-
1 comprehendo
com-prehendo (стяж. comprendo), prehendī, prehēnsum, ere1) связывать, скреплять (naves vinculo L); сшивать ( oras vulnēris CC); обхватывать ( aliquid filo CC); обнимать ( genua alicujus Pt)2) содержать, иметь ( triginta stadia QC)3) схватывать ( aliquid manibus C)ignem c. Cs — загораться4) (тж. terram c. Dig) пускать корни, врастать Col, Pall; (о дичках) прививаться, приниматься Vr5) ( о женщине) зачинать, беременеть CC6) поймать, захватить (fures Ctl; praesidium hostium L; aliquem vivum Cs); занять ( collem Cs)7) разоблачить, открыть, вскрыть (alicujus adulterium C)8) обносить, опоясывать ( loca vallo Frontin); окружать ( aliquem humanitate sua C)9) дарить ( aliquem amicitiā C)10) заключать, вкладывать (aliquid in aliquid C etc.)11) излагать (aliquid brevi C; aliquid paucis verbis CC); описывать (bella viginti voluminibus Su); выражать ( aliquid numero V)12) воспринимать ( aliquid visu Sil); видеть, различать (vix litterarum apices c. AG); удерживать, запоминать ( memoriā C); познавать, понимать, постигать (animo, mente, cogitatione aliquid C) -
2 compraehendo
com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).I.Prop.A.In gen.:B.quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?
Cic. N. D. 1, 33, 92:(vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,
Cels. 4, 1 fin.:cum (forfex) dentem comprehendere non possit,
id. 7, 12, 1:mordicus manum eorum (elephantorum),
Plin. 9, 15, 17, § 46:morsu guttura,
Luc. 4, 727:nuces modio,
Varr. R. R. 1, 7, 3:naves,
to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:oras vulneris suturae comprehendunt,
Cels. 7, 4, 3:comprehendunt utrumque et orant,
Caes. B. G. 5, 31:ter frustra comprensa manus effugit imago,
Verg. A. 2, 794; cf.aures,
Tib. 2, 5, 92:nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,
let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:naves in flumine Vulturno comprehensae,
assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:ignem,
to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,
Verg. G. 2, 305; cf.:opera flammā comprehensa,
Hirt. B. G. 8, 43; and:avidis comprenditur ignibus agger,
Ov. M. 9, 234:loca vallo,
Front. 2, 11, 7; and absol.:comprehensa aedificia,
Liv. 26, 27, 3.—In partic.1.To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:* b.aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,
Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:tam capitalem hostem,
Cic. Cat. 2, 2, 3:hominem,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:nefarios duces,
id. Cat. 3, 7, 16:Virginium,
Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:praesidium Punicum,
id. 26, 14, 7:hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,
Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:in fugā,
id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:comprehensus morbo,
Just. 23, 2, 4; cf.:comprehensi pestiferā lue,
id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. —Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—2.To seize upon one, to apprehend him in any crime:b.fures,
Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,Transf. to the crime:3.nefandum adulterium,
to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:res ejus indicio,
id. Clu. 16, 47.—Of plants, to take root; of a graft:4.cum comprehendit (surculus),
Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,in gen.,
Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:5.si mulier non comprehendit, etc.,
Cels. 5, 21 fin. —Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:6.ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,
Varr. R. R. 1, 7, 3:circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,
Curt. 6, 6, 24. —In late medic. lang., of medicines, to combine:7.aliquid melle,
Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—Of the range of a missile:8.quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,
Sil. 4, 102.—Of the reach of a surgical instrument:II.si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,
Cels. 8, 3 init. —Trop.A.To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):B.aliquid visu,
Sil. 3, 408;and without visu: comprehendere vix litterarum apices,
Gell. 13, 30, 10.—To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:C.omnes animo virtutes,
id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,
id. Ac. 2, 7, 21 sq.:omnia animis et cogitatione,
id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:aliquid mente,
id. N. D. 3, 8, 21:aliquid memoriā,
id. Tusc. 5, 41, 121:qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,
id. ib. 1, 22, 50:aliquid certis signis,
Col. 6, 24, 3:aliquid experimentis assiduis,
Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,
Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,
id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:2.breviter paucis comprendere multa,
Lucr. 6, 1082; cf.:breviter comprehensa sententia,
Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:comprehendam brevi,
Cic. de Or. 1, 8, 34:perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,
id. Rosc. Com. 5, 15:(Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,
id. Att. 12, 21, 1:ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,
id. Brut. 8, 34:in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,
Varr. R. R. 1, 9, 1:emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,
Cels. 5, 27, 3; so absol.:ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,
Cic. Brut. 5, 19:aliquid dictis,
Ov. M. 13, 160:quae si comprendere coner,
id. Tr. 5, 2, 27. —Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:D.neque enim numero comprendere refert,
Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:numerum quorum comprendere non est,
id. Tr. 5, 11, 19.—To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;E.mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,
to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:adulescentem humanitate tuā,
id. Fam. 13, 15, 3:quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,
id. Planc. 19. 47.—To shut in, include (late Lat.):spiritum in effigiem,
Lact. 4, 8, 9:elementorum figurae humanā specie comprehensae,
id. 2, 6, 1. -
3 compraendo
com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).I.Prop.A.In gen.:B.quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?
Cic. N. D. 1, 33, 92:(vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,
Cels. 4, 1 fin.:cum (forfex) dentem comprehendere non possit,
id. 7, 12, 1:mordicus manum eorum (elephantorum),
Plin. 9, 15, 17, § 46:morsu guttura,
Luc. 4, 727:nuces modio,
Varr. R. R. 1, 7, 3:naves,
to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:oras vulneris suturae comprehendunt,
Cels. 7, 4, 3:comprehendunt utrumque et orant,
Caes. B. G. 5, 31:ter frustra comprensa manus effugit imago,
Verg. A. 2, 794; cf.aures,
Tib. 2, 5, 92:nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,
let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:naves in flumine Vulturno comprehensae,
assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:ignem,
to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,
Verg. G. 2, 305; cf.:opera flammā comprehensa,
Hirt. B. G. 8, 43; and:avidis comprenditur ignibus agger,
Ov. M. 9, 234:loca vallo,
Front. 2, 11, 7; and absol.:comprehensa aedificia,
Liv. 26, 27, 3.—In partic.1.To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:* b.aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,
Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:tam capitalem hostem,
Cic. Cat. 2, 2, 3:hominem,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:nefarios duces,
id. Cat. 3, 7, 16:Virginium,
Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:praesidium Punicum,
id. 26, 14, 7:hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,
Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:in fugā,
id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:comprehensus morbo,
Just. 23, 2, 4; cf.:comprehensi pestiferā lue,
id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. —Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—2.To seize upon one, to apprehend him in any crime:b.fures,
Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,Transf. to the crime:3.nefandum adulterium,
to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:res ejus indicio,
id. Clu. 16, 47.—Of plants, to take root; of a graft:4.cum comprehendit (surculus),
Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,in gen.,
Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:5.si mulier non comprehendit, etc.,
Cels. 5, 21 fin. —Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:6.ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,
Varr. R. R. 1, 7, 3:circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,
Curt. 6, 6, 24. —In late medic. lang., of medicines, to combine:7.aliquid melle,
Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—Of the range of a missile:8.quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,
Sil. 4, 102.—Of the reach of a surgical instrument:II.si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,
Cels. 8, 3 init. —Trop.A.To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):B.aliquid visu,
Sil. 3, 408;and without visu: comprehendere vix litterarum apices,
Gell. 13, 30, 10.—To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:C.omnes animo virtutes,
id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,
id. Ac. 2, 7, 21 sq.:omnia animis et cogitatione,
id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:aliquid mente,
id. N. D. 3, 8, 21:aliquid memoriā,
id. Tusc. 5, 41, 121:qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,
id. ib. 1, 22, 50:aliquid certis signis,
Col. 6, 24, 3:aliquid experimentis assiduis,
Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,
Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,
id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:2.breviter paucis comprendere multa,
Lucr. 6, 1082; cf.:breviter comprehensa sententia,
Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:comprehendam brevi,
Cic. de Or. 1, 8, 34:perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,
id. Rosc. Com. 5, 15:(Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,
id. Att. 12, 21, 1:ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,
id. Brut. 8, 34:in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,
Varr. R. R. 1, 9, 1:emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,
Cels. 5, 27, 3; so absol.:ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,
Cic. Brut. 5, 19:aliquid dictis,
Ov. M. 13, 160:quae si comprendere coner,
id. Tr. 5, 2, 27. —Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:D.neque enim numero comprendere refert,
Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:numerum quorum comprendere non est,
id. Tr. 5, 11, 19.—To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;E.mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,
to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:adulescentem humanitate tuā,
id. Fam. 13, 15, 3:quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,
id. Planc. 19. 47.—To shut in, include (late Lat.):spiritum in effigiem,
Lact. 4, 8, 9:elementorum figurae humanā specie comprehensae,
id. 2, 6, 1. -
4 comprehendo
com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).I.Prop.A.In gen.:B.quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?
Cic. N. D. 1, 33, 92:(vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,
Cels. 4, 1 fin.:cum (forfex) dentem comprehendere non possit,
id. 7, 12, 1:mordicus manum eorum (elephantorum),
Plin. 9, 15, 17, § 46:morsu guttura,
Luc. 4, 727:nuces modio,
Varr. R. R. 1, 7, 3:naves,
to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:oras vulneris suturae comprehendunt,
Cels. 7, 4, 3:comprehendunt utrumque et orant,
Caes. B. G. 5, 31:ter frustra comprensa manus effugit imago,
Verg. A. 2, 794; cf.aures,
Tib. 2, 5, 92:nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,
let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:naves in flumine Vulturno comprehensae,
assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:ignem,
to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,
Verg. G. 2, 305; cf.:opera flammā comprehensa,
Hirt. B. G. 8, 43; and:avidis comprenditur ignibus agger,
Ov. M. 9, 234:loca vallo,
Front. 2, 11, 7; and absol.:comprehensa aedificia,
Liv. 26, 27, 3.—In partic.1.To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:* b.aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,
Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:tam capitalem hostem,
Cic. Cat. 2, 2, 3:hominem,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:nefarios duces,
id. Cat. 3, 7, 16:Virginium,
Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:praesidium Punicum,
id. 26, 14, 7:hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,
Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:in fugā,
id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:comprehensus morbo,
Just. 23, 2, 4; cf.:comprehensi pestiferā lue,
id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. —Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—2.To seize upon one, to apprehend him in any crime:b.fures,
Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,Transf. to the crime:3.nefandum adulterium,
to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:res ejus indicio,
id. Clu. 16, 47.—Of plants, to take root; of a graft:4.cum comprehendit (surculus),
Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,in gen.,
Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:5.si mulier non comprehendit, etc.,
Cels. 5, 21 fin. —Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:6.ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,
Varr. R. R. 1, 7, 3:circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,
Curt. 6, 6, 24. —In late medic. lang., of medicines, to combine:7.aliquid melle,
Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—Of the range of a missile:8.quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,
Sil. 4, 102.—Of the reach of a surgical instrument:II.si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,
Cels. 8, 3 init. —Trop.A.To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):B.aliquid visu,
Sil. 3, 408;and without visu: comprehendere vix litterarum apices,
Gell. 13, 30, 10.—To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:C.omnes animo virtutes,
id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,
id. Ac. 2, 7, 21 sq.:omnia animis et cogitatione,
id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:aliquid mente,
id. N. D. 3, 8, 21:aliquid memoriā,
id. Tusc. 5, 41, 121:qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,
id. ib. 1, 22, 50:aliquid certis signis,
Col. 6, 24, 3:aliquid experimentis assiduis,
Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,
Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,
id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:2.breviter paucis comprendere multa,
Lucr. 6, 1082; cf.:breviter comprehensa sententia,
Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:comprehendam brevi,
Cic. de Or. 1, 8, 34:perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,
id. Rosc. Com. 5, 15:(Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,
id. Att. 12, 21, 1:ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,
id. Brut. 8, 34:in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,
Varr. R. R. 1, 9, 1:emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,
Cels. 5, 27, 3; so absol.:ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,
Cic. Brut. 5, 19:aliquid dictis,
Ov. M. 13, 160:quae si comprendere coner,
id. Tr. 5, 2, 27. —Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:D.neque enim numero comprendere refert,
Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:numerum quorum comprendere non est,
id. Tr. 5, 11, 19.—To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;E.mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,
to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:adulescentem humanitate tuā,
id. Fam. 13, 15, 3:quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,
id. Planc. 19. 47.—To shut in, include (late Lat.):spiritum in effigiem,
Lact. 4, 8, 9:elementorum figurae humanā specie comprehensae,
id. 2, 6, 1. -
5 conprehendo
com-prĕhendo ( conp-; also com-prendo, very freq. in MSS. and edd.; cf. Quint. 1, 5, 21. In MSS. also comprae-hendo and compraendo, v. prehendo), di, sum, 3, v. a., to lay hold of something on all sides; to take or catch hold of, seize, grasp, apprehend; to comprehend, comprise (class. in prose and poetry).I.Prop.A.In gen.:B.quid (opus est) manibus, si nihil comprehendendum est?
Cic. N. D. 1, 33, 92:(vulva) non multo major quam ut manu comprehendatur,
Cels. 4, 1 fin.:cum (forfex) dentem comprehendere non possit,
id. 7, 12, 1:mordicus manum eorum (elephantorum),
Plin. 9, 15, 17, § 46:morsu guttura,
Luc. 4, 727:nuces modio,
Varr. R. R. 1, 7, 3:naves,
to join one to another, fasten together, Liv. 30, 10, 5; cf.:oras vulneris suturae comprehendunt,
Cels. 7, 4, 3:comprehendunt utrumque et orant,
Caes. B. G. 5, 31:ter frustra comprensa manus effugit imago,
Verg. A. 2, 794; cf.aures,
Tib. 2, 5, 92:nisi quae validissima (ovis), non comprehendatur (sc. stabulis) hieme,
let none but the strongest be kept in the winter, Col. 7, 3, 15 Schneid.:naves in flumine Vulturno comprehensae,
assembled together, put under an embargo, Liv. 26, 7, 9; so id. 29, 24, 9; Suet. Tib. 38; id. Calig. 39:ignem,
to take, catch, Caes. B. G. 5, 43;and in a reverse constr.: ignis robora comprendit,
Verg. G. 2, 305; cf.:opera flammā comprehensa,
Hirt. B. G. 8, 43; and:avidis comprenditur ignibus agger,
Ov. M. 9, 234:loca vallo,
Front. 2, 11, 7; and absol.:comprehensa aedificia,
Liv. 26, 27, 3.—In partic.1.To attack, seize upon in a hostile manner, to seize, lay hold of, arrest, catch, apprehend:* b.aliquem pro moecho Comprehendere et constringere,
Ter. Eun. 5, 5, 23; 5, 1, 20:tam capitalem hostem,
Cic. Cat. 2, 2, 3:hominem,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:nefarios duces,
id. Cat. 3, 7, 16:Virginium,
Liv. 3, 48, 6; cf. id. 1, 41, 1:praesidium Punicum,
id. 26, 14, 7:hunc comprehenderant atque in vincula conjecerant,
Caes. B. G. 4, 27; 5, 25:in fugā,
id. ib. 5, 21.—Rarely of disease:comprehensus morbo,
Just. 23, 2, 4; cf.:comprehensi pestiferā lue,
id. 32, 3, 9.—Of places, to occupy, seize upon:aliis comprehensis collibus munitiones perfecerunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. —Of things, to intercept' -epistulas, Just. 20, 5, 12.—2.To seize upon one, to apprehend him in any crime:b.fures,
Cat. 62, 35.—With inf.: qui interesse concentibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Th. 16, 4, 5.—Hence,Transf. to the crime:3.nefandum adulterium,
to discover, detect it, Cic. Mil. 27, 72:res ejus indicio,
id. Clu. 16, 47.—Of plants, to take root; of a graft:4.cum comprehendit (surculus),
Varr. R. R. 1, 40 fin.; so,in gen.,
Col. 3, 5, 1; 5, 6, 18; Pall. Jan. 13, 5.—Of women, to conceive, become pregnant, = concipere:5.si mulier non comprehendit, etc.,
Cels. 5, 21 fin. —Of a space, to contain, comprise, comprehend, include:6.ut nuces integras, quas uno modio comprehendere possis,
Varr. R. R. 1, 7, 3:circuitus ejus triginta et duo stadia comprehendit,
Curt. 6, 6, 24. —In late medic. lang., of medicines, to combine:7.aliquid melle,
Veg. Art. Vet. 6, 27, 1; Scrib. Comp. 88; 227 al.—Of the range of a missile:8.quantum impulsa valet comprehendere lancea nodo,
Sil. 4, 102.—Of the reach of a surgical instrument:II.si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus possit,
Cels. 8, 3 init. —Trop.A.To comprehend by the sense of sight, to perceive, observe, see (very rare):B.aliquid visu,
Sil. 3, 408;and without visu: comprehendere vix litterarum apices,
Gell. 13, 30, 10.—To comprehend something intellectually, to receive into one's mind, to grasp, perceive, comprehend; with abl.: si quam opinionem jam mentibus vestris comprehendistis: si eam ratio convellet, si oratio labefactabit, etc., if any opinion has already taken root in your mind (the figure taken from the rooting of plants; v. supra, I. B. 3.), Cic. Clu. 2, 6:C.omnes animo virtutes,
id. Balb. 1, 3; id. N. D. 3, 25, 64:animo haec tenemus comprehensa, non sensibus,
id. Ac. 2, 7, 21 sq.:omnia animis et cogitatione,
id. Fl. 27, 66; cf. id. de Or. 2, 31, 136:aliquid mente,
id. N. D. 3, 8, 21:aliquid memoriā,
id. Tusc. 5, 41, 121:qualis animus sit vacans corpore, intellegere et cogitatione comprehendere,
id. ib. 1, 22, 50:aliquid certis signis,
Col. 6, 24, 3:aliquid experimentis assiduis,
Pall. 2, 13, 8.—Without abl.:esse aliquid, quod conprehendi et percipi posset,
Cic. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18:virtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi multa posse,
id. ib. 2, 8, 23; 1, 11, 42.—To comprehend or include in words; to comprise in discourse or in writing, to express, describe, recount, narrate, etc.:2.breviter paucis comprendere multa,
Lucr. 6, 1082; cf.:breviter comprehensa sententia,
Cic. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91:comprehendam brevi,
Cic. de Or. 1, 8, 34:perinde ac si in hanc formulam omnia judicia conclusa et comprehensa sint,
id. Rosc. Com. 5, 15:(Cato) verbis luculentioribus et pluribus rem eandem comprehenderat,
id. Att. 12, 21, 1:ipsa natura circumscriptione quādam verborum comprehendit concluditque sententiam,
id. Brut. 8, 34:in eā (terrā) enim et lapis et harena et cetera ejus generis sunt in nominando comprehensa,
Varr. R. R. 1, 9, 1:emplastra quoque, quae supra comprehensa sunt,
Cels. 5, 27, 3; so absol.:ad veterum rerum nostrarum memoriam comprehendendam impulsi sumus,
Cic. Brut. 5, 19:aliquid dictis,
Ov. M. 13, 160:quae si comprendere coner,
id. Tr. 5, 2, 27. —Poet.: aliquid numero, to number, enumerate:D.neque enim numero comprendere refert,
Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, 447; cf.:numerum quorum comprendere non est,
id. Tr. 5, 11, 19.—To comprehend any one in affection, to bind to one's self, to put under obligation, to embrace with kindness (rare;E.mostly in Cic.): multos amicitiā, tueri obsequio, etc.,
to have many friends, Cic. Cael. 6, 13:adulescentem humanitate tuā,
id. Fam. 13, 15, 3:quod omnibus officiis per se, per patrem, per majores suos totam Atinatem praefecturam comprehenderit,
id. Planc. 19. 47.—To shut in, include (late Lat.):spiritum in effigiem,
Lact. 4, 8, 9:elementorum figurae humanā specie comprehensae,
id. 2, 6, 1.
См. также в других словарях:
MUTIUS Cordus — nobilis Romanus, qui acceptâ potestante â. Senatu, in castra Porsenae regis, tum temporis Romanso obsidentis, solus intravit, eô animô, ut regem occideret; sed cum regem non cognosceret, unum ex purpuratis pro rege occidit. Propter quod… … Hofmann J. Lexicon universale