. 287; fara mikinn skaða, to ‘fare’ (i. e. suffer) great damage, Karl. 43; fara því verrum förum, fara skömm, hneykju, erendleysu, úsæmð, to get the worst of it, Fms. viii. 125.4. with the road in acc.; hann fór Vánar-skarð, Landn. 226; f. sjó-veg, land-veg, K. Þ. K. 24; fór mörg lönd ok stórar merkr, Fas. ii. 540; fara sömu leið, Fms. i. 70; f. sama veg, Luke x. 31; f. fjöll ok dala, Barl. 104; fara út-leið, þjóð-leið, Fms. iv. 260; also, fara um veg, fara um fjall, to cross a fell, Hm. 3; fara liði, to march, Fms. i. 110.II. in a more indefinite sense, to go; fara búðum, bygðum, vistum, to move, change one’s abode, Ld. 56, Hkr. ii. 177, Nj. 151, Vigl. 30; fara búferla, to more one’s household, Grág. ii. 409; fara vöflunarförum, to go a-begging, i. 163, 294, ii. 482.2. the phrases, fara eldi ok arni, a law term, to move one’s hearth and fire. Grág. ii. 253; fara eldi um land, a heathen rite for taking possession of land, defined in Landn. 276. cp. Eb. 8, Landn. 189, 284.3. fara einn-saman, to be alone. Grág. ii. 9; the phrase, f. eigi einn-saman, to be not alone, i. e. with child, Fms. iii. 109; or, fór hón með svein þann, Bs. i. 437; cp. ganga með barni.4. adding an adj., to denote gait, pace, or the like; fara snúðigt, to stride haughtily, Nj. 100; fara mikinn, to rush on, 143; fara flatt, to fall flat, tumble, Bárð. 177; fara hægt, to walk slowly.β. fara til svefns, to go to sleep, Nj. 35; f. í sæti sitt, to go to one’s seat, 129; f. í sess, Vþm. 9; f. á bekk, 19; fara á sæng, to go to bed, N. G. L. i. 30; fara í rúmið, id. (mod.); fara í mannjöfnuð, Ísl. ii. 214; fara í lag, to be put straight, Eg. 306; fara í vöxt, to wax, increase, Fms. ix. 430, Al. 141; fara í þurð, to wane, Ld. 122, l. 1 (MS.); fara í úefni, to go to the wrong side, Sturl. iii. 210; fara at skakka, to be odd ( not even). Sturl. ii. 258; fara at sölum, to be put out for sale, Grág. ii. 204.5. fara at fuglum, to go a-fowling, Orkn. (in a verse); fara at fugla-veiðum, id., Bb. 3. 36; fara í hernað, í víking, to go a-freebooting, Fms. i. 33, Landn. 31; fara at fé, to watch sheep, Ld. 240; fara at fé-föngum, to go a-fetching booty, Fms. vii. 78.β. with infin., denoting one’s ‘doing’ or ‘being;’ fara sofa, to go to sleep, Eg. 377; fara vega, to go to fight, Vsp. 54, Gm. 23; fara at róa, Vígl. 22; fara leita, to go seeking, Fms. x. 240; fara að búa, to set up a household, Bb. 2. 6; fara að hátta, to go to bed.γ. akin to this is the mod. use of fara with an infin. following in the sense to begin, as in the East Angl. counties of Engl. it ‘fares’ to …, i. e. it begins, is likely to be or to do so and so; það fer að birta, það er farit að dimma, it ‘fares’ to grow dark; það fer að hvessa, it ‘fares’ to blow; fer að rigna, it ‘fares’ to rain. etc.:—no instance of this usage is recorded in old Icel., but the Engl. usage shews that it must be old.δ. with an adj. etc.; fara villr, to go astray, Sks. 565; fara haltr, to go lame, Fms. x. 420; fara vanstiltr, to go out of one’s mind, 264; fara hjá sér, to be beside oneself, Eb. 270; fara apr, to feel chilly, Fms. vi. 237 (in a verse); fara duldr e-s, to be unaware of, Skálda 187 (in a verse); fara andvígr e-m, to give battle, Stor. 8; fara leyniliga, to go secretly, be kept hidden, Nj. 49.6. to pass; fór sú skipan til Íslands, Fms. x. 23; fara þessi mál til þings, Nj. 100; hversu orð fóru með þeim, how words passed between them, 90; fóru þau orð um, the runner went abroad, Fms. i. 12; ferr orð er um munn líðr (a saying), iv. 279; þá fór ferligt úorðan, a bad report went abroad, Hom. 115.7. fara fram, to go on, take place; ferr þetta fram, Ld. 258; ef eigi ferr gjald fram, if no payment takes place, K. Þ. K. 64; ferr svá fram, and so things went on without a break, Nj. 11, Eg. 711; veizlan ferr vel fram, the feast went on well, Nj. 11, 51; spyrr hvat þar færi fram, he asked what there was going on. Band. 17; fór allt á sömu leið sem fyrr, it went on all the same as before, Fms. iv. 112; fara fram ráðum e-s, to follow one’s advice, Nj. 5, 66, Fms. vii. 318; allt mun þat sínu fram f., it will take its own course, Nj. 259; nú er því ferr fram um hríð, it went on so for a while, Fms. xi. 108; a law term, to be produced, gögn fara fram til varnar, Grág. i. 65; dómar fara út, the court is set (vide dómr), Grág., Nj., passim.8. borð fara upp brott, the tables are removed (vide borð), Eg. 247, 551; eigi má þetta svá f., this cannot go on in that way, Nj. 87; fjarri ferr þat, far from it, by no means, 134; fór þat fjarri at ek vilda, Ld. 12; fór þat ok svá til, and so if came to pass, Fms. x. 212.9. to turn out, end; hversu ætlar þú fara hesta-atið, Nj. 90; fór þat sem likligt var, it turned out as was likely (i. e. ended ill). Eg. 46; svá fór, at …, the end was, that …, Grett. 81 new Ed.; ef svá ferr sem ek get til, if it turns out as I guess, Dropl. 30, Vígl. 21; ef svá ferr sem mín orð horfa til, Fms. v. 24; ef svá ferr sem mik varir, if it comes to pass as it seems to me, vi. 350; svá fór um sjóferð þá, Bjarni 202; á sömu leið fór um aðra sendi-menn, Eg. 537; to depart, die, þar fór nýtr maðr, Fs. 39; fara danða-yrði, to pass the death-weird, to die, Ýt. 8.10. to fare well, ill, in addressing; fari þér vel, fare ye well, Nj. 7; biðja e-n vel fara, to bid one farewell, Eg. 22, Ld. 62; far heill ok sæll, Fms. vii. 197: in a bad sense, far þú nú þar, ill betide thee! Hbl. 60; far (impers.) manna armastr, Eg. 553; Jökull bað hann fara bræla armastan, Finnb. 306; fari þér í svá gramendr allir, Dropl. 23.11. fara í fat, í brynju (acc.), etc., to dress, undress; but fara ór fötum (dat.), to undress, Fms. x. 16, xi. 132, vii. 202, Nj. 143, Gh. 16, etc.III. metaph.,1. to suit, fit, esp. of clothes, hair, or the like; ekki þykkir mér kyrtill þinn fara betr en stakkr minn, Fas. ii. 343; hárið fór vel, Nj. 30; jarpr á hár ok fór vel hárit, Fms. ii. 7; gult hár sem silki ok fór fagrliga, vi. 438, Fs. 88; klæði sem bezt farandi, Eb. 256; var sú konan bezt f., the most graceful, lady-like, Ísl. ii. 438; fór ílla á hestinum, it sat ill on the horse, Bs. i. 712.2. impers. it goes so and so with one, i. e. one behaves so and so: e-m ferr vel, ílla, etc., one behaves well, ill, etc.; honum hafa öll málin verst farit, he has behaved worst in the whole matter, Nj. 210; bezta ferr þér, Fms. vii. 33; vel mun þér fara, Nj. 55; at honum fari vel, 64; þer hefir vel farit til mín, Finnb. 238; e-m ferr vinveittliga, one behaves in a friendly way, Nj. 217; ferr þér þá bezt jafnan ok höfðinglegast er mest liggr við, 228; mun honum nokkurn veg vel f., Hrafn. 10; údrengiliga hefir þér farit til vár, Ld. 48; ferr þér illa, Nj. 57; hversu Gunnari fór, how ( well) G. behaved, 119.3. fara at e-u, to deal with a thing (i. e. proceed) so and so; svá skal at sókn fara, thus is the pleading to be proceeded with, Grág. i. 323; svá skal at því f. at beiða …, 7; fara at lögum, or úlögum at e-u, to proceed lawfully or unlawfully, 126; hversu at skyldi f., how they were to proceed, Nj. 114; fara mjúklega at, to proceed gently, Fms. vii. 18; hér skulu vér f. at með ráðum, to act with deliberation, Eg. 582; Flosi fór at öngu óðara ( took matters calmly), en hann væri heima, Nj. 220.β. impers. with dat., to do, behave; ílla hefir mér at farit, I have done my business badly, Hrafn. 8; veit Guð hversu hverjum manni mun at f., Fms. x. 212: in mod. phrases, to become, ironically, þér ferr það, or þér ferst það, it becomes thee, i. e. ‘tis too bad of thee.γ. hví ferr konungrinn nú svá (viz. at), Fms. i. 35; er slíkt úsæmiliga farit, so shamefully done, Nj. 82; hér ferr vænt at, here things go merrily, 232; karlmannliga er farit, manfully done, 144.δ. to mind, care about; ekki ferr ek at, þótt þú hafir svelt þik til fjár, it does not matter to me, I do not care, though …, Nj. 18; ekki munu vit at því fara ( never mind that), segir Helgi, 133.ε. fara eptir, to be in proportion; hér eptir fór vöxtr ok afl, his strength and stature were in proportion, Clar.4. fara með e-t, to wield, handle, manage; fór Hroptr með Gungni, H. wielded Gungni ( the spear), Kormak; f. með Gríðar-völ, to wield the staff G., Þd. 9: as a law term, to wield, possess; fara með goðorð, to keep a goðorð, esp. during the session of parliament, Dropl. 8, Grág. and Nj. passim; fara með sök, to manage a lawsuit, Grág., Nj.; or, fara við sök, id., Nj. 86.β. metaph. to practise, deal in; fara með rán, to deal in robbing, Nj. 73; fara með spott ok háð, to go sporting and mocking, 66; f. með fals ok dár, Pass. 16. 5; fara með galdra ok fjölkyngi, K. Þ. K. 76; f. með hindr-vitni, Grett. 111; cp. the phrase, farðu ekki með það, don’t talk such nonsense.γ. to deal with, treat, handle; þú munt bezt ok hógligast með hann fara, thou wilt deal with him most kindly and most gently, Nj. 219; fara af hljóði með e-t, to keep matters secret, id.; Ingimundr fór vel með sögum (better than sögur, acc.), Ing. dealt well with stories, was a good historian. Sturl. i. 9.δ. with dat.; fara með e-u, to do so and so with a thing, manage it; hversu þeir skyldi fara með vápnum sínum, how they were to do with their weapons, Fms. ix. 509; sá maðr er með arfinum ferr, who manages the arfr, Grág. i. 217; ef þeir fara annan veg með því fé, 216; fara með málum sínum, to manage one’s case, 46; meðan hann ferr svá með sem mælt er, 93; Gunnarr fór með öllu ( acted in all) sem honum var ráð til kennt, Nj. 100; ef svá er með farit, Ld. 152; f. vel með sínum háttum, to bear oneself well, behave well, Eg. 65; Hrafn fór með sér vel, H. bore himself well, Fms. vi. 109; undarliga fara munkar þessir með sér, they behave strangely, 188; við förum kynlega með okkrum málum, Nj. 130; vant þyki mér með slíku at fara, difficult matters to have to do with, 75; f. málum á hendr e-m, to bring an action against one, Ld. 138; fara sókn ( to proceed) sem at þingadómi, Grág. i. 463; fara svá öllu máli um sem …, 40, ii. 348; fara með hlátri ok gapi, to go laughing and scoffing, Nj. 220; cp. β above.IV. fara um, yfir e-t, to pass over slightly; nú er yfir farit um landnám, shortly told, touched upon, Landn. 320; skjótt yfir at f., to be brief, 656 A. 12; fara myrkt um e-t, to mystify a thing, Ld. 322; fara mörgum orðum um e-t, to dilate upon a subject, Fbr. 124, Nj. 248, Fms. ix. 264.β. in the phrase, fara höndum um e-t, to go with the hands about a thing, to touch it, Germ. befühlen, esp. medic. of a healing touch; jafnan fengu menn heilsubót af handlögum hans, af því er hann fór höndum um þá er sjúkir vóru, Játv. 24; ok pá fór hann höndum um hann, Bs. i. 644; þá lét Arnoddr fara aðra höndina um hann, ok fann at hann var berfættr ok í línklæðum. Dropl. 30; cp. fóru hendr hvítar hennar um þessar görvar, Fas. i. 248 (in a verse): note the curious mod. phrase, það fer að fara um mig, I began to feel uneasy, as from a cold touch or the like.γ. impers. with dat.; eigi ferr þér nær Gunnari, en Merði mundi við þik, thou camest not nearer to G. than Mord would to thee, i. e. thou art just as far from being a match for G. as Mord is to thee, Nj. 37; þá ferr honum sem öðrum, it came to pass with him as with others, 172; þá mun mér first um fara, I shall fall much short of that, Fms. vi. 362; því betr er þeim ferr öllum verr at, the worse they fare the better I am pleased, Nj. 217.V. reflex., esp. of a journey, to fare well; fórsk þeim vel, they fared well, Eg. 392, Fms. xi. 22; honum fersk vel vegrinn, he proceeded well on his journey, ii. 81; hafði allt farizt vel at, all had fared well, they had had a prosperous journey, Íb. 10; fórsk þeim þá seint um daginn, they proceeded slowly, Eg. 544; mönnum fórsk eigi vel um fenit, Fms. vii. 149; hversu þeim hafði farizk, Nj. 90; at þeim færisk vel, Ísl. ii. 343, 208, v. l.: the phrase, hamri fórsk í hægri hönd, he grasped the hammer in his right hand, Bragi; farask lönd undir, to subdue lands, Hkr. i. 134, v. l. (in a verse).2. recipr., farask hjá, to go beside one another, miss one another, pass without meeting, Nj. 9; farask á mis, id., farask í móti, to march against one another, of two hosts; þat bar svá til at hvárigir vissu til annarra ok fórusk þó í móti, Fms. viii. 63, x. 46, Fas. ii. 515.VI. part.,1. act., koma farandi, to come of a sudden or by chance; þá kómu hjarðsveinar þar at farandi, some shepherds just came, Eg. 380; Moses kom farandi til fólksins, Sks. 574; koma inn farandi, 369, Fbr. 25.2. pass. farinn, in the phrase, á förnum vegi, on ‘wayfaring,’ i. e. in travelling, passing by; finna e-n á förnum vegi, Nj. 258, K. Þ. K. 6; kveðja fjárins á förnum vegi, Grág. i. 403; also, fara um farinn veg, to pass on one’s journey; of the sun. sól var skamt farin, the sun was little advanced, i. e. early in the morning, Fms. xi. 267, viii. 146; þá var dagr alljós ok sól farin, broad day and sun high in the sky, Eg. 219; also impers., sól (dat.) var skamt farit, Úlf. 4. 10: the phrase, aldri farinn, stricken in years, Sturl. i. 212; vel farinn í andliti, well-favoured, Ld. 274; vel at orði farinn, well spoken, eloquent, Fms. xi. 193; mod., vel orði, máli farinn, and so Ld. 122; gone, þar eru baugar farnir, Grág. ii. 172; þó fætrnir sé farnir, Fas. iii. 308.β. impers. in the phrase, e-m er þannig farit, one is so and so; veðri var þannig farit, at …, the winter was such, that …, Fms. xi. 34; veðri var svá farit at myrkt var um at litask, i. e. the weather was gloomy, Grett. 111; hversu landinu er farit, what is the condition of the country, Sks. 181; henni er þannig farit, at hón er mikil ey, löng …, ( the island) is so shapen, that it is large and long, Hkr. ii. 188; er eigi einn veg farit úgæfu okkari, our ill-luck is not of one piece, Nj. 183: metaph. of state, disposition, character, er hánum vel farit, he is a well-favoured man, 15; undarliga er yðr farit, ye are strange men, 154; honum var svá farit, at hann var vesal-menni, Boll. 352: adding the prepp. at, til, þeim var úlíkt farit at í mörgu, they were at variance in many respects, Hkr. iii. 97; nú er annan veg til farit, now matters are altered, Nj. 226; nú er svá til farit, at ek vil …, now the case is, that I wish …, Eg. 714; hér er þannig til farit, … at leiðin, 582; þar var þannig til farit, Fms. xi. 34. ☞ Hence comes the mod. form varið (v instead of f), which also occurs in MSS. of the 15th century—veðri var svá varit, Sd. 181; ér honum vel varið, Lv. 80, Ld. 266, v. l.; svá er til varið, Sks. 223, 224,—all of them paper MSS. The phrase, e-m er nær farit, one is pressed; svá var honum nær farit af öllu samt, vökum ok föstu, he was nearly overcome from want of sleep and fasting.B. TRANS.I. with acc.:1. to visit; fara land herskildi, brandi, etc., to visit a land with ‘war-shield,’ fire, etc., i. e. devastate it; gékk siðan á land upp með liði sínu, ok fór allt herskildi, Fms. i. 131; land þetta mundi herskildi farit, ok leggjask undir útlenda höfðingja, iv. 357; (hann) lét Halland farit brandi, vii. 4 (in a verse); hann fór lvist eldi, 41 (in a verse); hann hefir farit öll eylönd brandi, 46 (in a verse); fara hungri hörund, to emaciate the body, of an ascetic, Sl. 71.2. to overtake, with acc.; hann gat ekki farit hann, he could not overtake ( catch) him, 623. 17; tunglit ferr sólina, the moon overtakes the sun, Rb. 116; áðr hana Fenrir fari, before Fenrir overtakes her, Vþm. 46, 47; knegut oss fálur fara, ye witches cannot take us, Hkv. Hjörv. 13; hann gat farit fjóra menn af liði Steinólfs, ok drap þá alla, … hann gat farit þá hjá Steinólfsdal, Gullþ. 29; hann reið eptir þeim, ok gat farit þá út hjá Svelgsá, milli ok Hóla, Eb. 180; Án hrísmagi var þeirra skjótastr ok getr farit sveininn, Ld. 242; viku þeir þá enn undan sem skjótast svá at Danir gátu eigi farit þá, Fms. (Knytl. S.) xi. 377 (MS., in the Ed. wrongly altered to náð þeim); hérinn hljóp undan, ok gátu hundarnir ekki farit hann (Ed. fráit wrongly), Fas. iii. 374; ok renna allir eptir þeim manni er víg vakti, … ok verðr hann farinn, Gþl. 146: cp. the phrase, vera farinn, to dwell, live, to be found here and there; þótt hann sé firr um farinn, Hm. 33.II. with dat. to destroy, make to perish; f. sér, to make away with oneself; kona hans fór sér í dísar-sal, she killed herself, Fas. i. 527; hón varð stygg ok vildi fara sér, Landn. (Hb.) 55; ef þér gangit fyrir hamra ofan ok farit yðr sjálfir, Fms. viii. 53; hví ætla menn at hann mundi vilja f. sér sjálfr, iii. 59; fara lífi, fjörvi, öndu, id.; skal hann heldr eta, en fara öndu sinni, than starve oneself to death, K. Þ. K. 130; ok verðr þá þínu fjörvi um farit, Lv. 57, Ýt. 20, Fas. i. 426 (in a verse), cp. Hkv. Hjörv. 13; mínu fjörvi at fara, Fm. 5; þú hefir sigr vegit, ok Fáfni (dat.) um farit, 23; farit hafði hann allri ætt Geirmímis, Hkv. 1. 14; ok létu hans fjörvi farit, Sól. 22; hann hafði farit mörgum manni, O. H. L. 11.β. to forfeit; fara sýknu sinni, Grág. i. 98; fara löndum ok lausafé, ii. 167.2. reflex. to perish (but esp. freq. in the sense to be drowned, perish in the sea); farask af sulti, to die of hunger, Fms. ii. 226; fellr fjöldi manns í díkit ok farask þar, v. 281; fórusk sex hundruð Vinda skipa, xi. 369; alls fórusk níu menn, Ísl. ii. 385; mun heimr farask, Eluc. 43; þá er himin ok jörð hefir farisk, Edda 12; farask af hita, mæði, Fms. ix. 47; fórsk þar byrðingrinn, 307; hvar þess er menn farask, Grág. i. 219; heldr enn at fólk Guðs farisk af mínum völdum, Sks. 732: of cattle, ef fé hins hefir troðisk eðr farisk á þá lund sem nú var tínt, Grág. ii. 286.β. metaph., fersk nú vinátta ykkur, your friendship is done with, Band. 12.γ. the phrase, farask fyrir, to come to naught, Nj. 131; at síðr mun fyrir farask nokkut stórræði, Ísl. ii. 340; en fyrir fórusk málagjöldin af konungi, the payment never took place, Fms. v. 278; lét ek þetta verk fyrir farask, vii. 158; þá mun þat fyrir farask, Fs. 20; en fyrir fórsk þat þó þau misseri, Sd. 150: in mod. usage (N. T.), to perish.δ. in act. rarely, and perhaps only a misspelling: frá því er féit fór (fórsk better), K. Þ. K. 132; fóru (better fórusk, were drowned) margir Íslenzkir menn, Bs. i. 436.3. part. farinn, as adj. gone, undone; nú eru vér farnir, nema …, Lv. 83; hans tafl var mjök svá farit, his game was almost lost, Fas. i. 523; þá er farnir vóru forstöðumenn Tróju, when the defenders of Troy were dead and gone, Ver. 36; tungl farit, a ‘dead moon,’ i. e. new moon, Rb. 34; farinn af sulti ok mæði, Fms. viii. 53; farinn at e-u, ruined in a thing, having lost it; farnir at hamingju, luckless, iv. 73; f. at vistum, xi. 33; f. at lausa-fé;. iii. 117: in some cases uncertain whether the participle does not belong to A. -
36 fella
* * *I)(-da, -dr), v.2) to kill, slay (in battle); fella e-n frá landi, to slay or dethrone (a king); fella fénað sinn, to lose one’s sheep or cattle from cold or hunger;3) to cause to cease, abolish (fella blót ok blótdrykkjur); fella rœðu sína, to close one’s speech; fella niðr, to put an end to, abandon, give up (fella niðr þann átrúnað);4) fella heitstrenging á sik, to bring down on one’s head the curse of a broken vow;5) to tongue and groove, to fit; fella stokk á horn, to put a board on the horns of a savage bull;6) fig., fella ást (hug) til e-s, to turn one’s mind (love) towards one, to fall in love with; fella bœn at e-m, to address prayer to one, to beg of one; fella sik við e-t, to fit oneself to a thing: fella sik mjök við umrœðuna, to take a warm parl in the debate.f.1) framework, a framed board;2) mouse-trap.* * *u, f. [Engl. falling], framework, a framed board, Fas. i. 393. -
37 FELLA
* * *I)(-da, -dr), v.2) to kill, slay (in battle); fella e-n frá landi, to slay or dethrone (a king); fella fénað sinn, to lose one’s sheep or cattle from cold or hunger;3) to cause to cease, abolish (fella blót ok blótdrykkjur); fella rœðu sína, to close one’s speech; fella niðr, to put an end to, abandon, give up (fella niðr þann átrúnað);4) fella heitstrenging á sik, to bring down on one’s head the curse of a broken vow;5) to tongue and groove, to fit; fella stokk á horn, to put a board on the horns of a savage bull;6) fig., fella ást (hug) til e-s, to turn one’s mind (love) towards one, to fall in love with; fella bœn at e-m, to address prayer to one, to beg of one; fella sik við e-t, to fit oneself to a thing: fella sik mjök við umrœðuna, to take a warm parl in the debate.f.1) framework, a framed board;2) mouse-trap.* * *d, a weak causal verb, answering to the strong neuter form falla; [absent in Goth.; A. S. fellan; Engl. fell; Germ. fällen; O. H. G. fallian; Swed. fälla; Dan. fælde.]A. [Answering to falla A], to fell, make fall; fella við, to fell timber, Fms. ii. 84; fella mann, to fell a man, defined in the law, Grág. Vsl. ch. 3, cp. ch. 31; fella tár, to let tears fall, Sighvat; fella mel-dropa, to let the drops fall, Vþm. 14; fella segl, to take down sails, Bárð. 14; fella jörð undir e-m, to make the earth slip under one (by means of sorcery), Bs. i. 12; fella vatn í fornan farveg, to make the stream flow in its old bed, Grág. ii. 281.2. to fell or slay, in battle, Eg. 80, 296, 495; Bróðir felldi Brján, Nj. 275; fella e-n frá landi, to slay or dethrone a king; hann hafði fellt hinn helga Ólaf konung frá landi, Orkn. 82; var felldr frá landi Haraldr Gráfeldr, H. Graycloak was slain, Fær. 38; síðan felldu þeir frá landi Hákon bróður minn, Fms. viii. 241, v. l.; fella her, val, etc., to make havoc, slaughter, (val-fall, strages), Lex. Poët.β. to lose sheep or cattle from cold or hunger (v. fellir); var vetr mikill ok felldu menn mjök fé sitt, Sturl. iii. 297.II. to make to cease, abolish; hann felldi blót ok blótdrykkjur, Fms. x. 393; f. niðr, to drop, put an end to, abandon; var hans villa svá niðr felld, Anecd. 98; þat felldi hann allt niðr, Fms. vii. 158; ef þú fellir niðr ( gives up) þann átrúnað, ii. 88: to drop a prosecution, a law term, at konungr mundi þetta mál ekki niðr fella, vii. 127 (cp. niðr-fall at sökum); fella ræðu sína, to close one’s speech, ix. 331; þar skal niðr f. þrjá-tigi nátta, there shall [ they] let drop thirty nights, i. e. thirty nights shall not be counted, Rb. 57; fella boð, f. herör, to drop the message, not let the arrow pass, N. G. L. i. 55, Gþl. 83 (vide boð, p. 71); fella skjót, to fail in supplying a vehicle, K. Á. 22.2. to lower, diminish; fella rétt manns, fella konungs sakar-eyri, Gþl. 185; hann skal fella hálfri mörk, [ they] shall lower it, i. e. the value shall be lowered by half a mark, Grág. ii. 180.3. the phrases, fella heitstrenging (eið) á sik, to bring down on one’s head the curse for a breach of faith (vow, oath, etc.), Hrafn. 8.4. fella hold af, to starve so that the flesh falls away, K. Á. 200, K. Þ. K. 130; hence fella af, absol. ellipt. to become lean, starved; cp. af-feldr: the phrase, f. blótspán, q. v., p. 71; fella dóm, to pass sentence, is mod., borrowed from Germ.B. [Answering to falla B], to join, fit:I. a joiner’s term, to frame, tongue and groove; fella innan kofann allan ok þilja, Bs. i. 194; felld súð, a framed board, wainscot, Fms. vi. (in a verse), hence fellisúð; fella stokk á horn, to put a board on the horns of a savage bull, Eb. 324; eru fastir viðir saman negldir, þó eigi sé vel felldir, the boards are fast when nailed together, they are not tongued and grooved, Skálda 192 (felling); fella stein í skörð, to fit a stone to the crevice, Róm. 247: metaph., fella lok á e-t, to bring to an end, prop. to fit a cover to it, Grág. i. 67: also a blacksmith’s term, fella járn, to work iron into bars, Þiðr. 79.II. metaph. in the phrases, fella ást, hug, skilning, etc., til e-s, to turn one’s love, mind, etc., towards one; fellim várn skilning til einskis af öllum þeim, Stj. 4; Geirmundr felldi hug til Þuríðar, G. fell in love with Th., Ld. 114; Þórðr bar eigi auðnu til at fellasvá mikla ást til Helgu, sem vera átti, i. e. they did not agree, Sturl. i. 194; fella bæn at e-m, to apply prayer to one, beg of him, Ísl. ii. 481; fella sik við e-t, to fit oneself to a thing; ek hefi byrjað þitt erindi, ok allan mik við fellt, and have done my best, 655 xxxii. 13; felldi Þorkell sik mjök við umræðuna, Th. took a warm part in the debate, Ld. 322; hence such phrases as, fella sig (eigi) við e-t, to take pleasure (or not) in a thing; fella saman orð sín, to make one’s words agree, Grág. i. 53: to appropriate, fellir hann með því dalinn sér til vistar, Sd. 137.III. part. felldr, as adj. = fallinn; svá felldr, so fitted, such; með svá felldum máta, in such a way, Rb. 248; vera vel (illa etc.) felldr til e-s, to be well ( ill) fitted for a thing, Fms. xi. 76; gamall ok þó ekki til felldr, Bs. i. 472, Fms. iii. 70; Hallgerðr kvað hann sér vel felldan til verkstjóra, H. said he was well fitted to be her steward, Nj. 57, v. l.: neut., þér er ekki fellt ( it is not fit for thee) at ganga á greipr mönnum Haralds, Fms. vi. 210; svá lízt oss sem slíkum málum sé vel fellt at svara, such cases are well worth consideration, Ld. 90; ekki héldu þeir vel lög þau nema þat er þeim þótti fellt, they observed not the rules except what seemed them fit, Hkr. i. 169; þeirrar stundar er honum þótti til fellt, the time that seemed him fit, Bs. i. 161: in many compds, geð-felldr, skap-f., hug-f., pleasant, agreeable; hag-felldr, practical; sí-felldr, continuous. -
38 fluga
* * *(gen. pl. flugna), f.1) fly;2) lure, bait; koma flugu í munn e-m, to allure, entrap one; gína (taka) við flugu, to swallow the fly, to be allured, entrapped.* * *u. f., gen. pl. flugna, a fly, gnat, moth, Stj. 23, 91, Pr. 474, Edda 70, Ver. 20; gesta-fluga, a moth; mý-f., a gnat; bý-f., a bee; randa-f., a wasp; hunangs-f., a honey-fly, a kind of Icel. bee; mel-f., a clothes-moth; þev-f., a kind of tipula: myki-f., a dung-fly: maðka-f., a maggot-fly, all three musca, etc., vide Eggert Itin. ch. 688: the phrase, eins og fluga, swift as a fly. Wizards were said to bewitch flies and send them to kill their enemies (vide galdra-fluga, gand-fluga), hence the phrase, gína við flugu, or taka flugu, to swallow the fly or to carry the fly, i. e. to be the tool of another man, esp. in a wicked and fatal business, Eb. 164; ef Hallgerðr kemr annarri flugu í munn þér, if H. puts another fly in thy mouth, i. e. makes thee to carry another lie, Nj. 64; þeir gina við þessi flugu, Al. 9; era mínligt flugu at gína, ‘tis not ‘mine-like’ to open the mouth for flies, i. e. lies and slander, Kristni S. (in a verse of the year 998); hann fær komit þeirri flugu í munn eins skiptings, Fms. xi. 445.COMPDS: flugumaðr, flugumannligr. -
39 gleði-spell
n. a kill-joy, Mag. -
40 GÖRA
ð, also spelt görva, giörva, geyra, giora, gera: prop. gøra, not gra (the ø was sounded nearly as y or ey), so that the g is to be sounded as an aspirate, however the word is spelt; and the insertion of i or j (giöra, gjöra), which is usual in mod. writing, and often occurs in old, is phonetic, not radical, and göra and gjöra represent the same sound. The word in the oldest form had a characteristic v, and is spelt so on the Runic stones in the frequent Runic phrase, gaurva kubl, Baut., and Danske Runemind. passim; but also now and then in old Icel. MSS., e. g. the Kb. of Sæm. (cited from Bugge’s Edit.), gorva, Am. 75, Skv. 1. 34, 3. 20, Hm. 123, Og. 29; gerva, Am. 64, Bkv. 3; giorva, Rm. 9; giorfa, 28; gorvir, Hkv. Hjörv. 41; gørvom, Hým. 6; gorviz, Am. 35; gerviz, Merl. 2. 89:—this characteristic v has since been dropped, and it is usually spelt without it in MSS., gora, Hým. 1, Og. 23, Ls. 65; gera, Am. 85; gorir, Hm. 114: the pret. always drops the v, gorþi, Hym. 21; gorðo or gorþo, fecerunt, Hm. 142, Am. 9; gorðumz, Hðm. 28; gerþi, Am. 74; gerþit, 26:—with i inserted, Rm. 9, 22; giordu, 11; in the Mork. freq. giavra. The ö is still sounded in the east of Icel., whereas gera is the common form in speech, gjöra in writing:—the old pres. indic. used by the poets and in the laws is monosyllabic görr, with suffixed negative, görr-a, Hkr. i. (in a verse); mod. bisyllabic görir, which form is also the usual one in the Sagas:—the old part. pass. was görr or gerr, geyrr, Fms. ix. 498, x. 75, where the v was kept before a vowel, and is often spelt with f, gorvan, gorvir, and gorfan, gorfir: dat. so-goro or so-guru adverbially = sic facto: the mod. part. gjörðr, gerðr, görðr, as a regular part. of the 2nd weak conjugation, which form occurs in MSS. of the 15th century, e. g. Bs. i. 877, l. 21. [This is a Scandin. word; Dan. gjöre; Swed. göra; Old Engl. and Scot. gar, which is no doubt of Scandin. origin, the Saxon word being do, the Germ. thun, neither of which is used in the Scandin.; the word however is not unknown to the Teut., though used in a different sense; A. S. gervan and gearvjan = parare; O. H. G. karwan; Germ. gerben, garben, but esp. the adj. and adv. gar, vide above s. v. gör-.] To make, to do; the Icel. includes both these senses.A. To make:I. to build, work, make, etc.; göra himin ok jörð, 623. 36, Hom. 100; göra hús, to build a house, Fms. xi. 4, Rb. 384; göra kirkju, Bjarn. 39; göra skip, N. G. L. i. 198; göra langskip, Eg. 44; göra stólpa, Al. 116; göra tól (= smíða), Vsp. 7; göra (fingr)-gull, Bs. i. 877; göra haug, to build a cairn, Eg. 399; göra lokhvílu, Dropl. 27; göra dys, Ld. 152; göra kistu ( coffin), Eg. 127; göra naust, N. G. L. i. 198; göra jarðhús, Dropl. 34; göra veggi, Eg. 724: also, göra bók, to write a book, Íb. 1, Rb. 384; göra kviðling, to make a song, Nj. 50; göra bréf, to draw up a deed ( letter), Fms. ix. 22; göra nýmæli, to frame a law, Íb. 17.2. adding prep.; göra upp, to repair, rebuild, restore, Fb. ii. 370; göra upp Jórsala-borg, Ver. 43; göra upp skála, Ld. 298; göra upp leiði, to build up a grave.II. to make, prepare, get ready; göra veizlu, drykkju, brúðkaup, erfi, and poët. öl, öldr, to make a feast, brew bridal ale, Fs. 23, Fms. xi. 156, Dropl. 6, Am. 86; göra seið, blót, to perform a sacrifice, Ld. 152; göra bú, to set up a house, Grág. i. 185, Ld. 68; göra eld, to make a fire, Fs. 100, K. Þ. K. 88; göra rekkju, to make one’s bed, Eg. 236; göra upp hvílur, Sturl. ii. 124; göra graut, to make porridge, Eg. 196, N. G. L. i. 349; göra drykk, to make a drink, Fms. i. 8; göra kol, or göra til kola, to make charcoal, Ölk. 35.III. in somewhat metaph. phrases; göra ferð, to make a journey, Fms. x. 281; görði heiman för sína, he made a journey from home, Eg. 23; göra sinn veg, to make one’s way, travel, Mar.; göra uppreisn, to make an uprising, to rebel, Rb. 384, Fms. ix. 416; göra úfrið, to make war, 656 C. 15; göra sátt, göra frið, to make peace, Hom. 153, Bs. i. 24; göra féskipti, Nj. 118; göra tilskipan, to make an arrangement, Eg. 67; göra ráð sitt, to make up one’s mind, Nj. 267, Fms. ix. 21; göra hluti, to cast lots, Fms. x. 348.2. to make, give, pay, yield; göra tíund, to pay tithes, Hom. 180; hann skal göra Guði tíunda hlut verðsins, id.; göra ölmusu, to give alms, 64; göra ávöxt, to yield fruit, Greg. 48; gefa né göra ávöxt, Stj. 43; göra konungi skatt eða skyld, Fms. xi. 225.3. to contract; göra vináttu, félagskap, to contract friendship, Nj. 103, Eg. 29; göra skuld, to contract a debt, Grág. i. 126: göra ráð með e-m, to take counsel with, advise one, Eg. 12; göra ráð fyrir, to suppose, Nj. 103, Fms. ix. 10; göra mun e-s, to make a difference, i. 255, Eb. 106.4. to make, make up, Lat. efficere; sex tigir penninga göra eyri, sixty pence make an ounce, Grág. i. 500, Rb. 458.5. to grant, render; göra kost, to make a choice, to grant, Nj. 130, Dropl. 6, Fms. xi. 72, (usually ellipt., kostr being understood); vil ek at þér gerit kostinn, Nj. 3; ok megit þér fyrir því göra ( grant) honum kostinn, 49, 51; göra e-m lög, to grant the law to one, 237; göra guðsifjar, to make ‘gossip’ with one, to be one’s godfather, Fms. ii. 130.6. special usages; göra spott, háð, gabb, … at e-u, to make sport, gibes, etc. at or over a thing, Fms. x. 124; göra iðran, to do penance, Greg. 22; göra þakkir, to give thanks, Hom. 55; göra róm at máli e-s, to cheer another’s speech, shout hear, hear! var görr at máli hans mikill rómr ok góðr, his speech was much cheered, Nj. 250,—a parliamentary term; the Teutons cheered, the Romans applauded (with the hands), cp. Tacit. Germ.7. with prepp.; gera til, to make ready or dress meat; láta af ( to kill) ok göra til ( and dress), K. Þ. K. 80, Ísl. ii. 83, 331, Fs. 146, 149, Bjarn. 31, Finnb. 228; göra til nyt, to churn milk, K. Þ. K. 78; göra til sverð, to wash and clean the sword, Dropl. 19; máttu þeir eigi sjá, hversu Þorvaldr var til gerr, how Th. got a dressing, Nj. 19.β. göra at e-u, to mend, make good, put right (at-görð), ek skal at því gera, Fms. xi. 153, Eg. 566, Nj. 130: to heal, Bárð. 171, Eg. 579, Grág. i. 220; göra at hesti, K. Þ. K. 54, Nj. 74: göra við e-u, vide B. II.8. adding acc. of an adj., part., or the like; göra mun þat margan höfuðlausan, Nj. 203; göra mikit um sik, to make a great noise, great havoc, Fb. i. 545, Grett. 133, Fms. x. 329; göra e-n sáttan, to reconcile one, Grág. i. 336; göra sér e-n kæran, to make one dear to oneself, Hkr. i. 209; göra sik líkan e-m, to make oneself like to another, imitate one, Nj. 258; göra sik góðan, to make oneself good or useful, 74, 78; göra sik reiðan, to take offence, 216; göra sér dælt, to make oneself at home, take liberties, Ld. 134, Nj. 216; göra langmælt, to make a long speech, Sks. 316; göra skjót-kjörit, to make a quick choice, Fms. ii. 79; göra hólpinn, to ‘make holpen,’ to help, x. 314; göra lögtekit, to make a law, issue a law, xi. 213, Bs. i. 37; hann gerði hann hálshöggvinn, he had him beheaded, Fms. ix. 488, v. l.; ok görðu þá handtekna alla at minsta kosti, Sturl. i. 40; várir vöskustu ok beztu menn era görfir handteknir, 41.β. göra sér mikit um e-t, to make much of, admire, Eg. 5, Fms. x. 254, 364; göra e-t at ágætum, to make famous, extol a thing, vii. 147; göra at orðum, to notice as remarkable, Fas. i. 123; göra at álitum, to take into consideration, Nj. 3; göra sér úgetið at e-u, to be displeased with, Ld. 134; göra vart við sik, to make one’s presence noticed, Eg. 79; göra sér mikit, lítið fyrir, to make great, small efforts, Finnb. 234; göra sér í hug, to brood over; hann gerði sér í hug at drepa jarl, Fs. 112; göra sér í hugar lund, to fancy, think: göra af sér, to exert oneself, ef þú gerir eigi meira af þér um aðra leika, Edda 32; hvárt hann var með Eiríki jarli, eðr görði hann annat af sér, or what else he was making of himself, Fms. xi. 157.9. phrases, gera fáleika á sik, to feign, make oneself look sad, Nj. 14; esp. adding upp, gera sér upp veyki, to feign sickness, (upp-gerð, dissimulation); göra sér til, to make a fuss, (hence, til-gerð, foppishness.)B. To do:I. to do, act; allt þat er hann gerir síðan ( whatever he does), þat á eigandi at ábyrgjask, Gþl. 190; þér munut fátt mæla eðr gera, áðr yðr munu vandræði af standa, i. e. whatsoever you say or do will bring you into trouble, Nj. 91; göra e-t með harðfengi ok kappi, 98; ger svá vel, ‘do so well,’ be so kind! 111; gerit nú svá, góði herra (please, dear lord!), þiggit mitt heilræði, Fms. vii. 157: and in mod. usage, gerið þér svo vel, gerðu svo vel, = Engl. please, do! sagði, at hann hafði með trúleik gört, done faithfully, Eg. 65; göra gott, to do good; göra íllt, to do evil, (góð-görð, íll-görð); ok þat var vel gört, well done, 64; geyrða ek hotvetna íllt, I did evil in all things, Niðrst. 109; hefir hann marga hluti gört stór-vel til mín, he has done many things well towards me, I have received many great benefits at his hands, Eg. 60: with dat., svá mikit gott sem jarl hefir mér gert, Nj. 133; þér vilda ek sízt íllt göra, I would least do harm to thee, 84: göra fúlmennsku, to do a mean act, 185; göra vel við e-n, to do well to one, Fs. 22; göra stygð við e-n, to offend one, Fms. x. 98; göra sæmiliga til e-s, to do well to one, Ld. 62, Nj. 71; göra sóma e-s, to do honour to one, Fms. vii. 155; göra e-m gagn, to give help to one, Nj. 262; göra e-m sæmd, skomm, to do ( shew) honour, dishonour, to one, 5, Fms. x. 43; göra háðung, xi. 152; göra styrk, to strengthen one, ix. 343; göra e-m skapraun, to tease one; göra ósóma, Vápn. 19; göra skaða ( scathe), Eg. 426; göra óvina-fagnað, to give joy to one’s enemies, i. e. to do just what they want one to do, Nj. 112; göra til skaps e-m, to conform to one’s wishes, 80; gerum vér sem faðir vár vill, let us do as our father wishes, 198; vel má ek gera þat til skaps föður míns at brenna inni með honum, id.; göra at skapi e-s, id., 3; var þat mjök gert móti mínu skapi, Fms. viii. 300; gera til saka við e-n, to offend, sin against one, Nj. 80; gera á hluta e-s, to wrong one, Vígl. 25; göra ílla fyrir sér, to behave badly, Fms. vii. 103.II. adding prep.; göra til e-s, to deserve a thing (cp. til-görð, desert, behaviour); hvat hafðir þú til gört, what hast thou done to deserve it? Nj. 130; framarr en ek hefi til gört, more than I have deserved, Fms. viii. 300; ok hafit þér Danir heldr til annars gört, ye Danes have rather deserved the reverse, xi. 192, Hom. 159:—göra eptir, to do after, imitate, Nj. 90:—göra við e-u (cp. við-görð, amendment), to provide for, amend, ok mun úhægt vera at göra við forlögum þeirra, Ld. 190; er úhægt at göra við ( to resist) atkvæðum, Fs. 22; ok mun ekki mega við því gera, Nj. 198:—göra af við e-n (cp. af-görð, evil doing), to transgress against one, ek hefi engan hlut af gört við þik, Fms. vii. 104, viii. 241; ok iðrask nú þess er hann hefir af gert, 300; göra af við Guð, to sin against God, Hom. 44.2. special usages; göra … at, to do so and so; spurði, hvat hann vildi þá láta at gera, he asked what he would have done, Nj. 100; hann gerði þat eina at, er hann átti, he did only what be ought, 220; þeir Flosi sátu um at rengja, ok gátu ekki at gert, F. tried, and could do nothing, 115, 242; þér munut ekki fá at gert, fyrr en …, 139; Flosi ok hans menn fengu ekki at gert, 199; mikit hefir þú nú at gert, much hast thou now done ( it is a serious matter), 85; er nú ok mikit at gert um manndráp siðan, 256; hann vildi taka vöru at láni, ok göra mikit at, and do great things, Ld. 70; Svartr hafði höggit skóg ok gert mikit at, Nj. 53; slíkt gerir at er sölin etr, so it happens with those who eat seaweed, i. e. that (viz. thirst) comes of eating seaweed, Eg. 605.β. göra af e-u, to do so and so with a thing; hvat hafið ér gert af Gunnari, Njarð. 376; ráð þú draumana, vera má at vér gerim af nokkut, may be that we may make something out of it, Ld. 126; gör af drauminum slíkt er þér þykkir líkligast, do with the dream ( read it) as seems to thee likeliest, Ísl. ii. 196: göra við e-n, to do with one; þá var um rætt, hvað við þá skyldi göra, what was to be done with them? Eg. 232; ærnar eru sakir til við Egil, hvat sem eg læt göra við hann, 426; eigi veit ek hvat þeir hafa síðan við gört, 574: göra fyrir e-t, to provide; Jón var vel fjáreigandi, ok at öllu vel fyrir gört, a wealthy and well-to-do man, Sturl. iii. 195; þótt Björn sé vel vígr maðr, þá er þar fyrir gört, því at …, but that is made up, because …: fyrir göra (q. v.), to forfeit.C. METAPH. AND SPECIAL USAGES:I. to do, help, avail; nú skulum vér ganga allir á vald jarlsins, því at oss gerir eigi annat, nothing else will do for us, Nj. 267; þat mun ekki gera, that wont do, 84; en ek kann ekki ráð til at leggja ef þetta gerir ekki, Fms. ii. 326; konungr vill þat eigi, þvi at mér gerir þat eigi ( it will not do for me) at þér gangit hér upp, x. 357; þat gerir mér ekki, at þér gangit á Orminn, … en hitt má vera at mér komi at gagni, ii. 227; þóttisk þá vita, at honum mundi ekki gera ( it would do nothing) at biðja fyrir honum, Fb. i. 565; engum gerði við hann at keppa, 571; ekki gerði þeim um at brjótask, Bárð. 10 new Ed.; sagða ek yðr eigi, at ekki mundi gera at leita hans, Sks. 625; hvat gerir mér nú at spyrja, Stj. 518; ekki gerir at dylja, no use hiding it, Fbr. 101 new Ed.; ætla þat at fáir þori, enda geri engum, Band. 7; bæði var leitað til annarra ok heima, ok gerði ekki, but did no good, 4; hét hann þeim afarkostum, ok gerði þat ekki, but it did no good, Fms. ii. 143.II. to send, despatch, cp. the Engl. to ‘do’ a message; hann gerði þegar menn frá sér, Eg. 270; hann hafði gört menn sex á skóginn fyrir þá, 568; þá gerði Karl lið móti þeim, Fms. i. 108; jarl gerði Eirík at leita Ribbunga, ix. 314; hann gerði fram fyrir sik Álf á njósn, 488; hann gerði menn fyrir sér at segja konunginum kvámu sína, x. 10; hleypi-skúta var gör norðr til Þrándheims, vii. 206; jafnan gerði jarl til Ribbunga ok drap menn af þeim, ix. 312; vilja Ósvífrs-synir þegar gera til þeirra Kotkels, despatch them to slay K., Ld. 144; skulu vér nú göra í mót honum, ok láta hann engri njósn koma, 242:—göra eptir e-m, to send after one, Nero bað göra eptir postulunum ok leiða þangat, 656 C. 26; nú verðr eigi eptir gört at miðjum vetri, Grág. i. 421; frændr Bjarnar létu göra eptir (Germ. abholen) líki hans, Bjarn. 69; síðan gerðu þeir til klaustrs þess er jómfrúin var í, Fms. x. 102:—gera e-m orð, njósn, to do a message to one; hann gerði orð jörlum sínum, Eg. 270; ætluðu þeir at göra Önundi njósn um ferðir Egils, 386, 582; vóru þangat orð gör, word was sent thither, Hkr. ii. 228.III. with infin. as an auxiliary verb, only in poetry and old prose (laws); ef hón gerði koma, if she did come, Völ. 5; gerðit vatn vægja, Am. 25; gramr gørr-at sér hlífa, he does not spare himself, Hkr. i. (in a verse); gerðut vægjask, id., Fs. (in a verse); hann gerðisk at höggva, Jb. 41; görðir at segja, Bkv. 15; görðisk at deyja, Gkv. 1. 1: in prose, eigi gerir hugr minn hlægja við honum, Fas. i. 122; góðir menn göra skýra sitt mál með sannsögli, 677. 12; Aristodemus görði eigi enn at trúa, Post.: esp. in the laws, ef þeir göra eigi ganga í rúm sín, Grág. i. 8; ef goðinn gerr eigi segja, 32; ef hann gerr eigi í ganga, 33; ef þeir göra eigi hluta meðr sér, 63; ef dómendr göra eigi dæma, 67; ef dómendr göra eigi við at taka, id.; ef goðinn gerr eigi ( does not) nefna féráns-dóm, 94; nú göra þeir menn eigi úmaga færa, 86; ef þeir göra eigi nefna kvöðina af búanum, Kb. ii. 163; ef þeir göra eigi segja, hvárt …, Sb. ii. 52; nú gerr sá eigi til fara, Kb. ii. 96; göra eigi koma, 150; ef hann gerr eigi kjósa, § 113.IV. a law term, göra um, or gera only, to judge or arbitrate in a case; fékksk þat af, at tólf menn skyldu göra um málit, Nj. 111; villt þú göra um málit, 21; bjóða mun ek at göra um, ok lúka upp þegar görðinni, 77; mun sá mála-hluti várr beztr, at góðir menn geri um, 88; málin vóru lagið í gerð, skyldu gera um tólf menn, var þá gert um málin á þingi, var þat gert, at … (follows the verdict), 88; vil ek at þú sættisk skjótt ok látir góða menn gera um …, at hann geri um ok enir beztu menn af hvárra liði lögliga til nefndir, 188; Njáll kvaðsk eigi gera mundu nema á þingi, 105; þeir kváðusk þat halda mundu, er hann gerði, id.; skaltú gera sjálfr, 58; fyrr en gert var áðr um hitt málit, 120; ek vil bjóðask til at göra milli ykkar Þórðar um mál yðar, Bjarn. 55; Þorsteinn kvað þat þó mundi mál manna, at þeir hefði góða nefnd um sættir þótt hann görði, 56; nú er þegar slegit í sætt málinu með því móti, at Áskell skal göra um þeirra í milli, Rd. 248; er nú leitað um sættir milli þeirra, ok kom svá at þeir skulu göra um málin Þorgeirr goði frá Ljósa-vatni ok Arnórr ór Reykjahlíð, sú var görð þeirra at …, 288; svá kemr at Ljótr vill at Skapti görði af hans hendi, en Guðmundr vill sjálfr göra fyrir sína hönd, skyldi Skapti gerð upp segja, Valla L. 225; eigi hæfir þat, leitum heldr um sættir ok geri Þorgeirr um mál þessi, Lv. 12; var jafnt gört sár Þórðar ok sár Þórodds, Eb. 246; þær urðu mála-lyktir at Þórðr skyldi göra um …, 24; ok vóru þá görvar miklar fésektir, 128; var leitað um sættir, ok varð þat at sætt, at þeir Snorri ok Steindórr skyldi göra um, 212; þit erut gerfir héraðs-sekir sem íllræðis-menn, Fs. 58: göra görð, Sturl. i. 63, 105: adding the fine, to fix the amount, þat er gerð mín, at ek geri verð húss ok matar, I fix the amount of the value of the house and (stolen) stores, Nj. 80; gerði Njáll hundrað silfrs, N. put it at a hundred silver pieces, 58; margir mæltu, at mikit vaeri gert, that the amount was high, id.; slíkt fégjald sem gert var, 120; vilit ér nokkut héraðs-sektir göra eða utanferðir, 189; hann dæmdi þegar, ok görði hundrað silfrs, 6l; síðan bauð Bjarni Þorkatli sætt ok sjálfdæmi, görði Bjarni hundrað silfrs, Vápn. 31; ek göri á hönd Þóri hundrað silfrs, Lv. 55; ek göri á hönd þér hundrað silfrs, id.; vilit þér, at ek göra millum ykkar? síðan görði konungr konuna til handa Þórði ok öll fé hennar, Bjarn. 17; Rafn kvað hann mikit fé annat af sér hafa gört, at eigi þætti honum þat betra, Fs. 30; Gellir görði átta hundrað silfrs, Lv. 97; fyrir þat gerði Börkr hinn digri af honum eyjarnar, B. took the isles from him as a fine, Landn. 123: adding the case as object, Gunnarr gerði gerðina, G. gave judgment in the case, Nj. 80; fyrr en gert var áðr um hitt málit, till the other case was decided, 120; þá sætt er hann görði Haraldi jarli, that settlement which he made for earl Harold, Fms. viii. 300: Flosi var görr utan ok allir brennu-menn, F. was put out ( banished) and all the burners, Nj. 251: metaph., nema þau vili annat mál á gera, unless they choose to settle it otherwise, Grág. i. 336.2. in the phrase, göra sekð, to make a case of outlawry, Grág. i. 118; eigi um görir sekð manns ella, else the outlawry takes no effect; en hann um görir eigi ella sekðina, else he cannot condemn him, 119.3. to perform; eptir-gerðar þeirrar sem hverr nennti framast at gera eptir sinn náung, Fms. viii. 103; en þat grunaði konung, at hann mundi ætla at göra eptir sumar sættir, i. e. that he had some back door to escape by, Orkn. 58 (cp. Ó. H.); allt þat er þér gerit nú fyrir þeirra sálum, id.V. special usages, to make allowance for; gera fóðr til fjár, to make an arbitrary allowance for, Ísl. ii. 138; hence, to suppose, en ef ek skal göra til fyrir fram ( suggest) hvat er hón (the code) segir mér, þá segi ek svá, at …, Fms. ix. 331; gera sér í hug, Fs. 112; göra sér í hugar-lund, to fancy; göra e-m getsakir, to impute to one; gera orð á e-u, to report a thing; þat er ekki orð á því geranda, ‘tis not worth talking about; eigi þarf orð at göra hjá því (‘tis not to be denied), sjálfan stólkonunginn blindaði hann, Mork. 14 (cp. Fms. vi. 168, l. c.); gera sér létt, to take a thing lightly, Am. 70; göra sér far um, to take pains; göra sér í hug, hugar-lund, to suppose.D. IMPERS. it makes one so and so, one becomes; hann görði fölvan í andliti, he turned pale, Glúm. 342; leysti ísinn ok görði varmt vatnið, the water became warm, 623. 34; veðr görði hvast, a gale arose, Eg. 128; hríð mikla gerði at þeim, they were overtaken by a storm, 267; þá gerði ok á hríð (acc.) veðrs, 281; féll veðrit ok gerði logn (acc.), and became calm, 372; görði þá stórt á firðinum, the sea rose high, 600; til þess er veðr lægði ok ljóst gerði, and till it cleared up, 129; um nóttina gerði á æði-veðr ok útsynning, 195; görir á fyrir þeim hafvillur, they lost their course (of sailors), Finnb. 242; mér gerir svefnhöfugt, I grow sleepy, Nj. 264; þá görði vetr mikinn þar eptir hinn næsta, Rd. 248.E. REFLEX, to become, grow, arise, and the like; þá görðisk hlátr, then arose laughter, Nj. 15; görðisk bardagi, it came to a fight, 62, 108; sá atburðr görðisk, it came to pass, Fms. x. 279; þau tíðendi er þar höfðu görzt, Ld. 152; gerðisk með þeim félagskapr, they entered into fellowship, Eg. 29; gerðisk svá fallit kaup, Dipl. ii. 10; Sigurðr konungr gerðisk ( grew up to be) ofstopa-maðr …, görðisk mikill maðr ok sterkr, Fms. vii. 238; hann görðisk brátt ríkr maðr ok stjórnsamr, xi. 223; Unnr görðisk þá mjök elli-móð, U. became worn with age, Ld. 12; sár þat er at ben görðisk, a law term, a wound which amounted to a bleeding wound, Nj. passim:—to be made, to become, görask konungr, to become king, Eg. 12; ok görðisk skáld hans, and became his skáld, 13; görðisk konungs hirðmaðr, 27; görask hans eigin-kona, to become his wedded wife, Fms. i. 3; at hann skyldi görask hálf-konungr yfir Dana-veldi, 83; vill Hrútr görask mágr þinn, Nj. 3; hann gerðisk síðan óvarari, he became less cautious, Fms. x. 414.2. with the prep. svá, to happen, come to pass so and so; svá görðisk, at …, it so happened, that …, Nj. 167; görðisk svá til, at …, Fms. x. 391; þá görðisk svá til um síðir, at…, at last it came to pass. that …, 392; enda vissi hann eigi, at þingför mundi af görask, in case he knew not that it would entail a journey to parliament, Grág. i. 46: with at added, to increase, þá görðisk þat mjök at um jarl ( it grew even worse with the earl) at hann var úsiðugr um kvenna-far, görðisk þat svá mikit, at …, it grew to such a pitch, that …, Hkr. i. 245; hence the mod. phrase, e-ð á-görist, it increases, gains, advances, esp. of illness, bad habits, and the like, never in a good sense.3. impers. with dat., honum gerðisk ekki mjök vært, he felt restless, Ld. 152; næsta gerisk mér kynlegt, I feel uneasy, Finnb. 236.4. to behave, bear oneself; Páll görðisk hraustliga í nafni Jesu, Post. 656 C. 13.5. to set about doing, be about; fám vetrum síðan görðisk hann vestr til Íslands, Fms. x. 415; maðr kom at honum ok spurði, hvat hann gerðisk, what he was about, Ó. H. 244; görðisk jarl til Ribbunga, Fms. ix. 312, v. l.; tveir menn görðusk ferðar sinnar, two men set out for a journey, x. 279; görðusk menn ok eigi til þess at sitja yfir hlut hans, Eg. 512; at þessir menn hafa görzk til svá mikils stórræðis, Fms. xi. 261; eigi treystusk menn at görask til við hann, Bárð. 160.6. (mod.) to be; in such phrases as, eins og menn nú gerast, such as people now are; eins og flestir menn gerast.F. PART. PASS. görr, geyrr (Fms. ix. 498, x. 75), gjörr, gerr, as adj., compar. görvari, superl. görvastr; [A. S. gearu; gare, Chaucer, Percy’s Ballads; O. H. G. garwe; Germ. gar]:—skilled, accomplished; vaskligr, at sér görr, Ld. 134; vel at sér görr, Ísl. ii. 326, Gísl. 14; gerr at sér um allt, Nj. 51; hraustir ok vel at sér görvir, Eg. 86; at engi maðr hafi gervari at sér verit en Sigurðr, Mork. 221; allra manna snjallastr í máli ok görvastr at sér, Hkr. iii. 360: the phrase, leggja görva hönd á e-t, to set a skilled hand to work, to be an adept, a master in a thing; svá hagr, at hann lagði allt á görva hönd, Fas. i. 391, (á allt görva hönd, iii. 195.)2. ready made, at hand; in the saying, gott er til geyrs (i. e. görs, not geirs) at taka, ‘tis good to have a thing at hand, Hkm. 17; ganga til görs, to have it ready made for one, Ld. 96; gör gjöld, prompt punishment, Lex. Poët.:—with infin., gerr at bjóða, ready to offer, Gh. 17; gervir at eiskra, in wild spirits, Hom. 11; görvar at ríða, Vsp. 24: with gen. of the thing, gerr ílls hugar, prone to evil, Hým. 9; gerr galdrs, prone to sorcery, Þd. 3; skulut þess görvir, be ready for that! Am. 55.II. [cp. görvi, Engl. gear], done, dressed; svá görvir, so ‘geared,’ so trussed, Am. 40.III. adverb. phrases, so-gurt, at soguru, so done; verða menn þat þó so-gurt at hafa, i. e. there is no redress to be had, Hrafn. 9; hafi hann so-gurt, N. G. L. i. 35, Nj. 141; kvað eigi so-gort duga, 123, v. l.; at (með) so-guru, this done, quo facto, Skv. 1. 24, 40; freq. with a notion of being left undone, re infecta. Germ. unverrichteter sache, Eg. 155, Glúm. 332, Ó. H. 202; enda siti um so-gort, and now let it stand, Skálda 166; við so-gurt, id., 655 vii. 4; á so-gurt ofan, into the bargain, Bs. i. 178, Ölk. 36, Fas. i. 85.
См. также в других словарях:
Kill — may refer to: Killing, to cause the death of an organism, or the act of doing so. The verb form may also be a general use metaphor, synonymous with to terminate or to finish Kill, a civil parish in Dublin, Ireland Kill (body of water), a creek, a … Wikipedia
Kill — Saltar a navegación, búsqueda En Unix y los sistemas operativos tipo Unix, kill es un comando utilizado para enviar mensajes sencillos a los procesos ejecutándose en el sistema. Por defecto el mensaje que se envía es la señal de terminación… … Wikipedia Español
Kill — Kill, v. t. [imp. & p. p. {Killed} (k[i^]ld); p. pr. & vb. n. {Killing}.] [OE. killen, kellen, cullen, to kill, strike; perh. the same word as cwellen, quellen, to kill (cf. {Quell}), or perh. rather akin to Icel. kolla to hit in the head, harm,… … The Collaborative International Dictionary of English
Kill — Kill unix утилита, посылающая сигнал процессу. Содержание 1 Синтаксис 2 Описание 3 Параметры 4 Ссылки … Википедия
KILL — «KILL» Sencillo de MELL Formato CD Grabación 2008 Género(s) J Pop Duración 13:24 … Wikipedia Español
kill — vb Kill, slay, murder, assassinate, dispatch, execute are comparable when meaning to deprive of life or to put to death. Kill is so general that it merely states the fact and does not, except in special phrases (as Thou shalt not kill ), suggest… … New Dictionary of Synonyms
kill — kill1 [kil] vt. [ME kullen, killen < ? OE * cyllan, special late phonetic development of cwellan, to kill: see QUELL] 1. to cause the death of; make die 2. a) to destroy the vital or active qualities of b) to destroy; put an end to; ruin … English World dictionary
kill — ► VERB 1) cause the death of. 2) put an end to. 3) informal overwhelm with an emotion. 4) informal cause pain or anguish to. 5) pass (time). 6) stop (a computing process). 7) (in sport) make (the ball) stop … English terms dictionary
Kill — ist: der Familienname von Angelika Kill (1917 2003), Angehörige des Ordens der Ursulinen und langjährige Leiterin der Ursulinenschule Fritzlar ein Familienname, insbesondere im amerikanischen Raum eine Stadt in County Kildare, Irland, siehe Kill… … Deutsch Wikipedia
Kill — Kill, n. 1. The act of killing. There is none like to me! says the cub in the pride of his earliest kill. Kipling. [Webster 1913 Suppl.] 2. An animal killed in the hunt, as by a beast of prey. If ye plunder his kill from a weaker, devour not all… … The Collaborative International Dictionary of English
Kill — Kill, n. [D. kil.] A channel or arm of the sea; a river; a stream; as, the channel between Staten Island and Bergen Neck is the Kill van Kull, or the Kills; used also in composition; as, Schuylkill, Catskill, etc. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English