-
1 elegans
ēlegāns, antis [ eligo ]1) разборчивый, прихотливый (homo cuppes, avarus, e. Pl; «e. homo» non dicebatur cum laude AG)2) изысканный, изящный (homo, orator C etc.; mulier VM); утончённый, тонкий, искусный ( homo in aliquā re elegantissimus C); образцовый, красивый (lingua Ctl; epistula C, PJ; quae scripta in nos genere elegantissima sunt Q; genus dicendi C)3) логичный, стройный, безупречный (in judicio C) -
2 elegans
ēlegāns, antis, Adi. m. Compar. u. Superl. (Nbf. zu eligens v. eligo, s. Cic. de nat. deor. 2, 72), wählerisch, I) im üblen Sinne (vgl. Gell. 11, 2, 1 sqq. Non. 465, 11 sqq.), sumptuosus, cupidus, elegans (ein Zieraffe), Cato de mor. fr. 1 (bei Plaut. trin. 240 Glosse). – II) im guten Sinne, wählerisch, gewählt, sein, a) übh.: α) v. Pers., gewählt, geschmackvoll, nobel, anständig, sein, sein gebildet, ut elegans est, Ter.: el. formarum spectator, Ter.: elegans, non magnificus, Nep.: non parcus solum, sed etiam elegans, Cic.: mulier formosa et elegans, Val. Max.: elegantissimae familiae, Cic.: convivii apparatu elegantem esse, Eutr.: subst., elegantes, seine Leute, Cic. de fin. 2, 23; seine Städter (Ggstz. agrestes), Col. 7, 2, 1. – β) v. Lebl., geschmackvoll, f ein, anständig, schicklich, morbus, Catull.: artes, Cic.: a necessariis artificiis ad elegantiora defluximus, Cic.: quid potest elegantius facere praetor cupidus existimationis bonae? Cic. – b) in bezug auf Darstellung, Gedanken u. Urteil, gewählt, geschmackvoll, sein, fein gebildet richtig (korrekt), logisch richtig, α) v. Pers.: Lysias subtilis atque elegans, Quint.: elegans in dicendo, Cic.: elegans in versibus componendis, Hieron.: homo in omni iudicio elegans, ein Mann von allseitig gebildetem Geschmack, Cic.: elegantissimus poëta, Nep. – subst., elegantes, feine Redner (Ggstz. parci), Cic. Brut. 148. – β) v. Lebl.: lingua, Catull.: comoedia, Quint.: genus orationis, Cic.: quae autem adhuc protulisti popularia sunt, ego autem a te elegantiora (spekulativere Gedanken) desidero, Cic.: quae scripta in hoc genere elegantissima sunt, Quint.: epistula elegantissima, Cic. u. Plin. ep.
-
3 elegans
ēlegāns, antis, Adi. m. Compar. u. Superl. (Nbf. zu eligens v. eligo, s. Cic. de nat. deor. 2, 72), wählerisch, I) im üblen Sinne (vgl. Gell. 11, 2, 1 sqq. Non. 465, 11 sqq.), sumptuosus, cupidus, elegans (ein Zieraffe), Cato de mor. fr. 1 (bei Plaut. trin. 240 Glosse). – II) im guten Sinne, wählerisch, gewählt, sein, a) übh.: α) v. Pers., gewählt, geschmackvoll, nobel, anständig, sein, sein gebildet, ut elegans est, Ter.: el. formarum spectator, Ter.: elegans, non magnificus, Nep.: non parcus solum, sed etiam elegans, Cic.: mulier formosa et elegans, Val. Max.: elegantissimae familiae, Cic.: convivii apparatu elegantem esse, Eutr.: subst., elegantes, seine Leute, Cic. de fin. 2, 23; seine Städter (Ggstz. agrestes), Col. 7, 2, 1. – β) v. Lebl., geschmackvoll, f ein, anständig, schicklich, morbus, Catull.: artes, Cic.: a necessariis artificiis ad elegantiora defluximus, Cic.: quid potest elegantius facere praetor cupidus existimationis bonae? Cic. – b) in bezug auf Darstellung, Gedanken u. Urteil, gewählt, geschmackvoll, sein, fein gebildet richtig (korrekt), logisch richtig, α) v. Pers.: Lysias subtilis atque elegans, Quint.: elegans in dicendo, Cic.: elegans in versibus componendis, Hieron.: homo in omni iudicio elegans, ein Mann von allseitig gebildetem Geschmack, Cic.: elegantissimus poëta, Nep. – subst., elegantes, feine Redner (Ggstz. parci), Cic.————Brut. 148. – β) v. Lebl.: lingua, Catull.: comoedia, Quint.: genus orationis, Cic.: quae autem adhuc protulisti popularia sunt, ego autem a te elegantiora (spekulativere Gedanken) desidero, Cic.: quae scripta in hoc genere elegantissima sunt, Quint.: epistula elegantissima, Cic. u. Plin. ep. -
4 elegans
ēlĕgans (eligans), antis [st2]1 [-] délicieux, recherché, prodigue, fastueux. [st2]2 [-] qui a du goût, fin connaisseur, distingué, de bon ton. [st2]3 [-] en parl. de ch. de choix, exquis, de bon goût, gracieux, charmant, élégant, poli, séant; châtié (style). [st2]4 [-] probe, honnête, honorable.* * *ēlĕgans (eligans), antis [st2]1 [-] délicieux, recherché, prodigue, fastueux. [st2]2 [-] qui a du goût, fin connaisseur, distingué, de bon ton. [st2]3 [-] en parl. de ch. de choix, exquis, de bon goût, gracieux, charmant, élégant, poli, séant; châtié (style). [st2]4 [-] probe, honnête, honorable.* * *Elegans, pen. corr. elegantis. Poli et orné, D'eslite, Elegant.\Elegans homo. Gellius. Bragard, Mignon, Joli, Qui n'ha rien que de singulier en toutes choses, Gaillard, Miste, Propre.\Elegans formarum spectator. Terent. Qui scait fort bien choisir les plus belles. \ Elegans in cibo. Cic. Magnifique.\Elegans in omni iudicio. Cic. Qui ha bon jugement en toutes choses, Qui scait bien eslire et choisir le meilleur de toutes choses. -
5 elegans
ēlĕgans (in some MSS. eligans; cf. Beier Cic. Orr. Fragmm. p. 105), antis, adj. [prob. collat. form of eligens, from eligo, Cic. N. D. 2, 28, 72].I.In the ante-class. period in a bad sense, luxurious, effeminate, fastidious, nice: elegans homo non dicebatur cum laude;II. A.sed id fere verbum ad aetatem M. Catonis vitii, non laudis fuit... ex quibus verbis (Catonis) apparet, elegantem dictum antiquitus non ab ingenii elegantia, sed qui nimis lecto amoenoque cultu victuque esset, etc.,
Gell. 11, 2, 1; cf. Non. 465, 11 sq.:heia, ut elegans est!
how choice! how nice! Ter. Heaut. 5, 5, 19 Ruhnk.; cf. id. Eun. 3, 1, 18; 3, 5, 18 (but not in Plaut. Trin. 2, 1, 14, v. Ritschl ad h. l.).—Of persons: tu festivus, tu elegans, tu solus urbanus, quem decet muliebris ornatus, etc., Cic. Clod. et Cur. 5, p. 105, ed. Beier; cf. (with mundus) id. Fin. 2, 8, 23; (with splendidus) Nep. Att. 13, 5;B.and opp. parcus,
Cic. Brut. 40, 148; id. Or. 25, 83:auctor,
Vell. 1, 13:mulier (Phryne—with formosa),
Val. Max. 4, 3, 3 ext.:intelligo te hominem in omni judicio elegantissimum,
Cic. Fam. 7, 23 et saep.:scriptor,
id. Brut. 9; 16, 63; 68, 239; Quint. 10, 1, 78 al.; cf. in the comp.: quis verbis aut ornatior aut elegantior (sc. Caesare)? Cic. ap. Suet. Caes. 55; in the sup.:poëta,
Nep. Att. 12, 4:elegans et concinnus (pictor),
Plin. 35, 10, 36, § 111.—As subst.: ēlĕgantes, ium, m., fine gentlemen, city people (opp. agrestes), Col. 7, 2, 1.—Of things:nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13; cf. (with decorum) Cic. Div. 1, 30:a necessariis artificiis ad elegantiora defluximus,
id. Tusc. 1, 25, 62; cf. Liv. 44, 9:artes elegantes et ingenuae,
Cic. Fin. 3, 2:temperamentum,
Tac. A. 11, 4:color,
Plin. 15, 8, 8, § 34 et saep.:perspicitis, hoc genus (jocandi) quam sit facetum, quam elegans, quam oratorium,
Cic. de Or. 2, 59, 241; cf. id. Off. 1, 29, 104; id. Brut. 85; Quint. 6, 3, 39; 10, 1, 65 al.— Comp.:ego autem a te elegantiora desidero,
Cic. Fin. 4, 10; and sup.:epistola,
id. Att. 16, 13 a.; cf.:scripta Terentii,
Quint. 10, 1, 99: utrum sit elegantius, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 18:solum,
Plin. 14, 4, 5, § 50. —Hence, adv.: ēlĕganter, with correct choice, tastefully, neatly, finely, gracefully, elegantly:lautiores eleganter accepti,
Cic. Att. 13, 52, 2:quiete et pure atque eleganter acta aetas,
id. de Sen. 5; cf.:acta vita,
Liv. 35, 31:herba foliis rotundis eleganter vestita,
Plin. 25, 5, 19, § 43 et saep.— Comp.:psallere et saltare,
Sall. C. 24, 2:quid enim facere potuit elegantius ad hominum existimationem?
Cic. Div. in Caecil. 17:elegantius aut justius fieri,
id. Fam. 3, 8, 2:facturos si, etc.,
Liv. 37, 1:neminem elegantius loca cepisse,
more fitly, judiciously, Liv. 35, 14:causam accurate eleganterque dicere,
Cic. Brut. 22, 86;so of speech,
id. Fam. 5, 13, 3; id. Tusc. 2, 3; Quint. 6, 3, 102; 8, 2, 21 al.; cf. in the sup., Cic. Brut. 72, 252; Quint. 11, 1, 74. -
6 Kenner
Kenner, peritus. gnarus. intellegens (Erfahrung, Einsicht habend in den Gegenstand). – aestimator (Schätzer, Bestimmer des Wertes einer Sache). – existimator (K., sofern er sein Urteil über eine Sache, nach Abschätzung des Wertes derselben, abgeben kann od. abgibt). – die Kenner, periti rerum; intellegentes; ii, qui intellegunt; docti atque prudentes: einer, der kein K. ist, (homo) rudis (z.B. Mummius tam rudis fuit, ut etc., d.i. war so wenig K. etc.); homo imperitus, ignarus, von etw., alcis rei: ein geschmackvoller K., homo elegans: ein einsichtsvoller, geistvoller K., intellegens existimator; homo ingeniosus atque intellegens: ein gelehrter K., doctus aestimator (z.B. der Poesie, carminum): ein gelehrter u. einsichtsvoller K., doctus et intellegens existimator. – K. von etw. sein, alqd intellegere: multum in alqa re versatum esse (sich viel mit etwas beschäftigt haben): kein K. von etwas sein, alqd ignorare od. nescire; in alqa re non multum intellegere; in alqa re rudem od. peregrinum od. hospitem esse; alcis rei ignarum od. imperitum esse: sich für einen Kenner von etw. ausgeben, simulare scientiam alcis rei (z.B. vasorum Corinthiorum).
-
7 Gefühl
Gefühl, sensus (das Fühlen, Gefühl, die Empfindung am od. im Körper, als Sinn u. als subjektive, momentane Affektion; u. das geistige u. moral. Gefühl, z.B. sens. amoris; quidam sens. amandi: u. sens. humanitatis; dah. animi sensus, intimi'sensus). – id quod sentio od. sentimus (das, was ich im Herzen fühle, z.B. ea quae sentit, prae se tulit, er ließ die Gefühle seines Herzens laut werden: sentit quae scribit, er schreibt mit G.: quid deceat, sentit, er hat G. für das Schickliche). – sentiendi ratio (die Möglichkeit zu fühlen, z.B. nachdem der Mensch [bei seiner Erschaffung] Leben u. G. erhalten hatte, acceptā vivendi sentiendique ratione). – tactus (das Berühren als Sinn, der Tastsinn). – iudicium (das Vermögen, über etw. zu urteilen). – conscientia (das Bewußtsein einer Sache, z.B. virium nostrarum; vgl. conscientiā, quid abesset virium, d. i. im G. seiner Schwäche). – animus (die Seele als Gefühlsvermögen, das Gemüt, das Herz). – affectus (der momentane Zustand des Gemüts, die Stimmung, Gesinnung). – humanitas (Menschlichkeit = menschliches Fühlen, menschliche Teilnahme u. dgl.). – dolor (Schmerz über etw., z.B. das G. erlittenen Unrechts, iniuriae dolor). – Aber unser »Gefühl, Gefühl für etwas«, als allgemeine Seelenerscheinung, nicht als einmalige Seelenstimmung, muß im Lateinischen mehr konkret oder allgemein aufgefaßt und bezeichnet werden, z.B. tiefes, tief erregtes G. (der Rührung), multae lacrimae; magnus fletus: das natürliche G., natura: das bessere natürliche G., naturae bonitas: dankbares G., gratus animus; pietas: menschliches, edles G., humanitas: sittliches G., verecundia: religiöses G., G. für Religion, religio: banges G., angor: schmerzliches, peinliches G., dolor; animi dolor (moralisches): unangenehmes G., molestia: inniges G. (für eine mich nahe angehende Person), pietas: das G. der Freude, laetitia: das G. der Pflicht, officium: das G. der Liebe, amor: G. des Mitleids, misericordia: G. für Wahrheit, veritas; veritatis studium (Wahrheitsliebe): G. für Ehre, s. Ehrgefühl: G. für das Schöne (ästhetisches G.), elegantia (seiner Geschmack, z.B. von seinem G. für das Schöne sein, esse excultae cuiusdam elegantiae); venustas (Anmut, Liebreiz, der sich bei jmd. zeigt): ein Mann von ästhetischem Gefühl, homo elegans: ein Mann von sehr ästhetischem G., homo in omni iudicio elegantissimus. – G. haben, sensu praeditum esse: G. von etwas haben, sentire alqd; alcis rei sensu moveri: kein G. haben, s. gefühllos (sein): ein richtiges G. haben, recte sentire; quae recta sint sentire: das G. verlieren, sensum amittere (eig.); animus obdurescit, occallescit (uneig., hart, ohne Teilnahme werden): verschiedene Gefühle in den Gemütern hervorrufen, animos varie afficere: es erregt etw. verschiedene Gefühle in mir, varie afficior alqā re: es beschleicht (überkommt) mich das G. der Furcht, timore afficior. – es sträubt sich mein G., es widerstrebt meinem G., es ist od. geht gegen mein G., zu schildern etc., refugit animus et dicere [1015] reformidat; horreo dicere. – nach meinem G., ad meum sensum. de meo sensu (nach meinem Empfinden, z.B. ad m. s. nihil potest esse laudabilius quam etc.: u. de meo sensu iudicare): meo quidam animo (nach meines Herzens Empfindung); ad meum iudicium. meo quidem iudicio. ut nos iudicamus. quantum equidem iudicare possum (nach meinem Urteile); ut mihi quidem videtur (wie es mir wenigstens scheint): nach meinem innigsten G., ex mei animi sensu.
-
8 Ton [1]
1. Ton, I) eig.: sonus (Klang, Ton übh.; daher auch der Akzent, den eine Silbe, ein Wort hat). – sonitus (Getön). – vox (der klingende, tönende Laut, der aus dem Munde od. aus einem musikalischen Instrumente kommt od. ertönt). – vocis genus (die Tonart). – modi. moduli (die Weise, nach der ein Musikstück geht). – der erste T. eines Flötenbläsers, primus inflatus tibicinis: im T. bleiben, modos servare: den T. angeben, praeire voce (als Vorsänger); monstrare modos (als Vorspieler, Konzertmeister): Töne hervorbringen, von sich geben, sonos efficere, reddere. – den T. zu sehr auf die ersten, vordern Silben legen, priorum syllabarum sono indulgere. – II) übtr.: a) die Art u. Weise, wie man spricht, schreibt: vox (in bezug auf den Klang der Stimme, z.B. ruhiger, sedata). – sermo (in bezug auf die Sprache, z.B. freier [im Umgang], liberior). – sonus (in bezug auf die ganze Haltung einer Schrift, Schriftgattung, z.B. unus sonus est totius orationis et idem stilus). – in einem rauhen T. jmd. anreden, aspere compellare alqm: in einem sanften T. jmd. tadeln, molli brachio alqm obiurgare: in einem hohen T. reden, einen hohen T. führen, magnifice loqui: in einem trotzigen, übermütigen T. reden, superbe loqui; superbo uti sermone: in einem ruhigen T. reden, summisse loqui: in einem ernsten T. mit jmd. reden, severe sermonem conferre cum alqo: indem er dieses im T. des Vorwurfs äußerte, haec accusans: einen andern T. annehmen (gegen jmd.), allocutionem vertere, personam mutare (zus.): Antipater stimmte (schlug) einen etwas zu starken (vollen) T. an (in der Darstellung), Antipater paulo inflavit vehementius. – b) Art u. Weise sich zu kleiden, zu benehmen: mos. – ein guter T., elegantia (bes. in bezug auf das Äußere); urbanitas (bes. in bezug auf das höfliche Benehmen): ein Mann von gutem T., homo elegans od. urbanus: Leute von großem T., lautissimi: ein stolzer T., superbia; mores superbi: ein gemeiner T., mores rustici: etw. zum T. machen, alqd in mores recipere: T. sein, in more esse; moris esse: den Ton angeben in etwas, alcis rei ducem ac principem esse: sie geben den T. an, illi quicquid faciunt praecipere videntur: nicht mit in den schlechten T. der übrigen einstimmen, ab reliquorum malis moribus dissentire. – c) die Färbung eines Gemäldes: color.
-
9 Stutzer
Stutzer, homo elegans od. elegantior (der in seiner Kleidung etc. wählerisch ist). – bellus homunculus (ein nettes Kerlchen).
-
10 elegantes
ēlĕgans (in some MSS. eligans; cf. Beier Cic. Orr. Fragmm. p. 105), antis, adj. [prob. collat. form of eligens, from eligo, Cic. N. D. 2, 28, 72].I.In the ante-class. period in a bad sense, luxurious, effeminate, fastidious, nice: elegans homo non dicebatur cum laude;II. A.sed id fere verbum ad aetatem M. Catonis vitii, non laudis fuit... ex quibus verbis (Catonis) apparet, elegantem dictum antiquitus non ab ingenii elegantia, sed qui nimis lecto amoenoque cultu victuque esset, etc.,
Gell. 11, 2, 1; cf. Non. 465, 11 sq.:heia, ut elegans est!
how choice! how nice! Ter. Heaut. 5, 5, 19 Ruhnk.; cf. id. Eun. 3, 1, 18; 3, 5, 18 (but not in Plaut. Trin. 2, 1, 14, v. Ritschl ad h. l.).—Of persons: tu festivus, tu elegans, tu solus urbanus, quem decet muliebris ornatus, etc., Cic. Clod. et Cur. 5, p. 105, ed. Beier; cf. (with mundus) id. Fin. 2, 8, 23; (with splendidus) Nep. Att. 13, 5;B.and opp. parcus,
Cic. Brut. 40, 148; id. Or. 25, 83:auctor,
Vell. 1, 13:mulier (Phryne—with formosa),
Val. Max. 4, 3, 3 ext.:intelligo te hominem in omni judicio elegantissimum,
Cic. Fam. 7, 23 et saep.:scriptor,
id. Brut. 9; 16, 63; 68, 239; Quint. 10, 1, 78 al.; cf. in the comp.: quis verbis aut ornatior aut elegantior (sc. Caesare)? Cic. ap. Suet. Caes. 55; in the sup.:poëta,
Nep. Att. 12, 4:elegans et concinnus (pictor),
Plin. 35, 10, 36, § 111.—As subst.: ēlĕgantes, ium, m., fine gentlemen, city people (opp. agrestes), Col. 7, 2, 1.—Of things:nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13; cf. (with decorum) Cic. Div. 1, 30:a necessariis artificiis ad elegantiora defluximus,
id. Tusc. 1, 25, 62; cf. Liv. 44, 9:artes elegantes et ingenuae,
Cic. Fin. 3, 2:temperamentum,
Tac. A. 11, 4:color,
Plin. 15, 8, 8, § 34 et saep.:perspicitis, hoc genus (jocandi) quam sit facetum, quam elegans, quam oratorium,
Cic. de Or. 2, 59, 241; cf. id. Off. 1, 29, 104; id. Brut. 85; Quint. 6, 3, 39; 10, 1, 65 al.— Comp.:ego autem a te elegantiora desidero,
Cic. Fin. 4, 10; and sup.:epistola,
id. Att. 16, 13 a.; cf.:scripta Terentii,
Quint. 10, 1, 99: utrum sit elegantius, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 18:solum,
Plin. 14, 4, 5, § 50. —Hence, adv.: ēlĕganter, with correct choice, tastefully, neatly, finely, gracefully, elegantly:lautiores eleganter accepti,
Cic. Att. 13, 52, 2:quiete et pure atque eleganter acta aetas,
id. de Sen. 5; cf.:acta vita,
Liv. 35, 31:herba foliis rotundis eleganter vestita,
Plin. 25, 5, 19, § 43 et saep.— Comp.:psallere et saltare,
Sall. C. 24, 2:quid enim facere potuit elegantius ad hominum existimationem?
Cic. Div. in Caecil. 17:elegantius aut justius fieri,
id. Fam. 3, 8, 2:facturos si, etc.,
Liv. 37, 1:neminem elegantius loca cepisse,
more fitly, judiciously, Liv. 35, 14:causam accurate eleganterque dicere,
Cic. Brut. 22, 86;so of speech,
id. Fam. 5, 13, 3; id. Tusc. 2, 3; Quint. 6, 3, 102; 8, 2, 21 al.; cf. in the sup., Cic. Brut. 72, 252; Quint. 11, 1, 74. -
11 Geschmack
[1088] Geschmack, I) objektiv, A) eig., als Eigenschaft der Dinge: sapor. – einen angenehmen G. haben, iucundo sapore esse; iucunde sapere: einen fremden G. annehmen, alieno sapore infici. – B) uneig., z.B. ein guter G., elegantia (z.B. in einem Gedichte): der schlechte G., insulsitas (z.B. villae). – II) subjektiv, A) eig., das Vermögen zu schmecken: gustatus. – B) uneig., 1) Vorgeschmack, Pröbchen: gustus (s. Sen. ep. 114, 18: gustum tibi dare volui, d. i. ich wollte dir nur einen G. [ein Pröbchen] von der Schreibart des Sallust geben). – 2) das Gefühl des Schönen u. das damit verbundene Wohlgefallen oder das damit verbundene Vermögen, das Schöne u. Häßliche zu beurteilen: a) übh.: sensus, für etw., alcis rei (das Wahrnehmen durch die Sinne). – stomachus (eig. der Magen; dann wie das deutsche Magen = Geschmack in bezug auf Dinge des Begehrens, z.B. non rationem [Gründe], sed stomachum tibi narro). – voluntas alcis rei (die Neigung zu etc., der Sinn für etc., z.B. recti generis, für das Klassische in der Kunst). – ingenium (die angeborene Geistesrichtung, z.B. malum et inconstans). – elegantia (die Feinheit, der Sinn für das Feine u. Schöne, sofern es sich nach außen zeigt). – venustas (die Anmut, der Liebreiz, der sich bei jmd. zeigt). – iudicium (das Urteil in Sachen des Geschmacks, wenn er auf den Augen od. auf dem Gehör beruht, mit dem Zus. oculorum, aurium). – intellegentia (die tiefe Einsicht bei Sachen des Geschmacks, der Kunstverstand). – auch aures u. verb. aures et iudicium alcis (das auf dem Gehör beruhende Urteil, z.B. alcis od. temporis auribus accommodatus: u. auribus et iudicio alcis obtemperare [sich richten]). – ein guter, richtiger, seiner G., elegantia (im allg.); elegans od. subtile od. exquisitum od. politum iudicium (seines Urteil); iudicium intellegens (Kennerurteil): gebildeter, geläuterter, reiner G., exculta quaedam elegantia; urbanitas (in Rede u. Benehmen); tritae aures. teretes aures intellegensque iudicium (im Urteil durchs Gehör): gesunder G., sanitas: ein unsicherer G., iudicium minus firmum. – ein Mann von seinem G., homo politus od. elegans; homo intellegens (ein Kunstverständiger): ein Mann von feinstem G., homo iudicii elegantissimi. – ein Mann ohne G., homo exiguum sapiens: homo sine iudicio; homo parum elegans. – Mangel an G., s. Geschmacklosigkeit. – den G. bilden, elegantiam excolere; iudicium acuere, exacuere (das Urteil schärfen). – G. an etw. finden, gewinnen, einer Sache G. abgewinnen, in alqa re sensum habere (Sinn haben für etw.); alqā re delectari (von etw. sich angezogen fühlen): keinen G. an etwas finden oder gewinnen können, einer Sache keinen G. abgewinnen können, abhorrere ab alqa re; suo sensu non gustare alqd. – G. an etwas bekommen, alcis rei sensu quodam imbui. – wenig G. haben, exiguum sapere einen guten G. haben, recte sapere. – mit G., scite (fein, elegant, z.B. convivium exornare); commode (dem Maße des Gegenstandes angemessen, z.B. saltare); scienter (mit Einsicht, kunstverständig, [1089] z.B. tibiis cantare); manu eleganti (mit geschmackvoller Hand, z.B. effingere scaenam). – nach meinem G., quantum ego sapio; quantum equidem iudicare possum; meo iudicio (z.B. hoc rectius est), – b) die auf Empfindung des Schönen begründete Art zu denken u. zu handeln: ratio (z.B. ratio falsa, Ggstz. veritas). – ingenium (eigentümliche intellektuelle Beschaffenheit). – ritus. mos (herkömmliche Art, Sitte). – im griechischen G., more Graeco: im neuen G., novo ritu.
-
12 Magnus
1.magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:I.magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.B.the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—Esp.1.Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:2.maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:populus,
Verg. A. 1, 148.—Rarely of time, for longus, multus:3.interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:II.magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.Trop.A.In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):B.vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):virtus,
Caes. B. G. 2, 15:infamia,
Cic. Fam. 1, 1:eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—In partic.1.Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:2.jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:3.magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:celebrare,
id. ib. 13, 8:nuntiare,
id. H. 3, 38:credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):A.magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—B.In gen.1.With no qualifying words.a.With the addition of the second term of the comparison.(α).With verbs:(β).quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):(γ).umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—With pronn.:(δ).quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:b.neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —Without the addition of the second term.(α).With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):(β).sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:magis metuant,
id. Mil. 5, 44:tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):(γ).magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—With pronn.:(δ).ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:2.ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:magis anxius,
Ov. M. 1, 182:hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—Strengthened.a.By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:b.qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:3.cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—Pleon.a.With potius (anteclass.):b.magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;C.his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —In partic.: non (neque) magis quam.1.To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:2.domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:3.deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:4.sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:A.alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.Lit.1.Alone.a.With a verb:b.haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—With an adj.:c.res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —With numerals, at most:d.puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—With an adv.:2.ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):3.qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:4.tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):5.hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf., in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:B.hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—Transf.1.Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:2.quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:2.scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius. -
13 magnus
1.magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:I.magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.B.the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—Esp.1.Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:2.maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:populus,
Verg. A. 1, 148.—Rarely of time, for longus, multus:3.interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:II.magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.Trop.A.In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):B.vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):virtus,
Caes. B. G. 2, 15:infamia,
Cic. Fam. 1, 1:eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—In partic.1.Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:2.jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:3.magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:celebrare,
id. ib. 13, 8:nuntiare,
id. H. 3, 38:credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):A.magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—B.In gen.1.With no qualifying words.a.With the addition of the second term of the comparison.(α).With verbs:(β).quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):(γ).umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—With pronn.:(δ).quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:b.neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —Without the addition of the second term.(α).With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):(β).sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:magis metuant,
id. Mil. 5, 44:tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):(γ).magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—With pronn.:(δ).ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:2.ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:magis anxius,
Ov. M. 1, 182:hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—Strengthened.a.By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:b.qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:3.cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—Pleon.a.With potius (anteclass.):b.magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;C.his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —In partic.: non (neque) magis quam.1.To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:2.domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:3.deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:4.sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:A.alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.Lit.1.Alone.a.With a verb:b.haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—With an adj.:c.res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —With numerals, at most:d.puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—With an adv.:2.ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):3.qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:4.tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):5.hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf., in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:B.hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—Transf.1.Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:2.quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:2.scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius. -
14 majores
1.magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:I.magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.B.the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—Esp.1.Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:2.maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:populus,
Verg. A. 1, 148.—Rarely of time, for longus, multus:3.interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:II.magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.Trop.A.In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):B.vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):virtus,
Caes. B. G. 2, 15:infamia,
Cic. Fam. 1, 1:eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—In partic.1.Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:2.jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:3.magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:celebrare,
id. ib. 13, 8:nuntiare,
id. H. 3, 38:credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):A.magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—B.In gen.1.With no qualifying words.a.With the addition of the second term of the comparison.(α).With verbs:(β).quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):(γ).umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—With pronn.:(δ).quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:b.neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —Without the addition of the second term.(α).With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):(β).sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:magis metuant,
id. Mil. 5, 44:tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):(γ).magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—With pronn.:(δ).ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:2.ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:magis anxius,
Ov. M. 1, 182:hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—Strengthened.a.By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:b.qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:3.cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—Pleon.a.With potius (anteclass.):b.magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;C.his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —In partic.: non (neque) magis quam.1.To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:2.domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:3.deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:4.sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:A.alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.Lit.1.Alone.a.With a verb:b.haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—With an adj.:c.res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —With numerals, at most:d.puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—With an adv.:2.ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):3.qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:4.tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):5.hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf., in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:B.hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—Transf.1.Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:2.quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:2.scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius. -
15 maxume
1.magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:I.magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.B.the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—Esp.1.Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:2.maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:populus,
Verg. A. 1, 148.—Rarely of time, for longus, multus:3.interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:II.magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.Trop.A.In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):B.vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):virtus,
Caes. B. G. 2, 15:infamia,
Cic. Fam. 1, 1:eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—In partic.1.Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:2.jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:3.magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:celebrare,
id. ib. 13, 8:nuntiare,
id. H. 3, 38:credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):A.magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—B.In gen.1.With no qualifying words.a.With the addition of the second term of the comparison.(α).With verbs:(β).quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):(γ).umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—With pronn.:(δ).quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:b.neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —Without the addition of the second term.(α).With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):(β).sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:magis metuant,
id. Mil. 5, 44:tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):(γ).magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—With pronn.:(δ).ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:2.ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:magis anxius,
Ov. M. 1, 182:hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—Strengthened.a.By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:b.qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:3.cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—Pleon.a.With potius (anteclass.):b.magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;C.his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —In partic.: non (neque) magis quam.1.To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:2.domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:3.deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:4.sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:A.alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.Lit.1.Alone.a.With a verb:b.haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—With an adj.:c.res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —With numerals, at most:d.puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—With an adv.:2.ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):3.qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:4.tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):5.hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf., in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:B.hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—Transf.1.Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:2.quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:2.scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius. -
16 maxumus
1.magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:I.magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.B.the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—Esp.1.Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:2.maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:populus,
Verg. A. 1, 148.—Rarely of time, for longus, multus:3.interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:II.magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.Trop.A.In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):B.vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):virtus,
Caes. B. G. 2, 15:infamia,
Cic. Fam. 1, 1:eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—In partic.1.Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:2.jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:3.magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:celebrare,
id. ib. 13, 8:nuntiare,
id. H. 3, 38:credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):A.magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—B.In gen.1.With no qualifying words.a.With the addition of the second term of the comparison.(α).With verbs:(β).quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):(γ).umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—With pronn.:(δ).quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:b.neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —Without the addition of the second term.(α).With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):(β).sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:magis metuant,
id. Mil. 5, 44:tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):(γ).magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—With pronn.:(δ).ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:2.ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:magis anxius,
Ov. M. 1, 182:hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—Strengthened.a.By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:b.qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:3.cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—Pleon.a.With potius (anteclass.):b.magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;C.his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —In partic.: non (neque) magis quam.1.To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:2.domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:3.deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:4.sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:A.alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.Lit.1.Alone.a.With a verb:b.haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—With an adj.:c.res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —With numerals, at most:d.puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—With an adv.:2.ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):3.qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:4.tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):5.hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf., in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:B.hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—Transf.1.Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:2.quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:2.scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius. -
17 ut
ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].I.As adv. of manner.A. 1.In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:2.salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):3.ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—In dependent questions.(α).With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:(β).hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —With subj. (class.):B.nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—Relative adverb of manner = eo modo quo, as.1.Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):2.ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;3.ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):4.gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—Causal, as, = prout, pro eo ut.a.Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:b.atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:c.hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):d.non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:C.perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):II.in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.Conj.A.Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.1.In gen.(α).With sic as correlative:(β).haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—With ita as correlative:(γ).ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—With other correlatives:(δ).in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;so with item,
id. Or. 60, 202:is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—Without correlative:2.rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—In partic.a.Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.(α).= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:(β).ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—Concessive, = etsi... tamen, although... yet:b.consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—Ita... ut;c.in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—In exemplifications.(α).In gen., as for example, for instance:(β).nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:d.ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—Before an appositive noun, as, the same as, like:e.qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:f.mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:(α).ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,With ita understood:(β).facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —With virtual superlatives:(γ).ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—The superlatives omitted in either clause:(δ).ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—With a comparative in one of the terms:(ε).major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—Without superlative, as, according as:B.de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.1.With perf. indic.a.In gen., as soon as:b.principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—In oblique discourse:c.Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—With primum, when first, as soon as ever:d.atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—Rarely of coincidence in time:e.nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—Ut = ex quo tempore. since:2.ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—With imperf. indic.(α).In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;(β).deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—Of repeated past actions, whenever:3.ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—With plupf.(α).= postquam (rare):(β).ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—In epistolary style = the Engl. perf.:(γ).litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—Of repeated past actions, whenever:4.ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:C.neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).1.In object clauses.a.In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.(α).After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:(β).malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:(γ).ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—After verbs expressing resolution or agreement to do something:(δ).rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—After verbs of command or prohibition:(ε).imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—Verbs expressing permission:b.atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—In dependent clauses implying an aim or end.(α).After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:(β).ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—Verbs of effecting:(γ).nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—Verbs of obtaining:(δ).Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—Verbs of inducing and compelling:(ε).nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:c.cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:d.rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):2.me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—In subject clauses, with impersonal predicates.a.With a predicate adjective.(α).With the idea of rule, duty, etc.:(β).id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—In clauses expressing result and consequence:(γ).magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):b.concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—With predicate nouns.(α).Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:(β).quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Expressing result and consequence:c.est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—With impersonal verbs.(α).Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:(β).convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—Denoting consequence:(γ).ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—Est, in the meaning fit, or causa est:3.est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.a.With the idea of resolve, etc.:b.vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—Of agreement:c.fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —Of law, rule, etc.:d.praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—Of duty:e.jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —Of purpose, inclination, etc.:f.vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—Of effect, result, etc.:4.fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—In clauses of manner, that, so that.a.With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;b.anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:c.ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—Without antecedents, so that:d.cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—Idiomat. with non.(α).Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:(β).flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;e.rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—Conditional or concessive.(α).Granting that ( for argument's sake):(β).quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—Even if, although:(γ).qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—Provided that:5.ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.a.In gen.:b.quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—Esp., after certain antecedents.(α).After id, for the purpose (ante-class.):(β).id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—After idcirco:(γ).idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—After ideo and eo:(δ).non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—After ad eam rem, ad hoc, in hoc:(ε).ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—After ea mente, hac mente:(ζ).navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—After potius quam:c.potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—Idiomat.(α).With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:(β).ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):(γ).satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—Quam ut after comparatives, too much to:quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2. -
18 utei
ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].I.As adv. of manner.A. 1.In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:2.salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):3.ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—In dependent questions.(α).With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:(β).hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —With subj. (class.):B.nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—Relative adverb of manner = eo modo quo, as.1.Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):2.ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;3.ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):4.gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—Causal, as, = prout, pro eo ut.a.Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:b.atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:c.hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):d.non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:C.perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):II.in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.Conj.A.Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.1.In gen.(α).With sic as correlative:(β).haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—With ita as correlative:(γ).ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—With other correlatives:(δ).in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;so with item,
id. Or. 60, 202:is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—Without correlative:2.rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—In partic.a.Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.(α).= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:(β).ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—Concessive, = etsi... tamen, although... yet:b.consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—Ita... ut;c.in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—In exemplifications.(α).In gen., as for example, for instance:(β).nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:d.ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—Before an appositive noun, as, the same as, like:e.qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:f.mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:(α).ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,With ita understood:(β).facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —With virtual superlatives:(γ).ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—The superlatives omitted in either clause:(δ).ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—With a comparative in one of the terms:(ε).major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—Without superlative, as, according as:B.de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.1.With perf. indic.a.In gen., as soon as:b.principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—In oblique discourse:c.Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—With primum, when first, as soon as ever:d.atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—Rarely of coincidence in time:e.nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—Ut = ex quo tempore. since:2.ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—With imperf. indic.(α).In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;(β).deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—Of repeated past actions, whenever:3.ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—With plupf.(α).= postquam (rare):(β).ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—In epistolary style = the Engl. perf.:(γ).litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—Of repeated past actions, whenever:4.ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:C.neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).1.In object clauses.a.In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.(α).After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:(β).malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:(γ).ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—After verbs expressing resolution or agreement to do something:(δ).rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—After verbs of command or prohibition:(ε).imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—Verbs expressing permission:b.atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—In dependent clauses implying an aim or end.(α).After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:(β).ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—Verbs of effecting:(γ).nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—Verbs of obtaining:(δ).Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—Verbs of inducing and compelling:(ε).nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:c.cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:d.rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):2.me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—In subject clauses, with impersonal predicates.a.With a predicate adjective.(α).With the idea of rule, duty, etc.:(β).id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—In clauses expressing result and consequence:(γ).magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):b.concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—With predicate nouns.(α).Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:(β).quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Expressing result and consequence:c.est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—With impersonal verbs.(α).Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:(β).convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—Denoting consequence:(γ).ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—Est, in the meaning fit, or causa est:3.est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.a.With the idea of resolve, etc.:b.vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—Of agreement:c.fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —Of law, rule, etc.:d.praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—Of duty:e.jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —Of purpose, inclination, etc.:f.vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—Of effect, result, etc.:4.fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—In clauses of manner, that, so that.a.With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;b.anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:c.ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—Without antecedents, so that:d.cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—Idiomat. with non.(α).Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:(β).flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;e.rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—Conditional or concessive.(α).Granting that ( for argument's sake):(β).quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—Even if, although:(γ).qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—Provided that:5.ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.a.In gen.:b.quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—Esp., after certain antecedents.(α).After id, for the purpose (ante-class.):(β).id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—After idcirco:(γ).idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—After ideo and eo:(δ).non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—After ad eam rem, ad hoc, in hoc:(ε).ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—After ea mente, hac mente:(ζ).navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—After potius quam:c.potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—Idiomat.(α).With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:(β).ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):(γ).satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—Quam ut after comparatives, too much to:quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2. -
19 fein
fein, I) eig.: a) übh.: subtilis (sein gewebt, gemacht, nicht grob, Ggstz. crassus, z.B. filum, corium, farina, sucus: u. acies gladii). – tenuis (dünn, nicht dick, Ggstz. crassus, z.B. lana, acus, vestis: u. pluvia). – exilis (schwach, nicht stark, mehr als Tadel, bes. von der Stimme). – sehr s., auch pertenuis (z.B. sonus). – b) geläutert: purus (z.B. aurum, argentum). – II) übtr.: 1) übh.: a) von sehr guter Beschaffenheit: primae notae (von der ersten Sorte, z.B. vinum). – bonus (gut, von guter Sorte, z.B. oleum). – b) von gutem äußern Ansehen, artig, hübsch: bellus. – c) von sehr gutem Benehmen etc., artig, wohlanständig: politus (geistig verfeinert, gebildet). – elegans (gewählt, geschmackvoll). – urbanus (sein u. gewandt im Benehmen, wie ein Städter). – liberalis (eines Freien würdig). – lepidus (artig, gefällig und einnehmend in Rede, Scherz u. dgl.). – ein Mann von s. Bildung, homo politus: ein Mann ohne alle s. Bildung, homo politioris humanitatis expers. – Adv.polite; eleganter. – 2) scharf in bezug auf die äußern Sinne und auf den Verstand: a) im guten Sinne: subtilis (sein unterscheidend, scharfsinnig, z.B. Denker, Beurteiler, [881] Gedanke etc.). – elegans (mit Wahl und Geschmack verfahrend). – ein s. Ohr, aures elegantes, eruditae, teretes: s. Dialektik, disserendi subtilitas od. elegantia: ein s. (sein unterscheidendes) Urteil, subtile iudicium: ein sehr s. Urteil besitzen, iudicio eruditissimum esse. – ein s. Unterschied, discrimen tenue. – Adv.subtiliter; eleganter. – b) im üblen Sinne, listig, schlau: callidus. – versutus (verschlagen). – Adv.callide; versute.
-
20 elegant
elegant, elegans (sein, geschmackvoll im Äußern). – urbanus (sein in der Lebensart, manierlich etc.). – lautus (glänzend, vornehm in der Lebensart; dah. el. Leute, die el. Welt, lauti od. lautissimi). – bellus. comptus (nett). – nitidus. nitens (schmuck [Ggstz. horridus], sowohl im Äußern, z.B. femina; als im Ausdruck, z.B. [727] oratio). – polītus (geglättet, gefeilt im Ausdruck, z.B. oratio). – ein el. Herrchen (ein Elegant), homo nitidus; bellus homunculus; homo totus de capsula (wie aus dem Lädchen). – Elegant, ein, s. elegant. – Eleganz, elegantia (Feinheit, Geschmack im Äußern). – urbanitas (Manierlichkeit). – cultus amoenior, im Zshg. bl. cultus (E. in der Kleidung). – nitor (die Nettigkeit der Schreibart). – der E. huldigen, cultui studere.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Caenorhabditis elegans — Taxobox image width = 300px image caption = An adult hermaphrodite C. elegans worm regnum = Animalia phylum = Nematoda classis = Secernentea ordo = Rhabditida familia = Rhabditidae genus = Caenorhabditis species = C. elegans binomial =… … Wikipedia
Modenarr — „Junger Stutzer“ im 15. Jahrhundert Als Modenarr, altertümlich auch „Stutzer“ oder „Geck“, wird ein Mensch bezeichnet, der mit übertriebener, affektiert wirkender Eleganz Aufmerksamkeit zu erheischen sucht. Inhaltsverzeichnis … Deutsch Wikipedia
MicroRNA — The stem loop secondary structure of a pre microRNA from Brassica oleracea. A microRNA (abbreviated miRNA) is a short ribonucleic acid (RNA) molecule found in eukaryotic cells. A microRNA molecule has very few nucleotides (an average of 22)… … Wikipedia
Genoma humano — El genoma humano es el genoma del Homo sapiens, es decir, la secuencia de ADN contenida en 23 pares de cromosomas en el núcleo de cada célula humana diploide. De los 23 pares, 22 son cromosomas autosómicos y un par determinante del sexo (dos… … Wikipedia Español
Altern — Die Zeit befiehlt dem Alter, die Schönheit zu zerstören, Ölgemälde von Pompeo Batoni aus dem Jahr 1746 … Deutsch Wikipedia
РНК-интерференция — Доставка малых РНК, содержащих шпильки, при помощи вектора на основе лентивируса и механизм РНК интерференции в клетках млекопитающих РНК интерференция (а … Википедия
List of Latin and Greek words commonly used in systematic names — Contents 1 List of words 1.1 A 1.2 B 1.3 C … Wikipedia
Максимальная продолжительность жизни — Максимальная продолжительность жизни согласно классическому определению, максимальная возможная продолжительность жизни представителей определённой группы организмов. В связи со сложностью определения, на практике, это максимальная… … Википедия
Model organism — Escherichia coli is a gram negative prokaryotic model organism … Wikipedia
Erbinformation — Als Genom oder auch Erbgut eines Lebewesens wird die Gesamtheit der vererbbaren Informationen einer Zelle bezeichnet, die als Desoxyribonukleinsäure (DNA) vorliegt. Einige Viren nutzen statt DNA RNA als Speichermedium. Das Genom enthält die… … Deutsch Wikipedia
Erbmaterial — Als Genom oder auch Erbgut eines Lebewesens wird die Gesamtheit der vererbbaren Informationen einer Zelle bezeichnet, die als Desoxyribonukleinsäure (DNA) vorliegt. Einige Viren nutzen statt DNA RNA als Speichermedium. Das Genom enthält die… … Deutsch Wikipedia
