Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

dicar

  • 1 tūtēla

        tūtēla ae, f    [2 TV-], a watching, keeping, charge, care, safeguard, defence, protection: nullam corporis partem vacuam tutelā relinquere: Apollo, cuius in tutelā Athenas esse voluerunt: filios suos tutelae populi commendare: dii, quorum tutelae ea loca essent, L.: tutelae nostrae (eos) duximus, regarded as under our protection, L.: ut dicar tutelā pulsa Minervae, O.—In law, the office of guardian, guardianship, wardship, tutelage: qui tibi in tutelam est traditus: in suam tutelam venire, i. e. to come of age: ad sanos abeat tutela propinquos, H.: tutelarum iura.— A keeper, ward, guardian, watch, protector: (Philemon et Baucis) templi tutela fuere, O.: prorae tutela Melanthus, i. e. the pilot, O.: o tutela praesens Italiae (Augustus), H.— A charge, care, trust: mirabamur, te ignorare, de tutelā legitimā... nihil usucapi posse, i. e. a ward's esiate.—A ward: Virginum primae puerique Deliae tutela deae, H.: tutela Minervae Navis, O.: vetus draconis, Pr.
    * * *
    tutelage, guardianship

    Latin-English dictionary > tūtēla

  • 2 dico

    1.
    dĭco, āvi, ātum, 1 (dixe for dixisse, Val. Ant. ap. Arn. 5, 1; DICASSIT dixerit, Paul. ex Fest. p. 75, 15; rather = dicaverit), v. a. [orig. the same word with 2. dīco; cf. the meaning of abdĭco and abdīco, of indĭco and indīco, dedĭco, no. II. A. al., Corss. Ausspr. 1, 380].
    I.
    To proclaim, make known. So perh. only in the foll. passage: pugnam, Lucil. ap. Non. 287, 30.—Far more freq.,
    II.
    Relig. t. t., to dedicate, consecrate, devote any thing to a deity or to a deified person (for syn. cf.: dedico, consecro, inauguro).
    A.
    Prop.: et me dicabo atque animam devotabo hostibus, Att. ap. Non. 98, 12:

    donum tibi (sc. Jovi) dicatum atque promissum,

    Cic. Verr. 2, 5, 72; cf.:

    ara condita atque dicata,

    Liv. 1, 7 (for which aram condidit dedicavitque, id. 28, 46 fin.); so,

    aram,

    id. 1, 7; 1, 20:

    capitolium, templum Jovis O. M.,

    id. 22, 38 fin.:

    templa,

    Ov. F. 1, 610:

    delubrum ex manubiis,

    Plin. 7, 26, 27, § 97:

    lychnuchum Apollini,

    id. 34, 3, 8, § 14:

    statuas Olympiae,

    id. 34, 4, 9, § 16:

    vehiculum,

    Tac. G. 40:

    carmen Veneri,

    Plin. 37, 10, 66, § 178; cf. Suet. Ner. 10 fin. et saep.:

    cygni Apollini dicati,

    Cic. Tusc. 1, 30, 73.—
    2.
    With a personal object, to consecrate, to deify (cf. dedico, no. II. A. b.):

    Janus geminus a Numa dicatus,

    Plin. 34, 7, 16, § 34:

    inter numina dicatus Augustus,

    Tac. A. 1, 59.—
    B.
    Transf., beyond the relig. sphere.
    1.
    To give up, set apart, appropriate a thing to any one: recita;

    aurium operam tibi dico,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 72; so,

    operam,

    id. Ps. 1, 5, 147; Ter. Ph. 1, 2, 12:

    hunc totum diem tibi,

    Cic. Leg. 2, 3, 7:

    tuum studium meae laudi,

    id. Fam. 2, 6, 4:

    genus (orationis) epidicticum gymnasiis et palaestrae,

    id. Or. 13, 42:

    librum Maecenati,

    Plin. 19, 10, 57, § 177; cf.:

    librum laudibus ptisanae,

    id. 18, 7, 15, § 75 al.:

    (Deïopeam) conubio jungam stabili propriamque dicabo,

    Verg. A. 1, 73; cf. the same verse, ib. 4, 126:

    se Crasso,

    Cic. de Or. 3, 3, 11; cf.: se Remis in clientelam, * Caes. B. G. 6, 12, 7:

    se alii civitati,

    to become a free denizen of it, Cic. Balb. 11, 28;

    for which: se in aliam civitatem,

    id. ib. 12 fin.
    * 2.
    (I. q. dedico, no. II. A.) To consecrate a thing by using it for the first time:

    nova signa novamque aquilam,

    Tac. H. 5, 16.— Hence, dĭcātus, a, um, P. a. (acc. to no. II.), devoted, consecrated, dedicated:

    loca Christo dedicatissima, August. Civ. Dei, 3, 31: CONSTANTINO AETERNO AVGVSTO ARRIVS DIOTIMVS... N. M. Q. (i. e. numini majestatique) EIVS DICATISSIMVS,

    Inscr. Orell. 1083.
    2.
    dīco, xi, ctum, 3 ( praes. DEICO, Inscr. Orell. 4848; imp. usu. dic; cf. duc, fac, fer, from duco, etc., DEICVNTO, and perf. DEIXSERINT, P. C. de Therm. ib. 3673; imp. dice, Naev. ap. Fest. p. 298, 29 Müll.; Plaut. Capt. 2, 2, 109; id. Bac. 4, 4, 65; id. Merc. 1, 2, 47 al.; cf. Quint. 1, 6, 21; fut. dicem = dicam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. Paul. ex Fest. p. 72, 6 Müll.—Another form of the future is dicebo, Novius ap. Non. 507 (Com. v. 8 Rib.). — Perf. sync.:

    dixti,

    Plaut. As. 4, 2, 14; id. Trin. 2, 4, 155; id. Mil. 2, 4, 12 et saep.; Ter. And. 3, 1, 1; 3, 2, 38; id. Heaut. 2, 3, 100 et saep.; Cic. Fin. 2, 3, 10; id. N. D. 3, 9, 23; id. Caecin. 29, 82; acc. to Quint. 9, 3, 22.— Perf. subj.:

    dixis,

    Plaut. Capt. 1, 2, 46; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.:

    dixem = dixissem,

    Plaut. Pseud. 1, 5, 84; inf. dixe = dix isse, Plaut. Fragm. ap. Non. 105, 23; Varr. ib. 451, 16; Arn. init.; Aus. Sept. Sap. de Cleob. 8; inf. praes. pass. dicier, Ter. Eun. 4, 4, 32; Vatin. in Cic. Fam. 5, 9 al.), v. a. [root DIC = DEIK in deiknumi; lit., to show; cf. dikê, and Lat. dicis, ju-dex, dicio], to say, tell, mention, relate, affirm, declare, state; to mean, intend (for syn. cf.: for, loquor, verba facio, dicto, dictito, oro, inquam, aio, fabulor, concionor, pronuntio, praedico, recito, declamo, affirmo, assevero, contendo; also, nomino, voco, alloquor, designo, nuncupo; also, decerno, jubeo, statuo, etc.; cf. also, nego.—The person addressed is usually put in dat., v. the foll.: dicere ad aliquem, in eccl. Lat., stands for the Gr. eipein pros tina, Vulg. Luc. 2, 34 al.; cf. infra I. B. 2. g).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    Amphitruonis socium nae me esse volui dicere,

    Plaut. Am. 1, 1, 228:

    advenisse familiarem dicito,

    id. ib. 1, 1, 197:

    haec uti sunt facta ero dicam,

    id. ib. 1, 1, 304; cf. ib. 2, 1, 23:

    signi dic quid est?

    id. ib. 1, 1, 265:

    si dixero mendacium,

    id. ib. 1, 1, 43; cf.

    opp. vera dico,

    id. ib. 1, 1, 238 al.:

    quo facto aut dicto adest opus,

    id. ib. 1, 1, 15; cf.:

    dictu opus est,

    Ter. Heaut. 5, 1, 68:

    nihil est dictu facilius,

    id. Phorm. 2, 1, 70:

    turpe dictu,

    id. Ad. 2, 4, 11:

    indignis si male dicitur, bene dictum id esse dico,

    Plaut. Curc. 4, 2, 27:

    ille, quem dixi,

    whom I have mentioned, named, Cic. de Or. 3, 12, 45 et saep.: vel dicam = vel potius, or rather:

    stuporem hominis vel dicam pecudis attendite,

    Cic. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    mihi placebat Pomponius maxime vel dicam minime displicebat,

    id. Brut. 57, 207; so id. ib. 70, 246; id. Fam. 4, 7, 3 al.—
    b.
    Dicitur, dicebatur, dictum est, impers. with acc. and inf., it is said, related, maintained, etc.; or, they say, affirm, etc.: de hoc (sc. Diodoro) Verri dicitur, habere eum, etc., it is reported to Verres that, etc., Cic. Verr. 2, 4, 18:

    non sine causa dicitur, ad ea referri omnes nostras cogitationes,

    id. Fin. 3, 18, 60; so,

    dicitur,

    Nep. Paus. 5, 3; Quint. 5, 7, 33; 7, 2, 44; Ov. F. 4, 508:

    Titum multo apud patrem sermone orasse dicebatur, ne, etc.,

    Tac. H. 4, 52; so,

    dicebatur,

    id. A. 1, 10:

    in hac habitasse platea dictum'st Chrysidem,

    Ter. And. 4, 5, 1:

    dictum est,

    Caes. B. G. 1, 1, 5; Liv. 38, 56; Quint. 6, 1, 27:

    ut pulsis hostibus dici posset, eos, etc.,

    Caes. B. G. 1, 46, 3. Cf. also: hoc, illud dicitur, with acc. and inf., Cic. Fin. 5, 24, 72; id. de Or. 1, 33, 150; Quint. 4, 2, 91; 11, 3, 177 al. —Esp. in histt. in reference to what has been previously related:

    ut supra dictum est,

    Sall. J. 96, 1:

    sicut ante dictum est,

    Nep. Dion. 9, 5; cf. Curt. 3, 7, 7; 5, 1, 11; 8, 6, 2 et saep.—
    c.
    (See Zumpt, Gram. § 607.) Dicor, diceris, dicitur, with nom. and inf., it is said that I, thou, he, etc.; or, they say that I, thou, etc.:

    ut nos dicamur duo omnium dignissimi esse,

    Plaut. As. 2, 2, 47: cf. Quint. 4, 4, 6:

    dicar Princeps Aeolium carmen ad Italos Deduxisse modos,

    Hor. Od. 3, 30, 10 al.:

    illi socius esse diceris,

    Plaut. Rud. 1, 2, 72: aedes Demaenetus ubi [p. 571] dicitur habitare, id. As. 2, 3, 2:

    qui (Pisistratus) primus Homeri libros confusos antea sic disposuisse dicitur, ut nunc habemus,

    Cic. de Or. 3, 34, 137 et saep.:

    quot annos nata dicitur?

    Plaut. Cist. 4, 2, 89:

    is nunc dicitur venturus peregre,

    id. Truc. 1, 1, 66 et saep. In a double construction, with nom. and inf., and acc. and inf. (acc. to no. b. and c.): petisse dicitur major Titius... idque ab eis facile (sc. eum) impetrasse, Auct. B. Afr. 28 fin.; so Suet. Oth. 7.—
    d.
    Dictum ac factum or dictum factum (Gr. hama epos hama ergon), in colloq. lang., no sooner said than done, without delay, Ter. And. 2, 3, 7:

    dictum ac factum reddidi,

    it was "said and done" with me, id. Heaut. 4, 5, 12; 5, 1, 31; cf.:

    dicto citius,

    Verg. A. 1, 142; Hor. S. 2, 2, 80; and:

    dicto prope citius,

    Liv. 23, 47, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn.
    a.
    To assert, affirm a thing as certain (opp. nego):

    quem esse negas, eundem esse dicis,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12; cf.:

    dicebant, ego negabam,

    id. Fam. 3, 8, 5; and:

    quibus creditum non sit negantibus, iisdem credatur dicentibus?

    id. Rab. Post. 12, 35.—
    b.
    For dico with a negative, nego is used, q. v.; cf. Zumpt, Gram. § 799;

    but: dicere nihil esse pulchrius, etc.,

    Liv. 30, 12, 6; 21, 9, 3 Fabri; so,

    freq. in Liv. when the negation precedes,

    id. 30, 22, 5; 23, 10, 13 al.; cf. Krebs, Antibar. p. 355.—
    2.
    dico is often inserted parenthetically, to give emphasis to an apposition:

    utinam C. Caesari, patri, dico adulescenti contigisset, etc.,

    Cic. Phil. 5, 18, 49; id. Tusc. 5, 36, 105; id. Planc. 12, 30; Quint. 9, 2, 83; cf. Cic. Or. 58, 197; id. Tusc. 4, 16, 36; Sen. Ep. 14, 6; id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 1, 6, 24:

    ille mihi praesidium dederat, cum dico mihi, senatui dico populoque Romano,

    Cic. Phil. 11, 8, 20; Sen. Ep. 83, 12; Plin. Ep. 2, 20, 2; 3, 2, 2.—
    3.
    In rhetor. and jurid. lang., to pronounce, deliver, rehearse, speak any thing.
    (α).
    With acc.:

    oratio dicta de scripto,

    Cic. Planc. 30 fin.; cf.:

    sententiam de scripto,

    id. Att. 4, 3, 3:

    controversias,

    Quint. 3, 8, 51; 9, 2, 77:

    prooemium ac narrationem et argumenta,

    id. 2, 20, 10:

    exordia,

    id. 11, 3, 161:

    theses et communes locos,

    id. 2, 1, 9:

    materias,

    id. 2, 4, 41:

    versus,

    Cic. Or. 56, 189; Quint. 6, 3, 86:

    causam, of the defendant or his attorney,

    to make a defensive speech, to plead in defence, Cic. Rosc. Am. 5; id. Quint. 8; id. Sest. 8; Quint. 5, 11, 39; 7, 4, 3; 8, 2, 24 al.; cf.

    causas (said of the attorney),

    Cic. de Or. 1, 2, 5; 2, 8, 32 al.:

    jus,

    to pronounce judgment, id. Fl. 3; id. Fam. 13, 14; hence the praetor's formula: DO, DICO, ADDICO; v. do, etc.—
    (β).
    With ad and acc. pers., to plead before a person or tribunal:

    ad unum judicem,

    Cic. Opt. Gen. 4, 10:

    ad quos? ad me, si idoneus videor qui judicem, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 29, § 72; Liv. 3, 41.—
    (γ).
    With ad and acc. of thing, to speak in reference to, in reply to:

    non audeo ad ista dicere,

    Cic. Tusc. 3, 32, 78; id. Rep. 1, 18, 30.—
    (δ).
    Absol.:

    nec idem loqui, quod dicere,

    Cic. Or. 32:

    est oratoris proprium, apte, distincte, ornate dicere,

    id. Off. 1, 1, 2; so,

    de aliqua re pro aliquo, contra aliquem, etc., innumerable times in Cic. and Quint.: dixi, the t. t. at the end of a speech,

    I have done, Cic. Verr. 1 fin. Ascon. and Zumpt, a. h. 1.;

    thus, dixerunt, the t. t. by which the praeco pronounced the speeches of the parties to be finished,

    Quint. 1, 5, 43; cf. Spald. ad Quint. 6, 4, 7.— Transf. beyond the judicial sphere:

    causam nullam or causam haud dico,

    I have no objection, Plaut. Mil. 5, 34; id. Capt. 3, 4, 92; Ter. Ph. 2, 1, 42.—
    4.
    To describe, relate, sing, celebrate in writing (mostly poet.):

    tibi dicere laudes,

    Tib. 1, 3, 31; so,

    laudes Phoebi et Dianae,

    Hor. C. S. 76:

    Dianam, Cynthium, Latonam,

    id. C. 1, 21, 1:

    Alciden puerosque Ledae,

    id. ib. 1, 12, 25:

    caelestes, pugilemve equumve,

    id. ib. 4, 2, 19:

    Pelidae stomachum,

    id. ib. 1, 6, 5:

    bella,

    id. Ep. 1, 16, 26; Liv. 7, 29:

    carmen,

    Hor. C. 1, 32, 3; id. C. S. 8; Tib. 2, 1, 54:

    modos,

    Hor. C. 3, 11, 7:

    silvestrium naturas,

    Plin. 15, 30, 40, § 138 et saep.:

    temporibus Augusti dicendis non defuere decora ingenia,

    Tac. A. 1, 1; id. H. 1, 1:

    vir neque silendus neque dicendus sine cura,

    Vell. 2, 13.—
    b.
    Of prophecies, to predict, foretell:

    bellicosis fata Quiritibus Hac lege dico, ne, etc.,

    Hor. C. 3, 3, 58:

    sortes per carmina,

    id. A. P. 403:

    quicquid,

    id. S. 2, 5, 59:

    hoc (Delphi),

    Ov. Tr. 4, 8, 43 et saep.—
    5.
    To pronounce, articulate a letter, syllable, word: Demosthenem scribit Phalereus, cum Rho dicere nequiret, etc., Cic. Div. 2, 46, 96; id. de Or. 1, 61, 260; Quint. 1, 4, 8; 1, 7, 21 al.—
    6.
    To call, to name: habitum quendam vitalem corporis esse, harmoniam Graii quam dicunt, Lucr. 3, 106; cf.: Latine dicimus elocutionem, quam Graeci phrasin vocant, Quint. 8, 1, 1:

    Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit,

    Verg. A. 3, 335:

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. Od. 1, 2, 50:

    uxor quondam tua dicta,

    Verg. A. 2, 678 et saep. —Prov.:

    dici beatus ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 135.—
    7.
    To name, appoint one to an office:

    ut consules roget praetor vel dictatorem dicat,

    Cic. Att. 9, 15, 2: so,

    dictatorem,

    Liv. 5, 9; 7, 26; 8, 29:

    consulem,

    id. 10, 15; 24, 9; 26, 22 (thrice):

    magistrum equitum,

    id. 6, 39:

    aedilem,

    id. 9, 46:

    arbitrum bibendi,

    Hor. Od. 2, 7, 26 et saep.—
    8.
    To appoint, set apart. fix upon, settle:

    nam mea bona meis cognatis dicam, inter eos partiam,

    Plaut. Mil. 3, 1, 113; cf. Pompon. ap. Non. 280, 19:

    dotis paululum vicino suo,

    Afran. ib. 26:

    pecuniam omnem suam doti,

    Cic. Fl. 35: quoniam inter nos nuptiae sunt dictae, Afran. ap. Non. 280, 24; cf.:

    diem nuptiis,

    Ter. And. 1, 1, 75:

    diem operi,

    Cic. Verr. 2, 1, 57:

    diem juris,

    Plaut. Men. 4, 2, 16:

    diem exercitui ad conveniendum Pharas,

    Liv. 36, 8; cf. id. 42, 28, and v. dies:

    locum consiliis,

    id. 25, 16:

    leges pacis,

    id. 33, 12; cf.:

    leges victis,

    id. 34, 57:

    legem tibi,

    Hor. Ep. 2, 2, 18; Ov. M. 6, 137; cf.:

    legem sibi,

    to give sentence upon one's self, id. ib. 13, 72:

    pretium muneri,

    Hor. C. 4, 8, 12 et saep.—With inf.: prius data est, quam tibi dari dicta, Pac. ap. Non. 280, 28. — Pass. impers.:

    eodem Numida inermis, ut dictum erat, accedit,

    Sall. J. 113, 6.—
    9.
    To utter, express, esp. in phrases:

    non dici potest, dici vix potest, etc.: non dici potest quam flagrem desiderio urbis,

    Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 17, 5:

    dici vix potest quanta sit vis, etc.,

    id. Leg. 2, 15, 38; id. Verr. 2, 4, 57, § 127; id. Or. 17, 55; id. Red. ad Quir. 1, 4; cf. Quint. 2, 2, 8; 11, 3, 85.—
    10.
    (Mostly in colloq. lang.) Alicui, like our vulg. to tell one so and so, for to admonish, warn, threaten him:

    dicebam, pater, tibi, ne matri consuleres male,

    Plaut. As. 5, 2, 88; cf. Nep. Datam. 5; Ov. Am. 1, 14, 1.—Esp. freq.:

    tibi (ego) dico,

    I tell you, Plaut. Curc. 4, 2, 30; id. Bacch. 4, 9, 76; id. Men. 2, 3, 27; id. Mil. 2, 2, 62 et saep.; Ter. And. 1, 2, 33 Ruhnk.; id. ib. 4, 4, 23; id. Eun. 2, 3, 46; 87; Phaedr. 4, 19, 18; cf.:

    tibi dicimus,

    Ov. H. 20, 153; id. M. 9, 122; so, dixi, I have said it, i. e. you may depend upon it, it shall be done, Ter. Phorm. 2, 3, 90; 92.—
    11.
    Dicere sacramentum or sacramento, to take an oath, to swear; v. sacramentum.
    II.
    Transf., i. q. intellego, Gr. phêmi, to mean so and so; it may sometimes be rendered in English by namely, to wit:

    nec quemquam vidi, qui magis ea, quae timenda esse negaret, timeret, mortem dico et deos,

    Cic. N. D. 1, 31, 86; id. de Or. 3, 44, 174: M. Sequar ut institui divinum illum virum, quem saepius fortasse laudo quam necesse est. At. Platonem videlicet dicis, id. Leg. 3, 1:

    uxoris dico, non tuam,

    Plaut. As. 1, 1, 30 et saep.—Hence, dictum, i, n., something said, i. e. a saying, a word.
    A.
    In gen.: haut doctis dictis certantes sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.; acc. to Hertz.: nec maledictis); so,

    istaec dicta dicere,

    Plaut. Trin. 1, 2, 40:

    docta,

    id. ib. 2, 2, 99; id. Men. 2, 1, 24; Lucr. 5, 113; cf.

    condocta,

    Plaut. Poen. 3, 2, 3:

    meum,

    id. As. 2, 4, 1:

    ridiculum,

    id. Capt. 3, 1, 22:

    minimum,

    Cic. Fam. 1, 9:

    ferocibus dictis rem nobilitare,

    Liv. 23, 47, 4 al.:

    ob admissum foede dictumve superbe,

    Lucr. 5, 1224; cf.

    facete,

    Plaut. Capt. 1, 2, 73; id. Poen. 3, 3, 24; Ter. Eun. 2, 2, 57; Cic. Off. 1, 29, 104 al.:

    lepide,

    Plaut. Most. 1, 3, 103:

    absurde,

    id. Capt. 1, 1, 3:

    vere,

    Nep. Alc. 8, 4:

    ambigue,

    Hor. A. P. 449 et saep.—Pleon.:

    feci ego istaec dicta quae vos dicitis (sc. me fecisse),

    Plaut. Casin. 5, 4, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    A saying, maxim, proverb:

    aurea dicta,

    Lucr. 3, 12; cf.

    veridica,

    id. 6, 24: Catonis est dictum. Pedibus compensari pecuniam, Cic. Fl. 29 fin. Hence, the title of a work by Caesar: Dicta collectanea (his Apophthegmata, mentioned in Cic. Fam. 9, 16), Suet. Caes. 56.—Esp. freq.,
    2.
    For facete dictum, a witty saying, bon-mot, Enn. ap. Cic. de Or. 2, 54 fin. (cf. Cic. ap. Macr. S. 2, 1 fin.); Cic. Phil. 2, 17; Quint. 6, 3, 2; 16; 36; Liv. 7, 33, 3; Hor. A. P. 273 et saep.; cf. also, dicterium.—
    3.
    Poetry, verse (abstr. and concr.): dicti studiosus, Enn. ap. Cic. Brut. 18, 71:

    rerum naturam expandere dictis,

    Lucr. 1, 126; 5, 56:

    Ennius hirsuta cingat sua dicta corona,

    Prop. 4 (5), 1, 61.—
    4.
    A prediction, prophecy, Lucr. 1, 103; Verg. A. 2, 115; Val. Fl. 2, 326 al.; cf. dictio.—
    5.
    An order, command:

    dicto paruit consul,

    Liv. 9, 41; cf. Verg. A. 3, 189; Ov. M. 8, 815:

    haec dicta dedit,

    Liv. 3, 61; cf. id. 7, 33; 8, 34; 22, 25 al.: dicto audientem esse and dicto audire alicui, v. audio.—
    6.
    A promise, assurance:

    illi dixerant sese dedituros... Cares, tamen, non dicto capti, etc.,

    Nep. Milt. 2, 5; Fur. ap. Macr. S. 6, 1, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > dico

  • 3 illic

    1.
    illic (archaic ollic, acc. to Paul. ex Fest. p. 196 Müll.), illaec, illuc, or illoc, pron. [ille-ce].
    I.
    He, she, or it yonder, that (only ante-class.):

    sed Amphitruonis illic est servos Sosia, A portu illic nunc cum laterna huc advenit,

    Plaut. Am. prol. 148 sq.; id. ib. 1, 1, 138:

    nimis demiror, Sosia, Qui illaec (i. e. Alcumena) illi me donatum esse aurea patera sciat,

    id. ib. 2, 2, 134:

    cupio dare mercedem, qui illunc, ubi sit, commonstret mihi,

    id. Curc. 4, 4, 34:

    unde auscultare possis, quom ego illanc osculer,

    id. Cas. 1, 45:

    latuit intus illic in illac hirnea,

    id. Am. 1, 1, 275; cf.:

    quid illac impudente audacius?

    id. ib. 2, 2, 186:

    sed quid illuc est?

    id. ib. 1, 1, 114; cf. id. As. 2, 1, 17:

    illuc sis vide,

    id. Ps. 4, 1, 4:

    illuc est sapere?

    Ter. Eun. 4, 7, 12:

    cum illoc pacisce, si potes: perge obsecro: Pacisce quidvis,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 29 et saep.:

    ubi illic est scelus, qui me perdidit?

    that scoundrel, Ter. And. 3, 5, 1.—
    B.
    With the interrogative part. ne: illicine, etc.: Si. Illicine est? Ps. Illic ipsus est, Plaut. Ps. 4, 1, 44:

    illancine mulierem alere cum illa familia?

    Ter. Heaut. 4, 5, 3.—
    II.
    Hence, advv.
    A.
    illac (sc. viā), that way, on that side, there:

    angiporto Illac per hortum circuit clam,

    Plaut. As. 3, 3, 152:

    ita nunc hac an illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 31:

    hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1:

    omnes damnatos, omnes ignominia adfectos illac facere,

    stand on that side, belong to that party, Cic. Att. 7, 3, 5.—
    B.
    illuc or illoc (the old form, like hoc for huc), adv., to that place, thither.
    1.
    Lit.
    (α).
    Form illuc: imus huc, illuc hinc; cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.):

    clam illuc redeundum est mihi,

    Plaut. Am. 1, 3, 29:

    cum illuc veneris,

    id. Merc. 3, 4, 64: paulo momento huc illuc impelli, Ter. And. 1, 5, 31:

    huc illuc quasi vitabundi agitare,

    Sall. J. 60, 4:

    salientes huc illuc,

    Quint. 10, 7, 6; so,

    huc atque illuc intuens,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    huc et illuc Cursitant mixtae pueris puellae,

    Hor. C. 4, 11, 9:

    illuc ex his vinculis,

    i. e. into the other world, Cic. Tusc. 1, 31, 75:

    proponimus illuc ire, ubi, etc.,

    Juv. 3, 24:

    illuc, unde fugit mus,

    id. 6, 339. —
    (β).
    Form illoc:

    post illoc veni quam, etc.,

    Plaut. Truc. 3, 1, 3:

    cum illoc advenio,

    Ter. And. 2, 2, 25 (dub.; Fleck. illo).—
    2.
    Transf., to that person or thing, thereto (very rare): Pe. Illuc redi. Me. Quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo, Plaut. Men. 4, 2, 54:

    quo res haec pertinet? illuc: Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt,

    Hor. S. 1, 2, 23:

    illuc, unde abii, redeo: Nemon' ut avarus, etc.,

    id. ib. 1, 1, 108; cf. ib. 1, 3, 38:

    illuc cuncta vergere,

    to Nero, Tac. A. 1, 3.—
    b.
    To that point, to such a pitch:

    tunc adversis urgentibus, illuc decidit ut malum ferro summitteret,

    Juv. 12, 53.
    2.
    illic (old form illi, Verg. G. 1, 54; 1, 251; 3, 17 Rib.; cf. id. A. 2, 548; Ter. Ad. 1, 2, 36 Donat. ad loc.), adv. [1. illic], in that place, yonder, there (most. freq. ante-class.).
    I.
    Lit.:

    haec illi vi pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

    Plaut. Am. 1, 1, 97; id. ib. 261;

    1, 3, 36: illic sum atque hic sum,

    id. Trin. 4, 4, 17:

    sive illic sive alibi libebit,

    id. Men. 5, 2, 42:

    multo melius, hic quae fiunt, quam illic, ubi sum adsidue, scio,

    Ter. Hec. 2, 1, 20; so with ubi:

    vivendum est illic, ubi nulla incendia,

    Juv. 3, 197:

    illic, quicquid ero, semper tua dicar imago,

    Prop. 1, 19, 11; 13:

    cives Romani, qui illic negotiarentur,

    Caes. B. C. 3, 102, 6:

    illic radices, illic fundamenta sunt, illic, etc.,

    Quint. 10, 3, 3.—
    II.
    Transf., with that person or thing (very rare): non isto vivitur illic, Quo tu rere, modo, there, i. e. with him, with Mœcenas, Hor. S. 1, 9, 48:

    civile bellum a Vitellio coepit et... initium illic fuit,

    Tac. H. 2, 47:

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14.—
    B.
    In that matter, therein:

    res publica et milite illic et pecunia vacet,

    i. e. in that war, Liv. 2, 48, 9:

    ego illi maxumam partem fero,

    Ter. Ad. 1, 2, 36:

    ego illic me autem sic adsimulabam quasi stolidum,

    Plaut. Ep. 3, 4, 39; Quint. 1, 3, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > illic

  • 4 lucinus

    1.
    lūcīnus, a, um, adj. [lux], lightbringing, or, bringing to the light:

    hora,

    one's natal hour, Prud. adv. Symm. 2, 222. —Class. only subst.: Lūcīna, ae, f. (lit., adj.; sc. dea).
    I.
    The goddess of childbirth (because she brings to the light):

    Juno Lucina,

    Plaut. Aul. 4, 7, 11:

    date ignem in aram, ut venerem Lucinam meam,

    id. Truc. 2, 5, 23:

    an facient mensem luces, Lucinaque ab illis Dicar?

    Ov. F. 6, 39; Ter. Ad. 4, 5, 41; Cat. 35, 13; cf. Cic. N. D. 2, 27, 68.— More freq. absol.:

    nascenti puero Casta fave Lucina,

    Verg. E. 4, 8:

    si vocata partubus Lucina veris affuit,

    Hor. Epod. 5, 5:

    facilis,

    Ov. F. 2, 449.—
    B.
    Poet. transf., childbirth:

    Lucinam pati,

    Verg. G. 3, 60; cf.:

    Lucinae experta labores,

    id. ib. 4, 340:

    cui rugis uterum Lucina notabit,

    Ov. A. A. 3, 785.—
    II.
    Of Hecate, as the producer of terrific dreams and nocturnal spectres:

    efficiat vanos noctis Lucina timores,

    Tib. 3, 4, 13 Dissen ad loc.
    2.
    lūcīnus, i. q. lychnus, q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > lucinus

  • 5 ollic

    1.
    illic (archaic ollic, acc. to Paul. ex Fest. p. 196 Müll.), illaec, illuc, or illoc, pron. [ille-ce].
    I.
    He, she, or it yonder, that (only ante-class.):

    sed Amphitruonis illic est servos Sosia, A portu illic nunc cum laterna huc advenit,

    Plaut. Am. prol. 148 sq.; id. ib. 1, 1, 138:

    nimis demiror, Sosia, Qui illaec (i. e. Alcumena) illi me donatum esse aurea patera sciat,

    id. ib. 2, 2, 134:

    cupio dare mercedem, qui illunc, ubi sit, commonstret mihi,

    id. Curc. 4, 4, 34:

    unde auscultare possis, quom ego illanc osculer,

    id. Cas. 1, 45:

    latuit intus illic in illac hirnea,

    id. Am. 1, 1, 275; cf.:

    quid illac impudente audacius?

    id. ib. 2, 2, 186:

    sed quid illuc est?

    id. ib. 1, 1, 114; cf. id. As. 2, 1, 17:

    illuc sis vide,

    id. Ps. 4, 1, 4:

    illuc est sapere?

    Ter. Eun. 4, 7, 12:

    cum illoc pacisce, si potes: perge obsecro: Pacisce quidvis,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 29 et saep.:

    ubi illic est scelus, qui me perdidit?

    that scoundrel, Ter. And. 3, 5, 1.—
    B.
    With the interrogative part. ne: illicine, etc.: Si. Illicine est? Ps. Illic ipsus est, Plaut. Ps. 4, 1, 44:

    illancine mulierem alere cum illa familia?

    Ter. Heaut. 4, 5, 3.—
    II.
    Hence, advv.
    A.
    illac (sc. viā), that way, on that side, there:

    angiporto Illac per hortum circuit clam,

    Plaut. As. 3, 3, 152:

    ita nunc hac an illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 31:

    hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1:

    omnes damnatos, omnes ignominia adfectos illac facere,

    stand on that side, belong to that party, Cic. Att. 7, 3, 5.—
    B.
    illuc or illoc (the old form, like hoc for huc), adv., to that place, thither.
    1.
    Lit.
    (α).
    Form illuc: imus huc, illuc hinc; cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.):

    clam illuc redeundum est mihi,

    Plaut. Am. 1, 3, 29:

    cum illuc veneris,

    id. Merc. 3, 4, 64: paulo momento huc illuc impelli, Ter. And. 1, 5, 31:

    huc illuc quasi vitabundi agitare,

    Sall. J. 60, 4:

    salientes huc illuc,

    Quint. 10, 7, 6; so,

    huc atque illuc intuens,

    Cic. de Or. 1, 40, 184:

    huc et illuc Cursitant mixtae pueris puellae,

    Hor. C. 4, 11, 9:

    illuc ex his vinculis,

    i. e. into the other world, Cic. Tusc. 1, 31, 75:

    proponimus illuc ire, ubi, etc.,

    Juv. 3, 24:

    illuc, unde fugit mus,

    id. 6, 339. —
    (β).
    Form illoc:

    post illoc veni quam, etc.,

    Plaut. Truc. 3, 1, 3:

    cum illoc advenio,

    Ter. And. 2, 2, 25 (dub.; Fleck. illo).—
    2.
    Transf., to that person or thing, thereto (very rare): Pe. Illuc redi. Me. Quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo, Plaut. Men. 4, 2, 54:

    quo res haec pertinet? illuc: Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt,

    Hor. S. 1, 2, 23:

    illuc, unde abii, redeo: Nemon' ut avarus, etc.,

    id. ib. 1, 1, 108; cf. ib. 1, 3, 38:

    illuc cuncta vergere,

    to Nero, Tac. A. 1, 3.—
    b.
    To that point, to such a pitch:

    tunc adversis urgentibus, illuc decidit ut malum ferro summitteret,

    Juv. 12, 53.
    2.
    illic (old form illi, Verg. G. 1, 54; 1, 251; 3, 17 Rib.; cf. id. A. 2, 548; Ter. Ad. 1, 2, 36 Donat. ad loc.), adv. [1. illic], in that place, yonder, there (most. freq. ante-class.).
    I.
    Lit.:

    haec illi vi pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

    Plaut. Am. 1, 1, 97; id. ib. 261;

    1, 3, 36: illic sum atque hic sum,

    id. Trin. 4, 4, 17:

    sive illic sive alibi libebit,

    id. Men. 5, 2, 42:

    multo melius, hic quae fiunt, quam illic, ubi sum adsidue, scio,

    Ter. Hec. 2, 1, 20; so with ubi:

    vivendum est illic, ubi nulla incendia,

    Juv. 3, 197:

    illic, quicquid ero, semper tua dicar imago,

    Prop. 1, 19, 11; 13:

    cives Romani, qui illic negotiarentur,

    Caes. B. C. 3, 102, 6:

    illic radices, illic fundamenta sunt, illic, etc.,

    Quint. 10, 3, 3.—
    II.
    Transf., with that person or thing (very rare): non isto vivitur illic, Quo tu rere, modo, there, i. e. with him, with Mœcenas, Hor. S. 1, 9, 48:

    civile bellum a Vitellio coepit et... initium illic fuit,

    Tac. H. 2, 47:

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14.—
    B.
    In that matter, therein:

    res publica et milite illic et pecunia vacet,

    i. e. in that war, Liv. 2, 48, 9:

    ego illi maxumam partem fero,

    Ter. Ad. 1, 2, 36:

    ego illic me autem sic adsimulabam quasi stolidum,

    Plaut. Ep. 3, 4, 39; Quint. 1, 3, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > ollic

  • 6 spondeo

    spondĕo, spŏpondi, sponsum, 2 ( perf. spepondi, Cic., Caes., and Val. Antias ap. Gell. 7, 9, 12 sq.; Inscr. Orell. 4358;

    without redup. sponderat,

    Tert. Carm. adv. Mart. 3, 135; subj. sponsis = spoponderis, an ancient formula of prayer in Fest. p. 351 Müll.), v. a. [akin with spendô, to pour out, = libare; cf. spondai, league].
    I.
    Jurid. and publicists' t. t.
    A.
    In bargains, covenants, treaties, etc., to promise solemnly, to bind, engage, or pledge one's self (class.; syn.: recipio, stipulor, promitto; cf.: vadimonium obire, vadari); according to the civil law in its original form, it was essential to a binding contract verbally made (verbis) that a proposition and its acceptance should be expressed by the question spondes? and the answer spondeo; and only at a later period was the use of promitto, etc., valid (v. Sandars, Introd. ad Just. Inst. p. LV): verbis obligatio fit ex interrogatione et responsione, velut, Dari spondes? Spondeo. Dabis? Dabo. Promittis? Promitto;

    sed haec quidem verborum obligatio: dari spondes? spondeo, propria civium Romanorum est, cetera vero juris gentium sunt,

    Gai. Inst. 3, 91 sq.; Dig. 45, 1, 126; 45, 1, 133; cf.

    the whole title,

    ib. 45, 1: De verborum obligationibus: He. Aeternum tibi dapinabo victum, si vera autumas... Er. Sponden' tu istut? He. Spondeo, Plaut. Capt. 4, 2, 118: qui stulte spondet, Cato ap. Rufin. 18, p. 210:

    quis stipulatus est? Ubi? Quo die? Quis spopondisse me dicit? Nemo,

    Cic. Rosc. Com. 5, 13:

    ut aliquando spondere se diceret,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    si quis quod spopondit, quā in re verbo se obligavit uno, si id non facit, etc.,

    id. Caecin. 3, 7:

    faeneris, quod stipulanti spoponderam tibi, reliquam pensiunculam percipe,

    Col. 10 praef.:

    ego meā fide spondeo futurum ut omnia invenias, etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10.—
    B.
    To promise for another, to become security for a person, to enter bail, etc.:

    quod multis benigne fecerit, pro multis spoponderit,

    has become security, Cic. Planc. 19, 47:

    sed tamen scire velim quando dicar spopondisse et pro patre anne pro filio,

    id. Att. 12, 14, 2:

    quod pro Cornificio me abhinc annis XXV. spopondisse dicit Flavius,

    id. ib. 12, 17:

    et se quisque paratum ad spondendum Icilio ostendere,

    Liv. 3, 46, 7:

    sponsum diceres advocasse, Cic. Fragm. Clod. et Cur. 3, 4, p. 29 B. and K.: hic sponsum vocat,

    Hor. Ep. 2, 2, 67:

    sponsum descendam, quia promisi,

    Sen. Ben. 4, 39, 2. —
    2.
    Transf., of promises or pledges made in behalf of a government, etc.:

    non foedere pax Caudina, sed per sponsionem facta est... Spoponderunt consules, legati, quaestores, tribuni militum,

    Liv. 9, 5, 4:

    quod spondendo pacem servassent exercitum,

    id. 9, 8, 15:

    quid tandem si spopondissemus urbem hanc relicturum populum Romanum?

    id. 9, 9, 6:

    ea demum sponsio esset, quam populi jussu spopondissemus,

    id. 9, 9, 13:

    hosti nihil spopondistis, civem neminem spondere pro vobis jussistis,

    id. 9, 9, 16.—
    C.
    Esp., to promise or engage in marriage, betroth: qui uxorem ducturus erat ab eo unde ducenda erat, stipulabatur eam in matrimonium ductam iri; [p. 1746] qui daturus erat itidem spondebat. Tum quae promissa erat sponsa appellabatur, qui spoponderat ducturum, sponsus, Sulp. Dot. ap. Gell. 4, 4, 2: Ly. Istac lege filiam tuam sponden' mihi uxorem dari? Ch. Spondeo. Ca. Et ego spondeo idem hoc, Plaut. Trin. 5, 2, 38 sq.; 2, 4, 172: Me. Etiam mihi despondes filiam? Eu. Illis legibus, Cum illā dote quam tibi dixi. Me. Sponden' ergo? Eu. Spondeo, id. Aul. 2, 2, 78: Ph. Spondesne, miles, mi hanc uxorem? Th. Spondeo. Ph. Et ego huic victum spondeo, id. Curc. 5, 2, 73 sq.: sponden tu ergo tuam gnatam uxorem mihi? Ch. Spondeo et mille auri Philippum dotis, id. Trin. 5, 2, 34.—Hence, of women, alicui sponsam esse, to be betrothed, engaged to a man:

    si volt Demipho Dare quantum ab hac accipio, quae sponsa est mihi,

    Ter. Phorm. 4, 3, 52:

    scis, sponsam mihi (esse)?

    id. Eun. 5, 9 (8), 6; Plaut. Trin. 2, 4, 101 sq.; 2, 4, 172; 2, 4, 174; id. Poen. 5, 3, 43.—
    D.
    = sponsionem facere (v. sponsio, II.), to lay a judicial wager, to enter into an agreement to pay contingent on the truth or falsity of an assertion: si hoc ita est, qui spondet mille nummūm? P. Afric. ap. Gell. 6 (7), 11, 9.— So, absol.:

    cum illi jacenti latera tunderentur, ut aliquando spondere se diceret,

    should declare that he made the required wager, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (cf. sponsum, P. a. fin. infra); Dig. 11, 5, 3.—
    II.
    In gen., to promise sacredly, to warrant, vow (class.).
    1.
    With fut. inf.:

    promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,

    Cic. Phil. 5, 18, 51:

    ut (eum) inimicissimum huic conjurationi futurum esse, promittam et spondeam,

    id. Mur. 41, 90:

    et ipse spondeo et omnes hoc tibi tui pro me recipient, te fructum esse capturum, etc.,

    id. Fam. 13, 50, 2:

    quis est qui spondeat eundum, si differtur bellum, animum postea fore,

    Liv. 5, 5, 9:

    quae si perpetua concordia sit, quis non spondere ausit, maximum hoc imperium brevi futurum esse?

    id. 5, 3, 10:

    spondebant animis id (bellum) P. Cornelium finiturum,

    with full conviction, id. 28, 38, 9; cf. id. 3, 59, 3:

    sponde affore reges,

    Val. Fl. 3, 504.—
    2.
    With inf. pres., to warrant, give assurance of an existing fact:

    spondebo enim tibi, vel potius spondeo in meque recipio, eos esse M'. Curii mores,

    Cic. Fam. 13, 17, 2.—
    3.
    With acc. of thing (and often dat. pers.):

    quibus cum consulem suum reliquissent, honores et praemia spopondistis,

    Cic. Phil. 5, 11, 28: mihi sex menses sati' sunt vitae, septimum Orco spondeo, Poët. ap. Cic. Fin. 2, 7, 22: ea spondent, confirmant, quae, quidem mihi exploratiora essent, si remansissem, Cic Att. 11, 6, 3:

    quod ego non modo de me tibi spondere possum, sed de te etiam mihi,

    id. Fam. 15, 21, 1:

    ac de infante (Tiberio) Scribonius mathematicus praeclara spopondit,

    Suet. Tib. 14:

    tantum sibi vel de viribus suis, vel de fortunā spondentes,

    Just. 3, 4, 1; Amm. 24, 1, 8:

    illius et dites monitis spondentibus Indi,

    Val. Fl. 6, 117:

    non si mihi Juppiter auctor Spondeat, hoc sperem Italiam contingere caelo,

    Verg. A. 5, 18:

    spondere fidem,

    Ov. M. 10, 395:

    officium Amori,

    id. ib. 10, 418.—
    4.
    Transf., of inanim. or abstract subjects (mostly poet. and post-Aug.):

    nec quicquam placidum spondentia Martis Sidera presserunt,

    Ov. Ib. 217:

    quod prope diem futurum spondet et virtus et fortuna vestra,

    Liv. 7, 30, 8:

    eorum hominum erat, qui, quantum spes spopondisset, cuperent, ni, etc.,

    id. 45, 19, 7:

    magna de illo (Philippo) spes fuit propter ipsius ingenium, quod magnum spondebat virum,

    Just. 7, 6, 1.— Hence, sponsus, a, um, P. a., promised, engaged, betrothed, affianced; substt,
    A.
    sponsus, i, m., a betrothed man, a bridegroom: virgo Sponso superba, Titin. ap. Non. 305, 5:

    accede ad sponsum audacter,

    id. ib. 227, 15; Cic. Inv. 2, 26, 78:

    sponsus regius,

    Hor. C. 3, 2, 10.— Poet., of Penelope's suitors, Hor. Ep. 1, 2, 28.—
    B.
    spon-sa, ae, f., a betrothed woman, a bride:

    scio equidem, sponsam tibi esse et filium ex sponsā tuā,

    Plaut. Truc. 4, 4, 12; Ter. And. 2, 1, 24:

    flebilis sponsa,

    Hor. C. 4, 2, 21 et saep.—Prov.: suam cuique sponsam, mihi meam, i. e. every one to his taste, Atil. ap. Cic. Att. 14, 20, 3.—
    C.
    sponsum, i, n., a covenant, agreement, engagement: sponsum negare, to break or disown one's pledge, Hor. S. 1, 3, 95:

    sponsus contra sponsum rogatus,

    Varr. L. L. 7, § 107 Müll.—
    (β).
    Esp., a judicial wager (cf. sponsio, II.):

    ex sponso egit,

    Cic. Quint. 9, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > spondeo

  • 7 tutela

    tūtēla, ae, f. [1. tutor], a watching, keeping, charge, care, safeguard, defence, protection (syn.: praesidium, cura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tutelam januae gerere,

    Plaut. Truc. 2, 1, 43:

    foribus tutelam gerere,

    id. Trin. 4, 2, 28:

    viae,

    Dig. 31, 1, 30:

    suo tergo tutelam gerere,

    Plaut. Trin. 4, 3, 51:

    nunc de septis, quae tutandi causā fundi fiant dicam. Earum tutelarum genera quattuor, etc.,

    Varr. R. R. 1, 14, 1:

    pecudum silvestrium,

    care, management, Col. 9, praef. §

    1: boum,

    id. 6, 2, 15:

    aselli,

    id. 7, 1, 2:

    tenuiorum,

    support, maintenance, Suet. Caes. 68:

    lanae tutelam praestant contra frigora,

    Plin. 29, 2, 9, § 30:

    ut villarum tutela non sit oneri,

    id. 18, 5, 6, § 31; 35, 3, 4, § 14:

    classis,

    Just. 16, 3, 9:

    cum de hominis summo bono quaererent, nullam in eo neque animi neque corporis partem vacuam tutela reliquerunt,

    Cic. Fin. 4, 14, 36:

    tutela ac praesidium bellicae virtutis,

    id. Mur. 10, 22:

    Apollo, cujus in tutelā Athenas antiqui historici esse voluerunt,

    id. N. D. 3, 22, 55; cf.:

    quare sit in ejus tutela Gallia, cujus, etc.,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    intellegi volumus salutem hominum in ejus (Jovis) esse tutela,

    id. Fin. 3, 20, 66:

    Juno, cujus in tutelā Argi sunt,

    Liv. 34, 24, 2; Plin. 28, 2, 4, § 18:

    subicere aliquid tutelae alicujus,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    filios suos parvos tutelae populi commendare,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    dii, quorum tutelae ea loca essent,

    Liv. 1, 6, 4:

    quae suae fidei tutelaeque essent,

    id. 24, 22, 15:

    publicae tutelae esse,

    id. 42, 19, 5; 21, 41, 12:

    te Jovis impio Tutela Saturno Eripuit,

    Hor. C. 2, 17, 23:

    ut dicar tutelā pulsa Minervae,

    Ov. M. 2, 563:

    dique deaeque omnes, quibus est tutela per agros,

    Prop. 3, 13 (4, 12), 41:

    ut te generi humano, cujus tutela et securitas saluti tuae innisa est, incolumem praestarent,

    Plin. Ep. 10, 52 (60).— With gen. obj.:

    loci,

    protection, Just. 41, 5, 3.—
    B.
    In partic., jurid. t. t., the office of a guardian, guardianship, wardship, tutelage of minors, insane persons, etc.:

    tutela est, ut Servius definit, vis ac potestas in capite libero ad tuendum eum, qui propter aetatem suā sponte se defendere nequit, jure civili data ac permissa,

    Dig. 26, 1 (De tutelis), 1: tradere aliquem in tutelam alicujus, Pac. ap. Cic. de Or. 2, 46, 193:

    in suam tutelam venire,

    to become one's own master, come of age, Cic. de Or. 1, 39, 180; Dig. 37, 11, 8, § 1; Cic. Top. 10, 44; id. Brut. 52, 195; 53, 197; id. Inv. 2, 21, 62; Gai. 2, 179; Nep. Eum. 2, 1;

    rarely in the order, in tutelam suam venire,

    Cic. Inv. 2, 42, 122: tutelae suae fieri, Sen. Ep. 33, 10:

    fraudare pupillum, qui in tutelam pervenit,

    Cic. Rosc. Com. 6, 16:

    alicujus tutelam accipere,

    Varr. R. R. 3, 2, 17:

    ad sanos abeat tutela propinquos,

    Hor. S. 2, 3, 218:

    rei publicae,

    Cic. Off. 1, 25, 85:

    tutelam filiorum servo committere,

    Just. 4, 2, 5:

    tutelam pupilli suscipere,

    id. 30, 2, 8:

    gerere,

    Val. Max. 6, 6, 1:

    nancisci,

    to become guardian, Just. Inst. 1, 12, 6:

    administrare,

    Dig. 26, 7, 3, § 2:

    reddere,

    ib. 5, 1, 2, § 3.—
    II.
    Transf., concr.
    A.
    Act., like our watch, of that which guards or protects, a keeper, warder, guardian, protector (mostly poet.):

    (Philemon et Baucis) templi tutela fuere,

    Ov. M. 8, 711: prorae tutela Melanthus, i. e. the pilot at the prow, = proreta, id. ib. 3, 617:

    o tutela praesens Italiae (Augustus),

    Hor. C. 4, 14, 43:

    (Achilles) decus et tutela Pelasgi Nominis,

    Ov. M. 12, 612:

    rerum tutela mearum Cum sis (shortly before: curator a praetore datus),

    Hor. Ep. 1, 1, 103.—Of the image of the tutelar deity of a ship:

    navis, cujus tutela ebore caelata est, etc.,

    Sen. Ep. 76, 13; Lact. 1, 11, 19; cf. Sil. 14, 543; Petr. 105 and 108.—Of the tutelar deity of a place, Petr. 57; Auct. Priap. 37; Hier. in Isa. 57, 7; Inscr. Orell. 1698 sq.; 1736.—
    2.
    A remedy against, cure:

    si qua est tutela podagrae,

    Grat. Cyn. 478.—
    B.
    Pass., of that which is guarded or protected, a charge, care.
    1.
    In gen. ( poet.):

    virginum primae puerique claris Patribus orti, Deliae tutela deae,

    Hor. C. 4, 6, 33:

    Lanuvium annosi vetus est tutela draconis,

    Prop. 4 (5), 8, 3:

    sit, precor, tutela Minervae Navis,

    Ov. Tr. 1, 10, 1 sq. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., that which is under guardianship or tutelage: in officiis apud majores ita observatum est: primum tutelae, deinde hospiti, deinde clienti, tum cognato, postea affini, a ward, Massur. ap. Gell. 5, 13, 5.—Of the property of a ward:

    mirabamur, te ignorare, de tutelā legitimā... nihil usucapi posse,

    Cic. Att. 1, 5, 6:

    nihil potest de tutelā legitimā sine omnium tutorum auctoritate deminui,

    id. Fl. 34, 84; Dig. 26, 7, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > tutela

См. также в других словарях:

  • dicar — v. tr. Dedicar, consagrar.   ‣ Etimologia: latim dico, are …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • dicar — v. mirar, observar. ❙ «Dicar. Ver.» LB. ❙ «Dicar: ver, mirar, observar, descubrir.» JV. ❙ «Dicar: ver, mirar.» JMO. ❙ «Dicar. Mirar, ver, observar.» Ra. ❙ «Dicar: Ver, mirar, observar, vigilar.» JGR …   Diccionario del Argot "El Sohez"

  • dicar — dicage, dicar see dikage, dicker …   Useful english dictionary

  • ȕdičār — m (ȕdičārka ž) 1. {{001f}}sport onaj koji lovi, peca ribu na udicu 2. {{001f}}pom. rib. brod opremljen ribolovnom opremom, u kojoj je osnovni pribor udica …   Veliki rječnik hrvatskoga jezika

  • Thomas Churchyard — (c. 1520 ndash; 1604), English author, was born at Shrewsbury, the son of a farmer.LifeHe received a good education, and, having speedily dissipated at court the money with which his father provided him, he entered the household of Henry Howard,… …   Wikipedia

  • Computer-assisted reporting — describes the use of computers to gather and analyze the data necessary to write news stories. The spread of computers, software and the Internet changed how reporters work. Reporters routinely collect information in databases, analyze public… …   Wikipedia

  • Mondial (language) — Mondial is an international auxiliary language created by Dr. Helge Heimer, a Swede, in the 1940s. A well developed project, it received favourable reviews from several academic linguists but achieved little practical success. Grammars and… …   Wikipedia

  • Mobile Carabinier Squadrons — Emblem of the Mobile Carabinier Squadrons The Mobile Carabinier Squadrons (Escuadrones Móviles de Carabineros in Spanish) (EMCAR) are specialised units of the Colombian National Police, part of its Directorate of Carabineers and Rural Security… …   Wikipedia

  • Recitationes — Les recitationes étaient une pratique littéraire de la Rome antique à la fois ludique, politique et commerciale. Il s agissait de faire une ou plusieurs lectures publiques (recitatio, recitationes au pluriel) d un texte. Certaines se produisaient …   Wikipédia en Français

  • Partido Comunista de Chile — Presidente Guillermo Teillier Secretario/a general …   Wikipedia Español

  • Patricia Verdugo — Saltar a navegación, búsqueda Patricia del Carmen Verdugo Aguirre (20 de octubre de 1947 †13 de enero de 2008), periodista y escritora chilena. Estudió en la Escuela de Periodismo de la Pontificia Universidad Católica de Chile. Desde 1969 hasta… …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»