-
1 exercere
1) приводить в движение: ex. consilium, руководить (1. 2 pr. D. 1, 21): побуждать, заставлять (1. 8 pr. D. 33, 7); гонять: ex. feras (l. 62 § 1 D. 7, 1). 2) упражняться: fabrilibus operibus exerceri (1. 12 § 1 D. 49, 66);se exercere, об атлетах (1. 5 pr. D. 22, 2);
3) исполнять: а) оказывать: ex. liberalitatem, munificentiam (1. 1 pr. D. 39, 5), misericordiam (1. 7 pr. D. 16, 3);inter se exerceri, сражаться (1. 7 § 4 D. 9,2).
b) применять закон, придавать обязательную силу: ex. ius (1. 17 § 11 D. 21, 1. 1. 41 § 4 D. 29, 1). potestatem (1. 1 D. 1, 16. 1. 4 D. 20, 5), privilegium, beneficium (1. 8 D 16 3. 1. 8. D. 37, 6. 1. 37 D. 49, 14), Falcidiam (l. 18. 22 § 1 D. 35, 1), legem commissoriam (1. 3. 4 § 2. 1. 6 § 2. D. 18, 3), obligationem (1. 2 C. 8, 38), exceptionem (1. 29 pr. D. 17, 1), causas excusationis (1. 45 § 1 D. 27, 1);
c) о судебных действиях при осуществлении права: ex. actionem (l. 1 § 3 D. 2, 10. 1. 60 D. 3, 3. 1. 32 D. 4, 3. 1. 20 D. 5, 3), iudicium noxale, comm. divid. etc. (1. 42 D. 9, 4. 1. 7 § 2 D. 10, 3. 1. 42 D. 19, 2), litem (1. 32 § 9 D. 4, 8);
iudicio causam ex. (1. 30 pr. D. 12, 2); (1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 6 § 6. 1. 10 C 7, 62), cognitionem, произвести судебное следствие (1. 1 D. 40, 14);
accusationem, crimen, подавать жалобу на кого (1. 18 C. 9, 1. 1. 7 C. 9, 9); (1. 28 § 12 D. 48, 19);
4) обрабатывать, заниматься чем, выручать (1. 12 pr. D. 33, 7);iudicium publice exerc. (1. 10 pr. D. 48, 6); (1. 8 D. 48, 1).
ex. fundum (1. 7 C. 11, 58), fodinas (1. 13 § 5 D. 7, 1), figlinas (1. 6 pr. D. 8, 3);
exerc. pecuniam (foenebrem), foenus, деньги отдавать в рост (1. 33. 34 pr. D. 12, 1. 1. 10 § 3 D. 17, 1. 1. 26 D. 33, 8. 1. 18 § 23 D. 50, 4); (1. 49 D. 26, 7); (1. 7 § 2 D, 16, 3);
pecunias exerc. ituras et redituras (l. 35 § 4 D. 28, 5);
exerc. calendarium (см.);
ex. improbum foenus, взимать лихвенные проценты с капитала (1. 20 C. 2. 12);
adulterinam monetam, заниматься подделкою монет (1. 6 § 1 D. 48. 13), vitam venaliciariam. торговать рабами (1. 73 § 4 D. 32);
lenocinium in uxore exerc. (1. 29 § 3 D. 48, 5);
ex. (corpore) quaestum;
ex. artem ludicram (1. 4 § 1. 2 D. 3. 2. 1. 42 § 1. 1. 43 D. 23, 2), coenaculariam (1. 5 § 1 D. 9, 3), argentariam (1. 4 § 2 D. 2, 13), neqotiationem, negotium (1. 11 § 3. 1. 19 § 1 D. 14, 3. 1. 58 pr. D. 20, 7);
institor exercens mercem (1. 17 § 3 D. 14. 3);
ex. Tabernam, иметь, содержать продажную лавку (1. 13 § 2. eod.), mensam nummalarium (1. 20 eod.), navem, cauponam, stabulum, содержать корабль etc.;
exercitor navis, хозяин корабля, = nauta;
exerc. cauponae = caupo (содержатель гостиниц);
exerc. stabuli - stabularius (содержатель постоялых дворов (§ 2 J. 4, 7. Gai. IV. 71. 1. 1 § 2. 3. 5. 1. 7 § 6 D. 4. 9. 1. 1 § 15 seq. D. 14, 1. 1. 5 § 6 D. 44, 7. 1. 1 pr. D. 47, 5);
exercitor ratis, хозянн плота (1. 1 § 4 D. 4, 9);
5) собирать, ex. vectigal (1. 9 § 6 D. 39, 4. 1. 12 D. 48, 6. 1. 6 § 2 D. 50, 2. 1. 13 § 1 D. 50, 12).exercitoria actio, иск против хозяина корабля (exercitor navis) no поводу юридических сделок, заключенных правителем корабля (magister navis) и третьими лицами, вступившими с этим последним в сделку (§ 2 J. cit. tit. D. 14. 1. 1. 4 C. 4. 25).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > exercere
-
2 exerceo
, exercui, exercitum, exercere 21) упражнять, развивать, заниматься;2) обучать♦ se exercere или exerceri упражняться -
3 argentaria
argentāria, ae f.1) (sc. taberna) меняльная лавка, банкирская контора Pl, L2) (sc. ars) банковское дело, профессия менялыargentariam facere C и exercere CJ — заниматься денежными операциями3) (sc. fodina) серебряный рудник L -
4 ars
artis f.1) ремесло, занятие; искусство, наукаartes ingenuae (liberales) C — свободные искусства (т. е. умственный труд)artes optimae C, Nep — наукиcoquorum a. Q — поварское искусство, кулинарияa. medendi PM — врачебное искусствоa. disserendi C — искусство рассуждать (диалектика)artes obscurae T — тайные козни, интриги2) система правил, теорияnon omnia mihi videntur ad artem esse revocanda C — не всё, по-моему, может быть сведено к теории3) искусное владение, мастерство, умелостьper artem T — искусно, тж. преднамеренноqui canit arte, canat O — кто умеет петь, пусть поёт4) искусственность, неестественностьet clipeum efferri jussit, Didymaonis artem V — (Эней) велел принести щит — произведение (работы) Дидимаонаbonae artes C, Sl, T — нравственная чистота, благородный образ жизни, хорошее поведениеanimus insŏlens malarum artium C — характер, не привычный к порокам7) хитрость, уловка, ловкость (a. et malitia C)plus artis quam fidei adhibere L — проявить больше ловкости, чем добросовестности -
5 chorus
ī m. (греч.)1) хороводная пляска, хороводchoros exercere (agitare) V, тж. ducere H, agere Prp — водить хороводы, кружиться в пляске2) группа певцов и танцовщиков, хор (преим. в трагедии) C, Ctl, V, H etc.3) толпа, собрание, сонм (juventutis, virtutum C; vatum H); стая ( piscium SenT) -
6 commeatus
commeātus, ūs m. [ commeo ]1) проход, лазейка (trans parietem, per hortum Pl)commeatum alicujus rei exercēre Pall — давать (свободный) проход чему-л.ad commeatūs diem non venire или non adesse rhH., Q, Dig — не вернуться к окончанию срока отпускаsine commeatu L, Su — без отпуска, перен. Sen без передышки3) товарный транспорт (караван), груз ( frequentia negotiatorum et commeatuum Sl)4) войсковой обоз (commeatum omnem transmittere, sc. trans Rhenum Su)5) воинский эшелон (duobus commeatibus exercitum reportare Cs)6) тж. pl. продовольствие, съестные припасыaliquem commeatibus (commeatu) intercludere Cs, C и alicui commeatum intercludere Pl — отрезать, кого-л. от продовольственного снабжения7) подвоз, снабжение ( frumenti L)frumentum ac c. (commeatusque) или res frumentaria commeatusque Cs — подвоз продовольствияc. argentarius шутл. Pl — заработок, деньги8) почтовая станция, ямской пункт ( commeatus per municipia et colonias disponere Su) -
7 conciliatura
conciliātūra, ae f. [ concilio ] -
8 curriculum
ī n. [ curro ]1) бег, ристаниеcurricula equorum L — конные состязания, гонки3) круговорот, оборот (lunae C, AG)4) колесница беговая или боевая6) путь, поприще (siderum curricula Ap; gloriae C)c. vitae или vivendi C — жизненный путь -
9 fenus
fēnus, oris n.1) прибыль, барыш, прирост, тж. процент на ссуду (f. tolerabile C, injustum L)pecuniam alicui dare fenori (fenore) C (in fenus Dig) — давать кому-л. деньги под проценты2) долги ( ростовщикам)fenore obrui (тж. mersum esse или laborare) L — быть обременённым долгами4) ростовщичество (f. exercēre Su, Dig)fenore trucidare aliquem C — разорять кого-л. ростовщичеством -
10 furnaria
furnāria, ae f. [ furnarius ]1) пекарное ремесло, хлебопечение ( furnariam exercere Su)2) хлебопекарня C ap. PM -
11 inaniter
ināniter [ inanis ]1) попусту, напрасно, тщетно, без пользы, зря ( medicas exercere artes O)2) тщеславно, хвастливо C, AG, Amm -
12 inimicitia
inimīcitia, ae f. (преим. в pl.) [ inimicus ]неприязнь, враждаinimicitias cum aliquo gerere C (habere C, exercere Sl) — жить во вражде с кем-л -
13 injuria
in-jūria, ae f. [ jus ]1) правонарушение (injuriam facere C etc.); обида, несправедливость, насилиеfacere или inferre alicui injuriam C — поступить с кем-л. несправедливо (нанести кому-л. обиду), притеснять кого-л., нападать на кого-либоinjuriam defendere Cs (propulsare C или repellere L) — защищать(ся) от несправедливости, тж. отражать нападениеper injuriam и injuriā C — несправедливо, противозаконным образомi. alicujus — нанесённая кому-л. обида (насилие) (i. sociorum Sl; i. populi Romani Cs и in populum Romanum L) или причинённая кем-л. обида (притеснение) (i. Helvetiorum Cs; i. tua C)i. judicii C — несправедливость приговора2) незаконно отнятое (injuriam obtinere C, L)3) повреждение, вред, ущерб (i. frigoris PM)i. temporis C, Sen — влияние непогодыi. vetustatis Pt — ветхость, обветшалость4) возмездие, кара ( injuriam exercere L)i. caedis V — кара за убийство -
14 judicium
jūdicium, ī n. [ judex ]1) судебное следствие, судопроизводство, судj. inter sicarios C — дело об убийствеj. privatum C — гражданский процессdare (reddĕre) j. C — разрешить (согласиться на) судебное следствие ( о преторе)qui j. dat C — praetorj. nullum habēre Nep — не иметь судимостиexercēre (committĕre) j. C — производить суд2) суд, судебное установление (in j. venire T; aliquem in j. deducĕre или adducĕre C)3) судебное дело, процесс, тяжба (habere j. C)vincĕre j. C — выиграть процесс4) судебное решение, приговорj. facĕre de aliquā re C — дать судебное заключение о чём-л.5) суждение, мнение, взглядj. habere rei alicujus C — судить (высказывать своё мнение) о чём-л.j. suprēmum Su, VM — последняя воля (завещание)j. anĭmi mutare Sl — переменить взгляд6) вкус (j. subtile H, intellĕgens C)8) рассудок, соображение, обдуманность, способность соображать, рассудительность, размышление (judicio aliquid facere C); проницательность (magni judicii esse C; non inertiā, sed judicio fugisse Nep)9) судебная власть, судейская должность (j. dare alicui C) -
15 lenocinium
lēnōcinium, ī n. [ leno ]1) сводничество2) соблазн, приманка ( lenocinia corporum C)3) прикраса4) лесть, заискивание (nullum orationi l. addere T) -
16 libita
ōrum n. [ libet ]желания, прихотиad l. alicujus T — в угоду кому-л.sua l. exercēre in aliquem T — делать с кем-л. всё, что только вздумается -
17 luctor
ātus sum, ārī depon.1) состязаться в борьбе (l. Olympiis C; exerceri luctando Nep и luctando sese exercere Pl)2) бороться, вести борьбу (cum aliquo C, Sen, VP etc.; aliquā re H или alicui rei St)3) стараться, прилагать усилия, силиться ( compescere risum H)l. deducere versum O — с трудом выжимать из себя стихиl. in turbā H — проталкиваться сквозь толпу4) сопротивляться, противодействовать ( oscula alicui luctanti auferre O) -
18 medicina
medicīna, ae f. [ medicinus ]1) (sc. ars) врачебная наука, медицинаfacere Ph (excolere CC, exercere C) medicinam — заниматься медицинойmedicinam facere alicui C — лечить кого-л.2) (sc. res) лечебное средство, лекарство3) косметическое средство (m. figurae Prp)4) перен. средство, облегчение (doloris C; calamitatis PS)5) (sc. taberna или officina) приёмная (кабинет) врача Pl6) подрезание ( vitium PM)7) яд, отрава Acc -
19 piratica
pīrātica, ae f. [ pirata ]пиратство, морской разбой (piraticam facere C, Dig или exercēre VM, Just) -
20 pistrinum
pistrīnum, ī n. [ pinso ]1) толчея, ручная мельница ( in pistrino molĕre Ter)in p. dare Ter (tradere Pl, dedere Ter, submittere Sen) — послать (в виде наказания) молоть зерноin eōdem pistrino vivere погов. C = — тянуть одну и ту же лямку2) пекарня Su, Ap, Ptp. exercere Su, Ap — заниматься мукомольем и хлебопечением
См. также в других словарях:
exercere — index discipline (control), exercise (discharge a function), plague, ply, practice (engage in) … Law dictionary
EXERCERE Brachia — Vide infra Exserere … Hofmann J. Lexicon universale
iudicium exercere — index judge Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
rationes exercere — rationes exercere, or ad rationes stare, to plead … Black's law dictionary
Dicere perfacile est, opus exercere molestum. — См. Скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
nemo prohibetur plures negotiationes sive artes exercere — /niymow prow(h)abiytar pl(y)uriyz nagowshiyeyshiyowniyz sayviy artiyz egzarsiriy/ No one is prohibited from following several kinds of business or several arts. The common law doth not prohibit any person from using several arts or mysteries at… … Black's law dictionary
nemo prohibetur plures negotiationes sive artes exercere — /niymow prow(h)abiytar pl(y)uriyz nagowshiyeyshiyowniyz sayviy artiyz egzarsiriy/ No one is prohibited from following several kinds of business or several arts. The common law doth not prohibit any person from using several arts or mysteries at… … Black's law dictionary
Nemo prohibetur plures negotiationes sive artes exercere — No one is prohibited from engaging in several or various businesses or arts … Ballentine's law dictionary
exercer — [ ɛgzɛrse ] v. tr. <conjug. : 3> • XIVe; essercer déb. XIIe; lat. exercere « mettre ou tenir en mouvement » I ♦ V. tr. 1 ♦ Soumettre à une activité, à des mouvements réguliers, en vue d entretenir ou de développer. ⇒ entraîner. Exercer ses… … Encyclopédie Universelle
Exerzieren — Drill; strenge Ausbildung * * * exer|zie|ren [ɛksɛr ts̮i:rən] <itr.; hat: 1. militärische Übungen machen: die Truppe hat den ganzen Tag exerziert. 2. a) (ugs.) wiederholt üben: die Berechnung von Kreisumfängen exerzieren. Syn.: ↑ pauken (ugs.) … Universal-Lexikon
OPIFICES — sub Minervae olim patrocinio fuêre: Ovid. Fastor. l. 3. v. 833. Namque Mille Dea est operum. Hinc de illa sic Isidorus: Minervam Gentiles multis ingeniis praedicant: hanc enim primam lanificii usum monstrâsse, hanc etiam telam ordisse et… … Hofmann J. Lexicon universale