-
1 habeo
uī, itum, ēre1)arma procul h. T — избегать войныquinquaginta milia in armis h. L — содержать 50-тысячную армиюб) удерживать, задерживать ( milites in castris Sl)3) сохранять, брать ( sibi aliquid C)res tuas tibi habeas (тж. habe и habeto) Pl, C etc. — возьми себе то, что твоё; ноconjugem suas res sibi h. jubere C — велеть жене забрать свои вещи, т. е. объявить ей о разводе4) произносить (orationem, sermonem, verba C etc.)5) (о заседаниях, собраниях) проводить (h. contionem, senatum C)6) содержать, заключать в себе (epistula nihil habet C; domus tres habuit thalamos O)7) устраивать, предпринимать (negotium, disputationem, censum C)8) совершать, проделывать, производитьgratulationem h. C — приносить поздравленияiter h. C, Cs, Just — совершать путьalicui honorem h. T etc. — воздавать (оказывать) кому-л. почести или C выплачивать гонорарrationem h. C — подсчитыватьh. aliquid curae Q, Nep — заботиться о чём-л.anxium aliquem h. PJ, T, bAfr — тревожить кого-л.certamen h. Fl — дать сражениеdolorem h. C — причинять боль, доставлять огорчениеsilentium h. Sl — хранить молчаниеh. aliquem despicātui Pl (ludibrio Ter) — презирать (высмеивать) кого-л.aliquem (in) magno honore h. Cs etc. — глубоко чтить кого-л.aliquem in odio h. C — ненавидеть кого-л.urbem in obsidione h. C — подвергать город осадеaliquem falsum h. O — обманывать кого-л.mare infestum h. C — делать море опасным ( для путешествий)portas clausas h. Pt — держать ворота на запореaliquem cognītum h. C, Nep etc. — хорошо знать кого-л.vectigalia redempta h. Cs — держать подати на откупе10) обращаться, поступать, обходиться (h. aliquem male Cs, benigne Sl; aliquem servorum loco h. Cs)11)а) рассматривать, считать (aliquem pro amico Cs; aliquid pro certo C)h. aliquid in aliquā re (inter aliquas res или alicui rei) C, L etc. — считать что-л. чём-л.et est turpe et apud omnes habetur Sen — это постыдно, да таким оно всеми и признаётсяsatis h. Sl — довольствоватьсяparum h. Sl — не довольствоватьсяaliquid aegre ( graviter) h. Sl, L — быть недовольным чём-л., ноgraviter se h. C — быть тяжело больнымб) pass. haberi быть на (хорошем) счету, пользоваться влиянием, иметь весhabes, habeberis Pt и quantum habeas, tanti habeāris погов. LM — есть у тебя кое-что, тогда и ты будешь кое-кем12)а) иметь, обладать (unicam filiam, magnam pecuniam C)б) владеть ( urbem Romam T)in praediis urbanis h. C — владеть городской недвижимостьюh. cuncta neque haberi Sl — владеть всем, но не быть подвластным никомуin nummis h. C — обладать наличными деньгамиamor habendi V etc. — любостяжание, стяжательствоin matrimonio (или uxorem) aliquam h. C etc. — быть женатым на ком-л.h. timorem C — бояться(hoc) habet! Pl, Ter, V — получил (по заслугам)!aliquem obvium h. O — встречать кого-л.(in) animo h. C — намереватьсяв) pass. haberi принадлежать (agri regi Apioni quondam habĭti T) или находиться, быть13) населять, жить, обитать, занимать (Capuam L; castra, tecta urbis Nep etc.)Syracusis h. Pl — жить в Сиракузах14) разводить, держать ( pecora Ph)15) лелеять, питать, испытывать ( odium in aliquem C — ср. 17.; amorem erga aliquem C; fidem alicui L; spem alicujus rei Sl etc.)h. spem de aliquo C — возлагать надежду на кого-л.16) быть в состоянии, мочь ( haec habeo affirmare L)17) причинять, вызывать, внушать ( laetitiam C)admirationem h. C — внушать удивлениеodium h. C — внушать ненависть (быть предметом ненависти) (ср. 15.)h. misericordiam C — возбуждать сострадание18) отличатьсяhabet hoc virtus, ut... C — особенность добродетели состоит в том, что...19) долженствовать, считать нужным ( habeo respondendum T)20) знать, быть знакомым (h. sententias C, consilia alicujus Su)non habeo, quod dicam C — не знаю, что мне сказатьhabendum est... C — следует иметь в виду...21) ( чаще se h. или haberi) чувствовать себя, находиться в каком-л. состоянии, обстоять (se bene, male h. Pl, Ter, C, L etc.)ut nunc res se habet C — так, как дело обстоит сейчасse graviter h. C и male morbo haberi Ap — быть тяжело больным; ноfacile haberi sine damno Sl — легко отделаться, не потерпеть никакого ущербаminus belle h. C — чувствовать себя неважноbene (se) habet C, L, Pt — хорошо, всё в порядке22) с part. pf. в значении прошедшего совершённого (зародыш прошедшего составного современных романских и германских языков, типа passe compose и past perfect)aliquid habeo ab aliquo emptum C — я что-л. купил у кого-л.habeo aliquid comprensum C — я что-л. понял -
2 par
pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.— Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latter poet. — Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).I.Lit.:(β).par est, quod in omnes aequabile est,
Cic. Inv. 2, 22, 67:par et aequalis ratio,
id. Or. 36, 123:aequo et pari jure cum civibus vivere,
id. Off. 1, 34, 124:vita beata... par et similis deorum,
id. N. D. 2, 61, 153:est finitimus oratori poëta ac paene par,
id. de Or. 1, 16, 70:pari atque eādem in laude aliquem ponere,
id. Mur. 9, 21:intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse,
id. Sull. 2, 5:pares in amore atque aequales,
id. Lael. 9, 32:libertate esse parem ceteris,
id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (hêdonê) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12:pares ejusdem generis munitiones,
of equal size, Caes. B. G. 7, 74:similia omnia magis visa hominibus, quam paria,
Liv. 45, 43:pares similesque (affectus),
Sen. Ira, 1, 19 et saep.:quod in re pari valet, valeat in hac, quae par est... valeat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat,
Cic. Top. 4, 23:si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā,
id. Rep. 1, 32, 49:necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant,
id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3:equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,
Caes. B. G. 1, 43:hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc.,
i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.— Poet., with a respective gen. or inf.:aetatis mentisque pares,
Sil. 4, 370:et cantare pares et respondere parati,
Verg. E. 7, 5.—The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.:(γ).quem ego parem summis Peripateticis judico,
Cic. Div. 1, 3, 5:in his omnibus par iis, quos antea commemoravi,
id. Clu. 38, 107:omni illi et virtute et laude par,
id. Planc. 11, 27:isti par in belligerando,
id. Font. 12, 26:par anseribus,
as large as, Juv. 5, 114:prodigio par,
i. e. extremely rare, id. 4, 97.—In sup.:QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios,
Inscr. Orell. 550:parissumi estis hibus,
Plaut. Curc. 4, 2, 20.—Adverb. (colloq. and very rare):feceris par tuis ceteris factis,
Plaut. Trin. 2, 2, 3.—With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.:(δ).ei erat hospes, par illius, Siculus, etc.,
his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares [p. 1300] haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8:quem metuis par hujus erat,
Luc. 10, 382:ubique eum parem sui invenies,
Front. Ep. ad Amic. 1, 6:vestrae fortitudinis,
Phaedr. 4, 15, 6.—With abl. (rare):(ε).scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā,
Ov. F. 6, 804.—With cum (class.):(ζ).non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire,
Cic. Rep. 1, 4, 7:ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc.,
id. Lig. 9, 27:quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti,
Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris). —With inter se (class.):(η).sunt omnes pares inter se,
Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.—With et, atque ( ac) (class.):(θ).cum par habetur honos summis et infimis,
Cic. Rep. 1, 34, 53:omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano,
id. Brut. 11, 43:tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum,
Sall. C. 3, 2:quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt,
Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2:si parem sapientiam hic habet ac formam,
Plaut. Mil. 4, 6, 36:neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,
Cic. N. D. 3, 1, 3:in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus,
Sall. J. 102, 7.—The object of comparison is sometimes not expressed:B.cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus,
i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15:pari proelio,
indecisive, Nep. Them. 3, 3:pares validaeque miscentur,
Tac. G. 20:cum paria esse coeperunt,
Plin. Ep. 4, 14, 6:si periculum par et ardor certaminis eos irritaret,
Liv. 24, 39, 6.—In partic.1.Equal to, a match for any one in any respect:2.quibus ne di quidem immortales pares esse possint,
Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.:ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc.,
Sall. J. 20, 5:non sumus pares,
not on an equality, Juv. 3, 104:exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum,
Plin. Ep. 3, 17, 2:habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem,
an opponent, adversary, Liv. 28, 44:inter pares aemulatio,
Tac. A. 2, 47:ope Palladis Tydiden Superis parem,
Hor. C. 1, 6, 15.—Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis):3. (α).ut coëat par Jungaturque pari,
Hor. Ep. 1, 5, 25:si qua voles apte nubere, nube pari,
Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.—Prov.:pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur,
i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.—With a subject-clause (class.;(β).syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit,
Plaut. Trin. 2, 1, 6:posterius istaec te magis par agere'st,
id. Pers. 5, 2, 21:canem esse hanc par fuit,
id. Curc. 1, 2, 17:par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc.,
Cic. Lael. 22, 82:sic par est agere cum civibus,
id. Off. 2, 23, 83:dubitans, quid me facere par sit,
id. Att. 9, 9, 2:quicquid erit, quod me scire par sit,
id. ib. 15, 17, 2:quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est,
id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.:ex quo intellegi par est, eos qui, etc.,
id. Leg. 2, 5, 11. —Ut par est (erat, etc.;* (γ).class.): ita, ut constantibus hominibus par erat,
Cic. Div. 2, 55, 114:ut par fuit,
id. Verr. 2, 5, 4, § 10. —With ut:4.non par videtur neque sit consentaneum... ut, etc.,
Plaut. Bacch. 1, 2, 31.—Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a'repartee:5.par pari respondet,
Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.:paria paribus respondimus,
Cic. Att. 6, 1, 23:ut sit unde par pari respondeatur,
id. ib. 16, 7, 6:par pro pari referto, quod eam mordeat,
Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).—Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.):(β).cum rationibus domini paria facere,
to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24. —Trop.:6.cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est,
to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1:nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus,
settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so,parem rationem facere,
Sen. Ep. 19, 10.—Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin. —7.Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.):II.sapiens cum diis ex pari vivit,
Sen. Ep. 59, 14.Transf., subst.A.pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse:B.plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo,
Ov. F. 3, 526:jungi cum pare suā,
id. ib. 3, 193:edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc.,
Cic. Pis. 8, 18.—Esp., a table companion, = omoklinos:atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit,
Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.:cedo parem quem pepigi,
id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. g. supra).—pār, păris, n., a pair:A.gladiatorum par nobilissimum,
Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17:ecce tibi geminum in scelere par,
id. Phil. 11, 1, 2:par nobile fratrum,
Hor. S. 2, 3, 243:par columbarum,
Ov. M. 13, 833:par mularum,
Gai. Inst. 3, 212:par oculorum,
Suet. Rhet. 5:tria aut quatuor paria amicorum,
Cic. Lael. 4, 15:scyphorum paria complura,
id. Verr. 2, 2, 19, § 47:paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia,
Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1:(β).ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat,
Cic. Lael. 16, 56:laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus,
id. Fin. 1, 20, 65:caritate non pariter omnes egemus,
id. Off. 2, 8, 30:ut pariter extrema terminentur,
id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10:et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt,
Cic. N. D. 2, 58, 146:nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt,
id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102:cuncta pariter Romanis adversa,
Tac. A. 1, 64: tantumdem est;feriunt pariter,
all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.—With cum:(γ).Siculi mecum pariter moleste ferent,
Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:pariter nobiscum progredi,
Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.—With ut, atque ( ac):(δ).is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit,
Plaut. Aul. prol. 21:pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt,
id. Am. 4, 1, 11:vultu pariter atque animo varius,
Sall. J. 113, 3:pariter ac si hostis adesset,
id. ib. 46, 6.—With et... et:(ε).pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum,
Liv. 31, 35:pariter et habitus et nomina edocebuntur,
Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.—With dat. (in late poets, and once in Liv.):* (ζ).pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent,
the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.—With qualis:B.pariter suades, qualis es,
Plaut. Rud. 3, 6, 37. —In partic.1.Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together:(β).nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat,
at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52:pariter decurrere,
Liv. 22, 4, 6:ut pariter et socii rem inciperent,
id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.:plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc.,
Quint. 5, 13, 11; so,pariter multos invadere,
id. 5, 7, 5:pariter ire,
id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.—With cum (so commonly in Cic.):(γ).conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,
Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10:studia doctrinae pariter cum aetate crescunt,
id. Sen. 14, 50:pariter cum vitā sensus amittitur,
id. Tusc. 1, 11, 24:equites pariter cum occasu solis expeditos educit,
Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5:pariter cum collegā,
Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.—With et, atque, que:(δ).inventionem et dispositionem pariter exercent,
Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25:quibus mens pariter atque oratio insurgat,
id. 12, 2, 28:seriis jocisque pariter accommodato,
id. 6, 3, 110.—With dat. ( poet.), Stat. Th. 5, 122:2.pariterque favillis Durescit glacies,
Claud. Rapt. Pros. 1, 165.—In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariter... pariter, as soon as ( poet. and in post-Aug prose):3.hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit,
Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin. —In like manner, likewise, also:pariterque oppidani agere,
Sall. J. 60, 1:postquam pariter nymphas incedere vidit,
Ov. M. 2, 445.
См. также в других словарях:
PARRICIDA — apud Romanos, antiquitus significabat, qui parem, i. e. hominem occidisset, ut notant Franciscus Balduinus de legibus Romuli p. 25. et Iacobus Raevardus Comm. in Reg. iur. c. 109. Unde lex Numae: Si quis hominem liberum dolô sciens morti duit,… … Hofmann J. Lexicon universale
VEXILLUM — I. VEXILLUM Feudale, cuius traditione illustria feuda, Fanelhen proin dicta, ab Imperatore conferuntur, et quidem solo: neque enim vacante imperiô, Electori Palatino, dum Provisoris partes agit, aliaque disponit beneficia, haec conferre… … Hofmann J. Lexicon universale