-
1 вне
dışında* * *вне го́рода — kentin dışında
вне ко́нкурса — yarışma dışı
выступа́ть вне ко́нкурса — müsabaka dışı yarışmak
фильм демонстри́ровался вне ко́нкурса — filim yarışma dışında gösterildi
вне о́череди — sıra beklemeden / bekletilmeden
наря́д вне о́череди — воен. sıra dışı nöbet
••вне вся́кого сомне́ния — hiç kuşkusuz
он вне себя́ — kendinde değildir
он вне себя́ от ра́дости — sevincinden içi içine sığmıyor
он был вне себя́ от гне́ва — öfkesi topuklarına çıkmıştı
объяви́ть вне зако́на — yasa / kanun dışı ilan etmek
-
2 помимо
dışında;...dan başka ( кроме)поми́мо нашей во́ли — irademiz dışında
-
3 за
1) ( на ту сторону) arkasına; ardına; ötesine; dışına ( за пределы)поста́вить что-л. за шкаф — dolabın arkasına koymak
распространи́ться за Ура́л — Uralların ötesine yayılmak
пое́хать за́ город — şehir dışına gitmek; kıra gitmek
2) ( по ту сторону) arkasında; ardında; ötesinde; dışında ( за пределами)за гора́ми — dağların ardında
реши́ть вопро́с за закры́тыми дверя́ми — sorunu kapalı kapılar ardında halletmek
за облака́ми — bulutların ötesinde
за́ городом — şehir dışında
3) (около, у) başına; başındaсиде́ть за столо́м — masa başında oturmak
сесть за пиани́но — piyano başına oturmak
4) (до какого-л. временного или пространственного предела) kala; kalırkenза день до сва́дьбы — düğüne bir gün kala
за ми́лю до по́рта — limana bir mil kala
5) ( на расстоянии) ötede; uzaktaего́ за версту́ ви́дно! — bir fersah uzaktan görülür!
6) (при указании на лицо, предмет, до которого дотрагиваются)...dan;...aвзять кого-л. за́ руку — elinden / kolundan tutmak
держа́ться за пери́ла — parmaklığa tutunmak
7) (во время чего-л.)...da, sırasındaза обе́дом — yemekte, yemek sırasında, yemek yerken
я заста́л их за игро́й в ша́шки — onları dama oynarken buldum
8) ( в течение)...da, içindeза́ год — bir yılda; bir yıl içinde
да́нные за́ два го́да — iki yılın verileri
впервы́е за пять лет — beş yıldan beri ilk kez
за коро́ткое вре́мя — kısa zamanda
за че́тверть ча́са — çeyrek saatte
реши́ть зада́чу за мину́ту — problemi bir dakikada çözmek
9) (вместо кого-л.) yerine; olarak (в качестве кого-л.)распиши́сь за него́ — onun yerine sen imzala
рабо́тать за секретаря́ — katip olarak çalışmak
есть за трои́х — üç kişinin yediğini yemek
10) (в возмещение, в обмен)...a, karşılığında; içinза де́ньги — para karşılığında
за э́ти де́ньги он рабо́тать не бу́дет — bu paraya çalışmayacak
надба́вка за сверхуро́чную рабо́ту — fazla mesai zammı
он не хоте́л рабо́тать за таку́ю зарпла́ту — bu ücretle çalışmak istemiyordu
покупа́ть нефть за до́ллары — petrolü dolar karşılığı almak
купи́ть что-л. за рубль — bir rubleye almak
продава́ть что-л. по рублю́ за килогра́мм — kilosunu bir rubleden satmak
что / ско́лько он получа́ет за свой труд? — emeği karşılığında / emeğine ne alır?
11) (ради, в пользу, во имя) için; uğruna; uğrundaборьба́ за незави́симость — bağımsızlık için / uğruna savaşım
стоя́ть / выступа́ть за мир — barıştan yana olmak
ты за каку́ю кома́нду (боле́ешь)? — hangi takımdansın?, hangi takımı tutuyorsun?
ты за кого́? — kimden yanasın?
12) (одно вслед за другим; преследуя) arkasından; ardındanоди́н за други́м — birbiri arkasından
идёт ме́сяц за ме́сяцем — aylar birbirini kovalıyor
он идёт за на́ми — arkamızdan geliyor
мы пошли́ за ним — ardına düştük
чита́ть кни́гу за кни́гой — kitap üstüne kitap okumak
13) (с целью получить, достать что-л.) için;...mayaон пошёл за хле́бом — ekmek almaya gitti
обрати́ться к кому-л. за по́мощью — yardım için birine başvurmak
сходи́ за ребёнком — gidip çocuğu getir
14) (по причине, вследствие) için,...dan dolayı / ötürü;...dığı için,...dığından (dolayı)за недоста́тком вре́мени — vakit dar olduğu için / olduğundan
за неиме́нием ну́жных материа́лов — gerekli malzeme yokluğu nedeniyle
уважа́ть кого-л. за хра́брость — cesareti için saymak
за э́то он досто́ин похвалы́ — bundan dolayı övgüye layıktır
извини́те меня за гру́бость — kabalığımı affediniz
наказа́ние за мале́йшее неповинове́ние — en küçük bir itaatsizliğin cezası
15) (свыше какого-л. предела) aşkın; fazlaему́ уже́ за со́рок — kırkını aşkın / geçkin
(вре́мя) бы́ло за́ полночь — saat geceyarısını geçmişti
16) ( указывает на направление действия) içinборо́ться за свобо́ду — özgürlük için mücadele vermek
движе́ние за мир — barış hareketi
уха́живать за больны́м — hastaya bakmak
следи́ть за игро́й — oyunu izlemek
17) ( в тостах)...a; içinза ва́ше здоро́вье! — sağlığınıza!
за мир и дру́жбу! — barış ve dostluk için!
••за по́дписью Ивано́ва — İvanov imzalı
за но́мером три — üç numaralı
о́чередь за ва́ми — sıra sizde
де́ло за деньга́ми — iş paraya kaldı
проводи́ть вре́мя за чте́нием — vaktini okumakla geçirmek
закры́ть за собо́й дверь — kapıyı üstüne kapatmak
об э́том он был оповещён за неде́лю — bu kendisine bir hafta öncesinden duyuruldu
о́чень рад за Вас — sizin için / hesabınıza çok sevindim
что он за челове́к? — o, nasıl adamdır?
что за гла́зки! — bunlar nasıl göz!
мы прие́дем за ва́ми — sizi gelip alacağız
кто отве́тствен за э́то? — bundan sorumlu kim?
де́сять мину́т не счита́лись за опозда́ние — on dakika rötardan sayılmazdı
быть за́мужем за... — karısı olmak
-
4 кроме
1) başka; dışındaкро́ме него́ никто́ не сде́лает — ondan başkası yapamaz
кро́ме трёх челове́к никто́ не возража́л — üç kişi dışında kimse karşı çıkmadı
2) ( вдобавок) başka... da••кро́ме того́ — üstelik; ayrıca
нет, кро́ме шу́ток — yok, ciddi söylüyorum
кро́ме шу́ток? — sahi mi?
-
5 непривычный
1) alışılmamış; alışılanın / alışılmışın dışındaнепривы́чная обстано́вка — alışılmışın dışında bir ortam
2) ( о человеке) alışık / alışkan olmayan -
6 предел
м1) ( граница) sınırв стране́ и за её преде́лами — ülke içinde ve dışında
за преде́лами на́ших грани́ц — sınırlarımızın dışında / ötesinde
вы́слать кого-л. за преде́лы страны́ — sınırdışı etmek
перенести́ заво́д за преде́лы го́рода — fabrikayı kent dışına nakletmek
вы́бить мяч за преде́лы по́ля — спорт. topu dışarı atmak
вы́йти за преде́лы (свое́й) доро́жки (о бегуне) — kulvarını aşmak
2) в соч. преде́лы мн. (промежуток времени)в преде́лах трёх ме́сяцев — en son / azami üç ay içinde, üç ayı geçmemek üzere
3) (границы, рамки дозволенного) had (- ddi); daireв разу́мных преде́лах — makul hadler dahilinde
в преде́лах прили́чия — edep dairesinde
4) (последняя степень чего-л.) had (- ddi), kerteволне́ние дости́гло преде́ла — heyecan son haddini buldu
не́рвы бы́ли напряжены́ до преде́ла — sinirler alabildiğine / koparcasına gergindi
у него́ (ка́ждый) день загру́жен / запо́лнен до преде́ла — her günü son kertesine kadar yüklü
довести́ что-л. до преде́ла — son hadde / haddine vardırmak
включи́ть радиоприёмник до преде́ла (гро́мкости) — radyoyu sonuna kadar açmak
наби́ть печь дрова́ми до преде́ла — sobayı ağzına kadar odun doldurmak
и у шу́ток есть свои́ преде́лы — şakanın da bir haddi / kararı vardır
э́то - преде́л наха́льства — bu küstahlığın son perdesidir
5) мат. limit -
7 в
1) (где, в чем)...da; içindeв стране́ — ülkede
в столе́ — masa içinde
учи́ться в шко́ле — okulda okumak
он спря́тался в куста́х — çalılar arasına gizlendi
в э́том зале потоло́к вы́ше — bu salonun tavanı daha yüksek
вот в э́том суть вопроса — işte sorunun özü bu
бо́ли в поясни́це — bel ağrıları
боль в желу́дке — mide ağrısı
2) (куда, во что)...a; içineпое́хать в Москву́ — Moskova'ya gitmek
положи́ть в стол — masa(nın) içine koymak
визи́т президе́нта во Фра́нцию — cumhurbaşkanının Fransa'yı ziyareti
нали́ть воды́ в стака́н — bardağa su doldurmak
возьми́те ру́чку в пра́вую ру́ку — kalemi sağ eliniz içine alın
он толкну́л меня́ в плечо́ — omuzumu dürttü
тот толкну́л его́ в грудь — öteki onu göğsünden itti
капиталовложе́ния в промы́шленность — sanayi yatırımları
4) (через, сквозь)...danя ви́дел в зе́ркало, как он вошёл — girişini aynadan gördüm
смотре́ть в замо́чную сква́жину — anahtar deliğinden bakmak
я уви́дел тебя́ в окно́ — seni pencereden gördüm
5) ( когда)...daв октябре́ — Ekimde
в сороковы́х года́х — kırk yıllarında
в про́шлом году́ — geçen yıl
в бу́дущем году́ — gelecek yıl
в тот ве́чер — o akşam
в пя́тницу — cuma günü
в три часа́ — saat üçte
во внерабо́чее вре́мя — çalışma saatleri dışında
в три дня не сде́лаешь — üç günde yapamazsın
раз в ме́сяц — ayda bir
два ра́за в ме́сяц — ayda iki kez
сто ме́тров в секу́нду — saniyede yüz metre
6) ( при указании на наличие признака чего-либо)...li,...lıkбума́га в кле́тку — kareli kağıt
широ́кий в плеча́х — (geniş) omuzlu
рука́, со́гнутая в ло́кте — dirsekten bükük / bükülü kol
он был в нару́чниках — elleri kelepçeliydi
в жи́дком состоя́нии — sıvı halinde
преиму́щество в четы́ре очка́ — dört sayılık avantaj
челове́к в чёрном — karalı adam
чемпио́н ми́ра в тяжёлом ве́се — ağır sıklet dünya şampiyonu
де́ти в во́зрасте 10-12 лет — 10-12 yaşlarındaki çocuklar
7) (при указании веса, размера и т. п.)...lıkве́сом в то́нну — bir tonluk
цено́ю в два рубля́ — iki rublelik
давле́ние в пять атмосфе́р — beş atmosferlik basınç
бриллиа́нт в десять кара́т — on kıratlık pırlanta
под угло́м в 30 гра́дусов — 30 derecelik bir açı altında
ле́стница в де́сять ступе́ней — on basamaklı merdiven
8) (при исчислении в мерах веса и т. п.) olarakв то́ннах — ton olarak
в рубля́х — ruble olarak
9) (при указании расстояния от чего-л.) mesafede, ötedeв киломе́тре от дере́вни — köyden bir kilometre uzaklıkta / mesafede, köyün bir kilometre ötesinde
в трёх ми́лях от бе́рега — kıyıya üç mil uzaklıkta
в пяти́ киломе́трах южне́е го́рода — şehrin beş kilometre güneyinde
в десяти́ ме́трах леве́е чего-л. — on metre solunda
10) (покрытый, запачканный чем-л.)...lıска́терть в пя́тнах — lekeli masa örtüsü
лицо́ его бы́ло в мы́ле — yüzü sabunluydu
у неё ру́ки бы́ли в те́сте — elleri hamuruydu
11) ( при образовании наречных сочетаний) için, ile,...daон вы́ступит в тяжёлом ве́се (о борце) — ağır sıklette / ağırda güreşecek
он да́же в очка́х пло́хо ви́дит — gözlükle bile iyi görmüyor
испо́льзовать что-л. в ли́чных интере́сах — (bir şeyi) kişisel çıkar için kullanmak
••в двух, трёх,... не́скольких, мно́гих места́х (с гл. взорва́ть, разорва́ть, ра́нить и т. п.) — iki, üç,... birkaç, birçok yerinden
опубликова́ть рома́н в двух тома́х — romanı iki cilt halinde yayımlamak
-
8 воскресник
мvoskresnik, gönüllü pazar (pazar günü ya da mesai saatleri dışında karşılık istenmeden topluca katılınan çalışma) -
9 выше
daha yüksek; üstünde; yukarıda* * *1) daha yüksekон вы́ше тебя́ (ро́стом) — boyu seninkinden uzundur
вы́ше человеческого ро́ста — insan boyunu aşkın
вода́ подняла́сь вы́ше коле́на — sular dizden yukarı çıktı
он ста́вит свои́ интере́сы вы́ше интере́сов други́х — kendi çıkarlarını başkalarının çıkarından üstün tutar
2) нареч. (вверх от чего-л.; сверх чего-л.)он живёт этажо́м вы́ше — bir üstteki katta oturuyor
де́ти от трёх лет и вы́ше — üç ve daha yukarı yaşlardaki çocuklar
3) предлог (вне чего-л.) üstünde; dışındaэ́то вы́ше мои́х сил — bu takatimin üstündedir
4) нареч. ( раньше) yukarıdaкак отмеча́лось вы́ше — yukarıda belirtildiği gibi
чита́й тремя́ строка́ми вы́ше — üç satır yukarısını oku
-
10 граница
sınır* * *ж1) sınırгосуда́рственная грани́ца — devlet sınırı
перейти́ грани́цу — sınırı geçmek / aşmak
до определённой грани́цы — bir hadde kadar
не име́ть грани́ц — sonu sınırı olmamak
ра́дости её не́ было грани́ц — sevincine payan yoktu
••за грани́цей — yurt dışında, dışarıda
за грани́цу — yurt dışına, dışarıya
пое́здка за грани́цу — dış gezi
из-за грани́цы — yurt dışından, dışarıdan
-
11 загородный
şehir dışı; kır °за́городная прогу́лка — kır gezintisi
у него́ есть за́городный дом — şehir dışında bir evi var
-
12 исключение
istisna* * *с1) çıkarma; ihraç (-cı); kaydını silme, kayıttan düşme ( из списков); tard (etme) ( из школы)исключе́ние из па́ртии — partiden ihraç (cezası)
2) ( отступление) istisnaза не́сколькими исключе́ниями — birkaç istisna dışında
нет пра́вил без исключе́ний — istisnasız kaide olmaz
все без исключе́ния — istisnasız (olarak) hepsi
для нас он сде́лал исключе́ние — bizim için bir istisna yaptı
за исключе́нием — см. исключая
-
13 исполнение
с1) yerine getirme; gerçekleştirme; infaz (etme) ( приговора)исполне́ние жела́ния — arzunun yerine gelmesi / yerine getirilmesi
исполне́ние до́лга — görevini yerine getirme / yapma
при исполне́нии служе́бных обя́занностей — görev başında
не при исполне́нии служе́бных обя́занностей — görev dışında
пригово́р приведён в исполне́ние — hüküm infaz edildi
2) icra (etme); oynamaисполне́ние пье́сы — oyunun / piyesin oynanması
исполне́ние пе́сни — şarkının okunması / icra edilmesi
передаём пе́сни в исполне́нии Петро́ва — Petrov'dan şarkı dinleyeceksiniz
пре́мия за лу́чшее исполне́ние мужско́й ро́ли кино — en iyi erkek sanatçı ödülü
••исполне́ние бюдже́та — эк. bütçenin uygulanması
-
14 некоторый
1) мест. kimi; birне́которые делега́ты — kimi delegeler
с не́которых пор — bir süreden beri
за не́которыми исключе́ниями — kimi istisnalar dışında
не́которое оживле́ние эконо́мики — ekonomide bir canlılık
2) (не́которые) → сущ., мн. kimileri; kimi insanlar; bazıları -
15 необычный
1) ( странный) garip; acayipнеобы́чного цве́та — garip renkte
2) ( непривычный) alışılmamış; alışılmışın dışında (olan) -
16 нерабочий
1) ( не из рабочих) işçi kökenli olmayanон нерабо́чего происхожде́ния — işçi kökenli değildir
2) в соч.нерабо́чий день — tatil günü
в нерабо́чее вре́мя — çalışma / mesai saatleri dışında
-
17 неспортивный
в соч.неспорти́вное поведе́ние — spor terbiyesi dışında davranışlar; spora aykırı hareketler
-
18 отрыв
м1) kopmaотры́в от масс — yığınlardan / halktan kopma
в отры́ве от кого-чего-л. — birinden, bir şeyden kopuk olarak
э́ти вопро́сы нельзя́ рассма́тривать в отры́ве друг от дру́га — bu sorunlar birbirinden kopuk ele alınamaz
2) воен. ( от противника) çözülme••учёба без отры́ва от произво́дства — çalışma saatleri dışında öğrenim (yapma / görme)
-
19 отхожий
в соч.отхо́жий про́мысел — ист. (köy dışında) mevsimlik çalışma
-
20 приработок
- 1
- 2
См. также в других словарях:
dışında — den başka, sayılmazsa Size hiç bu mektupların dışında Muhterem Yusuf Ziya Beyefendi diyen oluyor mu? Y. Z. Ortaç … Çağatay Osmanlı Sözlük
dışında bırakılmak — hariç tutulmak Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz. Anayasa … Çağatay Osmanlı Sözlük
dışında kalmak — karışmamak, ilgilenmemek Hiçbir şeye karışmadan olayların dışında kalmak isteyenlerin çabaları boşunaydı. N. Cumalı … Çağatay Osmanlı Sözlük
kendini kapı dışında bulmak — kovulmak, işten atılmak, bir yerden istenmeden uzaklaştırılmak Bir gazeteci gelsin de bizden bir haber alsın... Haberi veren ertesi günü kendini kapının dışında bulurdu. M. Ş. Esendal … Çağatay Osmanlı Sözlük
güveyi olmadık ama kapı dışında bekledik — şaka bir konuyu iyi bilmeyen ancak yabancısı da olmayan kimselerce kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
hayvanın alacası dışında, insanın alacası içinde — hayvanların işe yarayıp yaramayacakları görünüşlerinden belli olur ancak insanların kötü huylu olup olmadıkları dışarıdan anlaşılamaz anlamında kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
insanın alacası içinde, hayvanın alacası dışında — hayvanın rengi dışındadır, bellidir ancak insanın ne düşündüğü, ne yapmak istediği kısacası içyüzü belli değildir anlamında kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
dış — is. 1) Herhangi bir cisim veya alanın sınırları içinde bulunmayan yer, hariç, iç karşıtı Hafta sonunda şehrin dışına çıkıyoruz. Şehrin artık dışındayız. Bostanlar, bağlar, sürülmüş tarlalar. A. Haşim 2) Bir konunun kapsamına girmeyen şey 3)… … Çağatay Osmanlı Sözlük
dış saha — is., sp. 1) Spor takımlarının kendi sahaları dışında oynaması durumu, deplasman 2) Spor takımlarının kendi sahaları dışında oyun oynadıkları saha, deplasman Atasözü, Deyim ve Birleşik Fiiller … Çağatay Osmanlı Sözlük
toplum dışı — sf. 1) Toplumun dışında kalan 2) is. Toplum kurallarına uymayan ve toplumun dışında kalan kimse O güzel kadın, bize toplum dışıların dramını yansıtmaktadır. S. İleri … Çağatay Osmanlı Sözlük
yabancı dil — is. 1) Ana dilin dışında olan dillerden her biri 2) Ana dilin dışında öğrenilen uzmanlık dili … Çağatay Osmanlı Sözlük