Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

dimension

  • 1 mensura

    mensūra, ae, f. [st2]1 [-] action de mesurer, mesurage. [st2]2 [-] mesure, instrument pour mesurer. [st2]3 [-] résultat de la mesure: longueur, largeur, épaisseur, dimension. [st2]4 [-] au fig. mesure, dimension, grandeur. [st2]5 [-] justesse des proportions, proportion, symétrie. [st2]6 [-] Plin. perspective.    - qui modus mensurae medimnus appellatur, Nep. Att. 2, 6: cette mesure s'appelle médimne.    - quicquid sub aurium mensuram aliquam cadit, Cic. Or 20, 67: tout ce que l'oreille peut mesurer.    - mensura ex aquâ, Caes. B. G. 5, 13: clepsydre.
    * * *
    mensūra, ae, f. [st2]1 [-] action de mesurer, mesurage. [st2]2 [-] mesure, instrument pour mesurer. [st2]3 [-] résultat de la mesure: longueur, largeur, épaisseur, dimension. [st2]4 [-] au fig. mesure, dimension, grandeur. [st2]5 [-] justesse des proportions, proportion, symétrie. [st2]6 [-] Plin. perspective.    - qui modus mensurae medimnus appellatur, Nep. Att. 2, 6: cette mesure s'appelle médimne.    - quicquid sub aurium mensuram aliquam cadit, Cic. Or 20, 67: tout ce que l'oreille peut mesurer.    - mensura ex aquâ, Caes. B. G. 5, 13: clepsydre.
    * * *
        Mensura, mensurae, pen. prod. Plin. Mesure.
    \
        Mensura venit ad digitos. Plin. Est comptee.

    Dictionarium latinogallicum > mensura

  • 2 admiratio

    admīrātĭo, ōnis, f. [st1]1 [-] action d'admirer, admiration.    - in admiratione esse: être admiré.    - admiratio divitiarum: admiration pour les richesses.    - magna est admiratio dicentis, Cic. Off. 2, 14: on a beaucoup d’admiration pour l’orateur.    - admirationem movere (habere): susciter l'admiration, exciter l'admiration.    - auri admirationem nobis fecerunt, Sen.: ils ont fait de l'or l'objet de notre admiration.    - est admiratio in bestiis, Cic.: il y a lieu d'admirer les animaux.    - admiratione affici, Cic.: être admiré.    - multae admirationes, Cic.: signes nombreux d'admiration. [st1]2 [-] étonnement, surprise.    - admiratio rei, Cic.: surprise que cause un événement.    - quid habet admirationis...? Cic.: qu'y a-t-il de surprenant que...?    - consulem admiratio incessit, quod... Liv. 7, 34, 12: le consul s'étonna que...    - abies admirationis praecipuae, Plin.: sapin d'une dimension étonnante.
    * * *
    admīrātĭo, ōnis, f. [st1]1 [-] action d'admirer, admiration.    - in admiratione esse: être admiré.    - admiratio divitiarum: admiration pour les richesses.    - magna est admiratio dicentis, Cic. Off. 2, 14: on a beaucoup d’admiration pour l’orateur.    - admirationem movere (habere): susciter l'admiration, exciter l'admiration.    - auri admirationem nobis fecerunt, Sen.: ils ont fait de l'or l'objet de notre admiration.    - est admiratio in bestiis, Cic.: il y a lieu d'admirer les animaux.    - admiratione affici, Cic.: être admiré.    - multae admirationes, Cic.: signes nombreux d'admiration. [st1]2 [-] étonnement, surprise.    - admiratio rei, Cic.: surprise que cause un événement.    - quid habet admirationis...? Cic.: qu'y a-t-il de surprenant que...?    - consulem admiratio incessit, quod... Liv. 7, 34, 12: le consul s'étonna que...    - abies admirationis praecipuae, Plin.: sapin d'une dimension étonnante.
    * * *
        Admiratio, admirationis, Verbale. Cic. Merveille, Esbahissement.
    \
        Affici admiratione. Cic. S'esmerveiller.
    \
        Efficere admirationes in aliquibus. Cic. Les faire admirables.
    \
        Habere admirationem dicitur res aliqua. Cic. Dequoy on s'esmerveille.
    \
        Mouere admirationem alicui. Cic. Le faire esbahir.
    \
        Obstupefacti homines admiratione. Cic. Estonnez d'esbahissement.
    \
        Esse in admiratione. Plin. Estre en admiration.

    Dictionarium latinogallicum > admiratio

  • 3 dimensio

    dimensĭo, ōnis, f. dimension, mesure.
    * * *
    dimensĭo, ōnis, f. dimension, mesure.
    * * *
        Dimensio, Verbale. Cic. Mesurement.

    Dictionarium latinogallicum > dimensio

  • 4 grandis

    grandis, e [st1]1 [-] grand [en gén.], aux grandes proportions.    - seges grandissima, Varr. R. 1, 52, 1: les épis les plus gros. --- cf. Plaut. Cas. 914.    - meliores et grandiores fetus edere, Cic. de Or. 2, 131: produire des moissons meilleures et plus abondantes.    - grandibus litteris nomen incisum, Cic. Verr. 4, 74: nom gravé en gros caractères.    - grandis epistula, Cic. Att. 13, 21, 1: longue lettre.    - grande fenus, Cic. Flacc. 51: gros intérêts.    - grande vas, Cic.: vase de grande dimension.    - vox grandior, Cic. Br. 289: voix plus forte.    - grandi pondere, Cic. Verr. 4, 32: d'un poids considérable.    - tumulus satis grandis, Caes. BG. 1, 43, 1: tertre d'assez grandes proportions.    - vicinum pecus (semper) grandius uber habet, Ov.: le troupeau du voisin a (toujours) de plus grosses mamelles.    - grandis pecunia, Plaut.: grosse somme d'argent.    - in qua grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum, Cic. Verr.: (piédestal) sur lequel était gravé en gros caractères le nom de P. l'Africain.    - cum grandi baculo, Apul.: avec un long bâton.    - agrum grandi pecunia redimere, Liv.: racheter un champ moyennant une somme considérable.    - adv. - grande fremere, Stat.: mugir avec force. [st1]2 [-] grand, avancé en âge.    - grandis natu, Cic. CM 10: âgé, vieux.    - grandis aetas, Cic. Phil. 5, 47: âge avancé.    - grandis jam puer, Cic. Pis. 87: enfant déjà grand. [st1]3 [-] rhét. le style sublime; style aux grandes proportions, imposant.    - Cic. Br. 35, etc. ; Or. 30 ; 68 ; 119, etc.    - grandis verbis, Cic. Br. 126: sublime dans l'expression (dans son style). [st1]4 [-] qqf. sujet ample, important.    - Cic. Or. 123.
    * * *
    grandis, e [st1]1 [-] grand [en gén.], aux grandes proportions.    - seges grandissima, Varr. R. 1, 52, 1: les épis les plus gros. --- cf. Plaut. Cas. 914.    - meliores et grandiores fetus edere, Cic. de Or. 2, 131: produire des moissons meilleures et plus abondantes.    - grandibus litteris nomen incisum, Cic. Verr. 4, 74: nom gravé en gros caractères.    - grandis epistula, Cic. Att. 13, 21, 1: longue lettre.    - grande fenus, Cic. Flacc. 51: gros intérêts.    - grande vas, Cic.: vase de grande dimension.    - vox grandior, Cic. Br. 289: voix plus forte.    - grandi pondere, Cic. Verr. 4, 32: d'un poids considérable.    - tumulus satis grandis, Caes. BG. 1, 43, 1: tertre d'assez grandes proportions.    - vicinum pecus (semper) grandius uber habet, Ov.: le troupeau du voisin a (toujours) de plus grosses mamelles.    - grandis pecunia, Plaut.: grosse somme d'argent.    - in qua grandibus litteris P. Africani nomen erat incisum, Cic. Verr.: (piédestal) sur lequel était gravé en gros caractères le nom de P. l'Africain.    - cum grandi baculo, Apul.: avec un long bâton.    - agrum grandi pecunia redimere, Liv.: racheter un champ moyennant une somme considérable.    - adv. - grande fremere, Stat.: mugir avec force. [st1]2 [-] grand, avancé en âge.    - grandis natu, Cic. CM 10: âgé, vieux.    - grandis aetas, Cic. Phil. 5, 47: âge avancé.    - grandis jam puer, Cic. Pis. 87: enfant déjà grand. [st1]3 [-] rhét. le style sublime; style aux grandes proportions, imposant.    - Cic. Br. 35, etc. ; Or. 30 ; 68 ; 119, etc.    - grandis verbis, Cic. Br. 126: sublime dans l'expression (dans son style). [st1]4 [-] qqf. sujet ample, important.    - Cic. Or. 123.
    * * *
        Grandis, et hoc grande. Grand.
    \
        Grandis aetas. Cic. Grand aage.
    \
        Grande aes alienum. Plin. Grandes debtes.
    \
        AEtas grandior. Ouid. Vieillesse, Greigneur, ou plus grande aage.
    \
        Foetus grandior. Virgil. Plus grand, Greigneur.
    \
        Grandi pecunia mercari. Plaut. Acheter fort cher.
    \
        Grandi pecunia facta redemptio est. Cic. De grand somme d'argent.
    \
        Natu grandis. Horat. Fort aagé.
    \
        Grandior homo. Terent. Aagé.
    \
        Grandior virgo. Cic. Aagee.

    Dictionarium latinogallicum > grandis

  • 5 magnus

    [st1]1 [-] magnus, a, um: - [abcl][b]a - grand, de grande dimension, élevé, gros, long, large, haut. - [abcl]b - grand (par rapport à la quantité), pesant, nombreux, considérable. - [abcl]c - grand (par rapport au rang, au talent, au mérite...), puissant, remarquable, illustre, riche. - [abcl]d - grand, noble, généreux. - [abcl]e - grand, fier, superbe; orgueilleux. - [abcl]f - emphatique (en parl. du langage). - [abcl]g - grand, grave, important (en parl. des choses); difficile. - [abcl]h - fort, haut (en parl. du son). - [abcl]i - grand (en parl. de l'âge), âgé. - [abcl]j - long (en parl. du temps). - [abcl]k - très efficace.[/b]    - magnum fuit mittere: c'était une grosse affaire que d'envoyer, c'était difficile d'envoyer.    - magnum est scire: c'est une chose importante de savoir.    - magno (magnus) natu: fort âgé, d'un grand âge, vieux.    - magno animo esse: avoir une grande âme, avoir un grand coeur. [st1]2 [-] Magnus, i, m.: Magnus (surnom de Pompée).
    * * *
    [st1]1 [-] magnus, a, um: - [abcl][b]a - grand, de grande dimension, élevé, gros, long, large, haut. - [abcl]b - grand (par rapport à la quantité), pesant, nombreux, considérable. - [abcl]c - grand (par rapport au rang, au talent, au mérite...), puissant, remarquable, illustre, riche. - [abcl]d - grand, noble, généreux. - [abcl]e - grand, fier, superbe; orgueilleux. - [abcl]f - emphatique (en parl. du langage). - [abcl]g - grand, grave, important (en parl. des choses); difficile. - [abcl]h - fort, haut (en parl. du son). - [abcl]i - grand (en parl. de l'âge), âgé. - [abcl]j - long (en parl. du temps). - [abcl]k - très efficace.[/b]    - magnum fuit mittere: c'était une grosse affaire que d'envoyer, c'était difficile d'envoyer.    - magnum est scire: c'est une chose importante de savoir.    - magno (magnus) natu: fort âgé, d'un grand âge, vieux.    - magno animo esse: avoir une grande âme, avoir un grand coeur. [st1]2 [-] Magnus, i, m.: Magnus (surnom de Pompée).
    * * *
        Magnus, Adiectiuum. Grand, Maigne. Hinc Carolus magnus. Charles maigne.
    \
        Honos maior. Ouid. Greigneur honneur, Plus grand.
    \
        Eum tibi commendo in maiorem modum. Cic. Tant que je puis, Bien fort.
    \
        Quos mihi maiorem in modum commendauit. Cic. De la grande recommandation.
    \
        Magna pars Arabiae. Plin. La plus grande partie d'Arabie.
    \
        Pueri magni. Horat. De bonne maison, Nobles.
    \
        Magnum signum. Terent. C'est grand signe, Il y a grande apparence que rien ne se fera.
    \
        Vir maximus. Cic. Grand personnage, De grand bruit et renom.
    \
        Magnus animo, maior imperio sui. Plin. De grand courage.
    \
        Bello maior. Virgil. Plus vaillant en guerre.
    \
        Maior, ad annos relatum. Teren. - annos nata est sedecim: Non maior. Elle n'est point plus aagee.
    \
        Maior iam LX annis erat. Liu. Il avoit ja plus de soixante ans.
    \
        Magno natu. Liu. Fort aagé, De grand aage.
    \
        Qui fuit maior natu, quam Plautus et Naeuius. Cic. Plus ancien, Greigneur d'aage.
    \
        Audiui ex maioribus natu hoc idem fuisse. Cicero. De mes majeurs.
    \
        Maximus natu. Liu. Le plus ancien de touts.
    \
        Magnum est quicquid quaeritat. Plaut. C'est quelque grande chose.
    \
        Magnum facere. Horat. Faire quelque grande chose.
    \
        Magnum est efficere, vt quis intelligat quid sit illud verum et simplex bonum. Cic. C'est grande chose.
    \
        Quid est enim magnum, quum causas rerum efficientium sustuleris, etc. Cic. Quel grand cas est ce, apres que, etc.
    \
        Magnum est in amicitia, superiorem parem esse inferiori. Cic. C'est grande chose.
    \
        Vel (quod maius est) in hoste etiam diligamus. Cic. Qui plus fort est, Qui est plus grande chose.
    \
        Maxima parte, et magna ex parte. Plin. iunior. Pour la plus grande partie.
    \
        Magnam partem in his partiendis et definiendis occupati sunt. Cic. Ils sont empeschez la plus part du temps.
    \
        Magno constat. Plin. iunior. Il couste bien cher.
    \
        Magni item, absolute, pro eodem. Cic. Magni erunt mihi literae tuae. Je les estimeray fort.
    \
        Magnum, pro Valde. Plaut. Nam eo magnum clamat, tetigit calicem. Pource crie il si hault.
    \
        Maiores. Cic. Les ancestres, Les majeurs.
    \
        Optimus maximus, non solum de Deo dicitur, sed de fundo, agro, domo, et aliis. Celsus. Un fond tenu en franc aleu, et qui n'est chargé d'aucune servitude.
    \
        Maximus curio. Festus. Le plus grand curé, Le chef des curez.
    \
        Magnum socerum appellat vir vxoris suae auum. Festus. Le pere grand de sa femme.
    \
        Magnam socrum vir vxoris suae auiam appellat. Festus. La mere grand de sa femme.
    \
        Maior socer. Festus. Le pere grand de ma femme.
    \
        Maior patruus. Festus. Le frere de mon ayeul paternel.
    \
        Maior amita, Aui et auiae amita. Festus. La grand'ante du costé paternel.
    \
        Maior auunculus. Festus. Le frere de ma mere grand du costé de ma mere.

    Dictionarium latinogallicum > magnus

  • 6 pedarius

    pedārĭus, a, um d'un pied (de dimension).    - pedarii (senatores): sénateurs pédaires (sénateurs de rang inférieur, parce qu'ils n'ont pas exercé de magistrature curule; ils se bornent à voter en passant - pedes - à droite ou à gauche).
    * * *
    pedārĭus, a, um d'un pied (de dimension).    - pedarii (senatores): sénateurs pédaires (sénateurs de rang inférieur, parce qu'ils n'ont pas exercé de magistrature curule; ils se bornent à voter en passant - pedes - à droite ou à gauche).
    * * *
        Pedarius, huius pedarii. Pedarii. Cic. Qui alloyent à pied au Senat, ou Qui ne disoyent point leur opinion au long, ains seulement passoyent de la partie et du costé de celuy duquel ils approuvoyent l'opinion.

    Dictionarium latinogallicum > pedarius

  • 7 semuncia

    semuncĭa, ae, f. [sem(i) + uncia] [st2]1 [-] demi-once, 24 ème partie d'un tout. [st2]2 [-] demi-once (poids, mesure, monnaie). [st2]2 [-] faible quantité, faible valeur. [st2]3 [-] panier de petite dimension.    - heres ex deunce et semunciâ, Cic. Caecin. 6, 17: héritier pour les onze douzièmes et demi.    - semunciâ venire, Ascon. ad Cic. Mil.: se vendre pour une bagatelle.    - haereat in stultis brevis ut semuncia recti, Pers.: qu'il reste aux sots un grain de bon sens.
    * * *
    semuncĭa, ae, f. [sem(i) + uncia] [st2]1 [-] demi-once, 24 ème partie d'un tout. [st2]2 [-] demi-once (poids, mesure, monnaie). [st2]2 [-] faible quantité, faible valeur. [st2]3 [-] panier de petite dimension.    - heres ex deunce et semunciâ, Cic. Caecin. 6, 17: héritier pour les onze douzièmes et demi.    - semunciâ venire, Ascon. ad Cic. Mil.: se vendre pour une bagatelle.    - haereat in stultis brevis ut semuncia recti, Pers.: qu'il reste aux sots un grain de bon sens.
    * * *
        Semuncia, semunciae. Persius. Demie once.
    \
        Facit haeredem semuncia Cecinnam. Cic. Heritier de la moitie de la douziesme partie de touts ses biens, D'une vingtquatriesme partie.

    Dictionarium latinogallicum > semuncia

  • 8 vastitas

    vastĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] état d'un lieu désert, solitude, dévastation, ravage, ruine. [st2]2 [-] vaste étendue (d'un lieu), vaste dimension (des objets).
    * * *
    vastĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] état d'un lieu désert, solitude, dévastation, ravage, ruine. [st2]2 [-] vaste étendue (d'un lieu), vaste dimension (des objets).
    * * *
        Vastitas, pen. cor. vastitatis, f. g. Colum. Grandeur excessive et passant mesure.
    \
        Vastitas. Cic. Destruction, Gast, Gastement.
    \
        Vastitas odoris. Plin. Grande et vehemente odeur.
    \
        Efficere vastitatem. Cic. Faire un gast du pais.

    Dictionarium latinogallicum > vastitas

  • 9 crassus [1]

    1. crassus, a, um, Adi. m. Compar., dick, I) indifferent, zur Bezeichnung der mathemat. Dimension, dick, stark (Ggstz. latus, longus), nucleus crassus sex digitos, Plin.: arbores crassiores digitis quinque, Cato: pollex crassior digitis ceteris, Plin. – II) im Ggstz. zum Dünnen, Feinen, Mageren, dick, dicht, fett, grob (Ggstz. tenuis, rarus, liquidus u.a.), A) eig. a) von sächl. Subjj.: aër, caelum, Cic.: tenebrae, Cic.: pulvis, Enn. fr.: aquae, verdickte, schlammige, Ov.; aber imber crassae aquae, in dicken Tropfen fallend, Mart.: crassior arbor, Plin.: filum, Cic.: toga, grobfädig, grob, Hor.: u. so vestitus, Laber. com. fr.: restis, Plaut.: ager, fetter, fruchtbarer Boden, Cic.: medicamentum crassius (Ggstz. aquatius), Sen. – neutr. subst., nocturnā, si quid crassi (in vinis) est, tenuabitur aurā, Hor. sat. 2, 4, 52. – b) v. Pers., dick, stark, homo crispus, crassus, caesius, Ter. Hec. 440. – B) übtr.: infortunium, derbe, tüchtige Prügel, Plaut.: senes, stumpfsinnige, Varro fr.: crassā Minervā, von derbem, schlichtem Hausverstande, Hor.: u. so crassiore Musā, Quint. – turba, ungebildeter, Mart.: neglegentia, plumpe, dumme, ICt.: crassiora nomina, rauhere, barbarischere, Mart. – Davon.

    lateinisch-deutsches > crassus [1]

  • 10 dimensio

    dīmēnsio, ōnis, f. (dimetior), I) das Ausmessen, Abmessen, 1) die geometr. Ausmessung, Vermessung, terrae, Gromat. vet. 393, 4: geometrica quadrati, Cic. Tusc. 1, 57. – dah. meton., a) die Ausdehnung, Dimension, Hyg. astr. 4, 4. p. 182 M. Ps. Apul. Ascl. 13. Amm. 23, 6, 11 u. 26, 1, 8. Macr. somn. Scip. 2, 2, 3. Firm. math. 2, 10 in.: Plur., Macr. somn. Scip. 1, 6, 36. – b) die Erdachse, Hyg. astr. 1, 3. – 2) die metrische Abmessung, vocum, versuum, pedum, Quint. 9, 4. § 45 u. 48 § 85. – II) das Zumessen des Getreides an die Soldaten, Veget. mil. 4, 7. p. 132, 11 L.

    lateinisch-deutsches > dimensio

  • 11 dimetior

    dī-mētior, mēnsus sum, mētīrī (dis u. metior), nach allen Seiten hin abmessen, ausmessen, vermessen, I) eig.: 1) im allg.: a) der Dimension nach, α) aktiv: convallem tabernaculorum dimetiar, Vulg. psalm. 107, 8: atque ego ista sum dimensus, Cic. de sen. 59: dimensi sunt virilis pedis vestigium, Vitr. 4, 1, 6: altitudinem caeli et latitudinem terrae et profundum abyssi qui dimensus est? Vulg. Sirach 1, 2. – m. ad (nach) u. Akk., dimensus (scrobem) ad corporis sui modulum, Suet. Ner. 49, 1. – β) passiv: a quo essent illa dimensa atque descripta, Cic.: domum Rabirianam, quam tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas, M. Fontinus emit, Cic.: omnia dimensa, Plin. ep.: omnia sint dimensa paribus numeris (in gleichen Zwischenräumen) viarum, Verg.: mittere ad dimetiendum opus primipilarem, Suet. – m. in u. Akk., columnae altitudo dimetienda est in partes octo et dimidiam od. dimetiatur in partes tredecim, Vitr. 3, 3, 10 u. 3, 5, 8 (vgl. 3, 3, 12 u. 5, 9, 3) – m. ad (nach) u. Akk., tigna dimensa ad altitudinem fluminis, Caes. b.G. 4, 17, 3. – b) der Zeitdauer nach abmessen, neque certum dimensumque (und geregelte) tempus, Plin. ep. 9, 36, 3: interdum ille (fons) certis dimensisque momentis vel subtrahitur vel assurgit, Plin. ep. 4, 30, 3. – c) dem Maße nach zumessen, m. Dat. (wem?), patrimonium plerisque in diem vitae suae dimensum, Spart. Hadr. 7, 9. – subst., dīmēnsum, ī, n., die zugemessene Ration, vix necessarium usurpando dimensum, Pacat. pan. 13, 2. – 2) insbes.: a) (bes. als milit. t.t.) eine Örtl. abmessend abstecken, dimensis vicorum ordinibus, abgesteckten, regelmäßigen, Tac. ann. 15, 43: dimensa castra, Sil. 12, 541: opere (die Lagerräume) dimenso, Caes. b.G. 2, 19, 5: dimensis principiis, Tac. ann. 1, 61. – b) als astron. t.t., ausmessen, vermessen, caelum atque terram, Cic. de sen. 49: mundum, Quint. 12, 11, 10: positus siderum ac spatia, Tac. ann. 6, 21: passiv, certis dimensus partibus orbis, Verg. georg. 1, 231: dimensis orbibus anni, Stat. Theb. 1, 505. – Partiz. subst., dīmēnsa, ōrum, n., abgemessene Punkte, Chalcid. Tim. 69 u. 78. – c) als metr. t.t., abmessen, syllabas, Cic. or. 147: pedes, Quint. 9, 4, 112: versum (näml. ad pedes), Cic. or. 183. – m. ad (nach) u. Akk., non ad pedes verba dimensa sunt, Quint. 9, 4, 27. – II) übtr., abmessen, audiam civem digitis peccata dimetientem sua, der an den F. abzählt, Cic. parad. 3, 26: dum inventa ponderant ac dimetiuntur, Quint. 8. praef. 27. – / Sämtliche bekannte Stellen, in denen dimetior u. bes. dimensus passiv steht, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 62. – Cic. Arch. 29 lesen Kaiser u. Richter dimittendum.

    lateinisch-deutsches > dimetior

  • 12 in [1]

    1. in, Praepos. mit Acc. = είς, u. mit Abl. = εν in, I) mit Acc. = in das Innere eines Raumes (sei es eine Tiefe od. Fläche) hinein (Ggstz. ad, das nur die Annäherung eines Gegenstandes bezeichnet), in, auf, nach, gegen, A) im Raume (als Tiefe od. Fläche): 1) zur Angabe der Bewegung: ad urbem vel potius in urbem exercitum adducere, Cic.: deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines, Sen.: in umeros suos efferre, Cic.: in aram confugere, auf den A. (auf die Stufen des A.), Nep.: mittere in Asiam, Nep. – eine Menge als Raum gedacht, se in medios hostes immittere, Cic.

    2) (wie είς) zur Angabe der Richtung = hin... zu, nach... hin, nach, wärts, conspicere sursum in caelum, Plaut.: in orientem, Tac.: – in agrum, s. 1. agerno. I, d u. e. – in latus, seitwärts, Cels. u. Quint.: in dextrum, in sinistrum (laevum), rechts, links, Cels., Stat. u.a. – in ventum, windwärts, Lucan. – dah. in... versus = nach... hin, wärts (zur genauern Bestimmung der Richtung), in Galliam versus, Sall.: in Italiam versus, Serv. in Cic. ep.: in meridiem versus, Curt.

    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, bis in die hinein sich etw. erstreckt = in... hinein, bis in... hinein, dormire in lucem (Tag), Hor.: dicere in noctem, Plin. ep.: boves pariunt in decem annos, Col.: alqd in omne tempus perdidisse, in alle Zeit hinein = für alle Zeit, für immer, Cic.

    2) zur Angabe des Zeitpunktes, der für etw. od. für den etwas bestimmt ist = für, auf, magistratum creare in annum, Liv. (vgl. Drak. Liv. 4, 55, 6): in multos annos praedicere, Cic.: alqm invitare in posterum diem, Cic.: differre alqd in posterum diem, Cic., in crastinum, Cic. – m. usque = bis auf, wie usque in adventum eius tenuit urbem, Liv. – So insbes., in diem, α) auf einen Tag = auf kurze Zeit, auf heute, Liv. u. Ov.: in diem vivere, nur für den Tag, in den Tag hinein, Cic. u.a. – β) = auf einen bestimmten Tag, Zahlungstermin, fundum emere in diem, Nep. γ) Tag für Tag, täglich, in diem rapto vivere, Liv.: in diem et horam, Hor. δ) (= in diem futurum) fürs künftige, für die Zukunft, in diem istuc est fortasse, quod minaris, Ter.: in diem poenas praesentis fraudis di reservant, Cic. ε) von Tag zu Tag, Plin. 5, 73. – in dies od. in singulos dies, αα) = auf einzelne Tage, von Tag zu Tag (Ggstz. in perpetuum), Cic. u.a. ββ) = mit jedem einzelnen Tage, täglich, Cic. – in horas, stündlich, Hor. – in singulos annos, von Jahr zu Jahr, Jahr für Jahr, Liv. – in tempus, für die Umstände, Cic.: praesens in tempus, Cic. – so auch in futurum, in posterum, in aeternum, in perpetuum, in praesens, s. futūrusetc.

    C) in andern Verhältnissen: 1) bei Angabe räumlicher Größen zur Bezeichnung der Richtung nach irgend einer Dimension = in, in longitudinem (in die od. in der L.) milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patēre, Caes.: murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit, Caes.; vgl. Drak. Liv. 38, 59, 6.

    2) zur Angabe des Übergangs aus einem in das andere (in eine andere Gestalt, einen andern Zustand usw.) = in, mutare in alqm od. alqd, s. 1. mūto: in sollicitudinem versa fiducia est, Curt.

    3) zur Bezeichnung der Teile, auf die sich eine Einteilung erstreckt, in die sie das Ganze zerlegt = in, Gallia est omnis divisa in partes tres, Caes.: in duodecim menses describere annum, Cic. – ebenso bei Verteilung zur Bezeichnung der einzelnen, denen etwas zugeteilt wird = auf, describere censores binos in singulas civitates, zwei Z. auf jeden einzelnen St., Cic.: sextantes conferuntur in capita, auf den K. (Mann), kopfweise, Liv.: quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exigere, Liv.: frumentum assibus in modios aestimatum, Liv.

    4) zur Angabe der Bestimmung, des Endzwecks, wozu etwas dienen soll od. geschieht = zu, für, behufs, nullam pecuniam Gabinio, nisi in rem militarem datam, Cic.: alqo mitti in praesidium (zur Besatzung), Liv.: in supplementum classis dari, Liv.: alqm in id certamen legere, Liv.: in spem genitus, auf die Hoffnung hin, Curt.: in spem victoriae, Curt.: praecepta dare in alqd (in Beziehung auf etwas), Cic.: in haec obsides accepti, dafür, deshalb, Cic.; vgl. unten nach no. 6 die Anmerkg. / a. E. – dah. auch zur Bezeichnung des beabsichtigten od. unbeabsichtigten Erfolgs einer Handlung = zu, wegen (klass. alcis rei causā), cibo in vitam, non in voluptatem uti, Vell.: turres in propugnaculum villae subiectae, Sen.: in hoc, Hor., Ov., Vell. u.a.; vgl. die Beispielsammlung Madvigs in dessen Opusc. I. p. 167 (nach dem Cic. Clu. 188 in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit = in lugentem [morte filiorum] familiam innupsit).

    5) zur Angabe des Angemessenen, der Beschaffenheit, der Art u. Weise des Geschehens, a) = gemäß, in rem esse, dem Interesse gemäß, sachgemäß sein, Komik., Sall. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 22, 3, 2 u. zu Sall. Cat. 20, 1). – tradere regnum in fidem alcis, seinem Worte gemäß = auf sein Wort, Sall. – b) = auf, nach, vaticinantis in modum, Liv.: hostilem in modum, Liv.: praeclara classis in speciem, Cic. – in eandem sententiam loqui, Cic.: iudicium accipere in ea ipsa verba, quae Naevius edebat, Cic.: foedus in haec verba fere conscriptum, Liv.: iurare in verba alcis, auf die W., Hor. u.a. – in plumam, nach Art der F., wie die F., Verg.: in barbarum, nach Art eines B., wie ein B., Tac. (vgl. Oudend. Apul. met. 3, 10. p. 191. Hildebr. Apul. met. 6, 29. p. 504). – so auch in universum, im ganzen, im allgemeinen, Liv.: in vicem, Cic. u. Caes., od. in vices, Ov., wechselweise.

    6) zur Bezeichnung des Gegenstandes (gleichs. des Ortes), auf den Handlungen od. Gemütsstimmungen, freundliche od. feindliche, gerichtet sind = gegen, a) Handlungen: alqm in os laudare, ins Gesicht loben (κατὰ στόμα επαινειν), Ter. – de servis quaerere in dominos, Cic.: in consules designatos legem decernere, Cic.: carmen scribere in alqm, gegen od. auf jmd., Nep. – b) Gemütsstimmungen: bono animo esse in alqm, Caes.: impietas in deos, Cic.: amor in patriam, Cic.: munificentia in alqm, Sall.: perindulgens in patrem, acerbe severus in filium, Cic.

    / in mit Akk. steht (wie εἰς) zuw. da, wo das Verbum, auf das es sich bezieht, nicht eine Bezeichnung der Richtung wohin? sondern die Angabe des wo? also in mit Abl. zu erfordern scheint; wobei eine Prägnanz der Konstruktion zugrunde liegt, indem sich der Begriff einer Bewegung mit einmischt, wie: alqm in carcerem asservari iubere, in das G. bringen u. dort verwahren lassen, Liv.: in Tusculanum futurum esse, kommen wollen, Cic.: adesse in senatum, in den S. gehen od. zum S. kommen, Cic.: esse (= venisse) in potestatem, gekommen sein, Cic. u.a.: ebenso habere in potestatem, bekommen haben, Sall. u.a. (vgl. Drak. Liv. 2, 14, 4): alci esse in mentem, in die Gedanken kommen, einfallen, Plaut.: alci in conspectum esse, Suet. u. dgl. – Als Acc. der Bestimmung, des Endzwecks (s. oben no. C, 4) sind aber zu erklären: Galliam retinere in senatus populique Romani potestatem, Cic.: ferri lecticulā ut in funebrem pompam, Tac.: in medium relinquere, unentschieden lassen, Tac.: probari in vulgus, in vulgus gratum esse, in vulgus ignotus, beim V., Cic.: res esse in vadimonium coepit, es kam zum Bürgenstellen, Cic.

    II) mit Abl. = εν, zur Bezeichnung des Seins in einem Raume, im Innern einer Sache (wobei das Innere nicht bloß als das einer Tiefe, sondern auch als das einer Fläche [das, was innerhalb des Umfangs derselben ist] zu denken), A) im Raume: 1) im allg., in, an, auf, esse in Sicilia, Cic.: dicere in senatu, Cic.: coronam habere unam in capite (auf dem K.), alteram in collo (an dem H.), Cic.: sedere in solio, Cic.: navigare in Italia, an J., an der Küste von I., Cic.: castra in limite locat, an dem Grenzwall, Tac. – zuw. = vor, unter, in oculis esse, vor Augen sein (bildl.), Cic.: in manibus habere (eig. u. bildl., s. 2. mānus), Cic.

    2) (wie εν) von dem Umgebensein von-, Stecken usw. in einer Kleidung = in, mit, esse in veste domestica, Ov.: in lugubri veste, Curt.: in crepidis, Suet.: in Persico et vulgari habitu, Curt.: formari in cornibus, Ov. – in Waffen, in, mit, unter, patriis ad Troiam missus in armis, Verg.: horridus in iaculis, Verg.: excubare in armis, Caes. – in Fesseln u. Banden = in, in vinculis et catenis esse, Liv.

    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, a) im Verlaufe od. während deren etwas geschieht = im Verlaufe, innerhalb, während, in multis annis, Nep.: in omni aetate, in extremo tempore aetatis, Cic.: in sex mensibus, Cic.: in diebus paucis, Ter.: ter in mense, ter in anno, Varro u. Cic.: in pueritia od. adulescentia, Nep. u. Suet. – so auch bei uneig. Zeitbestimmungen, in bello, Cic.: in pace et per indutias, Sall.: semel in vita, Cic.: in itinere, Caes.: in qua potestate (während welches Amtes) Pheras cepit, Nep. – dah. b) auch beim Abl. des Gerundium u. der Gerundiva, um den Begriff der Zeitdauer auszudrücken = bei, während, in deliberando, bei der Überlegung, Cic.: in quaerendis suis, beim Suchen der S., Caes.

    2) zur Angabe eines Zeitpunktes (bes. eines entscheidenden), einer Zeitlage, der Zeitumstände, a) übh.: nolo me videat hoc in tempore, gerade jetzt, Ter.: in tali tempore, Liv. – in eo est, ut etc., es ist auf dem Punkte, daß usw., Liv. u. Nep. – b) insbes., in tempore (= εν καιρω), zu rechter Zeit, Ter. u. Liv.: so auch in ipso tempore, Ter.

    C) in andern Verhältnissen: 1) zur Angabe von Umständen, Verhältnissen u. Zuständen, in denen sich etwas befindet od. unter denen etw. geschieht = in, bei, unter, in hac solitudine careo omnium colloquio, Cic.: in vino (beim Weintrinken) immodicum esse, Ter.: in tanta paupertate decessit, ut etc., Nep.: magno in aere alieno (bei = ungeachtet) maiores etiam possessiones habent, Cic. – u. zur Bezeichnung von Pers. od. Sachen, auf deren Zustand od. Verhältnisse sich etwas bezieht = bei, in betreff, hinsichtlich, in hoc homine non accipio excusationem, Cic.: ausurum se in tribunis, quod princeps familiae ausus in regibus esset, Liv.: idem in bono servo dici solet, Cic. – in una urbe (indem ihr eine Stadt erobert) universam ceperitis Italiam, Liv. 26, 43, 3. – u. (im Briefstil u. Dialog) ohne Beziehung auf das Verbum des Hauptsatzes, in reliquis officiis (hinsichtlich der usw.), cui tu tribuisti praeter me, ut domum ventitares? Cic.

    2) mit Abl. eines Verbalsubstantivs od. Adjektivs, um die Tätigkeit od. den Zustand anzuzeigen, in dem etwas ist = in, in motu esse, Cic.: in maximis esse luctibus, Cic.: in integro tota res est, Cic.: moderatio in difficili est, Liv.; u. so in facili, in promiscuo, in obscuro u. dgl., s. facilisetc.

    3) zur Bezeichnung des Objekts, in dem sich der Unterricht, die Bildung zeigt = in, an, erudire in iure civili, Cic.: in bonis litteris educatus, Cic.: exercere mentem in alqa re, Cic.

    4) bei esse u. inesse, um die Pers. od. Sache, in der etwas ist od. der etwas gehört, zu bezeichnen = in, quanta auctoritas fuit in Metello, Cic.: haec est societas, in qua omnia insunt, Cic.: quibus in rebus ipsi interesse non possumus, Cic.

    5) zur Angabe einer Klasse od. Anzahl von Gegenständen, zu der etwas gehört = unter, Pausanias ceperat complures Persarum nobiles atque in his nonnullos regis propinquos, Nep.: u. so oft in his bei Caes. u.a.: in quibus Catilina, Sall.: in Epaminondae virtutibus commemoratur saltasse eum commode, Nep.

    / Zuw. steht in mit Abl. da, wo man im Deutschen in mit Akk. erwartet u. im Lateinischen auch oft setzt, wie: introrumpere in aedibus, einbrechen im H. = in das H., Plaut.: infundere in naribus, Colum. – ebenso übtr., gratum esse in alqo, bei = gegen jmd., Cic.; u. dgl. m. – Die verschiedene Konstruktion der Verba legen, stellen, setzen u.a. s. unter diesen.

    / arch. u. vulg. im, Corp. inscr. Lat. 1, 1104 u. 11, 4391. Inscr. christ. (aus Rom) Fabretti 323, 445. – arch. u. vulg. en, Corp. inscr. Lat. 1, 195, 5; 1, 199, 12; 1009. v. 14; 1220. v. 3 (Anthol. Lat. 1274, 3 M.). Corp. inscr. Lat. 8, 8635 (Anthol. Lat. 1274, 14 M.). – arch. endo, Enn. ann. 576; fr. var. 23. XII tabb. I, 2 Sch. ( bei Fest. p. 313 [a], 7) u. III, 3 u. 4 Sch. ( bei Gell. 20, 1, 45). Lex vet. bei Gell. 5, 19, 9. Lucil. 1075. Varro r. r. 3, 17, 10. Lucr. 6, 890. Cic. de legg. 2, 19. Paul. ex Fest. 77, 3. – arch. indu, Enn. ann. 238 u. 445*. Lucil. 970 u. 1230. Lucr. 2, 1096; 5, 102. Vgl. Placid. gloss. V, 29, 13.

    lateinisch-deutsches > in [1]

  • 13 amplus

    -a/um adj A
    ample, dimension (de grande amplus)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > amplus

  • 14 crassus

    1. crassus, a, um, Adi. m. Compar., dick, I) indifferent, zur Bezeichnung der mathemat. Dimension, dick, stark (Ggstz. latus, longus), nucleus crassus sex digitos, Plin.: arbores crassiores digitis quinque, Cato: pollex crassior digitis ceteris, Plin. – II) im Ggstz. zum Dünnen, Feinen, Mageren, dick, dicht, fett, grob (Ggstz. tenuis, rarus, liquidus u.a.), A) eig. a) von sächl. Subjj.: aër, caelum, Cic.: tenebrae, Cic.: pulvis, Enn. fr.: aquae, verdickte, schlammige, Ov.; aber imber crassae aquae, in dicken Tropfen fallend, Mart.: crassior arbor, Plin.: filum, Cic.: toga, grobfädig, grob, Hor.: u. so vestitus, Laber. com. fr.: restis, Plaut.: ager, fetter, fruchtbarer Boden, Cic.: medicamentum crassius (Ggstz. aquatius), Sen. – neutr. subst., nocturnā, si quid crassi (in vinis) est, tenuabitur aurā, Hor. sat. 2, 4, 52. – b) v. Pers., dick, stark, homo crispus, crassus, caesius, Ter. Hec. 440. – B) übtr.: infortunium, derbe, tüchtige Prügel, Plaut.: senes, stumpfsinnige, Varro fr.: crassā Minervā, von derbem, schlichtem Hausverstande, Hor.: u. so crassiore Musā, Quint. – turba, ungebildeter, Mart.: neglegentia, plumpe, dumme, ICt.: crassiora nomina, rauhere, barbarischere, Mart. – Davon.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > crassus

  • 15 dimensio

    dīmēnsio, ōnis, f. (dimetior), I) das Ausmessen, Abmessen, 1) die geometr. Ausmessung, Vermessung, terrae, Gromat. vet. 393, 4: geometrica quadrati, Cic. Tusc. 1, 57. – dah. meton., a) die Ausdehnung, Dimension, Hyg. astr. 4, 4. p. 182 M. Ps. Apul. Ascl. 13. Amm. 23, 6, 11 u. 26, 1, 8. Macr. somn. Scip. 2, 2, 3. Firm. math. 2, 10 in.: Plur., Macr. somn. Scip. 1, 6, 36. – b) die Erdachse, Hyg. astr. 1, 3. – 2) die metrische Abmessung, vocum, versuum, pedum, Quint. 9, 4. § 45 u. 48 § 85. – II) das Zumessen des Getreides an die Soldaten, Veget. mil. 4, 7. p. 132, 11 L.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dimensio

  • 16 dimetior

    dī-mētior, mēnsus sum, mētīrī (dis u. metior), nach allen Seiten hin abmessen, ausmessen, vermessen, I) eig.: 1) im allg.: a) der Dimension nach, α) aktiv: convallem tabernaculorum dimetiar, Vulg. psalm. 107, 8: atque ego ista sum dimensus, Cic. de sen. 59: dimensi sunt virilis pedis vestigium, Vitr. 4, 1, 6: altitudinem caeli et latitudinem terrae et profundum abyssi qui dimensus est? Vulg. Sirach 1, 2. – m. ad (nach) u. Akk., dimensus (scrobem) ad corporis sui modulum, Suet. Ner. 49, 1. – β) passiv: a quo essent illa dimensa atque descripta, Cic.: domum Rabirianam, quam tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas, M. Fontinus emit, Cic.: omnia dimensa, Plin. ep.: omnia sint dimensa paribus numeris (in gleichen Zwischenräumen) viarum, Verg.: mittere ad dimetiendum opus primipilarem, Suet. – m. in u. Akk., columnae altitudo dimetienda est in partes octo et dimidiam od. dimetiatur in partes tredecim, Vitr. 3, 3, 10 u. 3, 5, 8 (vgl. 3, 3, 12 u. 5, 9, 3) – m. ad (nach) u. Akk., tigna dimensa ad altitudinem fluminis, Caes. b.G. 4, 17, 3. – b) der Zeitdauer nach abmessen, neque certum dimensumque (und geregelte) tempus, Plin. ep. 9, 36, 3: interdum ille (fons) certis dimensisque momentis vel subtrahitur vel assurgit, Plin. ep. 4, 30, 3. – c) dem Maße nach zumessen, m. Dat. (wem?), patrimonium plerisque in diem vitae suae di-
    ————
    mensum, Spart. Hadr. 7, 9. – subst., dīmēnsum, ī, n., die zugemessene Ration, vix necessarium usurpando dimensum, Pacat. pan. 13, 2. – 2) insbes.: a) (bes. als milit. t.t.) eine Örtl. abmessend abstecken, dimensis vicorum ordinibus, abgesteckten, regelmäßigen, Tac. ann. 15, 43: dimensa castra, Sil. 12, 541: opere (die Lagerräume) dimenso, Caes. b.G. 2, 19, 5: dimensis principiis, Tac. ann. 1, 61. – b) als astron. t.t., ausmessen, vermessen, caelum atque terram, Cic. de sen. 49: mundum, Quint. 12, 11, 10: positus siderum ac spatia, Tac. ann. 6, 21: passiv, certis dimensus partibus orbis, Verg. georg. 1, 231: dimensis orbibus anni, Stat. Theb. 1, 505. – Partiz. subst., dīmēnsa, ōrum, n., abgemessene Punkte, Chalcid. Tim. 69 u. 78. – c) als metr. t.t., abmessen, syllabas, Cic. or. 147: pedes, Quint. 9, 4, 112: versum (näml. ad pedes), Cic. or. 183. – m. ad (nach) u. Akk., non ad pedes verba dimensa sunt, Quint. 9, 4, 27. – II) übtr., abmessen, audiam civem digitis peccata dimetientem sua, der an den F. abzählt, Cic. parad. 3, 26: dum inventa ponderant ac dimetiuntur, Quint. 8. praef. 27. – Sämtliche bekannte Stellen, in denen dimetior u. bes. dimensus passiv steht, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 62. – Cic. Arch. 29 lesen Kaiser u. Richter dimittendum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dimetior

  • 17 in

    1. in, Praepos. mit Acc. = είς, u. mit Abl. = εν in, I) mit Acc. = in das Innere eines Raumes (sei es eine Tiefe od. Fläche) hinein (Ggstz. ad, das nur die Annäherung eines Gegenstandes bezeichnet), in, auf, nach, gegen, A) im Raume (als Tiefe od. Fläche): 1) zur Angabe der Bewegung: ad urbem vel potius in urbem exercitum adducere, Cic.: deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines, Sen.: in umeros suos efferre, Cic.: in aram confugere, auf den A. (auf die Stufen des A.), Nep.: mittere in Asiam, Nep. – eine Menge als Raum gedacht, se in medios hostes immittere, Cic.
    2) (wie είς) zur Angabe der Richtung = hin... zu, nach... hin, nach, wärts, conspicere sursum in caelum, Plaut.: in orientem, Tac.: – in agrum, s. ager no. I, d u. e. – in latus, seitwärts, Cels. u. Quint.: in dextrum, in sinistrum (laevum), rechts, links, Cels., Stat. u.a. – in ventum, windwärts, Lucan. – dah. in... versus = nach... hin, wärts (zur genauern Bestimmung der Richtung), in Galliam versus, Sall.: in Italiam versus, Serv. in Cic. ep.: in meridiem versus, Curt.
    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, bis in die hinein sich etw. erstreckt = in... hinein, bis in... hinein, dormire in lucem (Tag), Hor.: dicere in noctem, Plin. ep.: boves pariunt in decem annos, Col.: alqd in omne tempus perdidisse, in alle Zeit hinein = für alle
    ————
    Zeit, für immer, Cic.
    2) zur Angabe des Zeitpunktes, der für etw. od. für den etwas bestimmt ist = für, auf, magistratum creare in annum, Liv. (vgl. Drak. Liv. 4, 55, 6): in multos annos praedicere, Cic.: alqm invitare in posterum diem, Cic.: differre alqd in posterum diem, Cic., in crastinum, Cic. – m. usque = bis auf, wie usque in adventum eius tenuit urbem, Liv. – So insbes., in diem, α) auf einen Tag = auf kurze Zeit, auf heute, Liv. u. Ov.: in diem vivere, nur für den Tag, in den Tag hinein, Cic. u.a. – β) = auf einen bestimmten Tag, Zahlungstermin, fundum emere in diem, Nep. γ) Tag für Tag, täglich, in diem rapto vivere, Liv.: in diem et horam, Hor. δ) (= in diem futurum) fürs künftige, für die Zukunft, in diem istuc est fortasse, quod minaris, Ter.: in diem poenas praesentis fraudis di reservant, Cic. ε) von Tag zu Tag, Plin. 5, 73. – in dies od. in singulos dies, αα) = auf einzelne Tage, von Tag zu Tag (Ggstz. in perpetuum), Cic. u.a. ββ) = mit jedem einzelnen Tage, täglich, Cic. – in horas, stündlich, Hor. – in singulos annos, von Jahr zu Jahr, Jahr für Jahr, Liv. – in tempus, für die Umstände, Cic.: praesens in tempus, Cic. – so auch in futurum, in posterum, in aeternum, in perpetuum, in praesens, s. futurus etc.
    ————
    irgend einer Dimension = in, in longitudinem (in die od. in der L.) milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patēre, Caes.: murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit, Caes.; vgl. Drak. Liv. 38, 59, 6.
    2) zur Angabe des Übergangs aus einem in das andere (in eine andere Gestalt, einen andern Zustand usw.) = in, mutare in alqm od. alqd, s. muto: in sollicitudinem versa fiducia est, Curt.
    3) zur Bezeichnung der Teile, auf die sich eine Einteilung erstreckt, in die sie das Ganze zerlegt = in, Gallia est omnis divisa in partes tres, Caes.: in duodecim menses describere annum, Cic. – ebenso bei Verteilung zur Bezeichnung der einzelnen, denen etwas zugeteilt wird = auf, describere censores binos in singulas civitates, zwei Z. auf jeden einzelnen St., Cic.: sextantes conferuntur in capita, auf den K. (Mann), kopfweise, Liv.: quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exigere, Liv.: frumentum assibus in modios aestimatum, Liv.
    4) zur Angabe der Bestimmung, des Endzwecks, wozu etwas dienen soll od. geschieht = zu, für, behufs, nullam pecuniam Gabinio, nisi in rem militarem datam, Cic.: alqo mitti in praesidium (zur Besatzung), Liv.: in supplementum classis dari, Liv.: alqm in id certamen legere, Liv.: in spem genitus, auf die Hoffnung hin, Curt.: in spem victoriae, Curt.: prae-
    ————
    cepta dare in alqd (in Beziehung auf etwas), Cic.: in haec obsides accepti, dafür, deshalb, Cic.; vgl. unten nach no. 6 die Anmerkg. a. E. – dah. auch zur Bezeichnung des beabsichtigten od. unbeabsichtigten Erfolgs einer Handlung = zu, wegen (klass. alcis rei causā), cibo in vitam, non in voluptatem uti, Vell.: turres in propugnaculum villae subiectae, Sen.: in hoc, Hor., Ov., Vell. u.a.; vgl. die Beispielsammlung Madvigs in dessen Opusc. I. p. 167 (nach dem Cic. Clu. 188 in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit = in lugentem [morte filiorum] familiam innupsit).
    5) zur Angabe des Angemessenen, der Beschaffenheit, der Art u. Weise des Geschehens, a) = gemäß, in rem esse, dem Interesse gemäß, sachgemäß sein, Komik., Sall. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 22, 3, 2 u. zu Sall. Cat. 20, 1). – tradere regnum in fidem alcis, seinem Worte gemäß = auf sein Wort, Sall. – b) = auf, nach, vaticinantis in modum, Liv.: hostilem in modum, Liv.: praeclara classis in speciem, Cic. – in eandem sententiam loqui, Cic.: iudicium accipere in ea ipsa verba, quae Naevius edebat, Cic.: foedus in haec verba fere conscriptum, Liv.: iurare in verba alcis, auf die W., Hor. u.a. – in plumam, nach Art der F., wie die F., Verg.: in barbarum, nach Art eines B., wie ein B., Tac. (vgl. Oudend. Apul. met. 3, 10. p. 191. Hildebr. Apul. met. 6, 29. p.
    ————
    504). – so auch in universum, im ganzen, im allgemeinen, Liv.: in vicem, Cic. u. Caes., od. in vices, Ov., wechselweise.
    6) zur Bezeichnung des Gegenstandes (gleichs. des Ortes), auf den Handlungen od. Gemütsstimmungen, freundliche od. feindliche, gerichtet sind = gegen, a) Handlungen: alqm in os laudare, ins Gesicht loben (κατὰ στόμα επαινειν), Ter. – de servis quaerere in dominos, Cic.: in consules designatos legem decernere, Cic.: carmen scribere in alqm, gegen od. auf jmd., Nep. – b) Gemütsstimmungen: bono animo esse in alqm, Caes.: impietas in deos, Cic.: amor in patriam, Cic.: munificentia in alqm, Sall.: perindulgens in patrem, acerbe severus in filium, Cic.
    in mit Akk. steht (wie εἰς) zuw. da, wo das Verbum, auf das es sich bezieht, nicht eine Bezeichnung der Richtung wohin? sondern die Angabe des wo? also in mit Abl. zu erfordern scheint; wobei eine Prägnanz der Konstruktion zugrunde liegt, indem sich der Begriff einer Bewegung mit einmischt, wie: alqm in carcerem asservari iubere, in das G. bringen u. dort verwahren lassen, Liv.: in Tusculanum futurum esse, kommen wollen, Cic.: adesse in senatum, in den S. gehen od. zum S. kommen, Cic.: esse (= venisse) in potestatem, gekommen sein, Cic. u.a.: ebenso habere in potestatem, bekommen haben, Sall. u.a. (vgl. Drak. Liv. 2, 14, 4): alci esse in mentem, in die
    ————
    Gedanken kommen, einfallen, Plaut.: alci in conspectum esse, Suet. u. dgl. – Als Acc. der Bestimmung, des Endzwecks (s. oben no. C, 4) sind aber zu erklären: Galliam retinere in senatus populique Romani potestatem, Cic.: ferri lecticulā ut in funebrem pompam, Tac.: in medium relinquere, unentschieden lassen, Tac.: probari in vulgus, in vulgus gratum esse, in vulgus ignotus, beim V., Cic.: res esse in vadimonium coepit, es kam zum Bürgenstellen, Cic.
    II) mit Abl. = εν, zur Bezeichnung des Seins in einem Raume, im Innern einer Sache (wobei das Innere nicht bloß als das einer Tiefe, sondern auch als das einer Fläche [das, was innerhalb des Umfangs derselben ist] zu denken), A) im Raume: 1) im allg., in, an, auf, esse in Sicilia, Cic.: dicere in senatu, Cic.: coronam habere unam in capite (auf dem K.), alteram in collo (an dem H.), Cic.: sedere in solio, Cic.: navigare in Italia, an J., an der Küste von I., Cic.: castra in limite locat, an dem Grenzwall, Tac. – zuw. = vor, unter, in oculis esse, vor Augen sein (bildl.), Cic.: in manibus habere (eig. u. bildl., s. manus), Cic.
    2) (wie εν) von dem Umgebensein von-, Stecken usw. in einer Kleidung = in, mit, esse in veste domestica, Ov.: in lugubri veste, Curt.: in crepidis, Suet.: in Persico et vulgari habitu, Curt.: formari in cornibus, Ov. – in Waffen, in, mit, unter, patriis ad Troiam missus in armis, Verg.: horridus in iaculis,
    ————
    Verg.: excubare in armis, Caes. – in Fesseln u. Banden = in, in vinculis et catenis esse, Liv.
    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, a) im Verlaufe od. während deren etwas geschieht = im Verlaufe, innerhalb, während, in multis annis, Nep.: in omni aetate, in extremo tempore aetatis, Cic.: in sex mensibus, Cic.: in diebus paucis, Ter.: ter in mense, ter in anno, Varro u. Cic.: in pueritia od. adulescentia, Nep. u. Suet. – so auch bei uneig. Zeitbestimmungen, in bello, Cic.: in pace et per indutias, Sall.: semel in vita, Cic.: in itinere, Caes.: in qua potestate (während welches Amtes) Pheras cepit, Nep. – dah. b) auch beim Abl. des Gerundium u. der Gerundiva, um den Begriff der Zeitdauer auszudrücken = bei, während, in deliberando, bei der Überlegung, Cic.: in quaerendis suis, beim Suchen der S., Caes.
    2) zur Angabe eines Zeitpunktes (bes. eines entscheidenden), einer Zeitlage, der Zeitumstände, a) übh.: nolo me videat hoc in tempore, gerade jetzt, Ter.: in tali tempore, Liv. – in eo est, ut etc., es ist auf dem Punkte, daß usw., Liv. u. Nep. – b) insbes., in tempore (= εν καιρω), zu rechter Zeit, Ter. u. Liv.: so auch in ipso tempore, Ter.
    C) in andern Verhältnissen: 1) zur Angabe von Umständen, Verhältnissen u. Zuständen, in denen sich etwas befindet od. unter denen etw. geschieht = in, bei, unter, in hac solitudine careo omni-
    ————
    um colloquio, Cic.: in vino (beim Weintrinken) immodicum esse, Ter.: in tanta paupertate decessit, ut etc., Nep.: magno in aere alieno (bei = ungeachtet) maiores etiam possessiones habent, Cic. – u. zur Bezeichnung von Pers. od. Sachen, auf deren Zustand od. Verhältnisse sich etwas bezieht = bei, in betreff, hinsichtlich, in hoc homine non accipio excusationem, Cic.: ausurum se in tribunis, quod princeps familiae ausus in regibus esset, Liv.: idem in bono servo dici solet, Cic. – in una urbe (indem ihr eine Stadt erobert) universam ceperitis Italiam, Liv. 26, 43, 3. – u. (im Briefstil u. Dialog) ohne Beziehung auf das Verbum des Hauptsatzes, in reliquis officiis (hinsichtlich der usw.), cui tu tribuisti praeter me, ut domum ventitares? Cic.
    2) mit Abl. eines Verbalsubstantivs od. Adjektivs, um die Tätigkeit od. den Zustand anzuzeigen, in dem etwas ist = in, in motu esse, Cic.: in maximis esse luctibus, Cic.: in integro tota res est, Cic.: moderatio in difficili est, Liv.; u. so in facili, in promiscuo, in obscuro u. dgl., s. facilis etc.
    3) zur Bezeichnung des Objekts, in dem sich der Unterricht, die Bildung zeigt = in, an, erudire in iure civili, Cic.: in bonis litteris educatus, Cic.: exercere mentem in alqa re, Cic.
    4) bei esse u. inesse, um die Pers. od. Sache, in der etwas ist od. der etwas gehört, zu bezeichnen =
    ————
    in, quanta auctoritas fuit in Metello, Cic.: haec est societas, in qua omnia insunt, Cic.: quibus in rebus ipsi interesse non possumus, Cic.
    5) zur Angabe einer Klasse od. Anzahl von Gegenständen, zu der etwas gehört = unter, Pausanias ceperat complures Persarum nobiles atque in his nonnullos regis propinquos, Nep.: u. so oft in his bei Caes. u.a.: in quibus Catilina, Sall.: in Epaminondae virtutibus commemoratur saltasse eum commode, Nep.
    Zuw. steht in mit Abl. da, wo man im Deutschen in mit Akk. erwartet u. im Lateinischen auch oft setzt, wie: introrumpere in aedibus, einbrechen im H. = in das H., Plaut.: infundere in naribus, Colum. – ebenso übtr., gratum esse in alqo, bei = gegen jmd., Cic.; u. dgl. m. – Die verschiedene Konstruktion der Verba legen, stellen, setzen u.a. s. unter diesen.
    arch. u. vulg. im, Corp. inscr. Lat. 1, 1104 u. 11, 4391. Inscr. christ. (aus Rom) Fabretti 323, 445. – arch. u. vulg. en, Corp. inscr. Lat. 1, 195, 5; 1, 199, 12; 1009. v. 14; 1220. v. 3 (Anthol. Lat. 1274, 3 M.). Corp. inscr. Lat. 8, 8635 (Anthol. Lat. 1274, 14 M.). – arch. endo, Enn. ann. 576; fr. var. 23. XII tabb. I, 2 Sch. ( bei Fest. p. 313 [a], 7) u. III, 3 u. 4 Sch. ( bei Gell. 20, 1, 45). Lex vet. bei Gell. 5, 19, 9. Lucil. 1075. Varro r. r. 3, 17, 10. Lucr. 6, 890. Cic. de legg. 2, 19. Paul. ex Fest. 77, 3. – arch. indu,
    ————
    Enn. ann. 238 u. 445*. Lucil. 970 u. 1230. Lucr. 2, 1096; 5, 102. Vgl. Placid. gloss. V, 29, 13.
    ————————
    2. in, Praeverbium, 1) entsprechend der Präposition = griech. εν, in der Zusammensetzung mit Verben, wo die Präposition in der Regel ihre gewöhnliche Bedeutung drin, dran, drauf, dabei behält, im Deutschen aber oft vom Verbum getrennt und zum Substantiv gezogen werden muß. – 2) Verneinungswort = griech. ἀ-, ἀν-, deutsch un-, wie infans, indoctus. – Vor f u. s wurde es mit gedehntem Selbstlaute gesprochen, wie inficetus, insipiens; in anderen Zusammensetzungen, wie indoctus, mit geschärftem. – Vor p geht das n in in über in m, wie in imputo, vor l, m u. r aber wird es assimiliert, wie in illudo, immuto, irruo u. dgl.
    ————————
    3. īn = isne, s. 1. eo a. E. .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > in

  • 18 dīmēnsiō

        dīmēnsiō ōnis, f    [dis- + 1 MA-], a measuring: quadrati.
    * * *
    measuring (action/process); measurement; dimension; measuring out words/lines; reasoning; judgement

    Latin-English dictionary > dīmēnsiō

  • 19 semis

    sēmis, issis (in Vitr., Front., and Pall. indecl., e.g. duo semis pedes, Pall. Febr. 9, 10:

    duobus semis pedibus,

    id. Jan. 10, 3; 13, 7:

    diametros octo semis,

    Vitr. 4, 1:

    passuum milium et semis,

    Front. Aquaed. 7; cf.:

    habere duos et semis cubitos,

    Vulg. Exod. 25, 10 al.), m. [cf. semi-; Gr. hêmi-, hêmisu], a half, half-unity, a semi-unit (v. as, I.).
    I.
    In gen. (very rare for the usual dimidium):

    sex domini semissem Africae possidebant,

    Plin. 18, 6, 7, § 35:

    patrimonii,

    Dig. 36, 1, 78, § 7:

    e libertorum defunctorum bonis,

    Suet. Ner. 32:

    cum alter semissem, alter universa fratre excluso (sibi vindicaret),

    Quint. 7, 1, 62:

    panem semissem ponebat supra torum,

    Petr. 64, 6.—
    II.
    In partic. (freq. and class.).
    A.
    As a coin,
    1.
    Half an as, a semi -as, Varr. L. L. 5, § 171 Müll.; cf. Prisc. p. 708 P.; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    lex frumentaria de semissibus et trientibus,

    Auct. Her. 1, 12, 21; Cic. Sest. 25, 55; Liv. Epit. 60; Ascon. ap. Cic. Pis. 4, p. 9 Orell.; hence, non semissis homo, not worth a groat, i. e. good for nothing, worthless, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 a, 1:

    quid fit! Semis,

    Hor. A. P. 330.—
    2.
    In the times of the later emperors, as a gold coin, a half aureus (containing 59.8 grains of gold, or the present value of 10 s. 6 3/4 d. sterling), Lampr. Alex. Sev. 39.—
    B.
    As a rate of interest, one half per cent. a month, or, acc. to our mode of computation, six per cent. a year (cf.:

    bes, triens, etc.): semissibus magna copia (pecuniae) est,

    Cic. Fam. 5, 6, 2:

    usura multiplicata semissibus,

    Plin. 14, 4, 6, § 56:

    usura semissium,

    Col. 3, 3, 9 sq.;

    for which also, reversely: semisses usurarum,

    id. 3, 3, 9;

    and in apposition: semisses usuras promisit,

    Dig. 22, 1, 13; 22, 45, 134; 46, 3, 102 fin.
    C.
    As a measure of dimension.
    1.
    Half a juger of land:

    bina jugera et semisses agri assignati,

    Liv. 6, 16 fin.; cf. Col. 5, 1, 11; Plin. 18, 19, 49, § 178.—
    2.
    A half-foot, half a foot:

    interesse sesquipedes inter bina semina in latitudinem, in longitudinem semisses,

    Plin. 17, 21, 35, § 160:

    campestris locus alte duos pedes et semissem infodiendus est,

    Col. 3, 13, 8; Vitr. 4, 1; Front. Aquaed. 7; Pall. Jan. 10, 2; 10, 4; 13, 7; id. Febr. 9, 10 et saep.; Veg. 5, 40, 3; 3, 11, 4.—
    3.
    Half a cubit:

    cubitum ac semissem,

    Vulg. Exod. 25, 17.—
    D.
    Among mathematicians, the number three, Vitr. 3, 1, 6; cf. as fin.

    Lewis & Short latin dictionary > semis

  • 20 semuncia

    sēm-uncĭa, ae, f. [semi;

    semuncia quod dimidia pars unciae,

    Varr. L. L. 5, § 171 Müll.], a half-ounce, i. e. the twenty-fourth part of an as.
    I.
    In gen., a twenty-fourth part of any whole:

    facit heredem ex deunce et semunciā Caecinam,

    Cic. Caecin. 6, 17:

    semunciae horarum,

    Plin. 2, 14, 11, § 58. —Hence, transf., a trifle: bona ejus propter alieni aeris magnitudinem semunciā venierunt, for a trifling sum, qs. for a mere song, Ascon. ad Cic. Mil. fin. p. 54 Orell.— Trop.:

    brevis semuncia recti,

    Pers. 5, 121. —
    II.
    In partic., of weight, the twentyfourth of a pound:

    semuncia auri,

    Liv. 34, 1; Cic. Verr. 2, 4, 25, § 57:

    mellis,

    Col. 12, 57, 5; 12, 21, 2.—As a measure of dimension, the twenty-fourth of a jugeruin, Col. 5, 1, 10; 5, 2, 4.—
    B.
    A domestic utensil of unknown capacity, Cato, R. R. 10, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > semuncia

См. также в других словарях:

  • dimension — Dimension …   Thresor de la langue françoyse

  • Dimension — Dimension …   Deutsch Wörterbuch

  • dimension — [ dimɑ̃sjɔ̃ ] n. f. • 1425; lat. dimensio, de metiri « mesurer » I ♦ 1 ♦ Grandeur réelle, mesurable, qui détermine la portion d espace occupée par un corps. ⇒ étendue, grandeur, grosseur. Dimension relative. ⇒ proportion. « Notre âme est jetée… …   Encyclopédie Universelle

  • Dimension — Di*men sion, n. [L. dimensio, fr. dimensus, p. p. of dimetiri to measure out; di = dis + metiri to measure: cf. F. dimension. See {Measure}.] 1. Measure in a single line, as length, breadth, height, thickness, or circumference; extension;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Dimensión VC — Saltar a navegación, búsqueda La dimensión VC (del inglés Vapnik Chervonenkis dimension) es una medida de la capacidad de los algoritmos de clasificación estadística, definida como la cardinalidad del mayor conjunto de puntos que el algoritmo… …   Wikipedia Español

  • Dimension — steht für: die in einem Größensystem festgelegte Dimension einer physikalischen Größe, siehe Dimension (Größensystem) die Anzahl der Freiheitsgrade in einem bestimmten mathematischen Raum im Allgemeinen, siehe Dimension (Mathematik) die Anzahl… …   Deutsch Wikipedia

  • Dimension — Dimension, Ausdehnung einer geometrischen Größe in einer bestimmten Richtung. Ein Punkt hat keine Dimension, eine Strecke eine einzige, die Länge. Mehrere Dimensionen hat eine geometrische Größe, wenn sie in mehreren zueinander senkrechten… …   Lexikon der gesamten Technik

  • dimensión — sustantivo femenino 1. Área: física Cada una de las magnitudes de un conjunto que sirve para definir un fenómeno físico: El espacio tiene cuatro dimensiones en la teoría de la relatividad. Nuestras dimensiones espaciales son la altura, la anchura …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • Dimension 8 — Studio album by Velvet Acid Christ Released 2000 Recorded 1993 1994 Genre electro industrial …   Wikipedia

  • dimension — UK US /ˌdaɪˈmenʃən/ noun [C] ► a measurement of something in a particular direction, especially its height, length, or width: »The estate agent s brochure specifies the dimensions of each room. »approximate/exact/precise dimensions ► a part or… …   Financial and business terms

  • Dimension — Sf Ausdehnung, Größe erw. fach. (15. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. dīmēnsiō, einem Abstraktum zu l. dīmētīrī ausmessen, vermessen , zu l. mētīrī (mēnsus sum) messen und l. dis .    Ebenso nndl. dimensie, ne. dimension, nfrz. dimension, nschw.… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»