honum+var+mál+á+því

(-ta, -tr), v.

1) defraud, betray (illt er vin v. þanns þér vel trúir); v. frá honum sverðit, to get the sword from him (by tricks); ek vélta hann ór viti, I wiled him out of his wit;

2) v. um e-t, to deal with, be busy with; torveldligr um at v., difficult to deal with.

* * *

and væla, t, to defraud, trick; íllt er vin véla, Am. 90; véla hann í nökkvi, Grág. ii. 22; ok vill hann svá véla hinn, … ok á sá sök er hann vildi véla, i. 362; nú eru vit vælt, Eg. 605; ef goð yður mætti eigi vélt verða, Blas. 46; eigi verðr hann véltr, id.; segir þik vældan af villu þeirri, es þú göfgar Christum, Clem. 147; konur véltar með brögðum ok legorðum, Sks. 77 new Ed.; væla frá honum sverðit, to get the sword from him (by cheating), Fms. v. 111.

II. væla um e-t, to deal, manage (cp. tæla); sá hlutr er um at væla, Lv. 15; víg Þorkels ok um hvat væla var, Gísl. 57; er þat grunr at þér eigit þar um konungborinn mann at væla sem Norðbrikt er, Fms. vi. 144; dýr grimm eða torveldlig um at véla, Sks. 20 new Ed.; hefða ek einn saman vélt um mitt ráð, 507 B; eða þurfir þú um þín vanda-mál at væla, Bær. 81; ok vældu þar um margir, 14; skal sá bóndi sem þar býr á næstum eignum væla um lík, K. Á. 66; fékk hón ráð til at véla um hann, Bær. 14; þótt ek véla um mína kosti, Eg. 66, Fms. viii. 339 (v. l.), 440; at hvárir vældi um sína kosti, 339; væla heima um sína kosti, Sks. 266.

III. recipr., skyldi þeir vælask um báðir samt, have to deal with one another, Sturl. ii. 143.

2. part., vælandi goðanna (of Loki), Edda i. 268.

v. сильн. III; praes. verð; praet. varð, pl. urðum; conj. yrða; pp. orðinn, vorðinn

1) случаться, происходить, иметь место

2) (e-m) случаться, происходить (с кем-л.)

3) оказываться, встречаться, попадать(ся)

6) становиться, делаться ( глагол-связка)

7) (с infin.) быть должным, быть вынужденным, долженствовать

□

verða eptir

* * *

гл. сильн. III становиться, случаться, происходить; попадать; долженствовать; þá varð ek verða тогда пришлось мне стать

* * *

(á, átta, áttr), v.

1) to own, possess (Starkaðr átti hest góðan);

2) to have (eiga börn, föður, móður, vin);

eiga konu, to have her for wife;

hann átti Gró, he was married to G.;

hann gekk at eiga Þóru, he took Th. for his wife, he married Th.;

enga vil ek þessa eiga, I will not marry any of these;

eiga heima, to have a home, to live (þeir áttu heima austr í Mörk);

eiga sér e-t = eiga e-t (Höskuldr átti sér dóttur, er Hallgerðr hét);

eiga ván e-s, to have hope of a thing, to reckon upon;

eiga hlut at or í e-u, to have a share in a thing, to be concerned in;

eiga vald á e-u, to have within one’s power;

3) to be under obligation, be obliged, have to do a thing;

tólf menn, þeir er fylgð áttu með konungi, who were bound to attend the king’s person;

á ek þar fyrir at sjá, I am bound (I have) to see to that;

átti Hrútr för í Vestfjorðu, H. had to go to the V.;

4) to have a right (claim) to, be entitled to (eiga högg ok höfn í skóginum);

eiga mál í e-m, to have a charge against one;

eiga rétt á sér, to have a (personal) claim to redress;

5) to keep, hold;

eiga fund, þing, samkvámu, stefnu, to hold a meeting;

eiga kaupstefnu, to hod a market;

eiga orrustu við e-n, to fight a battle with one;

eiga högg við e-n, to exchange blows with one;

eiga illt við e-n, to quarrel with;

eiga tal (or mál) við e-n, to speak, converse with one;

6) as an auxiliary with pp. = hafa (þat er við áttum mælt);

eiga skilit, to have stipulated;

7) to have to (skal Þ. eigi at því eiga at spotta);

eiga hendr sínar it verja, to have to act in self-defence;

eiga um vandræði at halda, to be in a strait;

8) eiga e-m e-t, to owe to one (mun æ, hvat þú átt þeim er veitir);

9) to be the person denoted by a thing;

þat muntu ætla, at ek mun eiga hinn bleika uxann, that the fawn-coloured ox means me;

10) with preps.:

eiga e-t at e-m, to have something due from one, to expect from one (þat vil ek eiga at þér, at þú segir mér frá ferð þinni);

to deserve from one (ok á ek annat at þér);

þeir er mikit þóttust at sér eiga, had much in their power;

eiga e-t eptir, to have to do yet, to have left undone (þat áttu eptir, er erfiðast er, en þat er at deyja);

to leave behind one (andaðist ok átti eptir tvá sonu vaxna);

eiga e-t saman, to own in common;

eiga skap saman, to agree well, be of one mind;

eigi veit ek, hvárt við eigum heill saman, whether we shall live happy together;

eiga saman, to quarrel, = eiga deild saman;

eiga um við e-n, to have to deal with (við brögðótta áttu nú um);

þar sem við vini mína er um at eiga, where my friends are concerned;

eiga e-t undir e-m, to have in another’s hands;

Njáll átti mikit fé undir Starkaði ok í Sandgili, N. had much money out at interest with St. and at Sandgil, er sá eigi vel staddr, er líf sitt á undir þinum trúnaði, whose life depends on thy good faith;

eiga mikit (lítit) undir sér, to have much (little) in one’s power;

far þú við marga menn, svá at þú eigir allt undir þér, that the whole matter rests in thy own hands;

hann sá, at hann átti ekki undir sér, that he had no influence;

eiga við e-n, to have to do with, fight with (brátt fundu þeir, at þeir áttu þar ekki við sinn maka);

ekki á ek þetta við þik, this is no business between thee and me;

eiga gott (illt) við e-n, to be on good (bad) terms with one;

eiga við konu, to have intercourse with, = eiga lag (samræði) við konu;

recipr., eigast við, to deal with one another; fight, quarrel;

eigast við deildir, to be engaged in strife;

áttust þeir höggvaskipti við, they exchanged blows with one another.

1) possession;

kasta sinni eigu, leggja sína eigu, í e-t, to take possession of;

2) property.

* * *

pret. átti; pret. subj. ætti, pres. eigi; pres. ind. á, 2nd pers. átt (irreg. eigr, Dipl. v. 24), pl. eigum, 3rd pers. pl. old form eigu, mod. eiga; imperat. eig and eigðu; sup. átt; with suffixed neg. pres. ind. 1st pers. á’k-at, 2nd pers. átt-attu; pret. subj. ættim-a: [Gr. ἔχω; Goth. aigan; A. S. âgan; Hel. êgan; O. H. G. eigan; Swed. äga; Dan. eje; Engl. to owe and own, of which the former etymologically answers to ‘eiga,’ the latter to ‘eigna’]:—to have, possess.

A. ACT.

I. denoting ownership, to possess:

1. in a proper sense; allt þat góz sem þeir eiga eðr eigandi verða, D. N. i. 80; hann eigr hálfa jörðina, Dipl. v. 24; Björn hljóp þá á skútu er hann átti, Eb. 6; Starkaðr átti hest góðan, Nj. 89; þau áttu gnótt í búi, 257; hón á allan arf eptir mik, 3; átti hón auð fjár, Ld. 20; ef annarr maðr ferr með goðorð en sá er á, Grág. i. 159; annat vápnit, ok á þat Þorbjörn, en Þorgautr á þetta, Ísl. ii. 341; eignir þær er faðir hans hafði átt, Eb. 4; í ríki því er Dana konungar höfðu átt þar lengi, Fms. xi. 301, Rb. 494, Eb. 54, 118, 256, 328, Sturl. ii. 60, Eg. 118; e. saman, to own in common, Grág. i. 199; ef tveir menn eigo bú saman, ii. 44; e. skuld (at e-m), to be in debt, Engl. to owe; en ef hann átti engar skuldir, if he owed no debts, i. 128; þar til átti honum ( owed him) meistari Þorgeirr ok þá mörk, D. N. iv. 288 (Fr.); e. fé undir e-m, to be one’s creditor, Nj. 101; in mod. usage, e. fé hjá e-m, or ellipt., e. hjá e-m.

2. in a special sense;

α. eiga konu, to have her to wife; hann átti Gró, Eb. 16; hann átti Ynghvildi, 3; Þorgerðr er (acc.) átti Vigfúss, … Geirríðr er (acc.) átti Þórólfr, 18; hann gékk at eiga Þóru, he married Thora, id.; Þuríði hafði hann áðr átta, Thorida had been his first wife, 42; enga vil ek þessa e., I will not marry any of these, Nj. 22; Björn átti þá konu er Valgerðr hét, 213, 257; faðir Hróðnýjar er átti Þorsteinn, Landn. 90; Ásdísi átti síðar Skúli, S. was A.’s second husband, 88; Þorgerðr er átti Önundr sjóni, 89; Vigdís er átti Þorbjörn enn digri, 87; Árnþrúðr er átti Þórir hersir, 66; Húngerð er átti Svertingr, 6l, 86, and in numberless passages: old writers hardly ever say that the wife owns her husband—the passages in Edda 109 (vide elja) and Nj. 52 (til lítils kemr mér at eiga hinn vaskasta mann á Íslandi) are extraordinary—owing to the primitive notion of the husband’s ‘jus possessionis’ (cp. brúðkaup); but in mod. usage ‘eiga’ is used indiscriminately of both wife and husband; Icel. even say, in a recipr. sense, eigast, to own one another, to be married: þau áttust, they married; hann vildi ekki at þau ættist, hann bannaði þeim að eigast, he forbade them to marry:—to the ancients such a phrase was almost unknown, and occurs for the first time in K. Á. 114.

β. eiga börn, to have children, of both parents; áttu þau Jófriðr tíu börn, J. and her husband had ten bairns, Eg. 708; hann átti dóttur eina er Unnr hét, Nj. 1; þau Þorsteinn ok Unnr áttu son er Steinn hét, Eb. 10, Nj. 91, 257; áttu þau Þórhildr þrjá sonu, 30; e. móður, föður, to have a mother, father, Eb. 98; vænti ek ok, at þú eigir illan föður, id.

γ. the phrase, e. heima, to have a home; þeir áttu heima austr í Mörk, Nj. 55; því at ek tek eigi heim í kveld, þar sem ek á heima út á Íslandi, 275; in mod. usage = to live, abide, in regard to place, cp. the questions put to a stranger, hvað heitir maðrinn? hvar áttu heima? used in a wider sense than búa.

δ. eiga sér, to have, cp. ‘havde sig’ in Dan. ballads; Höskuldr átti sér dóttur er Hallgerðr hét, Nj. 3; ef hann á sér í vá veru, Hm. 25, (freq. in mod. use.)

3. without strict notion of possession; e. vini, óvini, to have friends, enemies, Nj. 101; hverja liðveizlu skal ek þar e. er þú ert, what help can I reckon upon from thee? 100; e. ván e-s, to have hope of a thing, to reckon upon, 210; e. til, to have left; ekki eigu it annat til ( there is nothing left for you) nema at biðja postulann. Jóh. 623. 22: in mod. usage e. til means to own, to have left; hann á ekkert til, he is void of means, needy; eiga góða kosti fjár, to be in good circumstances, Ísl. ii. 322; e. vald á e-u, to have within one’s power, Nj. 265; the phrase, e. hlut at e-u, or e. hlut í e-u, to have a share, be concerned with; eptir þat átti hann hlut at við mótstöðumenn Gunnars, 101, 120; þar er þú ættir hlut at, where thou wast concerned, 119; mik uggir at hér muni eigi gæfu-menn hlut í e., 179: hence ellipt., e. í e-u, to be engaged in, chiefly of strife, adversity, or the like; thus, e. í stríði, fátaekt, baráttu, to live, be deep in struggle, want, battle, etc.

II. denoting duty, right, due, obligation:

1. to be bound, etc.; þeir menn er fylgð áttu með konungi, the men who owed following to (i. e. were bound to attend) the king’s person, Fms. vii. 240; á ek þar fyrir at sjá, I am bound to see to that, Eg. 318; Tylptar-kviðr átti um at skilja, Eb. 48; þeir spurðu hvárt Njáli þætti nokkut e. at lýsa vígsök Gunnars, Nj. 117; nú áttu, Sigvaldi, now is thy turn, now ought thou, Fms. xi. 109, Fs. 121; menn eigu ( men ought) at spyrja at þingfesti, Grág. i. 19; þá á þann kvið einskis meta, that verdict ought to be void, 59; ef sá maðr á ( owns) fé út hér er ómagann á ( who ought) fram at færa, 270; nú hafa þeir menn jammarga sem þeir eigu, as many as they ought to have, ii. 270; tíunda á maðr fé sitt, … þá á hann þat at tíunda, … þá á hann at gefa sálugjafir, i. 202:—‘eiga’ and ‘skal’ are often in the law used indiscriminately, but properly ‘ought’ states the moral, ‘shall’ the legal obligation,—elska skalt þú föður þinn og móður, þú skalt ekki stela, where ‘átt’ would be misplaced; sometimes it is merely permissive, gefa á maðr vingjafir at sér lifanda, ef hann vill, a man ‘may’ whilst in life bequeath to his friends, if he will, id.; maðr á at gefa barni sínu laungetnu tólf aura, ef hann vill, fyrir ráð skaparfa sinna, en eigi meira nema erfingjar lofi, a man ‘may’ bequeath to the amount of twelve ounces to his illegitimate child without leave of the lawful heir, etc., 203; ef þat á til at vilja, if that is to happen, Fas. i. 11.

2. denoting claim, right, to own, be entitled to, chiefly in law phrases; e. dóm, sakir, to own the case, i. e. be the lawful prosecutor; ok á sá þeirra sakir, er …, Grág. i. 10; eðr eigu þeir eigi at lögum, or if they be not entitled to it, 94; e. mál á e-m, to have a charge against one, Nj. 105; e. rétt á e-u, to own a right; sá sem rétt á á henni, who has a right to her, K. Á. 16; þeir sögðu at þeim þótti slíkr maðr mikinn rétt á sér e., such a man had a strong personal claim to redress, Nj. 105; hence the phrase, eiga öngan rétt á sér, if one cannot claim redress for personal injury; þá eigu þeir eigi rétt á sér, then they have no claim to redress whatever, Grág. i. 261; e. sök, saka-staði á e-u, to have a charge against; þat er hann átti öngva sök á, Nj. 130; saka-staði þá er hann þótti á eiga, 166; kalla Vermund eigi ( not) eiga at selja sik, said V. had no right to sell them, Eb. 116: hence in mod. usage, eiga denotes what is fit and right, þú átt ekki að göra það, you ought not; eg ætti ekki, I ought not: in old writers eiga is seldom strictly used in this sense, but denotes the legal rather than the moral right.

β. eiga fé at e-m (mod. e. hjá e-m), to be one’s creditor, Grág. i. 90, 405, Band. 1 C: metaph. to deserve from one, ok áttu annat at mér, Nj. 113; e. gjafir at e-m, 213; in a bad sense, kváðusk mikit e. at Þráni, they had much against Thrain, 138.

γ. the law phrase, e. útkvæmt, fært, to have the right to return, of a temporary exile, Nj. 251: at hann skyli eigi e. fært út hingat, Grág. i. 119; ok á eigi þingreitt, is not allowed to go to the parliament, ii. 17; e. vígt, Grág., etc.

III. denoting dealings or transactions between men (in a meeting, fight, trade, or the like), to keep, hold; þætti mér ráðliga at vér ættim einn fimtardóm, Nj. 150; e. orrustu við e-n, to fight a battle, Fms. i. 5, Eg. 7; e. högg við e-n, to exchange blows, 297; e. vápna-viðskipti, id., Fms. ii. 17; eiga handsöl at e-u, to shake hands, make a bargain, x. 248; e. ráð við e-n, to consult, hold a conference with, Nj. 127; e. tal við e-n, to speak, converse with one, 129; e. mál við e-n, id., Grág. i. 10; e. fund, to hold a meeting, Nj. 158; e. þing, samkvámu, stefnu, to hold a meeting, Eg. 271; þetta haust áttu menn rétt (a kind of meeting) fjölmenna, Eb. 106; e. kaupstefnu, to hold a market, exchange, 56; e. féránsdóm, Grág. i. 94; e. gott saman, to live well together, in peace and goodwill, Ld. 38; e. illt við e-n, to deal ill with, quarrel with, Nj. 98; e. búisifjar, q. v., of intercourse with neighbours, Njarð. 366; e. drykkju við e-n, to be one’s ‘cup-mate,’ Eg. 253; e. við e-n, to deal with one; ekki á ek þetta við þik, this is no business between thee and me, Nj. 93; gott vilda ek við alla menn e., I would live in goodwill with all, 47; e. við e-n, to fight one; eigum vér ekki við þá elligar (in a hostile sense), else let us not provoke them, 42; eðr hvárt vili it Helgi e. við Lýting einn eðr bræðr hans báða, 154; brátt fundu þeir, at þeir áttu þar eigi við sinn maka, Ld. 64; Glúmr kvað hann ekki þurfa at e. við sik, G. said he had no need to meddle with him, Glúm. 338; e. um að vera, to be concerned; ekki er við menn um at e., Nj. 97; þar sem við vini mína er um at e., where my friends are concerned, 52; við færi er þá um at e., ef Kári er einn, there are fewer to deal with, to fight, if K. be alone, 254; við brögðótta áttu nú um, Fms. v. 263; ætla ek at oss mun léttara falla at e. um við Svein einn, iv. 80; Sveinn svarar, at þeir áttu við ofrefli um at e., that they had to deal with odds, 165.

β. almost as an auxiliary verb; e. skilt (skilit), to have stipulated; hafa gripina svá sem hann átti skill, Fms. vi. 160; þat átta ek skilit við þik, ii. 93; sem Hrani átti skilt, iv. 31; e. mælt, of oral agreement; sem vit áttum mælt með okkr, xi. 40; þá vil ek þat mælt e., 124: in mod. usage e. skilit means to deserve, eg á ekki þetta skilit af hér, etc.

γ. sometimes used much like geta; við því átti Búi eigi gert, B. could not guard against that, Fms. i. 117, cp. xi. 109:—also, e. bágt, to be in a strait, poor, sickly; e. heimilt, to have at one’s disposal, Eb. 254.

IV. to have to do; skal Þorleifr eigi ( not) e. at því at spotta, Eb. 224; e. hendr sínar at verja, to have to defend one’s own hands, to act in self-defence, Nj. 47; e. e-m varlaunað, to stand in debt to one, 181; e. um vandræði at halda, to be in a strait, Eb. 108; e. erindi, to have an errand to run, 250; en er þeir áttu um þetta at tala, when they had to talk, were talking, of this, Stj. 391; e. ríkis at gæta, to have the care of the kingdom, Nj. 126; en þó á ek hverki at telja við þik mægðir né frændsemi, i. e. I am no relation to thee, 213; ok ætti þeir við annan at deila fyrst, 111; e. mikið at vinna, to be much engaged, hard at work, 97; e. e-t eptir, to have left a thing undone, 56; e. för, ferð, to have a journey to take, 11, 12; hann átti þar fé at heimta, 261; e. eptir mikit at mæla, 88.

2. metaph. in the phrases, e. mikit (lítið) ‘at’ ser, or ‘undir’ sér, to have much (or little) in one’s power; margir menn, þeir er mikit þóttusk at sér e., Sturl. i. 64; far þú við marga menn, svá at þú eigir allt undir þér, go with many men, so that thou hast the whole matter in thy hands, Ld. 250; en ávalt átta ek nokkuð undir mér, Vígl. 33; kann vera at hann eigi mikit undir sér, Fas. i. 37; eigum heldr undir oss ( better keep it in our own hands), en ganga í greipar þeim mæðginum, Fs. 37; sem þeir, er ekki eigu undir sér, who are helpless and weak, Þorst. St. 55; e. þykisk hann nokkut undir sér, i. e. he bears himself very proudly, Grett. 122; þetta ráð vil ek undir sonum mínum e., I will leave the matter in my sons’ hands, Valla L. 202; e. líf sitt undir e-m, to have one’s life in another’s hands, Grett. 154; mun ek nú senda eptir mönnum, ok e. eigi undir ójöfnuði hans, and trust him not, 110: hence in mod. usage, e. undir e-u, to risk; eg þori ekki að e. undir því, I dare not risk it: e. saman, to have or own in common; the saying, það á ekki saman nema nafnið, it has nothing but the name in common; rautt gull ok bleikt gull á ekki saman nema nafn eitt, Fms. v. 346: the proverb, þeygi á saman gamalt og ungt, Úlf. 3. 44; e. skap saman, to agree well; kemr þú þér því vel við Hallgerði, at it eigit meir skap saman, you are quite of one mind, Nj. 66; eigi veit ek hvárt við eigum heill saman, I know not whether we shall have luck, i. e. whether we shall live happy, together, 3.

β. to deal with one another (sam-eign); er vér skulum svá miklu úgæfu saman e., that we are to have so much mischief between us, Nj. 201; e. e-t yfir höfði, to have a thing hanging over one’s head, Sks. 742.

V. to agree with, to fit, to suit one:

1. with acc., það á ekki við mig, it suits me not, it agrees not with me.

2. with dat., medic. to agree, heal, the sickness in dat., thus the proverb, margt á við mörgu, cp. ‘similia similibus curantur,’ Vidal. ii. 109.

3. absol. to apply to; at hann skyldi eigi trúa lágum manni rauðskeggjuðum, því at meistarinn átti þetta, the description suited to the master, Fms. xi. 433; þat muntu ætla, at ek muna e. hinn bleika uxann, that the dun ox means me, Vápn. 21.

B. REFLEX., in a reciprocal sense, in the phrase, eigask við, to deal with one another, chiefly to fight; en er þeir höfðu langa hríð við átzk, when they had fought a long time, Eb. 238, 74; eigask við deildir, to be engaged in strife, 246; áttusk þeir höggva-viðskipti við, they came to a close fight, Fms. i. 38; áttusk þeir fá högg við, áðr …, they had a short fight before …, Eg. 297; fátt áttusk þeir við Þjóstólfr ok Þorvaldr, Thostolf and Thorwald had little to do with one another, kept aloof from each other, Nj. 18; var nú kyrt þann dag, svá at þeir áttusk ekki við, tbat day passed quietly, so that they came not to a quarrel, 222.

β. to marry, vide above (A. I. 2).

(-s, -ar), m. fire; taka eld, drepa (upp) eld, to strike fire: kveikja (upp) eld, to light a fire; bregða (koma, skjóta) eldi í e-t, láta (leggja) eld í e-t, to set fire to, to set on fire; e. varð lauss ok lék skjótt, a fire broke out and spread rapidly; e. hraut af sverðum þeirra, sparks of fire flew from their swords.

pp. grown old, worn by age; kvazt e. vera mjök frá úfriði, said that he was too old for fighting.

* * *

m., gen. ellds, also spelt ellz, [a word that may be taken as a test of Scandin. races; Dan. ild; Swed. äld; for the Teut. nations use the word feuer, fire, which is wanting in Scandin., though used by old Icel. poets, who probably borrowed it from A. S.; on the other hand, Ulf. constantly renders πυρ by fon, Icel. funi, q. v.; in A. S. poetry and in Hel. äled = incendiary occurs a few times, and älan = Lat. urere (Grein and Schmeller); Rask suggests a Finn. origin]:—fire. In cold climates fire and life go together; hence the proverb, eldr er beztr með ýta sonum, ok sólar sýn, fire is best among the sons of men, and the sight of the sun, Hm. 67: in reference to the healing power of fire, eldr tekr við sóttum, fire consumes ( cures) fevers, 138; sá er eldrinn heitastr er á sjálfum brennr, Grett. 136 new Ed.: allit., e. né járn, fire nor iron, Edda 82; hvárki egg né eld, 162; eldr ( sparks of fire) hraut or sverðum þeirra, Flóv. 29; e. þótti af hrjóta er vápnin kómu saman, Sturl. iii. 187, vide Fms. i. 292, vi. 153, vii. 338 (MS. ell), viii. 74, 202, x. 29. Nj. 74, Eluc. 19, 625. 178.

β. the eruption of a volcano, Bs. i. 803, 804; jarð-eldr, ‘earth-fire,’ subterranean fire.

COMPDS: eldsbruni, eldsdaunn, eldsgangr, eldsglór, eldsgneisti, eldsgólf, eldsgögn, eldshiti, eldskveykja, eldslitr, eldslíki, eldsljós, eldslogi, eldsmatr, eldsneyti, eldsstólpi, eldsuppkváma, eldsvélar, eldsvimr, eldsvirki.

II. esp. in plur. a fire on the hearth; the proverbs, við eld skal öl drekka, by the fireside shalt thou drink ale, Hm. 82; allir eldar brenna út um síðir, all fires (beacons) burn out at last (of the death of an aged man): allit., eldr á arni (vide arinn). In the old halls in Scandinavia an oblong hearth was built in the middle of the hall, and the fires kindled were called langeldar, long fires, with an opening in the thatch called ljóri for a chimney; the benches in the hall were ranged on both sides of the langeldar, vide Edda 82 (the hall of king Adils); hence the phrase, bera öl um eld, to hand the ale round the fire, viz. to one’s cup fellow on the opposite bench, Fagrsk. ch. 219, Grett. ch. 10, new Ed. p. 23; elda-skálar vóru stórir á bæjuni, sátu menn við langelda á öptnum, þá voru borð sett fyrir menn fyrir (innan MS. Holm.), sváfu menn upp (út MS. Holm.) frá eldunum, Kristni S. ch. 2; þá vóru görvir eldar stórir eptir endilöngum skálanum, sem í þann tíma var títt, at drekka öl við eld, Bs. i. 42; cp. Orkn., eldar vóru á gólfinu, on the floor, ch. 18, where the fire seems to have been made in a pit (vide eldgróf) in the middle of the floor, cp. also kipti honum upp at pallinum, vide bakeldr: again, at the evening and morning meals people gathered round the ‘meal-fires’ (mál-eldar), hence the phrases, sitja við elda, to sit at the fire; vóru görfir máleldar hvert kveld í elda-skála sem siðr var til, sátu menn löngum við eldana áðr menn gengu til matar, Eb. ch. 52: máleldr, the ‘meal-fire’ or the small fire, is distinguished from langeldr, the great fire, 276; þat var í þann tíma er þeir Snorri sátu við málelda (yfir málborði, v. 1.), ch. 26; höfðu menn orðit vátir ok vóru görvir máleldar (langeldar, v. 1.), Nj. ch. 8; ok er skálabúinn var mettr sat hann við eld, Fs. 6; snýr at dyrum, er menn sátu við langelda ( in the evening), Korm. ch. 15; um kveldit er menn sátu við elda, Orkn. 448: the phrase, sitja milli elda, to sit between two fires, to be in a strait, vide Gm.

COMPDS: eldahús, eldaskáli, eldaskára, eldsgörð.

III. a beacon, bale-fire, Gs. 18.

IV. in old poetry the fire of wounds or of Odin = weapons, the fire of the sea = gold; hauga-eldar, magical fire in old cairns; maur-ildi, a glow-worm; hrævar-eldr, a Will o’ the wisp, ignis fatuus.

V. as a prefix to pr. names, Eld-grímr, Eld-járn, Eld-ríð, etc.: in names of places it denotes volcanic ground, Eld-borg, eld-fjall, eld-gjá, etc.

1) abundant, plentiful, enough (selveiðar gnógar ok fiskifang mikit); at gnógu, sufficiently; ok vinnst oss þat at gnógu, it is enough for us; í gnóg, enough (var þar vatn í gnóg); gnógu (neut. dat.) lengi, long, enough;

2) g. um e-t, at e-u, richly furnished with (nú var hann g. orðinn um kvikfé).

* * *

adj.; in old alliterative poets gn, þess var grams und gömlum | gnóg rausn, Arnór, and so in very old MSS.; but even vellum MSS. as old as Hb., Stj., Arna-Magn. 66 (vide below), begin to drop the g, which was either lost or replaced by í (í-nógr) as in Engl. e-nough: the declension also is interesting; in old writers it has regular neut. gnógt or nógt, but later the t was dropped; an Icel. says, það er nóg rúm ( room enow), the old form being gnógt rúm; the gen. has also been dropped, and so the word has become an irregular though not indeclinable adjective: again, an indeclinable nógu has been formed, nógu margr, mikill, etc., answering to Engl. enough after an adjective: [Ulf. ganôhs, = ἱκανός; A. S. genôh; Engl. enough and enow; O. H. G. ganah; Germ. genug and genung; Dan. nok; Swed. nog and noga]:—enough, sufficient, plentiful, of stores; þar er sæmðar ván er gnóg er til, Nj. 21; selveiðar gnógar ok fiski-fang mikit, Eg. 130; mundu þar fá gnógt lið, Fms. vii. 276; ok svá nógt er í fjöllum þeim gull sem grjót, Pr. 400; þat it fjórða er nógt var, which was enough by itself, Bret. (Hb.) 66; þeim með er hann hefir gnógastan til, Sks. 229 B; hafa gnógan liðs kost, Fms. viii. 220; því at þar var nógt búfé Dana til strandhöggva, i. 128; gaf hann öllum nóga skotpenninga, xi. 202; honum mun gefast svo hann gnóg hafi, Matth. xiii. 12; skógar-dýr er jafnan vóru gnóg, Stj. 560 (nóg and í nóg, v. l.); með svá nógum gný ( so great a din) ok vápna-braki, at …, Stj. (MSS.) 127:—of persons (rare), nú var hann nógr orðinn um kvikfé, now he was well stocked with cattle, Bjarn. 39; nú muntú ok vera þér nógr einn (= einhlítr, q. v.) um þetta mál, Band. 6.

II. adverbial use; at nógu, sufficiently, plentifully; þat sem at nógu döggvir allan aldin-viðinn, Stj. 68; ok vinnsk oss þat at nógu, it is enough for us, Fms. v. 48 (but at gnógu, Ó. H. 202, l. c., and so Fb. ii. 329); í-nóg, enough; hann (the cypress) er þar í-nóg, Stj. 88, Al. 171; þar til er þeir allir hafa drukkit í-nóg, Stj. 136; fóðr höfum vér í-nóg, id.; allt var í-nóg þat er hafa þurfti, 203; biskup sagði at þeir hefði í-nóg at geyma, Bs. i. 866:—nógu, indecl. enough, only in the later Sagas, þreif Öngull til saxins, ok kvað hann nógu lengi ( long enough) borit hafa, Grett. 154; því at nógu margir munu vera mótstöðu-menn þínir, 156; nógu mikit, mickle enough, Bs. i. 909 (Laur. S.)

(kveð, kvaddi, kvaddr), v.

1) to call on, summon (Þórvaldr kvaddi húskarla sína);

kveðja e-n e-s, to request (demand) of one;

kveðja matar, svefns, to call for food, sleep;

kveðja sér hljóðs, to call for a hearing;

kveðja þings, to convoke a meeting;

kveðja e-n e-s, to call on, summon, one to do something (vóru vér kvaddir at bera vitni þat);

2) to welcome, greet (þeir kvöddu konung);

of one departing, to bid farewell, take leave of (hann gengr nú í brott ok kveðr engan mann);

refl., kveðjast, to greet one another (þeir kvöddust vel);

3) with preps.:

kveðja e-n at e-u, to call on a person to do a thing, call his attention to (þik kveð ek at þessu);

kveðja e-n frá e-u, to exclude from, deprive of (ek hefi opt menn frá æfi kvadda, er eigi vildu hlýða mínum boðum);

kveðja e-n til e-s, to call on one for a thing (kveðja menn til ferðar);

kveðja e-n upp, to call on one to rise (síðan vaknaði Haraldr ok kvaddi upp menn sína); to summon to arms;

síðan safnaði hann liði ok kveðr upp almenning, after that he gathered men and roused the whole country;

kveðja e-n út, to call one out of the house (hann kvaddi út Höskuld ok Hrút).

f. welcome, greeting, salutation (konungr tók kveðju hans).

* * *

pres. kveð; pret. kvaddi; imperat. kveð, kveðþú, kveþþu, Hm. 127 (Bugge); part. kvaddr: with neg. suff., pres. indic. kveð-ka, Ls. 10: [see kveða]:—to call on, address, request, summon; Þorvaldr kvaddi húskarla sína, Nj. 18, Eb. 314: with gen. of the thing, acc. of the person, k. e-n e-s, ok er þess mest ván at ek kveðja þik þess eigi optar, Fms. iv. 38; k. dura, to call at the door, Skálda 163, Fms. ii. 194, vi. 21; k. matar, svefns, to call for food, sleep, Bs. i. 366; k. sér hljóðs, to call for a hearing, Nj. 105, Ísl. ii. 255, Rekst. 1; k. e-n at óði, to call one to listen to one’s song, Jd. 1, Leiðarv. 2.

2. with prepp.; k. e-n at e-u, to call on a person to do a thing, call his attention to; þik kveð ek at þessu, Nj. 150; hann vildi, jafnan at Ólafr væri at kvaddr öllum stórmælum, Ld. 94; kvaddi hann at því Gregorium Dagsson, Fms. vii. 256; kvaddi hann þar at Erling Skakka, 257; Björn kveð ek at þessu, Ld. 14:—k. e-n brott af, frá, to call on one to go; eigi hefir ek yðr … brott kvatt af mínum garði, Fas. i. 71:—k. e-n frá, Nj. 170; ek hefi menn optlega kvadda frá erfðum, Fms. i. 305:—k. e-n til e-s, to call on one for a thing; kveð ek hann til farar með þér, … hann skaltú k. til föruneytis með þér … ekki skaltú hann k. til þessar ferðar, Ísl. ii. 322, 323; þá skaltú k. menn til ferðar með þér, Nj. 14:—k. upp, to call up; k. upp alla þá menn er mikils eru virðir, Fms. xi. 120; samnaði liði ok kvaddi upp almenning, Nj. 107, Fms. vi. 179:—hann kvaddi út Höskuld ok Rút, Nj. 21:—with dat., eigi kann ek þat at mínu ráði sjá, at kveðja í burtu mönnum Þorgils, ok förunautum, Sturl. i. 22.

II. in law, a general term, to request, demand, summon, call on one to perform any legal duty, as also to challenge, appeal to, and the like, according to the context; svá skal mann kveðja, nemna mann þann á nafn, ok kveði hann gripar þess er hann á at honum, ok nemni gripinn, ok kveði hann laga kvöð ok lyritar, N. G. L. i. 218, 219; kvaddi hann svá at vér heyrðum á, kvaddi hann um handselt mál Þorgeirs, Nj. 238; gögn þau öll er áðr var til kvatt, Grág. i. 106; kveð ek yðr lögkvöð, Nj. 218; berum vér svá skapaðan kvið fram, sem Mörðr kvaddi oss, 238; þeir kvöddu fjóra búa ór kviðinum, they challenged four neighbours, 110; kveð ek yðr svá at þér heyrit á sjálfir, 218; stefna, ok kveðja til tólptar-kviðar, Grág. i. 213, 214;—kveðja búa heiman, to summon neighbours ( jurors) at their home (heiman-kvöð), a law phrase, opp. to kveðja búa á þingi, to summon them in parliament (þinga-kvöð), passim in Grág. and the Sagas, see kvöð; hann kvaddi búa til máls, Nj. 36; þú kvaddir Keisarann til þíns máls, they appealed to Caesar, Post.; kveð ek yðr um handselt mál N. M., Nj. 218.

2. with gen. of the thing, to call, summon; kveðja þings, to convoke a meeting, Fms. i. 149, vi. 12 (acc., Fb. i. 565, wrongly); k. móts, Fms. vii. 60; k. tólptar-kviðar, Grág. i. 34; k. laga, D. N.; k. féránsdóms, 81; k. fjár, 402, N. G. L. i. 23; k. sér griða, Bs. i. 544:—k. e-n e-s, to summon, call on a person to perform a duty; k. goða tólptar-kviðar, Grág. i. 105; k. búa bjargkviðar, Nj. 110; kveð ek yðr þeirra orða allra er yðr skylda lög til um at bera, 218, 238; vóru vér kvaddir at bera vitni þat, 238.

III. to welcome, greet; þeir kvöddu konung. Am. 6, Eg. 28, Nj. 3; hann var svá kátr at hvert barn kvaddi hann hlæjandi, Fms. vii. 172; kyssa ok kveðja, Hkv. 13: of one departing, hann gengr nú í brott ok kveðr engan mann, Band. 4 new Ed.

2. recipr. to greet one another; þeir kvöddusk vel, Ísl. ii. 355, passim, see heilsa and the remarks there made: k. e-n heipta, to lay imprecations on one, Hm. 152, cp. 138.

* * *

(sem, samda, samiðr and samdr), v.

1) to shape, compose, arrange;

to bring or put into, order;

semja hljóðfœri, to tune instruments;

semja sætt, to make peace (fyrr en sættin væri samið);

2) to agree on, settle (engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi þeir sjálfir);

semja við e-n, to treat with one (Hrútr kvazt at vísu vilja semja við Höskuld);

3) impers., e-m semr e-t, one agrees to a thing;

hvárt sem þeim semdi eða whether they came to terms or not;

4) to reform, mend, put right;

konungr bœtti þeirra ok samdi siðu, the king mended, reformed their faith and manners;

hefir þú heldr samit þik ór því sem var, thou hast rather improved thyself;

setja ok semja dramb to compose and set down one’s pride;

semja sik eptir e-u, to adapt oneself to, conform oneself to (hefir þú samit þik mjök eptir siðvenju útlendra manna);

at þeir semdi sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing;

5) reflex., semjast, to be settled, agreed on (þat mál samdist á þá leið, at);

e-t semst með e-m, it is agreed on between them (samdist þetta með þeim);

impers. (selja man ek yngra sveininn, sem okkr semst);

semjast e-u, to take to (samdist hón skildi ok sverði en við sauma ok borða).

* * *

pres. sem, semr; pret. samði and samdi; subj. semði; part. samiðr, samdr, saminn; [from sam-, saman, but chiefly used in a peculiar and derived sense]:—prop. to ‘put together,’ to shape, compose, arrange, settle, and the like; samblandit ok úsamit efni, Stj. 7; ætlar þú hér eptir at semja kirkju-viðinn, thinkest thou after that fashion to shape it, Ld. 316; ok semja þar til eitt klæði, they shaped a cloth for that use, Mar.; síðan samði ( shaped) Guð fagra konu ór rifinu, Ver. 3; s. hljóðfæri, to tune instruments, Fas. iii. 221; alla hefi ek sam-hljóðendr samða ( arranged) í þat mark, Skálda 168; samði hann saman ( fused into one) hin fornu lög ok in nýju, Ver. 52: mod. semja kvæði, vers, bók, to compose a poem, verse, book; semja mærð, Lex. Poët.: semja heit, to make a vow, Magn. 532; semr hann dóma, ok sakar leggr, Vsp.; s. sætt, to make peace; fyrr en sættin væri samið, Fms. xi. 362; konungar sömðu sætt sína með því móti, at …, vi. 27; Sveinn konungr hafði samið sætt við hann, ii. 294; s. ráð sín, vi. 21; engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi semði ( settled) þeir sjálfir, Nj. 72; hann kvað þá mart talat hafa, en þat samit, at …, but this they had settled, that …, Ld. 44; at þeir hefði samið með hvat ríki Norðmenn skyldi hafa. Fms. x. 5; samði hann sik lítt við kennimannskap, the priesthood suited him ill, Fms. viii. 9; hann þóttisk trautt mega s. hann þar heima, sem hann vildi, he could hardly settle (manage) him as he liked, Ísl. ii. 204.

2. to restore, reform, mend, put right; hann samði fagrliga þeirra líf, Bs. i. 96; at þeir semði sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing. Ld. 66; konungr bætti trú þeirra ok samði siðu, the king mended, reformed their faith and manners, Fms. ii. 128; samdi hann Kristnina, Fb. ii. 250; hefir þú nú heldr samið þik ór því sem var, thou hast improved thyself, 211; s. sik eptir siðvenju útlendra manna, Fb. ii. 36; setja ok semja dramb e-s, compose and put down, Fas. i. 38.

3. semja við e-n, to treat with one; Hrútr kvaðsk at vísu vilja s. við Höskuld, Ld. 66; biskuparnir sömdu til ( came to an arrangement) með öðrum lærðum mönnum hver boð þeir skyldi bjóða sínum undir-mönnum, Bs. i. 163: semja um e-t, to make a settlement, as also to enter into negotiation, H. E. i. 396.

4. impers., e-m semr e-t, one agrees on; þeim samdi eigi, they could not agree, D. N. ii. 99; hann skyldi fara í griðum hvert sem þeim semði eðr eigi, either they came to terms or not, Fms. x. 34; samði eigi með þeim, they came not to terms, 96; allir játtuðusk undir slíkar skattgjafir sem þeim semði, 24; samdi þeim, at þar væri söngr sem at fornu hefir verit, Dipl. i. 5.

II. reflex. to be settled, agreed on; þat mál samðisk á þá leið, at …, Fms. vii. 140; fóru þá menn milli konunganna, ok samðisk þat með einkamálum, at …, i. 23; samdisk þetta með þeim, 35; tala þeir jarl hér um langa hríð, þar til er þetta semsk með þeim, 85; samðisk þá mikit með þeim feðgum, Ísl. ii. 210.

2. impers. it is agreed; slíkar skatt-gjafir sem þeim semdisk, Fms. x. 24; selja man ek enn yngra sveininn sem okkr semsk, 227; ef honum semsk um þat ráð við þá sem ráða eigu, K. Á. 104; sjá, hversu semsk með oss konungi, Eg. 18; samðisk hón meir skoti skildi ok sverði, enn við sauma ok borða, she took more to shield and sword than to seam and hem, Fas. i. 430: part., semjandi ok sækjandi, Sturl. iii. 136.

* * *

prep. with gen.

1) to (ríða til skips, koma t. Noregs); leiða, stefna t. e-s, to lead, tend towards;

2) of; tala vel, illa t e-s, to speak well, ill of one; vita t. e-s, to know of, be conscious of; spyrja t. e-s, to hear tidings of; segja t. e-s, to tell of; ljúga t. e-s, to tell a falsehood about;

3) on; t. annarrar handar, on the other hand or side; t. vinstri, hœgri handar, on the left, right hand;

4) denoting reason, purpose, respect (svelta sik t. fjár; berjast t. ríkis; blóta t. árs; sverð ørugt t. vápns); liggja t. byrjar, to wait for a favourable wind; hross t. reiðar, a horse for riding;

5) e-m verðr gott, illt t. e-s, one is well or ill off for a thing, has much or little of it; þeim varð gott t. manna, they got together many men; land illt t. hafna, a land ill off for havens; henni féll þungt t. fjár, she was pressed for money;

6) with verbs, gera e-t t. skaps e-m, to do a thing to please one; jafna e-u t. e-s, to compare it with; gera vel, illa t. e-s, to treat one well, badly;

7) of time; t. elli, to old age; t. dauðadags, till one’s death day; liðr á sumarit t. átta vikna, the summer passed till eight weeks were left; t. þess er, þar t. er, until; allt t., all the time till;

8) ellipt. and adverbial usages; vera t., to exist; fala hey ok mat, ef t. væri, if there were any left; hvárttveggja er t., there is a stock of both; eiga t., hafa t., to possess; þat áð, sem helzt var t., ready to hand; vera t. neyddr, to be forced; skilja t., to reserve; verða fyrstr t., to be the first to do a thing;

9) too (t. ungr, t. gamall, eigi t. víðlendr); eigi t. mikit, not too much, not very much; æva t. snotr, not too wise; helzt t. (helzti), mikils t. (mikilsti), by far too much.

* * *

prep. with gen. As to this particle, the two branches of the Teutonic family vary: all the South Teut., including the Goth., present the form without the final l; Goth. du (qs. tu) = πρός, εἰς; A. S., Hel., Old Fris. te, to; North. E. te; Engl. to; Dutch te, toe; O. H. G. zi, za, zuo; Germ. zu; Old Frank. to, te, ti; while the Northerners add the l, as Dan., Swed., North. E. and Scot. til; the Swedes double the l, till. That til is the truer form is seen from rhymes, til vilja, Vígl.: on the other hand, mod. provinc. Norse and Swedish drop the l, thus te, Ivar Aasen, Rietz. The Engl. uses both forms, to, of place, till, of time, of which the latter is no doubt borrowed from the Norse or Danish: til = to is quite common still in Cumberland and other North. E. counties, ‘to gang til Carlisle,’ etc.; a single instance of the form til is said to exist in an old Northumbrian vellum. Both forms, to and til, are, we believe, identical, the latter being a compound particle, ti-l, although the origin of the l has not as vet been made out. The uncompounded particle ti- is not entirely unknown in the Scandinavian, for it has been preserved in the compds mikils-ti, hölz-ti, unz-t, qq. v. ☞ Particles, even brief monosyllabic ones, often turn out to be compds, as e. g. ok(conj.), or the suffixed verbal negative; the prep. ‘til’ therefore is no more akin to the Germ. noun ziel than is ‘ok’ ( and) to ok ( a yoke); the apparent similarity in sense is in both cases merely accidental.

A. To, with gen., also used elliptically or as an adverb; bjóða e-m til sín, Eg. 140; til kirkju, Nj. 209; koma til boðs, 50; ganga til búðar, Grág. i. 31; ríða til skips, Ísl. ii. 192; leiða til skips, Ld. 74; til Íslands, Nj. 10; ríða til Norðrárdals, ok svá til Hrúta-fjarðar ok til Laxárdals, 32; koma til Noregs, 121; hann fór til Ólafs á Dröngum, til Gests í Haga, Landn. 154; sækja giptu til e-s, Fms. v. 154: adding direction, austr, vestr, suðr … út, inn, upp, fram, norðr til Þrandheims, austr til Danmerkr, vestr til England:, suðr til Björgynjar, etc., passim; út til, inn til, Landn. 140; heim til, Fms. xi. 382; upp til borgar; neðan til knjá, Nj. 209.

2. with verbs, to, towards; leiða, stefna … til, to lead, tend towards, Eg. 230, Nj. 4, 102; tala vel, ílla til e-s, to speak well or ill ‘towards,’ i. e. of; vita til e-s, to know of, be conscious of, Fms. i. 142, x. 377; íllorðr til e-s, Nj. 142; minna til e-s, to remember; minnask til e-s, to kiss, 282; drekka til e-s, to ‘drink towards’ (vulg. Engl.), i. e. drink to one, Eg. 552 (also ellipt. drekka e-m til); vísa til e-s (til-vísan), Landn. 192, Nj. 209; taka til e-s, 196, Fms. i. 151: with verbs denoting to look, see, hear, turn, sjá, gæta, hlýða, heyra, hugsa … til e-s, to look, listen, think, speak … to one, Eg. 380, Nj. 2, 10, 87, 91; þeir sá eyjar í haf til útsuðrs, Landn. 35; hann sá opt ljós til leiðis konungsins, Fms. xi. 286; þeir sá eld til Úlfars-fells, Eb. 156; heyra gný ok glam til hersins, Fms. vi. 156, viii. 125; til norðr-ættar, xi. 230; sá menn elda brenna til hafs, x. 157; vissi til lands, Eg. 389; þann veg er veit til Hlaða, Fms. x. 265; horfa aptr til hala; í þeim hlut húss er til vetfangs horfir, Grág. ii. 125; spyrja til e-s, to speer after, hear tidings of one, þetta spyrsk til skipa, Fas. i. 241, Nj. 7; spyrja gott til e-s, Hkr. i. 140: segja til e-s, to tell of(see segja), Nj. 46, Ld. 40, Hrafn. 5; ljúga til e-s, to tell a falsehood of, Finnb. 318.

3. til annarrar handar, on the other hand or side, Nj. 50, 97; til vinstri, hægri handar, til beggja handa, Hkr. i. 158, Eg. 65.

II. denoting business, reason, purpose, capacity, respect; leggjask til svefns, ÓH.; ganga til svefns, Eb. 156; halda barni til skirnar, K. Á. 146; ríða til dagverðar, Nj. 219; fara til vistar, 40; dómar fara út til sóknar, Eg. 725; falda sér til vélar við konu, Grág. i. 338; skipa mönnum til umráða, i. 5; svelta sik til fjár, Nj. 18; drepa e-n til fjár, göra e-t til fjár, Ld. 264; gefin ( married) til fjár, 26, Nj. 257; skora á e-n til landa, Landn. 80; Eg. 498; sækja til trausts, Ld. 26; sækja til landa, Nj. 103; sækja til faðernis, Grág. i. 140; leggja fé til höfuðs e-m, taka fé til höfuðs e-m, Ld. 50, Eg. 375; berjask til ríkis, Fms. vii. 283; blóta til árs, Hkr. i. 13; sverð öruggt til vápns, Ld. 244; hafa eðli til e-s, Skálda 171; selja e-t til silfrs, to convert it into silver, Landn. 293 (Hb.); ætla e-n til dráps, Nj. 163; hlaðinn til hafs, ready for use, Fms. x. 157; liggja til byrjar, i. 135, Eg. 183; taka til konungs, Fms. i. 21; taka til lögsögu-manns, Nj. 164; kjósa til veganda, 100; vinna til e-s (see vinna); gefa til bóta, 101; göra til saka, 80; taka til ráða, 75; hvat er til ráðs, 76; þat er til jartegna, Eg. 768; til merkja (til marks), 766; til gagns, til lítils, Nj. 52; til meins, 106; til sæmdar, 79; til tíðenda, Eg. 201; til næringar, til viðrværis, til fæðu, til matar, Stj. 87, Fms. i. 126, Eg. 221; hross til reiðar, Hrafn. 7; til skjóls, Grett. 169; til sóma, til eptirlætis, Nj. 89; til spotts, Korm. 232; til gamans, til hvárs, for what purpose; as also, til einskis, til góðs, til ílls, til nokkurs.

2. kaupa til tuttugu hundraða, to the amount of, Landn. 145; til fulls eyris, Grág.; fé til tveggja aura gulls, Fms. vii. 218; til fulls, fully; til jafns við, Nj. 46; til hálfs, Eg. 379; til loks, finally, to the end (see lok); vaxa meirr en til dæma, beyond example, unexampled, Stj. 87; draga til dæmis, to produce for the sake of example, Mar.; hence, til dæmis (as adverb), for instance (written abbreviated in mod. books, t.d. = e. g.)

3. e-m verðr gott, íllt til e-s, to be well or ill off for a thing, have little of it; þeim varð gott til manna, Nj. 20; land íllt til hafna, a land ill off for havens, Eg. 332; þar var íllt til vað-mála, short of, Bárð. 5 new Ed.; henni féll þungt til fjár, Nj. 31; góðr til ( open-handed as to) fjár ok metnaðar, Eg. 17; færr til e-s, able to do a thing, Nj. 97, Fms. ix. 530; vænn til framkvæmdar, 480; líkligr til e-s, likely to, Nj. 132; hafa verðleika til e-s, to deserve of, Eg. 226.

4. with verbs; göra e-t til skaps e-m, Nj. 198; göra til skaps vina minna, 80; jafna e-u til e-s, to compare it with, Ld. 60; vera til eptirmáls, Nj. 166; göra vel, ílla til e-s, Eg. 542, Ld. 62; vinna til e-s, 50, Ísl. ii. 253, Nj. 101, Eg. 519; hlutask til e-s, Nj. 101; beina til, búa til, afla til, efna til, fá til, göra til, hjálpa til, inna til, leggja til, reyna til, ráða til, segja til, skipa til, stilla til, stoða til, stofna til, taka til, vinna til, vísa til, vána til, e-s, all verbs of providing, doing, helping, disposing, and the like; as also kalla til.

5. vera til vers, to be fishing, Korm. 142, rare, but cp. the Dan. phrase, til sös = at sea.

III. temp., til miðs aptans, Hrafn. 7; til elli, Ld. 12; til dauða-dags, Nj. 109; allt til dauða-dags, Fms. i. 17, etc.

2. til skamrar stundar, i. e. till within a short time, a short time ago, Hom. 107; líðr á sumarit til átta vikna, the summer passed till eight weeks (were left), Nj. 93; vika til þings, a week to (i. e. before) the season of the þing, Grág.; þrír dagar til sumars, Edda 26; tíu vikur til vetrar, Ld. 106; stund til hádegis, stund til miðs morguns, dagmála, in measuring time, used in Icel. exactly as in Engl., ten minutes to eight, a quarter to eleven, (but mod. Dan. follows the Germ. mode of reckoning, for there ‘ti minutter til tolv’, ten minutes towards twelve, is = Engl. ‘ten minutes past eleven’); til þess, until, Nj. 153; allt til, all the time till, 272, Hrafn. 7; þar til er, until, Nj. 4.

IV. ellipt. and adverbial usages; vera til, to be ‘toward’ to exist; eiga til, hafa til, to possess; fala hey ok mat ef til væri … hvárt-tveggja er til, Nj. 73; ef þú kemr eigi til, if thou comest not to hand, 4; ef nökkut var til, Eg. 267; þat ráð sem helzt var til, ready on hand, 42; munu eigi tveir til, Nj. 261; kómu þeir þangat til, 80; ætla svá til, 86; vera til neyddr, to be forced, 98; þat er þú þarft til at taka, 105; gefa fé til, 75; væri mikit gefanda til, at, 98; telr hann þat til, at …, Fms. xi. 137; skilja til, to reserve, Nj. 54; spara til, 3, Hkr. i. 196; mæla til, 99; tala til, 216; eiga ætt til, Edda 7; hafa aldr til, Eg. 190; skorta til, Nj. 73; íllt þótti mér til móti at mæla, Fms. xi. 242; verða fyrstr til, to be the first to do a thing, v. 103; sem lög stóðu til, Ld. 32; hljótask af mér til, Nj. 113; sækja mál til laga, 86.

2. of direction; sunnan til, Sks. 216; norðan til, e. g. sunnan til við ána, on the south side of the river, Sks. 216.

B. Too, Lat. nimis; eigi til víðlendr, Fms. vi. 94; eigi til görla, 205; til ungr, til gamall, Grág. i. 192; verða til seinn, Bær. 15; honum þótti sinn hluti til lágr, Lv. 97; engi hefir til djarfligar risit, Mar.; helz til, mikils til, by far too much, as in mod. usage; but the ancients said hölzti (helzti) and mikilsti, thus mikilsti ( too much), Hm. 66, Bs. i. 775; hölzti, Nj. 191, Ld. 188, 216, Al. 37, 41, Fms. viii. 91, 133, Hkr. iii. 376; helzti, Eb. 154, etc., see heldr, B. III; unzt, see that word.

* * *

(dreg; dró, drógum; dreginn), v.

1) to draw, drag, pull;

draga heim viðinn, to drag the logs home;

draga árar, to pull the oars;

absol., drógu þeir skjótt eptir, they soon pulled up to them;

draga boga, to draw the bow;

draga segl, to hoist sails (= draga upp segl);

draga fisk, to catch, pull up fish with a line;

draga kvernstein, to turn the millstone, to grind;

við ramman mun reip at draga, it will be pulling a rope against a strong man, i. e. it will be a difficult task;

2) to draw, inhale (draga úþefjan með nösum);

draga nasir af e-u, to smell a thing;

draga öndina, to breathe, live;

3) to procure, earn, gain (þegar hann hafði fé dregit sem hann vildi);

draga e-m e-t, to procure (or get) one a thing (eigi sögðust þeir vita, at hann drœgi Haraldi ríki);

4) to employ as a measure (draga kvarða við viðmál);

5) to prolong protract (dvalir þessar drógu tímann);

6) to delay, put off, defer;

vil ek þessi svör ekki láta draga fyrir mér lengi, I will not wait long for these answers;

hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge;

7) to delineate, draw a picture (var dregit á skjöldinn leo með gulli);

í þann tíma sem hann dregr klæðaföllin (the folds);

8) to trim or line garments (treyjan var dregin útan ok innan við rauða silki);

with dat., hjálmr hans var dreginn leiri (overlaid with clay), er áðr var (dreginn) gulli;

9) intrans to move, draw;

drógu þeir þeim svá nær (came so near to them), at;

10) with preps.:

draga föt, skóklædi af e-m, to pull off one’s clothes, shoes;

draga hring af hendi sér, to take off a ring from one’s hand;

dró hann þá grunninu, he pulled them off the shallow;

draga e-t af e-u, to draw, derive from a source;

draga e-t af, to take off (Þ. hafði látit af draga brúna);

draga e-t af við e-n, to keep back, withhold, from one;

man héðan af eigi af dregit við oss, henceforth we shall no be neglected, stinted;

Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself;

draga vél at e-m, to draw wiles around one;

draga spott, skaup, at e-u, to hold a thing up to ridicule;

draga at lið, föng, to collect troops, stores;

dró at honum sóttin, the illness drew closer to him, he grew worse;

impers., dró at mætti hans, dró at um matt hans, his strength declined (fell off);

til þess er dró at degi, till the day drew near;

þá er dregr at jólum, when Yule drew near;

dró at því (the time drew near). at hann væri banvænn;

tók þá at draga fast at heyjum hans, his stock of hay was rapidly diminishing;

svá dregr at mér af elli, svengd, þorsta, I am so overcome by old age, hunger, thirst;

nú þykki mér sem fast dragi at þér, that thou art sinking fast;

draga hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand;

draga (grun) á e-t, to suspect;

draga á vetr, to rear through the winter (Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið);

impers., dregr á tunglit, the moon is obscured (= dregr myrkr á tunglit);

dimmu þykkir draga á ráðit Odds, it looks as if a cloud was drawing over Odds’ affairs;

dregr á gleði biskups, the bishop’s gladness was obscured;

draga eptir e-m, to gain on one (Þórarinn sótti ákaft róðrinn ok hans menn, ok drógu skjótt eptir þeim Steinólfi ok Kjallaki);

draga eptir e-m um e-t, to approach one, to be nearly equal to one, in a thing;

um margar íþróttir (in many accomplishments) dró hann fast eptir Ólafi konungi;

draga e-t fram, to produce, bring forward (draga fram athugasamlig dœmi); to further, promote (draga fram hlut e-s);

draga fram kaupeyri sinn, to make money;

draga fram skip, to launch a ship;

impers., dregr frá, (cloud darkness) is drawn off;

hratt stundum fyrir, en stundum dró frá, (clouds) drew sometimes over, sometimes off;

dregr fyrir sól, tungl, the sun, moon is obscured by clouds or eclipse (tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir);

ok er í tók at draga skúrirnar, when showers began to gather;

draga e-ð saman, to collect, gather (draga lið, her, skip saman);

impers., saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain;

saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together;

dregr þá saman or dregr saman með þeim, the distance between them grows less;

draga e-t í sundr, to draw asunder, disjoin (vil ek eigi draga í sundr sættir yðrar);

impers., dregr þá í sundr or dregr í sundr með þeim, the distance between them increases;

draga e-n til e-s, to move, prompt, induce;

engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, it is not from wantonness that I undertake this journey;

slíkt dregr hann til vinsældar, this furthers his popularity;

ef hann drógi ekki til, if he was not concerned;

draga e-t til dœmis um e-t, to adduce as a proof of;

hann hét at draga allt til sætta (to do everything in his power for reconciliation) með þeim Skota konungi;

impers., nema til verra dragi, unless matters turn out for the worse;

with dat., þat samband þeirra, er þeim dregr báðum til bana, which will prove fatal to both of them;

at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that much mischief would arise from this bargain;

dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began all over again;

svá er þat, segir R., ef ekki dregr til, unless some unforesceen thing happens;

draga e-t undan e-m, to seek to deprive one of a thing (þeir hafa bundizt í því at draga bœndr undan þér);

draga e-t undan, to delay (drógu Skotar undan sættina);

hví dregr þú undan at bjóða mér til þín? why dost thou put off inviting me to come?;

draga rót undan (tölu), to extract the root;

draga undan e-m, to escape from one (nú lægir seglin þeirra ok draga þeir undan oss);

impers., hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape;

lítt dró enn undan við þik, there was little chance of drawing out of thy reach;

draga e-t undir sik, to apropriate or take fraudulently to oneself (hafði dregit undir sik finnskattinn);

impers., dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you came in for hard uasge but we escaped;

draga upp skip, to drag a ship ashore;

draga upp segl, to hoist a sail (sails);

draga upp fisk, to pull up fish with a line;

impers., þoku dregr upp, fog is coming on;

11) refl., dragast.

f. only in pl. ‘drögur’,

1) timber carried on horseback and trailing along the ground;

2) metric term, repetition, anadiplosis (when a stanza begins with the last word of the preceding one).

* * *

u, f., vide drögur.

u, f., only in pl. drögur, timber carried on horseback and trailing along the ground, Glúm. 368; dragna-hross, a dray-horse, 369: metric. term, a sort of anadiplosis, when a stanza begins with the last word of the preceding one, Edda (Ht.) 126, Skálda 191.

(gen. gangs), m.

1) walking (vera á gangi); motion, activity of any kind (þá var hvert járn á gangi);

2) pace, pacing (temja hesta við gang ok hlaup);

3) course (gangr himintungla);

4) prevailing, being in vogue;

hafa mikinn gang, to be much in vogue;

heldr er vaxandi gangr at þeim, they (viz. the dreams) were rather on the increase;

svá mikill gangr var orðinn at eldinum, the fire had got to such a height.

* * *

m. [A. S. gong; Scot. gang = a walk, journey; Dan. gang; Swed. gång; cp. Germ. gehen]:—a going, walking, Sks. 370; vera á gangi, to be walking to and fro, Grett. 153: metaph., röng eru mál á gangi, bad reports are going about, Bs. i. (in a verse); vápn á gangi, weapons clashing (vide II. 2. below), Grág. ii. 8; þá var hvert járn á gangi, Fb. i. 212:—gefit mér gang, give me way, passage, let me go, Fms. xi. 275, 347:—pace, a horseman’s term, engan (hest) hafa þeir slíkan séð bæði sakir gangs ok vaxtar, Róm. 422: Icel. say, það er enginn g. í honum, he has no pacing or ambling in him; or gang-lauss, adj. not pacing:—grazing, úti-g., útigangs-hestr, opp. to a stall-fed horse:—course, of the sun, stars, moon, gangr himin-tungla, Edda (pref.), hence sólar-g., the course of the sun above the horizon = day; stuttr, lítill, langr sólar-g., a short, long day:—course, of money.

II. metaph.,

1. a going onward, prevailing, being in vogue; hafa mikinn gang, to be much in vogue, Al. 87; heldr er vaxandi g. at þeim, they were rather on the increase, Gísl. 66; þótti þeim hann hafa ofmikinn gang ( favour) af konungi, Fms. ii. 54; með-g., good luck; mót-g., adversity; upp-g., thrift; á-gangr, inroad; yfir-g., tyranny.

2. rapid or furious going; þá var svá mikill gangr at um aptr-göngur Þórólfs, at …, the huntings of Th. (a ghost) went so far, that …, Eb. 314; ok nú görisk svá mikill g. at, Gísl. 151; svá görðisk mikill g. at þessu, Eb. 174; svá mikill g. var orðinn at eldinum, the fire had got to such a height, Bs. i. 445; elds-g., fire; vápna-g., a clash of weapons; vatna-g., a rush, flood of water; öldu-g., sjáfar-g., high waves; brim-g., furious surf; skriðu-g., desolation from earth-slips; berserks-g., berserker fury:—trampling, horns g. ok hófs, Grág. ii. 122.

3. law term, a process; laga-g., Skálda 201, rare in old writers, but freq. in mod., Dan. rettergang.

4. medic. a discharge, esp. from the stomach; vall-gangr, excrement; þarfa-g., urine; þeir vóru sumir er drukku gang sinn, Al. 168; niðr-g., diarrhoea; upp-g., expectoration:—a privy, ganga til gangs, Grág. ii. 119; þeir skyldu hafa búðar-tópt Skútu fyrir gang, Rd. 305; nú er hundr bundinn í gangi, Grág. l. c.

III. collective, a gang, as in Engl.; drauga-g., a gang of ghosts; músa-g., a gang of mice; gaura-g., a gang of roughs; trolla-g., a gang of trolls ( giants); þjófa-g., a gang of thieves.—Vide göng, n. pl. a lobby.

f. pl. solemn vow, oath; Helgi á Sváfa veittust v., H. and S. plighted their faith; armr er vára vargr, wretched is the faith-breaker.

* * *

f., only in pl. [A. S. wær; O. H. G. wâre = foedus; cp. the adjectives, A. S. wær, O. H. G. wâr, Germ. wahr, Lat. verus]:—a pledge, troth, plight; the word is obsolete, and only occurs in the following references,—Helgi ok Sváfa veittusk várar, ok unnusk furðumikit, Helgi and Swáfa plighted their faith to one another, and loved each other much, Sæm.: einka-mál er veita sín á milli konur ok karlar, því heita þau mál várar, Edda 19; leggit Mjölni í meyjar-kné, vígit okkr saman várar-hendi, join us with a wedding-hand, Þkv.; þat ræð ek þér at þú trúir aldri várum vargdropa, Sdm.; hann lagði sitt mál í kné honum ok seldi várar, Fms. ix. 432 (in a verse).

2. the sing. only occurs in Vár, the name of one of the goddesses, Edda (cp. væringi); no doubt from várar. vára-vargr, m. a truce-breaker, Sdm.

* * *

(að), v.

1) to assert, affirm (sannaði annarr, en annarr synjaði);

2) to make good, prove (s. e-t með eiði, með jarteinum);

s. e-t á e-n, á bendr e-m, to prove a charge against one (aldri var þat á mik sannat, at ek væri falsari);

s. e-n at e-u, to prove one guilty, convict one, of something;

3) refl., sannast, to prove true, hold good, turn out (nú mun þat s., er sagða ek þér);

láta e-t á s., to let it be proved on oneself, to confess (lét hann á s., at hann myndi eigi sjálfr svá miklu orkat hafa).

f. proof; only in pl. ‘sönnur’ (fá, finna sönnur á sínu máli).

* * *

að, [Goth. sunjon; Dan. sande], to prove, make good, affirm; sannaði annarr en annarr synjaði, some affirmed, some said no, Ilkr. ii. 216; seg þat satt vera er þú hefir sannat, 645. 61; þann órskurð sem vér höfum sinnt ok sannat, Stj. 3; þ:at finnsk í frásögn Ara ins fróða, ok eru þeir fleiri er þat sanna, at …, Fms. x. 275, þat skal nú sanna ( to shew) hversu þeir telja, id.:—s. e-u á e-u, to convict one of; aldri varð því enn á mik sannat, at ek væra falsari, ix. 262: sanna e-t á hendr e-m, to prove it against one; þeir sönnuðu þat honum á hendr, 625. 91, Al. 24; þá sannar hann sér skuld á hendi, N. G. L. i. 23; þá sannar hann sér stuld á hendr, 83; sönnuðu þeir þat mörgum orðum, 96; sanna e-t með eiði, Nj. 235, Dipl. ii. 16; s. með jarteinum, Fms. vi. 64; sanna frændsemis-töku, Grág. i. 28; sanna ek þat með þér, Sks. 64; þeir gátu enga sök sannaða, 656 C. 19; sanna mál e-s, Fms. vii. 230; þat sanna þ:ær tvær jarteinir, Blas. 40; láta sanna at dómi dauða þess er erlendr var, Grág. i. 190; sannat hefir Kjartan orðs-kviðinn, at hátíðir eru til heilla beztar, K. has made good the old saying, Ld. 176:—sanna e-n at e-u, to bring guilt home to one; eða sanna þá at því máli, to convict one, Lv. 77.

II. reflex. to prove true, hold good, turn out: mí mun þat sannask es ek sagða þér, Nj. 6: at þat mundi sannask er faðir hans hafði mælt, Eg. 227; myndi þat sanuask ef Arinbjörn væri hér í landi, at vér myndim, 484:—láta á sannask, to let it be proved by oneself, to confess; nú lét hann á sannask fyrir Vermundi, at hann var valdr sauða-tökunnar, Rd. 243; hann lét á sannask, at hann myndi eigi sjálfr svá miklu orkat hafa, Fb. i. 523.

u, f., only used in plur. sönnur, proofs, evidence; hann vann þar at margar sönnur, at …, Fms. ii. 282; hann bauð til þess sönnur, x. 418; finna sönnur á máli sínu (færa sönnur á e-ð). Band. 37 new Ed., Fb. ii. 23.

(stœri or stœrri, stœrstr), a.

1) big, great, of size (stórr fiskr, stórt dýr);

stór veðr, rough weather, great gales;

stór sær, high sea;

gørði þá stórt á firðinum, the sea rose high;

2) great, potent (at hann skyldi varast at gøra Ólaf eigi of stóran);

3) great, important (tillagagóðr hinna stœrri mála);

4) proud (fann hann þat brátt á Sigríði, at hón var heldr stór).

* * *

adj., compar. stæri or stærri, superl. stærstr, i. e. stœri, stœrstr; [a word peculiar to the Northern languages, from which it has entered into the Finnish; A. S. stôr; Engl. sturdy; North. E. stordy]:—the original sense seems to be ‘stirred,’ ‘disturbed’ (cp. III), but it is only used in the sense big, great, of size; ein stærst, Fms. iii. 123; bein miklu stærri, Eg. 769; stórir járnrekendr, Sks. 457; stórir askar, Eg. 204; stór héruð, 275; stór veðr, [cp. Shetl. stoor], rough weather, great gales, Ld. 50; stórr sær, a high sea, Sks.; stór, stæri sár, Nj. 153; stærst hof hér á landi, Landn. 335 (Mantissa); í stórum töskum, Hkr. iii. 244.

II. metaph. great, potent; við alla ena stærri menn, Ld. 124; mæltu at hann skyldi göra Ólaf eigi of stóran, Fms. i. 99; at hann görisk eigi of stórr, Eg. 50; gör þik eigi stærra enn þú átt kyn til, Fms. xi. 236; hve marga (aura) ok hve stóra, Grág. i. 136.

2. great, important; enna stærri mála, Nj. 2.

3. proud; bændr vóru þar því stærri enn annarsstaðar, at engi vildi til koma, Fms. iv. 112: Sigríð kona hans var heldr stór, v. 30 (skap-stórr, Ó. H. l. c.)

III. neut., görði þá stórt á firðinum, the sea rose high, Eg. 60; tíðendi þau er honum lægi svá stórt við, Fms. xi. 102; höggva stórt, to strike hard, Nj. 53.

IV. adverbial phrases, stórum, very greatly, much; svá at ek finna stórum, Ísl. ii. 343; stórum stauplar nú yfir, Fs. 153; þat berr stórum, it amounts to much, Fms. ii. 37; ætla ek stærum bera hin laga-brotin, vii. 305; stórum ríkr, very mighty, Hkr. iii. 244; stórum vinsæll, Fms. vii. 102; stórum feginn, Eg. 567; stórum sköruligt, Ld. 106. 2. stærrum, more, in a greater degree; skjótara ok stærum, Sks. 71; gefit hefir þú mér stærum, Fms. vii. 56; eigi stærum né smærum, neither more nor less, Grág. i. 241. 3. stórs, adv.; ekki stórs of ökla upp, Bs. i. 349. 4. stóru-gi, adv. much, greatly, Ísl. ii. 384; see -gi.

B. In COMPDS, and with nouns, stór-, like smár-, is chiefly prefixed to nouns in plur. or in a collective sense: stór-auðigr, adj. very wealthy, Landn. 68, Eg. 2, 23, Fms. xi. 293, Hdl. 39. stór-ár, f. pl. great waters, Stj. 87, Rb. 350. stór-beinóttr, adj. bony, coarse-faced, Eb. 30, Fas. i. 173. stór-blót, n. pl. great sacrifices, Fms. v. 164. stór-bokkar, m. pl. ‘big bucks,’ lordlings, mighty and overbearing men, Eb. 334, Fms. viii. 238 (spelt bukkar), xi. 260, Bs. i. 621. stór-borgir, f. pl. big towns, Róm. 264. stór-borinn, part. high-born, Hkr. i. 243, Bær. 14. stór-brögðóttr, adj. very sly, Hðm. 13. stór-burðigr, adj. = stórborinn, Fas. ii. 474, v. l. stór-bú, n. pl. great estates, Eg. 170, Fms. i. 13. stór-bygðir, f. pl. large counties, settlements, Ó. H. 174. stór-byssur, f. pl. big catapults, Fas. iii. 428, v. l.: big guns. stór-bæir, m. pl. great estates, Hkr. i. 20. stór-bændr, m. pl. great freeholders, Fms. ii. 40, Orkn. 136, Sturl. i. 37. stór-deildir, f. pl. great differences, quarrels, Sturl. i. 140, iii. 7. stór-deilur, f. pl. id., Sturl. i. 140 C. stór-draumar, m. pl. portentous dreams, Sturl. ii. 204 C. stór-efli, n., in stór-eflis-menn, m. pl. mighty men, Fms. xi. 7, 13, Gísl. 55, Háv. 50, Glúm. 37. stór-efni, n. pl. important cases, N. G. L. stór-eignir, f. pl. great landed estates, Hkr. iii. 19; stóreigna maðr, a great landowner, Ísl. ii. 202. stór-erviði, n. severe toil, hard work, Sturl. iii. 65. stór-eyjar, f. pl. great islands, Fms. vii. 85. stór-fé, n. great wealth, Nj. 178, Eg. 75, Fms. ix. 320; stórfjár ok dýrgripa, vii. 186. stór-feginn, adj. very fain or glad, Ver. 19, Bret. 46, Fms. xi. 29. stór-fengr, adj. gross, huge; hann var s. ok auðigr, Sturl. i. 8; föður átta ek heldr stórfengan, Brand. 62; stórfeng kýr, a good milch cow, Bs. i. 194. stór-fetaðr, part. long-striding, taking great steps, Fas. ii. 348; s. hestr, Edda 57. stór-fetr, adj. id., Greg. 17. stór-firðir, m. pl. big firths, Fb. iii. 446. stór-fiskar, m. pl. big fishes (whales). Fas. ii. 113. stór-fjaðrar, f. pl. big feathers, Sks. 114. stór-fjarri, adv. very far, Lex. Poët. stór-fjöllóttr, adj. with great fells, Eb. 8. stór-flokkar, m. pl. great ‘flocks,’ large detachments, Ó. H. 208. stór-frörar, m. pl. ice-fields, Grett. (in a verse). stór-fuglar, m. pl. big birds, El. 2. stór-fundir, m. pl. great meetings, great battles, Nj. 107. stór-föt, n. pl. big clothes, Glúm. 390. stór-geðr (- geðjaðr), adj. great-minded. Lex. Poët.: = stórgætr (?), Bs. i. 606. stór-gjafar, f. pl. great, lordly, rich gifts, Nj. 151, Fms. vii. 2. stór-gjöfull, adj. munificent, Hkr. i. 291, Fms. viii. 238, Bs. i. 81, Magn. 464. stór-gjöld, n. pl. heavy fines, Fms. i. 66. stór-glæpir, m. pl. great crimes, Fms. vii. 261, Stat. 260, Sks. 773. stórglæpa-maðr, m. a great criminal, Stj. 40. stór-glæpligr, adj. highly criminal, Sks. 773. stór-gnípur, f. pl. huge peaks, mountains, Fas. ii. 76. stór-góz, n. a great property, Bs. i. 853. stór-grýti, n. pl. big stones, rocks, Mag. stór-grýttr, adj. rocky, stony, Fms. xi. 239. stór-gættingar, m. pl. magnates, 623. 32, Al. 16. stór-görr, part. of great size, Lex. Poët. stór-hagr, adj. very skilled, handy, Fas. ii. 347. stór-heimsligr, adj. ‘big-foolish,’ grossly foolish, 625. 73. stór-heit, n. pl. great vows, Bs. i. 421, Fms. ix. 387. stór-héruð, n. pl. great districts, Stj. 83, MS. 655 xvi. A. 3, Ó. H. 125. stór-hlutir, m. pl. great things, Fms. vii. 136: in an evil sense, great sins, MS. 671. 16, N. G. L. i. 459. stór-hræddr, adj. much afraid, Fbr. 149. stór-huga, adj. aiming high, aspiring. stór-hugaðr, adj. high-minded, proud, Am. 72, Stj. stór-hvalir, m. pl. big whales, Sks. 122. stór-hveli, n. id., Fas. ii. 78. stór-höfðingjar, m. pl. great magnates, Fms. vii. 206, 209, Hkr. ii. 140, Barl. 127, Sks. 6. stór-höggr, adj. dealing heavy blows, Fms. xi. 131, Landn. 69, Fb. ii. 128. stór-ílla, adv. very badly, Grett. 120, Fms. i. 12, Fb. i. 411. stór-íllr, adj. very bad, Fms. ix. 393, Lv. 68. stór-jarteinir, f. pl. great wonders, Stj. 289. stór-kappar, m. pl. great champions, Fas. ii. 481. stór-katlar, m. pl. big kettles, Fms. x. 29. stór-kaup, n. pl. wholesale buying. stórkaup-maðr, m. a wholesale dealer, Fb. ii. 75. stór-keralda, að, in a pun, Krók. 63, 64. stór-kerti, n. pl. geat tapers, Flóv. 35. stór-keröld, n. pl. large vats, Dipl. v. 18. stór-klæki, n. pl. great wickedness, Band. 38 new Ed., Ó. H. 217. stór-kostliga, adv. in grand style, Bs. i. 645. stór-kostligr, adj. grand; bær s., Ó. H. 66; s. gjafir, Sturl. i. 48: colossal, Fb. i. 522. stór-kvikendi, n. pl. great beasts, Stj. 70. stór-kvæði, n. pl. great poems, Skálda 205. stór-langr, adj. very long, Eb. 24. stór-látr, adj. proud, haughty, Fms. i. 2: munificent, Fs. 51, Al. 70: not content with a little (opp. to smá-látr), Eg. 17, Fms. vi. 368. stór-leiði, n. a long way, Bs. i. 458. stór-leikr, m. presumption, pride, Fms. iv. 206, Ölk. 34, Stj. 537. stór-leitr, adj. big-faced, Sturl. ii. 99. stór-lendur, f. pl. great lands, Bs. i. 226. stór-liga, adv. greatly, very, Bret. 24, Eg. 57: proudly, Edda. 30; svara s., Fms. i. 3; mæla s., vi. 246, x. 194. stór-ligana, adv. = stórliga, Stj., MS. 227, passim. stór-ligr, adj. great, Eg. 46. stór-ljótr, adj. very ugly, Glúm. 387. stór-lokkar, m. pl. long locks, Fas. i. 173. stór-lyndi, f. magnanimity, Fms. vii. 198, Hkr. iii. 245; sína s., Fms. vii. 96. stór-lyndr, adj. magnanimous, Fms. vii. 98; high-spirited, Nj. 18, Fs. 129, Grett. 158. stór-læti, n. liberality, Ld. 30, Fms. x. 235: pride, v. 71, Ölk. 34. stór-lönd, n. pl. great counties, Fms. iv. 140. stór-mannliga, adv. (-ligr, adj.), like a grand man, munificently, Fs. 15, Ísl. ii. 337, Eg. 62, Fms. xi. 244. stór-mannligr, adj. magnificent, Fs. 11, 30, Fms. ii. 133, vi. 13, xi. 321. stór-margr, adj. very many, Eg. 219. stór-mál, n. pl. great suits; standa í stórmálum, Nj. 227, Fs. 29, Vápn. 22. stór-mein, n. pl. great evils, Fs. 44. stór-meizl, n. pl. great injuries, Sturl. ii. 49. stór-menni, n. great men, men of rank, Eg. 30, Fs. 11, Fms. i. 31, vi. 19, Ó. H. 71: great folk, Bárð. 172; frá Birni bunu er komit nær allt s. á Íslandi, Landn. 39: a liberal man, Sturl. i. 4, 9, Eg. 38, 198: a big man, giant, Edda 33. stór-mennska, u, f. greatness, munificence, Fms. xi. 19, 293, Fs. 15, passim; meir af stór-mennsku enu forsjá, Bs. i. 83. stórmennsku-fullr, adj. munificent. stór-merki, n. pl. wonderful things, great wonders; Guðs s., Edda (pref.), Fms. i. 133, Magn. 534, Symb. 29; hvat er fleira stórmerkja frá askinum, Edda. stór-merkiliga, adv. wonderfully, Mar. stór-merkiligr, adj. wonderful, Mar. stór-mikill, adj. huge, immense, Lv. 68, Eg. 59, Fms. i. 63, vii. 79, 278. stór-mjök, adv. very much, immensely, Fms. vii. 110, Fb. 1. 411, Bret. 54. stór-mæli, n. pl. great affairs; standa í stórmælum, Nj. 224: grave affairs, þau s. er ek hefi mót yðrum vilja brotið, Orkn. 118; eccl. the greater excommunication, hafði biskup í stórmælum ( in ban) tvá höfðingja, Sturl. ii. 2; lýsa stórmælum yfir, to excommunicate, iii. 201; biskup vildi ekki með hann tala, þvíat hann var í stórmælum, Bs. i. 286, 490, Stat. 260, Anecd. 8, 26. stór-nauðsynjar, f. pl. hard necessity, Gþl. 27, 352. stór-nær, adv. very nigh, Bs. i. 21. stór-orðr, adj. using big words, Fms. i. 75, xi. 94; stórort kvæði ok úfagrt, a big-worded, high-sounding poem, Ísl. ii. 237. stór-ráð, n. pl. great undertakings, Fms. i. 83. stór-ráða-samr, adj. daring, venturesome, Grett. 158. stór-ráðr, adj. ambitious; stórráð ok ráðgjörn, Fms. x. 220; s. ok ágjarn, vii. 28, Orkn. 144; a nickname, Sigríðr stórráða, cp. Lat. superbus. stór-ref-singar, f. pl. severe punishment. Fms. vii. 36. stór-regn, n. pl. heavy rains. Fms. viii. 202. stór-reki, m. ‘big-wreck’ big pieces of jetsum; allan stórreka, opp. to smáreki, Vm. 129. stór-riðinn, part. with big meshes, of a net. stór-ritaðr, part. written in large letters, Pm. 125. stór-ríki, n. pl. great empires, Bs. ii. 43. stór-ríkr, adj. very powerful, Ísl. ii. 202, v. l. stór-ræði, n. pl. daring, dangerous, great undertakings, Gþl. (pref. vi), Nj. 66, Fms. i. 83, vi. 10, 37, viii. 120, Sks. 746. stórræða-maðr, m. a man of great aims. Fms. ix. 283. stór-rök, n. pl. mighty events, Hom. 55. stór-sakar, f. pl. great offences. Fms. ii. 4, 33, Ld. 172. stór-samligr, adj. severe, Sks. 49. stór-sár, n. pl. grievous wounds, Fms. iii. 118. stór-skaðar, m. pl. great damage, Bs. i. 144. stór-skip, n. pl. great ships. Fms. vii. 259. stór-skorinn, part. huge, gaunt, Fb. i. 566; mikill vexti ok s., Bárð. 175; s. í andliti, Fb. i. 258; s. sem Goliath, Stj. 464; stórskorit höfuð, Grett. 83 new Ed. stór-skriptir, f. pl. heavy penances, K. Á. 192, H. E. i. 509; stórskripta-maðr, ii. 78. stór-skuldir, f. pl. great debts, Grág. i. 500. stór-slög, n. pl. great visitations, plagues, Stj. 268. stór-smiðr, m. a notable workman, Eg. 4. stór-smíði, n. pl. a huge, bulky work, Edda 19. stór-staðir, m. pl. great towns, Stj. 68; in Icel. or Norway of great church-prebends, Fms. vi. 157. stór-stígr, adj. long-striding. stór-straumr, m. a spring tide. stór-streymt, n. adj. = stórstraumr. stór-sveitir, f. pl. a large detachment., Fms. ix. 429. stór-syndir, f. pl. great sins, H. E. i. 521. stór-sæmdir, f. pl. great honours, Nj. 134, Fms. xi. 331. stór-sæti, n. pl. large ricks, Eb. 150, 224, Brandkr. 30. stór-tákn, n. pl. great wonders. Fms. i. 29, Stj. 261; sing., Bs. i. 42. stór-tignir, f. pl. high dignity, 625. 98. stór-tíðindi, n. pl. great tidings, great events, Fms. iii. 15, vi. 230, Nj. 195, Rb. 394, Sturl. i. 107 C; wonders, Edda 14, Fms. xi. 38. stór-tré, n. pl. huge beams, Karl. 448, Fms. x. 358, Krók. stóru-gi, see stórr (A. IV. 4). stór-úðigr, adj. high-minded, Hbl. 15, Valla L. stór-vandi, a, m. a great difficulty, Sturl. ii. 79. stór-vandræði, n. pl. id., Fms. vii. 25. stór-vegir, m. pl. broad roads, highways, Barl. 190. stór-vegligr, adj. very honourable, Hkr. ii. 100. stór-veizlur, f. pl. great banquets, Fms. i. 291. stór-vel, adv. right well, Eg. 60, 423, Ísl. ii. 382. stór-verk, n. pl. great deeds, Fms. v. 345. stór-viðaðr, adj. large timbered, Fms. ii. 218. stór-viðir, m. pl. great timbers, big beams, Fms. ii. 328, x. 361. Nj. 201, Bs. i. 81. stór-viðri, n. a great tempest, Fms. vii. 310, Grett. 153. stór-virki, n. pl. great feats, Fms. i. 287, ii. 109, vi. 55, Nj. 193, Ld. 40, Eg. 686, Korm. 242, Al. 160. stór-virkr, adj. working mightily; sterkr ok s., working like a giant, Bárð. 163; stórvirkr, opp. to góðvirkr, Nj. 55: as the name of a giant, Edda (Gl.), Fas. i. (Hervar. S. begin.) stór-vitr, adj. very wise, Nj. 22, Fms. i. 31, vi. 10, xi. 13, 205. stór-víða, adv. very widely, Fbr. 41. stór-yrði, n. pl. big words, Eg. 258, Nj. 261, Fms. ix. 419, x. 71, xi. 256, Al. 18. stór-ýðigr, adj. = stórúðigr, Valla L. 208. stór-þing, n. a ‘storthing,’ great council (oecumenical), Karl. 548, Pr. 104, Rb. stór-þorp, n. pl. great villages, Fagrsk. ch. 193. stór-þungt, n. adj. very heavy, Eb. 284. stór-þurftir, f. pl. great need, Bs. i. 525. stór-ættaðr, adj. high-born, Eg. 16, Nj. 178, Fms. i. 186, vi. 246. stór-ættir, f. pl. great families.

* * *

(-da, -dr), v.

1) to fell, make fall; fella víð, to fell timber; fella segl, to take down sails;

2) to kill, slay (in battle); fella e-n frá landi, to slay or dethrone (a king); fella fénað sinn, to lose one’s sheep or cattle from cold or hunger;

3) to cause to cease, abolish (fella blót ok blótdrykkjur); fella rœðu sína, to close one’s speech; fella niðr, to put an end to, abandon, give up (fella niðr þann átrúnað);

4) fella heitstrenging á sik, to bring down on one’s head the curse of a broken vow;

5) to tongue and groove, to fit; fella stokk á horn, to put a board on the horns of a savage bull;

6) fig., fella ást (hug) til e-s, to turn one’s mind (love) towards one, to fall in love with; fella bœn at e-m, to address prayer to one, to beg of one; fella sik við e-t, to fit oneself to a thing: fella sik mjök við umrœðuna, to take a warm parl in the debate.

1) framework, a framed board;

2) mouse-trap.

* * *

d, a weak causal verb, answering to the strong neuter form falla; [absent in Goth.; A. S. fellan; Engl. fell; Germ. fällen; O. H. G. fallian; Swed. fälla; Dan. fælde.]

A. [Answering to falla A], to fell, make fall; fella við, to fell timber, Fms. ii. 84; fella mann, to fell a man, defined in the law, Grág. Vsl. ch. 3, cp. ch. 31; fella tár, to let tears fall, Sighvat; fella mel-dropa, to let the drops fall, Vþm. 14; fella segl, to take down sails, Bárð. 14; fella jörð undir e-m, to make the earth slip under one (by means of sorcery), Bs. i. 12; fella vatn í fornan farveg, to make the stream flow in its old bed, Grág. ii. 281.

2. to fell or slay, in battle, Eg. 80, 296, 495; Bróðir felldi Brján, Nj. 275; fella e-n frá landi, to slay or dethrone a king; hann hafði fellt hinn helga Ólaf konung frá landi, Orkn. 82; var felldr frá landi Haraldr Gráfeldr, H. Graycloak was slain, Fær. 38; síðan felldu þeir frá landi Hákon bróður minn, Fms. viii. 241, v. l.; fella her, val, etc., to make havoc, slaughter, (val-fall, strages), Lex. Poët.

β. to lose sheep or cattle from cold or hunger (v. fellir); var vetr mikill ok felldu menn mjök fé sitt, Sturl. iii. 297.

II. to make to cease, abolish; hann felldi blót ok blótdrykkjur, Fms. x. 393; f. niðr, to drop, put an end to, abandon; var hans villa svá niðr felld, Anecd. 98; þat felldi hann allt niðr, Fms. vii. 158; ef þú fellir niðr ( gives up) þann átrúnað, ii. 88: to drop a prosecution, a law term, at konungr mundi þetta mál ekki niðr fella, vii. 127 (cp. niðr-fall at sökum); fella ræðu sína, to close one’s speech, ix. 331; þar skal niðr f. þrjá-tigi nátta, there shall [ they] let drop thirty nights, i. e. thirty nights shall not be counted, Rb. 57; fella boð, f. herör, to drop the message, not let the arrow pass, N. G. L. i. 55, Gþl. 83 (vide boð, p. 71); fella skjót, to fail in supplying a vehicle, K. Á. 22.

2. to lower, diminish; fella rétt manns, fella konungs sakar-eyri, Gþl. 185; hann skal fella hálfri mörk, [ they] shall lower it, i. e. the value shall be lowered by half a mark, Grág. ii. 180.

3. the phrases, fella heitstrenging (eið) á sik, to bring down on one’s head the curse for a breach of faith (vow, oath, etc.), Hrafn. 8.

4. fella hold af, to starve so that the flesh falls away, K. Á. 200, K. Þ. K. 130; hence fella af, absol. ellipt. to become lean, starved; cp. af-feldr: the phrase, f. blótspán, q. v., p. 71; fella dóm, to pass sentence, is mod., borrowed from Germ.

B. [Answering to falla B], to join, fit:

I. a joiner’s term, to frame, tongue and groove; fella innan kofann allan ok þilja, Bs. i. 194; felld súð, a framed board, wainscot, Fms. vi. (in a verse), hence fellisúð; fella stokk á horn, to put a board on the horns of a savage bull, Eb. 324; eru fastir viðir saman negldir, þó eigi sé vel felldir, the boards are fast when nailed together, they are not tongued and grooved, Skálda 192 (felling); fella stein í skörð, to fit a stone to the crevice, Róm. 247: metaph., fella lok á e-t, to bring to an end, prop. to fit a cover to it, Grág. i. 67: also a blacksmith’s term, fella járn, to work iron into bars, Þiðr. 79.

II. metaph. in the phrases, fella ást, hug, skilning, etc., til e-s, to turn one’s love, mind, etc., towards one; fellim várn skilning til einskis af öllum þeim, Stj. 4; Geirmundr felldi hug til Þuríðar, G. fell in love with Th., Ld. 114; Þórðr bar eigi auðnu til at fellasvá mikla ást til Helgu, sem vera átti, i. e. they did not agree, Sturl. i. 194; fella bæn at e-m, to apply prayer to one, beg of him, Ísl. ii. 481; fella sik við e-t, to fit oneself to a thing; ek hefi byrjað þitt erindi, ok allan mik við fellt, and have done my best, 655 xxxii. 13; felldi Þorkell sik mjök við umræðuna, Th. took a warm part in the debate, Ld. 322; hence such phrases as, fella sig (eigi) við e-t, to take pleasure (or not) in a thing; fella saman orð sín, to make one’s words agree, Grág. i. 53: to appropriate, fellir hann með því dalinn sér til vistar, Sd. 137.

III. part. felldr, as adj. = fallinn; svá felldr, so fitted, such; með svá felldum máta, in such a way, Rb. 248; vera vel (illa etc.) felldr til e-s, to be well ( ill) fitted for a thing, Fms. xi. 76; gamall ok þó ekki til felldr, Bs. i. 472, Fms. iii. 70; Hallgerðr kvað hann sér vel felldan til verkstjóra, H. said he was well fitted to be her steward, Nj. 57, v. l.: neut., þér er ekki fellt ( it is not fit for thee) at ganga á greipr mönnum Haralds, Fms. vi. 210; svá lízt oss sem slíkum málum sé vel fellt at svara, such cases are well worth consideration, Ld. 90; ekki héldu þeir vel lög þau nema þat er þeim þótti fellt, they observed not the rules except what seemed them fit, Hkr. i. 169; þeirrar stundar er honum þótti til fellt, the time that seemed him fit, Bs. i. 161: in many compds, geð-felldr, skap-f., hug-f., pleasant, agreeable; hag-felldr, practical; sí-felldr, continuous.

* * *

(henda, hendr), v.

1) to catch with the hand

(hann kastaði heininni í lopt upp, en allir vildu henda)

;

to pick out or up

(hann safnar mönnum til at henda svínin)

;

henda e-t augum, to catch with the eyes

;

henda til smátt ok stórt, to pick up small and great alike, look closely after

;

henda gaman (skemtan) at e-u, to take a delight in

(hann hendi skemtan at sögum ok kvæðum)

;

henda sakir á e-m, to pick up charges against one

;

2) to touch, concern one

(tíðendi þau, er bæði okkr henda)

;

3) to befall, happen to one;

þá hafði hent glœpska mikil, they had committed a great folly

;

hann kvað þat dugandi menn henda (it happened to brave men) at falla í bardögum

.

* * *

d, mod. henti, [Old Engl. hente, to seize; cp. hönd], to catch with the hand:

1. to catch; hann kastaði heininni í lopt upp, en allir vildu henda, Edda 48; hann lék at þremr handsöxum senn, ok hendi æ meðal-kaflann, Fms. ii, 169; Grímr hafði þá hent böllinn, Eg. 189; en hón hendi allar með hváptunum, Fb. i. 530.

2. to pick up or out, of sheep, deer, etc.; hann var verra at henda en aðra sauði, Ísl. ii. 330; menn fóru ok vildu henda skjarra sauði, Bs. i. 330, Fms. vii. 218; h. svín, Fs. 26; h. hrein í fjalli, Hm. 89: in pursuing one, en er Egill hafði hent þá sem hann vildi, Eg. 300; þeir hendu þræiana enn fleiri, 596; hendu þá hvárir menn fyrir öðrum, Fms. viii. 168; hann lét eigi henda börn á spjóta-oddum sem þá var víkingum títt, Landn. 308; hann hendi þá sker frá skeri þau er á leiðinni vóru (of one swimming), Fbr. 183; þessir stafir göra allt mál ok hendir málit ýmsa, Skálda 172; fara eptir sem vér skerum akrinn, ok henda (to pick up, glean) ef nokkut stendr eptir, eðr fýkr frá oss, Stj. 422; henda mula, to pick up crumbs, Mkv.: with prep., h. saman, to pick up and put together; h. saman orð, to compound words, Anecd. 1, Sks. 637.

II. metaph.,

1. phrases, henda e-t augum, to catch with the eyes, Fms. v. 140; h. reiður á e-u, to take notice of, Nj. 133; h. mörk af e-u, to draw an inference from a thing, Sks. 498; h. mið á eu, to observe; spakir menn henda á mörgu mið, the wise catch many things true, a saying, Fs. 140; henda griplur til e-s, to fumble after a thing, Eluc. 22; henda til smátt ok stórt, to pick up small and great alike, look closely after, Glúm. 390; henda smátt, to pick up every grain, to keep one’s ears and eyes open; hér er maðr á glugganum, hann er vanr að h. smátt, og hylja sig í skugganum, a ditty; h. gaman at e-u, to take interest in a thing; hann var gleðimaðr mikill ok hendi at mörgu gaman, 385; hann hendi skemtan at sögum ok kvæðum, ok at öllum strengleikum, ok hljóðfærum, Bs. i. 109; h. atvinnu af e-u, to live away from a thing, Fs. 143; h. sakir á e-m, to pick up charges against one (cp. Engl. to pick a quarrel), Lv. 40.

2. to touch, concern one; þú sagðir tíðindi þau er mik taka henda, í aftöku frænda míns, Fms. vi. 370; en mik taka henda (not enda) þung mein, Edda 94 (in a verse); skal ek sjá um fémál hans ok þat annat er hann (acc.) tekr at henda, and whatsoever concerns him, Nj. 5; tíðindi þau er bæði okkr henda, Fs. 10.

3. e-n hendir e-t, to be caught in, be overtaken by a sin, by ill luck, or the like; mik hefir hent mart til afgerða við Guð, I have happened to commit many sins against God, Fms. vii. 108; þá hafði hent glæpska mikil, they had committed great folly, Ó. H. 232, Fb. ii. 233; ef hana hefir fyrr slíkr glæpr hent, N. G. L. i. 233; mun engi sá hafa verit er jafnmikit happ hefir hent sem hann (acc.), Fms. vi. 328; hvat íllt sem mik hendir, Fs. 93; hann kvað þat dugandi menn henda ( it happened to brave men) at falla í bardögum, 39; sú skömm skal oss aldregi henda, Fms. xi. 270; má, at hana hendi eigi slík úgipta annat sinn, Nj. 23: sometimes, but less correctly, used impers., the thing in acc., hverja skyldu þá henti at ( how they were committed to) taka við konungi, Fms. viii. 238, v. l., cp. þá skömm (= sjá), Eg. 237; glæp mikinn, Fms. v. 113 (but nom. Ó. H. v. l.), iv. 367 (but nom. Fb. l. c.), cp. also Stj. 454 (v. l.), 471.

III. recipr. to bandy; hendusk heiptyrði, Am. 86.

B. To fling, throw, with dat.; it seems not to occur in old writers, (for in Anal. 193 the original vellum Fb. iii. 405 reads hann ‘skýtr’); but freq. in mod. usage, hann sveiflaði honum (the stone) í kring og henti, Od. ix. 538; thus tvíhenda, to hurl with both hands: reflex., hendask, to throw oneself forward, rush forward, to dart; hendast ór háa lopti.

(smá, smátt), a.

1) small, little (mörg skip ok smá);

2) neut., hann seldi smátt varninginn, he sold by retail; höggva smátt, to strike small blows; hann kvaðst eigi mundu smátt á sjá, he said he would deal liberally in the matter; smátt ok smátt, bit by bit, by degrees;

3) smám, bit by bit, slowly (fara smám).

* * *

smá, smátt: gen. smás, acc. smán, dat. smám, smá: pl. smáir, smár, smá, dat. smám, acc. smá, smár, smá: mod. bisyllabic smáan, smáum, smáa: compar. smæri; superl. smæstr. The Icel. form ‘smá’ instead of ‘smal’ of the Germ. and Saxon is peculiar to all the Scandin. languages, and also prevails in Scotland and North. E., but the words are one; ‘smá’ is only a contracted form, as is seen by the fact that ‘smal’ remains in the words smali (q. v.), smalki, smælingr; and (although as απ. λεγ.) in smalvamm, smalmenni, q. v.: [Ulf. smals = Germ. schmal, Engl. small, etc.; but Dan.-Swed. smaa; Scot. and North. E. sma’.]

A. Small, little, of size, stature; mörg skip ok smá, Vápn. 8; smæri skip, Fms. i. 93; vúru þau öll smæst, viii. 255; sumir smáir, sumir stórir, Sks. 442; keppask til smára hluta, Ó. H. 87; hann ræðr öllum hlutum, stórum ok smám, Edda 3; höfðingja ok smæri menn, Fms. x. 266; hin smæri sár, Grág. ii. 29; smá tíðendi, small tidings, Lv. 33, Fms. ix. 477; þau (mál) er smæst eru, Js. 5; skógr þykkr ok smár, a wood thick but dwarf, Fms. i. 136; smáir sandar, small sand, a beach of fine sand, Eg. 141; melja mergi smæra, Ls. 43; hann lamði hausinn í smán mola, Edda 58; ok var brotinn fótrinn svá smátt sem skelja-moli, Bs. i. 423; litlir menn ok smáir, Landn. 145; smás fylkis niðs, Sighvat; smaestir fuglar, id.; kaupa smám kaupum sem stórum, Fb. ii. 75; sás girði eðr smæri, Grág. ii. 338; opt hefir þú mér hallkvæmr verit, en eigi má nú smæstu ráða, thou hast often been good to me, and this is not the smallest instance, Lv. 42.

2. neut., hann seldi smátt varninginn, he dealt in ‘small wares,’ sold by retail, Vápn. 7; höggva smátt, to strike small blows, Ísl. ii. 265: hann kvaðsk eigi mundu smátt á sjá, he said he would not look minutely into it, i. e. that he would deal liberally, Ld. 50; miklu vex hón hinnig smærum, much less, Sks. 71; þeir skulu skipta vikum eða smærum, divide by weeks or less, Grág. ii. 350; selja smærrum saman, in lesser quantities, N. G. L. iii. 123: smám, nema hón seli svá smám landit sem áðr var tínt, Grág. ii. 214; en er hann var á leiðinni ok fór smóm (slowly, bit by bit) þá er hann mátti svá, Bs. i. 344; smám ok smám, bit by bit, Fms. x. 366; reiddi hann silfrit smám ok smám, Hkr. ii. 244, Al. 23: smám þeim, by degrees; vaxa smám þeim, Stj. 200; eptir þat hrærðu þau sveininn sm́m þeim, Bs. i. 337 (smám, 318, l. c.): in mod. usage, smám-saman, sounded smá-saman, gradually; smátt og smátt, bit by bit.

II. in mod. usage smá- is prefixed to verbs, denoting little by little, by degrees; honum smá-batnaði, he recovered little by little; það smá-liðkast, það smá-batnar, smá-líðr á daginn, það smá-styttist, smá-lengist, smá-breiðkar, smá-dýpkar, smá-hækkar, smá-víðkar, smá-kólnar, smá-hitnar, smá-fækkar, smá-fjölgar, etc.

B. In COMPDS, smá- is often used simply as a diminutive, as there is no dimin. inflexion in the language; it is rarely prefixed to any but plur. or collective nouns. smá-atvik, n. pl. details. smá-bátar, m. pl. little boats, Fms. vii. 224, Sks. 174, Ó. H. 137. smá-bein, n. pl. small bones, N. G. L. i. 172. smá-bjöllur, f. pl. little bells, Vm. 47. smá-borinn, part. of low birth, Hkr. i. 106, Fms. vii. 8. smá-búendr, m. pl. = smábændr, Ó. H. 101. smá-búsgögn, n. small house-implements, Dipl. v. 18. smá-byrðingar, m. pl. little ships of burden, N. G. L. ii. 251. smá-bækr, f. pl. little books, Pm. 82, Vm. 23. smá-bændr, m. pl. small farmers, Grett. 127, Bs. ii. 143, Fb. iii. 458. smá-börn, n. pl. little bairns, Fms. i. 263, x. 117, Stj. 25, N. T. smá-djöflar, m. pl. petty devils, imps, Sturl. ii. 221. smá-dúkar, m. pl. little kerchiefs, Vm. 47. smá-dýr, n. pl. ‘small deer,’ small animals, Stj. 572, Barl. 41. smá-eyjar, f. pl. little islands, Fms. x. 5. smá-fénaðr, m. small cattle, Gþl. 393. smá-ferjur, f. pl. small ferries, Fms. x. 153. smá-fiskar, m. pl. small fishes, Fas. ii. 112. smá-fuglar, m. pl. small birds, Grág. ii. 346, Al. 132, Fms. vi. 153. smá-geislar, m. pl. faint beams, Fms. i. 140. smá-gjafar, f. pl. small gifts, Stj. smá-gjarn, adj., Valla L. 201 (false reading for sín-gjarn, q. v.) smá-greinir, f. pl. small matters, Bjarn. 3. smá-grjót, n. smal-grit, pebbles, Sturl. ii. 210, Sks. 422. smá-hlutir, m. pl. trifles, Ld. 286, Fas. i. 112, Bs. ii. 167. smá-hringar, m. pl. small circles, rings, Stj. 80, Fas. iii. 45. smá-hrís, n. a shrubbery, Fms. vi. 334. smá-hundar, m. pl. small dogs, Flóv. 34. smá-hús, n. pl. small houses, Pr. 119. smá-hvalir, m. pl. little whales, Vm. 91. smá-kertistikur, f. pl. small candlesticks, Vm. 171. smá-kirkjur, f. pl. small churches, N. G. L. ii. 241. smá-kjörr, n. pl. scrub, brushwood, Fms. vi. 334. smá-klukkur, f. pl. small bells, Vm. 64. smá-kofar, m. pl. small huts, Bs. i. 240. smá-konungar, m. pl. kinglets, Fms. iv. 26, x. 283, Sks. smá-koppar, m. pl. small cups, hollows, Fb. ii. 284. smá-kornóttr, adj. small-grained, Stj. 292. smá-kvistir, m. pl. small twigs, Barl. 81, Bs. ii. 183. smá-kvæmr, adj. of low descent, Fær. 236. smá-látr, adj. content with little, Vápn. 7, Al. 6. smá-leikar, adj. smallness, Finnb. 262, Fas. iii. 393 (sing., Fms. iii. 192). smá-leitr, adj. small-featured, Al. 52, Bs. ii. 11. smá-lérept, n. fine linen, Pm. 123. smá-ligr, adj. trifling, Sks. 30 B. smá-líkneski, n. pl. small images, Pm. 80, 120. smá-lyginn, adj. petty lying, Rb. 310. smá-lærisveinar, m. pl. little disciples, Bs. i. 219. smá-læti, n. stinginess (opp. to stórlæti), Vápn. 10. smá-lönd, n. pl. small lands (islands); öll s. í hafinu, Fas. i. 347; a local name of the Danish islands, Fms. vi. 56, 31: cp. the county Småland in Sweden, Fms. xii. sma-mannligr, adj. mannikin-like, Landn. 121. smá-menn, m. pl. = smámenni, Fms. vi. 14, Dropl. 18. smá-menni, n. small people, Nj. 94, Eg. 770, Fms. vii. 124, Barl. 169. smá-meyjar, f. pl. little girls, Nj. 2. Smámeyja-land, n. the land of the dwarf maidens, mythical, Sams. S. smá-munir, n. pl. trifles, Ld. 286. sma-mæli, n. pl. small cases, Anecd. 46. smá-mæltr, part. ‘small-spoken,’ lisping, Sturl. iii. 278 (where a nickname), freq. in mod. usage. smá-neyti, n. ‘small neats,’ calves, and the like: mart s., Lv. 91. smá-piltar, m. pl. small boys, Stj. 123, Fas. iii. 124. smá-rakkar, m. pl. small dog’s, Mar., Fms. viii. 207, Stj. 99. smá-ráðr, adj. aiming at small things, Ld. 172, Fms. ii. 32. smá-regn, n. small rain, drizzle, Stj. 14 (sing.) smá-rekar, m. pl. small jetsums or waifs, Vm. 60, Pm. 69. smá-ríki, n. pl. petty kingdoms, Fms. ii. 190. smá-róar, m. pl. small relief, Bs. i. 351. smá-sakar, f. pl. petty suits, Hrafn. 4. smá-sandar, m. pl. fine sand, plains of fine sand, Eg. 141. smá-sauðr, m. (sing.), a little sheep, Stj. 516. smá-skip, n. pl. small ships, Fms. ii. 302, vii. 266, N. G. L. ii. 252. smá-skitligr, adj. tiny; s. í andliti, tiny-faced, Fb. i. 540; lítill ok s., Fas. ii. 247. smá-skógar, m. pl. copsewood, Landn. 68. smá-skútur, f. pl. small craft, Fms. iii. 1, vi. 402, vii. 234, Eg. 341. smá-smíði, n. hardware, opp. to stór-smíði, N. G. L. iii. 15 (cp. Low Germ. klein-smied). smá-smugall, -smogall, adj. penetrating through every pore, Rb. 334: metaph. minute, subtle; vitr ok s., Mar., Barl., Str.; smásmugul ok hvöss ok skygn augu, Skálda 160: compar. smásmuglari, 159: mod., in a bad sense, hair-splitting, fault-finding, sma-smugliga, adv. subtlely, minutely, Stj. 155, Bs. ii. 52. sma-smugligr, adj. minute, Sks. 637: hair-splitting. smá-smygli, f. minuteness, Str. 2, Bs. ii. 42. smá-spengr, f. pl. small spangles, Nj. 142. smá-straumr, m. and smá-streymt, n. adj. a neap-tide. smá-sveinar, m. pl. small boys, Eg. 188, Fms. vii. 158, Stj. 121: sing., smásveini einum, Bs. i. 45. smá-sveinligr, adj. boyish; s. nám, Bs. i. 219. smá-svik, n. pl. petty tricks, Fms. vi. 383. smá-syndir, f. pl. petty sins, 677. 9. smá-tennr, f. pl. small tusks (of a walrus), Sks. 179. smá-tíundir, f. pl. small tithes, Vm. 89, H. E. ii. 167. smá-tölur, f. pl. (smá-talna), small numbers, Rb. 114. smá-varningr, m. small wares (sing.), Nj. 75. smá-váfur, f. pl. tiny ghosts, imps, Grett. 79 new Ed. smá-vegis, adv. trifling. smá-vendir, m. pl. small wands, Sks. 443. smá-verplar, m. pl. small casks, N. G. L. iii. 15. smá-viði, n. a shrubbery, Eg. 580. smá-vofrur, f. pl. = smáváfur, Grett. 112. smá-þarmar, m. pl. [A. S. smæl-þearmas], the small gut, also the lower abdomen, Nj. 262, Fas. ii. 255, Sturl. i. 196, Fb. i. 301, Mar., passim; smáþarma-mein, Bs. i. 825. smá-þing, n. a small object, Thom. 301. smá-öxar, f. pl. small axes, A.A. 270.

* * *

n. hold, grasp.

* * *

n. [taka], a taking hold, a hold; urðu menn konungi því verri til taks sem hann þurfti meirr, i. e. they slipped out of the king’s hold, forsook him, Fb. ii. 304: a hold, grasp, esp. in wrestling or fighting (cp. Dan. tav, tage et tav), laust hann hestinn af takinu, Rb. 299, Grett. 69 new Ed.; af mæði ok stórum tökum, Bs. i. 634; halda fasta-tökum, with a firm grasp; lausa-tök, q. v.; Grettis-tak, the lift of Grettir the Strong, a name for those boulders which would require Herculean strength to lift them; so also, það er tak, ‘tis a heavy task, as of cleaning an Augean stable.

2. medic. a stitch, also tak-sótt.

II. as a law term, chattels; hann skal færa tak sitt ok hey af landi því, er hann bjó á, Grág. ii. 249 (cp. tak-fæð ‘lack of holding,’ i. e. poverty; fá-tækr, ‘few-holding,’ i. e. with few means, poor); í-tak, q. v.

2. seizure; dæmdum mér Heilagri kirkju fyrir takit þrjár merkr, D. N. iv. 231.

3. bail, security; æsta taks, D. I. i. 66, N. G. L. i. 47, passim; synja taks, to refuse bail, id.; nú æstir maðr taks annan, nú skal engi öðrum taks synja, fá honum tak samdægris, … varðar bú hans taki … þá skal hann vera mánað í því taki ef hann æstir laga-taks, 47; ganga í tak fyrir e-n, segjask ór taki … eigi skal hann lengr í taki vera, … nú ef hann á kaupskip þat er sessum má telja, þá má þat varða taki fyrir hann, l. c. ch. 102; færa tak fyrir ( to bring bail), … fá mann í tak fyrir sik, 154; leiða mann í tak fyrir sik, ii. 264; sækja þat mál með takum sem aðrar fjársóknir, 191; ok færi sá, er taksettr var, tak með fullum vörðslum, id.; sitja í tökum, to sit as bail; þá skal þræll í tökum sitja til hann hefir undan færzk eða hann er sannr at, i. 85; selja, skjóta fé undan tökum, 154; ok fé hans allt í tökum á meðan, 306; laga-tak, legal bail; kyrrsetu-tak, security; brautar-tak, 44; trausta-tak, in the phrase, taka e-ð trausta-taki; taks-æsting, a demanding bail, D.I. i. 66: the word is chiefly a Norse law term, and hardly occurs in the Icel. law, of the Commonwealth.

* * *

(flyt, flutta, fluttr), v.

1) to carry, convey (flytja vöru til skips);

2) to recite, deliver (flytja or flytja fram kvæði); flytja mál e-s, to plead one’s cause, interceed for one; flytja (fram) sitt erendi, to state one’s errand;

3) to perform (flytja járnburð, skírslu); flytja fórn, to bring an offering;

4) refl., flytjast, to flit, remove.

* * *

pres. flyt: pret. flutti; sup. flutt:—to cause to flit, carry, Gísl. 133; flytja vöru til skips, Nj. 4, Skálda 163, Eg. 125, 194: of trade, to export or import, þenna fjárhlut f. menn þaðan, Sks. 184; kaupmenn er mest gæði flytja landi þessu, Fms. vii. 122; frillu þá er þú hefir flutt af Noregi, Ld. 34.

2. metaph., flytja fórn, to bring an offering, Sks. 781.

β. to perform; flytja skírslu, járnburð, Ld. 58, Fms. viii. 149, Hkr. ii. 229.

γ. to proclaim, preach; hvaða skiru hann flytti, 625. 90: pass., Fms. x. 161: to recite, deliver a poem, speech, etc., flytja kvæði, Ísl. ii. 222; flytja ræðu, to deliver a sermon (mod.): metaph., var sú vísa mjök flutt, the verse was much repeated, went abroad, Fms. i. 48: pass. to be told, Stj. 59, K. Á. 200.

δ. to help, plead, intercede; flytja eyrindi, Fms. x. 44, v. l.; göfgir menn fluttu þetta mál með honum, Fms. i. 13; nú hefi ek flutt sem ek mun at sinni, Hrafn. 17; cp. af-flytja, to disparage: pass., Sks. 185 B.

ε. to entertain, support; flytja úmegð, Mar. (Fr.): pass. to support oneself, Bs. i. 705.

II. reflex. to flit, migrate; hann fluttisk til fjalls upp, Fms. x. 411; fluttisk þá herrinn, ix. 353; fluttusk þeir upp í árós einn, Landn. 57: láta skjóta báti ok fluttisk út á skipit, Nj. 133, Fms. xi. 143; flytjask þeir Ólafr þangat ok kasta akkerum, Ld. 76: ef þér flytisk eigi ór höfninni, Ísl. ii. 127; flytjask fram, to pass, succeed tolerably, Helgi kvað sér við slíkt hafa fram flutzk nokkura stund, Fms. v. 257: þó at nú flytisk fram búið er þú ert við, Band. 2.

III. part. flytjandi, in the phrase, f. eyrir, movables, money, Grett. 90, Ám. 3, Pm. 22, Dipl. iii. 6.

β. a conveyer, Grág. ii. 358: metaph. a promoter, Ó. H. 126, Glúm. 349.

* * *

1) advantage, use; verða e-m at gagni, to be of use to one; er eigi mun vera g. í, that will be of no use;

2) produce, revenue, esp. of land;

3) domestic utensils;

4) luggage;

5) victory; hafa (fá) g., to have (gain) the victory;

6) pl. gögn, proofs, evidence.

* * *

n. [a Scandin. word, neither found in Saxon nor Germ.; only Ulf. has the root verb gageigan = κερδαίνειν; Swed. gagn; Dan. gavn; Engl. gain is prob. borrowed from the Scandin.]:

1. sing. gain, advantage, use, avail; hluti þá er ek veit at honum má gagn at verða, things that can be of use to him, Nj. 258; er oss varð at mestu gagni, Ísl. ii. 175; er eigi mun vera gagn í, that will be of no use, Fms. iii. 175; það er að litlu gagni, of little avail, etc., passim.

2. gain, victory; sigr ok gagn, Orkn. 38; hafa gagn, to gain the day, Rb. 398, Hom. 131, Fms. vii. 261; fá gagn, id., Fas. i. 294, freq. in poetry; gagni feginn, triumphant, Fm. 25; gagni lítt feginn, i. e. worsted, Hbl. 29.

3. produce, revenue, chiefly of land; jarðir at byggja ok vinna ok allra gagna af at neyta, Eg. 352; hence the law phrase, to sell an estate ‘með öllum gögnum ok gæðum.’

4. goods, such as luggage, utensils, or the like; síðan fór hann norðr á Strandir með gagn sitt, Sturl. i. 10; ker ok svá annat gagn sitt, Grág. ii. 339; bæta garð aptr ok öll gögn ok spellvirki, Gþl. 421; þeir héldu öllum farmi ok öllu gagni ( luggage), því er á skipinu var, Bs. i. 326.

β. in mod. usage almost always in pl. gögn = household implements, esp. tubs, pots, etc.; bú-gögn, heimilis-gögn, household jars; far-g., farar-g., q. v.

5. in pl. a law term, proofs, evidence produced in court; at eigi dveli það gögn fyrir mönnum, Grág. i. 25; nefna vátta at öllum gögnum þeim er fram vóru komin, Nj. 87; eptir gögnum ok vitnum skal hvert mál dæma, a law phrase, upon evidence and witnesses shall every case be tried, Gþl. 475; öll gögn þau er þeir skulu hafa at dómi, Grág. ii. 270; þeir menn allir er í dómi sitja eðr í gögnum eru fastir, i. 105, 488, and passim; gagna-gögn, vide below.

COMPDS: gagnahöld, gagnauðgan, gagnauðigr, gagnligr, gagnsamligr, gagnsamr, gagn-semd, gagnslauss, gagnslítill, gagnsmikill, gagnsmunir.

* * *

(-ða, -ðr), v.

1) to hear;

heyra heyrir þat, er gras grœr á jörðu, hears the grass grow;

heyra illa, hard of hearing;

heyra e-t til e-s, to hear (a sound) from one;

hefir hvárki heyrt til hans styn né hosta, neither groan nor cough has been heard from him;

heyrir blástr (acc.) hans í alla heima, when he blows, it can he heard in all the worlds;

2) to listen to, give ear to;

heyra bœn e-s, to listen to (to grant) one’s prayer;

heyra á e-t, to listen (= hlýða á e-t);

3) heyra til e-s or e-m til, to belong to, concern (þetta mál, er heyrir til dóttur þinnar);

þat er til mín heyrir, as far as I am concerned;

4) with dat. to behave (mér heyrir eigi at þegja við yðr);

5) refl. e-m heyrist e-t, one thinks he hears;

þá heyrðist þeim öllum sem sveinninn kvæði þetta, they all thought they heard the boy say this (verse).

* * *

ð, in Norse MSS. höyra (eyra, dropping the h, N. G. L. i. 220), [Ulf. hausjan = ἀκούειν; A. S. hyran; Hel. hôrjan; Engl. hear; O. H. G. horan; Germ. hören; Dan. höre; Swed. höra]:—to hear; the notion of hearing being taken to imply motion towards a place, cp. Germ. zu-hören, Icel. heyra til, Engl. hearken to, Scot. hear till; at þeir heyrðu eðr sá atburðina, Fms. vii. 226, Nj. 13, Grág. i. 56, Sks. 554; nú heyra þeir til liðs konungsins hvar þat fór, Fb. ii. 128; hann heyrir þat er gras vex á jörðu, Edda 17; h. messu, tíðir, to hear mass, attend service, Fms. ix. 500; h. húslestr, id.; menn vildu eigi h. (hear, believe) at hann mundi fallit hafa, x. 364; heyrðu þeir snörgl nokkut til rekkju Þóreyjar, Fs. 144; hefir hvárki heyrt til hans styn né hósta, Nj. 2; þeir heyrðu blástr til drekanna, Gullþ. 8; hann heyrði þangat mikinn glaum, Eb. 28; heyrðu þeir hark mikit í búrit, 266; heyrit fádæmi, Háv. 45; heyr endemi (q. v.); sem nú hefir þú heyrt, as thou hast now heard, Sks. 714.

2. to hearken; þeirra bæn var eigi fyrr heyrð, Fms. x. 401; Guð heyrði bæn Moyses, Sks. 575; en ef þú vildir h. bæn mína, Drottinn minn, 596.

3. with prepp., heyra á e-t, to give ear, listen to a thing; en þá er hann hafði heyrt á töluna, Fms. xi. 37; höfðu þessir allir heyrt á (been within hearing, been present) sætt þeirra Þóris ok Bjarnar, Eg. 349; þótt sjálfr konungr heyri á, though within hearing of the king himself, Ó. H. 54.

II. metaph. to belong to one, with dat., kirkjan á selveiði alla utan þá er Geithellum heyrir, Vm. 165.

2. heyra til e-s, or h. e-m til, to belong to, concern; (þat) er heyrir til ( concerns) dóttur þinnar, Nj. 15; þær sýslur sem til þeirra heyrðu, Fms. ix. 269; þat er til mín heyrir, vi. 118, 133, Bs. i. 742; þat þing er hreppstjórn heyrir til, Jb. 184; hann ágirntisk þat er honum heyrði ekki til, Fms. vi. 301; þótti þeim Haraldi konungi eigi til h. ( he had no right) at mínka sinn rétt, 339.

γ. so with dat., to behove; hverjum yðr heyrir at þjóna, Fms. i. 281, vi. 349; mér heyrir eigi at þegja við yðr, ii. 268; mér heyrir eigi at giptask, Str. 421; sem því nafni til heyrir, Mar. 617; kjalar-tré þat er þeim þótti heyra ( to fit), Fb. i. 433.

III. impers. to be heard; ok heyrir blástr (acc.) hans í alla heima, Edda 17; heyrði til höddu þá er Þórr bar hverinn, Skálda 168; þá varð þegar hljótt svá at til einskis manns heyrði, Fms. vi. 374; svá nær læknum, at gerla heyri forsfallit (acc.), 351.

IV. reflex. and impers., e-m heyrisk e-t, methinks one hears; en með því at mér heyrisk svá í orðum yðrum, at …, methought I heard you say, that …, Sks. 101; en mér heyrisk svá um þetta haf, ok svá landit, þá …, 192; svá heyrisk mér til sem þeir sé flestir er …, Fms. vii. 280; þá heyrðisk þeim öllum sem sveinninn kvæði þetta, they thought they heard the boy sing, Landn. (Hb.) 293: in mod. usage, mér heyrðisk þú segja, methought I heard you say; mér heyrðist vera barið, methought I heard a knock at the door; mér heyrist barnið hljóða, methinks I hear the child crying.

2. pass. to be heard, H. E. i. 516; þá skulu þeir eigi þar um heyrask síðan (they shall not be heard, heeded), K. Á. 110.