Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

gram

  • 1 gramði

    from gremja.

    Íslensk-ensk orðabók > gramði

  • 2 gram-fullr

    adj. dire, Art. 109.

    Íslensk-ensk orðabók > gram-fullr

  • 3 gram-ligr

    adj. vexatious, Hom. 143.

    Íslensk-ensk orðabók > gram-ligr

  • 4 gramm

    Íslensk-ensk orðabók > gramm

  • 5 GRÁR

    * * *
    (grá, grátt), a.
    1) grey (í grám kyrtli); g. fyrir hærum, grey-haired; grátt silfr, bad silver;
    2) spiteful, malicious; þó at í brjósti grátt búi, although bearing malice in the heart.
    * * *
    adj., contr. acc. grán, dat. grám, etc. [A. S. græg; Engl. gray or grey; O. H. G. graw; Germ. grau; Dan. graa; Swed. grå]:—grey; grám vaðmálum, Fms. i. 118; í grám kyrtli, Ísl. ii. 218; gjalda rauðan belg fyrir grán, Nj. 141; grár fyrir hærum, grey, hoary, Fms. vi. 95, Fas. ii. 557; grár fyrir járnum, mailed in grey steel, of armour, Mag. 98: grá þoka, grey fog: of silver, grátt silfr, grey, false silver, opp. to skírt (true) silver, whence the phrase, elda grátt silfr, to play bad tricks.
    II. metaph. spiteful, Bjarn. 3; þó at í brjósti grátt búi, although bearing malice in the heart, Str.; cp. grá-lyndr, as also grá-beinn, grá-dýri, of the wolf: neut. grátt, basely, Ísl. ii. 467.

    Íslensk-ensk orðabók > GRÁR

  • 6 GRAMR

    I)
    a. wroth, angry (gramr e-m).
    (-s, -ir), m. king, warrior.
    * * *
    adj. [mid. H. G. gram; Dan. gram; gramr and grimmr (q. v.) are kindred words from a lost strong verb, grimman, gramm]:—wrath, esp. of the gods, in the heathen oath formula, sé mér goð holl ef ek satt segi, gröm ef ek lýg, whence the Christian, Guð sé mér hollr ef ek satt segi, gramr ef ek lýg, N. G. L. ii. 397, 398, (cp. the Engl. so help me God); goð gramt, Grág. i. 357: esp. in poetry, gramr er yðr Óðinn, Fas. i. 501; mér skyli Freyr gramr, Fs. 95; Dönum vóru goð gröm, Fms. vi. 385.
    II. gramir or gröm, n. pl. used as subst., fiends, demons; deili gröm við þik, Hkv. Hund. 1. 40; taki nú allir (allar MS.) gramir við honum! (a curse), Fs. 147; gramir munu taka þik, segir hann, er þú gengr til banans, Mork. 43; farþú nú, þars þik hafi allan gramir, Hbl. (fine); mik taki hár gálgi ok allir gramir ef ek lýg, Fas. i. 214; hence gramendr, f. pl., qs. grama hendr: farið ér í svá gramendr allir! Dropl. 23, (vide tröll, tröllendr); glama með grömum, Hm. 30.
    III. in poetry, gramr means a king, warrior, Edda 104, Hkr. i. 25, Lex. Poët.: name of a mythical sword, Edda.

    Íslensk-ensk orðabók > GRAMR

  • 7 SVEIPA

    * * *
    I)
    (að), v.
    1) to sweep, stroke (hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér); Þ. sveipar öxinni til hans, Th. sweeps at him with the axe; hann sveipaði til sverðinu, he swept round him with the sword;
    2) to swathe, wrap (lét hann s. skipit allt fyrir ofan sjá með grám tjöldum); líkit var sveipat líndúkum, the corpse was wrapped in linen; hann sveipar sik í skikkju sinni, he wrapped himself in his mantle.
    (-tá, -tr), v.
    1) to sweep; hann sveipti af sér flugunni, he swept (drove) the fly away; hárit er sveipt í enninu, his hair curls on the forehead;
    2) to swaddle, wrap, = sveipa (að), (fœddi hón barn ok var þat sveipt klæðum).
    (sveipr, sveip, sveipinn), v.
    1) to cast; sveip sínum hug, he turned his mind;
    2) to wrap, swaddle; kona sveip karl ripti, she swaddled him in linen; eldi sveipinn, encircled by fire; cf. sveipa (að).
    f. kerchief, hood.
    * * *
    ð and að: stray forms of an obsol. strong verb (svípa, sveip) are, pret. sveip, Rm. 18, Vkv. 23, Skv. 3. 13; pres. sveipr (for svípr), 3. 8; part. sveipinn (for svipinn), Fm. 42, Fas. i. 439 (in a verse); [cp. Engl. sweep; a Goth. sweipan may be assumed from midja-sweipans = κατακλυσμός, deluge; A. S. swâpan; Germ. schweben; cp. svipa, sópa]:—to sweep, stroke; hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér, stroked the hair with the hand, Fms. i. 180; sveipar hann þeim saman, Grett. 129 new Ed.; greip hann til hendinni, ok sveipði af sér flugunni, swept the fly away, Edda 70; hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér, Fms. i. 180; hann sveipaði at hendinni dúki þeim er …, Bs. i. 188.
    2. to wrap, swaddle; hann hafði sveipat at sér möttli einum, wrapped himself in a mantle, Stj. 492; lét hann s. (wrap, swathe) skipit allt fyrir ofan sjá með grám tjöldum, Ó. H. 170; hann sveipar sik í skikkju sinni, Sks. 298; þeir fundu barn sveipat líndúk, Fms. i. 112; fæddi hón barn, var þat sveift klæðum, Ó. T. 4; kona sveip ripti, Rm. 18; ok hana Sigurðr sveipr í ripti, Skv, 3. 8; þeir þógu því ok sveipðu þat (the corpse) líndúkum, Fms. v. 29; var kistan sveipð pelli, Ó. H. 229; lét ábóti þá s. líkit, Sturl. iii. 284; lík konungs var sveipað dúkum, Fms. viii. 232; en þær skálar sveip hann útan silfri, Vkv. 23; eldi sveipinn, wrapped in a sheet of fire, Fm. 42, Fas. i. (in a verse).
    II. to sweep, swoop; þeir sveipuðu (v. l. svipuðu) yfir ána, Fms. viii. 170; hann sveipaði til sverðinu, swept round him with the sword, v. 90; hann sveipar öxinni til hans, Fbr. 111 new Ed.; sveip sínum hug, ‘swooped’ turned his mind, Skv. 3. 13.
    2. to be twisted; eitt er lýtið á, hárit er sveipt í enninu, a falling forelock on the forehead, Korm. 18; and the verse, hón kvað hári mínu sveipt í enni, id.
    3. part. sveipandi (= svipandi), swooping, flaming; Cherub með sveipandu sverði, Gen. iii. 24.

    Íslensk-ensk orðabók > SVEIPA

  • 8 tjalda

    * * *
    (að), v.
    1) to pitch a tent (þat var annarr siðr þeira at tjalda aldri á skipum);
    2) to hang with cloth or tapestry (lét Þyri tjalda höllina grám vaðmálum).
    * * *
    að, to pitch a tent, Fms. vi. 181, v. 286, Hkr. iii. 286: on ships, þat var annarr siðr þeirra at tjalda aldri á skipum, Fas. ii. 37; þeir lögðu skip sitt til hafnar, en er þeir höfðu tjaldat ok um búizk, Eg. 37; þeir sá þar fyrir bænum fljóta langskip tjaldat, 88, Hkr. ii. 43; er þeir höfðu tjaldat ok fest skip sitt, Fms. vii. 314; þeir höfðu tjaldat yfir skipi sínu, Eg. 121: vagn tjaldaðan, a tilted or covered wagon, Hkr. i. 70; tjalda klæðum of kistu, Bs. i. In places of annual popular meetings such as the Icel. Alþing, each priest or man of mark had his own búð, viz. four roofless walls, which remained open; and when parliament met, he threw a tent over his booth as a roof, dressing it out as a room with hangings and benches; this was called ‘tjalda búð,’ see Grág. i. 186, and Nj. passim, Ó. H. ch. 133 (for the Faroe), and Mr. Dasent’s Burnt Njal.
    2. of the hangings of a bed; rekkjan var vel tjöldut, Fs. 5; höll tjaldat inum fegrsta borða, Nj. 6; tjalda höllina grám vaðmálum, Fms. i. 118; hann lét t. kirkju borða þeim er hann hafði út haft, Bs. i. 77: of a canopy, tjaldat var um þveran skálann í milli þeirra, 41.

    Íslensk-ensk orðabók > tjalda

  • 9 BAND

    * * *
    n.
    fig., lausn ok band allra vandamála, the decision in all difficult cases;
    2) band, cord (mjótt band);
    3) in pl.:
    a) bonds, fetters (hafa e-n í böndum);
    b) bond, confederacy (ganga í bönd ok eið);
    c) poet., the gods, cf. höpt;
    blóta bönd, to worship the gods;
    * * *
    n. pl. bönd, [binda; Ulf. bandi, f. δεσμός; O. H. G. pfand, whence the mod. Dan. pant; N. H. G. band; Engl. band and bond; Dan. baand.]
    I. prop. in sing. any kind of band; mjótt band, a thin cord, Edda 20, Grág. ii. 119.
    β. a yarn of wool, v. bandvetlingar.
    γ. metaph. a bond, obligation; lausn ok b. allra vandamála, Fms. v. 248, Bs. i. 689.
    II. in pl. also,
    1. bonds, fetters, Lat. vincula; í böndum, in vinculis, Bs. i. 190, Fms. ii. 87, 625. 95: theol., synda bönd, 656 A; líkams bönd, Blas. 40.
    2. a bond, confederacy; ganga í bönd ok eið, to enter into a bond and oath, Band. 22; cp. hjónaband, marriage; handaband, a shaking of hands, etc.
    3. poët. the gods, cp. hapt; of providence ruling and uniting the world, Hkm. 10; banda vé, the temples, Hkr. i. 204; at mun banda, at the will of the gods, 210; vera manu bönd í landi, the gods (i. e. lares tutelares) are present in the land, Bs. i. 10; gram reki bönd af löndum, Eg. (in a verse); blóta bönd, to worship the gods; vinr banda, the friend of the gods; bönd ollu því, the gods ruled it, Haustl.; vide Lex. Poët., all the instances being taken from heathen poems. Egilsson suggests a reference to the imprisoning of the three gods, Odin, Hænir, and Loki, mentioned Edda 72; but bönd is that which binds, not is bound; (band means vinculum not vinctus.)
    4. metric. a kind of intricate intercalary burden (klofastef). This seems to be the meaning in the word Banda-drápa, where the burden consists of five intercalary lines occurring in sets of three verses | Dregr land at mun banda || Eiríkr und sik geira | veðrmildr ok semr hildi || gunnblíðr ok réð síðan | jarl goðvörðu hjarli; but as this metrical term is nowhere else recorded, the name of the poem may have come from the word ‘banda’ (gen. pl. deorum), Hkr. i. 210 sqq.
    COMPDS: bandadagr, bandamenn, bandaríki, bandaþing.

    Íslensk-ensk orðabók > BAND

  • 10 GNAPA

    (-ta), v.
    * * *
    t, to jut out, stoop forward; hann (the ghost) gnapti innar yfir dyrnar, Grett. 114 A; fjallit sýnisk mjök yfir gnapa öðrum fjöllum, Fms. x. 313; ef hón sæi háska eðr skaða yfir gnapa ( impendere) sínu ríki, 223: to droop with the head, snapa ok gnapa, to be snubbed and droop the head, Hm. 62; gnapir grár jór yfir gram dauðum, Bkv. 6; sköltar gnöpðu, Fms. ii. 259 (in a verse); hann gnapir með hettu, Fas. iii. 494 (in a verse).

    Íslensk-ensk orðabók > GNAPA

  • 11 GREMJA

    * * *
    (grem, gramda, gramit), v. to anger, provoke, exasperate (gremdu eigi goð at þér);
    refl., gremjast e-m, to be angry with.
    * * *
    gramði, [vide gramr; Ulf. gramjan = παροργίζειν; A. S. and Hel. gramian; Dan. græmme; Swed. gräma = to grieve]:—to anger, provoke, esp. the wrath of the gods (God), to offend the gods (by perjury or wickedness); gremðu eigi goð at þér, Ls. 12; sá gremr Guð at sér, Hom. 86, 159; þú hefir gramit at þér Maumet, Karl. 434; ok gremja svá Guð at sér ok alla góða menn, Fms. xi. 364; þú ert her kominn at óleyfi bræðra minna ok gremr svá goð at þér, Fas. ii. 69, else rare; gremr hann konunginn at sér ( vexes the king) með vápna-gangi, Al. 42; hvat gremr þik líf þitt, quid te offendit vita tua, Hom. 12; göra lítið úr gáfum hans, gremja svo mildi skaparans, Bb. 1. 8.
    II. reflex. to get angry, be grieved; en ef þit vildut þat göra, þá munda ek ekki gremjask ykkr, Fms. v. 238; fagna þeirra fagnaði er fögnuð göra Guði, en gráta hina er við hann gremjask ( those who provoke him), D. I. i. 362 (to render the Lat. flere cum flentibus): mod., mér gremsk að sjá það, it grieves me to see it, etc.

    Íslensk-ensk orðabók > GREMJA

  • 12 HAFA

    * * *
    (hefi; hafða, höfðum; hafðr), v.
    1) to have (þeir höfðu sjau skip ok flest stór);
    hafa elda, to keep up a five;
    2) to hold, celebrate (hafa vinaboð, blót, þing);
    3) to keep, retain (rifu þær vefinn í sundr, ok hafði hverr þat er hélt á);
    4) to use (tvau net eru rý, ok hafa eigi höfð verit);
    orð þau sem hann hafði um haft, which he had made use of;
    hafa fagrmæli við e-n, to flatter one;
    hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one;
    hafa tvimæli á e-u, to speak doubtfully of a thing;
    hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words;
    hann var mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in, lawsuits;
    5) to have, hold, maintain;
    hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one;
    hafa hættumikit, to run a great risk;
    hafa heilindi, to have good health;
    6) to bring, carry;
    hafa e-n heim með sér, to bring one home;
    hann hafði lög, út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway;
    hafa sik (to betake oneself) til annara landa;
    7) to take, carry off;
    troll hafi þik, the trolls take thee;
    8) to get, gain, win;
    hann hafði eigi svefn, he got no sleep;
    hefir sá jafnan, er hættir, he wins that ventures;
    hafa gagn, sigr, to gain victor;
    hafa meira hlut, to get the upper hand, gain the day;
    hafa sitt mál, to win one’s suit;
    hafa tafl, to win the game;
    hafa erendi, to do one’s errand, succeed;
    hafa bana, to suffer death, to die;
    hafa sigr, to be worsted;
    hafa góðar viðtökur, to be well received;
    hafa tíðindi af e-m, to get tidings of, or from, one;
    hafa sœmd, óvirðing af e-m, to get honour, disgrace from one;
    with gen., hafa e-s ekki, to fail to catch one (hann kemst á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki);
    ekki munu vér hans hafa at sinni, we shall not catch him at present;
    9) to wear carry (clothes, weapons);
    hann hafði blán kyrtil, he wore a blue kirtle;
    hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand;
    10) to behave, do, or fare, so an so esp. with an adv.;
    hafa vel, illa, vetr, to behave (do) well, badly, be worse;
    hafa sik vel, to behave;
    11) with infin., hafa at varðveita, to have in keeping at selja, to have on sale;
    lög hafið þér at mæla, you are right;
    12) hafa e-n nær e-u, to expose one to (þú hafðir svá nær haft oss úfœru);
    hafa nær e-u, to come near to, esp. impers.;
    nær hafði okkr nú, it was a narrow escape;
    svá nær hafði hausinum, at, the shot so nearly touched the head, that;
    ok er nær hafði, skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of flloating;
    13) as an auxiliary verb, in the earliest time with the pp. of transitive verbs in acc.;
    hefir þú hamar um fólginn, hast thou hidden the hammer?;
    ek hefi sendan mann, I have sent a man;
    later with indecl. neut. pp.;
    hefir þú eigi sét mik, hast thou not seen me?;
    14) with preps.:
    hafa e-t at, to do, act;
    hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely;
    absol., viltu þess freista, ok vita hvat at hafi, wilt thou try and see what happens?;
    hafa e-t at hlífiskildi (skotspœni), to use as a shield (as a target);
    hafa e-n háði, hlátri, to mock, laugh at;
    hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of;
    hafa sakir á e-n have charges against one;
    hafa á rás, to take to one’s heels, run off;
    hafa e-t fram, to produce (vápn þorgils vóru fram höfð); to carry out, hold forth;
    hafa mál fram, to proceed with a suit;
    var um búit, ekki fram haft, all was made ready but nothing done;
    hafa e-t frammi, í frammi, to use, make use of (hafa í frammi kúgan);
    ok öll lögmæt skil frammi hafa, and discharge all on official duties;
    hafa e-t fyrir satt, to hold for true;
    eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed for that, it is a false charge;
    hafa e-n fyrir sökum um e-t, to charge one with;
    hafa í hótum við e-n, to threaten one;
    hafa e-t með höndum, to have in hand;
    höfum eiai sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands;
    hafa ór við e-n, to behave so and so towards one (hefir þú illa ór haft við mik);
    hafa e-t til e-s to use for (höfðu þeir til varnar skot ok spjót); to be a reason or ground for;
    vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sézt, we believe the foundation of the story is that men have been seen there;
    hafa mikit (lítit) til síns máls, to have much (little) in support of one’s case;
    hafa e-t til, to have at hand, possess;
    orð þau, sem hann hafði um haft, the words which he had used;
    keisari hafði fátt um, did not say much;
    hafa e-n undir, to get one under, subdue one;
    hafa e-t uppi, to take (heave) up (hafa uppi fœri, net);
    Skarpheðinn hafði uppi øxina, S. heaved up the axe;
    hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel;
    hafa uppi tafl, to play at a game;
    hafa e-n uppi, to bring one to light;
    hafa uppi rœður, to begin a discussion;
    hafa e-t úti, to have done, finished (hafa úti sitt dagsverk);
    hafa við e-m, to be a match for one;
    hafa sik við, to exert oneself;
    hafa mikit (lítit) við, to make a great (little) display;
    hann söng messu ok bafði mikit við, and made much of it;
    hann bad jarl leita, bann hafði lítit við þat, he did it lightly;
    haf ekki slíkt við, do not say so;
    haf þú lítit við at eggja sonu þina, refrain from egging on thy sons;
    15) refl., hafast.
    * * *
    pret. hafði; subj. hefði; pres. sing. hefi (less correctly hefir), hefir, hefir; plur. höfum, hafit, hafa: the mod. pres. sing. is monosyllabic hefr or hefur, and is used so in rhymes—andvara engan hefur | … við glys heims gálaus sefur, Pass. 15. 6, but in print the true old form hefir is still retained; the monosyllabic present is used even by old writers in the 1st pers. before the personal or negative suffix, e. g. hef-k and hef-k-a ek for hefi-g and hefig-a ek, see e. g. Grág. (Kb.) 79, 82, in the old oath formula, hef-k eigi, Hallfred; hef ek, Fms. iii. 10 (in a verse); but not so in 3rd pers., e. g. hefir-a or hefir-at, Grág. l. c.: imperat. haf, hafðu: part. pass. hafðr, neut. haft;—hafat is an απ. λεγ., Vsp. 16, and is prob. qs. hafit from hefja, to heave, lift: [Ulf. haban; A. S. habban; Engl. have; Hel. hebben; Germ. haben; Dutch hebben; Dan. have, Swed. hafva: it is curious the Lat. form habere retains the consonant unchanged, cp. the Romance forms, Ital. avere, Fr. avoir, Span. haber, etc. ☞ Hafa is a weak verb, and thus distinguished from hefja (to lift, begin), which is a strong verb, answering to Lat. capere, incipere; but in sundry cases, as will be seen below, it passes into the sense of this latter word; as also in some instances into that of another lost strong verb, hafa, hóf, to behave, and hœfa, to hit]:—to have.
    A. To have; hann hafði með sér ekki meira lið, Fms. i. 39; hafði hverr hirð um sik, 52; höfðu þeir áttján skip, viii. 42; Sverrir hafði tvau hundrað manna, … þeir höfðu annan samnað á landi, 328; hann hafði mikit lið ok frítt, x. 36; þeir höfðu sjau skip ok flest stór, 102; hafa fjölmennar setur, Eb. 22; hann hafði menn sína í síldveri, Eg. 42; mun ek naut hafa þar sem mér þykkir hagi beztr, 716.
    II. to hold:
    1. to keep, celebrate; hafa ok halda, Dipl. i. 6; hafa átrúnað, 10; hafa dóma, 12; hafa blót, Fms. iv. 254; hafa vina-veizlu, id.; hafa vina-boð, Nj. 2; hafa Jóla-boð, Eg. 516; hafa þing, Fms. ix. 449; hafa haust-boð, Gísl. 27; hafa drykkju, Eb. 154; hafa leik, Fms. x. 201, passim.
    2. to hold, observe; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; skal þat hafa, er stendr …, Grág. i. 7; skal þat allt hafa er finsk á skrá þeirri …, id.; en hvatki es mis-sagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat (to keep, hold to be true) es sannara reynisk, Íb. 3; ok hafða ek (I kept, selected) þat ór hvárri er framarr greindi, Landn. 320, v. l.
    3. to hold, keep, retain; ef hann vill hafa hann til fardaga, Grág. i. 155; skal búandinn hafa hann hálfan mánuð, 154; ok hafði hvárr þat er hélt á, Nj. 279; hitt skal hafa er um fram er, Rb. 56; kasta í burt þrjátigi ok haf þat sem eptir verðr, 494.
    4. to hold an office; hafa lögsögu, to hold the office of lögsaga, Íb. passim; hafa jarldóm, konungdóm, passim; þat höfðu haft at fornu Dana-konungar, Eg. 267; þér berit konunga-nöfn svá sem fyrr hafa haft ( have had) forfeðr yðrir, en hafit lítið af ríki, Fms. i. 52; hafa ríki, to reign, Hkr. pref.
    5. phrases, hafa elda, to keep a fire, cook, Fms. xi. 129; hafa fjárgæzlu, to tend sheep, Eg. 740; hafa embætti með höndum, Stj. 204; hafa gæzlur á e-u, Fms. ix. 313; hafa … vetr, to have so many winters, be of such an age (cp. Fr. avoir … ans), Íb. 15; margir höfðu lítið fátt þúsund ára, Ver. 7: hafa vörn í máli, Nj. 93; hafa e-t með höndum, to have in hand, Fms. viii. 280, ix. 239; hafa e-t á höndum, Grág. i. 38; hafa fyrir satt, to hold for true, Fms. xi. 10; hafa við orð, to intimate, suggest, Nj. 160; hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of, Fas. i. 318.
    6. with prepp. or infin.,
    α. with prep.; hafa til, to have, possess; ef annarr þeirra hefir til enn annarr eigi, þá er sá skyldr til at fá honum er til hefir, Grág. i. 33; ef annarr hefir til …, id.; þér ætlið at ek muna eigi afl til hafa, Ld. 28.
    β. with infin.; hafa at varðveita, to have in keeping, Eg. 500; lög hafit þér at mæla, you have the law on your tongue, i. e. you are right, Nj. 101; hörð tíðindi hefi ek at segja þér, 64; sá er gripinn hefir at halda, Grág. i. 438; hafa at selja, to have on sale, Ld. 28.
    III. to use; var haft til þess sker eitt, Eb. 12; þá höfðu þeir til varnar skot ok spjót, Fms. vii. 193; er þín ráð vóru höfð, that thy advice was taken, Fs. 57; Gríss hafði þessi ráð, Fms. iii. 21; ek vil at þat sé haft er ek legg til, x. 249; þykki mér þú vel hafa ( make good use of) þau tillög er ek legg fyrir þik, xi. 61; til þess alls er jarli þótti skipta, þá hafði hann þessa hluti, 129; tvau ný (net), ok hafa eigi höfð verit ( which have not been used), haf þú ( take) hvárt er þú vilt, Háv. 46; þær vil ek hafa enar nýju, en ek vil ekki hætta til at hafa enar fornu, id.; önnur er ný ok mikil ok hefir ( has) til einskis höfð ( used) verið, id.; buðkr er fyrir húslker er hafðr, Vm. 171; gjalda vápn þau er höfð eru, N. G. L. i. 75; þat hafði hann haft ( used) fyrir skála, Edda 29; þeir vóru hafðir til at festa með hús jafnan, Nj. 118; sá hólmr var hafðr til at …, Fms. i. 218; hann skyldi hafa hinn sama eið, x. 7; orð þau sem hann hafði ( had) um haft ( used), Nj. 56; orð þau er hann hafði ( made use of) í barnskírn, K. Þ. K. 14.
    2. more special phrases; hafa fagrmæli við e-n, to flatter one, Nj. 224; hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one, 223; allmikil fjölkyngi mun vera við höfð áðr svá fái gört, Edda 27; hafa mörg orð um e-t, Ld. 268; hafa tvímæli á e-u, to discuss, doubt, speak diffidently of a thing, Lv. 52; hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words, Nj. 89; hafa nafn Drottins í hégóma, to take the Lord’s name in vain, Fms. i. 310; (hann var) mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in lawsuits, Dropl. 8: hafa sik til e-s, to use oneself to a thing, i. e. to do a mean, paltry thing; þeir er til þess vilja hafa sik, at ganga í samkundur manna úboðit, Gþl. 200; ef hann vill sik til þessa hafa, Fms. i. 99: hafa sik við, to exert oneself; skaltú ok verða þik við at hafa um þetta mál, ef þú getr þat af þér fært, Grett. 160: hafa e-n at skotspæni, to use one as a target, Nj. 222; hafa e-n at hlífi-skildi sér, to use one as a shield, 262; hafa e-n at ginningar-fifli, auga-bragði, háði, hlátri, Hm. 133, Nj. 224, passim.
    IV. to have, hold, maintain, of a state or condition; hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one, Sks. 662; hafa vanmátt, to continue sick, Eg. 565; hafa hættu-mikit, to run a great risk, Nj. 149; hafa vitfirring, to be insane, Grág. i. 154; hafa heilindi, to have good health, 26, Hm. 67; hafa burði til e-s, to have the birthright to a thing. Eg. 479; hafa hug, áræði, hyggindi, to have the courage …, Hom. 28; hafa vit ( to know), skyn, greind … á e-u, to have understanding of a thing; hafa gaman, gleði, skemtun, ánægju af e-u, to have interest or pleasure in a thing; hafa leiða, ógeð, andstygð, hatr, óbeit á e-u, to dislike, be disgusted with, hate a thing; hafa elsku, mætr, virðing á e-u, to love, esteeem … a thing; hafa allan hug á e-u, to bend the mind to a thing; hafa grun á e-m, to suspect one; hafa ótta, beyg af e-u, to fear a thing; and in numberless other phrases.
    2. with prepp.:
    α. hafa e-t frammi (fram), to carry out, hold forth; hafa frammi róg, Nj. 166; hafa mál fram, to proceed with a suit, 101; stefnu-för, 78; heitstrengingar, Fms. xi. 103; ok öll lögmælt skil frammi hafa, and discharge all one’s official duties, 232; var um búit en ekki fram haft, all was made ready, but nothing done, viii. 113; beini má varla verða betri en hér er frammi hafðr, xi. 52; hafðú í frammi ( use) kúgan við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215; margir hlutir, þó at hann hafi í frammi, Sks. 276.
    β. hafa mikit, lítið fyrir e-u, to have much, little trouble about a thing; (hence fyrir-höfn, trouble.)
    γ. hafa við e-m (afl or the like understood), to be a match for one, Fms. vii. 170, Lv. 109, Nj. 89, Eg. 474, Anal. 176; hafa mikit, lítið við, to make a great, little display; (hence við-höfn, display, pomp); hann söng messu ok hafði mikit við, he sang mass and made a great thing of it, Nj. 157; þú hefir mikit við, thou makest a great show of it, Boll. 351; hann bað jarl leita, hann hafði lítið við þat, he did it lightly, Nj. 141; haf ekki slíkt við, do not say so, Ld. 182.
    B. To take, carry off, win, wield, [closely akin to Lat. capere]:
    I. to catch, take, esp. in the phrase, hafa ekki e-s, to miss one; hann kemsk á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki, he took to the forest and they missed him, Nj. 130; ekki munu vér hans hafa at sinni, we sha’nt catch him at present, Fms. vi. 278; hafða ek þess vætki vífs, Hm. 101; þeygi ek hana at heldr hefik, 95: in swearing, tröll, herr, gramir hafi þik, the trolls, ghosts, etc. take thee! tröll hafi líf, ef …, Kormak; tröll hafi Trefót allan! Grett. (in a verse); tröll hafi þína vini, tröll hafi hól þitt, Nj.; herr hafi Þóri til slægan, confound the wily Thorir! Fms. vi. 278, v. l. (emended, as the phrase is wrongly explained in Fms. xii. Gloss.); gramir hafi þik! vide gramr.
    II. to carry, carry off, bring; hafði einn hjartað í munni sér, one carried the heart off in his mouth, Nj. 95; hann hafði þat ( brought it) norðan með sér, Eg. 42; hafði Þórólfr heim marga dýrgripi, 4; hann hafði með sér skatt allan, 62; skaltú biðja hennar ok hafa hana heim hingat, Edda 22; fé þat er hann hafði ( had) út haft ( carried from abroad), Gullþ. 13; á fimm hestum höfðu þeir mat, Nj. 74; bókina er hann hafði ( had) út haft, Fms. vii. 156; konungr hafði biskup norðr til Björgynjar með sér, viii. 296; biskup lét hann hafa með sér kirkju-við ok járn-klukku, Landn. 42; hann hafði með sér skulda-lið sitt ok búferli, Eb. 8; hann tók ofan hofit, ok hafði með sér flesta viðu, id.; ok hafa hana í brott, Fms. i. 3; tekr upp barnit, ok hefir heim með sér, Ísl. ii. 20; hann hafði lög út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway, Íb. 5; haf þú heim hvali til bæjar, Hým. 26; ok hafa hann til Valhallar, Nj. 119.
    III. to take, get; hann hafði þá engan mat né drykk, he took no food nor drink, Eg. 602; hann hafði eigi svefn, he got no sleep, Bs. i. 139.
    2. to get, gain, win; öfluðu sér fjár, ok höfðu hlutskipti mikit, Eg. 4; eigi þarftú at biðja viðsmjörs þess, þvíat hann mun þat alls ekki hafa, né þú, for neither he nor thou shall get it, Blas. 28; jarl vill hafa minn fund, he will have a meeting with me, 40, Skv. 1. 4: the sayings, hefir sá jafnan er hættir, he wins that risks, ‘nothing venture, nothing have,’ Hrafn. 16; sá hefir krás er krefr, Sl. 29.
    3. phrases, hafa meira hlut, to get the better lot, gain the day, Nj. 90, Fms. xi. 93; hafa gagn, sigr, to gain victory, ix. 132, Eg. 7, Hkr. i. 215, Ver. 38; hafa betr, to get the better; hafa verr, miðr, to have the worst of it, Fms. v. 86, Þorst. S. St. 48, passim; hafa mál sitt, to win one’s suit, Grág. i. 7, Fms. vii. 34; hafa kaup öll, to get all the bargain, Eg. 71; hafa tafl, to win the game, Fms. vii. 219; hafa erendi, to do one’s errand, succeed, Þkv. 10, 11, Fas. ii. 517: hafa bana, to have one’s bane, to die, Nj. 8; hafa úsigr, to be worsted, passim; hafa úfrið, to have no peace; hafa gagn, sóma, heiðr, neisu, óvirðing, skömm, etc. af e-u, to get profit, gain, honour, disgrace, etc. from a thing; hafa e-n í helju, to put one to death, Al. 123; hafa e-n undir, to get one under, subdue him, Nj. 95, 128; höfum eigi, sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands, Fms. v. 294.
    4. to get, receive; hann hafði góðar viðtökur, Nj. 4; hón skal hafa sex-tigi hundraða, 3; skyldi Högni hafa land, 118; selja skipit, ef hann hafði þat fyrir ( if he could get for it) sem hann vildi; Flosi spurði í hverjum aurum hann vildi fyrir hafa, hann kvaðsk vildu fyrir hafa land, 259; hafa tíðindi, sögur af e-m, to have, get tidings of or from one, Ld. 28; hafa sæmd, metorð óvirðing, to get honour, disgrace from one’s hands, Nj. 101; hafa bætr, to get compensation, Grág. i. 188; hafa innstæðuna eina, id.; hafa af e-m, to have the best of one, cheat one.
    IV. to carry, wear, of clothes, ornaments, weapons:
    1. of clothes, [cp. Lat. habitus and Icel. höfn = gear]; hafa hatt á höfði, Ld. 28; hafa váskufl yztan klæða, … þú skalt hafa undir ( wear beneath) hin góðu klæði þín, Nj. 32; hann hafði blán kyrtil, … hann hafði svartan kyrtil, Boll. 358; hafa fald á höfði, to wear a hood; hón hafði gaddan rautt á höfði, Orkn. 304; hann hafði um sik breitt belti, he wore a broad belt, Nj. 91; hafa fingr-gull á hendi, 146: to have about one’s person, vefja saman ok hafa í pungi sínum, Edda 27; hlutir sem mönnum var títt at hafa, Fms. xi. 128.
    2. of weapons, to wield, carry; spjót þat er þú hefir í hendi, Boll. 350; hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand, Fms. xi. 129; hafa staf í hendi, to have a stick in the hand, Bárð.; Gunnarr hafði atgeirinn ok sverðit, Kolskeggr hafði saxit, Hjörtr hafði alvæpni, Nj. 93; hann hafdi öxi snaghyrnda, Boll. 358; hann hafði kesjuna fyrir sér, he held the lance in rest, Eg. 532.
    V. here may be added a few special phrases; hafa hendr fyrir sér, to grope, feel with the hands (as in darkness); hafa vit fyrir sér, to act wisely; hafa at sér hendina, to draw one’s hand back, Stj. 198; hafa e-t eptir, to do or repeat a thing after one, Konr.; hafa e-t yfir, to repeat (of a lesson): hafa sik, to betake oneself; hafa sik til annarra landa, Grett. 9 new Ed.; hann vissi varla hvar hann átti at hafa sik, he knew not where ( whither) to betake himself, Bs. i. 807; hefir hann sik aptr á stað til munklífisins, Mar.
    C. Passing into the sense of hefja (see at the beginning); hafa e-t uppi, to heave up, raise; hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel, Fb. ii. 89: hafa uppi færi, net, a fisherman’s term, to heave up, take up the net or line, Háv. 46; Skarphéðinn hafði uppi ( heaved up) öxina, Nj. 144: hafa uppi tafl, to play at a game, Vápn. 29; þar vóru mjök töfl uppi höfð ok sagna-skemtan, Þorf. Karl. 406, v. l.: hafa e-n uppi, to hold one up, bring him to light; svá máttu oss skjótast uppi hafa, Fær. 42: metaph. to reveal, vándr riddari hafði allt þegar uppi, Str. 10.
    2. with the notion to begin; Bárðr hafði uppi orð sín ( began his suit) ok bað Sigríðar, Eg. 26, Eb. 142; hafa upp stefnu, to begin the summons, Boll. 350; hafa upp ræður, to begin a discussion; ræður þær er hann hafði uppi haft við Ingigerði, Fms. iv. 144, where the older text in Ó. H. reads umræður þær er hann hafði upp hafit (from hefja), 59; cp. also Vsp., þat langniðja-tal mun uppi hafat (i. e. hafit) meðan öld lifir, 16, (cp. upp-haf, beginning); þó at ek hafa síðarr um-ræðu um hann, better þó at ek hafa (i. e. hefja) síðarr upp ræðu um hann, though I shall below treat of, discuss that, Skálda (Thorodd) 168; er lengi hefir uppi verit haft síðan (of a song), Nj. 135; cp. also phrases such as, hafa á rás, to begin running, take to one’s heels, Fms. iv. 120, ix. 490; næsta morgin hefir út fjörðinn, the next morning a breeze off land arose, Bs. ii. 48: opp. is the phrase, hafa e-t úti, to have done, finished; hafa úti sitt dags-verk, Fms. xi. 431; hafa úti sekt sína, Grett. 149.
    D. Passing into the sense of a lost strong verb, hafa, hóf (see at the beginning), to behave, do, act:
    I. with an adverb, hafa vel, ílla, or the like, to behave, and in some instances to do well or badly, be happy or unhappy,
    α. to behave; en nú vil ek eigi verr hafa en þú, Fms. iv. 342; þeir sögðu at konungr vildi verr hafa en þeir, 313; hefir þú ílla ór (málum or the like understood) haft við mik, Fs. 140; ólikr er Gísli öðrum í þolinmæði, ok hefir hann betr en vér, Gísl. 28.
    β. to do so and so (to be happy, unhappy); verr hafa þeir er trygðum slitu, Mkv. 3; ílla hefir sá er annan svíkr, 18; vel hefir sá er þat líða lætr, 6; vel hefir sá ( he is happy) er eigi bíðr slíkt íllt þessa heims, Fms. v. 145; hvílíkt hefir þú, how dost thou? Mar.; hafa hart, to do badly, to be wretched; at sál Þorgils mætti fyrir þær sakir eigi hart hafa, Sturl. iii. 292, Mar.; Ólafr hafði þá hölzti ílla, O. was very poorly, D. N. ii. 156; þykisk sá bezt hafa ( happiest) er fyrstr kemr heim, Fms. xi. 248; þá hefir hann bazt af hann þegir, i. e. that is the best he can do if he holds his tongue, Hm. 19; þess get ek at sá hafi verr ( he will make a bad bargain) er þik flytr, Nj. 128; úlfgi hefir ok vel, the wolf is in a bad plight, Ls. 39; mun sá betr hafa er eigi tekr við þér, id.; betr hefðir þú, ef …, thou wouldest do better, if …, Akv. 16.
    γ. adding sik; hafa sik vel, to behave well, Fms. x. 415, Stj. 436.
    II. with the prep. at, to do, act, (hence at-höfn, at-hæfi, act, doing); hann lét ekki til búa vígs-málit ok engan hlut at hafa, Nj. 71; en ef þeim þykkir of lítið féit tekit, þá skulu þeir hafa at hit sama, to act in the same way, Grág. ii. 267; hvatki es þeir hafa at, Fms. xi. 132; hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely, Nj. 33; bæði munu menn þetta kalla stórvirki ok íllvirki, en þó má nú ekki at hafa, but there is no help for it, 202; eigi sýnisk mér meðal-atferðar-leysi, at vér höfum eigi at um kvámur hans, i. e. that we submit tamely to his coming, Fs. 32: absol., viltú þess freista, ok vita þá hvat at hafi, wilt thou try and see how it will do? Bjarn. 27; en nú skaltú fara fyrir, ok vita hvat at hafi, Bs. i. 712.
    III. phrases, hafa hátt, to be noisy, talk loud, Fms. i. 66; við skulum ekki hafa hátt ( do not cry loud) hér er maðr á glugganum, a lullaby song; hafa lágt, to keep silent; hafa hægt, to keep quiet; hafa sik á (í) hófi, to compose oneself, Ls. 36; hafa í hótum við e-n, to use threatening ( foul) language, Fb. i. 312; hafa í glett við e-n, to banter one, Fms. viii. 289; hafa íllt at verki, to do a bad deed, Ísl. ii. 184.
    E. Passing into the sense of the verb hæfa (see at the beginning), to aim at, hit, with dat.:
    I. to hit; svá nær hafði hausinum, at …, the shot so nearly hit the head, that …, Fms. ii. 272; þat sama forað, sem henni hafði næst váða, those very precipices from which she had so narrow an escape, Bs. i. 200, Fms. ix. 357; nær hafði nú, at skjótr mundi verða okkarr skilnaðr, Al. 124; nær hafði okkr nú, it struck near us, it was a narrow escape, Fms. viii. 281; kvaðsk svá dreymt hafa ( have dreamed), at þeim mundi nær hafa, ix. 387, v. l.; ok er nær hafði at skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of floating, Ld. 58; ok hafði svá nær (it was within a hair’s breadth), at frændr Þorvalds mundu ganga at honum, Nj. 160; ok hafði svá nær at þeir mundi berjask, Íb. 11, cp. Bs. i. 21: the phrase, fjarri hefir, far from it! Edda (in a verse).
    2. to charge; eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed at for that, ‘tis a false charge, Eg. 64; þeim manni er fyrir sökum er hafðr, i. e. the culprit, Grág. i. 29; cp. the mod. phrase, hafa á e-u, to make a charge of a thing; það varð ekki á því haft, they could not make a case for a charge of it.
    II. metaph. to be the ground or reason for, (hence til-hæfa, reason, fact, foundation); til þess ætla vitrir menn þat haft at Ísland sé Tile (i. e. Thule) kallað, at …, learned men suppose that is the reason that Iceland is called Thule, that …, Landn. (pref.); mikit mun til haft, er einmæli er um (there must be some reason for it, because all people say so), Þorgils segir, eigi er fyrir haft ( there is no ground whatever for it), at ek mæla betr fyrir griðum en aðrir menn, Ísl. ii. 379; vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sésk, we believe the substance of the story is that men have been seen there, Fms. xi. 158; hvat er til þess haft um þat (what is the truth of the matter?), hefir sundr-þykki orðit með ykkr? Boll. 364: in the saying, hefir hverr til síns ágætis nokkut, every one gets his reputation for something, Nj. 115.
    2. to happen, coincide; hefir svá til, at hann var þar sjálfr, Fms. xi. 138, v. l.
    β. the phrase, hafa mikit (lítið) til síns máls, to have much ( little) reason for one’s tale, i. e. to be much, little, in the right, Fms. vii. 221, xi. 138 (v. l.), Nj. 88: um þenna hefir svá stórum, it matters so much with this man, (v. l. for mun stórum skipta), Fms. xi. 311.
    F. REFLEX. to keep, dwell, abide, but only of a temporary shelter or abode, cp. Lat. habitare, (cp. also höfn, a haven); hann hefsk á náttartíma niðri í vötnum, at night-time he keeps down in the water, Stj. 77: to live, þeir höfðusk mjök í kaupferðum, they spent much of their life in travelling, Hkr. i. 276; hann hafðisk löngum í bænum, Bs. i. 353.
    β. with prep. við; hér mun ek við hafask ( I will stay here) en þú far til konungs, Fb. ii. 125; hafðisk hann við á skógum eðr í öðrum fylgsnum, 302; því at hann hafðisk þá á skipum við, Fms. viii. 44; hvílsk heldr ok hafsk við í því landi, rest and stay in that land, Stj. 162; Ásgeirr hafðisk við uppi í dalnum, Sd. 154; hafask lind fyrir, to cover oneself with a shield (?), Vsp. 50; hafask hlífar fyrir, to be mailed in armour, Hkm. 11.
    2. hafask at, to do, behave (cp. D. above); vóru þeir þá svá móðir, at þeir máttu ekki at hafask, Fms. ii. 149; en síðan skulut þér at hafa slíkt sem ek kann fyrir segja, i. 158; þat eitt munu við at hafask, at ek mun betr göra en þú, Nj. 19; Lambi sá hvat Steinarr hafðisk at, Eg. 747.
    3. hafask vel, to do well, thrive; vaxa ok vel hafask, to wax and do well, Hm. 142; nú er þat bæn mín, at þér hafisk við vel, that you bear yourself well up, Fms. ix. 497; Jungfrúin hafðisk vel við í ferðinni, x. 86; at fé hans mundi eigi hafask at betr at meðal-vetri, Grág. ii. 326.
    4. recipr., hafask orð við, to speak to one another; ok er þat ósiðlegt, at menn hafisk eigi orð við, Fs. 14; þar til er þeir hafask réttar tölur við, N. G. L. i. 182.
    II. part. hafandi is used in the sense of having conceived, being with child; þá verit hann varr við at hón var hafandi, 656 B. 14; hón skyldi verða hafandi at Guðs syni, id.; generally, allt þat er hafanda var lét burð sinn ok ærðisk, Fms. vii. 187; svá sem hón verðr at honum hafandi, Stj. 178; (hence barns-hafandi, being with child.)
    G. The word hafa is in the Icel., as in other Teut. languages, used as an auxiliary verb with a part. pass. of another verb, whereby a compound preterite and pluperfect are formed as follows:
    I. in transitive verbs with acc. the participle also was put in acc., agreeing in gender, number, and case with the objective noun or pronoun; this seems to have been a fixed rule in the earliest time, and is used so in all old poems down at least to the middle of the 11th century, to the time of Sighvat (circ. A. D. 990–1040), who constantly used the old form,—átt is an apostrophe for átta in the verse Ó. H. 81:
    1. references from poets, Gm. 5, 12, 16; þá er forðum mik fædda höfðu, Vsp. 2; hverr hefði lopt lævi blandit eðr ætt jötuns Óðs mey gefna, 29; þær’s í árdaga áttar höfðu, 60: ek hafða fengna konungs reiði, Ad. 3; en Grjótbjörn um gnegðan hefir, 18; mik hefir marr miklu ræntan, Stor. 10; þó hefir Míms-vinr mér um fengnar bölva bætr, 22: gaupur er Haraldr hafi sveltar, Hornklofi: Loka mær hefir leikinn allvald, Ýt. 7; sá hafði borinn brúna-hörg, 14; jarlar höfðu veginn hann, 15: ek hef orðinn ( found) þann guðföðr (verða is here used as trans.), Hallfred; höfum kera framðan, id.: hann hefir litnar, sénar, hár bárur, Ísl. ii. 223, thus twice in a verse of A. D. 1002; göngu hefik of gengna, Korm. (in a verse); hann hafði farna för, Hkr. i. (Glum Geirason); ek hefi talðar níu orustur, Sighvat; þú hefir vanðan þik, id.; ér hafit rekna þá braut, Ó. H. 63 (Óttar Svarti); hann hefir búnar okkr hendr skrautliga, Sighvat (Ó. H. 13); þeir hafa færð sín höfuð Knúti, id.; hvar hafit ér hugðan mér sess, id.; hafa sér kenndan enn nørðra heims enda, id.; Sighvatr hefir lattan gram, id.; hefir þú hamar um fólginn, Þkv. 7, 8; þú hefir hvatta okkr, Gkv. 6; ek hefi yðr brennda, Am. 39, cp. 56; hefi ek þik minntan, 81; hefir þú hjörtu tuggin, Akv. 36; hefir þú mik dvalðan, Hbl. 51; ek hefi hafðar þrár, I have had throes, Fsm. 51; en ek hann görvan hef-k, svá hefi ek studdan, 12 (verse 13 is corrupt); hann hefir dvalða þik, Hkv. Hjörv. 29; lostna, 30; mik hefir sóttan meiri glæpr, 32; ek hefi brúði kerna, id.; þú hefir etnar úlfa krásir, opt sár sogin, Hkv. 1. 36; sá er opt hefir örnu sadda, 35; hefir þú kannaða koni óneisa, 23; þá er mik svikna höfðut, Skv. 3. 55; hann hafði getna sonu, Bkv. 8; þann sal hafa halir um görvan, Fm. 42; bróður minn hefir þú benjaðan, 25; er hann ráðinn hefir, 37; sjaldan hefir þú gefnar vargi bráðir, Eg. (in a verse).
    2. references from prose; this old form has since been turned into an indecl. neut. sing. part. -it. The old form was first lost in the strong verbs and the weak verbs of the first conjugation: in the earliest prose both forms are used, although the indecl. is more freq. even in the prose writers, as Íb., the Heiðarv. S., the Miracle-book in Bs., Njála, Ó. H., (Thorodd seems only to use the old form,) as may be seen from the following references, Björn hafði særða þrjá menn, Nj. 262; hann mundi hana hafa gipta honum, 47; hann hafði þá leidda saman hestana, 264: ek hefi sendan mann, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 333; ek nefi senda menn, id.: hafa son sinn ór helju heimtan, Bs. (Miracle-book) i. 337; en er þeir höfðu niðr settan sveininn, 349; hann hafði veidda fimm tegu fiska, 350: er þér hefir ílla neisu gorva, Ó. H. 107: þá hefi ek fyrri setta þá í stafrófi, Skálda (Thorodd) 161; þar hefi ek við görva þessa stafi fjóra, id.; hafa hann samsettan, 167: góða fylgd hefir þú mér veitta, Þorst Síðu H. 2: sagði, at Ólafr konungr hafði sendan hann, Bs. i. 11: Þyri, er hertogi hafði festa nauðga, Fms. x. 393 (Ágrip): hefi ek þá svá signaða ok magnaða, v. 236: hefir sólin gengna tvá hluti, en einn úgenginn, K. Þ. K. 92 (Lund’s Syntax, p. 12).
    β. again, neut. indecl., hana hafði átt fyrr Þoróddr, Ísl. ii. 192: hón hafði heimt húskarl sinn …, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 339; hann hefir ekki svá vel gyrt hest minn, 340; hefir þú eigi séð mik, 341; hve hann hafði lokkat hann. id.; gistingar hefi ek yðr fengit, 343: þeir höfðu haft úfrið ok orrostur, Íb. 12; hann hafði tekið lögsögu, 14: stafr er átt hafði Þorlákr, Bs. (Miracle-book) i. 340; er þær höfðu upp tekit ketilinn ok hafit …, 342; göngu es hann hafði gingit, 344; es sleggjuna hafði niðr fellt, 346; sem maðr hefði nýsett (hana) niðr, id.; jartein þá er hann þóttisk fingit hafa, 347; hafði prestrinn fært fram sveininn, 349: hjálm er Hreiðmarr hafði átt, Edda 73: hafa efnt sína heitstrenging, Fms. (Jómsv. S.) xi. 141: slíkan dóm sem hann hafði mér hugat, Ó. H. 176, etc. passim:—at last the inflexion disappeared altogether, and so at the present time the indecl. neut. sing. is used throughout; yet it remains in peculiar instances, e. g. konu hefi eg mér festa, Luke xiv. 20, cp. Vídal. ii. 21. ☞ This use of the inflexive part. pass. may often serve as a test of the age of a poem, e. g. that Sólarljóð was composed at a later date may thus be seen from verses 27, 64, 72, 73, 75, 79; but this test is to be applied with caution, as the MSS. have in some cases changed the true forms (-inn, -ann, and -it, -an being freq. abbreviated in the MSS. so as to render the reading dubious). In many cases the old form is no doubt to be restored, e. g. in vegit to veginn, Fm. 4, 23; búit to búinn, Hkv. Hjörv. 15; borit to borinn, Hkv. 1. 1; beðit to beðinn, Fsm. 48; orðit to orðin, Og. 23; roðit to roðinn, Em. 5; brotið to brotinn, Vkv. 24, etc.: but are we to infer from Ls. 23, 26, 33, that this poem is of a comparatively late age?
    II. the indecl. neut. sing. is, both in the earliest poems and down to the present day, used in the following cases:
    1. with trans. verbs requiring the dat. or gen.; ek hefi fengit e-s, hann hafði fengit konu; hafa hefnt e-s, Fms. xi. 25; sú er hafði beðit fjár, Þkv. 32; stillir hefir stefnt mér, Hkv. Hjörv. 33, and so in endless cases.
    2. in the reflex. part. pass.; þeir (hann) hafa (hefir) látisk, farisk, sagsk, etc.
    3. in part. of intrans. neut. verbs, e. g. þeir þær (hann, hón), hafa (hefir) setið, staðit, gengit, legit, farit, komit, verit, orðit, lifað, dáit, heitið …, also almost in every line both of prose and poetry.
    4. in trans. verbs with a neut. sing. in objective case the difference cannot be seen.
    ☞ The compound preterite is common to both the Romance and Teutonic languages, and seems to be older in the former than in the latter; Grimm suggests that it originated with the French, and thence spread to the Teutons. That it was not natural to the latter is shewn by the facts, that
    α. no traces of it are found in Gothic, nor in the earliest Old High German glossaries to Latin words.
    β. in the earliest Scandinavian poetry we can trace its passage from declinable to indeclinable.
    γ. remains are left in poetry of a primitive uncompounded preterite infinitive, e. g. stóðu = hafa staðit, mundu, skyldu, vildu, etc., see Gramm. p. xxv, col. 2. ☞ We may here note a curious dropping of the verb hefir, at ek em kominn hingat til lands, ok verit áðr ( having been) langa hríð utan-lands, Ó. H. 31, cp. Am. 52; barn at aldri, en vegit slíka hetju sem Þorvaldr var, Glúm. 382. On this interesting matter see Grimm’s remarks in his Gramm. iv. 146 sqq.

    Íslensk-ensk orðabók > HAFA

  • 13 HAMR

    (-s, -ir), m.
    1) skin, slough; hleypa hömum, to cast the slough (of snakes);
    2) shape, form; skipta hömum, to change one’s shape.
    * * *
    m., pl. hamir, dat. hami, Vsp. 36, but ham, Höfuðl. (where ham, gram, and fram form a rhyme), as also Haustl. 2, Hkr. i. 228, all of them poems of the 10th century; [A. S. hama, homa; Hel. hamo; O. H. G. hemedi, whence mod. Germ. hemd; Dan. ham; akin to hamr is Ital. camisa, Fr. chemise, with a final s answering to hams below]:—a skin, esp. the skin of birds flayed off with feathers and wings; álptar-hamr, a swan’s skin; fugls-hamr, a bird’s skin; arnar-hamr, an eagle’s skin; gásar-hamr, a goose’s skin, etc.; hams, q. v., of snakes: ham bera svanir hvítfjaðraðan (of a swan’s skin), Fas. i. 471 (in a verse); hleypa hömum (of snakes), to cast the slough, Konr. 34; hlátra hamr, poët. laughter’s cover, the breast, Höfuðl. 19.
    II. shape, esp. in a mythol. sense, connected with the phrase, skipta hömum, to change the shape, described in Yngl. S. ch. 7, Völs. S. ch. 7, 8, and passim; cp. also the deriv. ein-hamr, ham-farir, ham-ramr, ham-stola, hamingja, hamask, etc.,—an old and widespread superstition found in the popular lore and fairy tales of almost every country;—Óðinn skipti hömum, lá þá búkrinn sem sofinn eðr dauðr, en hann var þá fugl eða dýr, fiskr eða ormr, ok fór á einni svipstund á fjarlæg lönd, Yngl. S. l. c., Fas. i. 128 (Völs. S. l. c.); it is described in Völs. S. ch. 8,—þeir hafa orðit fyrir úsköpum, því at úlfa-hamir ( wolf-coats) héngu yfir þeim; it tíunda hvert dægr máttu þeir komask ór hömunum, etc.; þeir fundu konur þrjár ok spunnu lín, þar vóru hjá þeim álptar-hamir þeirra, Sæm. 88 (prose to Vkv.); fjölkyngis-kona var þar komin í álptar-ham, Fas. i. 373, cp. Helr. 6; víxla hömum, to change skins, assume one another’s shape, Skv. 1. 42; Úlf-hamr, Wolf-skin, the nickname of a mythol. king, Hervar. S., prob. from being hamramr; manns-hamr, the human skin, Str. 31; hugða ek at væri hamr Atla, methought it was the form or ghost of Atli, Am. 19; jötunn í arnar-ham, a giant in an eagle’s skin, Vþm. 37, Edda; í gemlis-ham, id., Haustl.; fjaðr-hamr, Þkv.; í faxa-ham, in a horse’s skin, Hkr. i. (in a verse); í trölls-hami, in an ogre’s skin, Vsp. 36; vals-hamr, a falcon’s skin, Edda (of the goddess Freyja): it remains in mod. usage in metaph. phrases, að vera í góðum, íllum, vondum, ham, to be in a good, bad, dismal frame of mind or mood; vera í sínum rétta ham, to be in one’s own good frame of mind; færast í annan ham, to enter into another frame of mind: in western Icel. an angry, ill-tempered woman is called hamr, hún er mesti hamr (= vargr): hams-lauss, adj. distempered, furious, esp. used in Icel. of a person out of his mind from restlessness or passion, the metaphor from one who cannot recover his own skin, and roves restlessly in search of it, vide Ísl. Þjóðs. passim.
    COMPDS: hamdökkr, hamfagr, hamljótr, hamvátr, Hamðir.

    Íslensk-ensk orðabók > HAMR

  • 14 sveipa

    * * *
    I)
    (að), v.
    1) to sweep, stroke (hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér); Þ. sveipar öxinni til hans, Th. sweeps at him with the axe; hann sveipaði til sverðinu, he swept round him with the sword;
    2) to swathe, wrap (lét hann s. skipit allt fyrir ofan sjá með grám tjöldum); líkit var sveipat líndúkum, the corpse was wrapped in linen; hann sveipar sik í skikkju sinni, he wrapped himself in his mantle.
    (-tá, -tr), v.
    1) to sweep; hann sveipti af sér flugunni, he swept (drove) the fly away; hárit er sveipt í enninu, his hair curls on the forehead;
    2) to swaddle, wrap, = sveipa (að), (fœddi hón barn ok var þat sveipt klæðum).
    (sveipr, sveip, sveipinn), v.
    1) to cast; sveip sínum hug, he turned his mind;
    2) to wrap, swaddle; kona sveip karl ripti, she swaddled him in linen; eldi sveipinn, encircled by fire; cf. sveipa (að).
    f. kerchief, hood.
    * * *
    u, f. a kerchief, hood (= sveipr, sveigr), Edda (Gl.); hón sækir þá sveipu sína ok veitði upp yfir hófuð sér, Ísl. ii. 76.

    Íslensk-ensk orðabók > sveipa

  • 15 vað-mál

    n. (sounded vammal, N. G. L. i. 362), no doubt qs. váðmál, measured stuff, standard cloth, from váð, stuff, and mál, a measure; in the old Scandinavian communities the vaðmál was the standard of all value and payment before coined gold or silver came into use, see the remarks s. v. alin; [Scot. wadmaal; Orkney and Dan. vadmel]:—a plain woollen stuff, woven in hand-looms; in mod. Icel. the home-spun vaðmál is distinguished from the foreign stuffs, called klæði (vaðmáls-treyja, klæðis-treyja); sæmri muu ei sínum ver, silki-klæddr sprakki, en meyja hrein og hýrlynd er, hulin vaðmáls stakki, Eggert; góð vaðmáls klæði, Fms. vi. 208; skera til klæða vaðmál, id.; stíka vaðmál í sundr, Ölk. 36; lét Þyri tjalda höllina grám vaðmálum, Fms. i. 118; tjalda með gráu vaðmáli, Grett. 132 new Ed.: Færeyskt vaðmál, D. N. ii. 559; rekkju-vaðmál, wadmal for bedclothes, Dropl. 20; vaðmál til seglbóta, Sks. 30; varning Íslenzkan í vaðmálum ok í ullu. Fms. x. 294; þat fé skal vera í vaðmálum eða í vararfeldum …, Grág.; sex alnir vaðmáls gilds, Kb. ii. 192; hafnar-vaðmál, plain common wadmal; hafnar vaðmál ný ok ónotin, Grág. i. 504; Rútr gaf henni hundrað álna hafnar vaðmála, Nj. 7; pakka vaðmál, H. E. i. 574, cp. Bs. i. 842 (spýtingana ok ‘pakkana’): as a standard, alin vaðmáls, mörk vaðmáls, Fb. iii. 343; vaðmála skuld, a debt paid in wadmal, Dipl. iii. 13: vaðmáls-klæði, -möttull, -sloppr, Fms. vi. 208, Þorf. Karl. 384, Bs. i. 674.

    Íslensk-ensk orðabók > vað-mál

  • 16 ÞERRA

    I)
    (-ða, -ðr), v.
    1) to dry, make dry (þerra hey, föt);
    2) to dry, wipe (griðkona þerði fœtr sína á þúfu); hann þerði blóðit af andlitinu, he wiped the blood off the face; hón tók skikkjuna ok þerði með blóðit alit, and wiped off all the blood with it; þerra sér á e-u, to wipe oneself on or with a thing.
    f. towel, = handklæði.
    * * *
    ð, in mod. usage að, [Ulf. ga-þairsan; Dan. törre; cp. Lat tergo; Gr. τερσέσθαι; see þurr]:—to dry, to wipe; hann þó sik ok þerrði á hvítum dúk, and wiped himself on a white towel, Fs. 5; er þú þerrir Gram (the sword) á grasi, Fm. 25; hann þerrði blóðit af andlitinu, Fb. ii. 359; þerra sér um brá með hvítri hendi, Hallfred; þerra af sér sveita, Kormak; á þér munu þau þerra þat, they will wipe it out on thyself, of a blot, Ls. 4; griðkona þín þerrir fætr sína á leiði mínu, Fms. i. 254; þ. af oss synda-dust með iðranar-hendi, Hom. (St.); hón þó fætr hans í tarum ok þerrði hári sínu, Greg. 45; Guð mun þerra öll tár af þeirra augum, Rev. xxi. 4; þerra blóð ok sveita af e-m, Blas. 45; hón tók skikkjuna ok þerrði með blóðit allt, Nj. 171; af þerrar (= þerrir) klár öll þeirra tár, ástar koss margan gefr, Hallgr.; hann mælti við konu þá er honum þerrði, of bathing, Sturl. iii. 111.
    2. to dry; þerra úti föt, K. Þ. K. 82; þerra hey, Grág. ii. 276; sólin hefir þerrt sanda þessa með sínum hita, Al. 50. Mod. usage distinguishes between þerra, to wipe, and þurka to dry.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞERRA

  • 17 ÞRÖNGVA

    þryngva, þreyngva; the later and mod. form is þrengja. In old poets this verb is strong, pret. þröng, þrungu, þrungit; thus pres. þröngr or þryngr, Ó. H. 107 (in a verse); pret. þröng, þrungu, Edda (in a verse), Fms. ix. (in a verse); subj. þryngvi, Orkn. (in a verse), Edda (in a verse); part. þrunginn, Hm., Skm. 31, Rm. 4, Skv. 34; in prose the participle þrunginn remains only as adjective, else the verb is now weak throughout, þröngva, ð: [Engl. throng; Germ. drängen; Dan. trænge; cp. Ulf, þreihan = θλίβειν, στενοχωρειν.]
    B. Prop. to make narrow, press, with dat. and acc., þröngva e-m, to press on one, and þ. e-n, to throng one; hann tók at þrøngva mik mjök, he took and pressed me hard, squeezed me, Fms. x. 331; eigi byrjar mér at þröngva fólkinu svá mikla þraut, 370; Jón hefir lengi þröngt kosti hans, Orkn. 216; ok marga vega þröngva hennar kosti, Fms. i. 225; en er Kilbungar sá at alla vega þröngði kosti þeirra (impers.), in all ways their means were straitened, ix. 408; þ. e-n undir, to keep under, subdue, i. 297; þröngðir af sköttum ok skyldum, Stj.; þröngvandi nauðsyn, pressing necessity (cp. Germ. dringende noth), Dipl. iii. 5; þá þröngði hann nauðsyn til meiri dirfðar, Sks. 465 B; þ. e-m til e-s, to force one to a thing, 664; úynði þrengir þeim í hina herfiligstu hluti, 655 xxvi. 1; þrœyngir honum ofrkapp til úspekðar, Sks. 663 B: impers., ok þröngvir öngan stað eðr minkar, and tightens or decreases in no way, Rb. 334; Laugardaginn eptir þröngði svá sóttarfari konungsins, Fms. x. 148; hann hafði þröngt undir sik ( subdued) mestum hluta lands, Sturl. iii. 2; áðr hann þryngvi und sik jörðu, Edda (in a verse); sá er þryngvi und sik Eyjum vestan, Orkn. (in a verse); jöfrar þrungu saman hjaldri, Fms. ix. (in a verse); hann hefir þrungit und sik Noregi, Ó. H. (in a verse); þrøngr at viðris veðri (impers.), the war-storm draws nigh, id.; þröng at rym randa, Fms. i. (in a verse); þeir þrungu ( pressed) hlýr-tungli í (hendr) mér, they thrust it into my hand, Edda (in a verse).
    2. to rush, press onward; mildingr þröng at hildi, Arnór.
    II. reflex., loptið þröngvisk ok þykknar, the air waxes close and thickens, Stj.
    2. to throng; þröngvisk ér um ungan gram, Sighvat; at eigi þröngðisk menn at hánum, 656 C. 2; þeir réðusk í móti ok þröngðusk at vaðinu, Lv. 82; ok nú þröngisk hvárr í móti öðrum, Al. 79; Þorkell bað þær skynda, ok þröngðisk at þeim ok mælti. Fs. 76; þeir skyldi fara varliga er þeir kæmi í búðina, þreyngvask eigi, Ó. H. 156.
    III. part. þrunginn, stuffed full, loaded, fraught with, close; hár þitt er hélu þrungit, Hkv. 2. 42; ekka þrungit (tár), id.; dynr var í garði dröslum of þrungit ( thronged), Akv. 35; skeiðum var þrungit á vatn af hlunni, Fms. ii. (in a verse); eftir er ykkr þrungit þjóðkonunga, Hðm. 4; þistill er var þrunginn í önn ofanverða, be thou like a thistle stuffed into the roof, a curse, Skm. 31; hleifr þrunginn sáðum, a loaf full of bran, Rm. 4: metaph., þrunginn móði, swoln with anger, Vsp. 30; þrungin dægr, dismal days, Rm. 11; hví þegit ér svá þrungin goð, oppressed, sulky, sullen, Ls. 7.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞRÖNGVA

См. также в других словарях:

  • gram — gram …   Dictionnaire des rimes

  • gram — gram·a·rye; gram; gram·i·ci·din; gram·i·na·ce·ae; gram·i·na·ceous; gram·i·na·les; gram·ine; gram·i·nic·o·lous; gram·i·niv·o·rous; gram·i·nous; gram·ma·log; gram·mar·i·an; gram·mar·less; gram·mat·i·cal; gram·mat·i·cism; gram·mat·i·cize;… …   English syllables

  • gram — [ gram ] n. m. inv. • 1897; de coloration de Gram, nom d un bactériologiste danois ♦ Biol. Méthode de coloration des microbes avec une solution à base d iode et d iodure de potassium. ⊗ HOM. Gramme. ● Gram nom masculin invariable Coloration de… …   Encyclopédie Universelle

  • Gram+ — Gram positif Les bactéries à Gram positif sont mises en évidence par une technique de coloration appelée coloration de Gram. Les bactéries à Gram positif apparaissent alors mauves au microscope. La technique de coloration repose sur les… …   Wikipédia en Français

  • Gram + — Gram positif Les bactéries à Gram positif sont mises en évidence par une technique de coloration appelée coloration de Gram. Les bactéries à Gram positif apparaissent alors mauves au microscope. La technique de coloration repose sur les… …   Wikipédia en Français

  • Gram- — négatif Les bactéries à Gram négatif sont mises en évidence par une technique de coloration appelée coloration de Gram. Les bactéries à Gram négatif apparaissent alors roses au microscope. La technique de coloration repose sur les… …   Wikipédia en Français

  • Gram - — négatif Les bactéries à Gram négatif sont mises en évidence par une technique de coloration appelée coloration de Gram. Les bactéries à Gram négatif apparaissent alors roses au microscope. La technique de coloration repose sur les… …   Wikipédia en Français

  • Gram — bezeichnet: Kummer oder Sorge Gram (Schwert), ein Schwert in der germanischen Mythologie Gram (Haderslev Kommune), einen Ort in Dänemark Gram Kommune, eine ehemalige Gemeinde in Dänemark Familiennamen: Andreas Gram (* 1955), deutscher Politiker… …   Deutsch Wikipedia

  • gram — GRAM, grame, s.n. Unitate de măsură pentru masa (ori greutatea) unui corp, egală cu a mia parte dintr un kilogram. ♢ Gram forţă = unitate de măsură pentru forţă, egală cu a mia parte dintr un kilogram forţă. – Din fr. gramme. Trimis de gall,… …   Dicționar Român

  • GRAM — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom …   Wikipédia en Français

  • gram — Adj erw. obs. (11. Jh.), mhd. gram, ahd. gram, as. gram Stammwort. Aus g. * grama Adj. gram, böse , auch in anord. gramr, ae. gram. Das zugehörige Maskulinum Gram erst seit mittelhochdeutscher Zeit; dagegen ist das Verb (sich) grämen… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»