-
1 excusare
1) извинять, оправдывать: а) сложить с кого вину, освободить от наказания: excusatum esse прот. teneri (1. 27 § 29 D. 9, 2. 1. 14 pr. D. 48, 10);tenebitur, nec ignorantia eius erit excusata (1. 19 § 1 D. 19, 2); (1. 12 D. 48, 8);
doli non capaces etc. excusati sunt (1. 3 § 1 D. 47, 12), excusata ignorantia, inopia (1. 8 § 8 D. 17, 1); (1. 2 § l D. 18, 6); (1. 22 D. 34, 9): (1. 15 § 3 D. 48, 10);
incestum excusari solet sexu vel aetate (1. 38 § 7 D. 48, 5);
excusari maiore poena (1. 68 D. 23, 2);
excusatio, извинение, mulieres in adulterio commisso nullam habere possunt excusationem (1. 38 § 4. D. 48, 5), aetas excusationem meretur (1. 1 § 32 D. 29, 5); (1. 37 § 1 D. 4, 4);
vani timoris excusatio non est (1. 184 D. 50, 17);
excusabilis, извинительный;
excusabili necessitate impediri (1. 6 C. 10, 63);
b) извинять кого по поводу должности;
se excusare, отказаться от чего;
excusatio, отказ, увольнение;
excusatio munerum (tit. D. 50, 5);
munera talia, ut neque aetas ea excuset, neque numerus liberorum (l. 6 § 4 eod.);
excusari a civilibus muneribus (1. 17 pr. D. 50, 1), a dicendo testimonio (1. 1 § 1 D. 22, 5), a compromisso (1. 16 § 1 D. 4, 8);
excusatio, se excusare - относительно отказа от должности опекуна (tit. J. 1, 25. D. 27, 1. C. 5, 62 - 68); (1. 11 § 2 D. 4, 4. 1. 16 D. 27, 1), a tutela (1. 11. 21. 25. 27. 46 eod.), ex tutela (1. 45 § 1 eod.);
habere ius excusationis (1. 26 eod);
tutelam excusationis iure suscipere nolle (1. 28 pr. D. 26, 2); (1. 20 pr. D. 49, 1);
2) приводить что-нибудь в извинение: iustam causam litteris excus. (1. 6§ 9 D. 28, 3). 3) защищать: innocentiam excusantem audiri aequum est (1. 33 § 2 D. 3, 3);partis bonorum se excus., отказаться от управления известною частью имущества малолетнего (1. 111 D. 30).
4) исключать (1. l § 3 D. 3, 1. 1. 11 D. 50, 2).exc. sententiam magistri (I. 19 § 2 D. 4, 8).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > excusare
-
2 excusatio
excūsātio, ōnis f. [ excuso ]1) извинение, оправданиеe. alicujus Cs — оправдание кого-л.e. alicujus rei — извинение чего-л. ( peccati C) или на основании чего-л. ( valetudinis C)excusationem alicujus accipere C — принять чьё-л. извинениеexcusationem alicui dare C — извинить кого-л.e. minime accipienda C — совершенно неприемлемая отговорка (неуважительная причина)2) отклонение, отказ (e. legationis obeundae C); уклонение (inertia est laboris e. PS)3) юр. освобождение (от каких-л. повинностей) (e. munĕrum Dig) -
3 allegare
приводить, ссылаться на, causam excusationis (1. 25 D. 17, 1), justam ignorantiam (1. 42 D. 50, 17), mandatum (1. 25 § 1 D. 4, 4), privilegia (1. 5 D. 5, 1);exceptionem (1. 21 D. 22, 1), se all. ex servitute in ingenuitatem, доказывать свое освобождение от рабского состояния (1. 27 § 1 D. 40, 12).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > allegare
-
4 exercere
1) приводить в движение: ex. consilium, руководить (1. 2 pr. D. 1, 21): побуждать, заставлять (1. 8 pr. D. 33, 7); гонять: ex. feras (l. 62 § 1 D. 7, 1). 2) упражняться: fabrilibus operibus exerceri (1. 12 § 1 D. 49, 66);se exercere, об атлетах (1. 5 pr. D. 22, 2);
3) исполнять: а) оказывать: ex. liberalitatem, munificentiam (1. 1 pr. D. 39, 5), misericordiam (1. 7 pr. D. 16, 3);inter se exerceri, сражаться (1. 7 § 4 D. 9,2).
b) применять закон, придавать обязательную силу: ex. ius (1. 17 § 11 D. 21, 1. 1. 41 § 4 D. 29, 1). potestatem (1. 1 D. 1, 16. 1. 4 D. 20, 5), privilegium, beneficium (1. 8 D 16 3. 1. 8. D. 37, 6. 1. 37 D. 49, 14), Falcidiam (l. 18. 22 § 1 D. 35, 1), legem commissoriam (1. 3. 4 § 2. 1. 6 § 2. D. 18, 3), obligationem (1. 2 C. 8, 38), exceptionem (1. 29 pr. D. 17, 1), causas excusationis (1. 45 § 1 D. 27, 1);
c) о судебных действиях при осуществлении права: ex. actionem (l. 1 § 3 D. 2, 10. 1. 60 D. 3, 3. 1. 32 D. 4, 3. 1. 20 D. 5, 3), iudicium noxale, comm. divid. etc. (1. 42 D. 9, 4. 1. 7 § 2 D. 10, 3. 1. 42 D. 19, 2), litem (1. 32 § 9 D. 4, 8);
iudicio causam ex. (1. 30 pr. D. 12, 2); (1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 6 § 6. 1. 10 C 7, 62), cognitionem, произвести судебное следствие (1. 1 D. 40, 14);
accusationem, crimen, подавать жалобу на кого (1. 18 C. 9, 1. 1. 7 C. 9, 9); (1. 28 § 12 D. 48, 19);
4) обрабатывать, заниматься чем, выручать (1. 12 pr. D. 33, 7);iudicium publice exerc. (1. 10 pr. D. 48, 6); (1. 8 D. 48, 1).
ex. fundum (1. 7 C. 11, 58), fodinas (1. 13 § 5 D. 7, 1), figlinas (1. 6 pr. D. 8, 3);
exerc. pecuniam (foenebrem), foenus, деньги отдавать в рост (1. 33. 34 pr. D. 12, 1. 1. 10 § 3 D. 17, 1. 1. 26 D. 33, 8. 1. 18 § 23 D. 50, 4); (1. 49 D. 26, 7); (1. 7 § 2 D, 16, 3);
pecunias exerc. ituras et redituras (l. 35 § 4 D. 28, 5);
exerc. calendarium (см.);
ex. improbum foenus, взимать лихвенные проценты с капитала (1. 20 C. 2. 12);
adulterinam monetam, заниматься подделкою монет (1. 6 § 1 D. 48. 13), vitam venaliciariam. торговать рабами (1. 73 § 4 D. 32);
lenocinium in uxore exerc. (1. 29 § 3 D. 48, 5);
ex. (corpore) quaestum;
ex. artem ludicram (1. 4 § 1. 2 D. 3. 2. 1. 42 § 1. 1. 43 D. 23, 2), coenaculariam (1. 5 § 1 D. 9, 3), argentariam (1. 4 § 2 D. 2, 13), neqotiationem, negotium (1. 11 § 3. 1. 19 § 1 D. 14, 3. 1. 58 pr. D. 20, 7);
institor exercens mercem (1. 17 § 3 D. 14. 3);
ex. Tabernam, иметь, содержать продажную лавку (1. 13 § 2. eod.), mensam nummalarium (1. 20 eod.), navem, cauponam, stabulum, содержать корабль etc.;
exercitor navis, хозяин корабля, = nauta;
exerc. cauponae = caupo (содержатель гостиниц);
exerc. stabuli - stabularius (содержатель постоялых дворов (§ 2 J. 4, 7. Gai. IV. 71. 1. 1 § 2. 3. 5. 1. 7 § 6 D. 4. 9. 1. 1 § 15 seq. D. 14, 1. 1. 5 § 6 D. 44, 7. 1. 1 pr. D. 47, 5);
exercitor ratis, хозянн плота (1. 1 § 4 D. 4, 9);
5) собирать, ex. vectigal (1. 9 § 6 D. 39, 4. 1. 12 D. 48, 6. 1. 6 § 2 D. 50, 2. 1. 13 § 1 D. 50, 12).exercitoria actio, иск против хозяина корабля (exercitor navis) no поводу юридических сделок, заключенных правителем корабля (magister navis) и третьими лицами, вступившими с этим последним в сделку (§ 2 J. cit. tit. D. 14. 1. 1. 4 C. 4. 25).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > exercere
-
5 iustus
(adi.) iuste (adv.) сообразный с правом, а) законный, справедливый, основательный;iuste, не без основания, справедливо, напр. i. metus (1. 7 § 1 D. 4, 2. 1. 43 D. 39, 6);
i. timor mortis (1. 3 D. 4, 6);
vani timoris i. excusatio non est (1. 184 D. 50, 17);
i. dolor (1. 3 § 3 D. 29, 5. 1. 38 § 8 D. 48, 5. 1. 4 C. 9, 9);
i. causa errandi, erroris (1. 16 § 2 D. 38, 2. 1. 11 D. 41, 4);
i. error (1. 2 D. 4, 1. 1. 11 § 10 D. 11, 1. 1. 50 pr. D. 41, 2. 1. 44 pr. D. 41, 3);
i. causa ignorantiae, i. ignorantia (1. 66 § 1 D. 6, 1. 1. 89 § 7 D. 31. 1. 15 § 5 D. 43, 24. 1. 42 D. 50, 17);
i. ratione motum donare (1. 7 § 1 D. 39, 5);
i. ratione opinari (1. 11 § 3 D. 11, 1);
iuste putare, credere (1. 21 D. 15, 3. 1. 1 § 8 D. 25, 4);
ex i. causa abesse (1. 19 pr. 1. 20. 28 § 3. 1. 29. 36 D. 40, 5);
i. causa excusationis (1. 25 D. 17, 1. 1. 37 pr. D. 27, 1);
i. causa traditionis (1. 3 § 1 D. 6, 2. 1. 35 D. 10, 2. 1. 7 § 3. 4. 8 D. 10, 3. 1. 24 D. 41, 2. 1. 2. 3 pr. D. 43, 17);
b) на основании закона;
iuste, законно, i. possessor (1. 31 § 2 D. 5, 3. 1. 7 § 3 D. 6, 2);
iuste possidere (1. 22 § 1 D. 9, 4. 1. 3 § 5. 1. 11 D. 41, 2. 1. 4 § 12 D. 41, 3. 1. 1 pr. D. 41, 9);
i. retentio (1. 55 § 4 D. 47, 2);
repetitio (1. 31 § 1 D. 16, 3);
exceptio (1. 66 D. 50, 17);
i. rem postulare (1. 39 pr. D. 21, 2);
i. querela (1. 11 § 2 D. 48, 8);
iuste queri (1. 6 D. 38, 6);
deprecari (1. 2 D. 1, 6);
exigere (1. 24 D. 42, 8. 1. 24 pr. D. 22, 1);
contradicere (1. 14 D. 40, 5. 1. 3 C. 40, 16);
i. accusator (1. 2 § 9 D. 48, 5);
i. appellatio;
non iuste appellare (1. 21 § 2 D. 49, 1);
i. sententia (1. 21 D. 3, 2);
iustissime edicere (1. 7 pr. D. 3, 4);
i. interpretatio (1. 201 D. 50, 16);
i. pactum (1. 52 § 2 D. 2, 14);
i. conventio, i. causa conventionis (1. 5 § 2 D. 18, 5. 1. 18 D. 23, 4); особ. по гражданскому праву = legitimus, напр. iustas nuptias inter se cives Rom. contrahunt, qui secundum praecepta legum cogunt (pr. J. 1, 10);
i. matrimonium (1. 13 D. 34, 9. 1. un. pr. D. 38, 11. cf. Ulp. V, 3);
i. uxor (1. 31 D. 23, 2. 1. 28 § 3. D. 28, 2. 1. 65 § 1 D. 23, 2. 1. 1 pr. D. 38, 4. 1. 6 C. 5, 5. 1. 5 § 2 D. 1, 5. 1. 17 § 3 D. 1, 7);
iuste procreati, i. liberi, прот. vulgo quaesiti (1. 4 § 3 D. 2, 4. 1. 2 § 1 D. 38, 17. 1. 12 D. 1, 5. 1. 2 pr. D. 1, 7);
i. pater (1. 44 § 3 D. 23, 2. 1. 9 D. 50, 1), tutor (1. 27 pr. D. 26, 2);
i. aetas, прот. pupillaris (1. 16 D. 49, 14. cf. 1. 50 § 6 D. 32. 1. 8 D. 12, 4. 1. 16 § 17 D. 36, 1. 1. 8 § 3 D. 40, 1. 1. 2 C. 7, 4. 1. 2 C. 3, 31. 1. 28 D. 9, 4. 1. 34 D. 45, 3. 1. 6 D. 1, 5. 1. 9 pr. D. 40, 2);
i. dominii exceptio (1. 16 D. 6, 2. 1. 57 D. 17, 1);
i. hereditas (1. 3 § 2 D. 17, 2);
non i. testamentum (1. 3 D. 26, 3. 1. 22 D. 29, 2. 1. 1 pr. D. 28, 1);
c) соответствующий, сообразный с обстоятельствами, напр. sumtus iusti (1. 6 § 1 D. 5, 4);
iustam sumtus rationem egredi (1. 14 § 6 D. 11, 7. 1. 39 eod.);
i. sepulcrum (1. 43 eod.);
iusta facere mortuo (1. 2 D. 2, 4. 1. 20 § 1 D. 29, 2);
d) соразмерный: iusto pretio rem aestimare (1. 10 § 2 D. 10, 3. 1. 16 § 9 D. 20, 1. 1. 36 pr. D. 24, 1. cf. 1. 3 § 5 D. 49, 14);
pluris iusto vendere (1. 31 § 4 D. 40, 5. 1. 12 § 1 D. 23, 3. 1. 54 D. 31);
e) справедливо поступающий: iudex i. (1. 14 § 13 D. 11, 7);
iustius facere (1. 12 D. 28, 6).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > iustus
-
6 profiteri
1) объявлять, показывать, свидетельствовать;professio, объявление, показание, а) вооб., apud magistratum professa (mater), nihil se adversus voluntatem filii facturam (1. 37 pr. D. 32. 1. 24 D. 48, 10. 1. 24 C. 7, 16. 1. 1 pr. D. 49, 14. 1. 42 § 1 eod.);
prof. de stati aetatis (1. 13. 16 D. 22, 3. cf. 1. 1 C. 2, 43);
prof. natalis, свидетельство о рождении (1. 6 C. 4, 21. cf. 1. 15 C. 7, 16 1. 14 C. 8, 43);
excusationis (1. 6 C. 5, 62);
2) oбъявлять что-нб. предметом своих занятий, особ. iuris scientiam prof., публично преподавать, толковать право с соизволения императора (1. 2 § 35. 38 D. 1, 2. 1. 9 pr. D. 50, 15);b) особ. заявлять (показывать) предметы, подлежащие сбору (1. 16 § 6. 12. D. 39, 4. 1. 2 D. 50, 15. 1. 4 § 1. 2. 8. 9 eod. 1. 3 C. 4, 61); отсюда prof. censualis, податная декларация; с) professio s. professus также об исповедании, exsecrabilium religionum et professionum ritus (1. 61 C. Th. 16, 5. 1. 39 eod.).
professio, специальное занятие, промысел, ремесло (об искусстве и науке), преподавание, professione interdicere (1. 1 § 13 D. 1, 12. 1. 6 § 9 D. 2, 13. 1. 7 C. 3, 13. 1. un. C. 12, 15. 1. 1 C. 10, 49);
professor, публичный учитель profess. liberalium studiorum, litterarum (1. 4. 6 C. 10, 52);
legum (1. 2 § 22 C. 1, 17);
iuris civilis (1. 1 § 5 D. 50, 13).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > profiteri
См. также в других словарях:
quod nihil excusationis habet — index inexcusable Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
inexcusable — I adjective atrocious, blameworthy, brutal, condemnable, cruel, disgraceful, flagitious, heinous, immoral, incapable of being justified, incorrigible, indefensible, inexpiable, irremissible, monstrous, objectionable, outrageous, quod nihil… … Law dictionary