Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

gnomon

  • 121 छाया _chāyā

    छाया [छो-ण Uṇ.4.19]
    1 Shade, shadow (changed at the end of Tat. comp. into छायम् when बाहुल्य or thickness of shade is meant; e. g. इक्षुच्छायनिषादिन्यः R.4.2; so 7.4;12.5; Mu.4.21); छायामधः सानुगतां निषेव्य Ku.1.5;6.46; अनुभवति हि मूर्ध्ना पादपस्तीव्रमुष्णं शमयति परितापं छायया संश्रितानाम् Ś.5.7; R.1.75;2.6;3.7; Me.67.
    -2 A reflected image, a reflection; छाया न मूर्छति मलोपहतप्रसादे शुद्धे तु दर्पणतले सुलभावकाशा Ś.7.32.
    -3 Resem- blance, likeness; क्षित्यादीनामिहार्थानां छाया न कतमापि हि Bhāg.7.15.59.
    -4 A shadowy fancy, hallucination; असता छाययोक्ताय सदाभासाय ते नमः Bhāg.8.3.14.
    -5 Blending of colours.
    -6 Lustre, light; भ्रष्टश्च स्वरयोगो मे छाया चापगता मन Rām.2.69.2. छायामण्डललक्ष्येण R.4.5; रत्न- च्छायाव्यतिकरः Me.15,35.
    -7 Colour; Māl.6.5.
    -8 Colour of the face, complexion; केवलं लावण्यमयी छाया त्वां न मुञ्चति Ś.3; मेघैरन्तरितः प्रिये तव मुखच्छायानुकारी शशी S. D.; Pt.5.88.
    -9 Beauty क्षामच्छायं भवनम् Me.8,14.
    -1 Protection.
    -11 A row, line.
    -12 Darkness; (metaphorically) Avidyā; छायातपौ यत्र न गृध्रपक्षौ Bhāg.8.5.27.
    -13 A bribe.
    -14 N. of Durgā.
    -15 The shadow of gnomon as indicating the sun's position.
    -16 The Sun.
    -17 Nightmare.
    -18 N. of a wife of the sun (she was but a shadow or likeness of संज्ञा, the wife of the sun; consequently when संज्ञा went to her father's house without the knowledge of her husband, she put छाया in her own place. छाया bore to the sun three children:-- two sons Sāvarṇi and Śani, and one daughter Tapanī).
    -19 A Sanskrit version of a Prākṛit text.
    -2 The Ganges; L. D. B.
    -21 Method; L. D. B.
    -22 A servant's chit; L. D. B.
    -यः One who grants shade.
    -Comp. -अङ्कः the moon.
    -आत्मन् m. a reflected image or form.
    -करः the bearer of an umbrella.
    -ग्रहः a mirror, or a sun-dial; प्रसन्नालापसंप्राप्तौ छायाग्रह इवापरः Rāj. T.3.154.
    -तनयः, -सुतः, -आत्मजः Saturn, son of छाया.
    -तरुः, -द्रुमः 1 a large umbrageous tree; स्निग्धच्छायातरुषु वसतिं रामगिर्याश्रमेषु Me.1; Ś.4.11.
    -2 The Nameru tree; छायावृक्षो नमेरौ स्यात् । Nm.
    -द्वितीय a. 'accompanied only by one's shadow', alone.
    -पथः the galaxy, the atmosphere; R.13.2.
    -भृत m. the moon. (
    -नम्) a measure of shadow.
    -मित्रम् a parasol.
    -मृगधरः the moon.
    -यन्त्रम् a sun-dial; छायाम्बुयन्त्रसंविदिते Bṛi. S.2.3.

    Sanskrit-English dictionary > छाया _chāyā

  • 122 बाहुः _bāhuḥ

    बाहुः [बाध् कु धस्य हः Tv.]
    1 The arm; शान्तमिदमाश्रम- पदं स्फुरति च बाहुः कुतः फलमिहास्य Ś.1.16; so महाबाहुः &c.
    -2 The fore-arm.
    -3 The fore-foot of an animal.
    -4 A door-post.
    -5 The base of a right-angled triangle (in geom.).
    -6 (In medic.) The whole upper extremity of the body (opp. सक्थि).
    -8 The bar of a chariot- pole.
    -9 The shadow of the gnomon on a sun-dial.
    -1 The arm as a measure of length (= 12 Aṅgulas).
    -11 The limb of a bow.
    -हू (du.) The lunar mansion Ārdrā.
    -Comp. -अन्तरम् the chest; संवर्त्य मुष्टिं सहसा जघान बाह्वन्तरे शैलनिकाशरूपः Rām.6.7.154.
    -उत्क्षेपम् ind. having raised or tossed up the arms; बाहूत्क्षेपं क्रन्दितुं च प्रवृत्ता Ś.5.3.
    -कर a. active with the arms; P.III. 2.21.
    -कण्टकम् a mode in fighting; 'एकां जङ्घां पदा$$ क्रम्य परामुद्यम्य पाठ्यते । केतकीपत्रवच्छत्रुर्युद्धं तद्बाहुकण्टकम् ॥'; बाहु- कण्टकयुद्धेन तस्य कर्णो$थ युध्यतः Mb.12.5.4.
    -कुण्ठ, -कुब्ज a. crippled in the arms.
    -कुन्थः a wing (of a bird).
    -चापः the distance measured by the extended arms.
    -जः 1 a man of the Kṣatriya caste; cf. बाहू राजन्यः कृतः Rv.1.9.12; also Ms.1.31; स बाहुजो महाबाहुस्तदु- वाह महाबलम् Śiva B.; N.12.12.
    -2 a parrot.
    -3 sesamum growing spontaneously.
    -ज्या a sine (in math.).
    -तरणम् crossing a river (with the arms).
    -त्रः, -त्रम्, -त्राण vantbrass (armour for the arms).
    -दण्डः 1 a long, staff-like arm.
    -2 punishment with the arm or fist.
    -दन्तकम् N. of a Nītiśāstra treatise.
    -निःसृतम् a mode of fighting (by which a sword is twisted out of a person's hand).
    -पाशः a particular attitude in fighting.
    -2 the arm thrown round, as in the act of embracing.
    -प्रचालकम् ind. shaking the arms.
    -प्रति- बाहौ the opposite sides of a figure.
    -प्रसारः, -प्रसारणम् stretching the arms (for embracing &c.)
    -प्रहरणः a boxer. (
    -णम्) boxing.
    -फलम् 1 (in geom.) the result for the base sine.
    -2 (in astro.) the sine of an arc of a circle of position contained between the sun and the prime verticle.
    -बन्धनम् 1 encircling arms. (
    -नः) the shoulder-blade.
    -बलम् strength of arm, muscular strength.
    -भङ्गिः f. bending or twisting the arms.
    -भूषण, -भूषा an ornament worn on the arm, an armlet.
    -भेदिन् m. an epithet of Viṣṇu.
    -मूलम् 1 the armpit.
    -2 the shoulderblade.
    -युद्धम् a hand-to-hand or close fight, personal or pugilistic encounter, boxing; बाहुयुद्धं हि मल्लानामशास्त्रमृषिभिः स्मृतम् । मृतस्य तत्र न स्वर्गो यशो नेहापि विद्यते ॥ Mallaśāstram.
    -योधः, -योधिन् m. a pugi- list, boxer.
    -रक्षा armour for the upper arm.
    -लता an arm-like creeper. ˚अन्तरम् the breast, bosom.
    -लोहम् bell-metal (कांस्य).
    -विक्षेपः 1 the act of throwing about the arms, moving the arms.
    -2 swimming.
    -विघट्टनम्, -विघट्टितम् a particular attitude in wrest- ling.
    -वीर्यम् strength of arms.
    -व्यायामः athletic exercise.
    -शालिन् m.
    1 an epithet of Śiva.
    -2 of Bhīma.
    -शिखरम् the upper part of the arm, the shoulder.
    -संभवः a man of the Kṣatriya caste.
    -सहस्रभृत् m. an epithet of king Kārtavīrya (also called सहस्रार्जुन).

    Sanskrit-English dictionary > बाहुः _bāhuḥ

  • 123 भा _bhā

    1
    भा 2 P. (भाति, भात; caus. भापयति-ते; desid. बिभासति)
    1 To shine, be bright or splendid, be luminous; पङ्कैर्विना सरो भाति सदः खलजनैर्विना । कटुवर्णैर्विना काव्यं मानसं विषयैर्विना Bv.1.116; समतीत्य भाति जगती जगती Ki.5.2; R.3.18; भाति श्रीरमणावतारदशकं बाले भवत्याः स्तने Udb.
    -2 To seem, appear; बुभुक्षितं न प्रति भाति किंचित् Mbh.
    -3 To be, exist.
    -4 To be pleased.
    -5 To show oneself.
    -6 To blow; [the following verse gives different meanings of the verb;
    -बभौ मरुत्वान् विकृतः स-मुद्रो (to shine)
    बभौ मरुत्वान् विकृतः स-मुद्रः । (to be pleased)
    -बभौ मरुत्वान् विकृतः समुद्रो (to be)
    बभौ मरुत्वान् विकृतः स मुद्रः ॥ (to blow). Bk.1.19].
    2
    भा [भा-अङ् टाप्]
    1 Light, splendour, lustre, beauty; तत्र ताराधिपस्याभा ताराणां भा तथैव च । तयोराभरणाभा च ज्वलिता द्यामभासयत् ॥ Rām.6.75.51; तावद् भा भारवेर्भाति यावन्माघस्य नोदयः Udb.
    -2 A shadow, reflection.
    -3 Likeness, resemblance.
    -4 The shadow of a gnomon.
    -Comp. -कु(कू)टः a species of fish.
    -कोशः, -षः the sun.
    -गणः the whole group of constellations; करालदंष्ट्राभिरुदस्त- भागणम् Bhāg.4.5.11.
    -निकरः a mass of light, collection of rays.
    -नेमिः the sun.
    -मण्डलम् a halo of light.
    -रूपः the soul. (
    -पम्) Brahman.
    -वनम् a mass of rays or light.

    Sanskrit-English dictionary > भा _bhā

  • 124 विषम _viṣama

    विषम a. [विगतो विरुद्धो वा समः]
    1 Uneven, rough, rugged; पथिषु विषमेष्वप्यचलता Mu.3.3; व्यालाकीर्णाः सुविषमाः Pt.1.64; Me.19.
    -2 Irregular, unequal; तोषं ततान विषमग्रथितो$पि भागः Māl.9.44.
    -3 Odd, not even.
    -4 Difficult, hard to understand, mysterious; विषमो$पि विगाह्यते नयः Ki.2.3; विषमाः कर्मगतयः Pt.4.5.
    -5 Impas- sable, inaccessible; Ki.2.3; भ्रान्तं देशमनेकदुर्गविषमम् Bh.3.5.
    -6 Coarse, rough.
    -7 Oblique; ईषत्तिर्यग्वलन- विषमम् Māl.4.2.
    -8 Painful, troublesome; कान्ताविश्लेषदुःख- व्यतिकरविषमे यौवने विप्रयोगः Bh.3.16; H.4.3.
    -9 Very strong, vehement; व्यनक्त्यन्तस्तापं तदयमतिधीरो$पि विषमम् Māl.3.9.
    -1 Dangerous, fearful; सर्वंकषः कषति हा विषमः कृतान्तः Mv.5.56; Mk.8.1,27; Mu.1.18; 2.2.
    -11 Bad, adverse, unfavourable; येन च हसितं दशासु विषमासु Pt.4.16.
    -12 Odd, unusual, unparalleled.
    -13 Dishonest, artful.
    -14 Intermittent (as fever).
    -15 Wicked.
    -16 Different.
    -17 That which cannot be equally divided; अजाविकं सैकशफं न जातु विषमं भजेत् Ms.9.119.
    -18 Unsuitable, wrong; Suśr.
    -मः 1 N. of Viṣṇu.
    -2 (In music) A kind of measure.
    -मम् 1 Unevenness.
    -2 Oddness.
    -3 An inaccessible place, precipice, pit &c.
    -4 A difficult or dangerous position, difficulty, misfortune; सुप्तं प्रमत्तं विषमस्थितं वा रक्षन्ति पुण्यानि पुरा कृतानि Bh.2.97; कुतस्त्वा कश्मलमिदं विषमे समुपस्थितम् Bg.2.2.
    -5 Rough or uneven ground.
    -6 N. of a figure of speech in which some unusual or incompatible rela- tion between cause and effect is described; (said to be of four kinds; see K. P. Kārikās 126 and 127).
    -7 A kind of stanza or verse; भिन्नचिह्नचतुष्पादं विषमं परिकीर्तितम्.
    -मम् ind. Unequally, unevenly, unfairly, dangerously &c.
    -Comp. -अक्षः, -ईक्षणः, -नयनः, -नेत्रः, -लोचनः epithets of Śiva.
    -अन्नम् unusual or irregular food.
    -अवतारः descent on uneven ground, perhaps also 'un- dertaking or embarking in an adventure'; V.1.
    -आयुधः, -इषुः, -शरः epithets of the god of love; उन्मिमील विशदं विषमेषुः Śi.1.72.
    -कर्णः 1 a quadrangle or tetragon with unequal diagonals.
    -2 the hypotenuse of a right-angled triangle.
    -कर्मन् (in maths.) the finding of two quantities when the difference of their squares is given and either the sum or the difference of the quantities (Colebrooke).
    -कालः an unfavourable season.
    -चक्रवालम् (in maths). an ellipse.
    -चतुरस्रः, -चतुर्भुजः an unequal quadrilateral figure; trapezium.
    -छदः the tree सप्तपर्ण q. v.
    -छाया the shadow of the gnomon at noon.
    -ज्वरः remittent fever; दोषो$ल्पो$हितसंभूतो ज्वरो- त्सृष्टस्य वा पुनः । धातुमन्यतमं प्राप्य करोति विषम़ज्वरम् ॥
    -त्रिभुजः a scalene triangle.
    -पत्रः the Saptaparṇa tree; विषम- पत्रमहीरुहसंभवम् Rām. ch.4.68.
    -बाणः N. of the god of love; also विषमविशिखः, -शरः.
    -लक्ष्मी f. ill-luck.
    -विभागः unequal distribution (of property).
    -वृत्तम् a kind of metre with unequal Pādas.
    -शील a. cross-tempered, peevish, perverse.
    -स्थ a.
    1 being in an inaccessible position.
    -2 being in difficulty or misfortune; विश्वामित्र- स्ततस्तां तु विषमस्तामनिन्दिताम् Mb.1.72.5.

    Sanskrit-English dictionary > विषम _viṣama

  • 125 विषुवम् _viṣuvam

    विषुवम् The first point of Aries or Libra into which the sun enters at the vernal or autumnal equinox, the equinoctial point; अयने विषुवे कुर्याह्यतीपाते दिनक्षये Bhāg.7. 14.2.
    -Comp. -छाया the shadow of the gnomon at noon.
    -दिनम् the day of the equinox.
    -रेखा the equinoctial line.
    -संक्रान्तिः f. the sun's equinoctial passage.
    -समयः the equinoctial season.

    Sanskrit-English dictionary > विषुवम् _viṣuvam

  • 126 संख्या _saṅkhyā

    1
    संख्या 2 P.
    1 To count, enumerate, calculate, sum up; तावन्त्येव च तत्त्वानि सांख्यैः संख्यायन्ते Ś. B.
    -2 Ved. To appear along with, be connected with.
    2
    संख्या 1 Enumeration, reckoning, calculation; संख्या- मिवैषां भ्रमरश्चकार R.16.47.
    -2 A number.
    -3 A numeral.
    -4 Sum.
    -5 Reason, understanding, intellect; उदारसंख्यैः सचिवैरसंख्यैः Bu. Ch.1.14.
    -5 Deliberation, reflection, exposition; धर्मसंख्या महाराज व्यवहार इतीष्यते Mb.12.121. 9.
    -7 Manner.
    -6 War, battle; संख्यासमयविस्तीर्णमभि- जातोद्भवं बहु Mb.12.98.21.
    -9 Appellation, name; ततो द्वापरसंख्या सा युगस्य समजायत Rām.7.74.22 (com. द्वापर- संख्या द्वापर इति नाम । पृषोदरादित्वात् साधुः ।).
    -1 (In geom). A gnomon.
    -Comp. -अतिग, -अतीत a. beyond number, innumerable, countless.
    -पदम् a numeral.
    -परित्यक्त a. innumerable.
    -मात्रम् mere numeration.
    -वाचक a. expressive of number. (
    -कः) a numeral.
    -विधानम् the making of a calculation.
    -शब्दः a numeral.
    -समापनः an epithet of Śiva.

    Sanskrit-English dictionary > संख्या _saṅkhyā

  • 127 स्थाणु _sthāṇu

    स्थाणु a. [स्था-नु पृषो˚ णत्वम्] Firm, fixed, steady, stable, immoveable, motionless; नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलो$यं सनातनः Bg.2.24; Mb.1.34.5.
    -णुः 1 An epithet of Śiva; स स्थाणुः स्थिरभक्तियोगसुलभो निःश्रेयसायास्तु वः V.1.1.
    -2 A stake, post, pillar; अपि स्थाणुवदासीनः Pt.1.49; किं स्थाणुरयमुत पुरुषः.
    -3 A peg, pin; स्थाणौ निषङ्गिण्यनसि क्षणं पुरः Śi.12.26.
    -4 The gnomon of a dial.
    -5 A spear, dart.
    -6 A nest of white ants.
    -7 A drug or perfume called Jeevaka.
    -8 Stump, trunk; लता वल्लीश्च गुल्मांश्च स्थाणूनश्मन एव च Rām.2.8.6.
    -9 A particular posture in sitting. -m., n. A branchless trunk or stem, any bare stalk or stem, pollard.
    -Comp. -छेदः one who cuts down the trunks of trees, one who clears away timber; स्थाणुच्छेदस्य केदारमाहुः शल्यवतो मृगम् Ms.9. 44.
    -दिश् f. the north-east.
    -भूत a. become motionless (as the trunk of a tree).
    -भ्रमः mistaking anything for a post.

    Sanskrit-English dictionary > स्थाणु _sthāṇu

  • 128 гномон

    м.

    Русско-английский словарь Смирнитского > гномон

Страницы

См. также в других словарях:

  • gnomon — [ gnɔmɔ̃ ] n. m. • 1547; mot lat., du gr. ♦ Ancien instrument astronomique composé d une tige verticale (⇒ style) faisant ombre sur une surface plane. ⇒ cadran (solaire). ● gnomon nom masculin (latin gnomon, onis, du grec gnômôn, onos) Cadran… …   Encyclopédie Universelle

  • gnomon — GNOMÓN, gnomoane, s.n. Instrument antic folosit pentru a determina meridianul locului, constituind cel mai vechi tip de cadran solar. – Din fr. gnomone. Trimis de gall, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  gnomón s. n., pl. gnomoáne Trimis de siveco,… …   Dicționar Român

  • Gnomon — Gno mon, n. [L. gnomon, Gr. ? one that knows, the index of a sundial. See {Gnome}.] [1913 Webster] 1. (Dialing) The style or pin, which by its shadow, shows the hour of the day. It is usually set parallel to the earth s axis. [1913 Webster] 2.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • gnomon — vertical shaft that tells time by the shadow it casts (especially the triangular plate on a sundial), 1540s, from L. gnomon, from Gk. gnomon indicator, lit. one who discerns, from gignoskein to come to know (see GNOSTIC (Cf. gnostic) (adj.)) …   Etymology dictionary

  • gnômon — s. m. Projetor da sombra no relógio de sol. • [Brasil] Plural: gnômones ou gnômons.   ‣ Etimologia: latim gnómon, onis, ponteiro   ♦ Grafia em Portugal: gnómon …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • gnómon — s. m. Projetor da sombra no relógio de sol. • [Portugal] Plural: gnómones.   ‣ Etimologia: latim gnómon, onis, ponteiro   ♦ Grafia no Brasil: gnômon …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • gnomon — (Del lat. gnomon, y este del gr. γνώμων). 1. m. Indicador de las horas en los relojes solares más comunes, frecuentemente en forma de un estilo. 2. Antiguo instrumento de astronomía, compuesto de un estilo vertical y de un plano o círculo… …   Diccionario de la lengua española

  • Gnomon — Gnomon, eine Einrichtung, die schon bei den ältesten Kulturvölkern dazu benutzt wurde, die Höhe der Sonne und damit die Tageszeit besonders im Moment des Mittags (der Kulmination) zu bestimmen. Zunächst bestanden diese Instrumente aus hohen… …   Lexikon der gesamten Technik

  • Gnomon — Gnomon, eine schon seit den ältesten Zeiten gebräuchliche Vorrichtung zur Bestimmung der Sonnenhöhe, namentlich der Culmination der Sonne, also des wahren Mittags. Er besteht in einer auf horizontalem Boden senkrecht stehenden Stange od. Säule,… …   Herders Conversations-Lexikon

  • gnomon — gnòmōn m <G gnomóna, N mn gnomóni> DEFINICIJA antička astronomska sprava, štap okomit na vodoravnu plohu, primitivni sunčani sat; sjenomjer ETIMOLOGIJA lat.: kazaljka sunčeva sata ← grč. gnṓmōn: tumač, otkrivač, kazivač …   Hrvatski jezični portal

  • gnomon — [nō′män΄] n. [L < Gr gnōmōn, one who knows or examines, index of a sundial < base of gignōskein, to KNOW] 1. a column or pin on a sundial, etc. that casts a shadow indicating the time of day: see SUNDIAL 2. the part of a parallelogram… …   English World dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»