Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

good+for+one's+health

  • 1 HAFA

    * * *
    (hefi; hafða, höfðum; hafðr), v.
    1) to have (þeir höfðu sjau skip ok flest stór);
    hafa elda, to keep up a five;
    2) to hold, celebrate (hafa vinaboð, blót, þing);
    3) to keep, retain (rifu þær vefinn í sundr, ok hafði hverr þat er hélt á);
    4) to use (tvau net eru rý, ok hafa eigi höfð verit);
    orð þau sem hann hafði um haft, which he had made use of;
    hafa fagrmæli við e-n, to flatter one;
    hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one;
    hafa tvimæli á e-u, to speak doubtfully of a thing;
    hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words;
    hann var mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in, lawsuits;
    5) to have, hold, maintain;
    hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one;
    hafa hættumikit, to run a great risk;
    hafa heilindi, to have good health;
    6) to bring, carry;
    hafa e-n heim með sér, to bring one home;
    hann hafði lög, út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway;
    hafa sik (to betake oneself) til annara landa;
    7) to take, carry off;
    troll hafi þik, the trolls take thee;
    8) to get, gain, win;
    hann hafði eigi svefn, he got no sleep;
    hefir sá jafnan, er hættir, he wins that ventures;
    hafa gagn, sigr, to gain victor;
    hafa meira hlut, to get the upper hand, gain the day;
    hafa sitt mál, to win one’s suit;
    hafa tafl, to win the game;
    hafa erendi, to do one’s errand, succeed;
    hafa bana, to suffer death, to die;
    hafa sigr, to be worsted;
    hafa góðar viðtökur, to be well received;
    hafa tíðindi af e-m, to get tidings of, or from, one;
    hafa sœmd, óvirðing af e-m, to get honour, disgrace from one;
    with gen., hafa e-s ekki, to fail to catch one (hann kemst á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki);
    ekki munu vér hans hafa at sinni, we shall not catch him at present;
    9) to wear carry (clothes, weapons);
    hann hafði blán kyrtil, he wore a blue kirtle;
    hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand;
    10) to behave, do, or fare, so an so esp. with an adv.;
    hafa vel, illa, vetr, to behave (do) well, badly, be worse;
    hafa sik vel, to behave;
    11) with infin., hafa at varðveita, to have in keeping at selja, to have on sale;
    lög hafið þér at mæla, you are right;
    12) hafa e-n nær e-u, to expose one to (þú hafðir svá nær haft oss úfœru);
    hafa nær e-u, to come near to, esp. impers.;
    nær hafði okkr nú, it was a narrow escape;
    svá nær hafði hausinum, at, the shot so nearly touched the head, that;
    ok er nær hafði, skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of flloating;
    13) as an auxiliary verb, in the earliest time with the pp. of transitive verbs in acc.;
    hefir þú hamar um fólginn, hast thou hidden the hammer?;
    ek hefi sendan mann, I have sent a man;
    later with indecl. neut. pp.;
    hefir þú eigi sét mik, hast thou not seen me?;
    14) with preps.:
    hafa e-t at, to do, act;
    hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely;
    absol., viltu þess freista, ok vita hvat at hafi, wilt thou try and see what happens?;
    hafa e-t at hlífiskildi (skotspœni), to use as a shield (as a target);
    hafa e-n háði, hlátri, to mock, laugh at;
    hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of;
    hafa sakir á e-n have charges against one;
    hafa á rás, to take to one’s heels, run off;
    hafa e-t fram, to produce (vápn þorgils vóru fram höfð); to carry out, hold forth;
    hafa mál fram, to proceed with a suit;
    var um búit, ekki fram haft, all was made ready but nothing done;
    hafa e-t frammi, í frammi, to use, make use of (hafa í frammi kúgan);
    ok öll lögmæt skil frammi hafa, and discharge all on official duties;
    hafa e-t fyrir satt, to hold for true;
    eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed for that, it is a false charge;
    hafa e-n fyrir sökum um e-t, to charge one with;
    hafa í hótum við e-n, to threaten one;
    hafa e-t með höndum, to have in hand;
    höfum eiai sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands;
    hafa ór við e-n, to behave so and so towards one (hefir þú illa ór haft við mik);
    hafa e-t til e-s to use for (höfðu þeir til varnar skot ok spjót); to be a reason or ground for;
    vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sézt, we believe the foundation of the story is that men have been seen there;
    hafa mikit (lítit) til síns máls, to have much (little) in support of one’s case;
    hafa e-t til, to have at hand, possess;
    orð þau, sem hann hafði um haft, the words which he had used;
    keisari hafði fátt um, did not say much;
    hafa e-n undir, to get one under, subdue one;
    hafa e-t uppi, to take (heave) up (hafa uppi fœri, net);
    Skarpheðinn hafði uppi øxina, S. heaved up the axe;
    hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel;
    hafa uppi tafl, to play at a game;
    hafa e-n uppi, to bring one to light;
    hafa uppi rœður, to begin a discussion;
    hafa e-t úti, to have done, finished (hafa úti sitt dagsverk);
    hafa við e-m, to be a match for one;
    hafa sik við, to exert oneself;
    hafa mikit (lítit) við, to make a great (little) display;
    hann söng messu ok bafði mikit við, and made much of it;
    hann bad jarl leita, bann hafði lítit við þat, he did it lightly;
    haf ekki slíkt við, do not say so;
    haf þú lítit við at eggja sonu þina, refrain from egging on thy sons;
    15) refl., hafast.
    * * *
    pret. hafði; subj. hefði; pres. sing. hefi (less correctly hefir), hefir, hefir; plur. höfum, hafit, hafa: the mod. pres. sing. is monosyllabic hefr or hefur, and is used so in rhymes—andvara engan hefur | … við glys heims gálaus sefur, Pass. 15. 6, but in print the true old form hefir is still retained; the monosyllabic present is used even by old writers in the 1st pers. before the personal or negative suffix, e. g. hef-k and hef-k-a ek for hefi-g and hefig-a ek, see e. g. Grág. (Kb.) 79, 82, in the old oath formula, hef-k eigi, Hallfred; hef ek, Fms. iii. 10 (in a verse); but not so in 3rd pers., e. g. hefir-a or hefir-at, Grág. l. c.: imperat. haf, hafðu: part. pass. hafðr, neut. haft;—hafat is an απ. λεγ., Vsp. 16, and is prob. qs. hafit from hefja, to heave, lift: [Ulf. haban; A. S. habban; Engl. have; Hel. hebben; Germ. haben; Dutch hebben; Dan. have, Swed. hafva: it is curious the Lat. form habere retains the consonant unchanged, cp. the Romance forms, Ital. avere, Fr. avoir, Span. haber, etc. ☞ Hafa is a weak verb, and thus distinguished from hefja (to lift, begin), which is a strong verb, answering to Lat. capere, incipere; but in sundry cases, as will be seen below, it passes into the sense of this latter word; as also in some instances into that of another lost strong verb, hafa, hóf, to behave, and hœfa, to hit]:—to have.
    A. To have; hann hafði með sér ekki meira lið, Fms. i. 39; hafði hverr hirð um sik, 52; höfðu þeir áttján skip, viii. 42; Sverrir hafði tvau hundrað manna, … þeir höfðu annan samnað á landi, 328; hann hafði mikit lið ok frítt, x. 36; þeir höfðu sjau skip ok flest stór, 102; hafa fjölmennar setur, Eb. 22; hann hafði menn sína í síldveri, Eg. 42; mun ek naut hafa þar sem mér þykkir hagi beztr, 716.
    II. to hold:
    1. to keep, celebrate; hafa ok halda, Dipl. i. 6; hafa átrúnað, 10; hafa dóma, 12; hafa blót, Fms. iv. 254; hafa vina-veizlu, id.; hafa vina-boð, Nj. 2; hafa Jóla-boð, Eg. 516; hafa þing, Fms. ix. 449; hafa haust-boð, Gísl. 27; hafa drykkju, Eb. 154; hafa leik, Fms. x. 201, passim.
    2. to hold, observe; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; skal þat hafa, er stendr …, Grág. i. 7; skal þat allt hafa er finsk á skrá þeirri …, id.; en hvatki es mis-sagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat (to keep, hold to be true) es sannara reynisk, Íb. 3; ok hafða ek (I kept, selected) þat ór hvárri er framarr greindi, Landn. 320, v. l.
    3. to hold, keep, retain; ef hann vill hafa hann til fardaga, Grág. i. 155; skal búandinn hafa hann hálfan mánuð, 154; ok hafði hvárr þat er hélt á, Nj. 279; hitt skal hafa er um fram er, Rb. 56; kasta í burt þrjátigi ok haf þat sem eptir verðr, 494.
    4. to hold an office; hafa lögsögu, to hold the office of lögsaga, Íb. passim; hafa jarldóm, konungdóm, passim; þat höfðu haft at fornu Dana-konungar, Eg. 267; þér berit konunga-nöfn svá sem fyrr hafa haft ( have had) forfeðr yðrir, en hafit lítið af ríki, Fms. i. 52; hafa ríki, to reign, Hkr. pref.
    5. phrases, hafa elda, to keep a fire, cook, Fms. xi. 129; hafa fjárgæzlu, to tend sheep, Eg. 740; hafa embætti með höndum, Stj. 204; hafa gæzlur á e-u, Fms. ix. 313; hafa … vetr, to have so many winters, be of such an age (cp. Fr. avoir … ans), Íb. 15; margir höfðu lítið fátt þúsund ára, Ver. 7: hafa vörn í máli, Nj. 93; hafa e-t með höndum, to have in hand, Fms. viii. 280, ix. 239; hafa e-t á höndum, Grág. i. 38; hafa fyrir satt, to hold for true, Fms. xi. 10; hafa við orð, to intimate, suggest, Nj. 160; hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of, Fas. i. 318.
    6. with prepp. or infin.,
    α. with prep.; hafa til, to have, possess; ef annarr þeirra hefir til enn annarr eigi, þá er sá skyldr til at fá honum er til hefir, Grág. i. 33; ef annarr hefir til …, id.; þér ætlið at ek muna eigi afl til hafa, Ld. 28.
    β. with infin.; hafa at varðveita, to have in keeping, Eg. 500; lög hafit þér at mæla, you have the law on your tongue, i. e. you are right, Nj. 101; hörð tíðindi hefi ek at segja þér, 64; sá er gripinn hefir at halda, Grág. i. 438; hafa at selja, to have on sale, Ld. 28.
    III. to use; var haft til þess sker eitt, Eb. 12; þá höfðu þeir til varnar skot ok spjót, Fms. vii. 193; er þín ráð vóru höfð, that thy advice was taken, Fs. 57; Gríss hafði þessi ráð, Fms. iii. 21; ek vil at þat sé haft er ek legg til, x. 249; þykki mér þú vel hafa ( make good use of) þau tillög er ek legg fyrir þik, xi. 61; til þess alls er jarli þótti skipta, þá hafði hann þessa hluti, 129; tvau ný (net), ok hafa eigi höfð verit ( which have not been used), haf þú ( take) hvárt er þú vilt, Háv. 46; þær vil ek hafa enar nýju, en ek vil ekki hætta til at hafa enar fornu, id.; önnur er ný ok mikil ok hefir ( has) til einskis höfð ( used) verið, id.; buðkr er fyrir húslker er hafðr, Vm. 171; gjalda vápn þau er höfð eru, N. G. L. i. 75; þat hafði hann haft ( used) fyrir skála, Edda 29; þeir vóru hafðir til at festa með hús jafnan, Nj. 118; sá hólmr var hafðr til at …, Fms. i. 218; hann skyldi hafa hinn sama eið, x. 7; orð þau sem hann hafði ( had) um haft ( used), Nj. 56; orð þau er hann hafði ( made use of) í barnskírn, K. Þ. K. 14.
    2. more special phrases; hafa fagrmæli við e-n, to flatter one, Nj. 224; hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one, 223; allmikil fjölkyngi mun vera við höfð áðr svá fái gört, Edda 27; hafa mörg orð um e-t, Ld. 268; hafa tvímæli á e-u, to discuss, doubt, speak diffidently of a thing, Lv. 52; hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words, Nj. 89; hafa nafn Drottins í hégóma, to take the Lord’s name in vain, Fms. i. 310; (hann var) mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in lawsuits, Dropl. 8: hafa sik til e-s, to use oneself to a thing, i. e. to do a mean, paltry thing; þeir er til þess vilja hafa sik, at ganga í samkundur manna úboðit, Gþl. 200; ef hann vill sik til þessa hafa, Fms. i. 99: hafa sik við, to exert oneself; skaltú ok verða þik við at hafa um þetta mál, ef þú getr þat af þér fært, Grett. 160: hafa e-n at skotspæni, to use one as a target, Nj. 222; hafa e-n at hlífi-skildi sér, to use one as a shield, 262; hafa e-n at ginningar-fifli, auga-bragði, háði, hlátri, Hm. 133, Nj. 224, passim.
    IV. to have, hold, maintain, of a state or condition; hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one, Sks. 662; hafa vanmátt, to continue sick, Eg. 565; hafa hættu-mikit, to run a great risk, Nj. 149; hafa vitfirring, to be insane, Grág. i. 154; hafa heilindi, to have good health, 26, Hm. 67; hafa burði til e-s, to have the birthright to a thing. Eg. 479; hafa hug, áræði, hyggindi, to have the courage …, Hom. 28; hafa vit ( to know), skyn, greind … á e-u, to have understanding of a thing; hafa gaman, gleði, skemtun, ánægju af e-u, to have interest or pleasure in a thing; hafa leiða, ógeð, andstygð, hatr, óbeit á e-u, to dislike, be disgusted with, hate a thing; hafa elsku, mætr, virðing á e-u, to love, esteeem … a thing; hafa allan hug á e-u, to bend the mind to a thing; hafa grun á e-m, to suspect one; hafa ótta, beyg af e-u, to fear a thing; and in numberless other phrases.
    2. with prepp.:
    α. hafa e-t frammi (fram), to carry out, hold forth; hafa frammi róg, Nj. 166; hafa mál fram, to proceed with a suit, 101; stefnu-för, 78; heitstrengingar, Fms. xi. 103; ok öll lögmælt skil frammi hafa, and discharge all one’s official duties, 232; var um búit en ekki fram haft, all was made ready, but nothing done, viii. 113; beini má varla verða betri en hér er frammi hafðr, xi. 52; hafðú í frammi ( use) kúgan við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215; margir hlutir, þó at hann hafi í frammi, Sks. 276.
    β. hafa mikit, lítið fyrir e-u, to have much, little trouble about a thing; (hence fyrir-höfn, trouble.)
    γ. hafa við e-m (afl or the like understood), to be a match for one, Fms. vii. 170, Lv. 109, Nj. 89, Eg. 474, Anal. 176; hafa mikit, lítið við, to make a great, little display; (hence við-höfn, display, pomp); hann söng messu ok hafði mikit við, he sang mass and made a great thing of it, Nj. 157; þú hefir mikit við, thou makest a great show of it, Boll. 351; hann bað jarl leita, hann hafði lítið við þat, he did it lightly, Nj. 141; haf ekki slíkt við, do not say so, Ld. 182.
    B. To take, carry off, win, wield, [closely akin to Lat. capere]:
    I. to catch, take, esp. in the phrase, hafa ekki e-s, to miss one; hann kemsk á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki, he took to the forest and they missed him, Nj. 130; ekki munu vér hans hafa at sinni, we sha’nt catch him at present, Fms. vi. 278; hafða ek þess vætki vífs, Hm. 101; þeygi ek hana at heldr hefik, 95: in swearing, tröll, herr, gramir hafi þik, the trolls, ghosts, etc. take thee! tröll hafi líf, ef …, Kormak; tröll hafi Trefót allan! Grett. (in a verse); tröll hafi þína vini, tröll hafi hól þitt, Nj.; herr hafi Þóri til slægan, confound the wily Thorir! Fms. vi. 278, v. l. (emended, as the phrase is wrongly explained in Fms. xii. Gloss.); gramir hafi þik! vide gramr.
    II. to carry, carry off, bring; hafði einn hjartað í munni sér, one carried the heart off in his mouth, Nj. 95; hann hafði þat ( brought it) norðan með sér, Eg. 42; hafði Þórólfr heim marga dýrgripi, 4; hann hafði með sér skatt allan, 62; skaltú biðja hennar ok hafa hana heim hingat, Edda 22; fé þat er hann hafði ( had) út haft ( carried from abroad), Gullþ. 13; á fimm hestum höfðu þeir mat, Nj. 74; bókina er hann hafði ( had) út haft, Fms. vii. 156; konungr hafði biskup norðr til Björgynjar með sér, viii. 296; biskup lét hann hafa með sér kirkju-við ok járn-klukku, Landn. 42; hann hafði með sér skulda-lið sitt ok búferli, Eb. 8; hann tók ofan hofit, ok hafði með sér flesta viðu, id.; ok hafa hana í brott, Fms. i. 3; tekr upp barnit, ok hefir heim með sér, Ísl. ii. 20; hann hafði lög út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway, Íb. 5; haf þú heim hvali til bæjar, Hým. 26; ok hafa hann til Valhallar, Nj. 119.
    III. to take, get; hann hafði þá engan mat né drykk, he took no food nor drink, Eg. 602; hann hafði eigi svefn, he got no sleep, Bs. i. 139.
    2. to get, gain, win; öfluðu sér fjár, ok höfðu hlutskipti mikit, Eg. 4; eigi þarftú at biðja viðsmjörs þess, þvíat hann mun þat alls ekki hafa, né þú, for neither he nor thou shall get it, Blas. 28; jarl vill hafa minn fund, he will have a meeting with me, 40, Skv. 1. 4: the sayings, hefir sá jafnan er hættir, he wins that risks, ‘nothing venture, nothing have,’ Hrafn. 16; sá hefir krás er krefr, Sl. 29.
    3. phrases, hafa meira hlut, to get the better lot, gain the day, Nj. 90, Fms. xi. 93; hafa gagn, sigr, to gain victory, ix. 132, Eg. 7, Hkr. i. 215, Ver. 38; hafa betr, to get the better; hafa verr, miðr, to have the worst of it, Fms. v. 86, Þorst. S. St. 48, passim; hafa mál sitt, to win one’s suit, Grág. i. 7, Fms. vii. 34; hafa kaup öll, to get all the bargain, Eg. 71; hafa tafl, to win the game, Fms. vii. 219; hafa erendi, to do one’s errand, succeed, Þkv. 10, 11, Fas. ii. 517: hafa bana, to have one’s bane, to die, Nj. 8; hafa úsigr, to be worsted, passim; hafa úfrið, to have no peace; hafa gagn, sóma, heiðr, neisu, óvirðing, skömm, etc. af e-u, to get profit, gain, honour, disgrace, etc. from a thing; hafa e-n í helju, to put one to death, Al. 123; hafa e-n undir, to get one under, subdue him, Nj. 95, 128; höfum eigi, sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands, Fms. v. 294.
    4. to get, receive; hann hafði góðar viðtökur, Nj. 4; hón skal hafa sex-tigi hundraða, 3; skyldi Högni hafa land, 118; selja skipit, ef hann hafði þat fyrir ( if he could get for it) sem hann vildi; Flosi spurði í hverjum aurum hann vildi fyrir hafa, hann kvaðsk vildu fyrir hafa land, 259; hafa tíðindi, sögur af e-m, to have, get tidings of or from one, Ld. 28; hafa sæmd, metorð óvirðing, to get honour, disgrace from one’s hands, Nj. 101; hafa bætr, to get compensation, Grág. i. 188; hafa innstæðuna eina, id.; hafa af e-m, to have the best of one, cheat one.
    IV. to carry, wear, of clothes, ornaments, weapons:
    1. of clothes, [cp. Lat. habitus and Icel. höfn = gear]; hafa hatt á höfði, Ld. 28; hafa váskufl yztan klæða, … þú skalt hafa undir ( wear beneath) hin góðu klæði þín, Nj. 32; hann hafði blán kyrtil, … hann hafði svartan kyrtil, Boll. 358; hafa fald á höfði, to wear a hood; hón hafði gaddan rautt á höfði, Orkn. 304; hann hafði um sik breitt belti, he wore a broad belt, Nj. 91; hafa fingr-gull á hendi, 146: to have about one’s person, vefja saman ok hafa í pungi sínum, Edda 27; hlutir sem mönnum var títt at hafa, Fms. xi. 128.
    2. of weapons, to wield, carry; spjót þat er þú hefir í hendi, Boll. 350; hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand, Fms. xi. 129; hafa staf í hendi, to have a stick in the hand, Bárð.; Gunnarr hafði atgeirinn ok sverðit, Kolskeggr hafði saxit, Hjörtr hafði alvæpni, Nj. 93; hann hafdi öxi snaghyrnda, Boll. 358; hann hafði kesjuna fyrir sér, he held the lance in rest, Eg. 532.
    V. here may be added a few special phrases; hafa hendr fyrir sér, to grope, feel with the hands (as in darkness); hafa vit fyrir sér, to act wisely; hafa at sér hendina, to draw one’s hand back, Stj. 198; hafa e-t eptir, to do or repeat a thing after one, Konr.; hafa e-t yfir, to repeat (of a lesson): hafa sik, to betake oneself; hafa sik til annarra landa, Grett. 9 new Ed.; hann vissi varla hvar hann átti at hafa sik, he knew not where ( whither) to betake himself, Bs. i. 807; hefir hann sik aptr á stað til munklífisins, Mar.
    C. Passing into the sense of hefja (see at the beginning); hafa e-t uppi, to heave up, raise; hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel, Fb. ii. 89: hafa uppi færi, net, a fisherman’s term, to heave up, take up the net or line, Háv. 46; Skarphéðinn hafði uppi ( heaved up) öxina, Nj. 144: hafa uppi tafl, to play at a game, Vápn. 29; þar vóru mjök töfl uppi höfð ok sagna-skemtan, Þorf. Karl. 406, v. l.: hafa e-n uppi, to hold one up, bring him to light; svá máttu oss skjótast uppi hafa, Fær. 42: metaph. to reveal, vándr riddari hafði allt þegar uppi, Str. 10.
    2. with the notion to begin; Bárðr hafði uppi orð sín ( began his suit) ok bað Sigríðar, Eg. 26, Eb. 142; hafa upp stefnu, to begin the summons, Boll. 350; hafa upp ræður, to begin a discussion; ræður þær er hann hafði uppi haft við Ingigerði, Fms. iv. 144, where the older text in Ó. H. reads umræður þær er hann hafði upp hafit (from hefja), 59; cp. also Vsp., þat langniðja-tal mun uppi hafat (i. e. hafit) meðan öld lifir, 16, (cp. upp-haf, beginning); þó at ek hafa síðarr um-ræðu um hann, better þó at ek hafa (i. e. hefja) síðarr upp ræðu um hann, though I shall below treat of, discuss that, Skálda (Thorodd) 168; er lengi hefir uppi verit haft síðan (of a song), Nj. 135; cp. also phrases such as, hafa á rás, to begin running, take to one’s heels, Fms. iv. 120, ix. 490; næsta morgin hefir út fjörðinn, the next morning a breeze off land arose, Bs. ii. 48: opp. is the phrase, hafa e-t úti, to have done, finished; hafa úti sitt dags-verk, Fms. xi. 431; hafa úti sekt sína, Grett. 149.
    D. Passing into the sense of a lost strong verb, hafa, hóf (see at the beginning), to behave, do, act:
    I. with an adverb, hafa vel, ílla, or the like, to behave, and in some instances to do well or badly, be happy or unhappy,
    α. to behave; en nú vil ek eigi verr hafa en þú, Fms. iv. 342; þeir sögðu at konungr vildi verr hafa en þeir, 313; hefir þú ílla ór (málum or the like understood) haft við mik, Fs. 140; ólikr er Gísli öðrum í þolinmæði, ok hefir hann betr en vér, Gísl. 28.
    β. to do so and so (to be happy, unhappy); verr hafa þeir er trygðum slitu, Mkv. 3; ílla hefir sá er annan svíkr, 18; vel hefir sá er þat líða lætr, 6; vel hefir sá ( he is happy) er eigi bíðr slíkt íllt þessa heims, Fms. v. 145; hvílíkt hefir þú, how dost thou? Mar.; hafa hart, to do badly, to be wretched; at sál Þorgils mætti fyrir þær sakir eigi hart hafa, Sturl. iii. 292, Mar.; Ólafr hafði þá hölzti ílla, O. was very poorly, D. N. ii. 156; þykisk sá bezt hafa ( happiest) er fyrstr kemr heim, Fms. xi. 248; þá hefir hann bazt af hann þegir, i. e. that is the best he can do if he holds his tongue, Hm. 19; þess get ek at sá hafi verr ( he will make a bad bargain) er þik flytr, Nj. 128; úlfgi hefir ok vel, the wolf is in a bad plight, Ls. 39; mun sá betr hafa er eigi tekr við þér, id.; betr hefðir þú, ef …, thou wouldest do better, if …, Akv. 16.
    γ. adding sik; hafa sik vel, to behave well, Fms. x. 415, Stj. 436.
    II. with the prep. at, to do, act, (hence at-höfn, at-hæfi, act, doing); hann lét ekki til búa vígs-málit ok engan hlut at hafa, Nj. 71; en ef þeim þykkir of lítið féit tekit, þá skulu þeir hafa at hit sama, to act in the same way, Grág. ii. 267; hvatki es þeir hafa at, Fms. xi. 132; hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely, Nj. 33; bæði munu menn þetta kalla stórvirki ok íllvirki, en þó má nú ekki at hafa, but there is no help for it, 202; eigi sýnisk mér meðal-atferðar-leysi, at vér höfum eigi at um kvámur hans, i. e. that we submit tamely to his coming, Fs. 32: absol., viltú þess freista, ok vita þá hvat at hafi, wilt thou try and see how it will do? Bjarn. 27; en nú skaltú fara fyrir, ok vita hvat at hafi, Bs. i. 712.
    III. phrases, hafa hátt, to be noisy, talk loud, Fms. i. 66; við skulum ekki hafa hátt ( do not cry loud) hér er maðr á glugganum, a lullaby song; hafa lágt, to keep silent; hafa hægt, to keep quiet; hafa sik á (í) hófi, to compose oneself, Ls. 36; hafa í hótum við e-n, to use threatening ( foul) language, Fb. i. 312; hafa í glett við e-n, to banter one, Fms. viii. 289; hafa íllt at verki, to do a bad deed, Ísl. ii. 184.
    E. Passing into the sense of the verb hæfa (see at the beginning), to aim at, hit, with dat.:
    I. to hit; svá nær hafði hausinum, at …, the shot so nearly hit the head, that …, Fms. ii. 272; þat sama forað, sem henni hafði næst váða, those very precipices from which she had so narrow an escape, Bs. i. 200, Fms. ix. 357; nær hafði nú, at skjótr mundi verða okkarr skilnaðr, Al. 124; nær hafði okkr nú, it struck near us, it was a narrow escape, Fms. viii. 281; kvaðsk svá dreymt hafa ( have dreamed), at þeim mundi nær hafa, ix. 387, v. l.; ok er nær hafði at skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of floating, Ld. 58; ok hafði svá nær (it was within a hair’s breadth), at frændr Þorvalds mundu ganga at honum, Nj. 160; ok hafði svá nær at þeir mundi berjask, Íb. 11, cp. Bs. i. 21: the phrase, fjarri hefir, far from it! Edda (in a verse).
    2. to charge; eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed at for that, ‘tis a false charge, Eg. 64; þeim manni er fyrir sökum er hafðr, i. e. the culprit, Grág. i. 29; cp. the mod. phrase, hafa á e-u, to make a charge of a thing; það varð ekki á því haft, they could not make a case for a charge of it.
    II. metaph. to be the ground or reason for, (hence til-hæfa, reason, fact, foundation); til þess ætla vitrir menn þat haft at Ísland sé Tile (i. e. Thule) kallað, at …, learned men suppose that is the reason that Iceland is called Thule, that …, Landn. (pref.); mikit mun til haft, er einmæli er um (there must be some reason for it, because all people say so), Þorgils segir, eigi er fyrir haft ( there is no ground whatever for it), at ek mæla betr fyrir griðum en aðrir menn, Ísl. ii. 379; vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sésk, we believe the substance of the story is that men have been seen there, Fms. xi. 158; hvat er til þess haft um þat (what is the truth of the matter?), hefir sundr-þykki orðit með ykkr? Boll. 364: in the saying, hefir hverr til síns ágætis nokkut, every one gets his reputation for something, Nj. 115.
    2. to happen, coincide; hefir svá til, at hann var þar sjálfr, Fms. xi. 138, v. l.
    β. the phrase, hafa mikit (lítið) til síns máls, to have much ( little) reason for one’s tale, i. e. to be much, little, in the right, Fms. vii. 221, xi. 138 (v. l.), Nj. 88: um þenna hefir svá stórum, it matters so much with this man, (v. l. for mun stórum skipta), Fms. xi. 311.
    F. REFLEX. to keep, dwell, abide, but only of a temporary shelter or abode, cp. Lat. habitare, (cp. also höfn, a haven); hann hefsk á náttartíma niðri í vötnum, at night-time he keeps down in the water, Stj. 77: to live, þeir höfðusk mjök í kaupferðum, they spent much of their life in travelling, Hkr. i. 276; hann hafðisk löngum í bænum, Bs. i. 353.
    β. with prep. við; hér mun ek við hafask ( I will stay here) en þú far til konungs, Fb. ii. 125; hafðisk hann við á skógum eðr í öðrum fylgsnum, 302; því at hann hafðisk þá á skipum við, Fms. viii. 44; hvílsk heldr ok hafsk við í því landi, rest and stay in that land, Stj. 162; Ásgeirr hafðisk við uppi í dalnum, Sd. 154; hafask lind fyrir, to cover oneself with a shield (?), Vsp. 50; hafask hlífar fyrir, to be mailed in armour, Hkm. 11.
    2. hafask at, to do, behave (cp. D. above); vóru þeir þá svá móðir, at þeir máttu ekki at hafask, Fms. ii. 149; en síðan skulut þér at hafa slíkt sem ek kann fyrir segja, i. 158; þat eitt munu við at hafask, at ek mun betr göra en þú, Nj. 19; Lambi sá hvat Steinarr hafðisk at, Eg. 747.
    3. hafask vel, to do well, thrive; vaxa ok vel hafask, to wax and do well, Hm. 142; nú er þat bæn mín, at þér hafisk við vel, that you bear yourself well up, Fms. ix. 497; Jungfrúin hafðisk vel við í ferðinni, x. 86; at fé hans mundi eigi hafask at betr at meðal-vetri, Grág. ii. 326.
    4. recipr., hafask orð við, to speak to one another; ok er þat ósiðlegt, at menn hafisk eigi orð við, Fs. 14; þar til er þeir hafask réttar tölur við, N. G. L. i. 182.
    II. part. hafandi is used in the sense of having conceived, being with child; þá verit hann varr við at hón var hafandi, 656 B. 14; hón skyldi verða hafandi at Guðs syni, id.; generally, allt þat er hafanda var lét burð sinn ok ærðisk, Fms. vii. 187; svá sem hón verðr at honum hafandi, Stj. 178; (hence barns-hafandi, being with child.)
    G. The word hafa is in the Icel., as in other Teut. languages, used as an auxiliary verb with a part. pass. of another verb, whereby a compound preterite and pluperfect are formed as follows:
    I. in transitive verbs with acc. the participle also was put in acc., agreeing in gender, number, and case with the objective noun or pronoun; this seems to have been a fixed rule in the earliest time, and is used so in all old poems down at least to the middle of the 11th century, to the time of Sighvat (circ. A. D. 990–1040), who constantly used the old form,—átt is an apostrophe for átta in the verse Ó. H. 81:
    1. references from poets, Gm. 5, 12, 16; þá er forðum mik fædda höfðu, Vsp. 2; hverr hefði lopt lævi blandit eðr ætt jötuns Óðs mey gefna, 29; þær’s í árdaga áttar höfðu, 60: ek hafða fengna konungs reiði, Ad. 3; en Grjótbjörn um gnegðan hefir, 18; mik hefir marr miklu ræntan, Stor. 10; þó hefir Míms-vinr mér um fengnar bölva bætr, 22: gaupur er Haraldr hafi sveltar, Hornklofi: Loka mær hefir leikinn allvald, Ýt. 7; sá hafði borinn brúna-hörg, 14; jarlar höfðu veginn hann, 15: ek hef orðinn ( found) þann guðföðr (verða is here used as trans.), Hallfred; höfum kera framðan, id.: hann hefir litnar, sénar, hár bárur, Ísl. ii. 223, thus twice in a verse of A. D. 1002; göngu hefik of gengna, Korm. (in a verse); hann hafði farna för, Hkr. i. (Glum Geirason); ek hefi talðar níu orustur, Sighvat; þú hefir vanðan þik, id.; ér hafit rekna þá braut, Ó. H. 63 (Óttar Svarti); hann hefir búnar okkr hendr skrautliga, Sighvat (Ó. H. 13); þeir hafa færð sín höfuð Knúti, id.; hvar hafit ér hugðan mér sess, id.; hafa sér kenndan enn nørðra heims enda, id.; Sighvatr hefir lattan gram, id.; hefir þú hamar um fólginn, Þkv. 7, 8; þú hefir hvatta okkr, Gkv. 6; ek hefi yðr brennda, Am. 39, cp. 56; hefi ek þik minntan, 81; hefir þú hjörtu tuggin, Akv. 36; hefir þú mik dvalðan, Hbl. 51; ek hefi hafðar þrár, I have had throes, Fsm. 51; en ek hann görvan hef-k, svá hefi ek studdan, 12 (verse 13 is corrupt); hann hefir dvalða þik, Hkv. Hjörv. 29; lostna, 30; mik hefir sóttan meiri glæpr, 32; ek hefi brúði kerna, id.; þú hefir etnar úlfa krásir, opt sár sogin, Hkv. 1. 36; sá er opt hefir örnu sadda, 35; hefir þú kannaða koni óneisa, 23; þá er mik svikna höfðut, Skv. 3. 55; hann hafði getna sonu, Bkv. 8; þann sal hafa halir um görvan, Fm. 42; bróður minn hefir þú benjaðan, 25; er hann ráðinn hefir, 37; sjaldan hefir þú gefnar vargi bráðir, Eg. (in a verse).
    2. references from prose; this old form has since been turned into an indecl. neut. sing. part. -it. The old form was first lost in the strong verbs and the weak verbs of the first conjugation: in the earliest prose both forms are used, although the indecl. is more freq. even in the prose writers, as Íb., the Heiðarv. S., the Miracle-book in Bs., Njála, Ó. H., (Thorodd seems only to use the old form,) as may be seen from the following references, Björn hafði særða þrjá menn, Nj. 262; hann mundi hana hafa gipta honum, 47; hann hafði þá leidda saman hestana, 264: ek hefi sendan mann, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 333; ek nefi senda menn, id.: hafa son sinn ór helju heimtan, Bs. (Miracle-book) i. 337; en er þeir höfðu niðr settan sveininn, 349; hann hafði veidda fimm tegu fiska, 350: er þér hefir ílla neisu gorva, Ó. H. 107: þá hefi ek fyrri setta þá í stafrófi, Skálda (Thorodd) 161; þar hefi ek við görva þessa stafi fjóra, id.; hafa hann samsettan, 167: góða fylgd hefir þú mér veitta, Þorst Síðu H. 2: sagði, at Ólafr konungr hafði sendan hann, Bs. i. 11: Þyri, er hertogi hafði festa nauðga, Fms. x. 393 (Ágrip): hefi ek þá svá signaða ok magnaða, v. 236: hefir sólin gengna tvá hluti, en einn úgenginn, K. Þ. K. 92 (Lund’s Syntax, p. 12).
    β. again, neut. indecl., hana hafði átt fyrr Þoróddr, Ísl. ii. 192: hón hafði heimt húskarl sinn …, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 339; hann hefir ekki svá vel gyrt hest minn, 340; hefir þú eigi séð mik, 341; hve hann hafði lokkat hann. id.; gistingar hefi ek yðr fengit, 343: þeir höfðu haft úfrið ok orrostur, Íb. 12; hann hafði tekið lögsögu, 14: stafr er átt hafði Þorlákr, Bs. (Miracle-book) i. 340; er þær höfðu upp tekit ketilinn ok hafit …, 342; göngu es hann hafði gingit, 344; es sleggjuna hafði niðr fellt, 346; sem maðr hefði nýsett (hana) niðr, id.; jartein þá er hann þóttisk fingit hafa, 347; hafði prestrinn fært fram sveininn, 349: hjálm er Hreiðmarr hafði átt, Edda 73: hafa efnt sína heitstrenging, Fms. (Jómsv. S.) xi. 141: slíkan dóm sem hann hafði mér hugat, Ó. H. 176, etc. passim:—at last the inflexion disappeared altogether, and so at the present time the indecl. neut. sing. is used throughout; yet it remains in peculiar instances, e. g. konu hefi eg mér festa, Luke xiv. 20, cp. Vídal. ii. 21. ☞ This use of the inflexive part. pass. may often serve as a test of the age of a poem, e. g. that Sólarljóð was composed at a later date may thus be seen from verses 27, 64, 72, 73, 75, 79; but this test is to be applied with caution, as the MSS. have in some cases changed the true forms (-inn, -ann, and -it, -an being freq. abbreviated in the MSS. so as to render the reading dubious). In many cases the old form is no doubt to be restored, e. g. in vegit to veginn, Fm. 4, 23; búit to búinn, Hkv. Hjörv. 15; borit to borinn, Hkv. 1. 1; beðit to beðinn, Fsm. 48; orðit to orðin, Og. 23; roðit to roðinn, Em. 5; brotið to brotinn, Vkv. 24, etc.: but are we to infer from Ls. 23, 26, 33, that this poem is of a comparatively late age?
    II. the indecl. neut. sing. is, both in the earliest poems and down to the present day, used in the following cases:
    1. with trans. verbs requiring the dat. or gen.; ek hefi fengit e-s, hann hafði fengit konu; hafa hefnt e-s, Fms. xi. 25; sú er hafði beðit fjár, Þkv. 32; stillir hefir stefnt mér, Hkv. Hjörv. 33, and so in endless cases.
    2. in the reflex. part. pass.; þeir (hann) hafa (hefir) látisk, farisk, sagsk, etc.
    3. in part. of intrans. neut. verbs, e. g. þeir þær (hann, hón), hafa (hefir) setið, staðit, gengit, legit, farit, komit, verit, orðit, lifað, dáit, heitið …, also almost in every line both of prose and poetry.
    4. in trans. verbs with a neut. sing. in objective case the difference cannot be seen.
    ☞ The compound preterite is common to both the Romance and Teutonic languages, and seems to be older in the former than in the latter; Grimm suggests that it originated with the French, and thence spread to the Teutons. That it was not natural to the latter is shewn by the facts, that
    α. no traces of it are found in Gothic, nor in the earliest Old High German glossaries to Latin words.
    β. in the earliest Scandinavian poetry we can trace its passage from declinable to indeclinable.
    γ. remains are left in poetry of a primitive uncompounded preterite infinitive, e. g. stóðu = hafa staðit, mundu, skyldu, vildu, etc., see Gramm. p. xxv, col. 2. ☞ We may here note a curious dropping of the verb hefir, at ek em kominn hingat til lands, ok verit áðr ( having been) langa hríð utan-lands, Ó. H. 31, cp. Am. 52; barn at aldri, en vegit slíka hetju sem Þorvaldr var, Glúm. 382. On this interesting matter see Grimm’s remarks in his Gramm. iv. 146 sqq.

    Íslensk-ensk orðabók > HAFA

  • 2 bœta

    (-tta, -ttr), v.
    1) to better, improve (ár þær, sem mikit bœta landit);
    bœta ráð sitt (to better one’s condition) ok biðja konu;
    bœta aptr, to restore;
    bœta at e-u, to repair;
    bœta upp borg, to repair it;
    2) to make up for, compensate;
    ef þér vilit eigi bœta (make up for) þat er þér hafit brotit;
    bœta glœp sinn syndir sínar, to atone for one’s crime, sins;
    bœta e-m e-t, to compensate one for a thing (= bœta e-t við e-n);
    Styrr vá mörg víg, en bœtti engi (viz. víg), S. slew many men, but paid for none;
    bœta mann fé (dat.), to pay weregild for one slain (Hrafnkell bœtti engan mann fé);
    bœta sál sína, to devote one’s efforts to the saving of one’s soul;
    bœta um e-t, to improve a thing;
    ekki bœtist um, matters grow worse;
    bœta yfir e-t, to make good again, redress;
    3) to heal, restore to health;
    guð bœtti honum af þessi sótt, God healed him of his disease; with gen. of the disease;
    bœta e-m sinnar vanheilsu, to restore one to health;
    refl., e-m bœtist, one gets better, is restored to health; with gen. of the disease (bœttist Búa augnaverkjarins).

    Íslensk-ensk orðabók > bœta

  • 3 heilsa

    * * *
    I)
    (að), v. to say hail to one, greet one (= biðja e-n heilan vera), with dat.;
    heilsa á e-n = heilsa e-m.
    f.
    1) health;
    2) restoration to health (hann var feginn heilsu sinni);
    * * *
    1.
    u, f. [Dan. helsen; Swed. helsa], health, Fms. vii. 241, x. 215, Sks. 620. Al. 24, Hom. 10, Bs. i. 337; sterk, góð h., strong, good health; veyk, lin, tæp h., poor, weak health, passim.
    COMPDS: heilsubót, heilsubragð, heilsudrykkr, heilsufar, heilsugjafari, heilsugjöf, heilsugóðr, heilsugæði, heilsulauss, heilsuleysi, heilsulinr, heilsulítill, heilsuorð, heilsuráð, heilsusamligr, heilsusamr, heilsusterkr, heilsutapan, heilsutæpr, heilsuveiki, heilsuveykr.
    2.
    að, [Dan. hilse], to say hail to one, greet one, with dat.; it was an ancient custom for the host to welcome (heilsa) the stranger, as may be seen from the following references:—Osvífr (the guest) kvaddi út Höskuld ok Rút (the master of the house), þeir gengu út báðir ok heilsuðu Osvífi, Nj. 21; hann (the master) gengr út ok heilsar Gísla (dat. the stranger), Gísl. 83; kona ein gékk til hurðar ok heilsar þeim ok spyrr þá at nafni, Fbr. 44 new Ed.; Þorsteinn gékk þegar til búðar Þorkels, en hann (Thorkel) heilsar honum vel ok spyrr hvat hann árnar, Lv. 33; Ólafr gengr inn á gólfit … en enginn heilsar honum ok þögðu allir, Háv. 39; in case the host was a great personage (a king, earl, or the like), the stranger used in token of honour or homage to walk up to him and greet him, ‘sit hail!’ ok er hann kom inn, heilsaði hann konungi, konungr tók kveðju hans, Eg. 63; jarlinn (the guest) gékk fyrir hann (the host in his high-seat) ok heilsaði honum, Ó. H. 66; Haukr heilsaði konungi, Fb. i. 47: h. á en, id.; Ásgrímr (the guest) gékk at honum ok heilsaði á hann, Nj. 182, Fms. i. 16; ok er hann kemr á fund Knúts konungs, gékk hann fyrir hann ok heilsar upp á konunginn, konungr tók ekki kveðju hans, xi. 264. In mod. usage a coming guest is said ‘heilsa,’ a parting guest ‘kveðja,’ q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > heilsa

  • 4 HEILL

    * * *
    I)
    a.
    1) hale, sound; illa heill, in ill health; hann sagði at þar var vel heilt, he said they were all well there; kona eigi heil, enceinte; grœða e-n at heilu, to heal one fully;
    2) whole, healed, in respect of wounds or illness, with gen. (verða heill sára sinna); er um heilt bezt at binda, it is better to bind a hale than a hurt limb;
    3) blessed, happy; njótið heilir handa, ‘bless your hands’, well done; kom heill! welcome, hail! far heill, farewell!
    4) whole, entire; heill hleifr, a whole loaf; sjau hundruð heil, full seven hundred;
    5) true, upright; ráða e-m heilt, to give one a wholesome (good) advice; af heilum hug, af heilu, sincerely; heilt ráð, wholesome advice; heil kenning, a useful, profitable lesson.
    n. and f. luck, omen, foreboding; góðu (illu) heilli, in a good (evil) hour; mörg eru giptusamlig heill, there are many good auspices; fall er farar heill, a fall is a good omen; hann bað þeim heill duga, he wished them good speed; heillum horfinn, forsaken by luck; ok var brugðit heillum sverðsins, the spell of the sword was broken.
    * * *
    1.
    n. and f. [Dan. held], good luck; the gender of this word varies.
    A. Neut., which seems to be the older gender, an omen, auspice, foreboding; hver’ro bözt heill (pl.), which are the best auspices? the answer, mörg eru góð heill, there are many good auspices, Skv. 2. 19, 20, cp. 22; giptusamlegt heill, a favourable omen, Al. 13; the neut., which is obsolete elsewhere, has remained in the phrases, góðu heilli (bono augurio), íllu heilli ( malo augurio), in a good, evil hour; íllu heilli bauð ek þér barnfóstr, Ísl. ii. 141; íllu heilli vartú skapað, Hom. 153; íllu heilli höfu vér hér dvalizt, Nj. 241; fórtú fá heilli heiman, with small luck, Ó. H. 107; verstu heilli, Heir. 4; góðu heilli, in a good hour, Fms. ix. 236, x. 18 (in a verse): talismans, of hidden magical runes written on ‘gumna heillum’ (on talismans?), Sdm. 16.
    B. Fem. good luck, happiness:
    1. plur., with the notion of being the gift of auspices or of an oracle, esp. in pl., so that the gender is dubious; fékk Ingólfr at blóti miklu ok leitaði sér heilla um forlög sín, Landn. 33; skal Þórólfr blóta ok leita heilla þeim bræðrum, Eg. 257; hefir þessi flokkr leitað sér heilla at tilvísan fjölkunnigra manna, at þeir skyldi um nætr berjask, Fms. vii. 296; Hallsteinn skaut setstokkum fyrir borð í hafi til heilla sér eptir fornum sið, Fs. 123, Landn. 34; þá skaut Steinþórr spjóti at fornum sið til heilla sér yfir flokk Snorra, Eb. 228 (an old heathen rite); þótti þat líkast til langlífis ok heilla, 126 new Ed.; ok var brugðit heillum sverðsins, the spell of the sword was broken, Korm. 84; áttú, Sigmundr, af þeim hring heillir at taka, Fær. 103.
    2. esp. (also in pl.) with the personal notion of a good spirit or angel, cp. hamingja; eigi veit ek hvárt vit eigum heill saman, i. e. if we shall have luck together, of two persons having one life and one heart, Nj. 3; þótti stór heill til hans horfit hafa, Fs. 194; Leifr kvað hann enn mundu mestri heill stýra af þeim frændum, Fb. i. 538; hann bað þeim heill duga, he wished them good speed, Gullþ. 14; fær þú braut bú þitt ok vestr yfir Lagarfljót, þar er heill þín öll, Hrafn. 1; heillum horfinn, forsaken by luck, Grett. 150.
    3. sayings, íllt er fyrir heill at hrapa, ’tis ill to rush on and leave one’s good luck behind, Skv. 2. 25; hátíðir eru til heilla beztar (mod. hátíð er til heilla bezt), denoting that high feasts ought to be chosen for momentous affairs, Ld. 176 (of one being christened at Yule time); fall er farar-heill, a fall is a good omen (in departing), Fms. vi. 414: the phrase, vera e-m lítil heilla-þúfa, to be a stumbling-block to one, the metaphor prob. taken from the popular lore as to mounds with hidden hoards, ek heft orðit lítil heilla þúfa um at þreifa flestum mönnum, Grett. 143.
    4. in mod. usage as a term of endearment, heillin, heillin mín, dear! my dear! the address of a husband to his wife; the bride asks, hverjum ætlarðú at bjóða í veizluna okkar, hjartað mitt? the bridegroom answers, eg veil það nú ekki, heillin mín! Ísl. Þjóðs. i. 243; getrþu ekki gefið manninum hressingu, heillin? Hrólfr. 8; hann (our son) er svo kargr, heillin mín! hann nennir ekki neitt að gera, látum við strákinn stúdiera, Grönd. 72; cp. Bb. 3. 21—hún (the wife) kyssir og með klappi segir, komdú blessaðr, heillin mín!—heillin góð! is in many Icel. houses the address of the servants to the mistress: æ! hvernig getið þér nú farið að tala, heillin góð? Piltr og Stúlka, 36; sælir og blessaðir, Auðun minn! sælar og blessaðar, heillin góð! Hrólfr. 6.
    COMPDS: heillabrigði, heilladrjúgr, heillalauss, heillaleysi, heillamaðr, heillaráð, heillavænligr, heillavænn.
    2.
    adj. [Ulf. hails = ὑγιής, ὑγιαίνων, χαιρε, etc.; A. S. hâl; Engl. hail and hale are of Scandinavian origin, whole of Saxon; O. H. G. heil; lost in mod. Germ.; Dan. heel; Swed. hel]:—whole:
    I. hale, sound; ílla heill, in ill health, Hm. 68; heilir hildar til, heilir hildi frá, fara þeir heilir hvaðan, hale, unscathed, 157; heilar hendr, Gkv. 3. 10; heilar sjónir, hale eyes, Lex. Poët.; spurði Þorsteinn hvernig þar væri heilt, hann sagði at þar var vel heilt, Th. asked how they were in health, and he said that they were well, Eg. 743; heilir, opp. to sárir, Am. 56; heilan (unbroken), Hvm. 29; heill hjálmstofn, hale skull, 31; hvergi var heilt hold á líkam hans, 623. 44; græða at heilu, to cure so as to be hale and well, 655 xi. 3; Önundr var svá frækinn maðr at fáir stóðusk honum þótt heilir væri, that few men were a match for him, though they were hale and sound, Grett. 87; sjórinn var hvergi heill, the sea was nowhere hale, i. e. the waves rose high, Vígl. 22; silki-ræma heil ok ú-sökuð, Fms. iv. 110.
    2. healed, of wounds, illness, in gen. pl.; verða heill sára sínna, Eg. 35; Helga dóttir bónda var þá á fouun ok heil meina sinna, 586; ok var þó eigi heill sársins, Fbr. 164.
    3. phrases, gróa um heilt (see gróa), Fms. xi. 87; binda um heilt, to bind up a hale limb; er um heilt bezt at binda, ‘tis better to bind a hale than a hurt limb, Ld. 206; betra heilt en gróið, better hale than healed; með heilu ok höldnu, safe and sound, Fms. x. 376; þar skal hverr heill verða sem haltr varð, he that was halt must be made hale, a law phrase, he that has a blemish upon him must clear himself of it, N. G. L. i. 326: cp. the phrase, svelta heill hungri (mod. svelta heilu hungri), to starve, Ls. 62: a guest is asked, hvað er í fréttum, what news? to which the reply is, mannheilt og ósjúkt, all hale and ‘unsick,’ i. e. all well! eigi heil, not hale, i. e. enceinte, þú ert kona eigi heil, Fas. i. 52; húsfreyja þín er eigi heil, ok mun hón fæða meybarn, Ísl. ii. 196; Freydís vildi fylgja þeim ok varð heldr sein, því at hón var eigi heil, Þorf. Karl. 428.
    4. answering to Gr. χαιρε, in exclamation; njótið heilir handa, ‘bless your hands!’ well done! Nj. 71; mæl drengja heilastr, well spoken, Fms. viii. 97; báðu hann tala konunga heilstan (i. e. cheered him), vi. 240; mæltu, at hann skyldi mæla allra höfðingja heilastr, viii. 290.
    β. in greeting, Vþm. 4, 6, Sdm. 3, 4; kom heill, welcome! hail! Blas. 42; far heill, farewell! Fms. vii. 197; heill, Magnús frændi! 171; sít heill, sit hail! Glúm. 391, Fms. x. 201; heill svá! Stj. 621; heilir svá! 475; heilar svá! 124, Karl. 507; ek svá heill, by my soul! forsooth! Fms. v. 230; svá vil ek heil! Grett. 170 new Ed.; bað þá heila fara ok heila hittask, Fms. iv. 171.
    5. whole, entire, Lat. integer; sjau hundruð heil, full seven hundred, Íb. 16; heil vika, 7, K. Þ. K. 102; heil dægr (opp. to half), Rb. 16; heil alin, N. G. L.; heilt ár, Bs. ii. 152.
    II. metaph. true, upright; allit., heilt ráð ok heimilt, a hale and good bargain, without fraud or flaw, Grág. i. 317; með heilum fortölum, Dipl. i. 3; ráða e-m heilt, to give wholesome (good, wise) advice to one, Nj. 31, (heilræði); með heilum hug, sincerely, cp. Hm. 106; heilum sáttum, Háv. 50 new Ed., Al. 60.
    β. safe; prestinum þótti eigi heilt at setja hann annat sinn undir sama váða, Fms. x. 417.

    Íslensk-ensk orðabók > HEILL

  • 5 BÆTA

    * * *
    tt, [bót; Ulf. bôtjan = ωφελειν; Hel. bôtian; A. S. bêtan; O. H. G. bôzau; Germ. büssen]:—to better, improve, amend, also t o restore, repair, Nj. 163, Gþl. 411; b. aptr, to restore, Grág. ii. 336; b. upp, to restore, atone for, Fms. ix. 43; b. at e-u, to repair, 367; bæta ráð sitt, to better one’s condition, to marry, Nj. 2: theol. to better one’s life: Guð bætti honum af þessi sótt, God restored him to health, Fms. ix. 391; with gen. of the sickness, O. H. L. 84.
    β. to mend, put a patch on a garment.
    2. reflex., e-m bætisk, one gets better, is restored to health; at föður hans bættisk helstríð, Landn. 146: absol., bættisk honum þegar, he got better at once, Bs. i. 318, 319, 325: with gen., bættisk Búa augna-verkjarins, Ísl. ii. 428 (rare); cp. heilsu-bót, recovery of health.
    II. a law term, to pay weregild, the person slain in acc., the money in dat.; Hrafnkell bætti engan mann fé, i. e. H. paid no weregild whomsoever he slew, Hrafn. 4; ek vil engan mann fé b., 9; Styrr vá mörg víg, en bætti engin (viz. víg), S. slew many men, but paid for none, Eb. 54; bæta þá menn alla er þar létusk eðr fyrir sárum urðu, 98; b. sakir (acc.) fé (dat.), Grág. ii. 169: the allit. law term, b. baugum, to pay weregild, 174: the amount of money in acc. to pay out, bæt heldr fé þat er þú ert sakaðr við hann, Fms. iii. 22; ok á hann eigi þat at b., he has not to pay that, Grág. ii. 168; b. öfandar bót, Gþl. 358: part. bættr, Eb. 98, 246.
    2. metaph. to redress, adjust; b. við e-n, or b. yfir við e-n, to give one redress, make good a wrong inflicted; hefir þú yfir bætt við mik um þetta bráðræði, Fms. ii. 25, xi. 434: also used in a religious sense, skaltu b. við Guð, er þú hefir svá mjök gengit af trú þinni, ii. 213 (yfír-bót, repentance); b. sál, or b. fyrir sál sinni, to do for the health of the soul, iv. 63, Fb. i. 345 Bs. i. 642 (in a verse); b. um e-t, to make a thing better (um-bot, bettering, improvement), Orkn. 442: reflex., ekki bætisk um, matters grow worse, Fms. ii. 53; b. við, to add to (við-bót, addition), Húv. 45.
    3. part. pass, used as adj. in compar.; ok er eigi at bættra, þótt …, things are no better, though …, Fms. vii. 36; þykir mér Ólafr ekki at bættari, þótt…, i. e. it is no redress for Olave’s death, though …, Fas. ii. 410; er mér ekki sour minn at bættari þótt Bolli sé drepinn, my son’s death is none the more atoned for though B. is slain, Ld. 226.
    4. part. act. as noun; bætandi, pl. -endr, a law term, one who has to pay weregild, Grág. ii. 174, etc.

    Íslensk-ensk orðabók > BÆTA

  • 6 SKIPA

    * * *
    I)
    (að), v.
    1) to arrange, place in order, draw up, with dat. (Egill skipaði svá mönnum þeim, er merkit báru); s. e-m fyrir e-t or yfir e-t, to put one in charge of; s. e-m hjá e-m, to assign a seat to one beside another (jarlinn skipaði þeim hjá Gunnlaugi); fig. to explain; s. draumi, to interpret a dream;
    2) with acc. to take up, occupy; skipuðu konur pall, the women were seated on the pallr; hann skipaði öndvegi, he had his place in the high-seat; to arrange, array, s. fylking sína, to draw up one’s line of battle; var skjöldum skipat allt húsit um veggina, the walls were all hung with shields;
    3) s. e-m e-t, to assign a thing to one (skipaði hann nú allt land sínum sýslumönnum); also without dat. (Geirmundr skipar jarðir sínar á laun);
    4) to man (skipuðu þeir skipin sem bezt); ek skal s. húskörlum mínum annat skipit, I will man one of them with my house-carles;
    5) s. til e-s, to arrange, make ready for (s. til atlögu); s. til búa sinna, to put one’s household in order; þó mun eigi of skipat til ánna, there will not be too many rams for the ewes;
    6) to change; bið hann, at þit skipit máldaga, ask him to change the bargain;
    7) reflex., skipast, to draw up (gengu þeir þá inn allir ok skipuðust í dyrrin); skipuðust menn þar í sæti, the men took their seats; to undergo a change (mart hefir skipazt í Haukadal, ok vertu varr um þik); s. á betri leið, to change for the better; s. við e-t, to yield to, he moved by (s. við orð, fortölur e-s); s. við orðsending e-s, to answer to one’s call; þenna kost gerðum, vér Hákoni, skipaðist hann vel við, he took it in good part; impers., var heitit fyrir henni mörgu, ok skipaðist henni ekki viðr, it had no effect.
    (að), v., s. e-t upp, to unload (þeir tóku land ok skipuðu þar upp).
    * * *
    að, [from this word has come the Fr. équiper; Engl. equip]:— to give order or arrangement to things, with dat., i. e. to draw up, place in order, arrange them, of seats, lines, rows; hann skipaði mönnum í skjaldborg, Ó. H. 206; þá fylktu þeir liði sínu ok skipaðu, 205; þeirra hverr á at skipa tveim mönnum í Lögréttu, öðrum fyrir sér, en öðrum á bak sér, Grág. i. 5; Gunnarr hafði marga boðsmenn, ok skipaði hann svá sínum mönnum, hann sat á miðjan bekk, en innar frá Þráinn … þá var skipat konum í annat sinn, sat þá Þorgerðr meðal brúða, Nj. 50, 51; svá var skipat sessum, at …, Fms. x. 16; Egill skipaði svá mönnum þeim er merkit báru, Hkr. i. 150; skipaðu höfðingjar herinum til atlögu, Fms. ii. 303; jarl skipaði svá atlögunni, ix. 430; þeir skipaðu svá sinni ferð, at …, 468; konungr skipaði Haraldi í sína sveit, vi. 168; Gizurr skipaði Oddi yfir Skaga-fjörð, x. 60; hann skipaði sonum sínum til landa, Rb. 316; skipuðu Ribbungar þar öllum sýslum, Fms. ix. 393; bændr ok þingu-nautar skyldu fyrst gunga á þingit ok skipa dómum eptir lögum, vii. 138; hann skipaði allri bygð ok skipti í skipreiður, Hkr. i. 146; er skipat í þáttu allri skrá þessi, Rb. 4.
    2. metaph. to explain; skipa draumi, to read a dream, Fms. xi. 6; skipaði konungr fyrst þeirra máli, ix. 396; ok skipuðu málum þeim sem nauðsyn bar til, x. 32: in the phrase, of a song, eg kann kvæðið, en kann ekki að skipa því, I know the song by heart, but cannot give the order of the verses.
    II. with acc. to take up, occupy; konur skipuðu pall, Nj. 11; Haraldr ok hans lið skipaði langbekkinn, Fms. vi. 193; hann skipaði öndvegi, Vígl. 52 new Ed.; skipa fylking sína, to draw up one’s line of battle, Eg. 292; Vagn ok Björn skipa annan arm, Fms. xi. 126: part., vágrinn var skipaðr herskipnm, ix. 360; var skipuð öll höllin, Nj. 269; hirð hans er skipuð afreks-mönnum einum, Eg. 19; höllin var skipuð hæverskum höfðingjum, Fms. vi. 3; vóru skipaðir þrettán stólar, x. 16; var skjöldum skipat allt húsit um veggina, the walls all hung with shields, vii. 147.
    2. to establish, ordain, appoint, the place or office given being in acc.; þá skipaði hann lög, … ok setti þat í lögum, at …, Fms. i. 6; skipaði hann héraðit sínum félögum, Landn. 57; skipuðu þeir löndin Arnfinni jarli, Fms. i. 201; skipaði hann nú allt land sínum sýslu-mönnum, viii. 244; vóru þeim skipuð ríki þau á Íslandi sem konungr hafði þá heimildum á tekit, x. 45; skipa klerkum kirkjur, K. Á. 232; skipaði konungr ríki sín um öll Upplönd, ix. 410; Skúli hertogi hafði skipat allar sýslur fyrir norðan Staði, 478; fór hann inn í Sogn ok skipaði allt ríkit, x. 189; ok er skipat var ríkit með þessum hætti, Fas. i. 376; hann fékk honum umboð sitt at s. jarðir sínar, Eg. 590; Geirmundr skipar jarðir sínar á laun, Ld. 112; láta drepa stórmenni en hefja upp lítilmenni, hafa þeir verr skipat landit, Fms. vii. 183; hann skipaði dalinn vinum sínum, Gullþ. 44.
    3. to compose, arrange; skipa bækr, Sks. 568; skipa máldaga (acc.), Nj. 4; skyldi Ólafr frálsliga mega skipa þenna skurð til hverrar jarðar sem hann vildi, Dipl. iv. 12; at hann skipaði ( settled matters) milli þeirra, Fms. vii. 270:—skipa til e-s, to arrange; skipa til um fylkingar, ix. 489; skipa til atlögu, vii. 357; þeir skipuðu til bús með Sigríði, Eg. 94; at s. þar til bús, Nj. 54; skipuðu þeir til á hverju skipi, 8; s. til búa sinna, to put one’s household in order, 219, 251, 259; um daginn eptir var þar skipat til leiks, Ld. 196; s. til um fylkingar, Ó. H. 215; þó mun eigi of skipat til ánna, there will not be too many rams for the ewes, Fms. xi. 149.
    4. to man; skipaði konungr hana (i. e. the hall) hraustum drengjum, Fms. vi. 3; ek skal s. húskörlum mínum annat skipit en bóndum annat, Nj. 42; skipuðu þeir skipin sem bezt, Fms. ix. 401; hverr skal þau (the ships) skipa, Nj. 42; sex skip, öll vel skipuð, Eg. 87; tré alskipað af epluni, Stj. 73.
    III. to bid, command, Lat. jubere: s. e-m e-ð, freq. in mod. but not found in old writers; hann skipaði mér að fara.
    B. Reflex. to take a seat or place, draw themselves up; gengu þeir þá inn allir ok skipuðusk í dyrrin, Nj. 198; er menn skipuðusk í sæti sín, Eg. 248; þar var fjöldi fyrir boðs-manna, skipuðusk menn þar í sæti, Nj. 11; víl ek at menn skipisk í sveitir, … skipisk menn nú í sveitir, en síðan skal sveitum skipa í fylking, Ó. H. 205 (skipta, Fms, v. 53, v. l.); þá skipaðisk jarl til atlögu, Fms. i. 169.
    2. to undergo a change, sometimes with the notion for the better, to be improved; hugr yðvarr hefir skipask, 656 C. 42; mart hefir skipask í Haukadal, ok vertú varr um þik, Gísl. 20; ok er hann hafði þessa vísu kveðit, skipask nokkut hugr þeirra bræðra, Fas. i. 267; hví skipaðisk svá skjótt hugr þinn um málin í dag? Fs. 75; hefir þu mikit skipask síðan vit sámk næst, Fms. vi. 303; kvað eigi son sinn hafa vel skipask, Fas. i. 528; litr hennar skipaðisk á engan veg, Hkr. i. 102; hversu skipaðisk máttr konungsins, Fms. ix. 214: skipask á betri leið. Eg. 416: the saying, mart skipask á manns æfinni, Ó. H. 139, Fms. vii. 156; skjótt hefir hér nú skipask, 148; hvegi er síðan hefir skipask, Grág. i. 227: skipask við e-t, to yield to, be moved by; ekki er þess ván, at pit skipisk við framhvöt orða, ef þit íhugit ekki …, Ld. 260; skipask við fortölur e-s, Fms. i. 285; konungr skipaðisk við fortölur Magnúss, vii. 210, Eg. 167; skipask við orð e-s, id., Fms. ii. 134, xi. 38, Ó. H. 48; s. við orðsending e-s, to answer to one’s call, Fms. xi. 29; hann hét þeim dauða ok meiðslum, þeir skipuðusk ekki við þat, Hkr. i. 277; þenna kost görðu vér Hákoni, skipaðisk hann vel við, he took it in good part, Fms. ii. 35; of health, var heitið fyrir henni ok skipaðisk henni ekki viðr, it took no effect, Bs. i. 791; lagði Hrani um hana beltið ok skipaðisk skjótt við, Fb. ii. 9.
    II. pass., þeir skipuðusk múrr ok skjöldr, Mar. (a Latinism).
    III. part. fit, meet; vel skipaðr til klerks, Fms. x. 88; skipaðrar þjónustu af Guði, ii. 199; til-skipað sacramentum, xi. 443.

    Íslensk-ensk orðabók > SKIPA

  • 7 FISKR

    (-s, -ar), m. fish; flatr f., heilagr f., flat-fish, halibut.
    * * *
    m. [Lat. piscis; Ulf. fisks; A. S. fisc; Engl. fish; Germ. fisch; Swed.-Dan. fisk]
    I. a fish, of both sea and fresh-water fish, esp. cod, trout, salmon are often κατ ἐξ. called ‘fish,’ Sks. 180, Hkr. ii. 385; var þar undir f. nógr, Bárð. 169; at miði því er þik man aldri fisk bresta, id.; þar var hvert vatn fullt af fiskum, Eg. 134; fugla ok fiska, Grág. ii. 345, Sturl. ii. 165, passim; of the zodiacal fishes, 1812. 17:—different kind of fish, heilagr fiskr (mod. heilag-fiski), halibut, Þorf. Karl., Bs. i. 365; flatr f., id., Edda 35; hval-f., a ‘whale fish;’ beit-f. (q. v.), bait fish; ill-fiskar, ill or evil fishes, sharks; skel-f., shell fish; blautr f., fresh fish, N. G. L. iii. ch. 2, 5; skarpr f., dried fish, Bs. i. 209, 365, 367, in mod. usage harðr fiskr; freð-f. = frer-f., frozen fish, preserved by being frozen: as to fishing vide Hým. 17 sqq., Bs. ii. ch. 2, 87, Guðm. S. ch. 87, Nj. ch. 11, Edda l. c., Eb. ch. 11, Fbr. ch. 40, Landn. 2. 5, Ld. ch. 12, 58, Bárð. ch. 9, Rafn S. ch. 10, D. I. and Bs. passim in the Miracle-books: the section of law regarding this important branch of livelihood in Iceland is wanting in the present Grágás, proving that this collection is not complete, but in a fragmentary state.
    β. the flesh of a fish, for in Icel. the word flesh can only be used of a land-animal; thus, hvítr á fiskinn, having white flesh.
    II. metaph., kinn-fiskar, the flesh on the cheeks (of a man); kinnfiska-soginn, with sunken cheeks: the phrase, e-m vex fiskr um hrygg, one’s back gains muscle, i. e. one gains strength: fjör-fiskr, live fish, a phrase for spasms of the muscles, the ‘growing pains’ common in children,—the fjör-fiskr is said to bound or leap (sprikla), which is regarded as a sign of good health and growth.
    III. fish were used as units of value, each = half an ell’s worth (vide alin), esp. in southern and Western Icel., cp. fiskvirði; hence the standing phrase in the title-page of books of later times, ‘charge so many fishes.’
    COMPDS: fiskaá, fiskaferð, fiskakaup, fiskakyn, fiskamerki, fiskapollr, fiskaskip, fiskastöð, fiskastöng, fiskatíund, fiska-tollr, fiska-ver, vide fiski-, Am. 3, Fms. iv. 330, and endless other compds.

    Íslensk-ensk orðabók > FISKR

  • 8 ÍLLR

    (compar. verri, superl. verstr), a.
    1) ill, evil, bad; illr maðr, a bad man; ill ráð, evil counsel; illum huga, with evil intent; illu feginn ver þú aldregi, never rejoice at evil; illar álögur, evil, oppressive burden;
    2) hard, difficult, with gen.; illr viðr-eignar, ill to deal with;
    3) close, mean, stingy (illr af mat).
    * * *
    adj., compar. verri (q. v.), superl. verstr; íllr is still often pronounced with a long vowel, esp. in the forms íllt, ílls, as also íllr and illr, although it is usually in mod. books spelt with i; the long vowel is a remains of the contraction which in the Scandin. languages has taken place in this word: [Ulf. ubils; A. S. yfel; Engl. ill, evil; Hel. ubil; O. H. G. ubil; Germ. übel; Dan. ild; Swed. ill-; in mod. Engl. ill is of Scandin., evil of Saxon origin]:—ill, evil, bad, in a bodily and moral sense: in sayings, íllt er at eiga þræl at einga-vin, Grett. 154; íllt er at eggja óbilgjarnan, or íllt er at eggja íllt skap = πυρ μαχαίρα μη σκαλευειν; erat maðr svá íllr at einugi dugi, Hm. 134; fátt er svo fyrir öllu íllt, að ekki boði nokkuð gott, = ‘tis an ill wind that blows nobody any good; ílla gefask íll ráð, Nj. 20; opt stendr íllt af kvenna tali, Gísl. 15; opt hlýtr íllt af íllum (or íllt má af íllum hljóta), Ísl. ii. 151; frest eru ílls bezt, Fms. v. 294.
    2. ill, bad, of quality, capacity; íllr búþegn, a bad farmer, Fms. i. 69; íllr hestr, a bad horse, Þiðr. 191; íllt skáld, a poetaster.
    3. evil, wicked; góða frá íllum, Eluc. 37; íllr maðr, Hm. (íll-menni); íll ráð, evil counsel, 9; til góðs ok ílls, for good or evil, Grág. ii. 144; sjá við íllu, beware of evil, Sdm. 39; íllt eitt, all wickedness, as a nickname, Fms. ix. 419 (423 sqq.)
    4. bad; íllum huga, an evil mind, spite, Hbl. 21; ílls hugar, Hým. 9; íllt skap, ill humour; vera í íllu skapi, to be in an ill mood; það er íllt í mér, to be angry; mæla íllt, to use foul language, Bjarn. 32; íll orð, evil words, Skm. 2; varð honum íllt til liðs, Fms. i. 22; íll öld, evil times, vi. 96; íllt veðr, ill weather, v. 295; íllar álögur, evil, oppressive burdens, vii. 75, v. l.; íll heilsa, ill health; íllt, unwholesome; er þat íllt manni, Eg. 604; medic., e-m er íllt (mér er íllt), to be ill; íllt er (‘tis a pity) at eiga dáðlausa sonu, Ld. 236; honum þótti íllt ( he was sorry) at heyra læti þeirra, Fms. iv. 368: denoting harm, hurt, grunaði at mikit íllt mundi af þér hljótask, Ísl. ii. 151; verðr hann þeim stórhöggr, ok fá þeir íllt af honum, Fms. xi. 135.
    5. with gen. ill, difficult; íllr viðr-eignar, ill to deal with, Nj. 18, Eg. 147; íllir heimsóknar, Fms. vii. 299; flestir verða íllir aptrhvarfs, 315: with dat. ill to one, íllr e-m, (cp. Scot. ‘ill to his friend, waur to his foe’), 655 A. 4.
    6. close, stingy, cp. góðr (II. β); íllr af aurum, Jd. 35; íllir af mat, Hkr. i. 140; hinn matar-ílli, a nickname, Hkr.
    COMPDS: íllbrigði, íllbýli, ílldeildir, ílldýri, íllfelli, íllfengr, íllferli, íllfúss, íllfygli, íllfýstr, íllgengr, íllgeta, íllgirnd, íllgjarn, íllgjarnligr, íllgresi, íllgrunaðr, íllgæfa, íllgæti, íllgörð, íllgörðaflokkr, íllgörðamaðr, íllgörðasamr, íllhreysingr, íllhveli, íllkvikendi, íllkvittinn, íllkvittni, íllkyndugr, íllkyngi, íllleikni, ílllifnaðr, ílllifnaðarmaðr, ílllífl, ílllífr, ílllyndi, ílllyndr, ílllæti, íllmannliga, íllmannligr, íllmáligr, íllmenni, íllmennska, íllmæla, íllmælgi, íllmæli, íllorðr, íllráðigr, íllráðr, íllræða, íllræði, íllræðismaðr, íllræmdr, íllsakar, íllskái, íllskárri, íllskárst, íllskeptr, íllskælda, íllspár, íllsvipligr, ílltíðindi, ílltyngdir, Íllugi, íllúð, íllúðigr, íllúðligr, íllverk, íllviðri, íllviðrisklakkar, íllviðriskráka, íllvili, íllvilja, íllviljafullr, íllviljamaðr, íllviljaðr, íllvirki, íllvirki, íllviti, íllvært, íllyrða, íllyrði, íllyrmi, íllyrmislegr, íllýðgi, íllþolandi, íllþræli, íllþýði, íllþýðisfólk, illþýðismaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > ÍLLR

См. также в других словарях:

  • good-for-you bacteria — n. Bacteria that are beneficial to health. Also known as probiotics. Example Citation: Probiotics, or good for you bacteria, are being marketed as live cultures in yogurt that function to ensure a healthy intestinal tract, increase calcium… …   New words

  • health food — noun any natural or prepared food popularly believed to promote good health • Members of this Topic: ↑organic • Hypernyms: ↑food, ↑solid food * * * noun : a food promoted as highly conducive to health * * * any natural food popularly believed to… …   Useful english dictionary

  • good — /good/, adj., better, best, n., interj., adv. adj. 1. morally excellent; virtuous; righteous; pious: a good man. 2. satisfactory in quality, quantity, or degree: a good teacher; good health. 3. of high quality; excellent. 4. right; proper; fit:… …   Universalium

  • there is nothing so good for the inside of a man as the outside of a horse — A proverb asserting the benefit of horse riding to health. 1906 G. W. E. RUSSELL Social Silhouettes xxxii. The Squire will wind up..with an apocryphal saying which he attributes to Lord Palmerston ‘There’s nothing so good for the inside of a man… …   Proverbs new dictionary

  • health — n. condition of the body and mind 1) to enjoy good health 2) to promote (good) health 3) to recover, regain one s health 4) to ruin, undermine smb. s health 5) bad, broken, failing, feeble, fragile, frail, ill, poor; delicate; good, robust health …   Combinatory dictionary

  • good — 1 /gUd/ adjective comparative better, superlative best /best/ 1 OF A HIGH STANDARD of a high standard: a good reputation | a good quality cloth | a good Muslim | This book is not as good as her last one. | His test scores were good, but hers were …   Longman dictionary of contemporary English

  • Health informatics in China — (Chinese: 医学信息学) is about the Health informatics or Medical informatics or Healthcare information system/technology in China. The main review and assessment of health informatics in China[1] for the WHO Health Metrics Network was conducted in… …   Wikipedia

  • Health economics — For the journal, see Health Economics. Economics …   Wikipedia

  • Health disparities — (also called healthcare inequality in some countries) refer to gaps in the quality of health and health care across racial (see Race and health), ethnic, and socioeconomic groups. [U.S. Department of Health and Human Services (HHS), Healthy… …   Wikipedia

  • Health administration — For management of health information systems, such as electronic medical records, see health information management. Health administration or healthcare administration is the field relating to leadership, management, and administration of… …   Wikipedia

  • Health 2.0 — (as well as the closely related concept of Medicine 2.0[1]) are terms representing the possibilities between health care, eHealth and Web 2.0, and has come into use after a recent spate of articles in newspapers, and by Physicians and Medical… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»