in+personam

tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

tuĕris,

Plaut. Trin. 3, 2, 82:

tuimur,

Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

6, 934: tuamur,

id. 4, 361:

tuantur,

id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,

To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

Lucr. 4, 312:

ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

id. 4, 434:

caeli templa,

id. 6, 1228 al.:

tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

id. ib. 4, 362:

transversa tuentibus hircis,

id. E. 3, 8:

acerba tuens,

looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

torva,

id. ib. 6, 467.—

With object-clause:

quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—

Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

id. Verr. 2, 4, 63, 140:

omnia,

id. N. D. 2, 23, 60:

mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

id. Tusc. 1, 1, 2:

societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

id. Fin. 5, 23, 65:

concordiam,

id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

dignitatem,

id. Tusc. 2, 21, 48:

L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

id. Brut. 20, 80:

personam in re publicā,

id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

Cic. Rab. Post. 15, 41:

aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

id. Ep. 6, 29, 10:

libertatem,

Tac. A. 3, 27; 14, 60:

se, vitam corpusque tueri,

to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

id. Deiot. 8, 22:

se ac suos tueri,

Liv. 5, 4, 5:

sex legiones (re suā),

Cic. Par. 6, 1, 45:

armentum paleis,

Col. 6, 3, 3:

se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

tuemini castra et defendite diligenter,

Caes. B. C. 3, 94:

suos fines,

id. B. G. 4, 8:

portus,

id. ib. 5, 8:

oppidum unius legionis praesidio,

id. B. C. 2, 23:

oram maritimam,

id. ib. 3, 34:

impedimenta,

to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

fines suos ab excursionibus et latrociniis,

Cic. Deiot. 8, 22:

domum a furibus,

Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

Cic. Prov. Cons. 5, 11:

liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

tueri se adversus Romanos,

Liv. 25, 11, 7:

nostra adversus vim atque injuriam,

id. 7, 31, 3:

adversus Philippum tueri Athenas,

id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

arcem adversus tres cohortes tueri,

Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

Sall. J. 74, 3.

Act. form tŭĕo, ēre:

censores vectigalia tuento,

Cic. Leg. 3, 3, 7:

ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

Inscr. Orell. 4788.—

tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

Dig. 27, 10, 7:

voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).

Lit.

Absol.:

nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

cum victis nihil tutum arbitrarentur,

Caes. B. G. 2, 28:

nec se satis tutum fore arbitratur,

Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

tutus bos rura perambulat,

Hor. C. 4, 5, 17:

quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

mare tutum praestare,

id. Fl. 13, 31:

sic existimabat tutissimam fore Galliam,

Hirt. B. G. 8, 54:

nemus,

Hor. C. 1, 17, 5:

via fugae,

Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

commodior ac tutior receptus,

Caes. B. C. 1, 46:

perfugium,

Cic. Rep. 1, 4, 8:

tutum iter et patens,

Hor. C. 3, 16, 7:

tutissima custodia,

Liv. 31, 23, 9:

praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

Lucr. 5, 874:

vitam consistere tutam,

id. 6, 11:

tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

tutior at quanto merx est in classe secundā!

id. S. 1, 2, 47:

non est tua tuta voluntas,

not without danger, Ov. M. 2, 53:

in audaces non est audacia tuta,

id. ib. 10, 544:

externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

Curt. 6, 7, 1:

vel tutioris audentiae est,

Quint. 12, prooem. §

4: cogitatio tutior,

id. 10, 7, 19:

fuit brevitas illa tutissima,

id. 10, 1, 39:

regnum et diadema tutum Deferens uni,

i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

(pars ratium) tuta fugae,

Luc. 9, 346.—

With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

ab insidiis,

Hor. S. 2, 6, 117:

a periculo,

Caes. B. G. 7, 14:

ab hoste,

Ov. H. 11, 44:

ab hospite,

id. M. 1, 144:

a conjuge,

id. ib. 8, 316:

a ferro,

id. ib. 13, 498:

a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

Phaedr. 1, 31, 9.—

With ad and acc.:

turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

Caes. B. C. 3, 39:

ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

Liv. 25, 38, 14:

testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

id. 36, 32, 6.—

With adversus:

adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

Cels. 5, 23, 3:

quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

Curt. 7, 9, 2:

loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

Sen. Ira, 2, 12, 1:

per quem tutior adversus casus steti,

Val. Max. 4, 7, ext. 2:

quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

Just. 10, 1, 7.—

With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—

Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

si dicere palam parum tutum est,

Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

o nullis tutum credere blanditiis,

Prop. 1, 15, 42:

tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—

As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

tuta et parvula laudo,

Hor. Ep. 1, 15, 42:

trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

Ov. M. 10, 714:

in tuto ut collocetur,

Ter. Heaut. 4, 3, 11:

esse in tuto,

id. ib. 4, 3, 30:

ut sitis in tuto,

Cic. Fam. 12, 2, 3:

in tutum eduxi manipulares meos,

Plaut. Most. 5, 1, 7:

in tutum receptus est,

Liv. 2, 19, 6.—

Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

Hor. A. P. 28:

tutus et intra Spem veniae cautus,

id. ib. 266:

non nisi vicinas tutus ararit aquas,

Ov. Tr. 3, 12, 36:

id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

Liv. 22, 38, 13:

celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.

Form tute (very rare):

crede huic tute,

Plaut. Trin. 1, 2, 102:

eum tute vivere, qui honeste vivat,

Auct. Her. 3, 5, 9:

tute cauteque agere,

id. ib. 3, 7, 13.—

Form tuto (class. in prose and poetry):

pervenire,

Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

dimicare,

Caes. B. G. 3, 24:

tuto et libere decernere,

id. B. C. 1, 2:

ut tuto sim,

in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

Caes. B. G. 7, 36. —

Comp.:

ut in vadis consisterent tutius,

Caes. B. G. 3, 13:

tutius et facilius receptus daretur,

id. B. C. 2, 30:

tutius ac facilius id tractatur,

Quint. 5, 5, 1:

usitatis tutius utimur,

id. 1, 5, 71:

ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

Sall. J. 14, 11.—

Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Form tutissimo:

quaerere, ubi tutissimo essem,

Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

tutissimo infunduntur oboli quattuor,

Plin. 20, 3, 8, § 14.