-
1 sententia
sententĭa, ae, f. [for sentientia, from sentio], a way of thinking, opinion, judgment, sentiment; a purpose, determination, decision, will, etc.I.Lit. (cf.: opinio, voluntas, studium).A.In gen.:2.quoniam sententiae atque opinionis meae voluistis esse participes, nihil occultabo et quoad potero, vobis exponam, quid de quāque re sentiam,
Cic. de Or. 1, 37, 172:sententia et opinio mea,
id. ib. 2, 34, 146:senis sententia de nuptiis,
Ter. And. 1, 3, 2:de aliquā re,
id. Ad. 3, 5, 5; id. Phorm. 2, 4, 4; cf.:de diis immortalibus habere non errantem et vagam, sed stabilem certamque sententiam,
Cic. N. D. 2, 1, 2:de hac sententiā Non demovebor,
Plaut. Pers. 3, 1, 45; cf. Cic. Verr. 1, 17, 52:de sententiā deducere, deicere, depellere, deterrere, decedere, desistere, etc., v. h. vv.: nisi quid tua secus sententia est,
Plaut. Ep. 2, 2, 95; cf.:mihi sententia eadem est,
id. Trin. 2, 4, 44:adhuc in hac sum sententiā, nihil ut faciamus nisi, etc.,
Cic. Fam. 4, 4, 5:eā omnes stant sententiā,
Plaut. Curc. 2, 1, 35; cf.:perstat in sententiā Saturius,
Cic. Rosc. Com. 18, 56; so,in sententiā manere, permanere, etc., v. h. vv.: non prima sed melior vicit sententia,
Plin. Pan. 76, 2.— Plur.:variis dictis sententiis, quarum pars censebant, etc.,
Caes. B. G. 7, 77:erant sententiae, quae censerent,
id. B. C. 2, 30:sententiae numerantur, non ponderantur,
Plin. Ep. 2, 12, 5:nos quibus Cotta tantum modo locos ac sententias hujus disputationis tradidisset,
the leading thoughts, Cic. de Or. 3, 4, 16.—Prov.:quot homines, tot sententiae,
many men, many minds, Ter. Phorm. 2, 4, 14; Cic. Fin. 1, 5, 15. —In the phrases,(α).Sententia est, with subj.-clause, it is my purpose, will, opinion, etc., Auct. Her. 3, 24, 40:(β).si honestatem tueri ac retinere sententia est,
if one's purpose be, if one be determined, Cic. Off. 3, 33, 116; and: stat sententia, with obj.clause, Ov. M. 8, 67; cf., parenthetically: sic stat sententia,
id. ib. 1, 243.—De sententiā alicujus aliquid facere, Cic. Cael. 29, 68:(γ).neque ego haud committam, ut si quid peccatum siet, Fecisse dicas de meā sententiā,
according to my wish, to suit me, Plaut. Bacch. 4, 9, 115:gerere,
Cic. Sull. 19 fin.; cf. id. Verr. 2, 5, 21, § 53; id. Att. 16, 16, C, § 11; 7, 5 fin.; Liv. 38, 45, 5 et saep.—Meā quidem sententiā, in my opinion or judgment, as I think:(δ).nimis stulte faciunt, meā quidem sententiā,
Plaut. Men. 1, 1, 5:meā quidem sententiā,
id. Cas. 3, 3, 1; id. Poen. 5, 6, 1; Ter. Ad. 1, 1, 40; 5, 9, 2; id. Phorm. 2, 2, 21;and simply meā sententiā,
Plaut. Ep. 3, 3, 11; id. Merc. 2, 3, 58; Cic. Rep. 1, 26, 42; 1, 45, 69; id. de Or. 2, 23, 95 al.—Ex meā (tuā, etc.) sententiā, according to my ( thy, etc.) wish:(ε).quoniam haec evenerunt nostrā ex sententiā,
Plaut. Men. 5, 9, 89; id. Cist. 1, 2, 7; id. Men. 2, 2, 1; 5, 7, 30; id. Truc. 5, 72; id. Capt. 2, 3, 87; Ter. Heaut. 4, 3, 5; Cic. Fam. 2, 7, 3; 2, 15, 1; and more freq., simply ex sententiā, to one's mind or liking, Plaut. Pers. 1, 1, 18; id. Capt. 2, 2, 97; id. Mil. 4, 1, 1; id. Aul. 4, 1, 3; id. Truc. 5, 69; Ter. Heaut. 4, 5, 17; id. Hec. 5, 4, 32; id. Phorm. 2, 1, 26; Cic. de Or. 1, 27, 123; id. Att. 5, 21; id. Fam. 1, 7, 5; 12, 10, 2; Sall. J. 43, 5 et saep. (v. also infra, B. 2.).—Praeter animi sententiam, against one's inclination:B.quam (crapulam) potavi praeter animi mei sententiam,
Plaut. Rud. 2, 7, 29.—In partic., publicists' and jurid. t.t., an official determination, a decision, sentence, judgment, vote (cf. suffragium):2.SENATVOS SENTENTIAM VTEI SCIENTES ESETIS, EORVM SENTENTIA ITA FVIT, S. C. de Bacch.: (L. Tarquinius) antiquos patres majorum gentium appellavit, quos priores sententiam rogabat,
Cic. Rep. 2, 20, 35:non viribus... res magnae geruntur, sed consilio, auctoritate, sententiā,
id. Sen. 6, 17:(Marcellinus) sententiam dixit, ut, etc.... postea Racilius de privatis me primum sententiam rogavit, etc.,
id. Q. Fr. 2, 1, 2:accurate sententiam dixi... factum est senatusconsultum in meam sententiam,
id. Att. 4, 1, 6:DE SENATVOS SENTENTIAD... DE PR. VRBANI SENATVOSQVE SENTENTIAD, S. C. de Bacch.: ex senatus sententiā,
Cic. Fam. 12, 4, 1:victos paucis sententiis,
Liv. 22, 61, 8.—Hence, sententiam dare, to vote:meae partes exquirendae magis sententiae quam dandae sunt,
Liv. 8, 20, 12:omnes in eam sententiam ierunt,
id. 23, 10, 4:cum in hanc sententiam pedibus omnes issent,
id. 22, 56, 1:aliquem sequor, aliquem jubebo sententiam dividere,
to divide the question, Sen. Vit. Beat. 3, 2; cf.:quod fieri in senatu solet... cum censuit aliquis quod ex parte mihi placeat, jubeo illum dividere sententiam et sequor,
id. Ep. 21, 9.—Hence, de eventu fortuna judicat, cui de me sententiam non do, I give no vote, Sen. Ep. 14, 16.—Of the people in the comitia:de singulis magistratibus sententiam ferre,
Cic. Agr. 2, 11, 26:de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,
id. Balb. 15, 34.—Of the votes of judges:itur in consilium: servus ille innocens omnibus sententiis absolvitur, quo facilius vos hunc omnibus sententiis condemnare possitis,
Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Clu. 26, 72:condemnatur enim perpaucis sententiis,
id. Verr. 2, 1, 30, § 75: M. Cato (judex) sententiam dixit, pronounced the decision or sentence, id. Off. 3, 16, 66:sententiis paribus reus absolvitur,
Sen. Ep. 81, 26.—Ex animi mei (tui) sententiā, in the formula of an oath, to the best of my ( your) knowledge and belief, on my ( your) conscience:II.(majores) jurare ex sui animi sententiā quemque voluerunt,
Cic. Ac. 2, 47, 146:quod ex animi tui sententiā juraris, id non facere perjurium est,
id. Off. 3, 29, 108; Liv. 22, 53, 10; 43, 15 fin. —In a play on this signif. and that of ex sententiā, supra:ridicule illud L. Nasica censori Catoni, cum ille: Ex tui animi sententiā tu uxorem habes? Non hercule, inquit, ex animi mei sententiā,
Cic. de Or. 2, 64, 260; cf. Quint. 8, 5 init.; Gell. 4, 20, 2 sqq.— Transf., as a formula of assurance:me quidem, ex animi mei sententiā, nulla oratio laedere potest,
by my faith, Sall. J. 85, 27.—Transf., of words, discourse, etc., sense, meaning, signification, idea, notion, etc.:B.sonitum ut possis sentire, neque illam Internoscere, verborum sententiam quae sit,
Lucr. 4, 561:cum verbum potest in duas plurisve sententias accipi,
Auct. Her. 4, 53, 67:cum continenter verbum non in eādem sententiā ponitur,
Cic. Or. 39, 136:formantur et verba et sententiae paene innumerabiliter,
id. de Or. 3, 52, 201:cognitā sententiā verba subtiliter exquiri noluerunt,
id. Caecin. 20, 57:quod summum bonum a Stoicis dicitur convenienter naturae vivere, id habet hanc, ut opinor, sententiam: cum virtute congruere semper,
id. Off. 3, 3, 13:haec (philosophia) nos docuit, ut nosmet ipsos nosceremus: cujus praecepti tanta vis, tanta sententia est, ut ea non homini cuipiam, sed Delphico deo tribueretur,
such depth of meaning, id. Leg. 1, 22, 58:legis (with vis),
id. ib. 2, 5, 11:de Domitio dixit versum Graecum eādem sententiā, quā etiam nos habemus Latinum: Pereant amici, etc.,
id. Deiot. 9, 25:est vitium in sententiā, si quid absurdum, aut alienum est,
id. Opt. Gen. 3, 7; cf. id. de Or. 3, 52, 200.—Concr.1.In gen., a thought expressed in words; a sentence, period: dum de singulis sententiis breviter [p. 1672] disputo, Cic. Phil. 13, 10, 22:2.est brevitate opus, ut currat sententia, etc.,
Hor. S. 1, 10, 9:initia et clausulae sententiarum,
Quint. 9, 3, 45; cf. id. 9, 3, 36; 11, 3, 135; 8, 4, 26; 9, 4, 18; 9, 4, 29; 10, 1, 130 al.—In partic., a philosophical proposition, an aphorism, apophthegm, maxim, axiom (cf. praeceptum): selectae (Epicuri) brevesque sententiae, quas appellatis kurias doxas, Cic. N. D. 1, 30, 85:quid est tam jucundum cognitu atque auditu, quam sapientibus sententiis gravibusque verbis ornata oratio et perpolita,
id. de Or. 1, 8, 31:acutae,
id. ib. 2, 8, 34:concinnae acutaeque,
id. Brut. 78, 272; Quint. 8, 5, 2 sq.; 9, 3, 76; 10, 1, 60;11, 3, 120 al.: (Sophocles) sententiis densus,
id. 10, 1, 68; cf. id. 10, 1, 90; 10, 1, 102:subiti ictūs sententiarum,
Sen. Ep. 100, 8. -
2 sententia
sententia, ae, f. (sentio), I) die Meinung, Willensmeinung, 1) im allg., der Wille, Sinn, die Gesinnung, der Gedanke, die Ansicht, die Idee (dem Ausdrucke entgegengesetzt), abundans sententiis, ideenreich, Cic.: sententiam fronte tegere, Cic.: sententiam aperire Cic.: in hac sum sententia, ut etc., Cic.: in sententia manere od. permanere od. perstare, Cic.: alqm de sententia deducere, Cic.: de sententia decedere, Cic.: sententiā od. de sententia desistere, Cic.: sententiam mutare, Cic.: de sententia deici, deterreri, Cic.: si honestatem tueri sententia est, Cic.: sententia stat Hannibali, Liv.: u. bl. stat sententia, Ter.; mit folg. Infin., Liv. u. Ov.: sic stat sententia (als Parenthese), Ov.: sicinest sententia? ist das dein Beschluß? Ter.: quoniam sententiae (Ansicht) atque opinionis (Meinung) meae voluistis esse participes, Cic.: haec sententia vincit, Liv.: ea sententia valuit, Tac. – ex sententia, nach Wunsch, von Herzen, Cic.: de sententia, nach der Meinung, alcis, Cic.: meā sententiā, nach meiner Meinung, Cic. – 2) insbes.: a) die amtliche Meinung, die Stimme, α) der Beschlußantrag, das Votum, der Senatoren in der Kurie usw., sententiam dicere, Cic., ferre, Cic., dare, Liv.: in sententiam alcis discedere, jmds. Meinung beipflichten, Liv.: u. so (pedibus) ire in sententiam, Liv.: sententiam referre, vortragen, Cic.: sententiae loco dicere, in der Reihe der Abstimmung, wenn die Reihe, sein Votum abzugeben, an ihn kommt, Sen., Tac. u. Plin. ep. (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 42): so pro sententia dicere (seine Stimme dahin abgeben), ut etc., Tac.: ego pro sententia mea hoc censeo, ich gebe meine Stimme dahin ab, Sen.: ex sententia senatus, Cic. – β) das Votum, der Ausspruch, das Urteil, sententiam dicere, Cic.: sententiam ferre, seine Stimme abgeben, v. Richtern u. v. Volke in den Komitien, Cic.: ubi paris numeri sententiae fuissent, praeponi absolutio damnationi solebat, bei Stimmengleichheit pflegte usw., Augustin. de civ. dei 18, 10: sex sententiis absolutus est, ibid.: mares pro Neptuno, feminae pro Minerva tulere sententias (stimmten für M.), et quia una plus inventa est feminarum, Minerva vicit, ibid. 18, 9. – de eventu fortuna iudicat, cui de me sententiam non do, ich keine Stimme einräume, Sen. ep. 14, 16. – b) als Eidesformel: ex animi mei (tui, sui) sententia, nach meiner wahren Herzensmeinung = nach bestem Wissen und Gewissen, auf mein (dein) Gewissen, iurare, Cic. u.a. (s. Fabri Liv. 22, 53, 10). – dah. jener Doppelsinn des L. Porcius Nasika, als ihn Kato fragte: ex tui animi sententia (auf dein Gewissen) tu uxorem habes? Non hercle, inquit, ex anini mei sententia (= auf mein Gewissen nicht, aber auch = nicht nach Wunsch), Cic. de or. 2, 260; vgl. Quint. 8, 5 in. Gell. 4, 20. § 2 sqq. – als Beteuerungsformel übh., me quidem ex animi mei sententia (nach meiner Herzensmeinung = nach meiner innersten Überzeugung) nulla oratio laedere potest, Sall. Iug. 85, 27. – II) übtr.: 1) abstr.: a) der Verstand, Sinn eines Wortes, der Begriff, den man damit verbinden muß, die Bedeutung, sub voce sententiam subicere, damit verbinden, Cic.: id habet hanc sententiam, Cic. – b) der Inhalt einer Rede, contionis, Cic.: in hanc sententiam, dieses Inhaltes, folgendermaßen, loqui, respondere, Cic. u. Liv. – 2) konkret: a) ein in Worten ausgedrückter Gedanke, Satz, eine Periode, Cic. Phil. 13, 22. Hor. sat. 1, 10, 9. – b) bes. ein Denkspruch, denkwürdiger Gedanke, eine Sentenz, ein Spruch, Kernspruch, acuta, Cic.: gravis, Cic.: Euripides sententiis densus, Quint. – / Abl. Sing. sententiad, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 21.
-
3 sententia
sententia, ae, f. (sentio), I) die Meinung, Willensmeinung, 1) im allg., der Wille, Sinn, die Gesinnung, der Gedanke, die Ansicht, die Idee (dem Ausdrucke entgegengesetzt), abundans sententiis, ideenreich, Cic.: sententiam fronte tegere, Cic.: sententiam aperire Cic.: in hac sum sententia, ut etc., Cic.: in sententia manere od. permanere od. perstare, Cic.: alqm de sententia deducere, Cic.: de sententia decedere, Cic.: sententiā od. de sententia desistere, Cic.: sententiam mutare, Cic.: de sententia deici, deterreri, Cic.: si honestatem tueri sententia est, Cic.: sententia stat Hannibali, Liv.: u. bl. stat sententia, Ter.; mit folg. Infin., Liv. u. Ov.: sic stat sententia (als Parenthese), Ov.: sicinest sententia? ist das dein Beschluß? Ter.: quoniam sententiae (Ansicht) atque opinionis (Meinung) meae voluistis esse participes, Cic.: haec sententia vincit, Liv.: ea sententia valuit, Tac. – ex sententia, nach Wunsch, von Herzen, Cic.: de sententia, nach der Meinung, alcis, Cic.: meā sententiā, nach meiner Meinung, Cic. – 2) insbes.: a) die amtliche Meinung, die Stimme, α) der Beschlußantrag, das Votum, der Senatoren in der Kurie usw., sententiam dicere, Cic., ferre, Cic., dare, Liv.: in sententiam alcis discedere, jmds. Meinung beipflichten, Liv.: u. so (pedibus) ire in sententiam, Liv.: sententiam referre, vortragen, Cic.: sententiae loco dicere, in der Reihe————der Abstimmung, wenn die Reihe, sein Votum abzugeben, an ihn kommt, Sen., Tac. u. Plin. ep. (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 42): so pro sententia dicere (seine Stimme dahin abgeben), ut etc., Tac.: ego pro sententia mea hoc censeo, ich gebe meine Stimme dahin ab, Sen.: ex sententia senatus, Cic. – β) das Votum, der Ausspruch, das Urteil, sententiam dicere, Cic.: sententiam ferre, seine Stimme abgeben, v. Richtern u. v. Volke in den Komitien, Cic.: ubi paris numeri sententiae fuissent, praeponi absolutio damnationi solebat, bei Stimmengleichheit pflegte usw., Augustin. de civ. dei 18, 10: sex sententiis absolutus est, ibid.: mares pro Neptuno, feminae pro Minerva tulere sententias (stimmten für M.), et quia una plus inventa est feminarum, Minerva vicit, ibid. 18, 9. – de eventu fortuna iudicat, cui de me sententiam non do, ich keine Stimme einräume, Sen. ep. 14, 16. – b) als Eidesformel: ex animi mei (tui, sui) sententia, nach meiner wahren Herzensmeinung = nach bestem Wissen und Gewissen, auf mein (dein) Gewissen, iurare, Cic. u.a. (s. Fabri Liv. 22, 53, 10). – dah. jener Doppelsinn des L. Porcius Nasika, als ihn Kato fragte: ex tui animi sententia (auf dein Gewissen) tu uxorem habes? Non hercle, inquit, ex anini mei sententia (= auf mein Gewissen nicht, aber auch = nicht nach Wunsch), Cic. de or. 2, 260; vgl. Quint. 8, 5 in. Gell. 4, 20. § 2 sqq. – als Beteuerungsformel übh., me————quidem ex animi mei sententia (nach meiner Herzensmeinung = nach meiner innersten Überzeugung) nulla oratio laedere potest, Sall. Iug. 85, 27. – II) übtr.: 1) abstr.: a) der Verstand, Sinn eines Wortes, der Begriff, den man damit verbinden muß, die Bedeutung, sub voce sententiam subicere, damit verbinden, Cic.: id habet hanc sententiam, Cic. – b) der Inhalt einer Rede, contionis, Cic.: in hanc sententiam, dieses Inhaltes, folgendermaßen, loqui, respondere, Cic. u. Liv. – 2) konkret: a) ein in Worten ausgedrückter Gedanke, Satz, eine Periode, Cic. Phil. 13, 22. Hor. sat. 1, 10, 9. – b) bes. ein Denkspruch, denkwürdiger Gedanke, eine Sentenz, ein Spruch, Kernspruch, acuta, Cic.: gravis, Cic.: Euripides sententiis densus, Quint. – ⇒ Abl. Sing. sententiad, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 21.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sententia
-
4 sententia
sententia ae, f [SENT-], a way of thinking, opinion, judgment, sentiment, thought, notion, purpose, determination, decision, will, desire: de hac re eius sententia, T.: sententiae atque opinionis meae volui esse participes: adhuc in hac sum sententiā, ut, etc.: variis dictis sententiis, quarum pars censebant, etc., Cs.: locos ac sententias huius disputationis tradere, extracts and leading thoughts: si honestatem tueri ac retinere sententia est, if one's purpose be: stat sententia tradere, etc., she is resolved, O.: sic stat sententia, O.: de cognatorum sententiā manu missi, according to the wish: de omnium sententiā pronuntiatum, unanimously: quod quem umquam de suā sententiā facere ausum? on his own responsibility, L.—Prov.: Quot homines, tot sententiae, many men, many minds, T.—Abl. with pron poss. or genit.: errat longe meā quidem sententiā, in my judgment, T.— With ex: Istuc tibi ex sententiā tuā obtigisse laetor, to your satisfaction, T.: ex meā sententiā rem p. gessimus, as I wished: evenisse ex sententiā? satisfactorily, T.: ex sententiā navigasse, prosperously.—Esp., in taking an oath: (maiores) iurare ex sui animi sententiā quemque voluerunt, to the best of his knowledge and belief, i. e. conscientiously: ex mei animi sententiā, inquit, ut non deseram, etc., without mental reservation, L.: Ex tui animi sententiā tu uxorem habes? Non hercule, inquit, ex mei animi sententiā, in all sincerity...? no, not to suit me.—An official determination, decision, sentence, judgment, vote: quos priores sententiam rogabat: factum est senatūs consultum in meam sententiam: decerni cunctis sententiis, unanimously: victos paucis sententiis, by a small majority, L.: meae partes exquirendae magis sententiae quam dandae sunt, i. e. my office is to put the question rather than to vote, L.: in eam sententiam ire, to support the resolution, L.: omnibus sententiis absolvi (in a conference of judges): sententiam dicere, pronounce judgment. —Sense, meaning, intent, signification, idea, notion: oratione quam sententiā lenior, in language than in meaning: quod dicitur habet hanc, ut opinor, sententiam: cuius praecepti tanta vis, tanta sententia est, ut, etc., such depth of meaning.—A thought expressed, sentence, period: dum de singulis sententiis breviter disputo: Est brevitate opus, ut currat sententia, etc., H.— An aphorism, apophthegm, maxim, axiom, saying: selectae brevesque sententiae: sapientibus sententiis ornata oratio.* * *opinion, feeling, way of thinking; thought, meaning, sentence/period; purpose -
5 sui
sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;I.1, 1180 et saep.: sibe,
ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:semet,
Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,
Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.A.In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.1.As direct obj. of verb:2.dedistine gladium, qui se occideret?
Plaut. Trin. 1, 2, 92:artis eloquar quem ad modum se expediant,
id. ib. 2, 1, 10:se in plagas conicere,
id. ib. 2, 1, 12:numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,
id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:adplicat ad Chrysidis patrem se,
id. ib. 5, 4, 22:si is posset ab ea sese avellere,
id. Hec. 4, 1, 39:hi se ad nos adplicant,
id. Heaut. 2, 4, 13:per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4:cum ferrum se inflexisset,
id. ib. 1, 25:praecipites fugae sese mandabant,
id. ib. 2, 24:si se telo defenderet fur,
Cic. Mil. 3, 9:Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,
id. Rep. 1, 1, 1:solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,
id. ib. 6, 25, 27:statim homo se erexit,
id. Rosc. Am. 22, 60:majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,
Liv. 22, 59, 7:in montem sese recipere,
Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:ad inpedimenta se conferre,
Caes. B. G. 1, 26:sese alicui ad pedes proicere,
id. ib. 1, 31:se gerere,
to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:sic se res habet, ut, etc.,
id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:quod uxor sua ex fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:hic se ipsus fallit,
Ter. And. 3, 2, 15:ut se ipse diliget,
Cic. Fin. 2, 11, 33:ipse enim se quisque diligit,
id. Lael. 21, 80:ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,
id. Or. 52, 176:omne animal se ipsum diligit,
id. Fin. 5, 9, 24:neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
Nep. Paus. 4, 3:miles se ipse interfecit,
Tac. H. 3, 51; 4, 11:ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,
Liv. 2, 12, 7:nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:inperator qui se ipsum non continet,
Cic. Imp. Pomp. 13, 38:quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,
id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,
id. N. D. 2, 3, 10:quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,
id. Phil. 2, 44, 114:admovisse semet ipsos lateri suo,
Curt. 7, 1, 14:gladio se ipsam transfixit,
Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:principes sui conservandi causa profugerunt,
Cic. Cat. 1, 3, 7:maximam causam ad se inundandam terra praestabit,
Sen. Q. N. 3, 29, 4.—As indirect obj.:3.animo servit, non sibi,
Plaut. Trin. 2, 2, 27:sapiens ipsus fingit fortunam sibi,
id. ib. 2, 2, 84:ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,
id. Mil. 3, 1, 126:nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,
id. Trin. 2, 3, 4:quaerunt sibi liberos,
id. Ps. 1, 1, 21:aurum habeat sibi,
id. Mil. 4, 2, 108:illum multae sibi expetessunt,
id. ib. 4, 6, 16:tum me convivam solum abducebat sibi,
Ter. Eun. 3, 1, 17:non sibi soli postulat, etc.,
id. ib. 3, 2, 27:nunc sibi uxorem expetit,
id. And. 3, 2, 40:is sibi legationem ad civitates suscepit,
Caes. B. G. 1, 3:neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,
id. ib. 1, 33:hoc sibi nomen adrogare,
Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:alia sunt tamquam sibi nata,
id. Fin. 3, 19, 63:proposita sibi morte,
id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,
Sall. J. 62, 1:ut populum Romanum sibi desumerent hostem,
Liv. 7, 20, 5:Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,
id. 1, 2:petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,
Curt. 8, 1, 9:nemo sibi tantummodo errat,
Sen. Vit. Beat. 1, 4:locum sibi ad formam sui exsculpsit,
id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:ipse tantos sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:nec ipsi sibi exemplo sunt,
Cic. Lael. 21, 80:iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,
id. Verr. 2, 5, 25, § 64:Junius necem sibi ipse conscivit,
id. N. D. 2, 3, 7:voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,
Liv. 39, 52, 9:proinde consulant sibi ipsi,
Just. 16, 4, 15:avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,
Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —After substt., adjj., etc.:4.omnino est amans sui virtus,
Cic. Lael. 26, 98:ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7:omnem naturam esse servatricem sui,
Cic. Fin. 5, 9, 26:cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,
id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,
Cic. Cat. 4, 9, 19:potens sui,
Hor. C. 3, 29, 41:nihil est tam incontinens sui,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,
Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:cum ipsi homines sibi sint per se cari,
id. ib. 5, 13, 38:Medus infestus sibi,
Hor. C. 3, 8, 19:crescit indulgens sibi hydrops,
id. ib. 2, 2, 13; cf.:nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,
Sen. Ben. 1, 11, 5:Campanus se digna probra in insontem jacere,
Liv. 25, 18, 8:(mundus) se ipse consumptione alebat sui,
Cic. Univ. 6:cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,
Liv. 40, 54, 8:caecus amor sui,
Hor. C. 1, 18, 14:sui contemptor,
Quint. 12, 1, 20:in spem sui bonam adducitur,
Sen. Ira, 2, 21, 3:(aer) ima sui parte maxime varius est,
id. Q. N. 2, 11, 1:ipsa (virtus) pretium sui,
id. Vit. Beat. 9, 4:neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,
id. Ben. 1, 9, 1:saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,
Curt. 5, 9, 7:nemo non benignus est sui judex,
Sen. Ben. 2, 26, 1:Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,
Val. Max. 3, 2, 11:equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,
id. 2, 2, 9; cf. with ipse:utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,
id. 2, 1, 7. —With prepp.:5.qui admisit in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 6:culpam ut ab se segregent,
id. ib. 1, 2, 42:segregat ab se omnis,
id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:me ad se deduxit,
id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,
id. Men. 4, 2, 108:habet aliud (negotium) magis ex se et majus,
Ter. And. 5, 4, 51:et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,
id. ib. 1, 3, 15:duxit secum virginem,
id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:ex se generare,
Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,
Plaut. Am. 1, 1, 76:pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,
Sen. Q. N. 4, 6, 2:pro se quisque sedulo Faciebant,
Ter. Heaut. 1, 1, 74:cum pro se quisque tenderet ad portas,
Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,
Caes. B. G. 1, 5 fin.:exercitum ante se mittit,
id. ib. 1, 21:supra se collocare,
id. ib. 1, 24:ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,
Cic. Ac. 2, 37, 118:litteras ad se ab amico missas protulit,
id. Phil. 2, 4, 7:praedam prae se agentes,
Liv. 5, 45; 38, 21:quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,
id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):quibus poterat sauciis ductis secum,
Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,
Cic. Deiot. 2, 4:non quia per se beatum est malo caruisse,
Sen. Q. N. 1, prol. 6. —With inf. pass. in obj.-clause:6.ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,
Cic. Rep. 1, 1, 1:quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,
id. ib. 1, 33, 50:qui se minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39, 6.—As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):B.quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,
in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.1.To a definite subj.:2.neque praeter se umquam ei servos fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 48:hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,
id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,
Caes. B. G. 7, 20 fin.:reliquos sese convertere cogunt,
id. B. C. 1, 46:multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,
Cic. Phil. 9, 3, 6:cur his persequendi juris sui adimis potestatem,
id. Div. in Caecil. 6, 21:cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,
id. Fam. 10, 33, 5:tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,
id. N. D. 2, 48, 124:neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,
Caes. B. G. 3, 6:ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,
id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28, 11:nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,
id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:proelium cum fiducia sui commissum est,
id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,
id. 36, 12, 8:patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,
id. 32, 7, 11:jusso magistro equitum abdicare se magistratu,
id. 4, 35; 22, 33, 12:haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,
id. 6, 37, 1:ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,
id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:signa peditum, prae se habentium scuta,
id. 38, 21, 3:invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,
id. 6, 9, 7:exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,
id. 43, 18, 11; cf.§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,
Sen. Vit. Beat. 5, 2:quia nullum illis sui regimen est,
id. Ep. 94, 67:inter se nihil inlicitum,
Tac. H. 5, 5; 1, 64:quasi objurgatio sui est,
Quint. 11, 3, 49.—To indefinite subj.:II.deforme est de se ipsum praedicare,
Cic. Off. 1, 38, 137:posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,
id. ib. 2, 18, 64:non arbitrari sese scire quod nesciat,
id. Ac. 1, 4, 16:cui proposita sit conservatio sui,
id. Fin. 5, 13, 37:sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,
id. ib. 1, 20, 67:amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,
id. ib. 2, 24, 78:(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,
id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,
id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:si nullus ex se metus aut spes,
Tac. A. 2, 38:ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,
Quint. 9, 2, 14:sibi servire gravissima est servitus,
Sen. Q. N. 3, praef. 17:quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,
id. Ben. 6, 38, 5:nec haec vilitas sui est,
id. Clem. 1, 3, 4:culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,
Dig. 50, 17, 36:profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,
Val. Max. 3, 2, 6.Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.A.In gen., of an obj. indentified with,1.The gram. subj. of the principal clause:2.qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,
Plaut. Mil. 4, 9, 14:illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,
id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,
Ter. And. 4, 2, 4:ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,
id. Eun. 1, 2, 61:timet animum amicae se erga ut sit suae,
id. Heaut. 1, 2, 15:utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,
Cic. Tusc. 5, 20, 60:qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,
id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,
id. Or. 28, 100:impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,
id. Rosc. Am. 2, 6:Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,
id. ib. 1, 47:mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,
id. B. C. 1, 17:Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:Pausanias orare coepit, ne se prodiret,
Nep. Paus. 8, 6:cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,
id. Them. 8, 3:Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,
Caes. B. G. 6, 9:tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,
Liv. 2, 55, 6:transfugit, patris in se saevitiam conquerens,
id. 1, 53, 5:praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,
Sall. J. 61, 1:navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?
Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,
Cic. Att. 13, 1, 3:nihil est appetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:praefectum in se ruentem trans fixit,
Curt. 4, 16, 23:rediere cum legatis ad redimendos sese missis,
Liv. 22, 59, 18:potestatem omnibus adeundi sui fecit,
Suet. Tib. 40:Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,
id. Calig. 1:quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,
Sen. Clem. 1, 19, 9:(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,
id. Q. N. 6, 16, 3.—Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:B.a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,
Cic. Att. 2, 18, 3:horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,
id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,
id. Fam. 9, 15, 4:testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,
id. ib. 1, 4, 10:quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,
id. Cat. 2, 8, 17:quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,
Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,
Nep. Paus. 4, 1:cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,
Tac. H. 1, 64. —In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.1.As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:2.quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,
Cic. Off. 1, 13, 40:Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,
id. Fam. 4, 12, 2:qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,
id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,
id. ib. 1, 20:unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,
id. ib. 1, 31:haec sibi esse curae,
id. ib. 1, 40:non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,
id. ib. 1, 44:ipsos se inter multitudinem militum occultasse,
id. ib. 7, 38:sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,
Nep. Them. 8, 6:dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,
Liv. 36, 12, 8.—In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.a.In gen.:b.qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,
Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:conclamavit, quid ad se venirent?
Caes. B. G. 1, 47:unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
id. ib. 2, 31:ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,
id. ib. 4, 16:cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?
id. ib.:Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,
id. ib. 5, 41:Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 7, 4:rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,
Liv. 23, 39:hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,
Nep. Them. 8, 6:legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),
id. Hann. 12, 2.—Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:C.magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,
Caes. B. G. 1, 36:quod sibi Caesar denuntiaret,
id. ib.:sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,
id. ib. 1, 14:quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,
Liv. 35, 44, 3:Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,
Caes. B. G. 5, 27:Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,
id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,
id. ib. 1, 41:doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,
id. B. C. 1, 9:tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,
Cic. Div. 1, 27, 57:Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,
Nep. Paus. 4, 6:neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
id. ib. 4, 3:Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,
Caes. B. G. 1, 35:nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,
id. ib. 1, 44:neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,
id. ib.:maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,
Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.infra, C.),
Liv. 2, 55, 6.—Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.III.B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),
Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,
id. Bacch. 4, 2, 9:ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,
id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,
id. Trin. 1, 2, 122:ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,
id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,
id. Merc. 2, 1, 15:unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46:cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,
Cic. Inv. 1, 33, 55:et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,
id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,
id. Verr. 2, 5, 49, § 128:postea quam exposuit quae sibi videbantur,
id. Div. 1, 54, 122 (dub.;B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,
Caes. B. C. 3, 53:Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,
id. B. G. 6, 9 init.:Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,
Sall. J. 61, 1; 66, 1:Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,
id. ib. 103, 2:statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,
id. ib. 88, 4:ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,
Hirt. B. Afr. 8 fin.:vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,
Liv. 7, 37, 3; 8, 35:Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,
id. 26, 38, 1:alter victus fratrum ante se strage,
id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,
Vell. 2, 56, 1:quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,
Suet. Caes. 34:cujus rector circa se dimicans occubuerat,
id. Tib. 4:quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,
Nep. Epam. 8, 3 (cf.:ante illum,
id. Iphic. 1, 3):quae nox sibi proxima venit, insomnis,
Luc. 5, 805.Pron. recipr., each other, one another:IV.nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,
Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:video eos inter se amare,
Ter. Ad. 5, 3, 42:neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),
Cic. Lael. 22, 82:Cicerones pueri amant inter se,
id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:inter se adspicere,
id. Cat. 3, 5, 13:inter se congruere,
id. Rosc. Am. 22, 62:complecti inter se milites coepisse,
Liv. 7, 42, 6:ut neque inter se contingant trabes,
Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:inter se nondum satis noti,
Liv. 21, 39, 7:populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,
Sall. J. 41, 2:bellum summa inter se contentione gerere,
Cic. Rep. 1, 16, 25:cum inter se timerent,
Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,
Caes. B. G. 1, 1:cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,
by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:quosdam inter se similis,
id. Ac. 2, 17, 55:res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:adhaesitationes atomorum inter se,
Cic. Fin. 1, 6, 19:quae res eos in bello inter se habuit,
Sall. J. 79, 3; cf.:auxerant inter se opinionem,
their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20:compositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:vitatur duriorum inter se congressus,
Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:duas insulas propinquas inter se,
Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:postquam haud procul inter se erant,
id. ib. 53, 7:haud longe inter se castra facere,
id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).Idiomatic uses.A.Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:2.quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,
Plaut. Men. 4, 2, 108:postquam in aedis me ad se deduxit domum,
id. Mil. 2, 1, 43:me ad se ad prandium, ad cenam vocant,
id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,
Cic. Att. 15, 4, 5:qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,
id. ib. 5, 6, 1.—Trop.:B.num tibi videtur esse apud sese?
in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —Sibi pleonast. as dat. of the interested person:C.ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):quid sibi vult pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:quid sibi hic vestitus quaerit?
id. Eun. 3, 5, 10:hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,
Liv. 44, 12, 1:quid ergo sibi vult pars altera orationis?
id. 40, 12, 14:mirantes, quid sibi vellet,
id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?
id. 3, 67, 7. —Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):cocleae... Suo sibi suco vivont,
Plaut. Capt. 1, 1, 13:sed is quo pacto serviat suo sibi patri,
id. ib. prol. 5;46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,
id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:suam sibi rem salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:locus argumento'st suom sibi proscaenium,
id. ib. prol. 57;97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,
id. Pers. 1, 3, 1:suo sibi gnato,
id. As. 4, 2, 16:hunc telo suo sibi a foribus pellere,
id. Am. 1, 1, 113:sua sibi ingenua indoles,
id. Mil. 3, 1, 38:suo sibi gladio hunc jugulo,
Ter. Ad. 5, 8, 35:uvas suo sibi pampino tegito,
Col. Arb. 11:suo sibi jure ablui,
id. R. R. 12, 7; 12, 41:suo sibi argumento refutatus,
Gell. 5, 10, 16:suo sibi lacte aleret,
id. 12, 1, 6:a suis sibi parentibus,
App. M. 1, p. 104, 35:in suis sibi domibus,
id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,
Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:in suo sibi pervoluta sanguine,
App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:cum sua sibi natione captivus,
Min. Fel. 10, 4:IN SVO SIBI POSITVS,
Inscr. Orell. 4495:AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,
Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
id. ib. 13, 45:priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,
id. Phil. 2, 37, 96:vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?
Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a). -
6 Herz
Herz, I) im physischen Sinne, eig. u. übtr.: cor (das Herz im tierischen Körper). – pectus (die Brust, unter der das Herz verborgen ist). – cordis figura (ein Anhängsel etc. in Gestalt eines Herzens, z.B. ante pectus annexa). – ein Kind unter dem H. tragen, partum oder ventrem ferre: einen Sohn zehn Monate unter dem H. getragen haben, filium decem menses tulisse. – jmd. an das H. drücken, alqm premere ad pectus oder ad corpus suum (vgl. »umarmen«). – das »Herz« der Stadt, sinus urbis (z.B. influit in sinum urbis portus). – das »Herz« eines Landes, interior alcis terraeregio; interioraalcis ter: rae;gremium (gleichs. der Schoß als Mitte eines Landes, z.B. medio Graeciae gremio contineri [liegen], von einer Provinz). – II) im moralischen Sinne, l) das innere Empfindungsvermögen, Seele, Gemüt etc.: a) übh.: animus. – mens (Sinn, Sinnesart, Einsicht, Geist; dah, verb. animus et mens, d.i. Herz und Geist). – voluntas (Neigung). – ingenium (die dem Menschen von Natur innewohnende Gemütsart, z.B. muliebre). – natura (die menschliche Natur, die dem Menschen von Natur eingepflanzte Denkart, z.B. imbecilla ad alqd: u. naturā iustus vir ac bonus). – pectus (die Brust als Sitz der Empfindungen). – ein gutes H., naturae od. naturalis bonitas (von Natur gute Beschaffenheit übh.); animus benignus. benignitas (guttätige Gesinnung); animus mitis (sanftes Gemüt): ein böses H., animus malus (ein von Natur bösartiges); animus improbus. improbitas (gottlose Gesinnung): ein verdorbenes H., voluntas depravata. – von Herzen, ex animo (z.B. alqm amare, diligere); od. ex animi (sui) sententia od. bl. ex sententia (z.B. gratulari): von ganzem H., toto pectore (z.B. alqm amare); totā cogitatione (z.B. videre alqm cupere). – im H., animo; intus (im Innern, Ggstz. in fronte). – aus gutem H., benevolo animo (z.B. alqm praemonere, ut etc.). – jmdm. etwas od. eine Person ans H. legen, alqd od. alqm commendare alci oder curae alcis: alqm intime alci commendare: es jmdm. [1299] ans H. legen, daß er etwas tue od. nicht tue, alci praecipere, ut od. ne u. Konj.: es liegt mir etwas od. jmd. am H. (ist mir ans H. gewachsen), mein H. hängt an jmd. od. etwas, alqs mihi in deliciis est. alqm in deliciis habeo. alqs mihi in amoribus est. alqs mihi in amore atque in deliciis est (er ist mein Liebling, ist mir sehr teuer); alqd od. alqs mihi curae od. cordi est (es ist jmd. od. etw. Gegenstand meiner Sorge, ich interessiere mich dafür): es liegt mir etwas sehr am H., alqd mihi summae curae est (ich interessiere mich sehr dafür); alqd mihi in medullis est (es ist mir sehr teuer). – es liegt mir am H., zu erforschen etc., est mihi cordi quaerere et explorare: es liegt mir am H., daß (etwas geschieht), mihi curae est, ut etc.: es liegt mir etwas besonders am H., nihil est mihi alqāre antiquius: es liegt mir etwas mehr am H. als etwas anderes, amicior alci rei, quam... sum: es liegt mir etwas so am H. als irgend einem, tam amicus sum alci rei quam qui maxime: es liegt mir nichts mehr am H., als zu oder daß etc., nihil mihi potius est, quam ut etc.; nihil mihi antiquius est, quam mit Infin.: sich etwas am H. liegen lassen, alqd sibi curae habere. – es liegt mir etwas auf dem H., alqd me pungit od. urit; alqd me od. animum meum sollicitum habet: es fällt mir etwas sehr od. schwer aufs H., alqd animum meum percutit. – etwas auf dem H. haben, alqd animo agitare. alqd in animo meditari (auf etw. im Geiste sinnen); alqd me urit od. animum meum pungit (es drückt mich etwas). – jmdm. ins H. sehen (können), animum alcis inspicere; apertum alcis pectus videre; tief, latebras animi videre. – etwas sich tief in das H. schreiben, alqd penitus animo suo mentique mandare: es ist mir etwas ins H. geschrieben, mihi alqd scriptum od. inscriptum est in animo; alqd in animo insculptum habeo: jmd. in sein H. geschlossen haben, amore alqm amplecti od. prosequi; alqm habere in amore: er hat ihn in sein H. geschlossen, haeret in medullis eius ac visceribus. – das H. haben, es über das H. bringen können, zu etc., s. »es über sich gewinnen können, zu etc.« unter »gewinnen«. – reden, wie es einem ums H. ist, vere et ex animi sententia loqui; dicere quod verum est (die Wahrheit sagen): es wird mir leichter ums H., ich fasse wieder ein H., animum recipio: es wird mir ein wenig leichter ums H., paulum respiro. – zu H. gehen, in animum alcis penetrare (in das H. dringen, v. Lehren etc.); accipi (Eingang finden, v. Reden, Vorstellungen etc.); alte in alcis pectus descendere (sich tief einprägen, v. Lehren etc.); animum alcis movere, commovere (einen bestimmenden od. rührenden Eindruck machen auf jmds. Gemüt): sich etwas zu H. gehen lassen, d.i. zu H. nehmen, alqā re moveri od. commoveri od. (sehr) permoveri (von etwas ergriffen, gerührt werden); de alqa re laborare. alqd aegre od. graviter ferre (sich Kummer wegen etwas machen); alqd in pectus animumque demittere (sich etw. tief einprägen): sich etwas nicht zu H. nehmen, zu H. gehen lassen, alqd ad animum non admittere [1300] (z.B. die Parteiungen im Staate, publica studia); non laborare de alqa re. neglegere alqd (beide z.B. den Tod jmds.). – wes das H. voll ist, des geht der Mund über, omne super vacuum pleno de pectore manat (Hor. art. poët. 337): jmdm. sein H. entdecken, eröffnen, alci sensus suos aperire; totum se pate facere alci: gegen jmd. sein H. ausschütten, seinem H. Luft machen, in alcis aures quicquid me urit exonero (ich entlade in jmds. Ohr alles, was mich drückt, allen meinen Kummer); omnes sollicitudines in alqo depono (ich lege allen Kummer bei jmd. nieder); cum alqo conqueri fortunam adversam (sich über sein unglückliches Schicksal heftig beklagen): gegen jmd. über etwas sein H. ausschütten, conqueri cum alqo de alqa re (gegen jmd. über etwas heftig klagen). – jmdm. sein H. schenken, animum suum alci dare od. dedere. – ein H. und eine Seele sein mit jmd., cum alqo magnā amoris conspiratione consentire: sie sind ein H. und eine Seele, intime iuncti sunt. concorditer vivunt (sie sind in Eintracht verbunden, sie leben einträchtig); omnia sunt inter eos communia (alles ist gemeinschaftlich zwischen ihnen): sie wurden in kurzem alle so ein H. u. eine Seele, daß etc., brevi tantā concordiā coaluerunt omnium animi, ut etc. – er gehört dir von ganzem H. u. mit ganzer Seele an, est totus animo ac studio tuus. – ich besaß sein ganzes H., familiariter ab eo dilectus probatusque sum. – sein H. an etwas hängen, alqd amplexari (mit Vorliebe festhalten); dedere od. tradere se alci rei (sich ganz einer Sache hingeben, z.B. voluptatibus); delectari alqā re (sich von etwas anziehen lassen, z.B. rebus inanibus). – b) meton., als Liebkosungswort = teueres Wesen etc., in der Redensart: mein H.! meum cor od. corculum! anime mi! mi animule! (Komik.). – 2) Mut (wo alles hier Fehlende nachzusehen ist), animus. – ein Mann von H. (der das H. auf dem rechten Flecke hat), vir fortis (ein tapferer); vir metu vacuus (der keine Furcht kennt): sich das Herz nehmen, animum od. in animum inducere mit folg. Infin. od. mit folg. ut u. Konj. (übh. versuchen, es über sich gewinnen); audere mit folg. Infin. (es wagen).
-
7 contra
contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.I.Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).A.Local.1.Lit., of position in front of a person, place, or thing.a.With verb of being or position expressed or understood.(α).Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):(β).feminam scelestam te, adstans contra, contuor,
Plaut. Pers. 2, 2, 26:ut confidenter mihi contra adstitit,
id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,
Liv. 1, 18, 8:stat contra starique jubet,
Juv. 3, 290:stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!
Mart. 1, 55, 12:ulmus erat contra,
in front of her, Ov. M. 14, 661:templa vides contra,
in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:contra conserta manu,
Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):b.contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,
Manil. 2, 253:posita contra Hispania,
Tac. Agr. 11:promuntorium quod contra procedit,
Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,
face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),
side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.(α).Referring to persons:(β).accede ad me atque adi contra,
come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):adspicedum contra me = contra adspice me,
Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:contra adspicere,
id. Mil. 2, 1, 45:contra intueri,
Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:cum veniret contra Marcianus,
Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—Of things:2.hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,
Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,
Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,(α).In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:(β).aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,
at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—In post-Aug. prose (very rare):3.at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.(α).In gen.:(β).te ut deludam contra, lusorem meum,
Plaut. Am. 2, 2, 71:quae me amat, quam ego contra amo,
id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,
make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),
Ter. Eun. 3, 1, 54:audi nunc contra jam,
listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,
you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,
Liv. 1, 28, 1:contra ut me diligat illa,
Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:cui latrans contra senex,
Phaedr. 5, 10, 7:scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,
Plin. Ep. 7, 6, 4.—Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,
Gell. 15, 9, 9; cf.:contra talia reddit,
Claud. B. Gild. 379.—With dat. pers.:(γ).consulo quem dolum doloso contra conservo parem,
Plaut. Mil. 2, 2, 45:facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10:hiscine contra insidiabere?
id. Hec. 1. 1, 13:tibi contra gratiam Referre,
id. ib. 4, 2, 7.—With item:(δ).item a me contra factum est,
Plaut. Aul. prol. 20:puellam senex Amat et item contra filius,
id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;(ε).Consonat terra,
Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:confer gradum Contra pariter,
id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,
id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!
Cat. 62, 6.—Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:B.si scias quod donum huic dono contra comparet,
what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,
Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,
to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:agedum pauca accipe contra,
Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,
Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,
Cic. de Or. 3, 56, 213:dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?
id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.1.Of physical exertion.(α).Lit.:(β).concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,
struggling against each other, Lucr. 6. 98:nec nos obniti contra... Sufficimus,
bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:at ille contra nititur,
resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,
rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—Trop.:2.te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,
Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—Of mental exertion:3.si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,
arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:siti contra... pugnandum,
Cels. 4, 2 fin. —Of hostile opposition in gen.(α).Lit.:(β).quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,
who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,
something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—Trop.:4.aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,
Lucr. 2, 794; 2, 868.—Of warfare.(α).Lit.:(β).ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,
Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:quid quod exercitum contra duxit?
Auct. Her. 4, 16, 23:ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,
if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,
Liv. 7, 39, 17:cum Romanae legiones contra direxerint,
would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:et huic contra itum ad amnem Erinden,
Tac. A. 11, 10.—Trop.:5.quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,
Plin. 10, 74, 95, § 205.—Of legal contests.(α).With verbs of saying; v. 9. a.—(β).Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:(γ).quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?
if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—On the part of the adversary:(δ).inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,
Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—Of judgments against the parties or against opinions:6.ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,
given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—Of literary opposition.(α).Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—(β).With other verbs:7.astrologorum artem contra convincere tendit,
Lucr. 5, 728:contra nunc illud pone, etc.,
Sen. Ben. 7, 14, 6:habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,
some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—Of public and political opposition.(α).With verbs of saying; v. 9. a. d.—(β).With petere, to be a candidate for office in opposition to another:8.nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,
no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:honores contra petere,
Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,
Tac. A. 14, 45.—Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:9.si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,
and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).a.Absol.(α).Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:(β).cum contra dicturus Hortensius esset,
would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:hoc... contra dicente Cotta judicatum est,
id. Caecin. 33, 97:dixisse ut contra nemo videretur,
id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—To make charges against (rare):(γ).si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,
Cic. Clu. 48, 134:qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,
id. Quint. 29, 88; so,contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,
id. Fl. 21, 51.—In gen., to speak on the other side of a question:(δ).fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,contra disputare and contra scribere,
id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,
Cic. Fin. 3, 1, 2:ad coarguendos qui contra disputant,
to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—To oppose or object to a proposition, motion, or petition:(ε). (ζ).quam palam principes dixerunt contra!
protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,
Cic. Att. 1, 14, 5:filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,
the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:contradicente nullo,
Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—Abl. absol. impers.:b.explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,
whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:c.ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,
Cic. N. D. 3, 1, 1:ut contra si quid dicere velit non audiatur,
id. Fin. 5, 10, 27:aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,
id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),
refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,
id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,
or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:dicitur contra, nullum esse testamentum,
the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—With dat., written in one word (post-Aug.).(α).To oppose a person by speaking against his views:(β).solitum se etiam Thraseae contradicere,
to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:tibi,
Suet. Aug. 54:Curioni...,
id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,
my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—To oppose an opinion, with dat. of the thing:(γ).cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,
opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:(δ).patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,
the father objects, Quint. 9, 2, 81:cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,
Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—With dat. of the petition:(ε).preces erant, sed quibus contradici non posset,
which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—To contest the validity of a law (rare):(ζ).quibus (legibus) contradici potest,
Quint. 7, 7, 4.—To contradict an assertion (very rare):d.pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,
Quint. 5, 10, 13.—With quin, to object:C.praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,
there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;D.but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,
Quint. 7, 3, 14:cum verba (legis) contra sint,
id. 7, 1, 49:sed experimentum contra fuit,
unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:ubi fortuna contra fuit,
id. ib. 3, 18:si fortuna contra daret,
should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.Of logical opposition, with negative force.1.Of a direct contrast.a.Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:b.quod fieri totum contra manifesta docet res,
but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:in stultitia contra est,
with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),
id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:quod contra est,
Sall. J. 85, 21:quis non credat, etc.? Contra autem est,
Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:contra fore si, etc.,
ib. 34, 2, 39, § 2:immo forsitan et contra (i. e. erit),
ib. 41, 3, 49:ego contra puto (i. e. esse),
Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:c.utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,
of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:id ego contra puto (sc.: faciendum esse),
id. Att. 10, 8, 2:contra evenit in iis morbis,
Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:ego contra sentio,
Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:Proculus contra (sc. sentit),
ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:licet Celsus contra scribat,
ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,
interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin. —Referring to a word or phrase in the same predicate.(α).To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:(β).nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,
Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;quod contra, id turpe,
id. Off. 1, 27, 94:sit sapienter usus aut contra,
Quint. 2, 5, 15:lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),
Col. 11, 3, 25.—To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:(γ).ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,
improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,
id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—To a verbal predicate:(δ).an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),
Dig. 34, 5, 19.—To a subject infinitive:(ε).laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,
praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:(ζ).quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,
those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;mihi contra,
id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—To an attributive genitive:2.Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),
Sall. J. 88, 2:verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),
Quint. 2, 4, 21:alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,
the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,
Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.a.With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;b.Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,
Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:quae etiam contra valent,
i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—Belonging to the same predicate:E.ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,
Cic. Or. 36, 123:cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,
Dig. 35, 2, 48:in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,
Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,
id. 1, 5, 68:ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,
but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,
Cic. Or. 42, 143:qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,
or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).1.In independent clauses.a.Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:b.ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,
id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,
Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?
Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,
Just. 13, 1, 7.—Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;2.contra in aridiore hordeum potius quam far,
Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,
Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,
Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:si male rem gerere insani est, contra bene, sani,
Hor. S. 2, 3, 74.—In opposition to a dependent clause:3.ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,
Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,
Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,
Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:at contra,
Lucr. 2, 392.—With co-ordinate conjunctions.a.Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.(α).With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:(β).malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,
id. ib. 2, 7, 23:cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,
Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,
Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,
Quint. 10, 2, 22.—With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:(γ).audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,
Cic. Off. 1, 30, 109:ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,
id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—With contrasted actions, assumptions, etc.:(δ).atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!
Cic. Balb. 22, 51:domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,
Dig. 13, 7, 21:equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,
Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:b.in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,
Cic. Sull. 7, 21:nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,
id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,et contra,
Suet. Tit. 7.—With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).(α).At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;(β).At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,
Lucr. 2, 400:cogunt,
id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,
Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,
Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—Sed contra, after a negative sentence (class.):(γ).non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,
Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,
Liv. 45, 18, 1:tu ne cede malis, sed contra audentior ito,
Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,
Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—Contra autem (rare;(δ).in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,
Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,
Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—Contra vero (very rare;(ε).not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,
Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin. —Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—c.With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).(α).Aut contra:(β).num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?
Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:si imbres defuere, aut contra abundavere,
Plin. 17, 24, 37, § 228.—Vel contra:(γ).hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?
Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—Seu contra:d.seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,
Prop. 1, 11, 25.—With causal conjunctions, nam contra (very rare;4.never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,
Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,(α).In the meaning, the contrary (D. 1.):(β).aliis vero econtra videtur,
Hier. Ep. 12.—Et econtra = et contra (E. 3. a.):5.honestiorum provectu et econtra suppliciis,
Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—With emphatic particles.a.Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);b.not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,
Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—Immo contra (post-Aug.).(α).= no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:(β).existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,
Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—= sed contra, but on the contrary:c.proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,
Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:immo contra ea,
Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—Item contra = an emphatic et contra (very rare):F.quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.1.Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.(α).With atque:(β).item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,
Varr. R. R. 1, 7, 6:simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,
Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—With ac:(γ).itaque contra est ac dicitis,
Cic. Fin. 4, 15, 41:vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,
id. Phil. 11, 13, 34:Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,
Sall. C. 60, 5.—With ac and atque:(δ).si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,
Cic. Balb. 3, 7.—With quam (post-Aug.):2.cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,
Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:contra quam licet,
id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:II.mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,
contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,
contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:contra quam ista causa postulasset,
id. Caecin. 24, 67:contra quam sanctum legibus est,
Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:contraque faciunt quam polliceri videntur,
Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).A.Local uses.1.Opposite, over against, facing.a.Of countries and places (mostly of those separated by water;b.adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,
Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:ad insulam quae est contra Massiliam,
id. B. C. 1, 56; 3, 23:Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,
Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:Carthago Italiam contra,
Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,
Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—Of the heavenly bodies:c.donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,
Lucr. 5, 708:contra Volucris rostrum posita est Lyra,
Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,
Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:contra mediam faciem meridies erit,
id. 18, 33, 76, § 326.—Of opposite ends of a line.(α).Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—(β).Of a line drawn:d.contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,
opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—Of buildings, etc.:e.contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,
Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:(statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,
Plin. 34, 6, 13, § 29:contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,
Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—Of places on the human body:2.id quod contra stomachum est,
Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,
Cels. 4, 1 fin. —Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:a.adversus, ad, e regione,
Caes. B. G. 7, 61).In gen.:b.quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,
Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?
Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:rex constiterat contra pedites,
Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:ne contra septentrionem paveris,
Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:contra solem varie refulgens,
placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,
id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):c.(Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,
towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,
Dig. 48, 8, 4.—Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—d.Against an opposing action, etc.:e.contra vim atque impetum fluminis conversa,
Caes. B. G. 4, 17, 5:cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,
Vitr. 1, 6, 8:ut contra ventum gregem pascamus,
Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:contra fluminum impetus aggeribus,
id. 35, 14, 48, § 169:capite in sole contra pilum peruncto,
id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:contra fortunam tenendus est cursus,
Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:contra stimulum calces,
kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—Of local actions with hostile intent.(α).Lit.:(β).quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?
Cic. Par. 1, 2, 12:Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),
id. Att. 15, 20, 3:pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,
to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,
id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,
Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,
i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—Trop.:f.castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,
Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,
will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,
Caes. B. G. 1, 40:(Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,
when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—In partic.(α).Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:(β).quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,
Auct. Her. 4, 5, 7:contra populi studium,
Cic. Brut. 34, 126:contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,
id. ib. 79, 273; so,a mendacio contra veritatem,
id. Inv. 1, 3, 4:contra cives in acie,
id. Att. 16, 11, 2:et adversi contra stetit ora juvenci,
opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,
Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin. —Contra aliquem ire:3.aut saevos Libyae contra ire leones,
Stat. Th. 9, 16.— Trop.:uti contra injurias armati eatis,
Sall. J. 31, 6:interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,
Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—Transf.,a.To persons placed together for comparison:b.C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,
Quint. 10, 1, 114:CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,
Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.(α).Lit. (very rare):(β).quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—Prop.:c.cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,
Plin. 7, 1, 1, § 1:qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,
Sen. Ep. 9, 9:numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,
Cic. Fam. 7, 2, 3:tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,
id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,
as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:(illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,
Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?
Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,
id. ib. 13, 2;so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,
Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):d.numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,
superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,
Petr. 7, 6.—Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:B.contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,
Caes. B. G. 5, 29:contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,
Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:quae contra breviter fata est vates,
Verg. A. 6, 398:contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,
Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).Denoting hostility or disadvantage.1.With verbs of hostile action.a.Of physical exertion:b.pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,
Plin. 8, 7, 7, § 22:proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,
id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.c.bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),
Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:contra Antonium,
Cic. Phil. 8, 2, 5; so,contra patriam,
id. Sull. 20, 58:pugnare contra patriam,
id. ib. 25, 70:contra conjuges et liberos,
Sen. Ben. 5, 15, 5:armatum esse contra populum Romanum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:armis contendere contra,
Caes. B. G. 2, 13:arma alicui dare (trop.),
Cic. Phil. 2, 21, 53:aciem instruere (trop.),
Liv. 25, 4, 4:exercitum comparare,
Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:exercitum instruere,
id. Cat. 2, 11, 24:exercitum ducere and adducere,
id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:exercitum contra Philippum mittere,
id. Inv. 1, 12, 17:naves ducere contra,
Hor. Epod. 4, 19:ducere contra hostes,
Liv. 1, 27, 4:florem Italiae educere contra,
Cic. Cat. 2, 11, 24:proficisci contra,
to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:auxilium ferre Rutulis contra Latinos,
Plin. 14, 12, 14, § 88:juvare aliquem contra,
Caes. B. C. 1, 35:consilium inire contra Sequanos,
to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).(α).In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:(β).cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,
Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:(causam) quam receperam contra pueros Octavios,
Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,
Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:esse contra,
id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,
Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:causam defendere contra,
against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:statuere contra aliquem (sc. causam),
to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:actio competit contra,
Dig. 49, 14, 41:querelam instituere contra,
ib. 5, 2, 21, § 1:bonorum possessionem petere contra,
ib. 5, 2, 23:jus obtinere contra,
Cic. Quint. 9, 34:pugnare contra,
to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:id quod mihi contra illos datum est,
i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:judicare contra aliquem,
id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:pronuntiare contra,
Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:decernere contra,
Cic. Fl. 31, 76:appellare contra aliquem,
Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:contra sententiam,
Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,
Cic. Caecin. 27, 79.—Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:(γ).quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?
Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:contra rem suam me venisse questus est,
Cic. Phil. 2, 2, 3.—With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:d.ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,
Cic. de Or. 1, 57, 244:cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,
id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,causam dicere,
id. Or. 2, 23, 98:causam perorare,
id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,
id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:si Gaditani contra me dicerent,
if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:si decressent legationem quae contra istum diceret,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:testimonium in aliquem dicere,
id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):contra juris consultos dicere,
against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:contra testes dicendum est,
Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,
Auct. Her. 4, 23, 33:tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?
Cic. Quint. 25, 78. —Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:e.cum scriberem contra Epicurios,
Cic. Att. 13, 38, 1:contra Epicurum satis superque dictum est,
id. N. D. 2, 1, 2:contra Brutum,
id. Tusc. 5, 8, 21:contra Academiam,
id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:contra autem omnia disputatur a nostris,
id. Off. 2, 2, 8.—Of public and political adversaries (syn. adversus and in).(α).In gen.:(β).sentire contra,
Cic. Mil. 2, 5:pugnare contra bonos,
id. Sull. 25, 71:contra eos summa ope nitebatur nobilitas,
Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:(tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,
Liv. 39, 32, 12.—Of political speaking:f.cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,
Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:2.adversus, in): inire consilia contra,
Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:manum comparare contra aliquem,
id. Sull. 24, 68:conjurationem facere,
id. ib. 4, 12:congredi,
id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:aliquid contra imperatorem moliri,
Just. Inst. 4, 18, 3:nec dolor armasset contra sua viscera matrem,
against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:eae (res) contra nos ambae faciunt,
operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?
Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,
Lampr. Alex. Sev. 38:disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,
to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:3.licentiam malis dare certe contra bonos est,
injurious to, Quint. 4, 2, 75:res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,
id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,
Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,
id. Phil. 2, 10, 24.—Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:4.Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?
or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5:judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,
id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,
id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,
in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—Dependent on adjectives (rare):5.contra se ipse misericors,
to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:severissimus judex contra fures,
Lampr. Alex. Sev. 28.—With nouns.a.Acc. to 1. b.:b.ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,
Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).(α).Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:(β).quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,
Gell. 10, 15, 3; so,haec perpetua defensio contra Scaevolam,
Cic. de Or. 2, 54, 221:orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,
id. ib. 3, 56, 213.—Of an address against the party, either in judicial or political affairs:c.unam orationem contra Gracchum reliquit,
Cic. Brut. 26, 99:(Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,
id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—Acc. to 1. f.:C.contra patres concitatio et seditio,
Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:contra volpium genus communibus inimicitiis,
Plin. 10, 76, 96, § 207.With inanimate and abstract objects.1.Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).a.Of physical or moral exertion:b.cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,
Verg. A. 10, 567:pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,
Cic. Sen. 11, 35:contra verum niti,
Sall. J. 35, 8:contra fortunam luctari,
Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—Of warfare (lit. and trop.):c.bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,
Cic. Phil. 3, 1, 1:bellum gerimus... contra arma verbis,
id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,
Quint. 5, 13, 30.—Of legal contention.(α).Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:(β).contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),
Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:contra ratiocinationem,
id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:contra caput dicere,
to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:servum in caput domini interrogare,
Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),
Cic. Rosc. Am. 15, 45.—Of judicial decisions contradicting documents, etc.:(γ).contra tabulas judicare,
Cic. de Or. 2, 70, 281:contra testamentum,
Dig. 2, 17, § 1:contra sententiam dicere,
ib. 49, 8, 1, § 2.—Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:d.inmittere in bona),
Dig. 38, 2, 3, § 6.—Of antagonism in literary and ethical questions.(α).To contend that something is false:(β).dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:in sententiam dicere,
in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):contra sensus dicere,
Cic. Ac. 2, 31, 101:contra rhetoricen dicere,
Quint. 2, 17, 40.—Of criticism, hostility to principles, etc.:(γ).contra Iliadem et Odysseam scribere,
Vitr. 7, praef. 8:contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,
Cic. Tusc. 5, 29, 83.—Ethically:e.contra voluptatem dicere,
that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:contra mortem loqui,
that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,
id. ib. 100, 10:contra fortunam gloriari,
that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—Of public and political acts and speeches:f.contra potentiam accusatorum dicere,
Cic. Brut. 44, 164:contra legem dicere or verba facere,
id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),
Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—Of hostility, injury, wrongs, etc.(α).In gen.:(β).senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,
directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:contra rem publicam se commovere,
id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:incitari,
id. Sest. 47, 100:consilia inire,
id. Agr. 2, 3, 8:conjurationem facere,
Sall. C. 30, 6:contra salutem urbis incitari,
Cic. Cat. 3, 8, 20:cogitare aliquid contra salutem,
id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,
id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,
do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),
Sen. Ira, 2, 2, 3.—In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:2.si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,
Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,contra salutem rei publicae facere,
Cic. Dom. 38, 102:contra majestatem,
against the emperor, Dig. 48, 4, 5:contra leges,
Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:contra edictum (praetoris),
Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:contra foedus,
Cic. Balb. 6, 16:contra jusjurandum ac fidem,
id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?
Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,
Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).(α).With esse expressed as the predicate:(β).hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,
Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:contra leges or legem est,
Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:contra officium est,
id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,
unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:(γ).scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),
Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:aliquid contra animum audiendi,
something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,
Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:3.Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,
Cic. Ac. 1, 10, 37.—Adverbially with the predicate.(α).In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):(β).eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,
that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,
to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,advocare contra,
Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:si contra mortem te praeparaveris,
to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:(γ).quibus contra valetudinis commodum laborandum est,
Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:contra hominis salutem,
with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;4.syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,
Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:pecuniam contra leges auferre,
id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:contra legem,
id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:contra jus fasque,
id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:contra jus,
Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:contra jus gentium,
Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;6, 1, 6: contra juris rigorem,
Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:contra testimonium aliquid judicare,
without regard to, Cic. Brut. 31, 117:aliquid contra verecundiam disputare,
contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:aliquid contra fidem constituere,
Quint. 5, 13, 34:quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,
contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—Dependent on substt.a.Of physical strife:b.scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),
Plin. 8, 12, 12, § 33. —Of warfare:c.imperatorum copia contra tuum furorem,
Cic. Mur. 39, 83:Parthorum gloria contra nomen Romanum,
Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—Of legal contention:d.causa contra scriptum,
Cic. Inv. 2, 46, 135.—Of political speaking:e.divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,
Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—Of literary opposition:f.Caesaris vituperatio contra laudationem meam,
Cic. Att. 12, 40, 1.—Of hostility, etc.:g.cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,
Cic. Cat. 2, 12, 27:ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,
Liv. 6, 40, 5.—Of injury:h.vitae cupiditas contra rem publicam,
Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):5.iter contra senatus auctoritatem,
Cic. Phil. 2, 19, 48:contra consuetudinem somnium,
Plin. 10, 77, 98, § 211:bonorum possessio contra tabulas,
Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—Dependent on adjectives (very rare; cf.D.II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,
Sen. Herc. Fur. 966.Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).1.Against persons.a.Dependent on verbs:b.cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,
Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:contra quem multum omnes boni providerunt,
provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:contra haec animalia proderit, si, etc.,
Pall. 10, 3, 2.—Dependent on adjectives, mostly participial:2.paratus contra,
Cic. Mil. 21, 56:nihil satis firmum contra Metellum,
Sall. J. 80, 1:contra potentes nemo est munitus satis,
Phaedr. 2, 6, 1.—Against inanimate and abstract things.a.Dependent on verbs:b.contra avium morsus munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,
id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:publicam causam contra vim armatam suscipere,
id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:contra tantas difficultates providere,
Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,contra ea,
id. ib. 57, 5:patricii vi contra vim resistunt,
Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—Dependent on substt.:c.suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,
Cic. Rab. Perd. 12, 35:defensio contra vim,
id. Mil. 5, 14:patronus justitiae fuit contra orationem Phili,
id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:contra labores patientia,
id. 23, 1, 22, § 37.—Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;3.in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,
against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:vir contra audaciam firmissimus,
id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:fortis contra dolorem,
Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:callosus,
Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:far contra hiemes firmissimum,
id. 18, 8, 19, § 83:equus tenax contra vincula,
Ov. Am. 3, 4, 13:contraque minantia fata pervigil,
Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).(α).Dependent on verbs:(β).cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,
Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:prodest et contra suspiria et tussim,
id. 20, 13, 50, § 128:valet potum contra venena,
id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—Dependent on substt.:(γ).remedium contra morsus,
Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:contra venena esse omnia remedio,
id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—Dependent on adjectives:(δ).vinum quod salutare contra pestilentiam sit,
Pall. 11, 14, 17.—Appositively, as a remedy:E.cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,
Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,
Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.Of logical opposition.1.With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).a.The contrary, the reverse (very rare; cf.b.I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,
but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,
and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):c.omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),
but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,
Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,
Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),
Liv. 41, 24, 8.—Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):2.illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,
whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),
Cic. Sen. 23, 84:quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,
id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,
id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;v. Ritschl,
Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:F.contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,
Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),
Sall. J. 88, 1; so,cetera contra spem salva invenit,
Liv. 9, 23, 17:contra spem omnium L. Furium optavit,
id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),
Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,
Sall. J. 20, 1:ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),
id. ib. 46, 5:contra famam,
Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:segniterque et contra industriam absconditae formicae,
slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,
contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).Sometimes by anastrophe after its noun.1.In prose, after relatives, esp. in Cic.:2.quos contra disputant,
Cic. Ac. 2, 15, 47:quem contra dicit,
id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):quem contra veneris,
id. Mur. 4, 9:quas contra, praeter te, etc.,
id. Vatin. 7, 18:eos ipsos quos contra statuas,
id. Or. 10, 34:quos contra me senatus armavit,
id. Att. 10, 8, 8:quam contra multa locutus est,
Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—After other words ( poet. and in post-Aug. prose):hunc igitur contra mittam contendere causam,
Lucr. 4, 471:dicere eos contra,
id. 4, 484:donique eum contra,
id. 5, 708:agmina contra,
Verg. A. 12, 279:magnum Alciden contra,
id. ib. 5, 414:Paridem contra,
id. ib. 5, 370:Italiam contra,
id. ib. 1, 13:deos contra,
Ov. P. 1, 1, 26:Messania moenia contra,
id. M. 14, 17:litora Calabriae contra,
Tac. A. 3, 1. -
8 contra dicta
contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.I.Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).A.Local.1.Lit., of position in front of a person, place, or thing.a.With verb of being or position expressed or understood.(α).Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):(β).feminam scelestam te, adstans contra, contuor,
Plaut. Pers. 2, 2, 26:ut confidenter mihi contra adstitit,
id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,
Liv. 1, 18, 8:stat contra starique jubet,
Juv. 3, 290:stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!
Mart. 1, 55, 12:ulmus erat contra,
in front of her, Ov. M. 14, 661:templa vides contra,
in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:contra conserta manu,
Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):b.contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,
Manil. 2, 253:posita contra Hispania,
Tac. Agr. 11:promuntorium quod contra procedit,
Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,
face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),
side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.(α).Referring to persons:(β).accede ad me atque adi contra,
come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):adspicedum contra me = contra adspice me,
Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:contra adspicere,
id. Mil. 2, 1, 45:contra intueri,
Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:cum veniret contra Marcianus,
Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—Of things:2.hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,
Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,
Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,(α).In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:(β).aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,
at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—In post-Aug. prose (very rare):3.at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.(α).In gen.:(β).te ut deludam contra, lusorem meum,
Plaut. Am. 2, 2, 71:quae me amat, quam ego contra amo,
id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,
make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),
Ter. Eun. 3, 1, 54:audi nunc contra jam,
listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,
you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,
Liv. 1, 28, 1:contra ut me diligat illa,
Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:cui latrans contra senex,
Phaedr. 5, 10, 7:scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,
Plin. Ep. 7, 6, 4.—Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,
Gell. 15, 9, 9; cf.:contra talia reddit,
Claud. B. Gild. 379.—With dat. pers.:(γ).consulo quem dolum doloso contra conservo parem,
Plaut. Mil. 2, 2, 45:facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10:hiscine contra insidiabere?
id. Hec. 1. 1, 13:tibi contra gratiam Referre,
id. ib. 4, 2, 7.—With item:(δ).item a me contra factum est,
Plaut. Aul. prol. 20:puellam senex Amat et item contra filius,
id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;(ε).Consonat terra,
Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:confer gradum Contra pariter,
id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,
id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!
Cat. 62, 6.—Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:B.si scias quod donum huic dono contra comparet,
what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,
Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,
to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:agedum pauca accipe contra,
Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,
Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,
Cic. de Or. 3, 56, 213:dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?
id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.1.Of physical exertion.(α).Lit.:(β).concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,
struggling against each other, Lucr. 6. 98:nec nos obniti contra... Sufficimus,
bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:at ille contra nititur,
resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,
rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—Trop.:2.te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,
Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—Of mental exertion:3.si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,
arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:siti contra... pugnandum,
Cels. 4, 2 fin. —Of hostile opposition in gen.(α).Lit.:(β).quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,
who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,
something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—Trop.:4.aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,
Lucr. 2, 794; 2, 868.—Of warfare.(α).Lit.:(β).ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,
Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:quid quod exercitum contra duxit?
Auct. Her. 4, 16, 23:ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,
if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,
Liv. 7, 39, 17:cum Romanae legiones contra direxerint,
would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:et huic contra itum ad amnem Erinden,
Tac. A. 11, 10.—Trop.:5.quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,
Plin. 10, 74, 95, § 205.—Of legal contests.(α).With verbs of saying; v. 9. a.—(β).Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:(γ).quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?
if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—On the part of the adversary:(δ).inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,
Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—Of judgments against the parties or against opinions:6.ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,
given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—Of literary opposition.(α).Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—(β).With other verbs:7.astrologorum artem contra convincere tendit,
Lucr. 5, 728:contra nunc illud pone, etc.,
Sen. Ben. 7, 14, 6:habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,
some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—Of public and political opposition.(α).With verbs of saying; v. 9. a. d.—(β).With petere, to be a candidate for office in opposition to another:8.nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,
no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:honores contra petere,
Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,
Tac. A. 14, 45.—Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:9.si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,
and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).a.Absol.(α).Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:(β).cum contra dicturus Hortensius esset,
would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:hoc... contra dicente Cotta judicatum est,
id. Caecin. 33, 97:dixisse ut contra nemo videretur,
id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—To make charges against (rare):(γ).si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,
Cic. Clu. 48, 134:qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,
id. Quint. 29, 88; so,contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,
id. Fl. 21, 51.—In gen., to speak on the other side of a question:(δ).fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,contra disputare and contra scribere,
id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,
Cic. Fin. 3, 1, 2:ad coarguendos qui contra disputant,
to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—To oppose or object to a proposition, motion, or petition:(ε). (ζ).quam palam principes dixerunt contra!
protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,
Cic. Att. 1, 14, 5:filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,
the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:contradicente nullo,
Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—Abl. absol. impers.:b.explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,
whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:c.ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,
Cic. N. D. 3, 1, 1:ut contra si quid dicere velit non audiatur,
id. Fin. 5, 10, 27:aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,
id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),
refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,
id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,
or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:dicitur contra, nullum esse testamentum,
the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—With dat., written in one word (post-Aug.).(α).To oppose a person by speaking against his views:(β).solitum se etiam Thraseae contradicere,
to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:tibi,
Suet. Aug. 54:Curioni...,
id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,
my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—To oppose an opinion, with dat. of the thing:(γ).cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,
opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:(δ).patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,
the father objects, Quint. 9, 2, 81:cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,
Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—With dat. of the petition:(ε).preces erant, sed quibus contradici non posset,
which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—To contest the validity of a law (rare):(ζ).quibus (legibus) contradici potest,
Quint. 7, 7, 4.—To contradict an assertion (very rare):d.pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,
Quint. 5, 10, 13.—With quin, to object:C.praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,
there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;D.but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,
Quint. 7, 3, 14:cum verba (legis) contra sint,
id. 7, 1, 49:sed experimentum contra fuit,
unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:ubi fortuna contra fuit,
id. ib. 3, 18:si fortuna contra daret,
should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.Of logical opposition, with negative force.1.Of a direct contrast.a.Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:b.quod fieri totum contra manifesta docet res,
but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:in stultitia contra est,
with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),
id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:quod contra est,
Sall. J. 85, 21:quis non credat, etc.? Contra autem est,
Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:contra fore si, etc.,
ib. 34, 2, 39, § 2:immo forsitan et contra (i. e. erit),
ib. 41, 3, 49:ego contra puto (i. e. esse),
Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:c.utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,
of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:id ego contra puto (sc.: faciendum esse),
id. Att. 10, 8, 2:contra evenit in iis morbis,
Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:ego contra sentio,
Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:Proculus contra (sc. sentit),
ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:licet Celsus contra scribat,
ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,
interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin. —Referring to a word or phrase in the same predicate.(α).To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:(β).nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,
Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;quod contra, id turpe,
id. Off. 1, 27, 94:sit sapienter usus aut contra,
Quint. 2, 5, 15:lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),
Col. 11, 3, 25.—To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:(γ).ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,
improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,
id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—To a verbal predicate:(δ).an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),
Dig. 34, 5, 19.—To a subject infinitive:(ε).laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,
praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:(ζ).quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,
those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;mihi contra,
id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—To an attributive genitive:2.Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),
Sall. J. 88, 2:verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),
Quint. 2, 4, 21:alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,
the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,
Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.a.With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;b.Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,
Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:quae etiam contra valent,
i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—Belonging to the same predicate:E.ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,
Cic. Or. 36, 123:cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,
Dig. 35, 2, 48:in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,
Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,
id. 1, 5, 68:ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,
but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,
Cic. Or. 42, 143:qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,
or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).1.In independent clauses.a.Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:b.ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,
id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,
Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?
Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,
Just. 13, 1, 7.—Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;2.contra in aridiore hordeum potius quam far,
Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,
Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,
Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:si male rem gerere insani est, contra bene, sani,
Hor. S. 2, 3, 74.—In opposition to a dependent clause:3.ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,
Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,
Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,
Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:at contra,
Lucr. 2, 392.—With co-ordinate conjunctions.a.Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.(α).With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:(β).malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,
id. ib. 2, 7, 23:cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,
Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,
Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,
Quint. 10, 2, 22.—With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:(γ).audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,
Cic. Off. 1, 30, 109:ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,
id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—With contrasted actions, assumptions, etc.:(δ).atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!
Cic. Balb. 22, 51:domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,
Dig. 13, 7, 21:equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,
Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:b.in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,
Cic. Sull. 7, 21:nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,
id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,et contra,
Suet. Tit. 7.—With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).(α).At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;(β).At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,
Lucr. 2, 400:cogunt,
id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,
Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,
Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—Sed contra, after a negative sentence (class.):(γ).non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,
Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,
Liv. 45, 18, 1:tu ne cede malis, sed contra audentior ito,
Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,
Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—Contra autem (rare;(δ).in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,
Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,
Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—Contra vero (very rare;(ε).not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,
Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin. —Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—c.With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).(α).Aut contra:(β).num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?
Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:si imbres defuere, aut contra abundavere,
Plin. 17, 24, 37, § 228.—Vel contra:(γ).hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?
Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—Seu contra:d.seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,
Prop. 1, 11, 25.—With causal conjunctions, nam contra (very rare;4.never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,
Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,(α).In the meaning, the contrary (D. 1.):(β).aliis vero econtra videtur,
Hier. Ep. 12.—Et econtra = et contra (E. 3. a.):5.honestiorum provectu et econtra suppliciis,
Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—With emphatic particles.a.Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);b.not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,
Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—Immo contra (post-Aug.).(α).= no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:(β).existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,
Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—= sed contra, but on the contrary:c.proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,
Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:immo contra ea,
Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—Item contra = an emphatic et contra (very rare):F.quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.1.Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.(α).With atque:(β).item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,
Varr. R. R. 1, 7, 6:simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,
Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—With ac:(γ).itaque contra est ac dicitis,
Cic. Fin. 4, 15, 41:vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,
id. Phil. 11, 13, 34:Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,
Sall. C. 60, 5.—With ac and atque:(δ).si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,
Cic. Balb. 3, 7.—With quam (post-Aug.):2.cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,
Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:contra quam licet,
id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:II.mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,
contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,
contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:contra quam ista causa postulasset,
id. Caecin. 24, 67:contra quam sanctum legibus est,
Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:contraque faciunt quam polliceri videntur,
Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).A.Local uses.1.Opposite, over against, facing.a.Of countries and places (mostly of those separated by water;b.adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,
Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:ad insulam quae est contra Massiliam,
id. B. C. 1, 56; 3, 23:Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,
Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:Carthago Italiam contra,
Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,
Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—Of the heavenly bodies:c.donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,
Lucr. 5, 708:contra Volucris rostrum posita est Lyra,
Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,
Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:contra mediam faciem meridies erit,
id. 18, 33, 76, § 326.—Of opposite ends of a line.(α).Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—(β).Of a line drawn:d.contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,
opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—Of buildings, etc.:e.contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,
Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:(statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,
Plin. 34, 6, 13, § 29:contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,
Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—Of places on the human body:2.id quod contra stomachum est,
Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,
Cels. 4, 1 fin. —Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:a.adversus, ad, e regione,
Caes. B. G. 7, 61).In gen.:b.quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,
Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?
Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:rex constiterat contra pedites,
Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:ne contra septentrionem paveris,
Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:contra solem varie refulgens,
placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,
id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):c.(Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,
towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,
Dig. 48, 8, 4.—Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—d.Against an opposing action, etc.:e.contra vim atque impetum fluminis conversa,
Caes. B. G. 4, 17, 5:cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,
Vitr. 1, 6, 8:ut contra ventum gregem pascamus,
Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:contra fluminum impetus aggeribus,
id. 35, 14, 48, § 169:capite in sole contra pilum peruncto,
id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:contra fortunam tenendus est cursus,
Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:contra stimulum calces,
kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—Of local actions with hostile intent.(α).Lit.:(β).quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?
Cic. Par. 1, 2, 12:Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),
id. Att. 15, 20, 3:pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,
to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,
id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,
Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,
i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—Trop.:f.castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,
Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,
will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,
Caes. B. G. 1, 40:(Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,
when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—In partic.(α).Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:(β).quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,
Auct. Her. 4, 5, 7:contra populi studium,
Cic. Brut. 34, 126:contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,
id. ib. 79, 273; so,a mendacio contra veritatem,
id. Inv. 1, 3, 4:contra cives in acie,
id. Att. 16, 11, 2:et adversi contra stetit ora juvenci,
opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,
Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin. —Contra aliquem ire:3.aut saevos Libyae contra ire leones,
Stat. Th. 9, 16.— Trop.:uti contra injurias armati eatis,
Sall. J. 31, 6:interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,
Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—Transf.,a.To persons placed together for comparison:b.C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,
Quint. 10, 1, 114:CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,
Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.(α).Lit. (very rare):(β).quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—Prop.:c.cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,
Plin. 7, 1, 1, § 1:qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,
Sen. Ep. 9, 9:numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,
Cic. Fam. 7, 2, 3:tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,
id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,
as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:(illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,
Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?
Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,
id. ib. 13, 2;so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,
Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):d.numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,
superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,
Petr. 7, 6.—Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:B.contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,
Caes. B. G. 5, 29:contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,
Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:quae contra breviter fata est vates,
Verg. A. 6, 398:contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,
Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).Denoting hostility or disadvantage.1.With verbs of hostile action.a.Of physical exertion:b.pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,
Plin. 8, 7, 7, § 22:proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,
id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.c.bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),
Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:contra Antonium,
Cic. Phil. 8, 2, 5; so,contra patriam,
id. Sull. 20, 58:pugnare contra patriam,
id. ib. 25, 70:contra conjuges et liberos,
Sen. Ben. 5, 15, 5:armatum esse contra populum Romanum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:armis contendere contra,
Caes. B. G. 2, 13:arma alicui dare (trop.),
Cic. Phil. 2, 21, 53:aciem instruere (trop.),
Liv. 25, 4, 4:exercitum comparare,
Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:exercitum instruere,
id. Cat. 2, 11, 24:exercitum ducere and adducere,
id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:exercitum contra Philippum mittere,
id. Inv. 1, 12, 17:naves ducere contra,
Hor. Epod. 4, 19:ducere contra hostes,
Liv. 1, 27, 4:florem Italiae educere contra,
Cic. Cat. 2, 11, 24:proficisci contra,
to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:auxilium ferre Rutulis contra Latinos,
Plin. 14, 12, 14, § 88:juvare aliquem contra,
Caes. B. C. 1, 35:consilium inire contra Sequanos,
to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).(α).In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:(β).cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,
Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:(causam) quam receperam contra pueros Octavios,
Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,
Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:esse contra,
id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,
Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:causam defendere contra,
against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:statuere contra aliquem (sc. causam),
to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:actio competit contra,
Dig. 49, 14, 41:querelam instituere contra,
ib. 5, 2, 21, § 1:bonorum possessionem petere contra,
ib. 5, 2, 23:jus obtinere contra,
Cic. Quint. 9, 34:pugnare contra,
to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:id quod mihi contra illos datum est,
i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:judicare contra aliquem,
id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:pronuntiare contra,
Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:decernere contra,
Cic. Fl. 31, 76:appellare contra aliquem,
Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:contra sententiam,
Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,
Cic. Caecin. 27, 79.—Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:(γ).quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?
Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:contra rem suam me venisse questus est,
Cic. Phil. 2, 2, 3.—With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:d.ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,
Cic. de Or. 1, 57, 244:cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,
id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,causam dicere,
id. Or. 2, 23, 98:causam perorare,
id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,
id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:si Gaditani contra me dicerent,
if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:si decressent legationem quae contra istum diceret,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:testimonium in aliquem dicere,
id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):contra juris consultos dicere,
against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:contra testes dicendum est,
Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,
Auct. Her. 4, 23, 33:tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?
Cic. Quint. 25, 78. —Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:e.cum scriberem contra Epicurios,
Cic. Att. 13, 38, 1:contra Epicurum satis superque dictum est,
id. N. D. 2, 1, 2:contra Brutum,
id. Tusc. 5, 8, 21:contra Academiam,
id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:contra autem omnia disputatur a nostris,
id. Off. 2, 2, 8.—Of public and political adversaries (syn. adversus and in).(α).In gen.:(β).sentire contra,
Cic. Mil. 2, 5:pugnare contra bonos,
id. Sull. 25, 71:contra eos summa ope nitebatur nobilitas,
Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:(tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,
Liv. 39, 32, 12.—Of political speaking:f.cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,
Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:2.adversus, in): inire consilia contra,
Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:manum comparare contra aliquem,
id. Sull. 24, 68:conjurationem facere,
id. ib. 4, 12:congredi,
id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:aliquid contra imperatorem moliri,
Just. Inst. 4, 18, 3:nec dolor armasset contra sua viscera matrem,
against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:eae (res) contra nos ambae faciunt,
operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?
Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,
Lampr. Alex. Sev. 38:disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,
to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:3.licentiam malis dare certe contra bonos est,
injurious to, Quint. 4, 2, 75:res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,
id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,
Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,
id. Phil. 2, 10, 24.—Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:4.Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?
or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5:judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,
id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,
id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,
in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—Dependent on adjectives (rare):5.contra se ipse misericors,
to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:severissimus judex contra fures,
Lampr. Alex. Sev. 28.—With nouns.a.Acc. to 1. b.:b.ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,
Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).(α).Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:(β).quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,
Gell. 10, 15, 3; so,haec perpetua defensio contra Scaevolam,
Cic. de Or. 2, 54, 221:orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,
id. ib. 3, 56, 213.—Of an address against the party, either in judicial or political affairs:c.unam orationem contra Gracchum reliquit,
Cic. Brut. 26, 99:(Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,
id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—Acc. to 1. f.:C.contra patres concitatio et seditio,
Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:contra volpium genus communibus inimicitiis,
Plin. 10, 76, 96, § 207.With inanimate and abstract objects.1.Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).a.Of physical or moral exertion:b.cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,
Verg. A. 10, 567:pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,
Cic. Sen. 11, 35:contra verum niti,
Sall. J. 35, 8:contra fortunam luctari,
Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—Of warfare (lit. and trop.):c.bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,
Cic. Phil. 3, 1, 1:bellum gerimus... contra arma verbis,
id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,
Quint. 5, 13, 30.—Of legal contention.(α).Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:(β).contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),
Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:contra ratiocinationem,
id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:contra caput dicere,
to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:servum in caput domini interrogare,
Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),
Cic. Rosc. Am. 15, 45.—Of judicial decisions contradicting documents, etc.:(γ).contra tabulas judicare,
Cic. de Or. 2, 70, 281:contra testamentum,
Dig. 2, 17, § 1:contra sententiam dicere,
ib. 49, 8, 1, § 2.—Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:d.inmittere in bona),
Dig. 38, 2, 3, § 6.—Of antagonism in literary and ethical questions.(α).To contend that something is false:(β).dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:in sententiam dicere,
in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):contra sensus dicere,
Cic. Ac. 2, 31, 101:contra rhetoricen dicere,
Quint. 2, 17, 40.—Of criticism, hostility to principles, etc.:(γ).contra Iliadem et Odysseam scribere,
Vitr. 7, praef. 8:contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,
Cic. Tusc. 5, 29, 83.—Ethically:e.contra voluptatem dicere,
that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:contra mortem loqui,
that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,
id. ib. 100, 10:contra fortunam gloriari,
that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—Of public and political acts and speeches:f.contra potentiam accusatorum dicere,
Cic. Brut. 44, 164:contra legem dicere or verba facere,
id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),
Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—Of hostility, injury, wrongs, etc.(α).In gen.:(β).senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,
directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:contra rem publicam se commovere,
id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:incitari,
id. Sest. 47, 100:consilia inire,
id. Agr. 2, 3, 8:conjurationem facere,
Sall. C. 30, 6:contra salutem urbis incitari,
Cic. Cat. 3, 8, 20:cogitare aliquid contra salutem,
id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,
id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,
do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),
Sen. Ira, 2, 2, 3.—In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:2.si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,
Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,contra salutem rei publicae facere,
Cic. Dom. 38, 102:contra majestatem,
against the emperor, Dig. 48, 4, 5:contra leges,
Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:contra edictum (praetoris),
Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:contra foedus,
Cic. Balb. 6, 16:contra jusjurandum ac fidem,
id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?
Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,
Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).(α).With esse expressed as the predicate:(β).hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,
Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:contra leges or legem est,
Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:contra officium est,
id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,
unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:(γ).scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),
Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:aliquid contra animum audiendi,
something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,
Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:3.Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,
Cic. Ac. 1, 10, 37.—Adverbially with the predicate.(α).In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):(β).eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,
that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,
to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,advocare contra,
Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:si contra mortem te praeparaveris,
to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:(γ).quibus contra valetudinis commodum laborandum est,
Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:contra hominis salutem,
with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;4.syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,
Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:pecuniam contra leges auferre,
id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:contra legem,
id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:contra jus fasque,
id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:contra jus,
Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:contra jus gentium,
Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;6, 1, 6: contra juris rigorem,
Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:contra testimonium aliquid judicare,
without regard to, Cic. Brut. 31, 117:aliquid contra verecundiam disputare,
contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:aliquid contra fidem constituere,
Quint. 5, 13, 34:quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,
contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—Dependent on substt.a.Of physical strife:b.scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),
Plin. 8, 12, 12, § 33. —Of warfare:c.imperatorum copia contra tuum furorem,
Cic. Mur. 39, 83:Parthorum gloria contra nomen Romanum,
Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—Of legal contention:d.causa contra scriptum,
Cic. Inv. 2, 46, 135.—Of political speaking:e.divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,
Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—Of literary opposition:f.Caesaris vituperatio contra laudationem meam,
Cic. Att. 12, 40, 1.—Of hostility, etc.:g.cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,
Cic. Cat. 2, 12, 27:ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,
Liv. 6, 40, 5.—Of injury:h.vitae cupiditas contra rem publicam,
Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):5.iter contra senatus auctoritatem,
Cic. Phil. 2, 19, 48:contra consuetudinem somnium,
Plin. 10, 77, 98, § 211:bonorum possessio contra tabulas,
Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—Dependent on adjectives (very rare; cf.D.II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,
Sen. Herc. Fur. 966.Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).1.Against persons.a.Dependent on verbs:b.cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,
Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:contra quem multum omnes boni providerunt,
provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:contra haec animalia proderit, si, etc.,
Pall. 10, 3, 2.—Dependent on adjectives, mostly participial:2.paratus contra,
Cic. Mil. 21, 56:nihil satis firmum contra Metellum,
Sall. J. 80, 1:contra potentes nemo est munitus satis,
Phaedr. 2, 6, 1.—Against inanimate and abstract things.a.Dependent on verbs:b.contra avium morsus munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,
id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:publicam causam contra vim armatam suscipere,
id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:contra tantas difficultates providere,
Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,contra ea,
id. ib. 57, 5:patricii vi contra vim resistunt,
Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—Dependent on substt.:c.suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,
Cic. Rab. Perd. 12, 35:defensio contra vim,
id. Mil. 5, 14:patronus justitiae fuit contra orationem Phili,
id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:contra labores patientia,
id. 23, 1, 22, § 37.—Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;3.in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,
against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:vir contra audaciam firmissimus,
id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:fortis contra dolorem,
Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:callosus,
Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:far contra hiemes firmissimum,
id. 18, 8, 19, § 83:equus tenax contra vincula,
Ov. Am. 3, 4, 13:contraque minantia fata pervigil,
Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).(α).Dependent on verbs:(β).cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,
Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:prodest et contra suspiria et tussim,
id. 20, 13, 50, § 128:valet potum contra venena,
id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—Dependent on substt.:(γ).remedium contra morsus,
Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:contra venena esse omnia remedio,
id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—Dependent on adjectives:(δ).vinum quod salutare contra pestilentiam sit,
Pall. 11, 14, 17.—Appositively, as a remedy:E.cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,
Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,
Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.Of logical opposition.1.With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).a.The contrary, the reverse (very rare; cf.b.I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,
but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,
and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):c.omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),
but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,
Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,
Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),
Liv. 41, 24, 8.—Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):2.illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,
whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),
Cic. Sen. 23, 84:quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,
id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,
id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;v. Ritschl,
Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:F.contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,
Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),
Sall. J. 88, 1; so,cetera contra spem salva invenit,
Liv. 9, 23, 17:contra spem omnium L. Furium optavit,
id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),
Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,
Sall. J. 20, 1:ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),
id. ib. 46, 5:contra famam,
Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:segniterque et contra industriam absconditae formicae,
slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,
contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).Sometimes by anastrophe after its noun.1.In prose, after relatives, esp. in Cic.:2.quos contra disputant,
Cic. Ac. 2, 15, 47:quem contra dicit,
id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):quem contra veneris,
id. Mur. 4, 9:quas contra, praeter te, etc.,
id. Vatin. 7, 18:eos ipsos quos contra statuas,
id. Or. 10, 34:quos contra me senatus armavit,
id. Att. 10, 8, 8:quam contra multa locutus est,
Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—After other words ( poet. and in post-Aug. prose):hunc igitur contra mittam contendere causam,
Lucr. 4, 471:dicere eos contra,
id. 4, 484:donique eum contra,
id. 5, 708:agmina contra,
Verg. A. 12, 279:magnum Alciden contra,
id. ib. 5, 414:Paridem contra,
id. ib. 5, 370:Italiam contra,
id. ib. 1, 13:deos contra,
Ov. P. 1, 1, 26:Messania moenia contra,
id. M. 14, 17:litora Calabriae contra,
Tac. A. 3, 1. -
9 jam
jam, adv. [for diam, collat. form of diem, cf. pri-dem, du-dum, Corss. Ausspr. I. p. 213; II. p. 850; but acc. to Curt. Gr. Etym. 398, 620; locat. form from pronom. stem ja].I.Of time, denoting a point or moment of time as coinciding with that of the action, etc., described.A.Of present time.1.As opp. to past or future, at this time, now, just now, at present, i. e. while I speak or write this.a.Jam alone:b.jamne autem, ut soles, deludis?
Plaut. Aul. 5, 11:jam satis credis sobrium esse me,
Ter. Eun. 4, 4, 36:saltus reficit jam roscida luna,
Verg. G. 3, 337:jam tenebris et sole cadente,
id. ib. 3, 401:jamque dies, ni fallor, adest,
id. A. 5, 49:jam advesperascit,
Ter. And. 3, 4, 2:reddere qui voces jam scit puer,
Hor. A. P. 158: stabat modo consularis, modo septemvir epulonum;jam neutrum,
Plin. Ep. 2, 11, 12:jam melior, jam, diva, precor,
Verg. A. 12, 179:Hem, scio jam quod vis dicere,
Plaut. Mil. 1, 1, 36:in ea (consuetudine) quaedam sunt jura ipsa jam certa propter vetustatem,
Cic. Inv. 2, 22, 67:jam tempus agi,
Verg. A. 5, 638:surgere jam tempus,
Cat. 62, 3.—Strengthened.(α).By repetition: jam jam, jam jamque (nearly = nunc), at this very time, precisely now:(β).jam jam intellego, Crasse, quod dicas,
Cic. de Or. 3, 24, 90:jam jam minime miror te otium perturbare,
id. Phil. 2, 34, 87:jam jam dolet quod egi, jam jamque paenitet,
Cat. 63, 73:jam jam linquo acies,
Verg. A. 12, 875:jam jamque video bellum,
Cic. Att. 16, 9 fin.:at illum ruere nuntiant et jam jamque adesse,
id. ib. 7, 20, 1; cf.:jam mihi, jam possim contentus vivere parvo,
Tib. 1, 1, 25 (7).—By nunc: jam nunc, just now, at this very time, as things now are:(γ).jam nunc irata non es,
Plaut. Am. 3, 2, 65:dux, jam nunc locatus in urbe,
Liv. 22, 38, 9; Hor. Ep. 2, 1, 127:quae cum cogito, jam nunc timeo quidnam, etc.,
Cic. Div. in Caecil. 13, 42:deliberationis ejus tempus ita jam nunc statui posse, etc.,
Liv. 31, 32, 3:ipsa Venus laetos jam nunc migravit in agros,
Tib. 2, 3, 3:nec jam nunc regina loquor,
Val. Fl. 8, 47; so,nunc jam (nunciam): secede huc nunciam,
Plaut. Capt. 2, 1, 23:audi nunciam,
Ter. And. 2, 1, 29:i nunciam,
id. Ad. 2, 1, 21: nunc jam sum expeditus, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 12, 5:nunc jam nobis vobisque consulatus patet,
Liv. 7, 32, 14.—By tum:(δ).jam tum opifices funguntur munere,
Plin. 11, 21, 24, § 74; Verg. G. 2, 405; id. A. 1, 18.—By pridem, v. jampridem.—2.In contrast with the time at which something was expected.a.Of that which occurs sooner, already, so soon:b.quies (animos) aut jam exhaustos aut mox exhauriendos, renovavit,
Liv. 21, 21, 7:gravitate valetudinis, qua tamen jam paululum videor levari,
Cic. Fam. 6, 2, 1; 3, 8, 16:jamne ibis,
are you going so soon, Plaut. Men. 2, 3, 86; id. Rud. 2, 7, 26.—Of that which occurs later, at last, now, only now:3.ohe jam desine deos uxor gratulando obtundere,
Ter. Heaut. 5, 1, 8:postulo, Dave, ut redeat jam in viam,
id. And. 1, 2, 19:jamque sero diei subducit ex acie legionem faciendis castris,
Tac. A. 2, 21:jam sanguinis alti vis sibi fecit iter,
Luc. 2, 214.—Tandem or aliquando is often added:jam tandem ades ilico,
Plaut. Mil. 4, 2, 39:putamus enim utile esse te aliquando jam rem transigere,
Cic. Att. 1, 4, 1:jam tandem Italiae fugientis prendimus oras,
Verg. A. 6, 61; Liv. 22, 12, 10.—As continued from the past, already, by this time, ere now, till now, hitherto:4.et apud Graecos quidem jam anni prope quadrigenti sunt, etc.,
Cic. Or. 51, 171:obsolevit jam ista oratio,
id. de Imp. Pomp. 17, 52:nondum feminam aequavimus gloriā, et jam nos laudis satietas cepit?
Curt. 9, 6, 23.—With numerals and words specifying time:jam biennium est, cum mecum coepit rem gerere,
Plaut. Merc. 3, 1, 35; so,plus jam anno,
id. Curc. 1, 1, 14:sunt duo menses jam,
Cic. Rosc. Com. 3, 8:qui septingentos jam annos vivunt, etc.,
id. Fl. 26, 63:annum jam tertium et vicesimum regnat,
id. de Imp. Pomp. 3, 7; id. Fin. 2, 29, 94.—With imperatives, to express haste or impatience, like Engl. now, now, straightway, at once:5.quid miserum, Aenea, laceras? Jam parce sepulto,
Verg. A. 3, 41:sed jam age, carpe viam,
id. ib. 6, 629:et jam tu... illum adspice contra,
id. ib. 11, 373.—So in impetuous or passionate questions (freq. in Plaut.):Jam tu autem nobis praeturam geris?
Plaut. Ep. 1, 1, 23; cf. id. Aul. 5, 11; id. Bacch. 2, 2, 25.—Jam... jam, at one time... at another, now... now, at this time... at that:B.jamque eadem digitis jam pectine pulsat eburno,
Verg. A. 647:jamque hos cursu, jam praeterit illos,
id. ib. 4, 157:qui jam contento, jam laxo fune laborat,
Hor. S. 2, 7, 20:jam vino quaerens, jam somno fallere curas,
id. ib. 2, 7, 114:jam secundae, jam adversae res, ita erudierant, etc.,
Liv. 30, 30; Tib. 1, 2, 49; Ov. M. 1, 111.—Of past time.1.In the time just past, but now, a moment ago, a little while ago, just:2.videamus nunc quam sint praeclare illa his, quae jam posui, consequentia,
Cic. Fin. 3, 7, 26:Arsinoë et jam dicta Memphis,
Plin. 5, 9, 11, § 61:insulae praeter jam dictas,
id. 3, 26, 30, § 151:hiems jam praecipitaverat,
Caes. B. C. 3, 25, 1:domum quam tu jam exaedificatam habebas,
Cic. Att. 1, 6, 1.—Like English now, by this time, already.a.Alone:b.jam advesperascebat,
Liv. 39, 50:Hannibalem movisse ex hibernis, et jam Alpes transire,
id. 27, 39:et jam fama volans... domos et moenia complet,
Verg. A. 11, 139; 12, 582; Caes. B. G. 1, 11; 6, 6:jamque rubescebat Aurora,
Verg. A. 3, 521; 10, 260:ut semel inclinavit pugna, jam intolerabilis Romana vis erat,
Liv. 6, 32:cum decimum jam diem graviter ex intestinis laborarem,
Cic. Fam. 7, 26, 1.—Strengthened.(α).Jam jamque, Verg. A. 8, 708.—(β).By tum, as early as that:(γ).se jam tum gessisse pro cive,
Cic. Arch. 5, 11; Liv. 29, 1; Verg. 7, 738; Tac. Agr. 45.—By tunc (post-Aug.;3.once in Cic.),
Suet. Aug. 89; id. Ner. 7; Tac. H. 4, 50; Cic. Fam. 3, 12, 3 dub.—Of a time succeeding another time referred to, from that time, thenceforth, thereafter (esp. with a or ab, when it is often = Eng. even, very):C.qui aequom esse censent nos jam a pueris nasci senes,
Ter. Heaut. 2, 1, 2:quae me maxime sicuti jam a prima adolescentia delectarunt,
Cic. Fam. 1, 9, 67:benevolentia quae mihi jam a pueritia tua cognita est,
id. ib. 4, 7, 1:dederas enim jam ab adolescentia documenta,
id. Mil. 8, 22: jam ab illo tempore, cum, etc., from the very time when, etc., id. Fam. 2, 16, 9; cf.:urgerent philosophorum greges jam ab illo fonte et capite Socrate,
id. de Or. 1, 10, 42. —So with ex:jam ex quo ipse accepisset regnum,
ever since, Liv. 42, 11, 8.—Of future time.1.In the time immediately approaching, forthwith, straightway, directly, presently:2.occlude sis fores ambobus pessulis: jam ego hic ero,
Plaut. Aul. 1, 2, 25:ille jam hic aderit,
id. Ep. 2, 2, 72: omitte;jam adero,
Ter. Eun. 4, 6, 26; cf. id. ib. 4, 6, 1; id. And. 1, 2, 9; 4, 4, 38: bono animo es;jam argentum ad eam deferes, quod ei es pollicitus,
id. Heaut. 4, 6, 18:facere id ut paratum jam sit,
Plaut. As. 1, 1, 76:jam fuerit, neque post unquam revocare licebit,
Lucr. 3, 927:jam faciam quod voltis,
Hor. S. 1, 1, 16:jam enim aderunt consules ad suas Nonas,
Cic. Att. 7, 20, 2.—In the time immediately succeeding another time referred to, forthwith, at once, straightway, then:3.nunc ubi me illic non videbit, jam huc recurret,
Ter. Ad. 4, 1, 10:accede ad ignem... jam calesces,
id. Eun. 1, 2, 5:nisi puerum tollis, jam ego hunc in mediam viam provolvam,
id. And. 4, 4, 38:de quibus jam dicendi locus erit, cum de senioribus pauca dixero,
Cic. Brut. 25, 96:agedum, dictatorem creemus. Jam hic centicescet furor,
Liv. 2, 29, 11:aperi, inquit, jam scies,
Petr. 16, 2; cf. Verg. A. 1, 272.—Representing as present an impending event, now, already, presently (mostly poet.):D.jam te premet nox,
Hor. C. 1, 4, 16:jam veniet mors, jam subrepet iners aetas,
Tib. 1, 1, 70:jam mare turbari trabibus videbis, jam fervere litora flammis,
Verg. A. 4, 566; 6, 676:alius Latio jam partus Achilles,
id. ib. 6, 89:hic magnae jam locus urbis erit,
Tib. 2, 5, 55.—With negatives, denoting cessation of previous condition: jam non, no more, no longer:E.quem odisse jam non potestis,
Cic. Clu. 10, 29; Ov. M. 4, 382:non jam,
not any more, Cic. Div. in Caecil. 1, 3:nihil jam,
Caes. B. G. 2, 21.—With comparatives:II.ad mitiora jam ingenia,
which had become milder, Liv. 27. 39:ad ferociores jam gentes,
which then were less civilized, id. 21, 60:una jam potior sententia,
Stat. Th. 2, 368.In other relations.A.To denote that something will certainly, properly, or easily occur, under certain circumstances.1.In a conclusion, to emphasize its relation to the condition, then surely, then:2.si cogites, remittas jam me onerare injuriis,
Ter. And. 5, 1, 6: si quis voluerit animi sui [p. 1012] notionem evolvere, jam se ipse doceat, eum virum bonum esse, Cic. Off. 3, 19, 76:si hoc dixissem, jam mihi consuli jure optimo senatus vim intulisset,
id. Cat. 1, 8, 21; id. Leg. 1, 12, 34; id. Brut. 17, 68:si jubeat eo dirigi, jam in portu fore omnem classem,
Liv. 29, 27, 8.—In a consequence, to show that it is conceived as immediate, now, then, therefore: satis est tibi in te, satis in legibus;B.jam contemni non poteris,
Cic. Fin. 2, 26, 84:jam hoc non potest in te non honorifice esse dictum,
id. Fam. 5, 2, 2; id. Leg. 2, 24, 60; id. Clu. 16, 46:nec hanc solam Romani meretricem colunt... Jam quanta ista immortalitas putanda est,
Lact. 1, 20, 5:Quae cum ita sint, ego jam hinc praedico,
Liv. 40, 36, 14: conspecta et ex muris ea multitudo erat;jamque etiam legionariae cohortes sequebantur,
id. 10, 43, 1.—In transitions.1.To a new subject, now, moreover, again, once more then:2.jam de artificiis et quaestibus... haec fere accepimus,
Cic. Off. 1, 42, 150; Verg. G. 2, 57:jam jura legitima ex legibus cognosci oportebit,
Cic. Inv. 2, 22, 68:jam illud senatus consultum, quod eo die factum est, etc.,
id. Fam. 5, 2, 4:jam Saliare Numae carmen qui laudat,
Hor. Ep. 2, 1, 86. —So with vero:jam vero motus animi, sollicitudines aegritudinesque oblivione leniuntur,
Cic. Tusc. 5, 38, 110:jam vero virtuti Cn. Pompei quae potest par oratio inveniri?
id. de Imp. Pomp. 11, 29; 14, 41; id. Off. 3, 13 init. —With at enim:at enim jam dicetis virtutem non posse constitui, si ea, etc.,
Cic. Fin. 4, 15, 40 init. —In enumerations:C.et aures... itemque nares... jam gustatus... tactus autem,
Cic. N. D. 2, 56, 141.—So sometimes repeatedly, at one time... at another... at another, jam... jam... jam:jam medici, jam apparatus cibi, jam in hoc solum importatum instrumentum balinei nullius non succurrit valetudini,
Vell. 2, 114, 2; cf. Flor. 2, 17, 8, and I. A. 5. supra.—For emphasis.1.After non modo... sed ( = adeo), now, even, I may say:2.non cum senatu modo, sed jam cum diis bellum gerere,
Liv. 21, 63, 6.—Pressing the strict sense of a word or clause, now, precisely, indeed:3.(Hieronymum) quem jam cur Peripateticum appellem, nescio,
Cic. Fin. 5, 5, 14:hoc quidem haud molestum est jam, quod collus collari caret,
Plaut. Capt. 2, 2, 107:loquor enim jam non de sapientium, sed de communibus amicitiis,
Cic. Lael. 21, 77:te quoque jam, Thais, ita me di bene ament, amo,
Ter. Eun. 5, 2, 43:imitatio morum alienorum... jam inter leniores affectus numerari potest,
Quint. 9, 2, 58:reliqua jam aequitatis sunt,
id. 7, 1, 62:cetera jam fabulosa,
Tac. G. 46:desine: jam venio moriturus,
Verg. A. 10, 881.—So esp. with et: et jam (cf. etiam), and indeed, and in fact, et lenitas illa Graecorum et verborum comprehensio, et jam artifex, ut ita dicam, stilus, Cic. Brut. 25, 96:pulchriora etiam Polycleti et jam plane perfecta,
id. ib. 18, 70:Pompeium et hortari et orare et jam liberius accusare non desistimus,
id. Fam. 1, 1, 3; Quint. Decl. 5, 3; Luc. 8, 659; cf.jamque,
Cic. Fam. 4, 6, 9; so,jam et: nec deerat Ptolemaeus, jam et sceleris instinctor,
Tac. H. 1, 23; 1, 22;and, ac jam: ac jam, ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9: jam ergo, in very fact:jam ergo aliquis condemnavit,
Cic. Clu. 41, 113.—In climax, even, indeed, really:opus Paniceis, opus Placentinis quoque... jam maritumi omnes milites opus sunt mihi,
Plaut. Capt. 1, 2, 59:jam illa quae natura, non litteris, assecuti sunt, neque cum Graecia neque ulla cum gente sunt conferenda,
Cic. Tusc. 1, 1, 2:jam in opere quis par Romano miles?
Liv. 9, 19, 8; Quint. 12, 1, 45; Cic. Rep. 1, 5; Hor. Ep. 2, 1, 83. -
10 sua
sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;I.so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).A.With antecedent in the same sentence.1.The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.(α).His:(β).Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—Her:(γ).mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—Its:(δ).omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:2.mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—With a subject-clause as antecedent:3.id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —With subject-acc. as antecedent:4.hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—With object-acc. as antecedent.(α).Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):(β).hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —With impers. verbs:(γ).sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—As adjunct of other members of the sentence:5.ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—With dat. as antecedent.(α).As adjunct of subject (cf. 4. supra):(β).suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—Of other words:6.regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:7.nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—With predic. nom. as antecedent:8.sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—With appositive noun.(α).With gram. subject as antecedent:(β).hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—With object as antecedent:(γ).Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—With appositive noun as antecedent:9.si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—In participial clauses.(α).The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:(β).credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—The logical subject of the participle, being also the principal subject:(γ).sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:10.M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:(β).mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:(γ).cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—With antecedent dependent on the gerund:11.eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:B. 1.magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.Dependent on subject-inff.:2.ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—Without a subject-inf.:C.omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.1.In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.a.In infinitive clauses:b.(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—Suus in a clause dependent on inf.:c.scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:d.Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —In subordinate clauses introduced by quin or quod:e.(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —In interrogative clauses:2.si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —In a virtually oblique clause.a.In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:b.me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:D.Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).In the place of ejus.1.In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):2.Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—To avoid ambiguity:3.petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:4.in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):II.tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.In partic.A.As substt.1.sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.(α).(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:(β).cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;(γ).the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—(δ).Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:2. a.cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—Sing.(α).Lit.:(β).nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —Trop.:(γ).meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:b.pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —Plur.(α).One ' s property:(β).Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —One ' s own affairs:B.aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.the context),
Quint. 6, 3, 90.Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.1.Of property in things.(α).Corporeal:(γ).scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—Of a country or people:(δ).suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—Trop.:2.omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—Of persons.(α).Under a master ' s or father ' s control:(β).ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):(γ).ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—Of moral power over others: suus = devoted to one:(δ).hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —Of power over one's self, etc.:3.nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):C.dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.1.The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.a.Opposition expressed:b.nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —Implied:c.voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:(β).Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:(γ).restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—For suo jure v. 3. infra.—(δ).Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;2.sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —Of private relations (opp. to public):3.ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —Of just rights or claims:4.imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —Of that to which one is exclusively devoted:5. a.huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —Of persons, devoted to one, friendly, dear:b.Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—Of things, favorable.(α).Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:(β).hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—Of time:c.cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:6.neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —Of persons or things, peculiar, particular:7.quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—Proper, right.a.Referring to one's ordinary or normal condition:b. (α).quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —The regular time ( = stato tempore):(β).signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —The right or proper time:(γ).salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —Suo loco = at the proper place:(δ).quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —Suited, appropriate, adapted to one:8.in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).a.Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —b.Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —Of paternal authority.(α).Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:(β).quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:D.CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.In particular connections.1.With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).a.Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,(α).A subjectnom.:(β).(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—A subject-acc.:(γ).sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—An object in dat. or acc.:b.sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;c.post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:2.suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.a.Quisque and suus in different cases.(α).Quisque as subjectnom.:(β).sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—With acc. of quisque as subj.:(γ).fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:(δ).sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—As predicate-nom. (v. II. B.):(ε).opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—As adjunct of subj.-acc.:(ζ).suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:b.ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.(α).Attraction of suus:(β).ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —Attraction of quisque:c.tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—In the order quisque... suus.(α).In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:(β).ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:(γ).in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:(δ).oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —When suus and quisque belong to different clauses:d.atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:3.suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—With sibi.(α).Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):(β).reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):4.quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—With gen. agreeing with the subject of suus:5.quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:6.postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—With descriptive adjj.(α).Standing before the adj. and noun (so most freq.):(β).suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—Between the adj. and noun (less emphatic):(γ).pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—After adj. and noun:7.veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—Objectively for the pers. pron. (rare):8.neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:9.si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—Strengthened by the suffix - pte or -met.(α).By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:(β).quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:suapte natura,
id. Fat. 18, 42:suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,suapte natura,
id. 4, 22, 4:flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib. -
11 suum
sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;I.so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).A.With antecedent in the same sentence.1.The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.(α).His:(β).Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—Her:(γ).mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—Its:(δ).omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:2.mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—With a subject-clause as antecedent:3.id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —With subject-acc. as antecedent:4.hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—With object-acc. as antecedent.(α).Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):(β).hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —With impers. verbs:(γ).sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—As adjunct of other members of the sentence:5.ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—With dat. as antecedent.(α).As adjunct of subject (cf. 4. supra):(β).suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—Of other words:6.regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:7.nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—With predic. nom. as antecedent:8.sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—With appositive noun.(α).With gram. subject as antecedent:(β).hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—With object as antecedent:(γ).Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—With appositive noun as antecedent:9.si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—In participial clauses.(α).The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:(β).credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—The logical subject of the participle, being also the principal subject:(γ).sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:10.M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:(β).mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:(γ).cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—With antecedent dependent on the gerund:11.eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:B. 1.magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.Dependent on subject-inff.:2.ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—Without a subject-inf.:C.omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.1.In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.a.In infinitive clauses:b.(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—Suus in a clause dependent on inf.:c.scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:d.Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —In subordinate clauses introduced by quin or quod:e.(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —In interrogative clauses:2.si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —In a virtually oblique clause.a.In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:b.me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:D.Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).In the place of ejus.1.In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):2.Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—To avoid ambiguity:3.petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:4.in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):II.tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.In partic.A.As substt.1.sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.(α).(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:(β).cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;(γ).the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—(δ).Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:2. a.cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—Sing.(α).Lit.:(β).nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —Trop.:(γ).meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:b.pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —Plur.(α).One ' s property:(β).Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —One ' s own affairs:B.aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.the context),
Quint. 6, 3, 90.Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.1.Of property in things.(α).Corporeal:(γ).scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—Of a country or people:(δ).suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—Trop.:2.omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—Of persons.(α).Under a master ' s or father ' s control:(β).ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):(γ).ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—Of moral power over others: suus = devoted to one:(δ).hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —Of power over one's self, etc.:3.nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):C.dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.1.The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.a.Opposition expressed:b.nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —Implied:c.voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:(β).Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:(γ).restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—For suo jure v. 3. infra.—(δ).Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;2.sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —Of private relations (opp. to public):3.ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —Of just rights or claims:4.imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —Of that to which one is exclusively devoted:5. a.huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —Of persons, devoted to one, friendly, dear:b.Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—Of things, favorable.(α).Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:(β).hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—Of time:c.cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:6.neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —Of persons or things, peculiar, particular:7.quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—Proper, right.a.Referring to one's ordinary or normal condition:b. (α).quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —The regular time ( = stato tempore):(β).signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —The right or proper time:(γ).salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —Suo loco = at the proper place:(δ).quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —Suited, appropriate, adapted to one:8.in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).a.Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —b.Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —Of paternal authority.(α).Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:(β).quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:D.CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.In particular connections.1.With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).a.Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,(α).A subjectnom.:(β).(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—A subject-acc.:(γ).sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—An object in dat. or acc.:b.sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;c.post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:2.suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.a.Quisque and suus in different cases.(α).Quisque as subjectnom.:(β).sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—With acc. of quisque as subj.:(γ).fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:(δ).sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—As predicate-nom. (v. II. B.):(ε).opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—As adjunct of subj.-acc.:(ζ).suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:b.ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.(α).Attraction of suus:(β).ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —Attraction of quisque:c.tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—In the order quisque... suus.(α).In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:(β).ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:(γ).in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:(δ).oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —When suus and quisque belong to different clauses:d.atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:3.suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—With sibi.(α).Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):(β).reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):4.quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—With gen. agreeing with the subject of suus:5.quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:6.postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—With descriptive adjj.(α).Standing before the adj. and noun (so most freq.):(β).suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—Between the adj. and noun (less emphatic):(γ).pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—After adj. and noun:7.veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—Objectively for the pers. pron. (rare):8.neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:9.si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—Strengthened by the suffix - pte or -met.(α).By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:(β).quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:suapte natura,
id. Fat. 18, 42:suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,suapte natura,
id. 4, 22, 4:flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib. -
12 suus
sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;I.so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).A.With antecedent in the same sentence.1.The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.(α).His:(β).Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—Her:(γ).mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—Its:(δ).omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:2.mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—With a subject-clause as antecedent:3.id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —With subject-acc. as antecedent:4.hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—With object-acc. as antecedent.(α).Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):(β).hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —With impers. verbs:(γ).sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—As adjunct of other members of the sentence:5.ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—With dat. as antecedent.(α).As adjunct of subject (cf. 4. supra):(β).suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—Of other words:6.regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:7.nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—With predic. nom. as antecedent:8.sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—With appositive noun.(α).With gram. subject as antecedent:(β).hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—With object as antecedent:(γ).Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—With appositive noun as antecedent:9.si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—In participial clauses.(α).The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:(β).credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—The logical subject of the participle, being also the principal subject:(γ).sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:10.M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:(β).mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:(γ).cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—With antecedent dependent on the gerund:11.eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:B. 1.magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.Dependent on subject-inff.:2.ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—Without a subject-inf.:C.omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.1.In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.a.In infinitive clauses:b.(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—Suus in a clause dependent on inf.:c.scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:d.Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —In subordinate clauses introduced by quin or quod:e.(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —In interrogative clauses:2.si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —In a virtually oblique clause.a.In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:b.me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:D.Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).In the place of ejus.1.In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):2.Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—To avoid ambiguity:3.petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:4.in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):II.tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.In partic.A.As substt.1.sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.(α).(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:(β).cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;(γ).the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—(δ).Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:2. a.cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—Sing.(α).Lit.:(β).nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —Trop.:(γ).meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:b.pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —Plur.(α).One ' s property:(β).Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —One ' s own affairs:B.aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.the context),
Quint. 6, 3, 90.Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.1.Of property in things.(α).Corporeal:(γ).scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—Of a country or people:(δ).suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—Trop.:2.omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—Of persons.(α).Under a master ' s or father ' s control:(β).ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):(γ).ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—Of moral power over others: suus = devoted to one:(δ).hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —Of power over one's self, etc.:3.nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):C.dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.1.The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.a.Opposition expressed:b.nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —Implied:c.voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:(β).Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:(γ).restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—For suo jure v. 3. infra.—(δ).Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;2.sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —Of private relations (opp. to public):3.ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —Of just rights or claims:4.imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —Of that to which one is exclusively devoted:5. a.huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —Of persons, devoted to one, friendly, dear:b.Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—Of things, favorable.(α).Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:(β).hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—Of time:c.cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:6.neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —Of persons or things, peculiar, particular:7.quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—Proper, right.a.Referring to one's ordinary or normal condition:b. (α).quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —The regular time ( = stato tempore):(β).signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —The right or proper time:(γ).salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —Suo loco = at the proper place:(δ).quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —Suited, appropriate, adapted to one:8.in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).a.Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —b.Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —Of paternal authority.(α).Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:(β).quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:D.CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.In particular connections.1.With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).a.Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,(α).A subjectnom.:(β).(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—A subject-acc.:(γ).sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—An object in dat. or acc.:b.sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;c.post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:2.suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.a.Quisque and suus in different cases.(α).Quisque as subjectnom.:(β).sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—With acc. of quisque as subj.:(γ).fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:(δ).sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—As predicate-nom. (v. II. B.):(ε).opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—As adjunct of subj.-acc.:(ζ).suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:b.ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.(α).Attraction of suus:(β).ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —Attraction of quisque:c.tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—In the order quisque... suus.(α).In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:(β).ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:(γ).in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:(δ).oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —When suus and quisque belong to different clauses:d.atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:3.suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—With sibi.(α).Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):(β).reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):4.quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—With gen. agreeing with the subject of suus:5.quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:6.postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—With descriptive adjj.(α).Standing before the adj. and noun (so most freq.):(β).suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—Between the adj. and noun (less emphatic):(γ).pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—After adj. and noun:7.veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—Objectively for the pers. pron. (rare):8.neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:9.si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—Strengthened by the suffix - pte or -met.(α).By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:(β).quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:suapte natura,
id. Fat. 18, 42:suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,suapte natura,
id. 4, 22, 4:flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib. -
13 Grundsatz
Grundsatz, dogma (δόγμα) od. rein lat. decretum (der G., sofern er sich als Willensmeinung, als Prinzip eines Philosophen zeigt). – ratio (das Prinzip der Denk- und Handlungsweise, sowohl eines Philosophen, als übh. jedes Menschen). – consilium (eine auf Gründe gestützte Regel zu einer vernünftigen Handlungsweise). – praeceptum (die Vorschrift, insofern dadurch Handlungen bestimmt werden, Lehre, Regel, auch eines Philosophen). – institutum. institutio (das durch Gewohnheit zur Regel, zum Grundsatz Gewordene); verb. ratio et institutio mea; u. im Plur. praecepta institutaque philosophiae. – propositum (der Plan. den man in bezug auf seine Handlungsweise zu verfolgen sich vorgenommen hat). – sententia (die auf Gründe gestützte Meinung über etwas übh., auch die eines Philosophen). – iudicium, auch mit dem Zus., animi (die auf Urteil gegründete Ansicht od. Überzeugung). – lex (das Gesetz, die Regeln, wonach mansich zu richten hat, z.B. prima est historiae lex, ne etc.). – die Grundsätze für unser Verhalten im Leben, ratio vitae; ratio ac vita: feste, unwandelbare Grundsätze od. prägn. bl. »Grundsätze«, ratio stabilis, firma (festes, unwandelbares Verfahren); constantia (feste Haltung des Charakters): sittliche Grundsätze, honestas: ein Mann von (festen) Grundsätzen, homo constans: ein Mann von schwankenden Grundsätzen, ein Mann ohne (feste) Grundsätze, homo inconstans (ohne feste Haltung des Charakters); homo levis (gesinnungsloser, flüchtiger): ein Mann von strengen G., homo severus: ein Mann, der nach seinen Grundsätzen handelt, vir sui iudicii. – aus G., aus Grundsätzen, ratione (dem angenommenen Prinzip gemäß); naturā (dem angeborenen Charakter gemäß, z.B. liberalis); ratione stabili firmāque (infolge festen Verfahrens, z.B. ea contemnere); stabilitate ac constantiā (infolge der Festigkeit u. Konsequenz, z.B. iudicare); iudicio, animi quodam iudicio (auseiner gewissen Überzeugung); verb. iudicio meo ac voluntate (z.B. ad ea arma profectus sum). – an seinen G. festhalten, institutum tenere: immer seinen G. gemäß handeln, seinen G. folgen, seinen G. treu bleiben, rationem et institutionem suam conservare; sibi constare (seinem Charakter treu bleiben): seinem G. treu bleiben, obtinere eandem antiquam rationem (in Hinsicht des Verhaltens); in sua pristina sententia permanere (in Hinsicht seiner Meinung): seine G. ändern, animi iudicium mutare: jmds. G. annehmen, alcis rationem suscipere (auch eines Philosophen). – [1179] Grundsätze haben, sentire, mit einem Adverb., das die Beschaffenheit der Grundsätze angibt, z.B. recte (richtige), bene (gute), male (schlechte), humiliter demisseque (kleinliche), temere (keine festen). – ich habe es mir zum G. gemacht, zu etc., sie statui m. folg. Infin.; stat sententia od. stat mihi od. bl. stat m. folg. Infin. od. Akk. u. Infin.: im ganzen Leben gilt der G., daß etc., omnis vitae ratio sie constat, ut etc.: mein G. ist der, mea sie est ratio: ich habe es zu meinem G. erhoben, daß etc., decrevi m. folg. Akk. u. Infin. – sich von einem G. leiten lassen bei etwas, sequi aliquid od. non nihil in alqa re (s. Cic. de off. 1, 35; Rosc. Am. 8): die Stoiker stellen den G. auf (es ist ein G. der Stoiker), alle Vergehungen seien gleich, placet Stoicis omnia peccata esse paria. – / Im Zusammenhang wird »Grundsatz« mit einem Pronomen oft im Lat. bl. durch das Neutrum des Pronomens angedeutet, z.B. jene erwähnten Grundsätze, illa quae dixi: seinen bekannten G., nichts zuversichtlich zu behaupten, hält er bis zu seinem Lebensende fest, suum illud, nihil ut affirmet, tenet ad extremum.
-
14 deduco
dē-dūco, dūxī, ductum, ere, I) von einem höhern Punkte nach einem niedern herabführen, leitend herab- od. hinabziehen, konstr. bei Ang. von wo hinab? m. de od. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl.; bei Ang. wohin? bis wohin? m. ad od. in m. Akk. od. m. bl. Acc. loc., 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: imbres nivesque deducunt Iovem, in Regen u. Schnee steigt Jupiter vom Himmel herab, Hor.: molliunt anfractibus modici s clivos, ut non iumenta solum, sed elephanti etiam deduci possent, Liv. – ded. alqm ad terram, Suet.: alqm contionari conantem de rostris, Caes.: per eos multitudinem aliam in subiectum viae campum, Liv.: alqm in quattuordecim, Sen., od. in quattuordecim sessum (um da seinen Sitz zu nehmen), Asin. Poll. in Cic. ep.: non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos ded., Liv. – v. lebl. Subjj., in praecipitia iste cursus deducit, Sen. – β) lebl. Objj.: tiaram, vom Haupte herabnehmen, Suet.: pectine crines, herabkämmen, Ov.: caesariem barbae dextrā, herabstreichen, Ov.: molli gestu brachia, herabführen, = bewegen, Prop.: ramos pondere suo (v. Obst), Ov. – vestem summa ab ora (Saum), herabstreifen, Ov.: ebenso suas a pectore vestes, Ov.: clam pedes de lecto, Plaut. – montes in planum, herabversetzen, Iustin. (bildl., ded. alqm in planum, widerlegen, Schol. Bob. ad Cic. Flacc. 2. no. 2): eluvie mons est deductus in aequor, Ov.: manum ded. ad imum ventrem, Quint.: sinum ad ima crura, Suet.: deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora (bildl.), Sen.: ebenso ded. philosophiam e fastigio in planum (bildl.), Sen.: tunicam summā orā ad mediam, herabstreifen, Ov.
b) als milit. t. t., herab- od. hinabführen, sich herabziehen lassen, herab-, hinabsteigen lassen, aciem in planum, Sall.: Poenos in plana, Frontin.: Albanum exercitum in campos, Liv.: instructos ordines in locum aequum, Sall.: paulatim suos in aequum locum, Sall.: imprudentiā suorum deductus in inferiorem collem, Frontin.: copias ex locis superioribus in campum, Caes.: equitatum od. equites ad pedes, die Reiterei absitzen lassen, Liv.
c) als naut. t. t., α) die Segel herabziehen, herablassen, entrollen, aufspannen, vela, Ov.: carbasa, Ov.: tota carbasa malo (am M.), Ov. – β) ( wie καθέλκειν) ein Schiff vom Lande ins Meer ziehen, vom Stapel laufen lassen, in See gehen ( stechen) lassen (Ggstz. subducere, griech. ἀνέλκειν; vgl. Fabri Liv. 21, 17, 3), navem, naves, Verg. u. Liv.: navigia, Sen.: quadriremes, Plin. ep.: classem, Liv.: puppim, Prop.: carinas, Ov. – naves litore (vom U.), Verg.: naves in aquam, Liv. Vgl. unten no. II, A, 1, f.
d) als t. t. der Zaubersprache, durch Zaubersprüche herabziehen, lunam, Ov.: lunam e curru, Tibull.: lunam cursu, Ov.: Iovem caelo, Ov.: cantando rigidas montibus ornos, Verg.
2) übtr., vermindernd herabführen, auf etw. zurückführen, licet enim contrahere universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic. de nat. deor. 2, 164.
II) von einem Anfangspunkte nach einem Zielpunkt fortführen, ab-, weg-, hinführen, geleitend fortbringen, hinbringen, herbeibringen, A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: pecora, Caes.: inde boves, Ov.: animalia quamlibet longo itinere deducta ad assuetas sibi sedes revertuntur, Quint.: ded. alqm a recta via (bildl.), Cornif. rhet.: alqm ex ea via (bildl.), Cic. fr.: suos ex agris, Caes.: dominam Ditis thalamo (aus dem G.), Verg.: ipsa vestigia quaerentem dominum eo (dahin) deductura erant, Liv.: Cicerones Rhodum, Cic.: alqm in aedem Proserpinae, Nep.: alqm in arcem, Liv.: alqm de suis convellere hortulis deducereque in Academiam perpauculis passibus (bildl.), Cic.: alqm in tutum (bildl.), Sen.: alqm in mare Helles, Ov.: ad eum agnum non casu sed duce deo deducitur, Cic.: ded. iuvenem ad altos currus, Ov.: silvestres capras manibus suis ad salutare auxilium herbae dictamni (bildl. v. der Natur), Val. Max. – β) lebl. Objj.: et si qua asportari possent, sibi quemque deducere (es mit sich nehmen), Tac. ann. 16, 11. – ded. atomos de via, Cic.: amnes deducunt undas in mare, Ov.: u. (im Bilde) ded. Aeolium carmen ad Italos modos, das äol. Lied zu ital. Weisen führen = die äol. u. sapphische Lyrik auf röm. Boden verpflanzen, Hor. carm. 3, 30, 13 sq.
b) (als milit. t. t.) eine Mannschaft von irgendwo od. irgendwohin abführen, wegziehen (einziehen), abziehen (abmarschieren) lassen, ausrücken lassen, verlegen, exercitum, Caes. u. Liv.: consularem exercitum, Liv.: classem exercitumque, Liv.: praesidium, Liv.: praesidia, Caes. u. Liv. (vgl. Drak. Liv. 25, 25, 10) u. (Ggstz. imponere) Sall. fr.: custodias, Auct. b. Alex.: militari more vigilias, die Wachen auf ihre Posten abführen, aufziehen lassen, Sall. Iug. 44, 3. – ded. inde Romanum exercitum, Liv.: undique praesidia, Frontin.: exercitum a Sicilia, Iustin.: praesidia ab urbibus, Liv. u. Iustin.: quinque legiones ab opere, Caes.: praesidia de iis oppidis, quae etc., Cic.: nostros de vallo, Caes.: praesidia Macedonum ex iis urbibus, Liv.: exercitum ex his regionibus, Caes.: Apameā (von A.) praesidium, Cic.: Orico (von O.) legionem, Caes.: praesidia arce (von, aus der B.), Aur. Vict.: civitatibus omnibus (aus a. St.) omnia praesidia, Liv.: praesidia eo (dahin), Caes.: exercitum in aciem, Liv.: classem in proelium, Nep.: propere in cornua leves armaturas, Liv.: legiones duas in ulteriorem Galliam, Caes.: impedimenta in proximum collem, Caes.: legiones in hiberna, Caes.: novos milites in hiberna, Liv.: exercitum mature in hiberna Lunam et Pisas (nach L. u. P.), Liv.: exercitum in hiberna in Sequanos, Caes.: milites eductos hibernis ad Ciceronem, Caes. – m. Dat. (wozu?), tres in arcem oppidi cohortes praesidio, zur Besatzung in die B. legen, Caes. b. c. 3, 19, 5.
c) begleitend, als Führer od. Begleiter mitnehmend zu jmd. od an einen Ort abführen, hinführen, fortbringen, hinbringen, herbringen, mitbringen, mitnehmen, geleiten, jmdm. zuführen, wo einführen, α) zur Besprechung, zur Audienz, cito hunc deduce ad militem, Ter.: deduci ad regem, Iustin.: deduci ad Eumenem, Nep.: deduci in conspectum Caesaris, Caes.: transfuga duci se ad consulem iubet deductusque traditurum urbem promittit, Liv. – β) aus der Provinz nach Rom (vollst. secum deducere, s. unten die Beisp.), Ennium poëtam, Cic.: Atticum, Nep.: non deduxi, inquit, Sextilium, Cic.: eos deduxi testes et eas litteras deportavi, ut etc., Cic.: hominem secum ded., Cic. – alqm ded. ex ultimis gentibus, Cic.: alqm Romam, Eutr.: alqm secum Romam, Liv.: primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, Aonio rediens deducam vertice Musas (poet. für »die griechischen Dichter auf heimatlichen [römischen] Boden verpflanzen«), Verg. georg. 3, 10 sq. – γ) als Gast in ein Haus usw., hospites domum, Cornif. rhet.: alqm in hospitale cubiculum, Liv.: alqm ad Ianitorem quendam hospitem, Cic. – δ) einen jungen Mann zu einem Staatsmanne zur weitern Ausbildung, alqm ad alqm, Cic. de amic. 1. Cic. Cael. 9. Tac. dial. 34. Quint. 12, 11, 6. – od. in eine Schule, ephebum in gymnasium (v. Mentor), Petron. 85, 3. – ε) beschützend od. bewachend fortführen, abführen, fortbringen, igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, vario rumore, custos saluti an mortis exactor sequeretur, Tac. ann. 3, 14: a quo cum quaesisset, quo (wohin) deduci vellet, et ille Athenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniret, Nep.: Pydnam eum deduci iussit et quod satis esset praesidii dedit, Nep. – als Gefangenen, ex consilii sententia in custodiam coniectus Athenas deductus est, Nep.: ded. Lentulum in carcerem, Sall.: Iugurtham ad Marium, Sall.: alqm vinctum ad Caesarem, Hirt. b. G.: alqm comprehendere et custodibus publice datis deducere ad Hannibalem, Liv. – auf den Kampfplatz, alqm e spectaculis detrahere et in arenam deducere, Suet. Cal. 35, 2. – ζ) jmd. ehrenhalber geleiten, jmdm. das Ehrengeleit geben, αα) jmd., bes. einen Staatsmann vom Hause nach dem Forum od. zur Kurie (Ggstz. reducere) od. umgekehrt von da nach Hause, magnam affert opinionem, magnam dignitatem cotidiana in deducendo frequentia, Cic.: haec ipsa sunt honorabilia assurgi, deduci, reduci, Cic.: ne deducendi sui causā populum de foro abduceret, Liv.: plebes consules ambo sacrā viā deductos cum magno tumultu invadit, Sall. fr.: cum magna multitudo optimorum virorum me de domo deduceret, Cic. – alqm ad forum, Cic., in forum, Quint.: alqm ex patribus conscriptis aut propinquum aut paternum amicum ad curiam, Val. Max.: frequentes eum domum deduxerunt, Liv.: absol., deducam, ich will ihn nach Hause (bis an sein Haus) geleiten, Hor. sat. 1, 9, 59. – ββ) einen jungen Römer vom Hause nach dem Forum, um sein Tirocinium abzulegen (v. Vater u. v. Verwandten), filios suo quemque tirocinio in forum, Suet.: filium Drusum in forum, Suet.: deductus in forum tiro, Suet.: pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepit, Iustin. – γγ) eine Braut aus dem Elternhause in das Haus der Bräutigams geleiten, v. Vater u. v. den Verwandten = dem Bräutigam zuführen, velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse, Liv.: eorum habentur liberi, quo (wohin = zu denen) primum virgo quaeque deducta est, Caes.: ded. virginem in domum alcis, Tac., od. ad alqm, Liv.: virginem iuveni marito, Tibull.: illa mihi dextrā deducta paternā, Catull.: quae mihi deductae fax omen praetulit, Prop.: rapi solet fax, quā praelucente nova nupta deducta est, ab utrisque † amicis, Fest. p. 289 (a), 7 sq. – v. Bräutigam selbst = eine Gattin heimführen, uxorem domum, Ter.: illam domum in cubiculum, Ter. Vgl. übh. Gronov Plaut. Cas. 2, 8, 36. die Auslgg. zu Ter. Hec. 1, 2, 60; zu Caes. b. G. 5, 14, 5; zu Liv. 10, 23, 5. – euphemist. = jmdm. eine Konkubine zuführen, sine prius deduci, Plaut.: so Tertia deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn mit no. II, B, a, β): ded. ad Docimum Tertiam Isidori mimi filiam, Cic.: Liviam ad se deduci imperavit, Suet. – δδ) eine in die Provinz abgehende Magistratsperson geleiten, ut provincias cum imperio petituri hinc deducerentur, Suet. Aug. 29, 2. – einen Triumphierenden zu den Tempeln, unde populo consalutato circum templa deductus est, Suet. Tib. 17, 2. – einen vertriebenen Herrscher wieder in sein Reich einführen, alqm in regnum, Tac.: hunc in possessionem Armeniae, Tac. – εε) jmd. an einen Ehrenplatz führen, m. 2. Supin., Herennium Gallum histrionem summo ludorum die in XIIII sessum deduxit, wies er einen Platz auf einer der vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) an, Asin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2. – ζζ) jmd. in ein Heiligtum einführen, decimo die cenatum, deinde pure lautum in sacrarium deducturam, Liv. 39, 9, 4. – ηη) jmd. zu Grabe geleiten, jmdm. das Grabgeleite geben, alqm, Augustin. serm. 17, 7 (zweimal). – η) etw. od. jmd. in einem Festzuge aufführen od. wohin abführen, tensas, Suet.: mulierem (eine Gefangene) triumpho, Hor.: elephantos Romam ingenti pompā, Eutr.: corpus Alexandri in Hammonis templum, Iustin.
d) (als publiz. t. t.) Kolonisten, eine Kolonie irgendwohin abführen, übersiedeln, verpflanzen, Kolonisten irgendwo ansiedeln, ansässig machen, eine Kolonie irgendwo anlegen, colonos, Vell.: coloniam, colonias, Cic. u.a.: ut hic conditor urbium earum, non illi qui initio deduxerant (die ursprünglichen Kolonieführer), videretur, Nep. Timol. 3, 2; vgl. Cic. agr. 2, 92: im Passiv, deductis olim (für die vor Zeiten angesiedelten) et nobiscum per conubium sociatis haec patria est, Tac. hist. 4, 65. – m. Advv. (wohin? wo?) u. m. in u. Akk. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1 u. 39, 44, 10) u. mit bl. Acc. loc., huc I
colonorum ex lege Rulli, Cic.: emere agros a privatis, quo (wohin) plebs publice deducatur, Cic.: ded. eo (dahin) coloniam novam, Cic.: illo (dorthin) coloniam, Cic.: deducentur, inquit, coloniae. Quo? quorum hominum? in quae loca? Cic.: tu non definias, quo colonias, in quae loca, quo numero colonorum deduci velis? Cic.: ded. colonos lege Iuliā Capuam, Caes.: coloniam Casilinum, quo Caesar ante deduxerat, Cic.: colonos in omnes colonias totius Italiae, Cic.: colonias in eos agros, quos emerint, Cic.: coloniam in Asiam, Cic.: in eum locum coloniam, Cic.: negavi in eam coloniam, quae esset auspicato deducta, dum esset incolumis, coloniam no vam iure deduci, Cic.: ded. Carseolos coloniam in agrum Aequiculorum, Liv.: specie deductarum per (über) orbem terrae legionum, Tac. ann. 11, 24. – mit in u. Abl. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1), Ostiam coloniam in ostio Tiberis deduxit, Aur. Vict.: in colonia Capua deducti lege Iuliā coloni, Suet. – im Passiv m. Prädik.-Nom. (als wer? vgl. Drak. Liv. 39, 44, 10), coloniae deductae Ariminum in Piceno, Beneventum in Samnio, Liv. epit.: eodem anno Cales deducta colonia (als K.), Vell.: post triennium Tarracina deducta colonia (als K.) ac deinde interiecto triennio Suessa Aurunca et Saticula, Vell.: Aquileia colonia Latina (als lat. K.) eo anno in agrum Gallorum est deducta, Liv.e) als gerichtl. t. t., vor einem Gericht als Zeugen usw. hinbringen, beiziehen, alqm (als Zeugen) ad hoc iudicium, Cic. Flacc. 9. – übtr., lis ad forum deducta est, der Streit wurde vor Gericht gebracht, es kam zum Prozeß, Phaedr. 3, 13, 3.
f) als milit. t. t.: α) ein Schiff aus den Werften ziehen, navem ex navalibus, Caes. b. c. 2, 3, 2. – u. übh. in See stechen lassen, classem in altum properiter, Pacuv. tr. 322. – feindl. = aus den Werften fortführen, unam (navem) ex navalibus eorum, Caes. b. c. 2, 3, 2: ebenso naves a Meloduno, Caes. b. G. 7, 60, 1 (vgl. 7, 58. § 2 u. 4). – β) ( wie κατάγειν) ein Schiff in den Hafen führen, einlaufen lassen, persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem deducat, Petron. 101, 8. – feindlich = ein Schiff wohin schleppen, onerarias naves, quas ubique possunt, deprehendunt et in portum deducunt, Caes. b. c. 1, 36, 2. Vgl. oben no. I, 1, c, β.
g) als t. t. der Wasserbaukunst, Wasser von irgendwo ableiten, irgendwo hinleiten, rivos (auf die Äcker), Verg.: aquam in vias, Cato: Padum in flumina et fossas, Plin.: aquam Albanam ad utilitatem agri suburbani, Cic.
h) jmd. aus einer Besitzung gewaltsam hinwegführen, ex ea possessione Antiochum, Liv. 34, 58, 6: Arsinoën ex regno, Auct. b. Alex. 33, 3. – bes. als jurist. t. t., jmd. aus einer streitigen Besitzung in Gegenwart von Zeugen scheinbar gewaltsam hinwegführen (moribus deducere, im Ggstz. zu vi armatā deducere), um ihm das Recht der Vindikationsklage zu verschaffen (eine der Klage vorausgehende symbolische Handlung), alqm de fundo (mit u. ohne moribus), Cic. Caecin. 20; de lege agr. 2, 68; pro Tullio 20 (dazu Beier exc. III p. 250 sqq.).
i) unversehens jmd. an einen Ort hinführen, wohin locken, pedester exercitus, quod in ea loca erat deductus, ut in vito Eumene elabi non posset, pacem ab eo petiit, Nep.: ab alqo consilio od. ex industria in iniqua loca deducti, Frontin.: sequentem Lucullum in insidias deduxerunt, Frontin.: Hamilcar in insidias deductus occiditur, Iustin.
k) ein phys. Übel vom Körper wegziehen, entfernen, brassica de capite et de oculis omnia deducet et sanum faciet, Cato r. r. 157, 6: non aeris acervus et auri aegroto domini deduxit corpore febres, non animo curas, Hor. ep. 1, 2, 47 sqq.: quoniam haec deducuntur, weil man Derartiges (derartige Fehler) vom Körper zu entfernen sucht, Cic. de fin. 5, 47.
2) übtr.: a) übh.: α) leb. Wesen = jmd. von wo abführen, abziehen, abbringen, abwendig machen, impellere voluntates quo velit, unde autem velit deducere, Cic.: ded. alqm a pristino victu, Nep.: alqm ab humanitate (menschlichen Würde), a pietate, a religione, Cic.: quod instituit referre de religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potest, Cic.: magnā pecuniā a vera accusatione esse deductum, Cic.: ded. eloquentiā perterritos a timore, Cic.: alqm a tristitia acute et hilare dicto, Cic.: alqm de fide (v. Reichtum), Cic.: alqm de illa animi pravitate, Q. Cic.: alqm de hac animi lenitate, Cic.: alqm de sententia, Cic. u. Liv.: alqm prope de vitae suae statu dolore ac lacrimis suis, Cic.: ded. alqm vero (von der Wahrheit), Lucr. 1, 370. – u. jmd. wohin ohne sein Zutun bringen, versetzen, si eo (dahin) me deduxit error, Ps. Quint. decl.: cuius errore eo (dahin) deducta esset multitudo, ut omnes de salute pertimescerent, Nep.: eo deductus periculi, ut etc., so gefährdet, daß usw., Amm.: si in eum casum deducerentur, wenn es mit ihnen so weit käme, Caes.: ded. alqm in periculum, Caes.: quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos), Caes.: deduci (geraten) in egestatem, Sen.: deduci in fraudem, ins Netz gelockt werden, Planc. in Cic. ep.: ded. alqm ad fletum misericordiamque, Cic.: deduci ad iniquam pugnandi condicionem, Caes. – β) lebl. Objj., von etw. abbringen, zu etw. hinführen, hinbringen, antiquissimum sollemne ab nobilissimis antistitibus eius sacri ad servorum ministerium deduxisti, hast das älteste Opfer von den vornehmsten Priestern dieses Gottesdienstes weggenommen und zu einer Verrichtung der Sklaven erniedrigt, Liv. 9, 34, 18. – audi, quo rem deducam, wohin ich am Ende kommen, wo ich hinaus will (in der Darstellung), Hor. sat. 1, 1, 15. – ded. rem huc, ut etc., es dahin zu bringen suchen, daß usw., Cic.: u. so rem in eum locum, ut etc., Caes.: ergo huc universa causa deducitur, utrum... an etc., Cic.: ded. rem ad arma, Caes.: rem ad otium, Caes.: rem in summum periculum, Caes.: rem in controversiam, Caes.
b) jmd. von seiner Partei abwendig machen, verleiten, verführen, a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur, Caes. b. c. 1, 7, 1: adulescentes et oratione magistratus et praemio deducti, Caes. b. G. 7, 37, 6.
c) jmd. zu etw. bringen = bestimmen, gewinnen, im üblen Sinne = verleiten, α) übh.: alqm ad eam sententiam, Caes.: Pompeium ad turpissima foedera, Vell.: quae tandem est ea disciplina, ad quam me deducas, si ab hac abstraxeris? Cic. – mit folg. Infin., inde deducimur etiam imaginem mortis iam tunc eum (somnum) recensere, Tert. de anim. 43. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quominus u. Konj., neque legis improbissimae poenā deductus est, quominus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaret, Cic. ep. 14, 4, 2. – β) jmd. zu einer polit. Sache od. Partei bringen, für sie gewinnen, in sie verflechten, Philippum et Macedonas in societatem belli, Liv.: Macedonas in bellum civile, Iustin.: quasdam civitates dissentientes in causam, Liv.: petebant, ne se temere in causam deduceret, Liv.
d) den Ursprung von etw. ableiten, herleiten, mos unde deductus, Hor.: originem ab ea (femina), Plin.: genus ab Anchise ac Venere, Vell.: genus ab Achille, Curt. – u. den Namen von etw. entlehnen, entnehmen,nomen ab Anco, Ov. fast. 6, 803: u. so nomen ab alqa re u. ab alqo, Lact. 4, 28, 12. Tert. adv. Marc. 4, 14; apol. 3: nomen ex ea significatione, Tert. de virg. vel. 5.
B) prägn.: a) vermindernd abziehen, α) als t. t. der Athletik = dem Kämpfer die Speise entziehen, damit er schmächtiger werde, cibum, Ter. eun. 315. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = von einer Summe abziehen (Ggstz. addere), addendo deducendoque videre, quae reliqua summa fiat, Cic.: ded. centum nummos, Cic.: Tertia (ein Drittel) deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn auch = »die Tertia ist zugeführt worden«, s. oben no. II, A, 1, c, ζ, γγ): id viri boni arbitratu (nach der Taxierung) deducetur, Cato. – m. in u. Akk., in singulas deportationes (auf od. für jede entwendete Tracht) SS. N. II (= 2 Sesterze) deducentur, Cato. – mit de u. Abl., de capite deducite quod usuris pernumeratum est, Liv. – m. Dat. (welcher Summe?), deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aut perscriptum fuisset, Suet. – mit Dat. (für wen?), de his divitiis sibi drachumam ded., Enn. scen. 323. – absol. prägn. = jmdm. einen Abzug machen, arbitratu deducetur, Cato r. r. 144, 2 zw. – Partiz. subst., dēducta, ae, f. (verst. pecunia od. pars), der Abzug, den der Legatar an dem ihm ausgesetzten Legate machen durfte, um dadurch der lästigen Verpflichtung der auf dem Vermögen des Testators haftenden sacra zu entgehen, si in testamento deducta scripta non sit, Cic. de legg. 2, 50.
b) fortführend, fortziehend bilden, α) einen Bau fortführen, latum sulcum, Iuven, 1, 157: fossam superiori parte post castra, Frontin. 1, 5, 4: vallum per triginta duo milia passuum a mari ad mare, Eutr. 8, 19. – β) schreibend, zeichnend ziehen, entwerfen, litteram mero, Ov. her. 16 (17), 88: tamquam linea uno calamo deducta, Cassiod. de instit. div. lit. 1. p. 510 (a) ed. Garet. – im Bilde, ded. formam bonorum virorum et lineamenta, Sen. ep. 95, 72. – γ) spinnend, webend fortführen, fortspinnen, abspinnen, fortweben, abweben, harum (Parcarum) una loquitur, altera scribit, tertia deducit, Serv. Verg. Aen. 1, 22. – m. Abl. womit? dexterā leviter ded. fila, Catull.: levi pollice filum, Ov.: staminis pollice fila, Hieron.: tereti filo et aequali stamina (v. der Spinne), Plin.: habiles gladios filo gracilento, poet. = schmieden, Enn. ann. 253. – m. Abl. wovon? plenā stamina longa colo, Tibull. – m. in u. Akk., argumentum in tela, einweben, Ov. met. 6, 90. – übtr., ein Schriftwerk fein ausspinnen (= kunstvoll ausarbeiten), deducta atque circumlata oratio, eine entwickelte u. kunstvoll abgerundete (Ggstz. oratio simplex atque illaborata), Quint.: carmina proveniunt animo deducta sereno, Ov.: tenui deducta poëmata filo, Hor.: subtilis deductā oratione Menelaus, Auson.: ded. commentarios, Quint.: mille die versus, Hor.: triduo non ultra tres versus maximo impenso labore deducere posse, Val. Max. – m. Dat. wem? tibi saepe novo deduxi carmina versu, Prop. – m. in u. Akk., carmen Iliacum in actus, Hor. de art. poët. 129. – m. ab u. Abl. u. ad od. in u. Akk. der Zeit, von einer Zeit bis zu einer Zeit fortführen, prima ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen, Ov. met. 1, 3 sq.: pauca, quibus surgens ab origine mundi, in tua deduxi tempora, Caesar, opus, Ov. trist. 2. 559 sq. – u. fortspinnend ab schwächen, übtr., vocem, Pompon. com. 57 u. 60: Ὀδυσσεύς ad Ulixem deductus est, Quint. 1, 4, 16; vgl. PAdi. deductus no. II. – / Imperat. deduc, Cic. de rep. 1, 34. Stat. Theb. 12, 266. Augustin. serm. 109, 4: arch. deduce, Plaut. truc. 479. Ter. eun. 538.
-
15 deduco
dē-dūco, dūxī, ductum, ere, I) von einem höhern Punkte nach einem niedern herabführen, leitend herab- od. hinabziehen, konstr. bei Ang. von wo hinab? m. de od. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl.; bei Ang. wohin? bis wohin? m. ad od. in m. Akk. od. m. bl. Acc. loc., 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: imbres nivesque deducunt Iovem, in Regen u. Schnee steigt Jupiter vom Himmel herab, Hor.: molliunt anfractibus modici s clivos, ut non iumenta solum, sed elephanti etiam deduci possent, Liv. – ded. alqm ad terram, Suet.: alqm contionari conantem de rostris, Caes.: per eos multitudinem aliam in subiectum viae campum, Liv.: alqm in quattuordecim, Sen., od. in quattuordecim sessum (um da seinen Sitz zu nehmen), Asin. Poll. in Cic. ep.: non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos ded., Liv. – v. lebl. Subjj., in praecipitia iste cursus deducit, Sen. – β) lebl. Objj.: tiaram, vom Haupte herabnehmen, Suet.: pectine crines, herabkämmen, Ov.: caesariem barbae dextrā, herabstreichen, Ov.: molli gestu brachia, herabführen, = bewegen, Prop.: ramos pondere suo (v. Obst), Ov. – vestem summa ab ora (Saum), herabstreifen, Ov.: ebenso suas a pectore vestes, Ov.: clam pedes de lecto, Plaut. – montes in planum, herabversetzen, Iustin. (bildl., ded. alqm in planum, widerlegen, Schol. Bob. ad Cic. Flacc. 2. no. 2): eluvie mons————est deductus in aequor, Ov.: manum ded. ad imum ventrem, Quint.: sinum ad ima crura, Suet.: deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora (bildl.), Sen.: ebenso ded. philosophiam e fastigio in planum (bildl.), Sen.: tunicam summā orā ad mediam, herabstreifen, Ov.b) als milit. t. t., herab- od. hinabführen, sich herabziehen lassen, herab-, hinabsteigen lassen, aciem in planum, Sall.: Poenos in plana, Frontin.: Albanum exercitum in campos, Liv.: instructos ordines in locum aequum, Sall.: paulatim suos in aequum locum, Sall.: imprudentiā suorum deductus in inferiorem collem, Frontin.: copias ex locis superioribus in campum, Caes.: equitatum od. equites ad pedes, die Reiterei absitzen lassen, Liv.c) als naut. t. t., α) die Segel herabziehen, herablassen, entrollen, aufspannen, vela, Ov.: carbasa, Ov.: tota carbasa malo (am M.), Ov. – β) ( wie καθέλκειν) ein Schiff vom Lande ins Meer ziehen, vom Stapel laufen lassen, in See gehen ( stechen) lassen (Ggstz. subducere, griech. ἀνέλκειν; vgl. Fabri Liv. 21, 17, 3), navem, naves, Verg. u. Liv.: navigia, Sen.: quadriremes, Plin. ep.: classem, Liv.: puppim, Prop.: carinas, Ov. – naves litore (vom U.), Verg.: naves in aquam, Liv. Vgl. unten no. II, A, 1, f.d) als t. t. der Zaubersprache, durch Zaubersprüche herabziehen, lunam, Ov.: lunam e curru, Tibull.:————lunam cursu, Ov.: Iovem caelo, Ov.: cantando rigidas montibus ornos, Verg.2) übtr., vermindernd herabführen, auf etw. zurückführen, licet enim contrahere universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic. de nat. deor. 2, 164.II) von einem Anfangspunkte nach einem Zielpunkt fortführen, ab-, weg-, hinführen, geleitend fortbringen, hinbringen, herbeibringen, A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: pecora, Caes.: inde boves, Ov.: animalia quamlibet longo itinere deducta ad assuetas sibi sedes revertuntur, Quint.: ded. alqm a recta via (bildl.), Cornif. rhet.: alqm ex ea via (bildl.), Cic. fr.: suos ex agris, Caes.: dominam Ditis thalamo (aus dem G.), Verg.: ipsa vestigia quaerentem dominum eo (dahin) deductura erant, Liv.: Cicerones Rhodum, Cic.: alqm in aedem Proserpinae, Nep.: alqm in arcem, Liv.: alqm de suis convellere hortulis deducereque in Academiam perpauculis passibus (bildl.), Cic.: alqm in tutum (bildl.), Sen.: alqm in mare Helles, Ov.: ad eum agnum non casu sed duce deo deducitur, Cic.: ded. iuvenem ad altos currus, Ov.: silvestres capras manibus suis ad salutare auxilium herbae dictamni (bildl. v. der Natur), Val. Max. – β) lebl. Objj.: et si qua asportari possent, sibi quemque deducere (es mit sich nehmen), Tac. ann. 16, 11. – ded. atomos de via, Cic.: amnes deducunt undas————in mare, Ov.: u. (im Bilde) ded. Aeolium carmen ad Italos modos, das äol. Lied zu ital. Weisen führen = die äol. u. sapphische Lyrik auf röm. Boden verpflanzen, Hor. carm. 3, 30, 13 sq.b) (als milit. t. t.) eine Mannschaft von irgendwo od. irgendwohin abführen, wegziehen (einziehen), abziehen (abmarschieren) lassen, ausrücken lassen, verlegen, exercitum, Caes. u. Liv.: consularem exercitum, Liv.: classem exercitumque, Liv.: praesidium, Liv.: praesidia, Caes. u. Liv. (vgl. Drak. Liv. 25, 25, 10) u. (Ggstz. imponere) Sall. fr.: custodias, Auct. b. Alex.: militari more vigilias, die Wachen auf ihre Posten abführen, aufziehen lassen, Sall. Iug. 44, 3. – ded. inde Romanum exercitum, Liv.: undique praesidia, Frontin.: exercitum a Sicilia, Iustin.: praesidia ab urbibus, Liv. u. Iustin.: quinque legiones ab opere, Caes.: praesidia de iis oppidis, quae etc., Cic.: nostros de vallo, Caes.: praesidia Macedonum ex iis urbibus, Liv.: exercitum ex his regionibus, Caes.: Apameā (von A.) praesidium, Cic.: Orico (von O.) legionem, Caes.: praesidia arce (von, aus der B.), Aur. Vict.: civitatibus omnibus (aus a. St.) omnia praesidia, Liv.: praesidia eo (dahin), Caes.: exercitum in aciem, Liv.: classem in proelium, Nep.: propere in cornua leves armaturas, Liv.: legiones duas in ulteriorem Galliam, Caes.: impedimenta in proximum collem, Caes.: legiones in hiberna, Caes.: novos milites————in hiberna, Liv.: exercitum mature in hiberna Lunam et Pisas (nach L. u. P.), Liv.: exercitum in hiberna in Sequanos, Caes.: milites eductos hibernis ad Ciceronem, Caes. – m. Dat. (wozu?), tres in arcem oppidi cohortes praesidio, zur Besatzung in die B. legen, Caes. b. c. 3, 19, 5.c) begleitend, als Führer od. Begleiter mitnehmend zu jmd. od an einen Ort abführen, hinführen, fortbringen, hinbringen, herbringen, mitbringen, mitnehmen, geleiten, jmdm. zuführen, wo einführen, α) zur Besprechung, zur Audienz, cito hunc deduce ad militem, Ter.: deduci ad regem, Iustin.: deduci ad Eumenem, Nep.: deduci in conspectum Caesaris, Caes.: transfuga duci se ad consulem iubet deductusque traditurum urbem promittit, Liv. – β) aus der Provinz nach Rom (vollst. secum deducere, s. unten die Beisp.), Ennium poëtam, Cic.: Atticum, Nep.: non deduxi, inquit, Sextilium, Cic.: eos deduxi testes et eas litteras deportavi, ut etc., Cic.: hominem secum ded., Cic. – alqm ded. ex ultimis gentibus, Cic.: alqm Romam, Eutr.: alqm secum Romam, Liv.: primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, Aonio rediens deducam vertice Musas (poet. für »die griechischen Dichter auf heimatlichen [römischen] Boden verpflanzen«), Verg. georg. 3, 10 sq. – γ) als Gast in ein Haus usw., hospites domum, Cornif. rhet.: alqm in hospitale cubiculum, Liv.: alqm ad Ia-————nitorem quendam hospitem, Cic. – δ) einen jungen Mann zu einem Staatsmanne zur weitern Ausbildung, alqm ad alqm, Cic. de amic. 1. Cic. Cael. 9. Tac. dial. 34. Quint. 12, 11, 6. – od. in eine Schule, ephebum in gymnasium (v. Mentor), Petron. 85, 3. – ε) beschützend od. bewachend fortführen, abführen, fortbringen, igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, vario rumore, custos saluti an mortis exactor sequeretur, Tac. ann. 3, 14: a quo cum quaesisset, quo (wohin) deduci vellet, et ille Athenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniret, Nep.: Pydnam eum deduci iussit et quod satis esset praesidii dedit, Nep. – als Gefangenen, ex consilii sententia in custodiam coniectus Athenas deductus est, Nep.: ded. Lentulum in carcerem, Sall.: Iugurtham ad Marium, Sall.: alqm vinctum ad Caesarem, Hirt. b. G.: alqm comprehendere et custodibus publice datis deducere ad Hannibalem, Liv. – auf den Kampfplatz, alqm e spectaculis detrahere et in arenam deducere, Suet. Cal. 35, 2. – ζ) jmd. ehrenhalber geleiten, jmdm. das Ehrengeleit geben, αα) jmd., bes. einen Staatsmann vom Hause nach dem Forum od. zur Kurie (Ggstz. reducere) od. umgekehrt von da nach Hause, magnam affert opinionem, magnam dignitatem cotidiana in deducendo frequentia, Cic.: haec ipsa sunt honorabilia assurgi, deduci, reduci, Cic.: ne deducendi sui causā populum de foro abduceret, Liv.:————plebes consules ambo sacrā viā deductos cum magno tumultu invadit, Sall. fr.: cum magna multitudo optimorum virorum me de domo deduceret, Cic. – alqm ad forum, Cic., in forum, Quint.: alqm ex patribus conscriptis aut propinquum aut paternum amicum ad curiam, Val. Max.: frequentes eum domum deduxerunt, Liv.: absol., deducam, ich will ihn nach Hause (bis an sein Haus) geleiten, Hor. sat. 1, 9, 59. – ββ) einen jungen Römer vom Hause nach dem Forum, um sein Tirocinium abzulegen (v. Vater u. v. Verwandten), filios suo quemque tirocinio in forum, Suet.: filium Drusum in forum, Suet.: deductus in forum tiro, Suet.: pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepit, Iustin. – γγ) eine Braut aus dem Elternhause in das Haus der Bräutigams geleiten, v. Vater u. v. den Verwandten = dem Bräutigam zuführen, velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse, Liv.: eorum habentur liberi, quo (wohin = zu denen) primum virgo quaeque deducta est, Caes.: ded. virginem in domum alcis, Tac., od. ad alqm, Liv.: virginem iuveni marito, Tibull.: illa mihi dextrā deducta paternā, Catull.: quae mihi deductae fax omen praetulit, Prop.: rapi solet fax, quā praelucente nova nupta deducta est, ab utrisque † amicis, Fest. p. 289 (a), 7 sq. – v. Bräutigam selbst = eine Gattin heimführen, uxorem domum, Ter.: illam domum in cubiculum, Ter. Vgl. übh. Gronov Plaut.————Cas. 2, 8, 36. die Auslgg. zu Ter. Hec. 1, 2, 60; zu Caes. b. G. 5, 14, 5; zu Liv. 10, 23, 5. – euphemist. = jmdm. eine Konkubine zuführen, sine prius deduci, Plaut.: so Tertia deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn mit no. II, B, a, β): ded. ad Docimum Tertiam Isidori mimi filiam, Cic.: Liviam ad se deduci imperavit, Suet. – δδ) eine in die Provinz abgehende Magistratsperson geleiten, ut provincias cum imperio petituri hinc deducerentur, Suet. Aug. 29, 2. – einen Triumphierenden zu den Tempeln, unde populo consalutato circum templa deductus est, Suet. Tib. 17, 2. – einen vertriebenen Herrscher wieder in sein Reich einführen, alqm in regnum, Tac.: hunc in possessionem Armeniae, Tac. – εε) jmd. an einen Ehrenplatz führen, m. 2. Supin., Herennium Gallum histrionem summo ludorum die in XIIII sessum deduxit, wies er einen Platz auf einer der vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) an, Asin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2. – ζζ) jmd. in ein Heiligtum einführen, decimo die cenatum, deinde pure lautum in sacrarium deducturam, Liv. 39, 9, 4. – ηη) jmd. zu Grabe geleiten, jmdm. das Grabgeleite geben, alqm, Augustin. serm. 17, 7 (zweimal). – η) etw. od. jmd. in einem Festzuge aufführen od. wohin abführen, tensas, Suet.: mulierem (eine Gefangene) triumpho, Hor.: elephantos Romam ingenti pompā, Eutr.: corpus Alexandri in Hammonis templum, Iustin.————d) (als publiz. t. t.) Kolonisten, eine Kolonie irgendwohin abführen, übersiedeln, verpflanzen, Kolonisten irgendwo ansiedeln, ansässig machen, eine Kolonie irgendwo anlegen, colonos, Vell.: coloniam, colonias, Cic. u.a.: ut hic conditor urbium earum, non illi qui initio deduxerant (die ursprünglichen Kolonieführer), videretur, Nep. Timol. 3, 2; vgl. Cic. agr. 2, 92: im Passiv, deductis olim (für die vor Zeiten angesiedelten) et nobiscum per conubium sociatis haec patria est, Tac. hist. 4, 65. – m. Advv. (wohin? wo?) u. m. in u. Akk. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1 u. 39, 44, 10) u. mit bl. Acc. loc., huc Icolonorum ex lege Rulli, Cic.: emere agros a privatis, quo (wohin) plebs publice deducatur, Cic.: ded. eo (dahin) coloniam novam, Cic.: illo (dorthin) coloniam, Cic.: deducentur, inquit, coloniae. Quo? quorum hominum? in quae loca? Cic.: tu non definias, quo colonias, in quae loca, quo numero colonorum deduci velis? Cic.: ded. colonos lege Iuliā Capuam, Caes.: coloniam Casilinum, quo Caesar ante deduxerat, Cic.: colonos in omnes colonias totius Italiae, Cic.: colonias in eos agros, quos emerint, Cic.: coloniam in Asiam, Cic.: in eum locum coloniam, Cic.: negavi in eam coloniam, quae esset auspicato deducta, dum esset incolumis, coloniam no vam iure deduci, Cic.: ded. Carseolos coloniam in agrum Aequiculorum, Liv.: specie deductarum per (über) orbem terrae legionum, Tac. ann. 11,
————24. – mit in u. Abl. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1), Ostiam coloniam in ostio Tiberis deduxit, Aur. Vict.: in colonia Capua deducti lege Iuliā coloni, Suet. – im Passiv m. Prädik.-Nom. (als wer? vgl. Drak. Liv. 39, 44, 10), coloniae deductae Ariminum in Piceno, Beneventum in Samnio, Liv. epit.: eodem anno Cales deducta colonia (als K.), Vell.: post triennium Tarracina deducta colonia (als K.) ac deinde interiecto triennio Suessa Aurunca et Saticula, Vell.: Aquileia colonia Latina (als lat. K.) eo anno in agrum Gallorum est deducta, Liv.e) als gerichtl. t. t., vor einem Gericht als Zeugen usw. hinbringen, beiziehen, alqm (als Zeugen) ad hoc iudicium, Cic. Flacc. 9. – übtr., lis ad forum deducta est, der Streit wurde vor Gericht gebracht, es kam zum Prozeß, Phaedr. 3, 13, 3.f) als milit. t. t.: α) ein Schiff aus den Werften ziehen, navem ex navalibus, Caes. b. c. 2, 3, 2. – u. übh. in See stechen lassen, classem in altum properiter, Pacuv. tr. 322. – feindl. = aus den Werften fortführen, unam (navem) ex navalibus eorum, Caes. b. c. 2, 3, 2: ebenso naves a Meloduno, Caes. b. G. 7, 60, 1 (vgl. 7, 58. § 2 u. 4). – β) ( wie κατάγειν) ein Schiff in den Hafen führen, einlaufen lassen, persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem deducat, Petron. 101, 8. – feindlich = ein Schiff wohin schleppen, onerarias naves, quas ubique possunt, de-————prehendunt et in portum deducunt, Caes. b. c. 1, 36, 2. Vgl. oben no. I, 1, c, β.g) als t. t. der Wasserbaukunst, Wasser von irgendwo ableiten, irgendwo hinleiten, rivos (auf die Äcker), Verg.: aquam in vias, Cato: Padum in flumina et fossas, Plin.: aquam Albanam ad utilitatem agri suburbani, Cic.h) jmd. aus einer Besitzung gewaltsam hinwegführen, ex ea possessione Antiochum, Liv. 34, 58, 6: Arsinoën ex regno, Auct. b. Alex. 33, 3. – bes. als jurist. t. t., jmd. aus einer streitigen Besitzung in Gegenwart von Zeugen scheinbar gewaltsam hinwegführen (moribus deducere, im Ggstz. zu vi armatā deducere), um ihm das Recht der Vindikationsklage zu verschaffen (eine der Klage vorausgehende symbolische Handlung), alqm de fundo (mit u. ohne moribus), Cic. Caecin. 20; de lege agr. 2, 68; pro Tullio 20 (dazu Beier exc. III p. 250 sqq.).i) unversehens jmd. an einen Ort hinführen, wohin locken, pedester exercitus, quod in ea loca erat deductus, ut in vito Eumene elabi non posset, pacem ab eo petiit, Nep.: ab alqo consilio od. ex industria in iniqua loca deducti, Frontin.: sequentem Lucullum in insidias deduxerunt, Frontin.: Hamilcar in insidias deductus occiditur, Iustin.k) ein phys. Übel vom Körper wegziehen, entfernen, brassica de capite et de oculis omnia deducet et————sanum faciet, Cato r. r. 157, 6: non aeris acervus et auri aegroto domini deduxit corpore febres, non animo curas, Hor. ep. 1, 2, 47 sqq.: quoniam haec deducuntur, weil man Derartiges (derartige Fehler) vom Körper zu entfernen sucht, Cic. de fin. 5, 47.2) übtr.: a) übh.: α) leb. Wesen = jmd. von wo abführen, abziehen, abbringen, abwendig machen, impellere voluntates quo velit, unde autem velit deducere, Cic.: ded. alqm a pristino victu, Nep.: alqm ab humanitate (menschlichen Würde), a pietate, a religione, Cic.: quod instituit referre de religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potest, Cic.: magnā pecuniā a vera accusatione esse deductum, Cic.: ded. eloquentiā perterritos a timore, Cic.: alqm a tristitia acute et hilare dicto, Cic.: alqm de fide (v. Reichtum), Cic.: alqm de illa animi pravitate, Q. Cic.: alqm de hac animi lenitate, Cic.: alqm de sententia, Cic. u. Liv.: alqm prope de vitae suae statu dolore ac lacrimis suis, Cic.: ded. alqm vero (von der Wahrheit), Lucr. 1, 370. – u. jmd. wohin ohne sein Zutun bringen, versetzen, si eo (dahin) me deduxit error, Ps. Quint. decl.: cuius errore eo (dahin) deducta esset multitudo, ut omnes de salute pertimescerent, Nep.: eo deductus periculi, ut etc., so gefährdet, daß usw., Amm.: si in eum casum deducerentur, wenn es mit ihnen so weit käme, Caes.: ded. alqm in periculum, Caes.: quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset————(Aeduos), Caes.: deduci (geraten) in egestatem, Sen.: deduci in fraudem, ins Netz gelockt werden, Planc. in Cic. ep.: ded. alqm ad fletum misericordiamque, Cic.: deduci ad iniquam pugnandi condicionem, Caes. – β) lebl. Objj., von etw. abbringen, zu etw. hinführen, hinbringen, antiquissimum sollemne ab nobilissimis antistitibus eius sacri ad servorum ministerium deduxisti, hast das älteste Opfer von den vornehmsten Priestern dieses Gottesdienstes weggenommen und zu einer Verrichtung der Sklaven erniedrigt, Liv. 9, 34, 18. – audi, quo rem deducam, wohin ich am Ende kommen, wo ich hinaus will (in der Darstellung), Hor. sat. 1, 1, 15. – ded. rem huc, ut etc., es dahin zu bringen suchen, daß usw., Cic.: u. so rem in eum locum, ut etc., Caes.: ergo huc universa causa deducitur, utrum... an etc., Cic.: ded. rem ad arma, Caes.: rem ad otium, Caes.: rem in summum periculum, Caes.: rem in controversiam, Caes.b) jmd. von seiner Partei abwendig machen, verleiten, verführen, a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur, Caes. b. c. 1, 7, 1: adulescentes et oratione magistratus et praemio deducti, Caes. b. G. 7, 37, 6.c) jmd. zu etw. bringen = bestimmen, gewinnen, im üblen Sinne = verleiten, α) übh.: alqm ad eam sententiam, Caes.: Pompeium ad turpissima foedera, Vell.: quae tandem est ea disciplina, ad quam me de-————ducas, si ab hac abstraxeris? Cic. – mit folg. Infin., inde deducimur etiam imaginem mortis iam tunc eum (somnum) recensere, Tert. de anim. 43. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quominus u. Konj., neque legis improbissimae poenā deductus est, quominus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaret, Cic. ep. 14, 4, 2. – β) jmd. zu einer polit. Sache od. Partei bringen, für sie gewinnen, in sie verflechten, Philippum et Macedonas in societatem belli, Liv.: Macedonas in bellum civile, Iustin.: quasdam civitates dissentientes in causam, Liv.: petebant, ne se temere in causam deduceret, Liv.d) den Ursprung von etw. ableiten, herleiten, mos unde deductus, Hor.: originem ab ea (femina), Plin.: genus ab Anchise ac Venere, Vell.: genus ab Achille, Curt. – u. den Namen von etw. entlehnen, entnehmen,nomen ab Anco, Ov. fast. 6, 803: u. so nomen ab alqa re u. ab alqo, Lact. 4, 28, 12. Tert. adv. Marc. 4, 14; apol. 3: nomen ex ea significatione, Tert. de virg. vel. 5.B) prägn.: a) vermindernd abziehen, α) als t. t. der Athletik = dem Kämpfer die Speise entziehen, damit er schmächtiger werde, cibum, Ter. eun. 315. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = von einer Summe abziehen (Ggstz. addere), addendo deducendoque videre, quae reliqua summa fiat, Cic.: ded. centum nummos, Cic.: Tertia (ein Drittel) deducta est,————Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn auch = »die Tertia ist zugeführt worden«, s. oben no. II, A, 1, c, ζ, γγ): id viri boni arbitratu (nach der Taxierung) deducetur, Cato. – m. in u. Akk., in singulas deportationes (auf od. für jede entwendete Tracht) SS. N. II (= 2 Sesterze) deducentur, Cato. – mit de u. Abl., de capite deducite quod usuris pernumeratum est, Liv. – m. Dat. (welcher Summe?), deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aut perscriptum fuisset, Suet. – mit Dat. (für wen?), de his divitiis sibi drachumam ded., Enn. scen. 323. – absol. prägn. = jmdm. einen Abzug machen, arbitratu deducetur, Cato r. r. 144, 2 zw. – Partiz. subst., dēducta, ae, f. (verst. pecunia od. pars), der Abzug, den der Legatar an dem ihm ausgesetzten Legate machen durfte, um dadurch der lästigen Verpflichtung der auf dem Vermögen des Testators haftenden sacra zu entgehen, si in testamento deducta scripta non sit, Cic. de legg. 2, 50.b) fortführend, fortziehend bilden, α) einen Bau fortführen, latum sulcum, Iuven, 1, 157: fossam superiori parte post castra, Frontin. 1, 5, 4: vallum per triginta duo milia passuum a mari ad mare, Eutr. 8, 19. – β) schreibend, zeichnend ziehen, entwerfen, litteram mero, Ov. her. 16 (17), 88: tamquam linea uno calamo deducta, Cassiod. de instit. div. lit. 1. p. 510 (a) ed. Garet. – im Bilde, ded. formam bonorum————virorum et lineamenta, Sen. ep. 95, 72. – γ) spinnend, webend fortführen, fortspinnen, abspinnen, fortweben, abweben, harum (Parcarum) una loquitur, altera scribit, tertia deducit, Serv. Verg. Aen. 1, 22. – m. Abl. womit? dexterā leviter ded. fila, Catull.: levi pollice filum, Ov.: staminis pollice fila, Hieron.: tereti filo et aequali stamina (v. der Spinne), Plin.: habiles gladios filo gracilento, poet. = schmieden, Enn. ann. 253. – m. Abl. wovon? plenā stamina longa colo, Tibull. – m. in u. Akk., argumentum in tela, einweben, Ov. met. 6, 90. – übtr., ein Schriftwerk fein ausspinnen (= kunstvoll ausarbeiten), deducta atque circumlata oratio, eine entwickelte u. kunstvoll abgerundete (Ggstz. oratio simplex atque illaborata), Quint.: carmina proveniunt animo deducta sereno, Ov.: tenui deducta poëmata filo, Hor.: subtilis deductā oratione Menelaus, Auson.: ded. commentarios, Quint.: mille die versus, Hor.: triduo non ultra tres versus maximo impenso labore deducere posse, Val. Max. – m. Dat. wem? tibi saepe novo deduxi carmina versu, Prop. – m. in u. Akk., carmen Iliacum in actus, Hor. de art. poët. 129. – m. ab u. Abl. u. ad od. in u. Akk. der Zeit, von einer Zeit bis zu einer Zeit fortführen, prima ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen, Ov. met. 1, 3 sq.: pauca, quibus surgens ab origine mundi, in tua deduxi tempora, Caesar, opus, Ov. trist. 2. 559 sq. – u. fortspinnend ab-————schwächen, übtr., vocem, Pompon. com. 57 u. 60: Ὀδυσσεύς ad Ulixem deductus est, Quint. 1, 4, 16; vgl. PAdi. deductus no. II. – ⇒ Imperat. deduc, Cic. de rep. 1, 34. Stat. Theb. 12, 266. Augustin. serm. 109, 4: arch. deduce, Plaut. truc. 479. Ter. eun. 538. -
16 volo
1.vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;I.also volt,
Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:voltis,
id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;so volint,
Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:sis for si vis,
Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:sultis for si voltis, only ante-class.,
Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).In gen.A.With object-infinitive.1.With pres. inf.a.To wish.(α).Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:(β).potare ego hodie tecum volo,
id. Aul. 3, 6, 33:ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,
id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:ait rem seriam agere velle mecum,
Ter. Eun. 3, 3, 8:natus enim debet quicunque est velle manere In vita,
Lucr. 5, 177:video te alte spectare et velle in caelum migrare,
Cic. Tusc. 1, 34, 82:quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?
id. ib. 1, 15, 34:si innocentes existimari volumus,
id. Verr. 2, 2, 10, § 28:quoniam opinionis meae voluistis esse participes,
id. de Or. 1, 37, 172:quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,
Caes. B. G. 3, 7:si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 3, 8 fin.:dominari illi volunt, vos liberi esse,
Sall. J. 31, 23:si haec relinquere voltis,
id. C. 58, 15:priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,
Liv. 3, 53, 7:si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,
id. 21, 21, 5:non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,
id. 2, 59, 2:suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,
Suet. Caes. 85:Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,
Hor. Ep. 1, 18, 31.—Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—(γ).Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:b.neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,
Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:c.in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,
Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,
Cic. Rep. 1, 35, 55:consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,
Caes. B. G. 1, 13:hic experiri vim virtutemque volo,
Liv. 23, 45, 9.—= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:d.ac volui inicere tragulam in nostrum senem,
Plaut. Ps. 1, 4, 14:eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,
id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:puerumque clam voluit exstinguere,
Ter. Hec. 5, 1, 23:necare candem voluit,
Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:hostis hostem occidere volui,
Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;volui... ferro interficere (ironically),
id. 40, 13, 2:tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,
the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:non enim vult mori, sed invidiam filio facere,
Quint. 9, 2, 85.—Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,
Sen. Ep. 117, 24:sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,
Cic. Att. 9, 7, 1:cum de senectute vellem aliquid scribere,
id. Sen. 1, 2:ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,
Plaut. As. 3, 1, 10:bonus volo jam ex hoc die esse,
id. Pers. 4, 3, 10:ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,
Ter. Phorm. 4, 3, 46:at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,
it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,
his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:cum lex venditionibus occurrere voluit,
when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,
Cic. Prov. Cons. 10, 24:(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,
Liv. 23, 2, 7:rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,
id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,
Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—= studere, conari, to try, endeavor, attempt:e.quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,
Cic. Lael. 20, 75:nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,
id. Or. 2, 77, 315:de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,
that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:audes Fatidicum fallere velle deum?
do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—To mean, of actions and expressions:f.hic respondere voluit, non lacessere,
the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,
Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):quid aliud volui dicere?
Ter. Eun. 3, 2, 51:volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,
Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:adduxi volui dicere,
id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:g.nunc quod relicuom restat volo persolvere,
id. Cist. 1, 3, 40:sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,
id. Men. 1, 3, 13:sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,
id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,
Auct. Her. 4, 6, 9:ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,
Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,
Caes. B. C. 1, 45. —To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):h.quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,
Plaut. Men. 1, 2, 5:quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,
Ter. And. 1, 1, 113:si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,
Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,
id. Rep. 1, 12, 18:qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,
Liv. 22, 56, 7:at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,
Ov. M. 3, 676; 1, 635:P. Claudius cum proelium navale committere vellet,
Val. Max. 1, 4, 3.—Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:k.sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,
id. Poen. prol. 50:vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,
id. Capt. 5, 1, 30:i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,
id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,
id. ib. 1, 47, 112:ergo, si vere aestimare volumus, etc.,
Val. Max. 7, 5, 6:si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,
Curt. 4, 16, 33:ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,
Liv. 7, 40, 5:visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?
id. 8, 7, 7:volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,
Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):1.uti tamen tuo consilio volui,
still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:m.is dare volt, is se aliquid posci,
likes to give, id. As. 1, 3, 29:hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,
Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,
Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,
Suet. Caes. 68:dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:heri nemo voluit Sostratam intro admittere,
Ter. Hec. 3, 1, 49:cum alter verum audire non vult,
Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:nihil ex his praeter... accipere voluit,
refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;n.si jussus est, necessitati,
if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,
id. Verr. 2, 2, 65, § 157:de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,
on purpose, id. Or. 2, 58, 235:laedere numquam velimus,
Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:vivere noluit qui mori non vult,
who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):o.haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,
in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,
pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,
id. Div. 1, 3, 5.—To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):2.magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,
that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—With pres. inf. understood.a.Supplied from a preceding or subsequent clause.(α).To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):(β).nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,
as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:proinde licet quotvis vivendo condere saecla,
Lucr. 3, 1090:nec tantum proficiebam quantum volebam,
Cic. Att. 1, 17, 1:tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,
id. Tusc. 1, 21, 49:sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,
Caes. B. G. 4, 81:quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,
id. B. C. 1, 2.—Of things:neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,
Hor. A. P. 348.—To choose, be pleased (freq.):(γ).tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,
Plaut. Aul. 4, 10, 50:id repetundi copia est, quando velis,
id. Trin. 5, 2, 7:habuit aurum quamdiu voluit,
Cic. Cael. 13, 31:rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,
id. Verr. 2, 3, 12, § 29:provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?
id. Sest. 39, 84:quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:daret utrum vellet subclamatum est,
Liv. 21, 18, 14:senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,
id. 4, 51, 2:saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,
id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,
Suet. Aug. 66:at tu quantum vis tolle,
Hor. Ep. 1, 7, 16.—To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):(δ).sine me pervenire quo volo,
let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,
as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,
id. Div. in Caecil. 8, 25:ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,
Liv. 2, 45, 12. —To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:(ε).jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,
id. Capt. 3, 4, 75:patri dic velle (i. e. uxorem ducere),
that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—To do something voluntarily (v. 1. m. supra):b.tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,
Ov. Am. 3, 11, 50.—With ellipsis of inf.(α).Volo, with a designation of place, = ire volo:(β).nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,
I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:volo mensi Quinctili in Graeciam,
id. ib. 14, 7, 2:hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),
Tac. A. 12, 42 fin. —With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—(γ).In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—3.With perfect infinitive active (rare).a.In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).(α).In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:(β).edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,
id. 39, 17, 3. —In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:b.interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,
Ter. Hec. 4, 1, 48:oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),
Ov. Am. 1, 4, 38:ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?
Hor. S. 2, 3, 187.—In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:c.sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),
which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—To represent the will as referring to a completed action.(α).In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—(β).In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,B.an erit qui velle recuset Os populi meruisse?
Pers. 1, 41:qui me volet incurvasse querela,
id. 1, 91.With acc. and inf.1.To wish (v. A. 1. a.).a.With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:b.deos volo consilia vostra vobis recte vortere,
id. Trin. 5, 2, 31:emere oportet quem tibi oboedire velis,
id. Pers. 2, 4, 2:scin' quid nunc te facere volo?
Ter. Heaut. 3, 1, 85:si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,
id. Hec. 2, 2, 10:consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,
Cic. Prov. Cons. 17, 41:vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,
id. Sest. 42, 92:nec mihi hunc errorem extorqueri volo,
id. Sen. 23, 85:hoc te scire volui,
id. Att. 7, 18, 4:harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,
Caes. B. G. 4, 16:ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,
Liv. 4, 38, 2:si me vivere vis recteque videre valentem,
Hor. Ep. 1, 7, 3:si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,
id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:regnari tamen omnes volebant,
that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:mihi volo ignosci,
I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:volt sibi quisque credi,
Liv. 22, 22, 14. —With the same subject.(α).With inf. act.:(β).quae mihi est spes qua me vivere velim,
what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:volo me placere Philolachi,
id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:judicem esse me, non doctorem volo,
Cic. Or. 33, 117:vult, credo, se esse carum suis,
id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —With inf. pass.:2.quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,
Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:qui se ex his minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:religionis se causa... Bacchis initiari velle,
Liv. 39, 10, 2:Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,
Suet. Calig. 22 fin. —Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:3.me absente neminem volo intromitti,
Plaut. Aul. 1, 3, 21:viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,
id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,
Cic. Rosc. Am. 15, 42:(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,
id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,
Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,
Sall. C. 19, 2:nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,
Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,
Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:quid fieri velit praecipit,
Caes. B. G. 5, 56:ibi quid fieri vellet imperabat,
id. ib. 7, 16:quid fieri vellet ostendit,
id. ib. 7, 27:quae fieri vellet edocuit,
id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:quid fieri vellet edixit,
Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,
Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:4.Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,
Plaut. As. prol. 12:Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,
has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,
id. Rud. prol. 33:quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,
meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:si non hoc intellegi volumus,
id. Fat. 18, 41:quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,
Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,
Plin. 33, 1, 4, § 8.—To resolve:5.Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,
if you resolve, id. ib. 8, 25:senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,
id. Verr. 2, 3, 85, § 196:qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,
id. ib. 2, 2, 66, §160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,
Caes. B. G. 1, 45:tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,
Curt. 8 (7), 13.— Hence,To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:6.montem quem a Labieno occupari voluerit,
which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,
id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—To consent, allow (cf. A. 1. I.):7.obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,
they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,
id. 24, 4, 5:petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),
id. 42, 19, 5:orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,
id. 3, 69, 5:quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?
id. 25, 28, 8:si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,
Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,
Caes. B. C. 2, 36.—To be of opinion that something should be, to require, demand:8.voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,
Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,
Quint. 8, 3, 43:vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,
id. 9, 4, 137:si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,
Sen. Ira, 2, 9, 4. —To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.(α).To imagine, consider:(β).est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,
Cic. Lael. 26, 98:si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,
Liv. 6, 40, 13.—To be of opinion, to hold:(γ).vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,
Cic. N. D. 3, 14, 36:volunt illi omnes... eadem condicione nasci,
id. Div. 2, 44, 93:vultis evenire omnia fato,
id. ib. 2, 9, 24:alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,
id. Fat. 19, 45:vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,
id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,
Sen. Ira, 2, 19, 3.—To say, assert:(δ).si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,
as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:sit sane tanta quanta tu illam esse vis,
id. Or. 1, 55, 23:ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,
id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:Rhodi ego non fui: me vult fuisse,
Cic. Planc. 34, 84.—To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:(ε).unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,
Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—To mean, with perf. inf.:(ζ).utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?
Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:quam primum istud, quod esse vis?
what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:9.ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,
what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—In partic.a.With things as subjects.(α).Things personified:(β).ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,
would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,
which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:quid non ingenio voluit natura licere?
what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:me sine, quem semper voluit fortuna jacere,
Prop. 1, 6, 25:hanc me militiam fata subire volunt,
id. 1, 6, 30.—Of laws, to provide:b.duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,
Cic. Mil. 3, 9:lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,
Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.(α).The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:(β).nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,
id. Or. 1, 59, 253:propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,
id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:sociis maxime lex consultum esse vult,
Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:c.aunt qui volum te conventam,
who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,
if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,
id. Att. 8, 3, 4:rex celatum voluerat (i. e. donum),
id. Verr. 2, 4, 28, § 64:Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,
Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,
Quint. 8, 3, 21:si te non emptam vellet, emendus erat,
Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:velle Pompeium se Caesari purgatum,
Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:liberis consultum volumus propter ipsos,
Cic. Fin. 3, 17, 57:obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,
id. Att. 16, 16 C, 10:quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,
Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:quamquam senatus subventum voluit heredibus,
Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:volo amori ejus obsecutum,
Plaut. As. 1, 1, 63.—With predic. adj., without copula.(α).The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):(β).si me vivum vis, pater, Ignosce,
if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,
id. Phorm. 4, 1, 16:ut tu illam salvam magis velis quam ego,
id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,
Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,
Liv. 22, 53, 7.—Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):d.in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),
when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:volo me patris mei similem,
I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:qui vero se populares volunt,
who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:ut integrum se salvumque velit,
id. Fin. 2, 11, 33:ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,
id. ib. 4, 8, 19. —With an inf.-clause understood.(α).Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:(β).stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),
id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,
Cic. Mil. 5, 12:neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),
id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—Referring to the will of superiors, etc.:(γ).deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,
Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—To mean, intend (v. B. 3.):(δ).acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),
Cic. Or. 2, 67, 273.—To require, demand (v B. 7.):(ε).veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,
Liv. 39, 37, 17;and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),
Hor. A. P. 71.—To be of opinion, will have (v. B. 8.):(ζ).ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,
id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:C.volo Varronem (i. e. hos libros habere),
Cic. Att. 13, 25, 3.With ut, ne, or ut ne.1.With ut.a.To wish:b.volo ut quod jubebo facias,
Plaut. Bacch. 4, 8, 65:quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,
id. Most. 5, 1, 49:ut mihi aedes aliquas conducat volo,
id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:velim ut tibi amicus sit,
Cic. Att. 10, 16, 1:quare id quoque velim... ut sit qui utamur,
id. ib. 11, 11, 2:maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,
id. Sull. 1, 1:equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 33, 2:his ut sit digna puella volo,
Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):c.at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,
Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:volo ut mihi respondeas,
Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,
Liv. 1, 16, 7.—To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:d.id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,
Plaut. Cas. 4, 4, 9.—With other verbs:2.quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,
Ter. Heaut. 5, 4, 4:quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,
Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;with opto,
id. Imp. Pomp. 16, 48;with laboro,
Liv. 42, 14, 3;with aequum censere,
id. 39, 19, 7.—With ne:3.at ne videas velim,
Plaut. Rud. 4, 4, 23:quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,
id. Ps. 1, 3, 102:credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,
intended, Quint. 7, 1, 56.—With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.D.With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).1.To wish:2.ergo animum advortas volo,
Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:volo amet me patrem,
id. As. 1, 1, 63 dub.:hoc volo agatis,
id. Cist. 1, 1, 83:ducas volo hodie uxorem,
Ter. And. 2, 3, 14:quid vis faciam?
Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?
Cic. Att. 8, 12, 6:Othonem vincas volo,
id. ib. 13, 29, 2:eas litteras volo habeas,
id. ib. 13, 32, 3:visne igitur videamus quidnam sit, etc.,
id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:volo, inquis, sciat,
Sen. Ben. 2, 10, 2.—To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:3.volo hoc oratori contingat ut, etc.,
id. Brut. 84, 290.—With subj.-clause understood:E.abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),
Plaut. Cas. 2, 8, 55.With object nouns, etc.1.With acc. of a thing.a.With a noun, to want, wish for, like to have:b.voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?
Plaut. Curc. 1, 1, 90:animo male est: aquam velim,
id. Am. 5, 1, 6:quia videt me suam amicitiam velle,
id. Aul. 2, 3, 68; so,gratiam tuam,
id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:aquam,
id. ib. 2, 3, 34:discidium,
Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:mihi frumento non opus est: nummos volo,
I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:non poterat scilicet negare se velle pacem,
id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,
Caes. B. G. 6, 9 fin.:pacem etiam qui vincere possunt, volunt,
Liv. 7, 40, 18:ferunt (eum)... honestum finem voluisse,
Tac. A. 6, 26:cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12:mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,
Mart. 5, 78, 11.—Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:c.quorum isti neutrum volunt,
acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,
we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:restat ut omnes unum velint,
hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:si plura velim,
if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:per quod probemus aliud legislatorem voluisse,
that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,
that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:utrum is qui scripsit... voluerit,
which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,
mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:quis enim pudor omnia velle?
to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:d.immo faenus: id primum volo,
Plaut. Most. 3, 1, 64:proximum quod sit bono... id volo,
id. Capt. 2, 2, 22:nisi ea quae tu vis volo,
unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,
Ter. Heaut. 2, 3, 83:hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,
who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,
id. Off. 1, 34, 124:quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,
Sen. Ep. 20, 5:pudebit eadem velle quae volueras puer,
id. ib. 27, 2:nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,
Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),
Verg. A. 2, 104:hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),
Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:e.eloquere quid velis,
id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:sed plane quid velit nescio,
what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,
to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?
what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:quid amplius vis?
Hor. Epod. 17, 30:spectatur quid voluerit scriptor,
we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,
what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:sed tamen intellego quid velit,
Cic. Fin. 2, 31, 101:quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,
id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,
Ov. H. 11, 96.—With rel. pron.:f.quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,
Plaut. Mil. 4, 5, 1:ut quod frons velit oculi sciant,
that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:illi quae volo concedere,
to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:si illud quod volumus dicitur,
what we like, id. Truc. 1, 2, 95:multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,
id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,
Cic. Att. 11, 11, 1:quae vellem quaeque sentirem dicendi,
id. Marcell. 1, 1:uti ea quae vellent impetrarent,
Caes. B. G. 1, 31:satis animi ad id quod tam diu vellent,
to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:sed quod volebant non... expediebant,
their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,
Cic. Div. 1, 31, 67:bis sumpsit quod voluit,
he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:cornucopia ubi inest quidquid volo,
whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,
whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—With indef. pronn.(α).Si quid vis, if you want any thing: illo praesente mecum agito si quid voles, [p. 2008] Plaut. Most. 5, 1, 72: Py. Adeat si quid volt. Pa. Si quid vis, adi, mulier, id. Mil. 4, 2, 47:(β).eumque Alexander cum rogaret, si quid vellet, ut diceret,
id. Or. 2, 66, 266; Caes. B. G. 1, 7 fin. —Nisi quid vis, unless you wish to give some order, to make some remark, etc.:(γ).ego eo ad forum nisi quid vis,
Plaut. As. 1, 1, 94:nunc de ratione videamus, nisi quid vis ad haec,
Cic. Tusc. 2, 18, 42.—Numquid vis or ecquid vis? have you any orders to give? a formula used by inferiors before leaving their superiors; cf. Don. ad Ter. Ad. 2, 2, 39:2.visunt, quid agam, ecquid velim,
Plaut. Mil. 3, 1, 113:numquid vis aliud?
Ter. Eun. 1, 2, 111; 1, 2, 106; id. Ad. 2, 2, 39; 3, 3, 78; id. Hec. 2, 2, 30:numquid vellem rogavit,
Cic. Att. 6, 3, 6:frequentia rogantium num quid vellet,
Liv. 6, 34, 7:rogavit num quid in Sardiniam vellet. Te puto saepe habere qui num quid Romam velis quaerant,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 1.—With acc. of the person: aliquem velle.(α).To want somebody, i. e. in order to see him, to speak with him (ante-class. and colloq.):(β).Demenaetum volebam,
I wanted, wished to see, Demenoetus, Plaut. As. 2, 3, 12:bona femina et malus masculus volunt te,
id. Cist. 4, 2, 40:solus te solum volo,
id. Capt. 3, 4, 70:quia non est intus quem ego volo,
id. Mil. 4, 6, 40:hae oves volunt vos,
id. Bacch. 5, 2, 24:quis me volt? Perii, pater est,
Ter. And. 5, 3, 1:centuriones trium cohortium me velle postridie,
Cic. Att. 10, 16, 4.—With paucis verbis or paucis, for a few words ( moments):volo te verbis pauculis,
Plaut. Ep. 3, 4, 28:sed paucis verbis te volo, Palaestrio,
id. Mil. 2, 4, 22:Sosia, Adesdum, paucis te volo,
Ter. And. 1, 1, 2.—To love, like somebody, to be fond of somebody (anteclass. and poet.):(γ).hanc volo (= amo),
Plaut. As. 5, 1, 18:sine me amare unum Argyrippum... quem volo,
id. ib. 3, 2, 38:quom quae te volt, eamdem tu vis,
id. Mil. 4, 2, 80:aut quae (vitia) corpori' sunt ejus siquam petis ac vis,
Lucr. 4, 1152:quam volui nota fit arte mea,
Ov. Am. 1, 10, 60: nolo virum, facili redimit qui sanguine famam: hunc volo, laudari qui sine morte potest, I like the one who, etc., Mart. 1, 8, 6.—To wish to have:3.roga, velitne an non uxorem,
whether he wishes to have his wife or not, Ter. Hec. 4, 1, 43:ut sapiens velit gerere rem publicam, atque... uxorem adjungere, et velle ex ea liberos (anacoluth.),
Cic. Fin. 3, 20, 68.—With two accusatives: (narrato) illam te amare et velle uxorem,
that you wish to have her as your wife, Ter. Heaut. 4, 3, 25; cf. id. Phorm. 1, 2, 65.—With two accusatives, of the person and the thing: aliquem aliquid velle, to want something of somebody (cf.: aliquem aliquid rogare; mostly ante-class.;4.not in Cic.): numquid me vis?
Plaut. Cist. 1, 1, 120:face certiorem me quid meus vir me velit,
id. Cas. 2, 6, 1:num quidpiam me vis aliud?
id. Truc. 2, 4, 81:nunc verba in pauca conferam quid te velim,
id. As. 1, 1, 74:narrabit ultro quid sese velis,
id. Ps. 2, 4, 60:quid me voluisti?
id. Mil. 4, 2, 35:numquid aliud me vis?
Ter. Phorm. 1, 2, 101:quin tu uno verbo dic quid est quod me velis,
id. And. 1, 1, 18; Plaut. Capt. 3, 4, 85; id. Cist. 2, 3, 49; id. As. 2, 3, 12; id. Merc. 5, 2, 27; id. Pers. 4, 6, 11; Ter. Heaut. 4, 8, 31; id. Phorm. 2, 4, 18; id. Eun. 2, 3, 47; id. Hec. 3, 4, 15:si quid ille se velit, illum ad se venire oportere,
Caes. B. G. 1, 34:cum mirabundus quidnam (Taurea) sese vellet, resedisset Flaccus, Me quoque, inquit, etc.,
Liv. 26, 15, 11; also, I want to speak with somebody (v. 2. a. a):paucis, Euclio, est quod te volo,
Plaut. Aul. 2, 2, 22:est quod te volo secreto,
id. Bacch. 5, 2, 33.—With acc. of thing and dat. of the person: aliquid alicui velle, to wish something to somebody (= cupio aliquid alicui; v. cupio;a.rare): quamquam vobis volo quae voltis, mulieres,
Plaut. Rud. 4, 4, 1:si ex me illa liberos vellet sibi,
Ter. Hec. 4, 4, 33:praesidium velle se senectuti suae,
id. ib. 1, 2, 44:nihil est mali quod illa non initio filio voluerit, optaverit,
Cic. Clu. 66, 188:rem Romanam huc provectam ut externis quoque gentibus quietem velit,
Tac. A. 12, 11:cui ego omnia meritissimo volo et debeo,
to whom I give and owe my best wishes, Quint. 9, 2, 35.—Esp., in the phrase quid vis (vult) with reflex. dat. of interest, lit. what do you want for yourself?Quid tibi vis = quid vis, the dat. being redundant (rare):b.quid aliud tibi vis?
what else do you want? Ter. Heaut. 2, 3, 90.—With quisque:haud ita vitam agerent ut nunc plerumque videmus Quid sibi quisque velit nescire,
be ignorant as to their own aims and purposes, Lucr. 3, 1058.—What do you mean? what do you drive at? what is your scope, object, drift (rare in post-Aug. writers; Don. ad Ter. Eun. prol. 45, declares it an archaism).(α).In 1 st pers. (rare):(β).nunc quid processerim huc, et quid mihi voluerim dicam,
and what I meant thereby, what was the purpose of my coming, Plaut. As. prol. 6:quid mihi volui? quid mihi nunc prodest bona voluntas?
Sen. Ben. 4, 21, 6.—In 2 d pers.:(γ).quid nunc tibi vis, mulier, memora,
what is the drift of your talk? Plaut. Mil. 4, 2, 60: sed quid nunc tibi vis? what do you want to come at (i.e. by your preamble)? id. Poen. 1, 1, 24: quid tu tibi vis? Ego non tangam meam? what do you mean? i. e. what is your purpose? Ter. Eun. 4, 7, 28:quid tibi vis? quid cum illa rei tibi est?
id. ib. 4, 7, 34:quid est quod sic gestis? quid sibi hic vestitus quaerit? Quid est quod laetus sis? quid tibi vis?
what do you mean by all this? id. ib. 3, 5, 11:quid est, inepta? quid vis tibi? quid rides?
id. ib. 5, 6, 6:quid vis tibi? Quid quaeris?
id. Heaut. 1, 1, 9: Ph. Fabulae! Ch. Quid vis tibi? id. Phorm. 5, 8, 53:roganti ut se in Asiam praefectum duceret, Quid tibi vis, inquit, insane,
Cic. Or. 2, 67, 269; so in 2 d pers. plur.:pro deum fidem, quid vobis vultis?
Liv. 3, 67, 7.—In 3 d pers.:(δ).quid igitur sibi volt pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:quid hic volt veterator sibi?
id. ib. 2, 6, 26:proinde desinant aliquando me isdem inflare verbis: quid sibi iste vult?... Cur ornat eum a quo desertus est?
Cic. Dom. 11, 29:quid sibi vellet (Caesar)? cur in suas possessiones veniret?
Caes. B. G. 1, 44 med.:conicere in eum oculos, mirantes quid sibi vellet (i. e. by courting the plebeians),
Liv. 3, 35, 5:qui quaererent quid sibi vellent qui armati Aventinum obsedissent,
id. 3, 50, 15:quid sibi voluit providentia quae Aridaeum regno imposuit?
Sen. Ben. 4, 31, 1: volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum quod volt et non volt, quid sibi Galla velit, Mart: 3, 90, 2.—Transf. of things as subjects, what means, what signifies? quid volt sibi, Syre, haec oratio? Ter. Heaut. 4, 1, 2:5.ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit,
id. Eun. prol. 45:quid ergo illae sibi statuae equestres inauratae volunt?
Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150:quid haec sibi horum civium Romanorum dona voluerunt?
id. ib. 2, 3, 80, §186: avaritia senilis quid sibi velit, non intellego,
what is the meaning of the phrase, id. Sen. 18, 66:quid ergo illa sibi vult pars altera orationis qua Romanos a me cultos ait?
Liv. 40, 12, 14:tacitae quid vult sibi noctis imago?
Ov. M. 9, 473.—Bene or male alicui velle, to wish one well or ill, to like or dislike one (ante-class. and poet.): Ph. Bene volt tibi. St. Nequam est illud verbum bene volt, nisi qui bene facit, Plaut. Trin. 2, 4, 37 sq.:6.jam diu ego huic bene et hic mihi volumus,
id. Ps. 1, 3, 4:ut tibi, dum vivam, bene velim plus quam mihi,
id. Cas. 2, 8, 30:egone illi ut non bene vellem?
id. Truc. 2, 4, 90; cf. id. ib. 2, 4, 95; id. Merc. 2, 1, 21; id. Ps. 4, 3, 7; id. Poen. 3, 3, 9:nisi quod tibi bene ex animo volo,
Ter. Heaut. 5, 2, 6:quo tibi male volt maleque faciet,
Plaut. Pers. 5, 2, 44:atque isti etiam parum male volo,
id. Truc. 5, 7; cf. id. As. 5, 1, 13:utinam sic sient qui mihi male volunt,
Ter. Eun. 4, 3, 13:non sibi male vult,
he does not dislike himself, Petr. 38; so, melius or optime alicui velle, to like one better or best:nec est quisquam mihi aeque melius quoi vellem,
Plaut. Capt. 3, 5, 42; id. Merc. 5, 2, 57:illi ego ex omnibus optime volo,
id. Most. 1, 4, 24.—And bene velle = velle: bene volueris in precatione augurali Messalla augur ait, significare volueris, Fest. s. v. bene sponsis, p. 351.—With abl.: alicujus causa velle, to like one for his own sake, i. e. personally, a Ciceronian phrase, probably inst. of omnia alicujus causa velle; lit. to wish every thing (i.e. good) in somebody's behalf.(α).With omnia expressed: etsi mihi videor intellexisse cum tecum de re M. Annaeii locutus sum, te ipsius causa vehementer omnia velle, tamen, etc.... ut non dubitem quin magnus cumulus accedat commenda tionis meae, Cic. Fam. 13, 55, 1:(β).repente coepit dicere, se omnia Verris causa velle,
that he had the most friendly disposition towards Verres, id. Verr. 2, 2, 26, § 64:accedit eo quod Varro magnopere ejus causa vult omnia,
id. Fam. 13, 22, 1.—Without omnia:7.per eos qui nostra causa volunt, valentque apud illum,
Cic. Att. 11, 8, 1:sed et Phameae causa volebam,
id. ib. 13, 49, 1:etsi te ipsius Attici causa velle intellexeram,
id. ib. 16, 16, A, 6:valde enim ejus causa volo,
id. Fam. 16, 17, 2 fin.:illud non perficis quo minus tua causa velim,
id. ib. 3, 7, 6;12, 7, 1: si me velle tua causa putas,
id. ib. 7, 17, 2:regis causa si qui sunt qui velint,
id. ib. 1, 1, 1:credo tua causa velle Lentulum,
id. Q. Fr. 1, 4, 5; id. Div. in Caecil. 6, 21; cf. id. Imp. Pomp. (v. C. 1. b. supra), where the phrase has its literal meaning; cf. also: alicujus causa (omnia) cupere; v. cupio.—With acc. and subjunct. per ecthesin (ante-class.): nunc ego illum meum virum veniat velim (by mixture of constructions: meum virum velim; and:F.meus vir veniat velim),
Plaut. Cas. 3, 2, 29:nunc ego Simonidem mi obviam veniat velim,
id. Ps. 4, 5, 10:nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim,
id. Aul. 4, 6, 4:saltem aliquem velim qui mihi ex his locis viam monstret,
id. Rud. 1, 3, 35:patrem atque matrem viverent vellem tibi,
id. Poen. 5, 2, 106; cf. id. Merc. 2, 1, 30 (v. E. 1. d. supra).Velle used absolutely, variously rendered to will, have a will, wish, consent, assent:II.quod vos, malum... me sic ludificamini? Nolo volo, volo nolo rursum,
I nill I will, I will I nill again, Ter. Phorm. 5, 8, 57: novi ingenium mulierum: Nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro, they will not where you will, etc., id. Eun. 4, 7, 43:quis est cui velle non liceat?
who is not free to wish? Cic. Att. 7, 11. 2:in magnis et voluisse sat est,
Prop. 2, 10 (3, 1), 6:tarde velle nolentis est,
slow ness in consenting betrays the desire to refuse, Sen. Ben. 2, 5, 4:quae (animalia) nullam injuriam nobis faciunt, quia velle non possunt, id. Ira, 2, 26, 4: ejus est nolle qui potest velle,
the power to assent implies the power to dissent, Dig. 50, 17, 3.—So velle substantively:sed ego hoc ipsum velle miserius duco quam in crucem tolli,
that very wishing, Cic. Att. 7, 11, 2: inest enim velle in carendo, the word carere implies the notion of a wish, id. Tusc. 1, 36, 88:velle ac posse in aequo positum erat,
his will and power were balanced, Val. Max. 6, 9, ext. 5:velle tuum nolo, Didyme, nolle volo,
Mart. 5, 83, 2:velle suum cuique est,
each has his own likings, Pers. 5, 53.In partic.A.Redundant, when the will to do is identified with the act itself.1.In imperative sentences.a.In independent sentences introduced by noli velle, where noli has lost the idea of volition:b.nolite, judices, hunc velle maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,
do not resolve, Cic. Cael. 32, 79:nolite igitur id velle quod fieri non potest,
id. Phil. 7, 8, 25: qui timor bonis omnibus injectus sit... nolite a me commoneri velle, do not wish, expect, to be reminded by me, etc., id. Mur. 25, 50: nolite hunc illi acerbum nuntium velle perferri, let it not be your decision that, etc., id. Balb. 28, 64: cujus auspicia pro vobis experti nolite adversus vos velle experiri, do not desire, etc., Liv. 7, 40, 16:noli adversum eos me velle ducere, etc.,
Nep. Att. 4, 2.—Ne velis or ne velit fecisse = ne feceris, or ne facito (v. I. A. 3. a. supra).—So ne velis with pres. inf.:c.neve, revertendi liber, abesse velis (= neve abfueris),
Ov. H. 1, 80.—In affirmative imperative sentences (velim esse = esto;d.rare): tu tantum fida sorori Esse velis (= fida esto or sis),
Ov. M. 2, 745; and in 3 d pers.:di procul a cunctis... Hujus notitiam gentis habere velint (= habeant),
id. P. 1, 7, 8:credere modo qui discet velit (= credat qui discet),
Quint. 8, prooem. 12. —In clauses dependent on verbs of commanding and wishing:2.aut quia significant divam praedicere ut armis Ac virtute velint patriam defendere terram (= ut defendant),
Lucr. 2, 641: precor quaesoque ne ante oculos patris facere et pati omnia infanda velis (= facias et patiaris). Liv. 23, 9, 2:monentes ne experiri vellet imperium cujus vis, etc.,
id. 2, 59, 4; 39, 13, 2:et mea... opto Vulnera qui fecit facta levare velit,
Ov. Tr. 5, 2, 18: nos contra (oravimus) [p. 2009]... ne vertere secum Cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet, Verg. A. 2, 653. —With pass. perf. inf. (v. I. B. 9. b. b):legati Sullam orant ut filii innocentis fortunas conservatas velit (virtually = fortunas conservet),
Cic. Rosc. Am. 9, 25:a te peto ut utilitatem sociorum per te quam maxime defensam et auctam velis (= defendas et augeas),
id. Fam. 13, 9, 3.—So after utinam or ut:utinam illi qui prius eum viderint me apud eum velint adjutum tantum quantum ego vellem si quid possem (= utinam illi me adjuvent quantum ego adjuvarem, etc.),
id. Att. 11, 7, 7:cautius ut saevo velles te credere Marti (= utinam te credidisses),
Verg. A. 11, 153:edictum praemittit ad quam diem magistratus... sibi esse praesto Cordubae vellet (= sibi praesto essent),
Caes. B. C. 1, 19 (cf. also I. B. 9. b. b, and I. B. 2. fin. supra).—In conditional clauses, si facere velim = si faciam, often rendered by the potential or future auxiliaries would or will:3.non tu scis, Bacchae bacchanti si velis advorsarier, ex insana insaniorem facies? (= si advorseris),
Plaut. Am. 2, 2, 80:si meum Imperium exsequi voluisset, interemptam oportuit (= si executus esset),
Ter. Heaut. 4, 1, 22:si id confiteri velim, tamen istum condemnetis necesse est (= si id confitear),
if I would acknowledge, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45:si quis velit ita dicere... nihil dicat (= si quis dicat),
id. Fat. 14, 32:dies deficiat si velim numerare, etc.,
id. N. D. 3, 32, 81;so,
id. Tusc. 5, 35, 102; id. Verr. 2, 2, 21, § 52:qua in sententia si constare voluissent, suam auctoritatem... recuperassent,
id. Fam. 1, 9, 14; id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. Lael. 20, 75:conicere potestis, si recordari volueritis quanta, etc.,
if you will remember, id. Verr. 2, 4, 58, § 129; so id. Or. 1, 44, 197; id. Brut. 1, 2, 5:quod si audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas reperietis,
id. Sen. 6, 20; so id. Or. 1, 60, 256; 2, 23, 95:ejus me compotem voti vos facere potestis, si meminisse vultis, non vos in Samnio, etc.,
Liv. 7, 40, 5; 23, 13, 6; 23, 15, 4: cum olera Diogeni lavanti Aristippus dixisset: si Dionysium adulare velles, ista non esses;Imo, inquit, si tu ista esse velles, non adulares Dionysium,
Val. Max. 4, 3, ext. 4:ut si his (legibus) perpetuo uti voluissent, sempiternum habituri fuerint imperium,
id. 5, 3, ext. 3:quid enim si mirari velit, non in silvestribus dumis poma pendere,
Sen. Ira, 2, 10, 6; cf. Curt. 5, 1, 1; 3, 5, 6; Ov. H. 17 (18), 43.—With perf. inf. pass.:nisi ea (opera) certi auctores monumentis suis testata esse voluissent,
Val. Max. 3, 2, 24.—In declarative sentences.a.Volo in 1 st pers. with perf. pass. inf. or part. (volo oratum esse or oratum = oro; v. I. B. 9. b. a and b):b.vos omnes opere magno esse oratos volo benigne ut operam detis, etc.,
Plaut. Cas. prol. 21:justam rem et facilem esse oratam a vobis volo,
id. Am. prol. 33:illud tamen te esse admonitum volo, etc.,
Cic. Cael. 3, 8:sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
Plaut. Capt. prol. 53:illud te, Tulli, monitum velim etc.,
Liv. 1, 23, 8:quamobrem omnes eos oratos volo Ne, etc.,
Ter. Heaut. prol. 26; so, factum volo = faciam: serva tibi sodalem, et mihi filium. Mne. Factum volo, I will, Plaut. Bacch. 3, 3, 91: pariter nunc opera me adjuves ac, etc. Nau. Factum volo, Ter. Phorm. 5, 3, 4; so Plaut. Pers. 2, 5, 10.—In 3 d pers.:esse salutatum vult te mea littera primum,
Ov. P. 2, 7, 1.—With pres. inf.:c.propterea te vocari ad cenam volo (= voco te),
Plaut. Capt. 1, 2, 72:sed nunc rogare hoc ego vicissim te volo: quid fuit, etc. (= nunc te rogo),
id. Trin. 1, 2, 136.—With perf. act. inf.:d.pace tua dixisse velim (= pace tua dixerim),
Ov. P. 3, 1, 9.—In other connections, when the will or purpose is made more prominent than the action:B.eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit (= fecit),
Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:si suscipere eam (religionem) nolletis, tamen in eo qui violasset sancire vos velle oporteret (= sancire vos oporteret),
id. ib. 2, 4, 51, §114: ut insequentibus diebus nemo eorum forum aut publicum adspicere vellet (= adspiceret),
Liv. 9, 7, 11:talentis mille percussorem in me emere voluisti (= emisti),
Curt. 3, 5, 6: quin etiam senatus gratias ei agentem quod redire voluisset ante portas eduxit (= quod redisset), Val. Max. 3, 4, 4:utri prius gratulemur, qui hoc dicere voluit, an cui audire contigit? (= qui hoc dixit),
id. 4, 7, ext. 2:sic tua non paucae carpere facta volent (= carpent),
Ov. P. 3, 1, 64.Velim, as potential subjunctive (mostly in 1 st pers. sing., as subjunctive of modest statement), = volo, I wish, I should like.1.With verb in the second person.a.With pres. subj., so most frequently in Cic.(α).As a modest imperative of the dependent verb: velim facias = fac, I wish you would do it, please do it:(β).ego quae in rem tuam sint, ea velim facias,
Ter. Phorm. 2, 4, 9:eas (litteras) in eundem fasciculum velim addas,
Cic. Att. 12, 53:eum salvere jubeas velim,
id. ib. 7, 7, 7:velim me facias certiorem, etc.,
id. ib. 1, 19, 9:tu velim saepe ad nos scribas,
id. ib. 1, 12, 4:velim mihi ignoscas,
id. Fam. 13, 75, 1:tu velim animum a me parumper avertas,
id. Lael. 1, 5; cf. id. Att. 1, 11, 3; 7, 3, 11; 8, 12, 5; id. Fam. 15, 3, 2 et saep.:haec pro causa mea dicta accipiatis velim,
Liv. 42, 34, 13: velim, inquit, hoc mihi probes, Aug. ap. Suet. Aug. 51:Musa velim memores, etc.,
Hor. S. 1, 5, 53.—Expressing a wish without a command (v. vellem):b.vera dicas velim,
I wish you told the truth, Plaut. Cas. 2, 3, 18:quam velim Bruto persuadeas ut Asturae sit,
Cic. Att. 14, 15, 4:ipse velim poenas experiare meas,
Ov. Tr. 3, 11, 74;so in asseverations: ita velim me promerentem ames, dum vivas, mi pater, ut... id mihi vehementer dolet,
Ter. Ad. 4, 5, 47.—With infinitive clause.(α).With the force of a modest imperative:(β).sed qui istuc credam ita esse, mihi dici velim (i. e. a te),
Ter. Phorm. 5, 6, 15:extremum illud est quod mihi abs te responderi velim,
Cic. Vat. 17, 41 (may be a dependent subjunctive):itaque vos ego, milites, non eo solum animo.... pugnare velim, etc.,
Liv. 21, 41, 10.—As a mere wish:c.velim te arbitrari, frater, etc.,
Plaut. Aul. 2, 1, 1:primum te arbitrari id quod res est velim,
Ter. Eun. 5, 5, 9.—With perf. act.:hanc te quoque ad ceteras tuas eximias virtutes, Masinissa, adjecisse velim,
Liv. 30, 14, 6.—With perf. pass., Liv. 1, 23, 8 (v. II. A. 3. a. supra).—With ut (rare):d.de tuis velim ut eo sis animo, quo debes esse,
Cic. Fam. 4, 14, 4. —With ne (rare), Plaut. Rud. 4, 4, 23 (v. I. C. 2. supra).—2.With dependent verb in the third person, expressing a wish.a.With pres. subj.:b.ita se defatigent velim Ut, etc.,
Ter. Ad. 4, 1, 3:de Cicerone quae mihi scribis, jucunda mihi sunt: velim sint prospera,
Cic. Att. 14, 11, 2:velim seu Himilco, seu Mago respondeat,
Liv. 23, 12, 15:sint haec vera velim,
Verg. Cir. 306:nulla me velim syllaba effugiat,
Quint. 11, 2, 45.—With final clause:tu velim mihi ad urbem praesto sis, ut tuis consiliis utar,
Cic. Att. 9, 16, 3; cf. id. ib. 11, 11, 2 (v. I. C. 2. supra).—With ellips. of pres. subj.:velim mehercule Asturae Brutus (i. e. sit),
Cic. Att. 14, 11, 1.—With perf. subj. (a wish referring to the past):c.nimis velim improbissumo homini malas edentaverint,
Plaut. Rud. 3, 2, 48.—With inf.-clause:3.ne ego nunc mihi modium mille esse argenti velim!
Plaut. Stich. 4, 2, 9: di me perdant! Me. Quodcunque optes, velim tibi contingere, id. Cist. 2, 1, 30:velim eum tibi placere quam maxime,
Cic. Brut. 71, 249: idque primum ita esse velim;deinde etiam, si non sit, mihi persuaderi tamen velim,
id. Tusc. 1, 11, 24:quod faxitis, deos velim fortunare,
Liv. 6, 41, 12.—With perf. pass. inf. (v. I. B. 9. b. b, supra):edepol te hodie lapide percussum velim,
Plaut. Stich. 4, 2, 33:moribus praefectum mulierum hunc factum velim,
id. Aul. 3, 5, 30.—With inf.-clause understood:nimium plus quam velim nostrorum ingenia sunt mobilia,
Liv. 2, 37, 4.—With verb in the first person.a.With inf. pres. (so most freq.):b.atque hoc velim probare omnibus, etc.,
Cic. Prov. Cons. 20, 47:velim scire ecquid de te recordere,
id. Tusc. 1, 6, 13:quare te, ut polliceris, videre plane velim,
id. Att. 11, 9, 3:nec vero velim... a calce ad carceres revocari,
id. Sen. 23, 83:sed multitudo ea quid animorum... habeat scire velim,
Liv. 23, 12, 7:interrogare tamen velim, an Isocrates Attice dixerit,
Quint. 12, 10, 22.—With perf. inf. act., Ov. P. 3, 1, 9 (v. II. A. 3. c.).—With acc. and inf.:c.quod velis, modo id velim me scire,
Plaut. Cas. 2, 4, 8.—So with perf. pass. inf.:ego praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, Fabium... potissimum auctorem habui,
Liv. 22, 7, 4.—With subj. pres.:4.eo velim tam facili uti possim et tam bono in me quam Curione,
Cic. Att. 10, 8, 10 B. and K. ex conj. Mull. (Lachm., Hoffm. posse; al. possem).—Velim in the principal sentence of conditional clauses, I would, I should be willing:5.aetatem velim servire, Libanum ut (= si) conveniam modo,
Plaut. As. 2, 2, 8:velim, si fieri possit,
id. Truc. 2, 4, 12:si quid tibi compendi facere possim, factum edepol velim (redundant),
id. ib. 2, 4, 26:si possim, velim,
id. Stich. 4, 2, 9:nec velim (imitari orationes Thucydidis) si possim,
Cic. Brut. 83, 287:si liceat, nulli cognitus esse velim,
Ov. Tr. 5, 12, 42.—The other persons of velim in potential use (rare).a.Velis.(α).Imperatively = cupito:(β).quoniam non potest fieri quod vis, Id velis quod possit,
Ter. And. 2, 1, 6:atque aliquos tamen esse velis tibi, alumna, penates,
Verg. Cir. 331.—Declaratively with indef. subj.: quom inopia'st, cupias; quando ejus copia'st, tum non velis, then you (i.e. people, they) do not want it, Plaut. Trin. 3, 2, 45.—(γ).Redundant, as a form of the imperative of the dependent verb, Ov. Am. 1, 4, 38 (v. I. A. 3. a. b); id. H. 1, 80 (v. II. A. 1. b.); id. M. 2, 746 (v. II. A. 1. c.).—b.Velit.(α).Modestly for vult:(β).te super aetherias licentius auras Haud pater ille velit, etc.,
Verg. A. 7, 558: nemo enim minui velit id in quo maximus fuit, would like that to be diminished in which, etc., Quint. 12, 11, 6; cf. Verg. A. 2, 104, and Ov. H. 9, 7 (v. I. E. 1. c. supra).— So, poet., instead of vellet with perf. inf.:ut fiat, quid non illa dedisse velit?
Ov. Am. 2, 17, 30.—= imperative of third person:c.arma velit, poscatque simul rapiatque juventus,
Verg. A. 7, 340.—Redundantly, giving to the dependent verb the force of an imperative, Quint. 8, prooem. 12 (v. II. A. 1. c. supra; v. also I. A. 3. a. supra).—Velimus.(α).In the optative sense of velim:(β). d.sed scire velimus quod tibi nomen siet,
Plaut. Pers. 4, 6, 18.—Velitis = velim velitis (i. e. jubeatis, jubete):e.novos consules ita cum Samnite gerere bellum velitis ut omnia ante nos bella gesta sunt,
Liv. 9, 8, 10.—So especially in velitis jubeatis, a formula in submitting a law to the votes of the people in the comitia centuriata or tributa, let it be resolved and ordered by you:rogatus in haec verba populus: velitis jubeatisne haec sic fieri, si respublica populi Romani Quiritium, etc.,
Liv. 22, 10, 2:velitis jubeatis, Quirites... uti de ea re Ser. Sulpicius praetor urbanus ad senatum referat, etc.,
id. 38, 54, 3.—And parodied by Cic.:velitis jubeatis ut quod Cicero versum fecerit,
Cic. Pis. 29, 72.—So in oblique discourse, vellent juberent:rogationem promulgavit, vellent juberent Philippo... bellum indici,
Liv. 31, 6, 1:vellent juberentne se regnare,
id. 1, 46, 1; cf.in the resolution of the people: plebis sic jussit: quod senatus... censeat, id volumus jubemusque,
id. 26, 33, 14.—Velint, optative and redundant, Cic. Att. 11, 7, 7 (v. II. A. 1. d.); Ov. P. 1, 7, 8 (v. II. A. 1. c.).C.Vellem, as potential subjunctive, I wish, should like, should have liked, representing the wish as contrary to fact, while velim refers to a wish which may be realized:1.de Menedemo vellem verum fuisset, de regina velim verum sit,
Cic. Att. 15, 4, 4. It is not used with imperative force; cf.:quod scribis, putare te... vellem scriberes, cur ita putares... tu tamen velim scribas,
Cic. Att. 11, 24, 5.—Often quam vellem, how I wish, i. e. I wish very much; and in the same sense: nimium vellem, v. infra.With verb in first person.a.With inf. pres., I wish, would like, referring to present or future actions:b.videre equidem vos vellem, cum huic aurum darem,
Plaut. Poen. 3, 3, 68:vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus,
Cic. Sen. 10, 32:vellem equidem vobis placere, Quirites, sed, etc.,
Liv. 3, 68, 9:quam fieri vellem meus libellus!
Mart. 8, 72, 9.—With cuperem and optarem:nunc ego Triptolemi cuperem conscendere currus... Nunc ego Medeae vellem frenare dracones... Nunc ego jactandas optarem sumere pennas, etc.,
Ov. Tr. 3, 8, 1 sqq.— [p. 2010] Rarely, I should have liked:tum equidem istuc os tuum inpudens videre nimium vellem!
Ter. Eun. 3, 5, 49.—And in conditional sense:maerorem minui: dolorem nec potui, nec, si possem, vellem (i. e. minuere),
Cic. Att. 12, 28, 2:certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,
Ov. Tr. 4, 5, 13:sic nec amari quidem vellem (i. e. if I were in his place),
Sen. Ira, 1, 20, 4.—With perf. inf., I wish I had:c.abiit, vah! Rogasse vellem,
I wish I had asked him, Ter. Heaut. 5, 2, 25:maxime vellem semper tecum fuisse,
Cic. Att. 8, 11, D, 5:quam vellem petisse ab eo quod audio Philippum impetrasse,
id. ib. 10, 4, 10:non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt, Pieridum sacris imposuisse manum,
Ov. Tr. 4, 1, 27:ante equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat melius,
Verg. A. 11, 303. —With inf.-clause, the predicate being a perf. part. (v. I. B. 9. b. b, supra):d.virum me natam vellem,
would I had been born a man! Ter. Phorm. 5, 3, 9.—With subj. imperf. (rare):2.quam vellem, Panaetium nostrum nobiscum haberemus,
Cic. Rep. 1, 10, 15.—The subject of the dependent verb in the second person.a.With subj. imperf. (the regular construction):b.hodie igitur me videbit, ac vellem tum tu adesses,
I wish you could be present, Cic. Att. 13, 7, 2:quam vellem de his etiam oratoribus tibi dicere luberet,
I wish you would please, id. Brut. 71, 248.—With subj. pluperf., I wish you had:c.vellem Idibus Martiis me ad cenam invitasses,
Cic. Fam. 12, 4, 1:quam vellem te ad Stoicos inclinavisses,
id. Fin. 3, 3, 10:vellem suscepisses juvenem regendum,
id. Att. 10, 6, 2:quam vellem Bruto studium tuum navare potuisses,
id. ib. 15, 4, 5.—With ne and pluperf. subj.:d.tu vellem ne veritus esses ne parum libenter legerem tuas litteras,
Cic. Fam. 7, 33, 2.—With ellipsis of verb: vera cantas, vana vellem (i. e. cantares). Plaut. Most. 3, 4, 41.—3.With verb in third person.a.With imperf. subj. (the regular construction):b.patrem atque matrem viverent vellem tibi (per ecthesin, v. I. E. b.),
Plaut. Poen. 5, 2, 106:vellem adesset Antonius, modo sine advocatis,
Cic. Phil. 1, 7, 16:vellem nobis hoc idem vere dicere liceret,
id. Off. 3, 1, 1:vellem adesse posset Panaetius,
id. Tusc. 1, 33, 81:vellem hoc esset laborare,
id. Or. 2, 71, 287.—With pluperf. subj.:c.vellem aliqui ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum suscepissent,
Cic. Cael. 3, 7:vellem dictum esset ab eodem etiam de Dione,
id. ib. 10, 23; so id. ib. 31, 74; id. Brut. 44, 163:quam vellem Dareus aliquid ex hac indole hausisset!
Curt. 3, 32 (12), 26.—With inf.-clause.(α).With inf. pres., I wish he were:(β).quam non abesse ab hujus judicio L. Vulsionem vellem!
Cic. Clu. 70, 198:nunc mihi... Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum,
Ov. F. 2, 120.—With perf. inf. or part., I wish he had, had been:d.quam vellem Menedemum invitatum!
Ter. Heaut. 1, 2, 11:epistulas, quas quidem vellem mihi numquam redditas,
Cic. Att. 11, 22, 1.—With ellipsis of predicate: illud quoque vellem antea (i. e. factum, or factum esse),
Cic. Att. 11, 23, 3.—With ut, Cic. Sull. 1, 1; id. Fam. 7, 33, 2 (v. I. C. 1. a. supra).—4.With acc. of a neuter pronoun or of a noun:5.aliquando sentiam us nihil nobis nisi, id quod minime vellem, spiritum reliquum esse,
Cic. Att. 9, 19, 2: tris eos libros maxime nunc vellem: apti essent ad id quod cogito, I would like to have (cf. I. E. 1. a.), id. ib. 13, 22, 2.—In the other persons of vellem (mostly poet.).a.Velles.(α).In optative sentences redundant, Verg. A. 11, 153 (v. II. A. 1. d.).—(β).Of an indefinite subject:b.velles eum (Senecam) suo ingenio dixisse, alieno judicio,
Quint. 10, 1, 130.—Vellet.(α).In the potential sense of vellem: vellet abesse quidem;(β).sed adest. Velletque videre, Non etiam sentire canum fera facta suorum,
Ov. M. 3, 247.—Conditionally:c.quis vellet tanti nuntius esse mali (i. e. if in this situation)?
Ov. H. 12, 146.—Vellent.(α).In the potential sense of vellem:(β).quam vellent aethere in alto Nunc of pauperiem et duros perferre labores!
Verg. A. 6, 436.—Conditionally: nec superi vellent hoc licuisse sibi, would wish, i. e. if in this situation, Mart. 4, 44, 8.D.Volam and voluero.1.In gen.: respiciendus erit sermo stipulationis, utrumne talis sit: quem voluero, an quem volam. Nam si talis fuerit quem voluero, cum semel elegerit, mutare voluntatem non poterit;2.si vero... quem volam, donec judicium dictet, mutandi potestatem habebit,
Dig. 45, 1, 112.—Volam in principal sentences.(α).= Engl. future, I shall wish, etc.:(β).et commeminisse hoc ego volam te,
I shall require you to recollect this, Plaut. Curc. 4, 2, 7: cum omnia habueris, tunc habere et sapientiam voles? will you also wish to have wisdom when? etc., Sen. Ep. 17, 8.—Denoting present probability: et scilicet jam me hoc voles patrem exorare, ut, etc., you doubtless wish me, etc., Ter. Heaut. 4, 3, 27.—3.In clauses dependent on predicates implying a future, generally rendered by an English present:E.quid si sors aliter quam voles evenerit?
otherwise than as you wish, Plaut. Cas. 2, 5, 35:tum te, si voles, cum patriae quod debes solveris, satis diu vixisse dicito,
then if you choose, if you will, Cic. Marcell. 9, 27:decedes cum voles,
id. Att. 6, 3, 2:qui magis effugies eos qui volent fingere?
those who are bent upon inventing, who will invent, falsehoods, id. ib. 8, 2, 2; cf. id. ib. 1, 1, 4; id. Verr. 2, 4, 25, § 55; id. Prov. Cons. 9, 24:quod voles gratum esse, rarum effice,
Sen. Ben. 1, 14, 1; cf. id. Brev. Vit. 7, 9: si di volent, the gods permitting, August. ap. Suet. Calig. 8:invenies, vere si reperire voles,
Ov. P. 3, 1, 34; cf. Hor. Ep. 1, 16, 78; Tib. 1, 4, 45.—So, voluero:quem (locum) si qui vitare voluerit, sex milium circuitu in oppidum pervenit,
who wishes to avoid this spot, Caes. B. C. 2, 24.Si vis, parenthetically.1.If you please (cf. sis, supra init.):2.paulum opperirier, Si vis,
Ter. Eun. 5, 2, 52:audi, si vis, nunc jam,
id. Ad. 2, 1, 30:dic, si vis, de quo disputari velis,
Cic. Tusc. 2, 5, 13.—If you wish, choose, insist upon it:F.hanc quoque jucunditatem, si vis, transfer in animum,
Cic. Fin. 2, 4, 14:addam, si vis, animi, etc.,
id. ib. 2, 27, 89:concedam hoc ipsum, si vis, etc.,
id. Div. 2, 15, 34.Quam, with any person of the pres. indic. or subj., or imperf. subj. or future, = quamvis, in a concessive sense, virtually, however, however much.1.3 d pers. sing.:2.quod illa, quam velit sit potens, numquam impetravisset (= quamvis sit potens),
however powerful she may be, Cic. Cael. 26, 63:C. Gracchus dixit, sibi in somnis Ti. fratrem visum esse dicere, quam vellet cunctaretur, tamen eodem sibi leto... esse pereundum,
id. Div. 1, 26, 56:quam volet jocetur,
id. N. D. 2, 17, 46.—1 st pers. plur.:3.quam volumus licet ipsi nos amemus, tamen, etc.,
Cic. Har. Resp. 9, 19.—2 d pers. plur.: exspectate facinus quam vultis improbum, vincam tamen, etc., expect a crime, however wicked ( ever so wicked), etc., Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11;4.but: hac actione quam voletis multi dicent,
as many as you choose, id. ib. 2, 2, 42, § 102.—3 d pers. plur.:G.quam volent illi cedant, tamen a re publica revocabuntur,
Cic. Phil. 2, 44, 113:quam volent in conviviis faceti, dicaces, etc., sint, alia fori vis est, alia triclinii,
id. Cael. 28, 67;but: et ceteri quam volent magnas pecunias capere possint,
as much money as they choose, id. Verr. 2, 2, 58, § 142.Volo = malo, to prefer, with a comparative clause (rare):H.quodsi in ceteris quoque studiis a multis eligere homines commodissimum quodque, quam sese uni alicui certo vellent addicere, = si se eligere mallent quam se uni addicere,
Cic. Inv. 2, 2, 5:malae rei quam nullius duces esse volunt,
Liv. 3, 68, 11:famaene credi velis quanta urbs a te capta sit, quam posteris quoque eam spectando esse?
id. 25, 29, 6.With magis and maxime.1.Magis velle: ut tu illam salvam magis velles quam ego, you wish more than I, etc., Ter. Hec. 2, 2, 17.—2.With maxime, to wish above all, more than any thing or any one else, to be most agreeable to one, to like best, to prefer (among more than two alternatives):K.quia id maxime volo ut illi istoc confugiant,
wish above all, Plaut. Most. 5, 1, 49; so id. Trin. 3, 2, 38:maxime vellem, judices, ut P. Sulla, etc.,
Cic. Sull. 1, 1:caritate nos capiunt reges, consilio optimates, libertate populi, ut in comparando difficile ad eligendum sit, quid maxime velis,
which you prefer, like best, id. Rep. 1, 35, 55; so, quemadmodum ego maxime vellem, id. Att. 13, 1, 1:tris eos libros maxime nunc vellem,
above all others, id. ib. 13, 32, 2:alia excusanti juveni, alia recipienti futura, ita ut maxime vellet senatus responderi placuit,
as it was most agreeable to him, Liv. 39, 47:si di tibi permisissent quo modo maxime velles experiri animum meum,
in the manner most convenient to yourself, Curt. 3, 6, 12.In disjunctive co - ordination.1.With sive... sive:2.tu nunc, sive ego volo, seu nolo, sola me ut vivam facis,
whether I choose or not, Plaut. Cist. 3, 14:itaque Campanos sive velint, sive nolint, quieturos,
Liv. 8, 2, 13.—Without connectives.a.Vis tu... vis:b.congredi cum hoste liceat... vis tu mari, vis terra, vis acie, vis urbibus expugnandis experiri virtutem?
Liv. 25, 6, 22.—Velim nolim.(α).Interrogatively, = utrum velim nec ne:(β).velit nolit scire, difficile est,
it is difficult to know whether he intends it or not, Cic. Q. Fr. 3, 8, 4.—= seu velim seu nolim:A.ut mihi, velim nolim, sit certa quaedam tuenda sententia,
whether I will or not, Cic. N. D. 1, 7, 17:velim nolim, in cognomine Scipionum haeream necesse est,
Val. Max. 3, 7, 3:mors interim adest, cui velis nolis vacandum est,
Sen. Brev. Vit. 8, 5:hunc ita fundatum necesse est, velit nolit, sequatur hilaritas continua,
id. Vit. Beat. 4, 4:velint nolint, respondendum est... beate vivere bonum non esse,
id. Ep. 117, 4:praeterea futuri principes, velint nolint, sciant, etc.,
Plin. Pan. 20 fin. Part. and P. a.: vŏlens, entis.As a part. proper, retaining the meaning and construction of velle, with the force of a relative or adverbial clause.1.Agreeing with some member of the sentence ( poet. and in post-class. prose;2.rare): neque illum... multa volentem Dicere praeterea vidit (= qui multa voluit dicere),
Verg. G. 4, 501; id. A. 2, 790:nec me vis ulla volentem Avertet (i. e. si adhaerere foederi volo),
id. ib. 12, 203: decemviri, minuere volentes hujuscemodi violentiam... putaverunt, etc., intending ( who intended) to diminish such a violence, etc., Gell. 20, 1, 34:Milo, experiri etiamtunc volens, an ullae sibi reliquae vires adessent... rescindere quercum conatus est,
id. 15, 16, 3:scio quosdam testatores, efficere volentes ne servi sui umquam ad libertatem venirent, etc., hactenus scribere solitos,
Dig. 40, 4, 61:si te volentem ad prohibendum venire, deterruerit aliquis, etc.,
ib. 43, 24, 1, § 10.—Abl. absol. (not ante-Aug.):B. 1.ne cujus militis scripti nomen nisi ipso volente deleretur,
except with his consent, Liv. 7, 41, 4; so,Teum ex medio cursu classem repente avertit, aut volentibus iis usurus commeatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus,
with their consent, id. 37, 27, 3:ponuntque ferocia Poeni Corda, volente deo,
since the god willed it, Verg. A. 1, 303: Thrasippo supplicium a se voluntaria morte exigere volente, while he was about to inflict punishment on himself, etc., Val. Max. 5, 1, ext. 2: scire volentibus immortalibus dis an Romana virtus imperium orbis mereretur, it being the will of the gods to know, etc., Flor. 1, 13, 3 (1, 7, 3): qui sciente aut volente eo ad quem res pertinet, possessionem nanciscitur, with the knowledge and consent of the person who, etc., Dig. 41, 2, 6. —Attributively.a.In the phrase cum dis volentibus, lit. with the willing or favoring gods, i. e. with the will, permission, or favor of the gods: dono ducite doque volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 208 Vahl.):b.sequere hac, mea gnata, me cum dis volentibus,
Plaut. Pers. 3, 1, 4:cum dis volentibus quodque bene eveniat mando tibi Mani uti illaec suovetaurilia, etc.,
Cato, R. R. 141 (142).— And without cum, abl. absol.:virtute ac dis volentibus magni estis et opulenti,
Sall. J. 14, 19.—Volenti animo.(α).= cupide, eagerly:(β).Romae plebes litteris quae de Metello ac Mario missae erant, volenti animo de ambobus acceperant,
Sall. J. 73, 3. —On purpose, intentionally:2.consilio hanc omnes animisque volentibus urbem Adferimur,
Verg. A. 7, 216.—Predicatively.a.Agreeing with the subject-nom. or subject - acc.(α).Voluntarily, willingly, [p. 2011] gladly (class.):(β).(hi) divini generis appellentur... vobisque jure et lege volentes pareant,
Cic. Univ. 11 fin.:quas victi ab hostibus poenas metuerant, eas ipsi volentes pendere,
Sall. J. 76, 6:quia volentes in amicitiam non veniebant,
Liv. 21, 39, 4:si volentes ac non coacti mansissent in amicitia,
id. 24, 37, 7:quocunque loco seu volens seu invitus constitisti,
id. 7, 40, 13:itaque se numquam volentem parte qua posset rerum consilio gerendarum cessurum,
id. 22, 27, 9:(virtus), quidquid evenerit, feret, non patiens tantum, sed etiam volens,
Sen. Vit. Beat. 15, 5:non est referre gratiam quod volens acceperis nolenti reddere,
id. Ben. 4, 40, 4:volens vos Turnus adoro,
Verg. A. 10, 677; 3, 457; 6, 146;12, 833: date vina volentes,
id. ib. 8, 275: ipsa autem macie tenuant armenta volentes ( on purpose), id. G. 3, 129.—And referring to subjects denoting things: quos rami fructus, quos ipsa volentia rura Sponte tulere sua, carpsit ( spontaneously and willingly), Verg. G. 2, 500.—Favorably; with propitius, favorably and kindly, referring to the gods:b.precantes Jovem ut volens propitius praebeat sacra arma pro patria,
Liv. 24, 21, 10:precantibus ut volens propitiaque urbem Romanam iniret,
id. 29, 14, 13:in ea arce (Victoriam) sacratam, volentem propitiamque, firmam ac stabilem fore populo Romano,
id. 22, 37, 12; 1, 16, 3; 7, 26, 3; 24, 38, 8; Inscr. Orell. 2489 sq.—Parodied by Plautus:agite, bibite, festivae fores! fite mihi volentes propitiae,
Plaut. Curc. 1, 1, 89.— Abl. absol.:omnia diis propitiis volentibusque ea faciemus,
with the favor and help of the gods, Liv. 39, 16, 11 Weissenb. ad loc.:si (Jovem) invocem ut dexter ac volens assit,
Quint. 4, prooem. 5.—Agreeing with other terms of the sentence (rare): volenti consuli causa in Pamphyliam devertendi oblata est, a welcome cause was offered to the consul, etc., Liv. 38, 15, 3:c.quod nobis volentibus facile continget,
if we wish, Quint. 6, 2, 30:is Ariobarzanem volentibus Armeniis praefecit,
to their satisfaction, Tac. A. 2, 4:gemis... hominem, Urse, tuum, cui dulce volenti servitium... erat,
to whom his servitude was sweet, since he liked it, Stat. S. 2, 6, 15:me mea virtus, etc., fatis egere volentem,
Verg. A. 8, 133:saepe ille volentem castigabat erum,
administered kindly received rebukes, Stat. S. 2, 6, 50.—In the phrase aliquid mihi volenti est or putatur, etc., something is welcome, acceptable to me, pleases me (= volens habeo or accipio aliquid; cf. the Gr. Humin tauta boulomenois estin, and, mihi aliquid cupienti est; v. cupio;3.rare but class.): uti militibus exaequatus cum imperatore labos volentibus esset,
that the equalization of labor was acceptable to the soldier, Sall. J. 100, 4:quia neque plebei militia volenti putabatur,
id. ib. 84, 3 Dietsch:grande periculum maritumis civitatibus esse, et quibusdam volentibus novas res fore,
that to some a change of the government would be welcome, Liv. 21, 50, 10:quibus bellum volentibus erat, probare exemplum,
Tac. Agr. 18.— Impers. with subject - inf.: ceterisque remanere et in verba Vespasiani adigi volentibus fuit, to the rest it was acceptable to remain, etc., Tac. H. 3, 43.—With subject-inf. understood:si volentibus vobis erit, in medium profero quae... legisse memini,
Macr. S. 7, 13, 11:si volentibus vobis erit, diem fabulis et epulis exigamus,
id. ib. 1, 7; 2, 3 fin.; 6, 6 init. —As subst. (mostly post-Aug.).a.vŏlens, entis, m., = is qui vult, in the different meanings, and often with the construction of the verb.(α).One who wishes:(β).nunc cis Hiberum castra Romana esse, arcem tutam perfugiumque novas volentibus res,
Liv. 22, 22, 11:consulere se volentibus vacuas aures accommodavit,
Val. Max. 5, 8, 3:quid opus libertate si volentibus luxu perire non licet,
id. 2, 9, 5:discere meliora volentibus promptum est,
i. e. it depends on our own will to learn better things, Quint. 11, 11, 12:nec sum in hoc sollicitus, dum res ipsa volentibus discere appareat,
to the students, id. 8, 4, 15:mori volentibus vis adhibita vivendi,
Suet. Tib. 61.—One who intends, is about:(γ).juris ignorantia non prodest acquirere volentibus,
i. e. in the acquisition of property, Dig. 22, 6, 7:si quis volentem incipere uti frui prohibuit,
one who is about to enter upon a usufruct, ib. 43, 16, 3, § 14. —One who is willing:(δ).non refert quid sit quod datur, nisi a volente volenti datur,
unless it is both willingly given and received, Sen. Ben. 2, 18, 8:ducunt volentem fata, nolentem trahunt,
those willing to follow, id. Ep. 107, 11.—One who consents:(ε).tutiusque rati volentibus quam coactis imperitare,
to rule men with their consent, Sall. J. 102, 6:quippe rempublicam si a volentibus nequeat ab invitis jus expetituram,
peaceably if they could, forcibly if they must, Liv. 3, 40, 4:si quis aliam rem pro alia volenti solverit,
if one pays with the consent of the receiver, Dig. 46, 3, 46:nulla injuria est quae in volentem fiat,
ib. 47, 10, 1, § 5.—One who does a thing voluntarily:(ζ).pecuniam etiam a volentibus acceperant,
the contributions of money were voluntary, Vell. 2, 62, 3:parce, puer, stimulis... (solis equi) Sponte sua properant. Labor est inhibere volentis (i. e. properare),
Ov. M. 2, 128.—Volens = bene volens: munificus nemo habebatur nisi pariter volens, unless he was just as kindly disposed, sc. as he was liberal, Sall. J. 103, 6.—Often referring to a previously mentioned noun:b.hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,
and unite with him, since he wishes it, Verg. A. 5, 712; so may be taken Ov. M. 2, 128 (v. e).—In the neutr. plur. (volentia) rare, always with dat., things pleasing, acceptable:2.Pompeius multis suspitionibus volentia plebi facturus habebatur,
that he would do what pleased the common people, Sall. H. 4, 31 Dietsch:haec atque talia plebi volentia fuere,
Tac. A. 15, 36 Draeg. ad loc. al.:iique Muciano volentia rescripsere,
id. H. 3, 52.—Hence, adv.: vŏlenter, willingly, App. M. 6, p. 178, 4.vŏlo, āvi, ātum ( part. gen. plur. volantūm, Verg. A. 6, 728; Lucr. 2, 1083), 1, v. n. [Sanscr. val-, to turn one's self, etc.; cf.: vŏlucer, vēlox, and vol- in velivolus], to fly.I.Lit.: ex alto... laeva volavit avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 95 Vahl.):2. II.aves,
Lucr. 6, 742:accipitres,
id. 4, 1010:corvi,
id. 2, 822:altam supra volat ardea nubem,
Verg. G. 1, 364:volat ille per aëra magnum Remigio alarum,
id. A. 1, 300:columbae venere volantes,
id. ib. 6, 191; Prop. 2, 30 (3, 28), 30; Juv. 8, 251:apes,
Ov. A. A. 1, 96; cf. Plin. 10, 38, 54, § 112:volasse eum (Antonium), non iter fecisse diceres,
Cic. Phil. 10, 5, 11.—Prov.:sine pennis volare haud facile est,
Plaut. Poen. 4, 2, 49.—Transf., to fly, i. e. to move swiftly like one flying, to fleet, speed, hasten along:3.i sane... vola curriculo,
Plaut. Pers. 2, 2, 17; cf.:per summa levis volat aequora curru,
Verg. A. 5, 819:medios volat ecce per hostes Vectus equo spumante Saces,
id. ib. 12, 650:illa (Argo) volat,
Ov. H. 6, 66:currus,
Verg. G. 3, 181:axis,
id. ib. 3, 107:nubes,
Lucr. 5, 254:fulmina,
id. 2, 213:tempestates,
id. 6, 612:telum,
id. 1, 971; cf. Sall. J. 60, 2; Verg. A. 9, 698; Liv. 26, 44, 7 al.:litterae Capuam ad Pompeium volare dicebantur,
Cic. Att. 2, 19, 3:volat aetas,
id. Tusc. 1, 31, 76:hora,
Sen. Hippol. 1141:fama,
Verg. A. 3, 121:et semel emissum volat irrevocabile verbum,
Hor. Ep. 1, 18, 71.— Poet., with inf.:ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphim Praecipere et Phariā venientem pellere terrā,
Val. Fl. 4, 407.vŏlo, ōnis, m. [1. volo], a volunteer, first applied to the slaves who, after the battle at Cannæ, were enrolled upon their own expressed desire to serve (cf. Liv. 22, 57, 11; Val. Max. 7, 6, 1):volones dicti sunt milites, qui post Cannensem cladem usque ad octo milia, cum essent servi, voluntarie se ad militiam obtulere,
Paul. Diac. p. 370:volones, quia sponte hoc voluerunt, appellati,
Macr. S. 1, 11, 30:vetus miles tironi, liber voloni sese exaequari sineret,
Liv. 23, 35, 6; 23, 32, 1; Capitol. Anton. Phil. 21, 6; Macr. S. 1, 11, 30. -
17 conficio
cōn-ficio, fēci, fectum, ere (con u. facio), zusammenmachen, d.i. I) = fertig machen, zustande bringen, 1) durch körperliche od. geistige Tätigkeit, a) anfertigen, verfertigen, anlegen, herstellen, vollenden, ausführen, ausfertigen, durchführen, vollziehen, α) übh.: pallium, Plaut.: chartam (Papier), Hadrian. imp. b. Vopisc.: anulum, pallium, soccos suā manu, Cic. – c. dialogos, Cic.: litteras, Cic.: orationes, Nep.: partem orationis perpolire et c., Cic.: c. novissimum imperfectum (commentarium), fertig machen, Hirt. b. G.: librum Graece od. Graeco sermone, Nep.: tabulas litteris Graecis, Caes.: tabulas (das Hausbuch), anlegen, führen, Cic.: u. so diligenter tabulas (Ggstz. neglegenter adversaria scribere), Cic.: rationes, die R. anfertigen, aufstellen, Cic.: senatus consultum, Lampr. – c. aegre delectum, Liv.: ludos, Cic.: rem divinam, Nep.: ad penates hostis sui nuptiale sacrum, Liv.: sacra, Cic.: sacra Orphica Dionyso, Cic.: sacra per mulieres ac virgines confici, Cic.: c. iusta funera, Caes.: legitima quaedam, Nep. – caedem, vollführen, verüben, Nep.: u. so tantum facinus per alqm, Cic. – bellum, Cic.: proelium, Sall. – eo autem omni sermone confecto, Cic.: reliquo sermone confecto, Caes. – quoniam (res) vi manuque confecta est, Cic.: quibus od. his rebus confectis, Sall., Caes. u.a.: omnibus enim rebus magnā curā, multā operā et labore confectis, Cic.: ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere, Caes.: id, quod ipsi diebus XX aegerrime confecerant, ut flumen transirent, Caes. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = ein Geschäft, einen Auftrag, ein Amt, einen Vertrag usw. abtun, abmachen, abschließen, ins reine bringen, zustande bringen, vollziehen, ista confice, Cic.: c. negotium, Caes.: negotium ex sententia, Cic.: totum negotium per alqm, Cic.: mandata, Cic.: legationem et mandata, Cic.: legationis officium, Caes.: munus susceptum, munus annuum, Cic.: iurisdictionem, Cic.: rem sine pugna et sine vulnere, Caes.: de Acutiliano negotio quod mihi mandaras ut primum a tuo digressu Romam veni confeceram, Cic. – c. nuptias, Ter.: pacem in suas leges, Ter.: pactiones, Cic.: pretium, den Pr. bestimmen, Cic. – u. absol. (ohne Ang. was?), c. cum alqo, mit jmd. abschließen, das Geschäft abmachen, cum coheredibus, sich auseinandersetzen, Cic. ep. 7, 2, 1: so auch c. cum alqo de columnis, Cic. ad Att. 12, 19, 1. – b) einen Gang, Lauf, einen Weg, eine Strecke usw. vollenden, zurücklegen, α) im Raume, ambulationem in Academia, Cic. – cursum (u. im Bilde cursum vitae), Cic.: cursus annuos (v. der Sonne), Cic.: hinc Scyrum inde Delum, utroque citius quam vellemus, cursum confecimus, Cic.: XXX fere diebus cursum suum (v. Gestirn Saturn), Cic. – c. iter ex sententia, Cic.: iter anno vertente, Nep.: celeriter VIII milium iter, Caes.: a Massilia Gesoriacum usque pedestri itinere confecto, Suet.: c. breviora itinera equo, Curt.: tertiam partem itineris, Nep.: longam aliquam viam, Cic.: celeritate incredibili longissimas vias, Suet. – vario sermone sex illa a Dipylo stadia, Cic.: immensum spatiis aequor, Verg.: incredibili celeritate magnum spatium paucis diebus, Caes.: dimidium spatium (verst. itineris), Nep.: disparibus temporibus eadem spatia (v. den Sternen), Cic.: eundem XII signorum orbem annis XII (v. Gestirn Jupiter), Cic. – β) in der Zeit, annos LX confecisse, Cic.: prope centum confecisse annos, Cic.: extremum vitae diem morte, Cic. de fin. 3, 76: reliquam noctis partem ibi, vollends zubringen, Caes. – u. im Passiv, confici = zu Ende gehen, vorüber (vorbei) od. um sein, v. Zeitläufen, sic annuum tempus confici, Cic.: biennio iam confecto, Cic.: iam prope hieme confectā, Caes.: nondum hieme confectā, Caes.: confectā brumā, Col.: primā confectā vigiliā, Caes.: ante primam confectam vigiliam, Caes.: confectis aestivis, Cic.: illic solstitium, hic bruma conficitur, Sen.: vergiliarum signo confecto, nach dem Untergange des Siebengestirns, Auct. b. Afr.: u. so sidus confectum, das untergegangene, Plin.
2) durch Veranstaltungen aller Art zusammenbringen, zuwege bringen, a) aufbringen, auftreiben, verschaffen, pauxillulum nummorum, Ter.: pecuniam, innumerabilem pecuniam, Cic.: quantam pecuniam non solum numeratam, verum etiam huiuscemodi in rebus positam conficeret, Cic.: unde eam pecuniam confici posse, nisi tributo populo indicto? Liv.: permagnam ex illa re pecuniam confici posse, Cic.: ex his urbibus quinque et viginti talenta se confecturum, Liv.: frumentum, Liv. – hortos, alci hortos (durch Kauf), Cic.: alci bibliothecam, Cic. – alci virginem, Ter.: obsides, Hirt. b. G.: serpentium magnam multitudinem, Nep. – als milit. t. t., Bewaffnete durch Aushebung, Aufgebot usw. zusammen-, aufbringen, auf die Beine bringen, reliquas legiones, quas ex novo delectu confecerat, Caes.: c. regum et tetrarcharum copiis immanem exercitum, Vell.: intentissimā conquisitione ad triginta milia peditum, Liv.: hos posse conficere armata milia centum, Caes.: c. exercitus maximos, Cic.: circiter CCC equites, Caes. – als publiz. t. t., jmd. (= jmds. Stimme) jmdm. od. sich verschaffen, tribum suam necessariis suis, Cic.: centurias, Cic. – b) bewirken, α) Zustände usw. aller Art bewirken, auswirken, erzeugen, alci reditum, Cic.: alci aliquid mali, Ter.: motus animorum, Cic.: alci sollicitudines, Ter.: bene loquendi famam (v. Eigenschaften), Cic. – absol., sunt aliae (causae), quae ipsae conficiunt (unmittelbar wirken); aliae quae vim aliquam ad conficiendum afferunt, Cic. part. or. 93. – β) m. dopp. Acc. = so u. so stimmen, auditorem benevolum, attentum, docilem, Cic. de inv. 1, 20: animum auditoris mitem et misericordem, ibid. 1, 106. – γ) als philos. t. t., durch Schlußfolgerung usw. bewirken = dartun, gew. m. Ang. woraus? durch ex u. Abl., conclusio est, quae brevi argumentatione ex iis, quae ante dicta sunt aut facta, conficit quod necessario consequatur, Cornif. rhet.: ex eo, quod sibi dederat quicum disputabat, conficere malebat, Cic. – im Passiv, conficitur alqd, es wird etw. dargetan, erschlossen, es ergibt sich etw., es folgt etw., ita aut ex contrario conficiatur sententia, hoc modo, Cic.: ex quo conficitur, ut etc., Cic.: cum autem, his concessis, complexio ex his non conficitur, nicht folgerecht gebildet wird, Cic.: irrefutabiliter confectum est, m. folg. Acc. u. Infin., Iulian. b. Augustin. op. imperf. c. Iul. 2, 57 in.
II) gleichs. zusammenarbeiten, I) durch Zubereitung, zubereiten, verarbeiten, Ceres (invenit) molere et conficere (sc. frumentum) das Mahlen und Backen, Plin. 7, 191: sinapis confecta, Edict. Diocl. 1, 35: pellis confecta, gegerbtes Leder (Ggstz. infecta), ibid. 8. no. 18. 20. 22: pili ad funem confecti, zu Stricken gedreht, ibid. 11, 3: hibiscum in mellis crassitudinem confectum, Cael. Aur. chron. 5, 1, 12.
2) durch Zerstückelung u. durch Verbrauch übh.: a) durch Zerstückelung übh.: ligna ad fornacem, spalten, Cato: molere et c. frumenta, Plin.: molarum et conficiendi frumenti labor, Col. – b) durch Kauen oder Verdauen, verarbeiten, α) durch Kauen, v. den Zähnen, zerkauen, zermalmen, escas, Cic.: cibum, Liv. – v. kauenden Tieren, boves in conficiendo cibo lenti, Col. – u. übh. verarbeiten = verzehren, prandium, Plaut.: plures iam pavones confeci, quam tu pullos columbinos (scherzh.), Cic.: fortius iusta cibariorum (v. Tieren), Col.: ibes maximam vim serpentium conficiunt, Cic. – β) durch Verdauen, zersetzen, verdauen, von den Verdauungswerkzeugen, alvus cibos non conficit, Plin.: cibus confectus coctusque, Cic.: confectus et consumptus cibus, Cic.: spiritu omnia cocta et confecta in reliquum corpus dividuntur, Cic. – v. dem verdauenden Geschöpfe, omnia dentibus frangentes protinusque devorata conficientes ventre, Plin. – im Bilde, lectio non cruda, sed multā iteratione mollita et velut confecta, Quint. – c) durch Verbrauch usw. klein machen, α) v. Pers., vertun = verbrauchen, donec utriusque (vini et myrtei) terni cyathi conficiantur, Cels. – bes. Vermögen, argentum alcis, Ter.: patrimonium suum, Cic.: ornamenta equestris ordinis, Cic.: suam rem non minus strenue quam publicam, Cic. – β) von lebl. Subjj., denen verzehrende Kraft beigelegt wird, vertilgen, verzehren, conficiunt ignes silvas, Lucr.: confici igni, frigore, Lucr. – v. Abstr., nihil est enim opere et manu factum, quod non aliquando conficiat et consumat vetustas, Cic.: quae vetustas est, quae rem divinam conficere possit, Cic.
2) durch Erlegung od. Überwindung niedermachen, a) durch Erlegung einzelne leb. Wesen niederhauen, niederstoßen, umbringen, jmdm. den Garaus machen, Tiere erlegen, alterum Curiatium, Liv.: saucium, Liv.: leones, Sen.: feras, Suet.: eam bestiam, Val. Max.: confice, mache mir vollends den Garaus, Hor.: haec sica nuper ad regiam me paene confecit, Cic. – m. Ang. womit? wodurch? durch Abl., duodecim propugnatores totidem sagittarum ictibus, Suet.: alqm triginta vulneribus, Suet.: alqm incendio, Nep. – im Bilde, c. alqm omnibus notis ignominiisque, Liv.: superiore ex loco confici et concidi ab alqo (mit Anspielung auf das Erlegen der wilden Tiere), Cic. – b) durch Überwindung ein Heer, ein Volk, eine Provinz gleichs. niederwerfen = aufreiben, zu Paaren treiben, gänzlich unterwerfen, unterjochen, duos hostium exercitus haud minus pernicioso quam pertinaci certamine (v. Glück), Liv.: Athenienses, Nep.: provinciam, Cic.: Britanniam, Cic.
3) durch allmähliches Schwächen gleichs. fertig machen, erschöpfen, aufreiben, a) körperlich od. gemütlich, bei Ang. wodurch? m. Abl., cum meus me maeror cotidianus lacerat et conficit, Cic.: vitae cupiditas, quae me conficit angoribus, Cic.: nos in foro, in amicorum negotiis res ipsa ante confecit, quam etc., Cic.: maerore se conficiens, Cic. – Dft im Passiv, confici alqā re, aufgerieben werden, sich aufreiben, fast vergehen vor usw., macie (v. Körper), Plin.: fame, frigore, Cic.: siti, Sall.: lacrimis, Cic.: angoribus, curis, Cic.: desiderio alcis rei incendi et c., Cic.: frustra maerore c., sich verg. abgrämen, Cic.: c. dolore, Cic. – u. prägn. conficior m. folg. Akk. u. Jnfin. = ich vergehe fast vor Schmerz, venisse tempus, cum etc., Cic. ad Att. 10, 18, 3. – u. Partiz. Perf. confectus, erschöpft, ganz geschwächt, teils mit Ang. wodurch? durch Abl., mulier aegra et corpore et animo c. (durch = an K. u. G.), Cic. – c. cum corporis morbo tum animi dolore, Cic.: macie et squalore, Cic.: fame, frigore, inopiā omnium rerum, Cic.: siti inopiāque, Auct. b. Afr.: opere, vigiliis, vulneribus, Liv.: multis gravibusque vulneribus, Caes. – cruciatu maximorum dolorum, Cic.: aetate, Caes.: senectute, Cic. – u. im Bilde, civitas senio confecta, altersschwacher, Cic. – c. maerore, Cic.: curis, Iustin.: luctu confectum tabescere, Cic. – v. Tieren, macie confectus lupus, ganz abgemagerter (Ggstz. perpastus canis), Phaedr. – teils absol., confectus et saucius gladiator, Cic.: c. filius, Cic.: fessi confectique, Liv. – b) politisch erschöpfen, in seiner Eristenz gefährden, aufreiben, zugrunde richten, praevalentis populi vires se ipsae conficiunt, Liv.: quae (accusandi rabies) omni civili bello gravius togatam civitatem confecit, setzte schwerer zu als usw., Sen.: quid affert, ut tanta civitas, si cadet, a viro tamen confecta videatur? Cic. – / Passiv auch confio, w. s.
-
18 conficio
cōn-ficio, fēci, fectum, ere (con u. facio), zusammenmachen, d.i. I) = fertig machen, zustande bringen, 1) durch körperliche od. geistige Tätigkeit, a) anfertigen, verfertigen, anlegen, herstellen, vollenden, ausführen, ausfertigen, durchführen, vollziehen, α) übh.: pallium, Plaut.: chartam (Papier), Hadrian. imp. b. Vopisc.: anulum, pallium, soccos suā manu, Cic. – c. dialogos, Cic.: litteras, Cic.: orationes, Nep.: partem orationis perpolire et c., Cic.: c. novissimum imperfectum (commentarium), fertig machen, Hirt. b. G.: librum Graece od. Graeco sermone, Nep.: tabulas litteris Graecis, Caes.: tabulas (das Hausbuch), anlegen, führen, Cic.: u. so diligenter tabulas (Ggstz. neglegenter adversaria scribere), Cic.: rationes, die R. anfertigen, aufstellen, Cic.: senatus consultum, Lampr. – c. aegre delectum, Liv.: ludos, Cic.: rem divinam, Nep.: ad penates hostis sui nuptiale sacrum, Liv.: sacra, Cic.: sacra Orphica Dionyso, Cic.: sacra per mulieres ac virgines confici, Cic.: c. iusta funera, Caes.: legitima quaedam, Nep. – caedem, vollführen, verüben, Nep.: u. so tantum facinus per alqm, Cic. – bellum, Cic.: proelium, Sall. – eo autem omni sermone confecto, Cic.: reliquo sermone confecto, Caes. – quoniam (res) vi manuque confecta est, Cic.: quibus od. his rebus confectis, Sall., Caes. u.a.: omnibus enim rebus magnā curā, multā operā et labore confec-————tis, Cic.: ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere, Caes.: id, quod ipsi diebus XX aegerrime confecerant, ut flumen transirent, Caes. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = ein Geschäft, einen Auftrag, ein Amt, einen Vertrag usw. abtun, abmachen, abschließen, ins reine bringen, zustande bringen, vollziehen, ista confice, Cic.: c. negotium, Caes.: negotium ex sententia, Cic.: totum negotium per alqm, Cic.: mandata, Cic.: legationem et mandata, Cic.: legationis officium, Caes.: munus susceptum, munus annuum, Cic.: iurisdictionem, Cic.: rem sine pugna et sine vulnere, Caes.: de Acutiliano negotio quod mihi mandaras ut primum a tuo digressu Romam veni confeceram, Cic. – c. nuptias, Ter.: pacem in suas leges, Ter.: pactiones, Cic.: pretium, den Pr. bestimmen, Cic. – u. absol. (ohne Ang. was?), c. cum alqo, mit jmd. abschließen, das Geschäft abmachen, cum coheredibus, sich auseinandersetzen, Cic. ep. 7, 2, 1: so auch c. cum alqo de columnis, Cic. ad Att. 12, 19, 1. – b) einen Gang, Lauf, einen Weg, eine Strecke usw. vollenden, zurücklegen, α) im Raume, ambulationem in Academia, Cic. – cursum (u. im Bilde cursum vitae), Cic.: cursus annuos (v. der Sonne), Cic.: hinc Scyrum inde Delum, utroque citius quam vellemus, cursum confecimus, Cic.: XXX fere diebus cursum suum (v. Gestirn Saturn), Cic. – c. iter ex sententia, Cic.: iter anno vertente, Nep.: celeriter VIII mi-————lium iter, Caes.: a Massilia Gesoriacum usque pedestri itinere confecto, Suet.: c. breviora itinera equo, Curt.: tertiam partem itineris, Nep.: longam aliquam viam, Cic.: celeritate incredibili longissimas vias, Suet. – vario sermone sex illa a Dipylo stadia, Cic.: immensum spatiis aequor, Verg.: incredibili celeritate magnum spatium paucis diebus, Caes.: dimidium spatium (verst. itineris), Nep.: disparibus temporibus eadem spatia (v. den Sternen), Cic.: eundem XII signorum orbem annis XII (v. Gestirn Jupiter), Cic. – β) in der Zeit, annos LX confecisse, Cic.: prope centum confecisse annos, Cic.: extremum vitae diem morte, Cic. de fin. 3, 76: reliquam noctis partem ibi, vollends zubringen, Caes. – u. im Passiv, confici = zu Ende gehen, vorüber (vorbei) od. um sein, v. Zeitläufen, sic annuum tempus confici, Cic.: biennio iam confecto, Cic.: iam prope hieme confectā, Caes.: nondum hieme confectā, Caes.: confectā brumā, Col.: primā confectā vigiliā, Caes.: ante primam confectam vigiliam, Caes.: confectis aestivis, Cic.: illic solstitium, hic bruma conficitur, Sen.: vergiliarum signo confecto, nach dem Untergange des Siebengestirns, Auct. b. Afr.: u. so sidus confectum, das untergegangene, Plin.2) durch Veranstaltungen aller Art zusammenbringen, zuwege bringen, a) aufbringen, auftreiben, verschaffen, pauxillulum nummorum, Ter.: pe-————cuniam, innumerabilem pecuniam, Cic.: quantam pecuniam non solum numeratam, verum etiam huiuscemodi in rebus positam conficeret, Cic.: unde eam pecuniam confici posse, nisi tributo populo indicto? Liv.: permagnam ex illa re pecuniam confici posse, Cic.: ex his urbibus quinque et viginti talenta se confecturum, Liv.: frumentum, Liv. – hortos, alci hortos (durch Kauf), Cic.: alci bibliothecam, Cic. – alci virginem, Ter.: obsides, Hirt. b. G.: serpentium magnam multitudinem, Nep. – als milit. t. t., Bewaffnete durch Aushebung, Aufgebot usw. zusammen-, aufbringen, auf die Beine bringen, reliquas legiones, quas ex novo delectu confecerat, Caes.: c. regum et tetrarcharum copiis immanem exercitum, Vell.: intentissimā conquisitione ad triginta milia peditum, Liv.: hos posse conficere armata milia centum, Caes.: c. exercitus maximos, Cic.: circiter CCC equites, Caes. – als publiz. t. t., jmd. (= jmds. Stimme) jmdm. od. sich verschaffen, tribum suam necessariis suis, Cic.: centurias, Cic. – b) bewirken, α) Zustände usw. aller Art bewirken, auswirken, erzeugen, alci reditum, Cic.: alci aliquid mali, Ter.: motus animorum, Cic.: alci sollicitudines, Ter.: bene loquendi famam (v. Eigenschaften), Cic. – absol., sunt aliae (causae), quae ipsae conficiunt (unmittelbar wirken); aliae quae vim aliquam ad conficiendum afferunt, Cic. part. or. 93. – β) m. dopp. Acc. = so u. so stimmen, audi-————torem benevolum, attentum, docilem, Cic. de inv. 1, 20: animum auditoris mitem et misericordem, ibid. 1, 106. – γ) als philos. t. t., durch Schlußfolgerung usw. bewirken = dartun, gew. m. Ang. woraus? durch ex u. Abl., conclusio est, quae brevi argumentatione ex iis, quae ante dicta sunt aut facta, conficit quod necessario consequatur, Cornif. rhet.: ex eo, quod sibi dederat quicum disputabat, conficere malebat, Cic. – im Passiv, conficitur alqd, es wird etw. dargetan, erschlossen, es ergibt sich etw., es folgt etw., ita aut ex contrario conficiatur sententia, hoc modo, Cic.: ex quo conficitur, ut etc., Cic.: cum autem, his concessis, complexio ex his non conficitur, nicht folgerecht gebildet wird, Cic.: irrefutabiliter confectum est, m. folg. Acc. u. Infin., Iulian. b. Augustin. op. imperf. c. Iul. 2, 57 in.II) gleichs. zusammenarbeiten, I) durch Zubereitung, zubereiten, verarbeiten, Ceres (invenit) molere et conficere (sc. frumentum) das Mahlen und Backen, Plin. 7, 191: sinapis confecta, Edict. Diocl. 1, 35: pellis confecta, gegerbtes Leder (Ggstz. infecta), ibid. 8. no. 18. 20. 22: pili ad funem confecti, zu Stricken gedreht, ibid. 11, 3: hibiscum in mellis crassitudinem confectum, Cael. Aur. chron. 5, 1, 12.2) durch Zerstückelung u. durch Verbrauch übh.: a) durch Zerstückelung übh.: ligna ad fornacem, spalten, Cato: molere et c. frumenta, Plin.: molarum————et conficiendi frumenti labor, Col. – b) durch Kauen oder Verdauen, verarbeiten, α) durch Kauen, v. den Zähnen, zerkauen, zermalmen, escas, Cic.: cibum, Liv. – v. kauenden Tieren, boves in conficiendo cibo lenti, Col. – u. übh. verarbeiten = verzehren, prandium, Plaut.: plures iam pavones confeci, quam tu pullos columbinos (scherzh.), Cic.: fortius iusta cibariorum (v. Tieren), Col.: ibes maximam vim serpentium conficiunt, Cic. – β) durch Verdauen, zersetzen, verdauen, von den Verdauungswerkzeugen, alvus cibos non conficit, Plin.: cibus confectus coctusque, Cic.: confectus et consumptus cibus, Cic.: spiritu omnia cocta et confecta in reliquum corpus dividuntur, Cic. – v. dem verdauenden Geschöpfe, omnia dentibus frangentes protinusque devorata conficientes ventre, Plin. – im Bilde, lectio non cruda, sed multā iteratione mollita et velut confecta, Quint. – c) durch Verbrauch usw. klein machen, α) v. Pers., vertun = verbrauchen, donec utriusque (vini et myrtei) terni cyathi conficiantur, Cels. – bes. Vermögen, argentum alcis, Ter.: patrimonium suum, Cic.: ornamenta equestris ordinis, Cic.: suam rem non minus strenue quam publicam, Cic. – β) von lebl. Subjj., denen verzehrende Kraft beigelegt wird, vertilgen, verzehren, conficiunt ignes silvas, Lucr.: confici igni, frigore, Lucr. – v. Abstr., nihil est enim opere et manu factum, quod non aliquando conficiat et consumat vetustas,————Cic.: quae vetustas est, quae rem divinam conficere possit, Cic.2) durch Erlegung od. Überwindung niedermachen, a) durch Erlegung einzelne leb. Wesen niederhauen, niederstoßen, umbringen, jmdm. den Garaus machen, Tiere erlegen, alterum Curiatium, Liv.: saucium, Liv.: leones, Sen.: feras, Suet.: eam bestiam, Val. Max.: confice, mache mir vollends den Garaus, Hor.: haec sica nuper ad regiam me paene confecit, Cic. – m. Ang. womit? wodurch? durch Abl., duodecim propugnatores totidem sagittarum ictibus, Suet.: alqm triginta vulneribus, Suet.: alqm incendio, Nep. – im Bilde, c. alqm omnibus notis ignominiisque, Liv.: superiore ex loco confici et concidi ab alqo (mit Anspielung auf das Erlegen der wilden Tiere), Cic. – b) durch Überwindung ein Heer, ein Volk, eine Provinz gleichs. niederwerfen = aufreiben, zu Paaren treiben, gänzlich unterwerfen, unterjochen, duos hostium exercitus haud minus pernicioso quam pertinaci certamine (v. Glück), Liv.: Athenienses, Nep.: provinciam, Cic.: Britanniam, Cic.3) durch allmähliches Schwächen gleichs. fertig machen, erschöpfen, aufreiben, a) körperlich od. gemütlich, bei Ang. wodurch? m. Abl., cum meus me maeror cotidianus lacerat et conficit, Cic.: vitae cupiditas, quae me conficit angoribus, Cic.: nos in foro, in amicorum negotiis res ipsa ante confecit, quam etc.,————Cic.: maerore se conficiens, Cic. – Dft im Passiv, confici alqā re, aufgerieben werden, sich aufreiben, fast vergehen vor usw., macie (v. Körper), Plin.: fame, frigore, Cic.: siti, Sall.: lacrimis, Cic.: angoribus, curis, Cic.: desiderio alcis rei incendi et c., Cic.: frustra maerore c., sich verg. abgrämen, Cic.: c. dolore, Cic. – u. prägn. conficior m. folg. Akk. u. Jnfin. = ich vergehe fast vor Schmerz, venisse tempus, cum etc., Cic. ad Att. 10, 18, 3. – u. Partiz. Perf. confectus, erschöpft, ganz geschwächt, teils mit Ang. wodurch? durch Abl., mulier aegra et corpore et animo c. (durch = an K. u. G.), Cic. – c. cum corporis morbo tum animi dolore, Cic.: macie et squalore, Cic.: fame, frigore, inopiā omnium rerum, Cic.: siti inopiāque, Auct. b. Afr.: opere, vigiliis, vulneribus, Liv.: multis gravibusque vulneribus, Caes. – cruciatu maximorum dolorum, Cic.: aetate, Caes.: senectute, Cic. – u. im Bilde, civitas senio confecta, altersschwacher, Cic. – c. maerore, Cic.: curis, Iustin.: luctu confectum tabescere, Cic. – v. Tieren, macie confectus lupus, ganz abgemagerter (Ggstz. perpastus canis), Phaedr. – teils absol., confectus et saucius gladiator, Cic.: c. filius, Cic.: fessi confectique, Liv. – b) politisch erschöpfen, in seiner Eristenz gefährden, aufreiben, zugrunde richten, praevalentis populi vires se ipsae conficiunt, Liv.: quae (accusandi rabies) omni civili bello gravius togatam civitatem————confecit, setzte schwerer zu als usw., Sen.: quid affert, ut tanta civitas, si cadet, a viro tamen confecta videatur? Cic. – ⇒ Passiv auch confio, w. s.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > conficio
-
19 tum
tum, adv. demonstr., of time [pronom. demonstr. stems to-, ta-; Gr. to, seen in ita, tam, etc.; cf. quom or cum], then.I.Absol.A.Referring to a time previously specified.1.To a definite past time.(α).To a period of time in which something was or happened (opp. later periods) = illis temporibus:(β).is dictu'st ollis popularibus olim Qui tum vivebant homines,
Enn. Ann. v. 308 Vahl.:quod tum erat res in pecore et locorum possessionibus, i. e. Romuli temporibus,
Cic. Rep. 2, 9, 16:cum illi male dicerent, quod tum fieri licebat, i. e. Periclis temporibus,
id. de Or. 3, 34, 138:erat omnino tum mos ut faciles essent in suum cuique tribuendo,
id. Brut. 21, 85; cf. id. Tusc. 1, 46, 111:vastae tum in his locis solitudines erant,
Liv. 1, 4, 6; 2, 6, 8; 3, 29, 3; 4, 6, 12; 42, 62, 11;44, 9, 4: ut tum erant tempora,
Nep. Att. 1, 2; 12, 3; Liv. 1, 3, 3; 1, 8, 4; 2, 7, 4; 2, 9, 8; 2, 50, 2; 2, 63, 6;39, 6, 7 and 9.—With illis temporibus: nam jam tum illis temporibus fortius... loquebantur quam pugnabant,
Nep. Thras. 2, 4.—Referring to a point of time, then, at that time:(γ).insigneita fere tum milia militum octo Duxit,
Enn. Ann. v. 336 Vahl.: ut jacui exsurgo;ardere censui aedis: ita tum confulgebant,
Plaut. Am. 5, 1, 15:jam duo restabant fata tum,
id. Bacch. 4, 9, 35; id. Cist. 1, 3, 14: quot eras annos gnatus tum, quom, etc.? Me Septuennis, nam tum dentes mihi cadebant primulum, id. Men. 5, 9, 56; id. Merc. prol. 66; id. Most. 1, 2, 49; id. Am. 2, 1, 56; Ter. And. 1, 1, 82: sic igitur tum se levis ac diffusilis aether... undique flexit. Lucr. 5, 467; 5, 837; 5, 911; 5, 432;5, 942: atque huic anno proximus Sulla consule et Pompejo fuit. Tum P. Sulpicii in tribunatu, cottidie contionantis, totum genus dicendi cognovimus,
Cic. Brut. 89, 306; id. Ac. 2, 22, 69:scribit Eudemum Pheras venisse, quae erat urbs in Thessalia tum admodum nobilis,
id. Div. 1, 25, 53; id. Rep. 2, 37, 63:hi tum in Asia rhetorum principes,
id. Brut. 91, 316; id. Sest. 11, 26; id. Planc. 37, 90; id. Quint. 61, 170; id. Fam. 9, 21, 2:hoc tum veritus Caesar Pharum prehendit,
Caes. B. C. 3, 112:eodem anno a Campanis Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur,
Liv. 4, 44, 13; 1, 7, 14; 2, 9, 5;2, 37, 7: praetores tum duos Latium habebat,
id. 8, 3, 9:Aemilius, cujus tum fasces erant, dictatorem dixit,
id. 8, 12, 13; 5, 8, 4; 22, 46, 6;1, 7, 12: tum Athenis perpetui archontes esse desierunt,
Vell. 1, 8, 3:tum Cimbri et Teutoni transcendere Rhenum,
id. 2, 8, 3; Val. Max. 1, 5, 3; Tac. H. 4, 49; 3, 57:non timido, non ignavo cessare tum licuit,
Curt. 3, 11, 5:Archiae, qui tum maximum magistratum Thebis obtinebat,
Nep. Pelop. 3, 2; id. Phoc. 3, 3.—With in eo tempore: eum quem virile secus tum in eo tempore habebat, Asell. ap. Gell. 2, 13, 5.—Repeated by anaphora:quae nox omnium temporum conjurationis acerrima fuit. Tum Catilinae dies exeundi, tum ceteris manendi condicio, tum descriptio... constituta est, tum tuus pater, etc.,
Cic. Sull. 18, 52; cf. Lucr. 5, 1377; 5, 1399.—Esp., referring to a former state, implying that it no longer exists:(δ).quaesivit ex lege illa Cornelia quae tum erat,
Cic. Clu. 20, 55:cum sententias Oppianicus, quae tum erat potestas, palam ferri velle dixisset,
id. ib. 27, 75:Caere, opulento tum oppido,
Liv. 1, 2, 3; 3, 52, 3:praetores aerarii (nam tum a praetoribus tractabatur aerarium), etc.,
Tac. H. 4, 9.—Expressly opposed to present time (hodie, nunc, hoc tempore, etc.; class. and very freq.; but in post-Aug. writers tunc is regularly used): prius non is eras qui eras;(ε).nunc is factu's qui tum non eras,
Plaut. Trin. 4, 2, 138:tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopia?
Ter. Ad. 1, 2, 25; id. Hec. 3, 3, 48:quae tabula, tum imperio tuo revulsa, nunc a me tamen reportata est,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112:tum imperator populi Romani deos patrios reportabat, nunc praetor ejusdem populi eosdem illos deos... auferebat,
id. ib. 2, 4, 35, § 77; cf. id. ib. 2, 4, 35, § 78; 2, 5, 20, § 51; id. Clu. 31, 86; id. Planc. 9, 22; id. Quint. 22, 71; id. Phil. 14, 8, 21; id. Leg. 2, 22, 57; Caes. B. C. 3, 17; Liv. 5, 3, 5; 6, 15, 11; 10, 9, 6.—Opposed to another time specified:(ζ).itaque tum eos exire jussit. Post autem e provincia litteras ad conlegium misit, se, etc.,
Cic. N. D. 2, 4, 11:itaque ut tum carere rege, sic pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat,
id. Rep. 2, 30, 53; id. Mil. 21, 55:sicut legatorum antea, ita tum novorum colonorum caede imbutis armis,
Liv. 4, 31, 7; 39, 22, 10; 9, 36, 1; 2, 52, 7; 4, 2, 10; 4, 57, 11;21, 17, 1: et tum sicca, prius celeberrima fontibus, Ide,
Ov. M. 2, 218; Verg. A. 11, 33; Nep. Arist. 2, 3; id. Ham. 11, 7.—In the historians in applying general statements or truths to the state of affairs spoken of: communi enim fit vitio naturae ut invisis atque incognitis rebus... vehementius exterreamur;(η).ut tum accidit,
Caes. B. C. 2, 4; 3, 68; id. B. G. 7, 3; 2, 6; id. B. C. 1, 80:foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt. Tum ita factum accepimus,
Liv. 1, 24, 4; 1, 32, 14; 21, 31, 12.—Denoting coincidence or inner connection with an action before mentioned = a temporal clause (tum = cum hoc fieret), then, on that occasion:(θ).quis tum non ingemuit?
Cic. Vatin. 13, 31:ne tum quidem hominum venustatem et facetias perspicere potuisti? i. e. cum coronam auream imponebant,
id. Fl. 31, 76: apud imperitos tum illa dicta sunt;nunc agendum est subtilius,
id. Fin. 4, 27, 74:itaque tum Stajenus condemnatus est,
i. e. in that trial, id. Clu. 36, 101; id. Sen. 7, 22:M. Porcius Cato qui, asper ingenio, tum lenem mitemque senatorem egit,
Liv. 45, 25; Val. Max. 8, 3, 3:sed tum supplicia dis... decernuntur,
Tac. A. 3, 64; 3, 72:Graecia tum potuit Priamo quoque flenda videri,
Ov. M. 14, 474.—With the occasion referred to specified in the same clause: Manlius... ex petulanti scurra in discordiis civitatis ad eam columnam tum suffragiis populi pervenerat,
Cic. Clu. 13, 39:emisti tum in naufragio hujus urbis... tum, inquam, emisti ut, etc.,
id. Prov. Cons. 4, 7.—Repeated by anaphora: et Capitolinis injecit sedibus ignes. Tum statua Nattae, tum simulacra deorum, Romulusque et Remus cum altrice belua vi fulminis icti conciderunt, Cic. Div. 2, 20, 45;so repeated seven times,
id. Rep. 1, 40, 62.—Redundant, the time of the action being clear without it (esp. in Cic.):2.atque hoc tum judicio facto... tamen Avitus Oppianicum reum statim non facit,
Cic. Clu. 20, 56:itaque tum ille inopia et necessitate coactus ad Caepasios confugit,
id. ib. 20, 57; id. Brut. 23, 90; 39, 145; 43, 161; cf. id. Sull. 18, 51, where tum redundant occurs six times successively.—In oblique discourse, referring to the time of the speaker, = nunc in direct discourse:3.quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore?
if they were not now so, Liv. 3, 62, 1:(dixit Sempronius)... nec tum agrum plebi, sed sibi invidiam quaeri,
id. 4, 44, 9; 4, 57, 4:moenia eos tum transcendere non Italiae modo, sed etiam urbis Romanae,
id. 21, 35, 9; 5, 21, 7 (in this use nunc is also freq.).—Referring to indefinite time.(α).Then, at such a time of the year, day, etc., at such a season:(β).tum denique tauros in gregem redigo (after Lyra rises),
Varr. R. R. 2, 5, 12; 1, 35 fin.; Col. 11, 2, 87.—With the force of an indefinite temporal clause, at such a time, in such circumstances, i. e. when such a thing happens as has happened:(γ).qui (porci) a partu decimo die habentur puri, ab eo appellantur sacres, quod tum ad sacrificium idonei habentur primum,
Varr. R. R. 2, 4, 16; 2, 7, 13:deinde cibum sequitur somnus... quia plurima tum se corpora conturbant (i. e. cum cibum ceperunt),
Lucr. 4, 957; 3, 599; 4, 892; 4, 919;4, 1030: quam regionem cum superavit animus... finem altius se efferendi facit. Tum enim sui similem et levitatem et calorem adeptus... nullam in partem movetur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43; 1, 31, 75; 3, 23, 55; 4, 24, 54; Tac. Dial. 7.—With the force of a conditional clause, then, in this instance, if so: immo res omnis relictas habeo prae quod tu velis. Ph. Tum tu igitur, qua causa missus es ad portum, id expedi (i. e. si ita est), Plaut. Stich. 2, 2, 39; id. Most. 5, 1, 55; id. As. 1, 1, 93; 2, 2, 64; 3, 3, 36; id. Aul. 3, 6, 31; id. Capt. 3, 4, 108; 4, 2, 78: non potitus essem;4.fuisset tum illos mi aegre aliquot dies,
Ter. Phorm. 1, 3, 7; id. Eun. 2, 2, 50; 5, 1, 23; id. Hec. 3, 5, 12:ego C. Caesaris laudibus desim, quas, etc.? Tum hercule me confitear non judicium aliquod habuisse,
Cic. Planc. 39, 93: scribant aliquid Isocrateo more...;tum illos existimabo non desperatione formidavisse genus hoc,
id. Or. 70, 235; id. Font. 21, 49 (17, 39); id. Tusc. 1, 35, 85; id. Fam. 9, 8, 2; Ov. H. 18 (19), 81: vellem tam ferax saeculum haberemus...;tum ego te primus hortarer, etc.,
Plin. Ep. 4, 15, 8.—Referring to future time.(α).To a definite time before mentioned:(β).ut sit satius perdere Quam aut nunc manere tam diu, aut tum persequi,
i. e. after my future return, Ter. Ad. 2, 2, 27:jam nunc mente prospicio quae tum studia hominum, qui concursus futuri sint,
Cic. Div. in Caecin. 13, 42; id. Verr. 1, 13, 37; 1, 10, 30; id. Prov. Cons. 7, 17; id. Marcell. 9, 30:tum meae... Vocis accedet bona pars,
Hor. C. 4, 2, 45.—With the force of a conditional clause (cf. 3. b, supra), then, in this instance, if so: specta, tum scies. Plaut. Bacch. 4, 9, 100; cf.:B.quom videbis, tum scies,
id. ib. 1, 2, 37: tuom incendes genus;Tum igitur aquae erit tibi cupido, etc.,
id. Trin. 3, 2, 50; id. Curc. 2, 3, 17:confer sudantes, ructantes, refertos epulis... tum intelleges, etc.,
Cic. Tusc. 5, 34, 100; id. Planc. 18, 45; id. Phil. 2, 45, 115:agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem qui sciet, etc.,
Liv. 2, 29, 12; Cic. Phil. 10, 3, 6; id. Or. 23, 78; 71, 235; Liv. 4, 22, 11; 5, 16, 10; 9, 11, 4.—Referring to a time subsequent to a time mentioned, then, thereupon.1.Simple sequence in time.(α).Time proper (only of an immediate sequence;(β).otherwise deinde, postea, etc., are used): tum cum corde suo divum pater atque hominum rex Effatur, etc.,
Enn. Ann. 179:dico ei quo pactod eam viderim erilem nostram filiam sustollere. Extimuit tum illa,
Plaut. Cist. 2, 3, 9; id. Bacch. 3, 3, 29; id. As. 4, 1, 58: tum ille egens forte adplicat Primum ad Chrysidis patrem se. Ter. And. 5, 4, 21; id. Eun. 3, 1, 17; Cato, R. R. 48 (49); 135 (136); so id. ib. 112 (113): equos quinto anno... amittere binos (dentes);tum renascentes eis sexto anno impleri,
Varr. R. R. 2, 7, 2 sq.: collo [p. 1909] cari jussit hominem in aureo lecto, abacosque complures ornavit... Tum ad mensam eximia forma pueros jussit consistere, eosque, etc., Cic. Tusc. 5, 21, 61:dixerat hoc ille, cum puer nuntiavit venire ad eum Laelium... Tum Scipio e cubiculo est egressus, etc.,
id. Rep. 1, 12, 18; id. Div. 2, 66, 135; id. Clu. 14, 40; id. Cat. 3, 5, 10; id. Ac. 2, 5, 13; id. Div. 1, 35, 77:hostes suos ab oppugnatione reduxerunt. Tum suo more conclamaverunt ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 26; cf. id. ib. 7, 64; 5, 43 fin.;5, 48: adsurgentem ibi regem cuspide ad terram adfixit. Tum spolia caputque abscisum spiculo gerens... hostes fudit,
Liv. 4, 19, 5; 5, 21, 1; 1, 26, 9; 1, 18, 10; 1, 20, 1; 1, 22, 6; 1, 28, 4; 1, 28, 9; 2, 24, 4;3, 8, 11, etc.: tum Caesar cum exercitu Thessaliam petit,
Vell. 2, 52, 1; Val. Max. 5, 1, 3; Curt. 4, 3, 7; Tac. A. 3, 28; 11, 35; id. H. 4, 84; Ov. M. 2, 122; 4, 80; 7, 121; 10, 481; 14, 386; Flor. 1, 13, 12; Gell. 1, 19, 5; 1, 23, 5.—In partic., foll. by an abl. absol.:(γ).tum, prope jam perculsis aliis tribunis, A. Verginius Caesoni capitis diem dicit,
Liv. 3, 11, 9; 8, 32, 1; 10, 29, 12:tum omni spe perdita, Meherdates dolo ejus vincitur, traditurque victori,
Tac. A. 12, 15; 12, 16:tum, ferro extracto, confestim exanimatus est,
Nep. Epam. 9, 4.—Implying a connection between two events, hence, under these circumstances, accordingly, thereupon:2.at pater omnipotens ira tum percitus acri... Phaethonta... Deturbavit in terram,
Lucr. 5, 399:madefactum iri Graeciam sanguine... tum neque te ipsum non esse commotum, Marcumque Varronem et M. Catonem... vehementer esse perterritos,
Cic. Div. 1, 32, 68; cf. id. ib. 1, 34, 76; Caes. B. G. 4, 25; cf. id. ib. 5, 49; 5, 51;7, 59: quippe quibus nec domi spes prolis, nec cum finitimis conubia essent. Tum ex consilio patrum Romulus legatos circa vicinas gentes misit,
Liv. 1, 9, 2; 3, 26, 1; 3, 31, 7; 4, 45, 7.—Enumeration of a series of events; the co-ordinate clauses introduced by tum... tum, or primum (primo)... deinde... tum, etc.(α).Succession of time proper:(β).ducem Hannibali unum e concilio datum (a Jove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.,
Cic. Div. 1, 24, 49; 1, 27, 57; 2, 28, 58 sq.:primo... deinde... tum... tum,
id. Fin. 1, 16, 50; 5, 23, 65; id. Tusc. 5, 2, 5:primum... deinde... tum... postremo,
id. N. D. 2, 1, 3; 3, 3, 6: primum colonos inde Romanos expulit: inde in Latinam viam transgressus, etc., inde Lavinium recepit; tum deinceps Corbionem, Vitelliam;postremum, etc.,
Liv. 2, 39, 4:primi consules sub jugum missi, tum ut quisque gradu proximus erat, tum deinceps singulae legiones,
id. 9, 6, 1:primo... deinde... tum... tum,
id. 21, 22, 8; id. praef. 9; 3, 28, 8: 5, 39, 7;23, 23, 6: deinde... deinde... Tum... post quas, etc.,
Curt. 3, 3, 24: primum... deinde... deinde... tum... postea, Masur. Gabin. ap. Gell. 5, 13, 5; Gai. Inst. 4, 60.—So in partic.: tum (also hic, et;(γ).not deinde or postea), to denote the succession of speakers in dialogue: immo duas dabo, inquit adulescens... Tum senex ille: Si vis, inquit, quattuor sane dato,
Plaut. Stich. 4, 1, 46 dub.:tum Piso... inquit, etc. Tum Quintus... inquit, etc. Hic ego... inquam, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Piso... inquit, etc. Et ille ridens... inquit, etc. Tum Piso exorsus est, etc.,
Cic. Fin. 5, 1, 2 sqq.:tum Atticus... inquit, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Brutus, etc. Tum ille, etc. Tum Atticus, etc. Tum Pomponius... inquit, etc.,
id. Brut. 3, 11 sqq., and through the whole treatise; cf. id. Ac. 1, 2, 4; 1, 3, 9; 1, 4, 13; 1, 12, 43 and 44; 2, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 15 sqq.; id. Rep. 1, 13, 19 sqq.; Liv. 7, 10, 2 sqq.; 23, 12, 8; Tac. Dial. 3; 15; 25; 42; Gell. 3, 1, 11 sqq.; 18, 1, 9 sqq.; Ov. M. 14, 594.—Transf., of sequence or succession of thought, passing into mere co-ordination (v. C. 2. b, g), then... again... furthermore:C.qui mi in cursu obstiterit, faxo vitae is obstiterit suae. Prius edico ne quis, etc. Tum pistores scrofipasci qui, etc. Tum piscatores.... Tum lanii autem qui, etc.,
Plaut. Capt. 4, 2, 28; 4, 2, 34; 4, 2, 39: (res familiaris) primum bene parta sit, tum quam plurimis se utilem praebeat, deinde augeatur ratione, diligentia, etc., Cic. Off. 1, 26, 92; id. Ac. 2, 47, 146; id. Tusc. 1, 28, 68 sq.; 5, 40, 117; id. Ac. 2, 10, 30; id. de Or. 1, 42, 190; id. Cat. 4, 3, 5; id. Agr. 1, 2, 5; id. Clu. 2, 6; Liv. 3, 26, 11.—Hence, as co-ordinating conjunction, introducing an additional assertion, or thought.1.Alone, = praeterea, and then, besides, also, moreover, on the other hand (freq. in ante-class. style and in Cic.;2.rare in Livy and post-Aug. prose): argenti aurique advexit multum, lanam purpuramque multam... tum Babylonica peristromata, etc.,
Plaut. Stich. 2, 3, 54; id. Rud. 2, 4, 10; id. Bacch. 4, 3, 71; 4, 8, 17; id. Ps. 3, 2, 78; id. Aul. 1, 2, 6; 1, 3, 16; id. Men. 5, 5, 41; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 15; 4, 2, 3; Ter. And. 1, 5, 27; 1, 2, 21; 2, 3, 7; id. Eun. prol. 4; 5, 6, 15; id. Heaut. 2, 1, 16; Lucr. 4, 680; cf. id. 1, 494; 4, 1152:magnum ingenium L. Luculli, magnumque optimarum artium studium, tum omnis ab eo percepta doctrina... caruit omnino rebus urbanis,
Cic. Ac. 2, 1, 1; 2, 14, 43; id. Div. 1, 24, 50; 1, 42, 94; id. de Or. 1, 46, 201; id. Off. 1, 6, 19; id. Fin. 1, 6, 21; 2, 16, 53; id. Leg. 1, 5, 17; 1, 9, 26; id. Rab. Post. 14, 40; id. Phil. 13, 12, 26:altera ex parte Bellovaci instabant, alteram Camulogenus tenebat: tum legiones a praesidio interclusas maximum flumen distinebat,
Caes. B. G. 7, 59; id. B. C. 3, 49: naves convenerunt duae Punicae quinqueremes;duae ab Heraclea triremes... tum quinque Rhodiae quadriremes,
Liv. 42, 56, 6; 1, 40, 4; Sen. Vit. Beat. 3, 4; Just. 5, 10, 3.—Sometimes connecting two terms of the same clause, with the force of cum... tum (v. infra, 3. d.):quot me censes homines jam deverberasse, hospites tum civis?
Ter. Phorm. 2, 2, 14:faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur,
Cic. Phil. 3, 3, 7; Liv. 28, 43, 1 (in co-ordination often with etiam, autem, and sometimes with praeterea and porro; v. III. infra).—Tum as correlative of a preceding tum.(α).With an added assertion or thought: ita est haec hominum natio: voluptarii atque potatores, Tum sycophantae... plurimi In urbe habitant;(β).tum meretrices mulieres Nusquam perhibentur blandiores gentium,
Plaut. Men. 2, 1, 35; id. Ep. 2, 2, 28; id. Mil. 3, 1, 100; 3, 1, 102.—Tum... tum = nunc... nunc (modo... modo), sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another (freq. in Cic., not in Caes., rare in Liv., and very rare in postAug. writers):(γ).tum huc, tum illuc inretitos impedit piscis,
Plaut. Truc. 1, 1, 17:tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur,
Cic. Ac. 2, 43, 134:mihi... tum hoc tum illud probabilius videtur,
id. Off. 3, 7, 33; so id. Am. 4, 13; id. Sen. 13, 45; id. Top. 7, 31; id. N. D. 2, 19, 49:(alvus) tum restringitur, tum relaxatur,
id. ib. 2, 54, 136; id. Rep. 3, 13 (14), 23; id. Leg. 2, 7, 16; id. Or. 63, 212; id. Sen. 3, 7; id. Inv. 1, 37, 66:dictator tum appellare tum adhortari milites,
Liv. 8, 39, 4; Suet. Ner. 1; Gell. 1, 11, 15.—Tum may be repeated several times:plerique propter voluptatem tum in morbos graves, tum in damna, tum in dedecora incurrunt,
Cic. Fin. 1, 14, 47; 3, 7, 26;so three times,
id. N. D. 1, 12, 29; 1, 14, 37; 1, 15, 39; id. Inv. 1, 52, 98; id. Or. 3, 45, 177; id. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 2, 17, 43; id. Top. 25, 96;four times,
id. N. D. 1, 43, 120; 2, 20, 52; 2, 39, 101; id. Verr. 2, 4, 34, § 75;five times,
id. N. D. 2, 5, 14; id. Inv. 1, 13, 17; 1, 41, 76; id. Verr. 2, 5, 36, § 94;six times,
id. ib. 1, 53, 120;seven times,
Quint. 9, 4, 133;nine times,
Cic. N. D. 2, 50, 51.—And in chronological order (to be distinguished from the instances B. 2. a and g):Atheniensium (rem publicam constituerunt) tum Theseus, tum Draco, tum Solo, tum Clisthenes, tum multi alii,
at different times, successively, Cic. Rep. 2, 1, 2.—Preceded or followed by other co-ordinate words (alias, modo, aliquando, aut... aut, nunc... nunc):(δ).ex quo intellegitur qualis ille sit quem tum moderatum, alias modestum, tum temperantem, alias constantem continentemque dicimus,
Cic. Tusc. 4, 16, 36:tum... tum... aliquando,
id. Div. 2, 2, 6:tum... tum... aut... aut,
id. Or. 61, 204:modo... tum autem,
id. N. D. 2, 40, 142:nunc... nunc... tum... tum,
Flor. 1, 17, 5.—Tum... tum = et... et, both... and, not only... but also, partly... partly, without regard to time, the second term being frequently strengthened by etiam (mostly post-Aug.):3.Milo Compsam oppugnans, ictusque lapide tum Clodio, tum patriae, quam armis petebat, poenas dedit,
Vell. 2, 68, 3:Muciam et Fulviam, tum a patre, tum a viro utramque inclitam,
Val. Max. 9, 1, 8:Caesar Pompejo tum proprias, tum etiam filiae lacrimas reddidit,
id. 5, 1, 10; Quint. 7, 3, 18; Sen. Q. N. 4, 2, 28; id. Clem. 1, 19, 2; Front. Aquaed. 1; Tac. A. 12, 33; Suet. Tit. 3; Nep. praef. 8;and with etiam,
Val. Max. 2, 2, 8; 5, 9, 1; 7, 6 prooem.; Nep. Them. 2, 3.—As correlative with a preceding cum, introducing particular after a universal or a stronger or more important assertion after a weaker or less important.a.Connecting complete sentences with different predicates, cum... tum = as... so, while... (tum being not translated; ante-class. cum always with indic.; class. with subj. or indic.):b.quom antehac te amavi, et mihi amicam esse crevi... tum id mihi hodie aperuisti,
Plaut. Cist. 1, 1, 2; id. Truc. 4, 1, 6:quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere,
Ter. And. 1, 1, 69; id. Phorm. 1, 4, 10:quae cum res tota ficta sit pueriliter, tum ne efficit quidem quod vult,
Cic. Fin. 1, 6, 19; id. Tusc. 5, 39, 13; id. Fam. 13, 16, 1; and so with subj., id. N. D. 1, 1, 1; id. Off. 3, 2, 5; id. Lael. 7, 23; id. Brut. 39, 145; 11, 250:cum omnium rerum simulatio est vitiosa, tum amicitiae repugnat maxime,
id. Lael. 25, 91; id. Div. 2, 27, 58; and so with indic., id. Planc. 33, 80; id. Tull. 4, 8; id. Div. in Caecil. 20, 65; id. Sest. 1, 2; id. Fam. 16, 4, 4:haec cum merito ejus fieri intellegebat, tum magni interesse arbitrabatur, etc.,
Caes. B. G. 5, 4; 3, 16; id. B. C. 1, 58; Liv. 3, 34, 1; 4, 53, 4.—Clauses with the same predicate, which is placed after the first clause (always with indic.):c.nam mihi, cum multa eximie divineque videntur Athenae tuae peperisse, tum nihil melius illis mysteriis quibus, etc.,
Cic. Leg. 2, 14, 36; id. Tusc. 4, 18, 42; id. Phil. 2, 5, 12; Liv. 4, 46, 10; 6, 38, 10.—Clauses with a common predicate placed before both co-ordinate terms, cum... tum = not only, but also; as... so especially:d.visa est Arcesilae cum vera sententia, tum honesta et digna sapiente,
Cic. Ac. 2, 24, 77; id. Fin. 1, 16, 51; 2, 35, 119; 3, 1, 3:movit patres conscriptos cum causa tum auctor,
Liv. 9, 10, 1; 4, 57, 2; Suet. Ner. 46 init. —With a common predicate after both co-ordinate terms:e.quom virum tum uxorem, di vos perdant,
Plaut. Men. 4, 2, 103:luxuria cum omni aetati turpis tum senectuti foedissima est,
Cic. Off. 1, 34, 123; id. Clu. 59, 161; id. Verr. 2, 1, 34, § 86; id. N. D. 1, 21, 57; id. Deiot. 9, 26; id. Clu. 16, 46:concitatos animos flecti quam frangi putabat cum tutius tum facilius esse,
Liv. 2, 23, 15; 6, 9, 8; 1, 57, 1; 10, 26, 13; Tac. Dial. 5.—With tum several times repeated:quem pater moriens cum tutoribus et propinquis, tum legibus, tum aequitati magistratuum, tum judiciis vestris commendatum putavit,
Cic. Verr. 2, 1, 58, § 151; cf. esp. id. Planc. 40, 95. —Tum, in this construction, is freq. strengthened,(α).By vero:(β).cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.,
in particular, Cic. Clu. 58, 159; id. Mur. 27, 55; id. Phil. 3, 5, 12; 7, 3, 9; cf. id. Or. 1, 23, 106; 3, 16, 60; Liv. 34, 39, 9; Quint. 12, 1, 25.—By maxime, above all, most of all, especially, chiefly:(γ).cum omnibus in rebus temeritas in adsentando turpis est, tum in eo loco maxime in quo ju dicandum est quantum, etc.,
Cic. Div. 1, 4, 7; id. Tusc. 4, 1, 1; 5, 12, 36; id. Rosc. Am. 25, 69:cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc.,
Caes. B. G. 7, 56; Sall. J. 43, 5; Liv. 1, 8, 2; Suet. Claud. 30; Quint. 6, 1, 29.—By praecipue, especially, chiefly, above all:(δ).cum omnium sociorum provinciarumque rationem diligenter habere debetis, tum praecipue Siciliae,
Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2; id. Fam. 13, 11, 3:fortuna quae plurimum potest cum in reliquis rebus, tum praecipue in bello,
Caes. B. C. 3, 68; Liv. 22, 43, 11; 1, 40, 3; Quint. 1, 1, 29; 1, 10, 13; 5, 10, 106; Plin. Ep. 4, 3, 2.—By inprimis, chiefly, principally:(ε).cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.,
Cic. Fin. 1, 6, 18; id. Fam. 12, 22, 3.—By cumprimis, chiefly, principally: quapropter bene cum superis de rebus habenda Nobis est ratio... tum cumprimis Unde anima atque animi constet [p. 1910] natura videndum, Lucr. 1, 131.—(ζ).By certe, especially, at least, assuredly:(η).at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis,
Cic. Fin. 4, 5, 13; id. Fam. 7, 4; cf. Quint. 2, 1, 10.—By nimirum, assuredly, undoubtedly:(θ).cum plurimas... commoditates amicitia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus quod, etc.,
Cic. Am. 7, 23. —By etiam, besides, as well:(ι).cum omnes omnibus ex terris homines improbos audacesque collegerat, tum etiam multos fortes viros et bonos... tenebat,
Cic. Cael. 6, 14; id. Ac. 2, 10, 31; id. Tusc. 1, 1, 2:quos tu cum memoriter, tum etiam erga nos amice et benevole collegisti,
id. Fin. 1, 10, 34; id. Verr. 2, 3, 23, § 56:cum sua virtute, tum etiam alienis vitiis,
id. Leg. 23, 67; id. Fin. 2, 12, 38; id. N. D. 2, 37, 95; id. de Or. 3, 60, 225; Liv. 1, 21, 2; 7, 23, 6; 7, 32, 10; Val. Max. 7, 2, 3; 3, 2, 10; 9, 6, 3; Quint. 9, 1, 20; 9, 4, 143.—By quoque, also, besides, as well:(κ).cum potestas major, tum vir quoque potestati par hostes trans Anienem submovere,
Liv. 4, 17, 11; 1, 22, 2; cf. Quint. 12, 10, 72.—By et, also, besides, too:(λ).cujus mortem cum luctus civitatis, tum et dictaturae undecim insignem fecere,
Just. 19, 1, 7.—By praeterea, moreover, besides:II.dicimus C. Verrem cum multa libidinose fecerit, tum praeterea quadringentiens sestertium ex Sicilia abstulisse,
Cic. Verr. 1, 18, 56.Tum as correlative of dependent clauses (freq. in ante - class. writings and Cic., rare in post-Aug. writings).A. 1.Referring to definite past time.a.Tum as antecedent of cum:b.jam tum cum primum jussit me ad se arcessier, Roget quis, Quid tibi cum illa?
Ter. Eun. 3, 3, 4; id. Heaut. 2, 3, 21:qui (Hercules) tum dolore frangebatur cum immortalitatem ipsa morte quaerebat,
Cic. Tusc. 2, 8, 20:bene apud majores nostros senatus tum cum florebat imperium decrevit ut, etc.,
id. Div. 1, 41, 91; id. Phil. 2, 44, 114; id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 2, 66, § 160; id. Clu. 33, 89; id. Verr. 1, 2, 5; id. Brut. 2, 7; 23, 89; id. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 2, 24, 64; id. Phil. 2, 39, 100; 3, 4, 11:tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret,
Liv. 45, 3, 7:tum cum Vipereos sparsi... dentes,
Ov. M. 4, 572; id. H. 3, 23; Val. Max. 6, 1, 12.—After pluperf.:nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant scimus Romae solutione impedita fidem concidisse,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19; Val. Max. 3, 6, 1; 2, 8, 15 fin. —Tum inserted in the temporal clause:cum Davo egomet vidi jurgantem ancillam... quom ibi me adesse neuter tum praesenserat,
Ter. And. 5, 1, 20.—Tum, introducing the apodosis of the temporal clause (generally not transl. in Engl.).(α).Of coincident events, cum... tum = while: quom genui tum morituros scivi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. Rel. v. 361 Vahl.); Ter. Phorm. 3, 2, 18:(β).cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,
Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Agr. 2, 11, 26; id. Cael. 26, 63; id. Phil. 3, 5, 13:cum pavida mulier nullam opem videret, tum Tarquinius fateri amorem, orare, etc.,
Liv. 1, 58, 3; 5, 11, 4. —Tum = deinde, usu. after a pluperf.:2.id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72; id. Brut. 92, 319; id. Ac. 2, 3, 9; 2, 3, 15; id. Fin. 1, 8, 26; id. Tusc. 4, 20, 45; id. Div. 1, 25, 53; 2, 2, 7; id. Rep. 2, 25, 47; Liv. 21, 11, 8; cf. id. 1, 26, 7; 23, 22, 4.—Inserted in the apodosis:cum jam humanae opes egestae a Veis essent, amoliri tum deum dona,
Liv. 5, 22, 3.—Referring to definite present time:3.quem esse negas, eundem esse dicis. Cum enim miserum esse dicis, tum eum qui non sit, dicis esse,
Cic. Tusc. 1, 6, 12.—Referring to indefinite time.a.As antecedent of the clause, = at the time when, at a time when, whenever: hominum inmortalis est infamia;b.etiam tum vivit quom esse credas mortuam,
Plaut. Pers. 3, 1, 28; id. As. 1, 3, 55; id. Merc. 3, 2, 7; Cato, R. R. 31:nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit Cum pariter mens et corpus sopita quiescunt,
Lucr. 3, 919; 4, 444; 4, 455;4, 1166: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adjungitur,
Cic. Div. 2, 25, 54; id. Fin. 2, 32, 104; id. N. D. 2, 3, 9: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, Ov. H. 5, 109; Cic. Ac. 1, 12, 44; 2, 27, 88; id. Fin. 4, 8, 20; id. Tusc. 3, 9, 20; 5, 26, 73; id. N. D. 1, 4, 9; id. Off. 1, 27, 93.—Tum maxime... cum plurimum = eo magis quo magis:eam (partem animi) tum maxime vigere cum plurimum absit a corpore,
Cic. Div. 1, 32, 70; so, cum maxime... tum maxime; v. b. a foll.—Tum introducing the apodosis.(α).As coincident:(β).quom amamus, tum perimus,
Plaut. Truc. 1, 2, 94:ulmus, cum folia cadunt, tum iterum tempestiva est,
Cato, R. R. 17; so id. ib. 155 (156):cum ea quae quasi involuta fuerunt, aperti sunt, tum inventa dicuntur,
Cic. Ac. 2, 8, 26; id. Fin. 5, 10, 29; 1, 17, 57; id. N. D. 2, 52, 129; 1, 19, 49; id. Imp. Pomp. 6, 15.—Cum maxime... tum maxime = quo magis eo magis:nam quom pugnabant maxume, ego tum fugiebam maxume,
Plaut. Am. 1, 1, 45:quamobrem omnes, cum secundae res sunt maxume, tum maxume Meditari secum oportet, etc.,
Cic. Tusc. 3, 14, 30 poet. —As subsequent:4.ad legionem quom itum, adminiculum eis danunt tum jam aliquem cognatum suum,
Plaut. Most. 1, 2, 47:eo cum accessit ratio argumentique conclusio... tum et perceptio eorum omnium apparet,
Cic. Ac. 2, 10, 30; 2, 41, 128; id. Fin. 5, 9, 24; 1, 20, 69; 5, 15, 41; id. Tusc. 1, 4, 8; 1, 24, 58; 3, 2, 3; id. N. D. 2, 48, 123; id. Div. 2, 19, 44.—Referring to future time.(α).Tum as antecedent of cum:(β).quom mi haec dicentur dicta, tum tu, furcifer, quasi mus in medio pariete vorsabere,
Plaut. Cas. 1, 51; id. Bacch. 3, 4, 20:non committam ut tum haec res judicetur cum haec frequentia Roma discesserit,
Cic. Verr. 1, 18, 54; id. Agr. 2, 17, 44; 2, 25, 67; id. Fin. 4, 22, 62; id. Tusc. 1, 20, 46; Liv. 23, 13, 4; 41, 10, 7; Ov. M. 2, 651; id. H. 15, 293; Nep. Them. 6, 5.—Tum introducing the apodosis:B.quom videbis, tum scies,
Plaut. Bacch. 1, 2, 37; 4, 6, 30:de quo cum perpauca dixero, tum ad jus civile veniam,
Cic. Leg. 1, 12, 34; id. Clu. 2, 6; 4, 9; Liv. 3, 56, 10.—With temporal clause, introduced by ubi.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.vitem novellam resecare tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33:tum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis, ubi erit locata virgo in matrimonium?
Plaut. Trin. 3, 3, 52.—Tum introducing the apodosis.(α).Referring to definite past time (tum always = deinde):(β).ubi eorum dolorem majorem quam ceterorum cognovi, tum meum animum in illos, tum mei consilii causam proposui, tum eos hortatus sum, etc.,
Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Sall. J. 94, 3:ubi illuxit, et Romanis Punica et Gallica arma cognita, tum dubitationem exemere,
Liv. 25, 10, 5; 1, 9, 10; 4, 57, 3; 9, 43, 16; 21, 25, 12; 23, 11, 4.—Referring to indefinite time:(γ).post ubi tempust promissa jam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt,
Ter. And. 4, 1, 8: Cato, R. R. 3 init.; 17:ubi jam morbi se flexit causa... Tum quasi vaccillans primum consurgit,
Lucr. 3, 503; 6, 129; 6, 526.—Referring to future time:C.otium ubi erit, tum tibi operam ludo et deliciae dabo,
Plaut. Rud. 2, 4, 13; id. Stich. 4, 2, 14:ubi tu voles, Ubi tempus erit, sat habet si tum recipitur,
Ter. Eun. 3, 2, 32; Plaut. Truc. 4, 4, 18; id. Bacch. 4, 3, 72; id. Pers. 4, 7, 19; id. Cas. 3, 2, 27:ut ubi id interrogando argumentis firmavero, tum testes ad crimen accommodem,
Cic. Verr. 1, 18, 55:ubi haerere jam aciem videris, tum terrorem equestrem infer,
Liv. 6, 12, 10; 22, 55, 8.—With a temporal clause introduced by postquam.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.Flaminius qui ne quieto quidem hoste ipse quieturus erat, tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc.,
Liv. 22, 3, 7; Val. Max. 3, 8, 1 (v. infra, III. A. 2. a. b).—Tum introducing the apodosis (always = deinde).(α).Referring to definite past time:(β).posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 38, § 100; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40 (al. tunc):postquam satis virium collectum videbat, tum ex suis unum sciscitatum Romam ad patrem misit,
Liv. 1, 54, 5; 3, 66, 5; 6, 13, 4; 22, 48, 4; 25, 10, 6; Gell. 5, 3, 6.—Referring to indefinite time: postquam vero commoditas quaedam... dicendi copiam consecuta est, tum ingenio freta malitia pervertere urbes adsuevit, Cic. Inv. 1, 2, 3.—D.With a temporal clause introduced by ut.1.Tum as antecedent of the clause (very rare):2.tum vero ingentem gemitum dat Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici... conspexit,
Verg. A. 1, 485; cf. id. ib. 12, 218.—Tum introducing the apodosis.(α).Of definite past time:(β).nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi, puto, prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46:sed ut intellectum est quantam vim haberet accurata... oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt,
Cic. Brut. 8, 30; id. Phil. 9, 4, 9; Liv. 24, 44, 10; id. 21, 54, 9; 23, 34, 6.—Referring to future time:E.neque ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. de Or. 2, 34, 146:traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum, si eam Romanus rite emisisset, victoriam de Vejentibus dari (= si quando),
Liv. 5, 15, 11 Weissenb. ad loc.—With a temporal clause introduced by quando.1.Tum as antecedent of the clause.(α).Of definite past time:(β).auctoritatem senatus exstare sentio, tum, quando Alexandro mortuo, legatos Tyrum misimus,
Cic. Agr. 2, 16, 41.—Of future time:2.at scire tum memento quando id quod voles habebis,
Plaut. Capt. 2, 1, 41; id. Mil. 3, 1, 213; id. Most. 3, 1, 136; id. Men. 5, 7, 57:utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent,
Cic. Off. 2, 21, 75.—Tum introducing the apodosis.(α).Of indefinite time (quando = whenever):(β).quando esurio tum crepant (intestina),
Plaut. Men. 5, 5, 27; id. Truc. 1, 1, 15; id. Ps. 4, 7, 85:quando mulier dotem marito dabat, tum quae ex suis bonis retinebat reciperare dicebatur,
Gell. 17, 6, 6; 7 (6), 14, 4.—Of future time:F.at tu, quando habebis, tum dato,
Plaut. Men. 3, 3, 23:quando ab eadem parte sol eodemque tempore iterum defecerit, tum signis omnibus ad principium revocatis, expletum annum habeto,
Cic. Rep. 6, 22, 24:quando mihi usus venerit, tum quaeram ex te atque discam,
Gell. 6 (7), 17, 4.—In the apodosis after simul ac:G.an simul ac nubes successere, ipse in eas tum Descendit (Juppiter), prope ut hinc teli determinet ictus?
Lucr. 6, 402.—With a temporal clause introduced by dum.1.Tum as antecedent:2.sanctius visum est nomen Augusti, ut scilicet jam tum dum colit terras, ipso numine ac titulo consecretur,
Flor. 2, 33, 66 (4, 12, 66).—Tum introducing the apodosis:H.dum habeat, tum amet,
Plaut. Truc. 2, 1, 23:dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit,
Verg. A. 9, 540.—As antecedent of quamdiu:K.qui cum tibi amicus non modo tum fuerit quamdiu tecum in provincia fuerit, verum etiam nunc sit cum, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 24, § 58.—Denoting a logical consequence after quando and cum:L.quando ergo erga te benignus fui... tum te mihi benigne itidem addecet... referre gratiam,
Plaut. Rud. 5, 3, 35:cum magnus numerus deesset, tum iste homo nefarius in eorum locum... substituere coepit cives Romanos,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72.—After relative clauses denoting time: qua tempestate Paris Helenam innuptis junxit nuptiis, Ego tum gravida expletis jam fere ad pariendum mensibus, Poet. ap. Cic. de Or. 3, 58, 219 (Trag. Rel. p. 246 Rib.).—M.With conditional clauses.1. (α).Tum as antecedent of clause:(β).tum pol ego interii, homo si ille abiit,
Plaut. Ps. 4, 1, 6; id. Men. 2, 2, 71; Ter. Heaut. 4, 3, 40:si tenuis causa est, tum etiam argumentandi tenue filum,
Cic. Or. 36, 124; id. Rep. 1, 40, 62; 2, 9, 15; id. Fin. 1, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 13; id. Verr. 2, 3, 47, § 112:tum vero ego nequiquam Capitolium servaverim si civem in servitutem duci videam,
Liv. 6, 14, 4; 3, 9, 11; 6, 14, 4; 7, 34, 14; Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14; Gell. 2, 12, 1 sq.; 4, 13, 1; 14, 2, 21.—Tum introducing the apodosis:2.si triduum hoc hic erimus, tum arbores in te cadent,
Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Rud. 5, 2, 59; 3, 4, 49; id. As. 1, 3, 89; id. Rud. 1, 3, 13; id. Ps. 4, 1, 1; 4, 1, 48 (39); Ter. Eun. 2, 3, 64; 3, 1, 17; id. Phorm. 1, 3, 19; Cato, R. R. 26; cf. id. ib. 27:quod si, ut spero, cepero, tum vero litteras publice mittam,
Cic. Fam. 2, 10, 3; id. Div. 1, 44, 100; cf. id. Ac. 2, 10, 32; id. Fin. 2, 4, 79; id. N. D. 3, 36, 87; id. Rep. 1, 43, 66: id. [p. 1911] Rosc. Am. 49, 142:si dimicandum erit, tum tu in novissimos te recipito,
Liv. 7, 40, 13; 8, 10, 12; Hor. S. 1, 2, 97; Ov. M. 7, 32.—Esp., denoting the consequences of perjury in ancient formulas of oaths: si ego injuste illos homines dedier mihi exposco, tum patriae compotem me numquam siris esse,
Liv. 1, 32, 7; 1, 24, 8; 22, 53, 11; hence, quid si falles? Me. Tum Mercurius Sosiae iratus siet, Plaut. Am. 1, 1, 239; 3, 2, 52; id. Aul. 4, 10, 50; cf. also Liv. 3, 64, 10.—With a condition contrary to fact.(α).Tum, antecedent of clause:(β).tum esset ostentum, si anguem vectis circumplicavisset,
Cic. Div. 2, 28, 62; id. Verr. 2, 2, 68, § 164:tum id audirem si tibi soli viveres,
id. Marcell. 8, 25; id. Fin. 4, 13, 33; id. Div. 2, 35, 73.—Tum introducing the apodosis:N.si quidem me amaret, tum istuc prodesset,
Ter. Eun. 3, 1, 56:quodsi omnia nobis quae ad victum pertinent. suppeditarentur, tum optimo quisque ingenio, totum se in cognitione et scientia collocaret,
Cic. Off. 1, 44, 158. —After an abl. absol.1. (α).Referring to definite past time:(β).ut morte ejus nuntiata tum denique bellum confectum arbitraretur,
Cic. Mur. 16, 34:sed confecto proelio tum vero cerneres quanta vis animi fuisset in exercitu Catilinae,
Sall. C. 61, 1:ita rebus divinis peractis tum de bello deque republica dictator rettulit,
Liv. 22, 11, 1; 2, 29, 1; 2, 29, 3; 3, 56, 1; 5, 50, 8; Plin. 11, 20, 22, § 68.—Referring to indefinite time:(γ).hisce omnibus rebus consideratis, tum denique id quod primum est dicendum, postremum soleo cogitare, quo utar exordio,
Cic. Or. 2, 77, 315.—Referring to future time (the abl. absol. = a fut. perf.):2.ita prope XL. diebus interpositis tum denique se responsuros esse arbitrantur,
Cic. Verr. 1, 10, 31; 1, 18, 54; id. Fin. 4, 13, 32; id. Scaur. Fragm. 10, 22.—With pres. participles (post-class.):III.tacentibus cunctis, tum ipse (dixit), etc.,
Just. 12, 15, 6.Particular connections.A.With other particles of time.1.Jam tum, already at that time, i. e. earlier than might be anticipated:2.jam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri,
Ter. Eun. 3, 3, 8; cf. id. ib. 4, 4, 58; id. Phorm. 5, 8, 34:quippe etenim jam tum divom mortalia saecla Egregias animo facies vigilante videbant,
Lucr. 5, 1169; 5, 1037:ut mihi jam tum divinasse ille (Romulus) videatur hanc urbem sedem aliquando summo esse imperio praebituram,
Cic. Rep. 2, 5, 10; 2, 7, 12; id. Div. 2, 57, 118; id. Tusc. 4, 2, 4:jam tum in Palatio monte Lupercal hoc fuisse ludicrum ferunt,
Liv. 1, 5, 1; 1, 7, 16; 1, 41, 7; 10, 21, 14;24, 49, 1: ut jam tum qualis futurus esset ostenderet,
Suet. Dom. 1; Curt. 4, 6, 29.—Tum demum and tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, i. e. later than might be expected, implying delayed action.a.Tum demum.(α).In gen.:(β).adversisque in rebus noscere qui sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eiciuntur,
Lucr. 3, 58:tum demum Liscus, oratione Caesaris adductus, quod antea tacuerat proponit,
Caes. B. G. 1, 17; 5, 33; Sall. J. 46, 1:nec ante in campum degressi sunt quam, etc. Tum demum castra Etruscorum pro moenibus Fidenarum posita,
Liv. 4, 17, 12; 45, 12, 6; 2, 20, 11; 5, 39, 2; 23, 19, 15 et saep.; Val. Max. 1, 6, 10; 1, 7, 4; Curt. 3, 12, 12; Tac. A. 3, 18; 3, 47.—In partic., referring to clauses introduced by cum, ubi, si, or abl. absol. (v. II. A. B. L. M.), denoting absolute restriction to the terms of the clause:(γ).imo etiam ubi expolivero, magis hoc tum demum dices,
Plaut. Poen. 1, 1, 60:tum demum mihi procax Academia videbitur si aut consenserint omnes, aut, etc.,
Cic. N. D. 1, 6, 13:cum is Casilini eo die mansurum dixisset, tum demum cognitus est error,
Liv. 22, 13, 8; Vell. 2, 115, 4; Val. Max. 3, 8, 1 fin.; 7, 2, 4; Curt. 3, 11, 6; Plin. Ep. 8, 20, 7.—Sometimes = nunc demum (anteclass.): victus es, Chaline. St. Tum nos demum vivere. Olympio. Gaudeo, Plaut. Cas. 2, 6, 65.—b.Tum denique.(α).In gen.:(β).tum denique tauros in gregem redigo,
Varr. R. R. 2, 5:injecta glaeba tumulus is (locus) ubi humatus est vocatur, ac tum denique multa religiosa jura complectitur,
Cic. Leg. 2, 22, 57; id. Fin. 3, 22, 76; id. Tusc. 3, 26, 61: nequiquam temptati ut tum denique desisterent impediendo bello, Liv. 4, 55, 5; Ov. M. 4, 519; 7, 857; 10, 664.—Referring to clauses with cum, etc. (v. II. A. B. L. M.):3.tum denique homines nostra intellegimus bona quom quae in potestate habuimus ea amisimus,
Plaut. Capt. 1, 2, 33:quo cum venerimus, tum denique vivemus,
Cic. Tusc. 1, 31, 75; 3, 31, 75; id. Leg. 2, 4, 10; id. Rep. 1, 6, 11; so,tum denique si,
id. Fam. 14, 2, 3; id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29; id. Verr. 2, 2, 1, § 1:indicandum primum fuisse, dein petendum praesidium, postremo ni impetraretur, tum denique querendum,
Liv. 23, 43, 2; Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126 (for tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9, v. II. D. 2. a).—Tum primum (rarely primo), then for the first time:4. a.tum genus humanum primum mollescere coepit,
Lucr. 5, 1014:ludorum gratia quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset,
Cic. Rep. 2, 7, 12; id. Sen. 21, 78; Caes. B. G. 7, 11:ponte sublicio tum primum in Tiberi facto,
Liv. 1, 33, 6; 2, 41, 3; 39, 22, 2; 2, 20, 6; 39, 49, 4; Vell. 2, 37, 5; Tac. A. 2, 27; id. H. 4, 57; Curt. 3, 12, 26. —Deinde tum (very rare):b.primum ea quae sumus acturi cogitare debemus, deinde tum dicere ac facere,
Varr. L. L. 6, 6, 62.—Tum deinde.(α).= tum demum or tum denique, then at length, not till then, then only:(β).nonne optime patronus occurrat prius conviciis luxuriae, etc., tum deinde narret de bonis Pallae? etc.,
Quint. 4, 2, 27; 12, 10, 11:emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram: tum deinde lassam senectutem in otium referam,
Sen. Ep. 101, 4; Plin. 16, 44, 95, § 251.—So corresp. with cum:quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia collegae subrogando habuit,
Liv. 2, 8, 3 (Weissenb. demum, by conj.); Col. R. R. 1, 6, 13. —= an emphatic deinde: nam praetermisit quod in prima parte sumere debuit;c.tum deinde eodem ipso quod omiserat quasi proposito ad confirmandum aliud utitur,
Gell. 2, 8, 3; 13, 24 (23), 1; Just. 2, 1, 19.—With hic:d.hic tum repente Pacilius quidam accedit, ait, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:hic ego tum ad respondendum surrexi,
id. Clu. 18, 51; 27, 73:hic tum injectus est hominibus scrupulus,
id. ib. 28, 76; id. Sest. 11, 25.—Tum postea:5.tum postea complorantibus nostris, dies quidem tandem inluxit,
Gell. 19, 1, 3; so id. 14, 3, 10 (for quid tum postea, v. D. 1.).—With interim:B.unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat... Tum interim, Q. Hortensio, Q. Metello coss.... despondet ei filiam suam,
Cic. Clu. 64, 179.—With particles of emphasis.1.Tum vero (sometimes tum enimvero or enimvero tum), then indeed, at that crisis, then if not before, etc., or merely = emphatic then, denoting either coincidence or sequence of action.(α).In gen.:(β).discedit a Melino Cluentia. Tum vero illa egregia mater palam exsultare... coepit,
Cic. Clu. 5, 14; 22, 61; id. Agr. 1, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 41, § 107:semper equidem magno cum metu incipio dicere... tum vero ita sum perturbatus ut, etc.,
id. Clu. 18, 51:tum vero dubitandum non existimavit quin ad eos proficisceretur,
Caes. B. G. 2, 8; 5, 37; id. B. C. 1, 82; 2, 42:Aruns Tarquinius et Tullia minor... junguntur nuptiis. Tum vero in dies infestior Tulli senectus... coepit esse,
Liv. 1, 47, 1; 2, 22, 6; 4, 49, 13; 10, 19, 12; 21, 45, 9; 21, 58, 5; Ov. M. 2, 227; 7, 685; Curt. 4, 13, 1; 3, 11, 5; Tac. Agr. 37.—And in enumerations:deinde... post autem... tum vero ipsam veterem Karthaginem vendunt,
Cic. Agr. 1, 2, 5.—As correlative of temporal or conditional clauses, and after abl. absol.:2.quod ubi Romam est nuntiatum, senatui metum injecit ne tum vero sustineri nec in urbe seditio, nec in castris posset,
Liv. 5, 7, 4; Sall. J. 94, 3:tum vero... si,
Cic. Fin. 1, 19, 63; Liv. 6, 14, 4 (v. II. M. 1. a, b).—With cum, Liv. 32, 12, 1:quae postquam frustra temptata rogumque parari... vidit, Tum vero gemitus... Edidit,
Ov. M. 2, 621; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40; v. C. 1. b. (so, tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9; v. II. D. 2. and M. 1.).—Tum quidem, at that time, thereupon, then at least (usu. opposed to a later time): dixit sibi in somnis visum esse, etc. Et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem devovit se, etc., Cic. Div. 1, 24, 51; so,3.actum quidem,
id. Fl. 25, 59; id. Lael. 11, 39:et tum quidem ab Dio Perseus in interiora regni recepit se... post dies paucos, etc.,
Liv. 42, 39, 1; 1, 57, 10; 3, 2, 10;7, 17, 3.—Often in resuming the narrative after a digression: ac tum quidem regem... filium appellat,
Curt. 4, 7, 25.—Merely emphatic:Duillio Cornelioque coss. etiam mari congredi ausus est. Tum quidem ipsa velocitas classis comparatae victoriae auspicium fuit,
Flor. 1, 18 (2, 2), 7; so id. 1, 22 (2, 6), 20; 1, 40 (3, 5), 12.—With cum, Tac. Dial. 11.—Ne tum quidem, not even then:4.num quis horum miser hodie? Ne tum quidem, post spiritum extremum,
Cic. Tusc. 1, 37, 89; id. Div. 1, 26, 55; id. Verr. 2, 2, 40, § 98:ubi ne tum quidem eos prodire intellexit,
Caes. B. G. 1, 50; 7, 53; Tac. H. 5, 21; Curt. 3, 2, 18.—With cum:ille vere ne tum quidem miser cum ab Oroete in crucem actus est,
Cic. Fin. 5, 30, 92; so id. Tusc. 5, 20, 57; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; Liv. praef. 12; 39, 39, 11.—Tum maxime (sometimes tum cummaxime).(α).Especially at that time, chiefly then: illi sumposia, nos convivia quod tum maxime simul vivitur, Cic. Fam. 9, 24, 35; id. Leg. 2, 11, 26.—With cum:(β).quae quidem vis tum maxime cognita est cum... M. Cato, legem suadens, in Galbam multa dixit,
Cic. Brut. 23, 89; id. Sest. 21, 47; id. Par. 4, 1, 29.—Just then, just at that moment (not ante-Aug.):(γ).regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti,
Liv. 43, 20, 3; 1, 10, 1:per totam aciem vulgatum est, castra amissa esse, et tum cummaxime ardere,
id. 40, 32, 1; so,tum cummaxime,
id. 43, 7, 8:corpus enim suum a caupone trucidatum tum maxime plaustro ad portam ferri,
Val. Max. 1, 7, ext. 10; 2, 10, 2; 3, 2, 2 fin.; Curt. 3, 4, 14; 6, 6, 10; Plin. 2, 63, 63, § 154; Quint. 2, 15, 30; 2, 61, 31; Suet. Caes. 65; id. Calig. 53.—So with cum:et quod tum maxime Abydum oppugnaret cum rex ab Attalo et Rhodiis ultro se bello lacessitum diceret,
Liv. 31, 18, 2; Sen. Ira, 1, 15, 2.—Strengthening the co-ordinate tum after cum, so especially; v. I. C. 3. e. b (for cum maxime... tum maxime and tum maxime... cum plurimum, v. II. A. 3. a. b.).—5.Tum potissimum = tum maxime, just then (rare):6.C. Caesar... tum potissimum acie commissa impeditos religione hostes vicit,
Front. Strat. 2, 1, 16.—Etiam tum.(α).Even then:(β).etiam tum vivit cum esse credas mortuam,
Plaut. Pers. 3, 1, 28:totum se Servilio etiam tum tradidit,
even then, at so late a time, Cic. Sest. 62, 130:etiam tum cum verisimile erit,
id. Rosc. Am. 20, 57.— So with cum, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; id. Dom. 13, 23; id. Sest. 38, 81.—Still, as yet (also as one word; cf. etiamtum, and v. the foll. additional passages), Cic. Verr. 2, 4, 19, § 41; id. Fin. 3, 14, 48; id. Rep. 2, 12, 24; id. Arch. 3, 5; id. de Or. 2, 3, 12; id. Brut. 20, 80; id. Off. 2, 14, 47; Caes. B. C. 3, 93; Liv. 5, 40, 10; Val. Max. 9, 6, 3; Tac. A. 3, 72; Suet. Claud. 27 fin.; id. Dom. 22.—7.And with a negation, = nondum: ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos,
not yet long, Ov. H. 8, 79.—Tum etiam.(α).Followed by si or cum, even if, even when:(β).atque equidem filium Tum etiam si nolit, cogam,
Ter. Ad. 5, 3, 65:qui tum etiam cum... circumfusi erant caligine,
Cic. Tusc. 1, 19, 45.—Then also, then too, besides:8.tum etiam illud cogitatote, sic vivere Cornelium ut, etc.,
Cic. Balb. 28, 65; id. N. D. 1, 16, 43; so id. Leg. 1, 13, 35; id. Fin. 2, 16, 53; Col. 12 praef.—Tum quoque.(α).Also then, then likewise, then as before, then as on another occasion mentioned before: ceu lapidem si Percutiat lapis aut ferrum;(β).nam tum quoque lumen Exsilit,
Lucr. 6, 162:tum quoque homini plus tribui quam nescio cui necessitati,
Cic. Prov. Cons. 11, 28:tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis,
Liv. 1, 33, 5; 2, 52, 2; 21, 22, 4; Caes. B. C. 3, 37; Ov. M. 14, 369.—Even then, = etiam tum (rare):(γ).et tamen tum quoque se absentes triumphare credunt,
Liv. 45, 38, 13; 39, 41, 3; 39, 47, 11; Ov. H. 17 (18), 190.—In orat. obliq. (v. I. A. 2.), even now:(δ).quod si Romani tum quoque aequa aspernarentur,
Liv. 42, 62, 7. —= sic quoque, even under the circumstances, even as it was, etc. (v. sic, V. 3.): ut si effugium patuisset in publicum, impleturae urbem tumultu fuerint. Tum quoque [p. 1912] aliquotiens integro corpore evaserunt, Liv. 24, 26, 13; 40, 16, 6; 43, 4, 1;9.9, 13, 9: tum quoque, amputata dextra, navem sinistra comprehendit,
Just. 2, 9, 18.—Tum ipsum = eo ipso tempore, at the very time, just then, even then (only in Cic. in four passages; cf.:C.nunc ipsum): tota igitur ratio talium largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum... moderanda est,
Cic. Off. 2, 17, 60:quem quidem cum sua voluntate ex patria Karthaginem revertisset, tum ipsum cum vigiliis et fame cruciaretur, clamat virtus beatiorem fuisse quam Thorium,
id. Fin. 2, 20, 65 Madv. ad loc.:tum ipsum cum immolare velis extorum fieri mutatio potest,
id. Div. 1, 52, 118:ita (oratores), non injuria, quotienscunque dicerent, id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,
id. Or. 1, 27, 123.—Tum with co-ordinating particles.1.Tum autem.(α).= praeterea, and then, besides (v. I. C. 1.): turpilucricupidum te vocant cives tui;(β).tum autem sunt alii qui te volturium vocant,
Plaut. Trin. 1, 2, 64:oves scabrae sunt... Tum autem Surorum nemo exstat qui ibi sex menses vixerit,
id. ib. 2, 4, 141; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 4, 2, 3; id. Poen. 5, 5, 34; 5, 7, 22; Ter. And. 1, 5, 34; id. Eun. 5, 9, 7; id. Hec. 2, 1, 14; 3, 2, 10:tum autem qui non ipso honesto movemur... callidi sumus, non boni,
Cic. Leg. 1, 14, 41; id. Or. 1, 58, 247; 2, 19, 80.—= tum... tum:(γ).visne igitur inter hos populos inambulantes, tum autem residentes quaeramus eisdem de rebus?
Cic. Leg. 1, 5, 15.—= eo tempore, with autem as connective:(δ).tum illic autem Lemnius... uxorem duxit, etc.,
Plaut. Cist. 1, 3, 25:tum autem ex omnibus montibus nives proluit,
Caes. B. C. 1, 48.—But in this instance:2.uxori emunda ancilla'st: tum autem pluscula Supellectile opus est,
Ter. Phorm. 4, 3, 60; 5, 7, 25 sq.—For tum etiam, v. B. 7. b.—3.Tum praeterea:4.nam tui similis est probe. Tum praeterea talem, nisi tu, nulla pareret filium,
Ter. Heaut. 5, 3, 20; so id. Ad. 3, 2, 47; id. Phorm. 3, 2, 33; Cic. Verr. 1, 18, 56 (v. I. C. 3. e. l).—Tum porro:D.tum porro venti magnam quoque tollere partem Umoris possunt,
Lucr. 6, 623; 4, 829 (827).—Quid tum?1.In dialogue, what then? what next? what further? novi ego hos pugnos meos. Ca. Quid tum? Th. Quid tum? Rogitas? Hisce ego, si tu me inritaveris, placidum te hodie reddam, Plaut. Curc. 5, 3, 49; so id. As. 2, 2, 83; Ter. Eun. 2, 2, 47; 3, 5, 66; id. Phorm. 3, 3, 8.—And strengthened:2.quid tum postea?
Plaut. Trin. 3, 3, 41; id. As. 2, 2, 68; 2, 2, 79; Ter. Eun. 2, 3, 78; 4, 2, 9; 4, 7, 23; id. Ad. 4, 5, 15; id. Hec. 4, 1, 36: videsne abundare me otio? A. Quid tum? Cic. Tusc. 2, 11, 26.—In imitation of a dialogue:3.at mulctantur bonis exsules. Quid tum? Parumne multa de toleranda paupertate dicuntur?
Cic. Tusc. 5, 37, 107; so id. Quint. 22, 72; 27, 84; id. Verr. 2, 4, 59, § 132; id. Dom. 47, 123; id. Dejot. 7, 22; id. Phil. 1, 10, 26; Hor. S. 2, 3, 230.—As emphatic co-ordinative in quoting the different items of a document, law, etc.: quive in senatu sententiam dixit, dixerit. Quid tum? Qui eorum coiit, coierit, etc., what next? i. e. and then, listen! Cic. Clu. 54, 148; so id. Agr. 1, 5, 16; 3, 3, 11; id. Mur. 12, 26; id. Fl. 23, 55.—E.Tum temporis = eo tempore (post class. and rare; cf.:tunc temporis): postera die civitas principem suum, ac tum temporis consulem in foro expectabat,
Just. 31, 2, 6. -
20 certus
certus, a, um, PAdi. m. Compar. u. Superl. (cerno), geschieden, I) eig., getrennt, pondera, Cato r. r. 13, 3 (Keil liest cetera). – II) übtr., entschieden, A) dem Entschlusse nach, 1) v. Entschlusse selbst, si istuc ita certum est tibi, Ter.: certum est tibi istuc? He. non moriri certius, Plaut.: quando id certum atque obstinatum est, Liv.: certum est mihi consilium u. certa (mihi) res est m. Infin., es ist beschlossene Sache, Plaut. u. Ter. (s. Ussing Plaut. Amph. 698. Brix Plaut. trin. 270): ebenso certa est sententia Turno m. Infin., Verg. Aen. 10, 240. – u. (mihi) certum est, es ist (bei mir) entschieden, es ist fest beschlossen, es ist mein (dein usw.) fester Entschluß, -Wille, auch verb. certum est deliberatumque, certum atque decretum est m. Infin., omnia experiri certum est prius quam pereo, Ter.: sibi certum esse a iudiciis causisque discedere, Cic.: certum est deliberatumque quae ad causam pertinere arbitror omnia dicere, Cic.: certum atque decretum est non dare signum, Liv.: u. im Compar., mihi autem abiurare certius est quam dependere, Cic.: im Superl., quin certissimumst mepte potius fieri servom, quam te umquam emittam manu, Plaut. Men. 1058. – m. Acc. u. Infin., Enn. ann. 206. Turpil. com. 180. – absol., certumne est tibi? Ly. certum, Plaut.: certum est, ibo ad medicum, Plaut. – 2) übtr., v. d. Pers., entschieden, entschlossen zu etw. (s. Nipperd. Tac. ann. 12, 66), a) m. Infin., certus mori, Verg.: Caesar certus procul urbe degere, Tac. – b) m. an u. Konj., nec sat certa diu patriis an cederet armis, Sil. 9, 480. – c) m. Genet., certus eundi, Verg. (u. so nimium es certus eundi, Ov.): desciscendi, Tac.: relinquendae vitae, Tac.: fugae, Plin. ep.
B) dem äußern od. innern Wesen nach entschieden, feststehend, gewiß (Ggstz. incertus), 1) der äußern Beschaffenheit, Zahl, Zeit nach festgestellt, feststehend, festgesetzt, bestimmt, certus ac definitus locus, Cic.: c. fines, Cic.: cursus certi et constantes, Cic.: certa verba, Cic.: certum statumque vectigal, Suet.: c. lucrum, merces, Suet.: c. pretium, Phaedr. – c. numerus, c. summa, Suet. – conviva c., ein stehender, täglicher, Hor.: certa dies (Frist), Cic.: certi dies, Cic.: tempus c., Cic.: certum praefinitumque tempus, Suet.: certo tempore anni, Plin. 7, 65; u. subst. bl. certo anni, Tac. hist. 5, 6. – n. pl. subst., linguae tam certa loquentes, so deutlich u. bestimmt (wie Wenschenstimmen), Ov. met. 5, 296. – zuw. auch, wie das deutsche gewiß, von Ggstdn., deren Vorhandensein bloß als bestimmt angegeben, deren Beschaffenheit aber nicht näher bezeichnet wird od. nicht in Betracht kommt, certi homines, Cic.: habet certos sui studiosos, Cic. – m. quidam u. aliquis verb., certa quaedam et definita lex, Cic.: certae quaedam dicendi leges, Quint.: aliqui compositionis certi pedes, Quint.: u. subst., in his certos aliquos docebit, Quint.
2) der innern Beschaffenheit nach feststehend, gewiß, sicher, fest, zuverlässig, a) v. Lebl.: ventus c., Auct. b. Afr.: bonā et certā tempestate, Cic.: ire ad mortem certo gradu, Sen.: u. certo iactu tela exhaurire, Tac.: u. so c. hasta, Verg.: c. sagitta, sicher treffender, Hor. – certissima populi Romani vectigalia, ganz sicher eingehende, Cic.: c. sensus, Cic.: c. spes, Plaut. u. Hor.: spes consulatus certissima, Cic. – Plur. subst., certa maris, sichere Seefahrt, Tac. hist. 4, 81. – b) v. Pers., deren Gesinnung usw., homo certus, Nep., homo certissimus, Cic.: certi homines, Cic. certus amicus, Plaut. u. Nep.: certus paterfamilias, Cic.: c. accusator, Cic.: certis auctoribus comperisse alqd, Cic.: adversus hostem nec spe nec animo certiorem, Liv.: satis animo certo et confirmato posse in hac causa consistere, Cic. – subst., certī, ōrum, m., sichere, zuverlässige Leute, certos apud latera collocare, Sall. fr.: certos praeficere, Nep.
3) der Erkenntnis u. Überzeugung nach entschieden, ausgemacht, sicher, gewiß, unzweiselhaft, wahr, wirklich (Ggstz. incertus, dubius), a) v. dem, in betreff dessen man entschieden, gewiß ist: α) v. Lebl.: crimen, Cic.: ius, Quint.: argumentum odii certius, Cic.: postremo certior res, Cic.: ad me, obsecro te, ut omnia certa perscribas, Cic.: qui quae affirmant certiora esse dicunt, quam etc., Cic.: scribas ad me, si quid erit certius, Cic.: n. pl. subst., incerta pro certis malle, Sall.: certa amittimus, dum incerta petimus, Plaut.: certa opperiri, Tac. – bes. das neutr. certum (adjekt., subst. u. adverb.) in den Verbindungen: certum est, zB. So. satin hoc certum est? Ge. Certum; hisce oculis egomet vidi, Ter.: m. de u. Abl., cum de altero intellectu certum est, de altero dubium, Quint.: m. folg. Fragesatz, id parum certum est solamne an ab omnibus cisalpinorum Gallorum populis adiutam, Liv.: nec quid agam certum est, Ter.: est certum quid respondeam, Cic.: certum est quid e lege censoria debeant (geben müssen), Cic. – hoc certo certius est, Ulp. dig.: nihil invenies magis hoc certo certius, Plaut.: certo certius est m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. – u. alqd certi est, zB. neque tanto spatio certi quid esset explorari poterat, Caes.: si quicquam humanorum certi est, Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, nihil certi est, cuius populi ea classis fuerit, Liv. – u. certum scio (Ggstz. certum nescio), ich weiß es als etwas Gewisses, od. ich weiß etwas Gewisses, cesso hinc ire intro ut hoc quam primum, quicquid est, certum sciam, Ter.: cum certum sciam, faciam te paulo ante certiorem, Cic.: Da. Quoad exspectatis vostrum? Ce. Non certum scio, Ter.: m. de u. Abl., ibo intro de cognitione ut certum sciam, Ter.: de Oropo opinor, sed certum nescio, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., oculos tuos, certum scio, ingens animi opus intueri nequivisse, Val. Max.: od. m. folg. indir. Fragesatz, qui sermo fuerit et quid actum sit, scribam ad te, cum certum sciam, Cic.: quam diu affutura sint, certum sciri nullo modo potest, Cic. – certum habeo, ich habe als ein Gewisses, habe Gewißheit, weiß als gewiß, sed certum non habeo, Cic.: m. Acc., neque tamen id ipsum c. habeo, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., certum habeo te imprudentiā labi, Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, hiemem credo prohibuisse, quominus de te certum haberemus, quid ageres maximeque ubi esses, Cic. – certum affirmo m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 3, 23, 7. – certum inveniri non potest m. folg. Fragesatz m. ne (enklit.)... an, Caes. b. c. 1, 25, 3. – certum cognosco, Auct. b. Alex. 53, 3. – certum comperio m. folg. Acc. u. Infin., Auct. b. Hisp. 22, 4. – non certum traditur m. folg. Fragesatz, Liv. 2, 8, 8. – certum respondeo, Cic. Acad. 2, 29, 92. – pro certo scio m. folg. indir. Fragesatz, quid rei esset nemo satis pro certo scire, Liv. – pro certo habeo, ich halte für gewiß, m. Acc., illa pro certo habenda, in quibus non dissentiunt, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., Mummium fuisse ad Corinthum pro certo habeo, Cic.: pro certo habetote vos de omnibus coniuratis decernere, Sall.: m. de u. Abl., quoniam de adventu Caesaris pro certo habebamus, Mat. in Cic. ep. – pro certo puto, ZB. hoc pro certo putamus, Mat. in Cic. ep. – pro certo nego alqd, zB. posthac omnia, quae certa non erunt, pro certo negato, Cic. – pro certo polliceor m. allg. Acc. Pronom. u. folg. Acc. u. Infin., pro certo polliceor hoc vobis atque confirmo, me esse perfecturum etc., Cic. – pro certo dico m. Acc., nihil, quod pro certo dicere audeam, Cic.: pro certone tu istaec dicis? Ter.: m. folg. Acc. u. Infin., nec enim hunc ipsum mundum pro certo rotundum esse dicitis, Cic. - pro certo affirmo m. Acc., quis enim rem tam veterem pro certo affirmet? Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, Romanorum sociorumque quot caesa in eo proelio milia sint, quis pro certo affirmet? Liv. – pro certo pono alqd, Liv. 23, 6, 8. – pro certo creditur m. folg. Nom. u. Infin., s. Sall. Cat. 15, 2. – pro certo esse, zB. cum id coeperit esse pro certo, Quint. 5, 12, 2. – ad certum redigere, zur Gewißheit bringen, m. Acc., et si id ante dubium fuerit, legatorum paulo ante verba ad certum redegisse, Liv.: m. folg. indir. Fragesatz, donec ad certum redigatur, vanusne hic timor noster an verus fuerit, Liv. – certum oder certius facere alci, jmdm. über etwas Aufklärung geben, m. Acc., Plaut. Men. 242: m. folg. indir. Fragesatz, Plaut. Pseud. 598; Men. 763. – certum wie adverb., nondum enim certum constituerat, Cic. Scaur. 34: certum vigilans, wirklich wachend (Ggstz. incertum vigilans), Hor. sat. 2, 5, 100: postmodo quod mi obsit clare certumque locuto, Hor. sat. 2, 6, 27. – β) v. Pers.: certi patres, deren Vaterschaft unzweifelhaft ist, unzweifelhafte (Ggstz. incerti), Cic.: liberi, die einen bestimmten Vater haben, von namhaftem Vater (Ggstz. incerto patre nati), Cic.: deûm certissima proles, Verg.: nebulo certior, Cic.: certissimus gladiator, parricida, matricida, Cic.
b) v. dem, der in betreff einer Sache Gewißheit hat, gewiß, sicher über usw., fest in usw., num quid nunc es certior? Plaut.: hoc tamen ipso debueram scripto certior esse tuo, Ov.: iam certo certior contendit ad ipsam praesidis domum, Apul. met. 10, 28. – m. Genet., certus consilii, Sen. u. Tac.: certus eventūs, exitii, spei, Tac.: damnationis, Suet. – m. de u. Abl., certus de sua genitura, Suet. Vesp. 25. – m. solg. Acc. u. Infin., certi sumus perisse omnia, Cic. ad Att. 2, 19, 5: certi sumus non ignorare te, quid ›vena‹ appelletur, Gell. 18, 10, 5. – dah. certiorem esse ex alqo, sich durch jmd. vergewissert haben, m. folg. indir. Fragesatz, quanta sit in media clementia Caesaris ira, si nescis, ex me certior esse potes, kannst du an mir erkennen, Ov. ex Pont. 3, 6, 8: fac me, ut sim certus, an recte etc., Gell. 19, 13, 2. – dah. certum facere alqm, jmd. vergewissern = benachrichtigen (s. Lorenz Plaut. Pseud. 16), Plaut., Verg. u. Ov.: m. Genet., alqm consilii sui, Ov.: m. folg. indir. Fragesatz, face me certum, quid tibi sit, Plaut. - in klass. Prosa nur in der Verbdg. certiorem facere alqm, jmd. vergewissern, ihm zu wissen tun, ihn wissen lassen = benachrichtigen, jmdm. anzeigen (ohne od. mit litteris, per litteras, per alqm), facies igitur me certiorem, Cic.: m. Genet., qui certiorem me sui consilii fecit, Cic.: m. de u. Abl., nos de Pilia et Attica certiores faciet, Cic.: de Germanorum discessu per exploratores certiores facti, Caes.: gratum tibi esse, quod crebro certior per me fias de omnibus rebus, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., certiorem te faciunt P. Africanum Carthagine deletā simulacrum Dianae maioribus suis restituisse, Cic.: certiorem facit Datamem tempus esse maiores exercitus parari, Nep.: interim Romā (von Rom aus) per litteras certior factus, provinciam Numidiam Mario datam, Sall.: m. folg. indir. Fragesatz, si non erit, faciam te certiorem, quid egerim, Cic.: velim me facias certiorem proximis litteris vivone patre suo naufragio perierit an mortuo, Cic.: Philotimus non modo nullus venit, sed ne per litteras quidem aut per nuntium certiorem facit me, quid egerit, Cic.: m. folg. Konj., celeriter milites certiores facit (zeigt an = läßt den Befehl zukommen), paulisper intermitterent proelium ac tantum modo tela missa exciperent, Caes. b. G. 3, 5, 3.: m. folg. ne u. Konj., simul visum est, ut te certiorem faceremus, ne quid eius modi, si accidisset, nostro consilio civitates putarent factum, Claud. Quadrig. 3. fr. 41 ( bei Gell. 3, 8. § 8). – u. im Abl. absol., non consulibus certioribus factis, Liv. 45, 21, 4.
См. также в других словарях:
gré — Gré, m. C est volonté, Selon ce on dit il confesse de son bon gré et bonne volonté, Suapte sponte, Et malgré ou maugré moy, c est à dire, contre ma volonté, Me inuito, Et vient de Gratum Latin, en signification d acceptable que le François dit… … Thresor de la langue françoyse
Conspiración de Catilina — Este artículo trata sobre la conspiración en si. Para la obra de Salustio Crispo, véase De Catilinae coniuratione. Un nombre destaco sobre los demás, Lucio Sergio Catilina a quien la aristocracia romana temía, a él y a sus planes económicos que… … Wikipedia Español
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
Список латинских фраз — В Викицитатнике есть страница по теме Латинские пословицы Во многих языках мира, в том числе в … Википедия
Leute — 1. A de richa Lüta werd ma nüd rüdig1. – Sutermeister, 143; Tobler, 371. In Appenzell: Von den reichen Leuten bekommt man nicht leere Hände. (Tobler.) 2. Albern Leut dienen nicht in die Welt. – Petri, II, 4. 3. Alberne Lüe sind ock Lüe. (Hannover … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Legio X Gemina — Escudo de la Legio X Gemina a principios del siglo V, según la Notitia Dignitatum occ. Activa Desde el 70 a. C. hasta el siglo V … Wikipedia Español
Johann Friedrich Hiller — (* 21. März 1718 in Öhringen; † 24. Juli 1790 in Wittenberg) war ein deutscher Pädagoge, Rhetoriker und Philosoph. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Werkauswahl 3 Literatur … Deutsch Wikipedia
Johann Hildebrand Withof — (* 27. Juni 1694 in Lengerich; † 13. Februar 1769 in Duisburg) war Professor für Beredsamkeit und Geschichte in Duisburg. Berühmt geworden ist er durch seine Geschichte der Stadt Duisburg. Als Mitglied der Res publica litteraria gehö … Deutsch Wikipedia
CHARON — I. CHARON Carthaginensis Historicus, descripsit tyrannos, quotquot in Europa, et Asia fuerunt. Idem prodidit vitas illustrium virorum libris 4. et vitas illustrium feminarum libris totidem. Suidas. II. CHARON Erebi et Noctis fil. inferorum… … Hofmann J. Lexicon universale
tenir — à fable, Pro fabula ac nugis habere. Herberay au prologue de Josephe, Dont plusieurs Romans parlent et escrivent si loing de la verité, que toute personne de bon esprit le doit tenir plus à fable qu autrement. Tenir, Tenere. Tenir à perdu, c est… … Thresor de la langue françoyse
