-
1 exceptio
exceptĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] action d'excepter, chose exceptée, exception, restriction, réserve. [st2]2 [-] condition, clause restrictive. [st2]3 [-] exception, fin de non-recevoir (t. de droit).* * *exceptĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] action d'excepter, chose exceptée, exception, restriction, réserve. [st2]2 [-] condition, clause restrictive. [st2]3 [-] exception, fin de non-recevoir (t. de droit).* * *Exceptio, Verbale. Cic. Exception et clause qui borne et limite ou restreind une generalité.\Exceptio. Cic. Fin de non recevoir. Quand un defendeur allegue quelque moyen, par lequel il tend à estre absouls sans ce qu'il faille entrer au principal. Comme s'il estoit poursuyvi pour raison de quelque heritage que le demandeur maintient luy appartenir par la succession de son pere. Et au contraire le defendeur alleguast avoir possedé ledict heritage à tiltre et bonne foy par l'espace de dix ou vingt ans. Quoy faisant ledict defendeur monstre apertement qu'il ne veult entrer à celle dispute de scavoir si l'heritage est venu au demandeur par la succession de son feu pere, et s'il en mourut vray seigneur et possesseur: ains seulement se veult arrester sur la verité de la possession par luy proposee. Et alleguer telle exception, n'est autre chose que Prescrire. Combien que le commun cuide que Prescrire soit à dire gaigner une chose pour l'avoir possessee à tiltre et bonne foy par temps requis: ce qui est faulx. Car prescrire, comme dict est, n'est autre chose que alleguer en jugement telle possession. Et y a bien difference entre Devenir seigneur par vertu de la possession, et alleguer la possession en jugement. Et un homme qui a possedé une chose cent ans, et par ce moyen la gaignee, et en est devenu maistre, si ne peult il estre dict avoir prescript, s'il n'a allegué sa possession en jugement. Et ne fault point dire, J'ay prescript une telle chose, ains J'en suis devenu seigneur par le moyen de ma juste possession. -
2 exceptio
exceptio exceptio, onis f исключение, возражение -
3 exceptio
exceptĭo, ōnis, f. [id.], an exception, restriction, limitation [good prose and very freq., esp. in Cic.).I.In gen.:II.consiliorum, voluntatum sine ulla exceptione communitas,
Cic. Lael. 17; so,sine (ulla) or cum exceptione,
id. Fam. 6, 5, 1; id. Caecin. 8 fin.; id. Verr. 2, 5, 31; id. Att. 8, 4, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 13; id. Inv. 2, 57, 172; Quint. 7, 1, 50; Plin. Ep. 1, 2, 5 et saep.; cf. in plur.:unus imperitat nullis jam exceptionibus,
Tac. G. 44:quod si exceptio facit, ne liceat, ibi necesse est licere, ubi non est exceptum, etc.,
Cic. Balb. 14:sunt in tota lege exceptiones duae,
id. Agr. 1, 4 et saep.—Esp., in jurid. Lat., the exception of the defendant to the plaintiff's statements, inserted in the praetor's edict, Gai. Inst. 4, 116 sq.; Just. Inst. 4, 13; Dig. 44, 1; Cod. Just. 8, 36; Cic. Inv. 2, 19; id. de Or. 1, 37; cf. Rein's Röm. Privatr. p. 448 sq. -
4 exceptio
exceptio, ōnis, f. (excipio), I) die Ausnahme, Einschränkung, einschränkende Bedingung, Klausel, Verwahrung, cum exceptione, Cic.: cum ea exceptione, quantum valeam quantumque possim, Cic.: cum hac exceptione, si etc., Petron.: sub hac exceptione, Plin. ep.: sine exceptione, sine ulla exceptione, Cic.: nullis exceptionibus, Tac.: alci exceptionem dare, mit jmd. eine Ausn. machen, Cic.: in quibus (verbis) nulla exc. est, Quint.: quodsi exceptionem facit, ne etc., Cic. – exceptiones edictorum, die Ausnahmestellung, die uns in den Erlassen angewiesen ist, Cic.: tacitis exceptionibus caveri, Cic. – II) die gerichtliche Einwendung wider den Kläger, die Einrede, de exceptione et formula, Tac. dial.: praetoriae exceptiones, Cornif. rhet.: exceptionem alci dare, Cic.: exceptione excludi, Cic.: exceptiones postulare, Cornif. rhet.
-
5 exceptio
exceptio, ōnis, f. (excipio), I) die Ausnahme, Einschränkung, einschränkende Bedingung, Klausel, Verwahrung, cum exceptione, Cic.: cum ea exceptione, quantum valeam quantumque possim, Cic.: cum hac exceptione, si etc., Petron.: sub hac exceptione, Plin. ep.: sine exceptione, sine ulla exceptione, Cic.: nullis exceptionibus, Tac.: alci exceptionem dare, mit jmd. eine Ausn. machen, Cic.: in quibus (verbis) nulla exc. est, Quint.: quodsi exceptionem facit, ne etc., Cic. – exceptiones edictorum, die Ausnahmestellung, die uns in den Erlassen angewiesen ist, Cic.: tacitis exceptionibus caveri, Cic. – II) die gerichtliche Einwendung wider den Kläger, die Einrede, de exceptione et formula, Tac. dial.: praetoriae exceptiones, Cornif. rhet.: exceptionem alci dare, Cic.: exceptione excludi, Cic.: exceptiones postulare, Cornif. rhet.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > exceptio
-
6 exceptiō
exceptiō ōnis, f [ex + CAP-], an exception, restriction, limitation: sine ullā exceptione: imperitare nullis exceptionibus, i. e. with absolute power, Ta.: in lege.—Esp., in law, a limitation (in a declaration or complaint), C.— A protest, objection, C., Ta.* * *exception, qualification -
7 exceptio
1) исключение, ограничение, оговорка: habitationis exceptione - usus videtur exceptus (1 32 D. 7, 1); (1. 39 D. 19, 1. cf. 1. 72 § 1 D. 18, 1); (1. 7 pr 1. 22 § 1. 1. 31 § 1 D. 39, 2). 2) освобождение, exc. sordidorum munerum (1. 12 C. 10, 47). 3) возражение, отвод; в собственном смысле эксцепция есть такое возражение, которое не отрицает иска, но отнимает от него практическое действие, цель exceptionis - только парализировать действительность известного права, не нападая на его основания; самое название exceptio объясняется порядком составления исковой формулы, в которую вносились возражения ответчика в виде исключений оговорок, si non, extraquam si и т. д (Gai. IV. 115 seq. tit. J. 4, 13 D. 44, 1. C. 8, 36 1. 2 pr D. cit.) (1. 22 pr. eod);perpetuae, peremtoriae, разрушительные, постоянные - temporales, dilatoriae, отлагательная эксцепция может остановить действие иска или навсегда (peremtoria), или только на известное время (dilatotoria);
peremtoriae (Gai. IV. 120 seq. 126. dilatoriae IV. 120 122. 126. cognitorae IV. 124);
temporana - perpetua exceptionis defensio (1. 56 D. 12,6); (1. 1 D. 40, 14); (1. 10 D. 50, 16);
per exceptionem infirmari, против. ipso uire actionem non habere (1. 112 D. 50, 17);
intentio per exc. elisa (1. 17 D. 21, 2), exc. rei venditae et traditae (tit. D. 21,3): exc. doli mali имеет особенное значение no своему широкому применению и состоит в ссылке на обман со стороны истца при установлении права (tit. D. 44, 4. Gai. II. 76. 78. 84. 120. 198. III. 168. 179. IV. 116а. 117. 119. 121 cf. dolus s. 1. a);
exc. rei iudicatae (tit. D. 44, 2. Gai. III. 181. IV. 106 seq. 126.);
petenti opponere exceptionem: at si ea res iudicata non sit etc. (1. 9 § 2 eod.); (1. 2 eod.); (1. 21 § 2 D. 20, 1);
exceptio: si ea rei Possessoris non sit (1. 17 D. 6, 2);
4) должность т. н. exceptor (1. 5. C. 12, 50).exc.: si non ri. nec clam. nec precario feceris (1. 22 § 2 D. 43, 23).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > exceptio
-
8 exceptio
1) исключение, изъятие, ограничение ( sine ullā exceptione C)alicui exceptionem dare C — сделать изъятие для кого-л.2) юр. особое условие, оговорка C, Sen3) протест, возражение G, Dig, CJdare alicui exceptionem C — позволить кому-л. возразить -
9 Exceptio veritātis
юр.Отвод посредством ссылки на действительные обстоятельства.Положим, - что человек, который - оскорблен в самых сердечных привязанностях, в лице жены, сестры, дочери, позовет оскорбителя на суд за клевету. На суде этом положение сторон страшно неравное. Чтоб защититься от обвинения в клевете, посредством так называемого exceptio veritatis, достаточно обидчику сослаться, что он позорящее обстоятельство не выдумал, и доказать, что он поверил свидетелям или что в народе ходили слухи об этом обстоятельстве. (В. Д. Спасович, Дело по жалобе редактора "Порядка" Г. Стасюлевича на редактора "Нового времени" Г. Федорова и сотрудника Г. Буренина.)Об - весьма удобном средстве отклонить иск о клевете написаны немцами целые книги; оно называется в технике юридической exceptio veritatis или отводом посредством доказательств истины. (Он же, Г. Лохвицкий и диффамация.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Exceptio veritātis
-
10 exceptio veritatis
excepción de la verdad; se aplica a la posibilidad de demostrar, en los delitos de calumnias e injurias y mediante la exceptio veritatis, la certeza de la expresión ofensiva -
11 Exceptio doli
юр.Отвод посредством ссылки на недобросовестность противной стороны.Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Exceptio doli
-
12 Exceptio probat regulam de rebus non exceptis
Latin Quotes (Latin to English) > Exceptio probat regulam de rebus non exceptis
-
13 exceptio próbat régula
la excepción no es óbice para la validez de una regla; no hay regla sin excepción; la excepción confirma la regla◘ La traducción exacta del latín sería 'la excepción pone a prueba -o compromete- la regla'. Alguien tradujo hace siglos probat como 'comprueba, confirma', y así se sigue repitiendo en la sabiduría popular. -
14 Отвод посредством ссылки на действительные обстоятельства
Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Отвод посредством ссылки на действительные обстоятельства
-
15 Отвод посредством ссылки на недобросовестность противной стороны
Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Отвод посредством ссылки на недобросовестность противной стороны
-
16 patrocinor
pātrōcĭnor, āri, ātus sum - intr. avec dat. - défendre, protéger, prendre sous son patronage, excuser. - sibi patrocinari, Plin. 14, 28: se justifier. - patrocinari alicui, Quint.: défendre qqn. - patrocinari loco, Hirt.: défendre une position. - nonne indignus est cui exceptio patrocinetur? Dig. 2: n'est-il pas indigne d'être protégé par l'exception? - sens passif - patrocinatus, a, um, Tert. adv. Gnost. 4: défendu, protégé.* * *pātrōcĭnor, āri, ātus sum - intr. avec dat. - défendre, protéger, prendre sous son patronage, excuser. - sibi patrocinari, Plin. 14, 28: se justifier. - patrocinari alicui, Quint.: défendre qqn. - patrocinari loco, Hirt.: défendre une position. - nonne indignus est cui exceptio patrocinetur? Dig. 2: n'est-il pas indigne d'être protégé par l'exception? - sens passif - patrocinatus, a, um, Tert. adv. Gnost. 4: défendu, protégé.* * *Patrocinor, pen. cor. patrocinaris, patrocinari. Quintil. Defendre aucun, Soustenir son droict et querelle. -
17 dolus
прот. dolus bonus (см. bonus s. 3), обман, хитрость, ухищрение: 1) в обширнейшем смысле называется всякое действие стороны, не соответствующее истине и справедливости (bona fides-aequitas), что особ. иметь место: а) при exceptio doli (generalis), которая покоится на соображении, что предъявление претензии и требование осуществления таковой вопреки существующему возражению - есть действие contra bonam fidem и оправдывает защиту посред. exc. doli (tit. D. 44, 4. cf. I. 2 § 5. - 1. 7 eod.);b) такой смысл обмана явствует из прибавления к actio de peculio и de in rem verso: "et si quis dolo malo domini captus fraudatusque actor est" (1. 36 D. 15, 1. cf. 1. 21 eod.);
e) в учении о вознаграждении за вред и убытки при обязательных отношениях dolus обозначает прямое, злонамеренное нарушение главного содержания обязательства в противоположность culpa (см. sub fine и 1. с.);
dolus malus, quem semper abesse oportet in iudicio emti, quod bonae f. sit (1. 6 § 9 D. 19, 1);
illud nulla pactione effici potest, ne dolus praestetur (1. 27 § 3 D. 2. 14. cf. 1. 17 pr. D. 13, 6. 1. 1 § 7 D. 16, 3. 1. 23 D. 50, 17);
cautio, stipulatio: dolum malum abesse afuturumque esse, clausula doli m s. de dolo m. (1. 22. 53. 119. 121 D. 45, 1. 1. 19 D. 46, 7. 1. 19. 22. § 7 D. 46, 8);
d) при всяком имущественном ущербе, вызванном злым намерением (dolus malus) кого-лб., потерпевшему предоставлен был преторским эдиктом общий иск, если нельзя было прибегнуть к другому какому-лб. специальному судебному средству, si alia actio non sit (1. 1 § 4. D. 4, 3. 1. 3 § 1 D. 47, 20);
e) при недозволенных противоправных действиях (вне обязательных отношений), под dolus разумеется положительная воля совершить противозаконное действие, напр. iudex tunc litem suam facere intelligitur, quam dolo malo in fraudem legis sententiam dixerit (1. 15 § 1 D. 5, 1. 1. 7 D. 2, 1. § 4 eod.), (1. 1-3 D. 2, 10), (1. 1 pr. 1 3 D. 11, 3), (1. 12. 26 § 1D. 9, 4), (I. 131. 150. 157 § 1 D. 50, 17. cf. 1. 36 § 3 D. 5, 3. 1. 52 D. 6, 1. 1. 1 § 7 D. 43, 3);
eum, qui dolo m fecerit, quominus possit restituere, perinde habendum, ac si posset (1. 15 § 10 D. 43, 24. cf. 1. 68 D. 6, 1. 1. 25 § 1 D. 24, 3), (1. 167 § 1. D. 50, 17), (1. 55 eod.), (1. 7 pr. D. 48, 8); (1. 22 pr. D. 48. 10); (1. 3 § 1 D. 47, 10);
2) в строгом смысле слова обман имеет место тогда, когда одна сторона, желая склонить другую к принятию обязательства, употребила ко вреду последней нарочно такие ухищрения, без которых другая сторона не заключила бы договора. Сюда относятся actio doli (tit. D. 4, 3 C. 2, 21), exceptio doli (specialis). Такой обман служит основанием недействительности договора (1. 7 § 9 D. 2, 14. § 10 eod. - "inest dolo et fraus". 1. 1 § 2 D. 4, 3. 1. 3. D. 17, 2. 1. 43 § 2 D. 18, 1. 1. 13 § 4 D. 19, 1. 1. 36 D. 45, 1. § 1 J. 4, 13).impuberem furtum facere posse, si iam doli capax sit (1. 23 pr. D. 47, 2), (Gai. III. 211).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dolus
-
18 dolus malus
прот. dolus bonus (см. bonus s. 3), обман, хитрость, ухищрение: 1) в обширнейшем смысле называется всякое действие стороны, не соответствующее истине и справедливости (bona fides-aequitas), что особ. иметь место: а) при exceptio doli (generalis), которая покоится на соображении, что предъявление претензии и требование осуществления таковой вопреки существующему возражению - есть действие contra bonam fidem и оправдывает защиту посред. exc. doli (tit. D. 44, 4. cf. I. 2 § 5. - 1. 7 eod.);b) такой смысл обмана явствует из прибавления к actio de peculio и de in rem verso: "et si quis dolo malo domini captus fraudatusque actor est" (1. 36 D. 15, 1. cf. 1. 21 eod.);
e) в учении о вознаграждении за вред и убытки при обязательных отношениях dolus обозначает прямое, злонамеренное нарушение главного содержания обязательства в противоположность culpa (см. sub fine и 1. с.);
dolus malus, quem semper abesse oportet in iudicio emti, quod bonae f. sit (1. 6 § 9 D. 19, 1);
illud nulla pactione effici potest, ne dolus praestetur (1. 27 § 3 D. 2. 14. cf. 1. 17 pr. D. 13, 6. 1. 1 § 7 D. 16, 3. 1. 23 D. 50, 17);
cautio, stipulatio: dolum malum abesse afuturumque esse, clausula doli m s. de dolo m. (1. 22. 53. 119. 121 D. 45, 1. 1. 19 D. 46, 7. 1. 19. 22. § 7 D. 46, 8);
d) при всяком имущественном ущербе, вызванном злым намерением (dolus malus) кого-лб., потерпевшему предоставлен был преторским эдиктом общий иск, если нельзя было прибегнуть к другому какому-лб. специальному судебному средству, si alia actio non sit (1. 1 § 4. D. 4, 3. 1. 3 § 1 D. 47, 20);
e) при недозволенных противоправных действиях (вне обязательных отношений), под dolus разумеется положительная воля совершить противозаконное действие, напр. iudex tunc litem suam facere intelligitur, quam dolo malo in fraudem legis sententiam dixerit (1. 15 § 1 D. 5, 1. 1. 7 D. 2, 1. § 4 eod.), (1. 1-3 D. 2, 10), (1. 1 pr. 1 3 D. 11, 3), (1. 12. 26 § 1D. 9, 4), (I. 131. 150. 157 § 1 D. 50, 17. cf. 1. 36 § 3 D. 5, 3. 1. 52 D. 6, 1. 1. 1 § 7 D. 43, 3);
eum, qui dolo m fecerit, quominus possit restituere, perinde habendum, ac si posset (1. 15 § 10 D. 43, 24. cf. 1. 68 D. 6, 1. 1. 25 § 1 D. 24, 3), (1. 167 § 1. D. 50, 17), (1. 55 eod.), (1. 7 pr. D. 48, 8); (1. 22 pr. D. 48. 10); (1. 3 § 1 D. 47, 10);
2) в строгом смысле слова обман имеет место тогда, когда одна сторона, желая склонить другую к принятию обязательства, употребила ко вреду последней нарочно такие ухищрения, без которых другая сторона не заключила бы договора. Сюда относятся actio doli (tit. D. 4, 3 C. 2, 21), exceptio doli (specialis). Такой обман служит основанием недействительности договора (1. 7 § 9 D. 2, 14. § 10 eod. - "inest dolo et fraus". 1. 1 § 2 D. 4, 3. 1. 3. D. 17, 2. 1. 43 § 2 D. 18, 1. 1. 13 § 4 D. 19, 1. 1. 36 D. 45, 1. § 1 J. 4, 13).impuberem furtum facere posse, si iam doli capax sit (1. 23 pr. D. 47, 2), (Gai. III. 211).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dolus malus
-
19 iustus
(adi.) iuste (adv.) сообразный с правом, а) законный, справедливый, основательный;iuste, не без основания, справедливо, напр. i. metus (1. 7 § 1 D. 4, 2. 1. 43 D. 39, 6);
i. timor mortis (1. 3 D. 4, 6);
vani timoris i. excusatio non est (1. 184 D. 50, 17);
i. dolor (1. 3 § 3 D. 29, 5. 1. 38 § 8 D. 48, 5. 1. 4 C. 9, 9);
i. causa errandi, erroris (1. 16 § 2 D. 38, 2. 1. 11 D. 41, 4);
i. error (1. 2 D. 4, 1. 1. 11 § 10 D. 11, 1. 1. 50 pr. D. 41, 2. 1. 44 pr. D. 41, 3);
i. causa ignorantiae, i. ignorantia (1. 66 § 1 D. 6, 1. 1. 89 § 7 D. 31. 1. 15 § 5 D. 43, 24. 1. 42 D. 50, 17);
i. ratione motum donare (1. 7 § 1 D. 39, 5);
i. ratione opinari (1. 11 § 3 D. 11, 1);
iuste putare, credere (1. 21 D. 15, 3. 1. 1 § 8 D. 25, 4);
ex i. causa abesse (1. 19 pr. 1. 20. 28 § 3. 1. 29. 36 D. 40, 5);
i. causa excusationis (1. 25 D. 17, 1. 1. 37 pr. D. 27, 1);
i. causa traditionis (1. 3 § 1 D. 6, 2. 1. 35 D. 10, 2. 1. 7 § 3. 4. 8 D. 10, 3. 1. 24 D. 41, 2. 1. 2. 3 pr. D. 43, 17);
b) на основании закона;
iuste, законно, i. possessor (1. 31 § 2 D. 5, 3. 1. 7 § 3 D. 6, 2);
iuste possidere (1. 22 § 1 D. 9, 4. 1. 3 § 5. 1. 11 D. 41, 2. 1. 4 § 12 D. 41, 3. 1. 1 pr. D. 41, 9);
i. retentio (1. 55 § 4 D. 47, 2);
repetitio (1. 31 § 1 D. 16, 3);
exceptio (1. 66 D. 50, 17);
i. rem postulare (1. 39 pr. D. 21, 2);
i. querela (1. 11 § 2 D. 48, 8);
iuste queri (1. 6 D. 38, 6);
deprecari (1. 2 D. 1, 6);
exigere (1. 24 D. 42, 8. 1. 24 pr. D. 22, 1);
contradicere (1. 14 D. 40, 5. 1. 3 C. 40, 16);
i. accusator (1. 2 § 9 D. 48, 5);
i. appellatio;
non iuste appellare (1. 21 § 2 D. 49, 1);
i. sententia (1. 21 D. 3, 2);
iustissime edicere (1. 7 pr. D. 3, 4);
i. interpretatio (1. 201 D. 50, 16);
i. pactum (1. 52 § 2 D. 2, 14);
i. conventio, i. causa conventionis (1. 5 § 2 D. 18, 5. 1. 18 D. 23, 4); особ. по гражданскому праву = legitimus, напр. iustas nuptias inter se cives Rom. contrahunt, qui secundum praecepta legum cogunt (pr. J. 1, 10);
i. matrimonium (1. 13 D. 34, 9. 1. un. pr. D. 38, 11. cf. Ulp. V, 3);
i. uxor (1. 31 D. 23, 2. 1. 28 § 3. D. 28, 2. 1. 65 § 1 D. 23, 2. 1. 1 pr. D. 38, 4. 1. 6 C. 5, 5. 1. 5 § 2 D. 1, 5. 1. 17 § 3 D. 1, 7);
iuste procreati, i. liberi, прот. vulgo quaesiti (1. 4 § 3 D. 2, 4. 1. 2 § 1 D. 38, 17. 1. 12 D. 1, 5. 1. 2 pr. D. 1, 7);
i. pater (1. 44 § 3 D. 23, 2. 1. 9 D. 50, 1), tutor (1. 27 pr. D. 26, 2);
i. aetas, прот. pupillaris (1. 16 D. 49, 14. cf. 1. 50 § 6 D. 32. 1. 8 D. 12, 4. 1. 16 § 17 D. 36, 1. 1. 8 § 3 D. 40, 1. 1. 2 C. 7, 4. 1. 2 C. 3, 31. 1. 28 D. 9, 4. 1. 34 D. 45, 3. 1. 6 D. 1, 5. 1. 9 pr. D. 40, 2);
i. dominii exceptio (1. 16 D. 6, 2. 1. 57 D. 17, 1);
i. hereditas (1. 3 § 2 D. 17, 2);
non i. testamentum (1. 3 D. 26, 3. 1. 22 D. 29, 2. 1. 1 pr. D. 28, 1);
c) соответствующий, сообразный с обстоятельствами, напр. sumtus iusti (1. 6 § 1 D. 5, 4);
iustam sumtus rationem egredi (1. 14 § 6 D. 11, 7. 1. 39 eod.);
i. sepulcrum (1. 43 eod.);
iusta facere mortuo (1. 2 D. 2, 4. 1. 20 § 1 D. 29, 2);
d) соразмерный: iusto pretio rem aestimare (1. 10 § 2 D. 10, 3. 1. 16 § 9 D. 20, 1. 1. 36 pr. D. 24, 1. cf. 1. 3 § 5 D. 49, 14);
pluris iusto vendere (1. 31 § 4 D. 40, 5. 1. 12 § 1 D. 23, 3. 1. 54 D. 31);
e) справедливо поступающий: iudex i. (1. 14 § 13 D. 11, 7);
iustius facere (1. 12 D. 28, 6).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > iustus
-
20 excipio
ex-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio].I. A.Lit. (rarely): aliquem e mari, to draw out, fish out, Cic. Fragm. ap. Non. 293, 26 (Rep. 4, 8, 8 Baiter):B.vidulum (e mari),
Plaut. Rud. 4, 4, 140 sq.:dens manu, forcipe,
Cels. 7, 12, 1:telum (e vulnere),
id. 7, 5, 1:clipeum cristasque rubentes Excipiam sorti,
to withdraw, exempt, Verg. A. 9, 271.—Trop.1.In gen.: servitute exceptus, withdrawn, i. e. rescued from slavery, Liv. 33, 23, 2:2.nihil jam cupiditati, nihil libidini exceptum,
exempt, Tac. Agr. 15.—In partic.a.To except, make an exception of (freq. and class.):(β).hosce ego homines excipio et secerno libenter,
Cic. Cat. 4, 7, 15:qui (Democritus) ita sit ausus ordiri: Haec loquor de universis. Nihil excipit, de quo non profiteatur,
id. Ac. 2, 23, 73; cf. id. ib. 2, 9, 28:Lacedaemonii ipsi, cum omnia concedunt in amore juvenum praeter stuprum, tenui sane muro dissaepiunt id, quod excipiunt,
id. Rep. 4, 4:senex talos elidi jussit conservis meis: sed me excepit,
Plaut. Mil. 2, 2, 13.—With ne:Licinia lex, quae non modo eum, qui, etc.... sed etiam collegas ejus, cognatos, affines excipit, ne eis ea potestas curatiove mandetur,
Cic. Agr. 2, 8, 21;so in legal limitations,
id. ib. 2, 9, 24; id. Balb. 14, 32; see also exceptio.—With ut, Cic. Q. Fr. 1, 1, 9, 26:excepi de antiquis praeter Xenophanem neminem,
id. Div. 1, 39, 87:ut in summis tuis laudibus excipiant unam iracundiam,
id. Q. Fr. 1, 1, 13, 37:dolia, in horreis defossa, si non sint nominatim in venditione excepta, etc.,
Dig. 18, 1, 76; so ib. 77.—In the abl. absol.:omnium mihi videor, exceptis, Crasse, vobis duobus, eloquentissimos audisse Ti. et C. Sempronios,
you two excepted, Cic. de Or. 1, 9, 38; cf.:vos hortor, ut ita virtutem locetis, ut eā exceptā nihil amicitia praestabilius esse putetis,
id. Lael. 27 fin.:exceptā sapientiā,
id. ib. 6, 20. — Neutr. absol.:excepto, quod non simul esses, cetera laetus,
Hor. Ep. 1, 10, 50:excepto, si obscena nudis nominibus enuntientur,
Quint. 8, 3, 38; Pers. 5, 90; Aug. Serm. 17, 3; 46, 2.—Hence,Jurid. t. t., said of the defendant, to except, to make a legal exception to the plaintiff's statement:b.verum est, quod qui excipit, probare debeat, quod excipitur,
Dig. 22, 3, 9; so ib. 18:adversus aliquem,
ib. 16, 1, 17 et saep.; cf. exceptio and the authorities there cited.—In an oration, a law, etc., to express by name, to make particular mention of, to state expressly (rare, and perh. not anteAug.):II.cum Graecos Italia pellerent, excepisse medicos,
Plin. 29, 1, 8, § 16: vites in tantum sublimes, ut vindemitor auctoratus rogum ac tumulum excipiat, expressly stipulates for (in case he should fall and break his neck), id. 14, 1, 3, § 10.(With the notion of the verb predominating.) To take a thing to one's self (in a good or bad sense), to catch, capture, take, receive.A.Lit.1.In gen.:b.sanguinem paterā,
Cic. Brut. 11, 43; cf. Col. 9, 15, 9:e longinquo sucum,
Plin. 25, 7, 38, § 78:labentem excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43: se in pedes, to take to one's feet, i. e. spring to the ground, Liv. 4, 19, 4:filiorum extremum spiritum ore,
Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118; cf.:tunicis fluentibus auras,
Ov. A. A. 3, 301:omnium tela,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 177; so,tela,
Caes. B. G. 3, 5, 3:vulnera,
Cic. Sest. 10, 23; cf.:vulnus ore,
Quint. 6, 3, 75; and:plagae genus in se,
Lucr. 2, 810:o terram illam beatam, quae hunc virum exceperit!
Cic. Mil. 38, 105; cf.: hunc (Mithridatem) in timore et fuga Tigranes excepit, id de. Imp. Pomp. 9, 23:aliquem benigno vultu,
Liv. 30, 14, 3; cf.also: hic te polenta excipiet,
Sen. Ep. 21 med.:aliquem epulis,
Tac. G. 21:multos ex fuga dispersos excipiunt,
Caes. B. G. 6, 35, 6. alios vagos per hiberna milites excipiebant, Liv. 33, 29, 2: speculator, exceptus a juvenibus mulcatur, id. 40, 7, 4: cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 5:servos in pabulatione,
Caes. B. G. 7, 20, 9:incautum,
Verg. A. 3, 332:(uri) mansuefieri ne parvuli quidem excepti possunt,
Caes. B. G. 6, 28, 4:aprum latitantem,
Hor. C. 3, 12, 10:caprum insidiis,
Verg. E. 3, 18:fugientes feras,
Phaedr. 1, 11, 6:aprum, feram venabulo,
Quint. 4, 2, 17; Sen. Prov. 2 et saep.—Of inanimate subjects:2.postero die patenti itinere Priaticus campus eos excepit,
received them, Liv. 38, 41, 8:silva tum excepit ferum,
Phaedr. 1, 12, 9; Quint. 2, 12, 2. —In partic.a.To come next to, to follow after, succeed a thing:b.linguam ad radices ejus haerens excipit stomachus,
Cic. N. D. 2, 54, 135: quinque milia passuum proxima intercedere itineris campestris;inde excipere loca aspera et montuosa,
Caes. B. C. 1, 66 fin.:alios alii deinceps,
id. B. G. 5, 16 fin. — Poet.:porticus excipiebat Arcton,
i. e. was turned to the north, looked towards the north, Hor. C. 2, 15, 16.—In medic. lang.: aliquid aliqua re, to take something in something, i. e. mixed with something:B.quae (medicamenta) excipiuntur cerato ex rosa facto,
Cels. 5, 18, 20; 5, 25, 5; 6; 12 et saep.—Trop.1.In gen., to take or catch up, to intercept:b.genus divinationis naturale, quod animus arripit aut excipit extrinsecus ex divinitate,
Cic. Div. 2, 11, 26; cf.:posteaquam vidit, illum excepisse laudem ex eo, quod,
i. e. obtained, id. Att. 1, 14, 3: subire coëgit et excipere pericula, to take upon one's self, to receive, support, sustain (the figure being taken from the reception of an enemy's blows or shots), Cic. Prov. Cons. 9, 23; cf.:Germani celeriter phalange facta impetus gladiorum exceperunt,
Caes. B. G. 1, 52, 4; so,impetus,
id. B. C. 1, 58, 1:vim frigorum hiememque,
Cic. Rab. Post. 15, 42:labores magnos,
id. Brut. 69, 243 et saep.:excipimus nova illa cum favore et sollicitudine,
receive, Quint. 10, 1, 15:verba risu,
id. 1, 2, 7:praecepta ad excipiendas hominum voluntates,
for taking captive, Cic. de Or. 2, 8, 32:invidiam,
to draw upon one's self, Nep. Dat. 5, 2.—Of inanim. or abstr. subjects:2.quae (sublicae) cum omni opere conjunctae vim fluminis exciperent,
Caes. B. G. 4, 17, 9; 3, 13, 1:quid reliquis accideret, qui quosque eventus exciperent,
i. e. would befall, overtake them, Caes. B. C. 1, 21 fin.; Verg. A. 3, 318; Liv. 1, 53, 4.—In partic.a.To catch with the ear, esp. eagerly or secretly, to catch up, listen to, overhear:b.maledicto nihil facilius emittitur, nihil citius excipitur,
Cic. Planc. 23, 57; id. Sest. 48, 102:assensu populi excepta vox consulis,
Liv. 8, 6, 7:ad has excipiendas voces speculator missus,
id. 40, 7, 4; 2, 4, 5; 4, 30, 3:laudem avidissimis auribus excipit,
Plin. Ep. 4, 19, 3:notis quoque excipere velocissime solitum,
i. e. to write down in shorthand, Suet. Tit. 3:rumores,
Cic. Deiot. 9, 25; cf.voces,
Liv. 40, 7, 4:sermonem eorum,
id. 2, 4, 5:furtivas notas,
Ov. Am. 1, 4, 18.—To follow after, to succeed a thing in time or the order of succession (cf. above, A. 2. a.):(β).tristem hiemem pestilens aestas excepit,
Liv. 5, 13, 4:Herculis vitam et virtutem immortalitas excepisse dicitur,
Cic. Sest. 68, 143:violis succedit rosa: rosam cyanus excipit, cyanum amarantus,
Plin. 21, 11, 39, § 68:excipit Pompilium Numam Tullus Hostilius,
Flor. 1, 3, 1:hunc (locutum) Labienus excepit,
Caes. B. C. 3, 87, 1.— Absol.:turbulentior inde annus excepit,
succeeded, followed, Liv. 2, 61, 1; Caes. B. G. 7, 88, 2:re cognita tantus luctus excepit, ut, etc.,
id. B. C. 2, 7, 3.—Hence,Transf.: aliquid, to continue, prolong a thing:memoriam illius viri excipient omnes anni consequentes,
Cic. de Sen. 6, 19; Liv. 38, 22, 3:vices alicujus,
Just. 11, 5.— Poet. with inf., Sil. 13, 687.
См. также в других словарях:
Exceptio — (lat. Einrede) ist im römischen Recht zunächst im Prozess die für den Beklagten günstige Ausnahme von den Bedingungen, unter denen er ohne diese Ausnahme zu verurteilen gewesen wäre. Später entwickelte sich hieraus die privatrechtliche Einrede,… … Deutsch Wikipedia
Exceptio — (lat., Exzeption), Ausnahme; juristisch: Einrede (s.d.). E. excipiendis (lat.), mit Ausnahme des Auszunehmenden. E. excussionis, s. Exkussion. E. litis pendentis (lat.), Einrede der Rechtshängigkeit (s.d.). E. rei judicatae (lat.), Einrede der… … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Exceptio — • Exceptio, возражение, заявление обвиняемого против обвинителя, в котором обвиняемый, признавая по существу дела за обвинителем право на подачу в суд жалобы, не допускал пользования этим правом на основании aequitas (см. Акт) и… … Реальный словарь классических древностей
exceptio — index exception (exclusion), plea, qualification (condition), reservation (condition) Burton s Legal Thesaurus. Wi … Law dictionary
Exceptio — Ex|cep|tio [...ts...] die; , ...tiones [...ne:s] <aus gleichbed. lat. exceptio, eigtl. »Ausnahme«, zu excipere »eine gerichtliche Einwendung machen«, eigtl. »ausnehmen, (mit etwas) eine Ausnahme machen«> Einspruch, Einrede (aus dem antiken… … Das große Fremdwörterbuch
Exceptio — Ex|cẹp|tio 〈f.; , ti|o|nes; Rechtsw.〉 Einrede [lat., „Ausnahme“] * * * Excẹptio [lateinisch eigentlich »Ausnahme«] die, /...ti ones, die sich aus dem römischen Prozessrecht (der Beklagte war zu verurteilen, ausgenommen, es lagen bestimmte… … Universal-Lexikon
Exceptio inadimpleti contractus — Saltar a navegación, búsqueda La exceptio inadimpleti contractus o excepción de contrato no cumplido se opone contra el demandante que exige el cumplimiento de la obligación sin haber cumplido su propia prestación. Requisitos Que existan… … Wikipedia Español
Exceptio plurĭum — (zu ergänzen: concumbentium oder constupratorum), die Einrede mehrerer Beischläfer (s. Uneheliche Kinder), d. h. daß auch ein andrer der Mutter des unehelichen Kindes innerhalb der Empfängniszeit beigewohnt habe. Die E. p. steht demjenigen, der… … Meyers Großes Konversations-Lexikon
exceptio veritatis — exceptio veritatis. (Loc. lat.; literalmente, excepción de verdad ). f. Der. Facultad que corresponde al acusado de un delito de calumnia de probar la realidad del hecho que ha imputado a otra persona, quedando exento de responsabilidad penal … Enciclopedia Universal
EXCEPTIO Principum — vide infra Ingredi Regnum … Hofmann J. Lexicon universale
exceptio veritatis — (Loc. lat.); literalmente, excepción de verdad ). f. Der. Facultad que corresponde al acusado de un delito de calumnia de probar la realidad del hecho que ha imputado a otra persona, quedando exento de responsabilidad penal … Diccionario de la lengua española