Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

consulto

  • 1 consulto

    consulto consulto намеренно

    Латинско-русский словарь > consulto

  • 2 consulto

    consulto consulto, avi, atum, are обсуждать, совещаться

    Латинско-русский словарь > consulto

  • 3 consulto

    consulto consulto, avi, atum, are решать, принимать решение

    Латинско-русский словарь > consulto

  • 4 cōnsultō

        cōnsultō adv.    [abl. of consultum], deliberately, purposely, designedly: nihil consulto fuisse: multa praetereo: bellum trahere, S.: longior instituitur oratio, Cs.: vires extenuare, H.
    * * *
    I
    purposely, deliberately, on purpose, by design; of set purpose
    II
    consultare, consultavi, consultatus V
    consult, take counsel; form plans, provide; consult oracle/astrologer; deliberate, debate, discuss; consider carefully, weigh, ponder

    Latin-English dictionary > cōnsultō

  • 5 cōnsultō

        cōnsultō āvī, ātus, āre, freq.    [consulo], to reflect, consider maturely, consult, take counsel, deliberate: de officio: inter paucos de summā rerum, L.: de bello in conviviis, Ta.: cum aliquibus, Cu.: super re magnā, Ta.: tempus consultando absumere, L.: ad eam rem consultandam, L.: conducat id necne: quid in illis statuamus, S.: quid opus facto sit, L.—With dat, to take care, have a care: rei p., S.—To consult, advise with, ask counsel of: senes ad consultandum arcessunt, L.: alqm, Tb.
    * * *
    I
    purposely, deliberately, on purpose, by design; of set purpose
    II
    consultare, consultavi, consultatus V
    consult, take counsel; form plans, provide; consult oracle/astrologer; deliberate, debate, discuss; consider carefully, weigh, ponder

    Latin-English dictionary > cōnsultō

  • 6 consulto

    [st1]1 [-] consulto, āre, āvi, ātum: - intr. et tr. - délibérer longuement sur, s'occuper de, veiller sur. - tr. - consulter, demander conseil à.    - consultare aliquid, Plaut.: délibérer sur qqch.    - consultare de re, Cic.: consulter sur qqch.    - consultare utrum... an: consulter pour savoir si... ou si.    - consultare male corde, Plaut.: avoir de mauvais desseins. [st1]2 [-] consultō, adv.: mûrement, après réflexion; à dessein, exprès, de propos délibéré.
    * * *
    [st1]1 [-] consulto, āre, āvi, ātum: - intr. et tr. - délibérer longuement sur, s'occuper de, veiller sur. - tr. - consulter, demander conseil à.    - consultare aliquid, Plaut.: délibérer sur qqch.    - consultare de re, Cic.: consulter sur qqch.    - consultare utrum... an: consulter pour savoir si... ou si.    - consultare male corde, Plaut.: avoir de mauvais desseins. [st1]2 [-] consultō, adv.: mûrement, après réflexion; à dessein, exprès, de propos délibéré.
    * * *
    I.
        Consulto, consultas, consultare. Caesar. Faire consultation, Consulter.
    \
        Consultare Reip. Sallust. Donner conseil à la Republique, Prouvoir.
    \
        Consultare ex re sua. Plaut. Adviser à son prouffit.
    \
        Male corde consultare. Plaut. Penser mal en son cueur.
    \
        Consultare aliquem. Plaut. Luy demander conseil.
    II.
        Consulto, Aliud aduerbium. Plaut. De faict à pensée, De propos deliberé.
    \
        Consulto, Ablatiuus qui vice infinitiui vsurpatur: vt Priusquam incipias, consulto opus est. Sallust. Devant que tu commences, il te fault conseiller, adviser, et demander conseil.

    Dictionarium latinogallicum > consulto

  • 7 consulto

    I cōnsulto, āvī, ātum, āre [frequ. к consulo ]
    1) совещаться, обдумывать, обсуждать (de officio C; de exitu alicujus rei Cs)
    c. in commune Ter, Mela или medium V, L, Sl — совещаться по вопросам, касающимся общего блага
    2) принимать решение, решать
    consultata Sil, Tert — решения, постановления
    4) просить совета, запрашивать, вопрошать (c. aliquem Pl, Tib etc.)
    II cōnsultō adv. [ consulo ]
    преднамеренно, умышленно, с умыслом, нарочно (seu c. seu temere L; non c., sed casu aliquid facere C)

    Латинско-русский словарь > consulto

  • 8 consulto

    1. cōnsultō, Adv. (eig. Abl. v. consultum), nach Beratung = mit Absicht, absichtlich (Ggstz. casu, temere, fortuito), seu c. seu temere vulgata opinio, Liv.: c. lenius agere, Sall.: c. cedere (weichen), Caes.: c. fecisse alqd (Ggstz. inscitiā plane loquendi), Cic.: c. hoc factum est, mihi ut fierent insidiae, Plaut.: c. et cogitata fit iniuria (Ggstz. perturbatione aliquā animi), Cic.: non c., sed casu in eorum mentionem incidere, Cic.: bellum c. trahere (in die Länge ziehen), Sall.: c. vitare alqd, Tac.
    ————————
    2. cōnsulto, āvī, ātum, āre (Frequ. v. consulo), immer u. immer-, reiflich begutachten, d.i. I) mit reiflicher Überlegung zu Rate gehen, -Rat pflegen, -beratschlagen, -sich beraten, reiflich überlegen od. erwagen, a) im allg., bei Ang. mit wem? m. cum u. Abl., α) ganz absol. od. m. allg. od. homogen. Acc., c. nimium diu, Plaut.: si publice consultetur,... sin privatim, Tac.: adhibitis, cum quibus consultare erat solitus, Curt.: tempus ad consultandum petere, Suet.: spatium sumere ad consultandum ab alqo, Liv.: sumere consultandi spatium, Tac.: noctem unam aegre ad consultandum sumere, Liv.: triduum ad consultandum dare, Liv.: alci ad consultandum tempus dare, Liv.: stricto super capita consultantium gladio, Liv.: fuisse eum in consultando temerarium, in exsequendo virum, Vell. – m. allg. Acc., quid illaec illic in consilio duae secreto consultant, Plaut. – m. homog. Acc., deliberationes partim ipsae per se consultandae sunt,... partim etc., die Beratungen müssen teils um ihrer selbst willen vorgenommen werden, Cornif. rhet. 3, 2. – β) m. Ang. wie? durch Advv. u. dgl., male corde c. (Ggstz. bene linguā loqui), Plaut.: c. in longius, für die Zukunft sorgen, Tac.: in medium (zum allgemeinen Besten), Sall. fr. – m. allg. Acc., nihil in commune (zum allgem. Besten), Mela. – γ) m. Ang. worüber? od. weshalb? durch Praepp. (de, super, propter) od.
    ————
    durch folg. indir. Fragesatz, de bello, Caes.: ibi (Larissae) de summa belli, Liv.: de exitu suarum fortunarum, Caes.: verb. in tribus generibus (Fällen) deliberare et consultare de officio, Cic.: cum amicis ducibusque copiarum inter epulas de bello c., Curt.: u. (v. der beratenden Rede) pars deliberativa, quae de tempore futuro consultat, Quint. – u. Passiv unpers., consultandum super re magna et atroci, Tac.: propter ipsam rem... consultabitur, Quint. – m. folg. indir. Fragesatz, consultabat, utrum Romam proficisceretur, an Capuam teneret, Cic.: aut anquirunt aut consultant, conducat id necne, Cic.: in commune (vgl. no. β) consultant, intra tecta subsistant, an in aperto vagentur, Plin. ep.: omnes, quid opus facto sit, consultant, Liv.: consultans cum iisdem, quonam modo flumen transirent, Curt. – b) (prägn.) einen Beschluß fassen, dah. Partiz. subst., cōnsultāta, ōrum, n., die Beschlüsse, Christi, Tert. de pudic. 18: senatus, Sil. 6, 455. – c) (prägn.) für jmd. od. etw. Rat schaffen, Sorge tragen, m. Dat. (für), rei publicae, Sall. Cat. 6, 6: filiae viro (durch den Schwiegersohn) rei publicae, Aur. Vict. Caes. 15, 6: absol., ex re sua c., für sein Bestes Sorge tragen, Plaut. asin. 539.
    II) jmd. um Rat fragen, jmd. zu Rate ziehen, jmd. befragen, bei jmd. sich befragen, sich Bescheid oder Rat holen, anfragen, a) übh., alqm, Tibull. 1, 4, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, quid me consultas
    ————
    quid agas, Plaut. mil. 1097. – absol., senes ab domo ad consultandum accersunt, Liv. 9, 9, 12. – b) einen Rechtsgelehrten (Ggstz. respondere), Partiz. consultantes subst. = die um Bescheid od. um Rat Fragenden, Liv. epit. 54. – c) die Verkündiger des göttl. Willens, astrologos, Tert. apol. 35: aves, Plin. pan. 76, 7. – m. Ang. worüber? durch allg. Acc., ad haec consultanda procurandaque, Liv. 1, 21, 1 (vgl. c. 20 extr. deum consuluit auguriis, quae etc.): vates ad eam rem consultandam ex Etruria accire, Liv. 1, 55, 6. – absol., consultantes, Plin. 32, 17.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consulto

  • 9 consulto

    1.
    consultō, adv., v. consulo, P. a. fin.
    2.
    consulto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [consulo].
    I.
    To reflect, consider maturely, to consult, take counsel, deliberate.
    A.
    In gen. (class.).
    (α).
    With acc.:

    quid illaec illic in consilio duae secreto consultant?

    Plaut. Bacch. 5, 2, 38:

    ad haec consultanda procurandaque,

    Liv. 1, 21, 1:

    ad eam rem consultandam,

    id. 1, 55, 6; 28, 26, 1; 5, 25, 8 al.:

    cum in senatu res major quaepiam consultata est,

    Gell. 1, 23, 5.—
    (β).
    With a rel.-clause:

    anquirunt aut consultant, conducat id necne de quo deliberant,

    Cic. Off. 1, 3, 9; so with utrum, an, etc., id. Att. 16, 8, 2:

    quid in illis statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    decemviri consultant quid opus facto sit,

    Liv. 3, 38, 4; 4, 31, 8; 6, 19, 4; 36, 8, 6 al.—
    (γ).
    With de or super, in, etc.:

    deliberare et consultare de officio,

    Cic. Off. 3, 2, 7;

    de summā rerum,

    Liv. 10, 25, 11; Suet. Ner. 2 al.:

    de exitu fortunarum suarum consultabant,

    Caes. B. G. 7, 77:

    de bello,

    id. ib. 5, 53; id. B. C. 1, 71:

    de rebus dubiis,

    Sall. C. 51, 1; Liv. 22, 53, 4; 23, 25, 4; 36, 14, 6;

    44, 35, 6: consultandum super re magnā et atroci,

    Tac. A. 2, 28 fin.:

    in medium,

    Sall. H. 4, 12 Dietsch; Tac. H. 2, 37:

    in commune,

    Plin. Ep. 6, 16, 15:

    propter ipsam rem, de quā sententiae rogantur, consultabitur,

    Quint. 3, 8, 18.—
    (δ).
    Absol.: [p. 443] male corde consultare, to meditate evil in the heart, Plaut. Truc. 2, 1, 15:

    nimium consultas diu,

    id. Curc. 1, 3, 51:

    si ex re consultas tuā,

    for your own good, id. As. 3, 1, 35; Sall. H. 4, 12; Liv. 2, 4, 3; 2, 57, 2; 9, 3, 1; 24, 22, 10; Quint. 3, 8, 15; 3, 8, 37; Suet. Ner. 15 al.—
    2.
    Transf., of language used in counsel:

    pars deliberativa de tempore futuro consultat, quaerit etiam de praeterito,

    Quint. 3, 8, 6.—
    B.
    Esp.: consultare alicui, to take care of one, have a care for (rare):

    delecti (sc. Patres) reipublicae consultabant,

    Sall. C. 6, 6; Aur. Vict. Caes. 15 fin.
    2.
    Meton., to take a resolution, resolve: Phron. Abi, abi. Strab. Consultavi istuc mihi,. Plaut. Truc. 5, 50 Weise ( loc. corrupt.; alii aliter).—
    II.
    Consultare aliquem, to consult one, to go to for counsel, to ask counsel of, etc. (rare):

    quid me consultas, quid agas?

    Plaut. Mil. 4, 3, 4; cf.:

    senes ab domo ad consultandum arcessunt,

    Liv. 9, 9, 12:

    me (amantes),

    Tib. 1, 4, 78:

    aves,

    Plin. Pan. 76, 7:

    astrologos,

    Tert. Apol. 35. In this sense also in the form consultor, āri, 1, v. dep. a., Tert. adv. Herm. 18, acc. to Isa. 40, 14 (in Heb. the Niph.).—P. a. as subst.
    A.
    consultātum, i, n., a resolution, decision, = consultum ( poet. and late Lat.) senatus consultata, Sil. 6, 455:

    Christi,

    Tert. Pudic. 18.—
    B.
    consultantes, ium, m., they who seek advice; of a lawyer, etc., clients, Liv. Epit. 54;

    of an oracle,

    Plin. 32, 2, 8, § 17.

    Lewis & Short latin dictionary > consulto

  • 10 consulto [1]

    1. cōnsultō, Adv. (eig. Abl. v. consultum), nach Beratung = mit Absicht, absichtlich (Ggstz. casu, temere, fortuito), seu c. seu temere vulgata opinio, Liv.: c. lenius agere, Sall.: c. cedere (weichen), Caes.: c. fecisse alqd (Ggstz. inscitiā plane loquendi), Cic.: c. hoc factum est, mihi ut fierent insidiae, Plaut.: c. et cogitata fit iniuria (Ggstz. perturbatione aliquā animi), Cic.: non c., sed casu in eorum mentionem incidere, Cic.: bellum c. trahere (in die Länge ziehen), Sall.: c. vitare alqd, Tac.

    lateinisch-deutsches > consulto [1]

  • 11 consulto [2]

    2. cōnsulto, āvī, ātum, āre (Frequ. v. consulo), immer u. immer-, reiflich begutachten, d.i. I) mit reiflicher Überlegung zu Rate gehen, -Rat pflegen, -beratschlagen, -sich beraten, reiflich überlegen od. erwagen, a) im allg., bei Ang. mit wem? m. cum u. Abl., α) ganz absol. od. m. allg. od. homogen. Acc., c. nimium diu, Plaut.: si publice consultetur,... sin privatim, Tac.: adhibitis, cum quibus consultare erat solitus, Curt.: tempus ad consultandum petere, Suet.: spatium sumere ad consultandum ab alqo, Liv.: sumere consultandi spatium, Tac.: noctem unam aegre ad consultandum sumere, Liv.: triduum ad consultandum dare, Liv.: alci ad consultandum tempus dare, Liv.: stricto super capita consultantium gladio, Liv.: fuisse eum in consultando temerarium, in exsequendo virum, Vell. – m. allg. Acc., quid illaec illic in consilio duae secreto consultant, Plaut. – m. homog. Acc., deliberationes partim ipsae per se consultandae sunt,... partim etc., die Beratungen müssen teils um ihrer selbst willen vorgenommen werden, Cornif. rhet. 3, 2. – β) m. Ang. wie? durch Advv. u. dgl., male corde c. (Ggstz. bene linguā loqui), Plaut.: c. in longius, für die Zukunft sorgen, Tac.: in medium (zum allgemeinen Besten), Sall. fr. – m. allg. Acc., nihil in commune (zum allgem. Besten), Mela. – γ) m. Ang. worüber? od. weshalb? durch Praepp. (de, super, propter) od. durch folg. indir. Fragesatz, de bello, Caes.: ibi (Larissae) de summa belli, Liv.: de exitu suarum fortunarum, Caes.: verb. in tribus generibus (Fällen) deliberare et consultare de officio, Cic.: cum amicis ducibusque copiarum inter epulas de bello c., Curt.: u. (v. der beratenden Rede) pars deliberativa, quae de tempore futuro consultat, Quint. – u. Passiv unpers., consultandum super re magna et atroci, Tac.: propter ipsam rem... consultabitur, Quint. – m. folg. indir. Fragesatz, consultabat, utrum Romam proficisceretur, an Capuam teneret, Cic.: aut anquirunt aut consultant, conducat id necne, Cic.: in commune (vgl. no. β) consultant, intra tecta subsistant, an in aperto vagentur, Plin. ep.: omnes, quid opus facto sit, consultant, Liv.: consultans cum iisdem, quonam modo flumen transirent, Curt. – b) (prägn.) einen Beschluß fassen, dah. Partiz. subst., cōnsultāta, ōrum, n., die Beschlüsse, Christi, Tert. de pudic. 18: senatus, Sil. 6, 455. – c) (prägn.) für jmd. od. etw. Rat schaffen, Sorge tragen, m. Dat. (für), rei publicae, Sall. Cat. 6, 6: filiae viro (durch den Schwiegersohn) rei publicae, Aur. Vict. Caes. 15, 6: absol., ex re sua c., für sein Bestes Sorge tragen, Plaut. asin. 539.

    II) jmd. um Rat fragen, jmd. zu Rate ziehen, jmd. befragen, bei jmd. sich befragen, sich Bescheid oder Rat holen, anfragen, a) übh., alqm, Tibull. 1, 4, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, quid me consultas quid agas, Plaut. mil. 1097. – absol., senes ab domo ad consultandum accersunt, Liv. 9, 9, 12. – b) einen Rechtsgelehrten (Ggstz. respondere), Partiz. consultantes subst. = die um Bescheid od. um Rat Fragenden, Liv. epit. 54. – c) die Verkündiger des göttl. Willens, astrologos, Tert. apol. 35: aves, Plin. pan. 76, 7. – m. Ang. worüber? durch allg. Acc., ad haec consultanda procurandaque, Liv. 1, 21, 1 (vgl. c. 20 extr. deum consuluit auguriis, quae etc.): vates ad eam rem consultandam ex Etruria accire, Liv. 1, 55, 6. – absol., consultantes, Plin. 32, 17n

    lateinisch-deutsches > consulto [2]

  • 12 consulto

    (adv.) c намерением, с умыслом (1. 14 § 9 D. 21, 1. 1. 1 pr. D. 28, 4. 1. 31 pr. D. 34, 3. 1. 53 D. 50, 17).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > consulto

  • 13 consulto

    I.
    to consider carefully, weigh, ponder.
    II.
    to ask the advice of, consult.

    Latin-English dictionary of medieval > consulto

  • 14 consulto

    , avi, atum, are
    советоваться, обсуждать

    Latin-Russian dictionary > consulto

  • 15 consulto

    I.
      adv.
      преднамеренно, умышленно
    II.
    , consultavi, consultatum, consultare 1
      обсуждать

    Dictionary Latin-Russian new > consulto

  • 16 consultum

    cōnsultum, ī, n. (consultus v. consulo), das Veratene, das Beschlossene, der Ratschluß, Beschluß, die Maßregel, der Plan, a) übh. (s. Drak. Liv. 25, 16, 4), selten noch m. Partiz.-Kraft, bene c., Plaut.: civitas... perinde ut evenisset res, ita communicatos honores pro bene aut secus consulto habitura, Liv.: Plur. male consulta, bene consulta, Vell. – rein subst., consulto collegae, virtute militum victoria parta est, Liv.: ex consulto (absichtlich) factum (vgl. consulto Adv.), Cornif. rhet.: gew. Plur. (Ggstz. facta), zB. facta et consulta fortium et sapientium, Cic.: facta consultaque Alexandri, Sall. fr.: mollia consulta (Maßregeln), Tac.: mala consulta, Tac.: oportere quinquennii consulta omnia et decreta rescindi, Sall.: approbare consulta, Liv.: magnis consultis annuere (v. der Gottheit), Tac. – b) einer beratenden Behörde, α) in Rom des Senates, senatus (archaist. senati) consultum ( abgekürzt SC.), ein Senatsbeschluß als Beschlossenes, bes. ein vollgültiger, ohne Formfehler zustande gekommener, namentl. durch Beitritt der Volkstribunen sanktionierter (dagegen senatus auctoritas, ein Senatsbeschluß als Willensmeinung; dah. im engern Sinne = ein der vollen Gültigkeit ermangelnder, aber dennoch niedergeschriebener), vetus SC. de rhetoribus, Suet.: novissimum illud SC., Suet.: c. senatus, Tac. u. Flor., od. consulta senatus, Sil. (s. Drak. Liv. 3, 62, 2): senatus consultum perficere, Liv.: senatus consultum facere, Cic. (mit näheren Bestimmungen, SC. facere de ambitu in Afranii sententiam, Cic.: SC. f. in alqm, Liv.: SC. facere contra rem publicam, Cic., contra illum pro religione, Cic.: SC. facere, ut neve... neve etc., Cic.: SC. facere, ne etc., Tac.): SC. habere in alqm vehemens et grave, Cic.: SC. scribere, perscribere (niederschreiben, abfassen), Cic.: alicui senatus consulto scribendo adesse, Cic.: SC. in aedem Cereris ad aediles plebis deferre, Liv.: senatus consulto cavere, ut etc., od. interdicere, ne etc., Suet.: per senatus consultum sancire, ut etc., Suet.: simulacrum Felicitatis ex senatus consulto publicatum, Suet.: L. Volumnio ex senatus consulto et scito plebis prorogatum in annum imperium est, Liv.: senatus c. intercedit (steht entgegen), Cic. – Selten vetus c. patrum, Plin.: consulta patrum, Hor.: omnia illius ordinis (verst. senatus) consulta, Cic.: sententiae nostrae consultaque, Cic.: inde agitant consulta patres, Sil. – β) in Sizilien der Bule (βουλή), Cic. Verr. 4, 146. – c) eines Orakels, der Orakelschluß, dum consulta petis, Verg. Aen. 6, 151. – / arch. consoltum, wov. Abl. consolto, Corp. inscr. Lat. 5, 2492.

    lateinisch-deutsches > consultum

  • 17 consultum

    cōnsultum, ī, n. (consultus v. consulo), das Veratene, das Beschlossene, der Ratschluß, Beschluß, die Maßregel, der Plan, a) übh. (s. Drak. Liv. 25, 16, 4), selten noch m. Partiz.-Kraft, bene c., Plaut.: civitas... perinde ut evenisset res, ita communicatos honores pro bene aut secus consulto habitura, Liv.: Plur. male consulta, bene consulta, Vell. – rein subst., consulto collegae, virtute militum victoria parta est, Liv.: ex consulto (absichtlich) factum (vgl. consulto Adv.), Cornif. rhet.: gew. Plur. (Ggstz. facta), zB. facta et consulta fortium et sapientium, Cic.: facta consultaque Alexandri, Sall. fr.: mollia consulta (Maßregeln), Tac.: mala consulta, Tac.: oportere quinquennii consulta omnia et decreta rescindi, Sall.: approbare consulta, Liv.: magnis consultis annuere (v. der Gottheit), Tac. – b) einer beratenden Behörde, α) in Rom des Senates, senatus (archaist. senati) consultum ( abgekürzt SC.), ein Senatsbeschluß als Beschlossenes, bes. ein vollgültiger, ohne Formfehler zustande gekommener, namentl. durch Beitritt der Volkstribunen sanktionierter (dagegen senatus auctoritas, ein Senatsbeschluß als Willensmeinung; dah. im engern Sinne = ein der vollen Gültigkeit ermangelnder, aber dennoch niedergeschriebener), vetus SC. de rhetoribus, Suet.: novissimum illud SC., Suet.: c. senatus, Tac. u. Flor., od. consulta senatus, Sil. (s.
    ————
    Drak. Liv. 3, 62, 2): senatus consultum perficere, Liv.: senatus consultum facere, Cic. (mit näheren Bestimmungen, SC. facere de ambitu in Afranii sententiam, Cic.: SC. f. in alqm, Liv.: SC. facere contra rem publicam, Cic., contra illum pro religione, Cic.: SC. facere, ut neve... neve etc., Cic.: SC. facere, ne etc., Tac.): SC. habere in alqm vehemens et grave, Cic.: SC. scribere, perscribere (niederschreiben, abfassen), Cic.: alicui senatus consulto scribendo adesse, Cic.: SC. in aedem Cereris ad aediles plebis deferre, Liv.: senatus consulto cavere, ut etc., od. interdicere, ne etc., Suet.: per senatus consultum sancire, ut etc., Suet.: simulacrum Felicitatis ex senatus consulto publicatum, Suet.: L. Volumnio ex senatus consulto et scito plebis prorogatum in annum imperium est, Liv.: senatus c. intercedit (steht entgegen), Cic. – Selten vetus c. patrum, Plin.: consulta patrum, Hor.: omnia illius ordinis (verst. senatus) consulta, Cic.: sententiae nostrae consultaque, Cic.: inde agitant consulta patres, Sil. – β) in Sizilien der Bule (βουλή), Cic. Verr. 4, 146. – c) eines Orakels, der Orakelschluß, dum consulta petis, Verg. Aen. 6, 151. – arch. consoltum, wov. Abl. consolto, Corp. inscr. Lat. 5, 2492.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consultum

  • 18 consulo

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > consulo

  • 19 Senatusconsultum

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > Senatusconsultum

  • 20 opus

    [st1]1 [-] ŏpus, indécl. n.: chose nécessaire, ce dont on a besoin, besoin.    - opus est = il faut, on a besoin [] necesse est: il faut, c'est une nécessité.    - opus est (qqf.), Cic.: il est bon, il est utile.    - alicui opus est aliquo: qqn a besoin de qqn.    - mihi opus est amico: [besoin est à moi d’un ami] = j’ai besoin d’un ami.    - nihil opus est nobis simulatione: nous n’avons nul besoin de dissimuler.    - mihi nihil opus est verbis: je n'ai pas besoin de paroles.    - stulto (dat.) nulla re opus est: le sot n’éprouve le besoin de rien.    - mihi opus est dux viae: j'ai besoin d'un guide.    - mihi opus est laborare: j'ai besoin de travailler.    - opus est + prop. inf. (opus est ut + subj.): il faut que, il est nécessaire que.    - opus est te laborare: tu as besoin de travailler.    - quid opus est plura (s.-ent. dicere)? Cic.: à quoi bon en dire plus?    - nunc opus est te animo valere: maintenant il faut que tu sois moralement fort.    - dux nobis et auctor opus est, Cic. Fam. 2, 6, 1: il nous faut un chef et un guide.    - mature facto opus est (facto: part. n. au lieu de l’inf.): il faut agir à temps.    - facto magis quam consulto opus est: on a plus besoin d'agir que de consulter.    - opus est properato (abl. n. sing. du part. passé): il faut se presser.    - opus quod facto est, Cic.: ce qu'il faut faire.    - opus est scito, Ter.: il faut le savoir.    - opus consulto est, Sall.: il faut consulter.    - avec abl. du supin - opus est dictu, Ter.: il faut dire.    - quod scitu opus est, Cic. Inv. 1, 20, 28: ce qu'il faut savoir.    - quanti argenti opus fuit, Liv. 23, 31: ce qu'il fallait d'argent.    - quae (nom. n. plur.) opus erant, Nep.: ce qu'il fallait.    - opus sunt milites, Plaut.: il faut des soldats.    - puero opus est cibum (acc.), Plaut. Truc.: il faut de la nourriture à l'enfant.    - sic opus est, Ov. M. 1: voilà ce qu'il faut. [st1]2 [-] ŏpus, ĕris, n.: a - travail, occupation, besogne, tâche, affaire; ouvrage, œuvre, exploit, acte, rôle, fonction.    - in opus publicum damnatus, Dig.: condamné aux travaux forcés.    - lex operi faciundo, Cic.: cahier des charges.    - menses octo continuos his opus non defuit, Cic. Verr. 2, 4: durant huit mois de suite, le travail ne leur a pas manqué.    - opera magna, Curt.: de grandes actions.    - (bona) opera, um: Eccl. les bonnes oeuvres, les oeuvres de charité.    - opus hoc censorium est, Cic.: cela est du ressort du censeur. b - effort, soin, peine, fatigue.    - magno opere = magnopere: avec beaucoup d’effort, avec beaucoup de soin, avec beaucoup de peine; beaucoup, grandement.    - Thais maxumo te orabat opere ut cras redires, Ter.: Thaïs voulait te demander avec la plus grande insistance de venir demain.    - ratio magno opere est laudanda, Nep.: l'idée doit être vivement louée.    - summo opere celare, Lucr. 4: mettre le plus grand soin à cacher.    - nimio opere, Cic.: trop difficilement. c - travail des champs, agriculture; exploitation (des mines); travail (des abeilles), miel.    - apes foris pascuntur, intus opus faciunt, Varr.: les abeilles butinent à l'extérieur et font du miel à l'intérieur (dans la ruche).    - opus faciam, ut defetiger usque ingratiis ut dormiam, Ter.: je travaillerai (la terre) pour me fatiguer jusqu'à dormir malgré moi.    - in opus metallicum dari, Plin.: être condamné aux mines. d - édifice, bâtiment.    - curator operum, Inscr.: intendant des bâtiments.    - publica opera: bâtiments publics. e - ouvrage militaire, ouvrage d'art, digue, jetée; au plur. travaux de fortification, travaux de retranchement, travaux pour le siège.    - opus castrorum: édification d'un camp.    - opus hibernorum, Caes.: retranchements du camp d'hiver.    - urbem operibus claudere, Nep.: enfermer la ville dans des lignes d'attaque.    - operibus Toletum cepit, Liv. 35: il prit la ville de Tolède au moyen de travaux d'approche.    - operibus flumen obstruere, Caes.: barrer le fleuve au moyen de digues.    - locum reperit natura atque opere munitum, Caes.: il trouve une position protégée par la nature et par la main de l'homme.    - absolutis operibus pro vallo legiones instructas collocat, Caes. BG. 8: les travaux terminés, il range les légions devant le retranchement.    - urbem operibus saepire, Cic.: entourer la ville d'ouvrages de siège. f - œuvre d'art, travail d'esprit, livre, écrit, poème.    - Corinthia opera, Cic.: les oeuvres de Corinthe (les bronzes de Corinthe).    - hydria Boethi manu facta praeclaro opere, Cic.: une aiguière, faite de la main de Boëthus, un chef-d'oeuvre. g - travail, main-d'oeuvre, art, façon. h - effet, action (d'une chose).    - opus efficere, Cic.: produire de l'effet.    - opus meae bis sensit Telephus hastae, Ov. M. 12: Télèphe a senti deux fois l'effet de ma lance. [st1]3 [-] Ŏpūs, untis, f. (acc. -untem ou -unta): Oponte (ville de Locride).    - [gr]gr. Ὀποῦς, οῦντος.    - Ŏpuntĭus, a, um: d'Oponte.    - [gr]gr. Ὀπούντιος.    - Opuntii, ōrum, m.: les habitants d'Oponte (en Locride).
    * * *
    [st1]1 [-] ŏpus, indécl. n.: chose nécessaire, ce dont on a besoin, besoin.    - opus est = il faut, on a besoin [] necesse est: il faut, c'est une nécessité.    - opus est (qqf.), Cic.: il est bon, il est utile.    - alicui opus est aliquo: qqn a besoin de qqn.    - mihi opus est amico: [besoin est à moi d’un ami] = j’ai besoin d’un ami.    - nihil opus est nobis simulatione: nous n’avons nul besoin de dissimuler.    - mihi nihil opus est verbis: je n'ai pas besoin de paroles.    - stulto (dat.) nulla re opus est: le sot n’éprouve le besoin de rien.    - mihi opus est dux viae: j'ai besoin d'un guide.    - mihi opus est laborare: j'ai besoin de travailler.    - opus est + prop. inf. (opus est ut + subj.): il faut que, il est nécessaire que.    - opus est te laborare: tu as besoin de travailler.    - quid opus est plura (s.-ent. dicere)? Cic.: à quoi bon en dire plus?    - nunc opus est te animo valere: maintenant il faut que tu sois moralement fort.    - dux nobis et auctor opus est, Cic. Fam. 2, 6, 1: il nous faut un chef et un guide.    - mature facto opus est (facto: part. n. au lieu de l’inf.): il faut agir à temps.    - facto magis quam consulto opus est: on a plus besoin d'agir que de consulter.    - opus est properato (abl. n. sing. du part. passé): il faut se presser.    - opus quod facto est, Cic.: ce qu'il faut faire.    - opus est scito, Ter.: il faut le savoir.    - opus consulto est, Sall.: il faut consulter.    - avec abl. du supin - opus est dictu, Ter.: il faut dire.    - quod scitu opus est, Cic. Inv. 1, 20, 28: ce qu'il faut savoir.    - quanti argenti opus fuit, Liv. 23, 31: ce qu'il fallait d'argent.    - quae (nom. n. plur.) opus erant, Nep.: ce qu'il fallait.    - opus sunt milites, Plaut.: il faut des soldats.    - puero opus est cibum (acc.), Plaut. Truc.: il faut de la nourriture à l'enfant.    - sic opus est, Ov. M. 1: voilà ce qu'il faut. [st1]2 [-] ŏpus, ĕris, n.: a - travail, occupation, besogne, tâche, affaire; ouvrage, œuvre, exploit, acte, rôle, fonction.    - in opus publicum damnatus, Dig.: condamné aux travaux forcés.    - lex operi faciundo, Cic.: cahier des charges.    - menses octo continuos his opus non defuit, Cic. Verr. 2, 4: durant huit mois de suite, le travail ne leur a pas manqué.    - opera magna, Curt.: de grandes actions.    - (bona) opera, um: Eccl. les bonnes oeuvres, les oeuvres de charité.    - opus hoc censorium est, Cic.: cela est du ressort du censeur. b - effort, soin, peine, fatigue.    - magno opere = magnopere: avec beaucoup d’effort, avec beaucoup de soin, avec beaucoup de peine; beaucoup, grandement.    - Thais maxumo te orabat opere ut cras redires, Ter.: Thaïs voulait te demander avec la plus grande insistance de venir demain.    - ratio magno opere est laudanda, Nep.: l'idée doit être vivement louée.    - summo opere celare, Lucr. 4: mettre le plus grand soin à cacher.    - nimio opere, Cic.: trop difficilement. c - travail des champs, agriculture; exploitation (des mines); travail (des abeilles), miel.    - apes foris pascuntur, intus opus faciunt, Varr.: les abeilles butinent à l'extérieur et font du miel à l'intérieur (dans la ruche).    - opus faciam, ut defetiger usque ingratiis ut dormiam, Ter.: je travaillerai (la terre) pour me fatiguer jusqu'à dormir malgré moi.    - in opus metallicum dari, Plin.: être condamné aux mines. d - édifice, bâtiment.    - curator operum, Inscr.: intendant des bâtiments.    - publica opera: bâtiments publics. e - ouvrage militaire, ouvrage d'art, digue, jetée; au plur. travaux de fortification, travaux de retranchement, travaux pour le siège.    - opus castrorum: édification d'un camp.    - opus hibernorum, Caes.: retranchements du camp d'hiver.    - urbem operibus claudere, Nep.: enfermer la ville dans des lignes d'attaque.    - operibus Toletum cepit, Liv. 35: il prit la ville de Tolède au moyen de travaux d'approche.    - operibus flumen obstruere, Caes.: barrer le fleuve au moyen de digues.    - locum reperit natura atque opere munitum, Caes.: il trouve une position protégée par la nature et par la main de l'homme.    - absolutis operibus pro vallo legiones instructas collocat, Caes. BG. 8: les travaux terminés, il range les légions devant le retranchement.    - urbem operibus saepire, Cic.: entourer la ville d'ouvrages de siège. f - œuvre d'art, travail d'esprit, livre, écrit, poème.    - Corinthia opera, Cic.: les oeuvres de Corinthe (les bronzes de Corinthe).    - hydria Boethi manu facta praeclaro opere, Cic.: une aiguière, faite de la main de Boëthus, un chef-d'oeuvre. g - travail, main-d'oeuvre, art, façon. h - effet, action (d'une chose).    - opus efficere, Cic.: produire de l'effet.    - opus meae bis sensit Telephus hastae, Ov. M. 12: Télèphe a senti deux fois l'effet de ma lance. [st1]3 [-] Ŏpūs, untis, f. (acc. -untem ou -unta): Oponte (ville de Locride).    - [gr]gr. Ὀποῦς, οῦντος.    - Ŏpuntĭus, a, um: d'Oponte.    - [gr]gr. Ὀπούντιος.    - Opuntii, ōrum, m.: les habitants d'Oponte (en Locride).
    * * *
        Opus, operis, pen. corr. neut. gen. Ouvrage, Besongne, OEuvre.
    \
        Graue Martis opus. Virg. Le labeur et travail de la guerre.
    \
        - famam extendere factis, Hoc virtutis opus. Virgil. C'est à faire à vertu.
    \
        Caeterorum casus, conatusque in contextu operis dicemus. Tacit. En la suite de nostre livre, En poursuivant nostre histoire.
    \
        Opus otii. Cic. OEuvre faict quand on estoit de loisir.
    \
        Acutum opus. Claud. Ingenieux.
    \
        Numerosius. Quintil. Chose de grand devis, longue à descrire. B.
    \
        Adest opus. Plaut. Il y a besongne taillee, preste et appareillee.
    \
        Omni opere anniti. Plin. S'efforcer de tout son povoir.
    \
        Exigere. Ouid. Parfaire et achever.
    \
        Opus facere. Columel. Faire sa besongne. Besongner.
    \
        Opus faciam vt defatiger vsque. Terent. Je besongneray.
    \
        Propositum repetemus opus. Ouid. Nous recommencerons, etc.
    \
        Operibus et munitionibus vrbem aliquam sepire. Cic. Environner de rempars.
    \
        Sistere opus. Ouid. Laisser.
    \
        Noctes vigiles transmittere operi. Stat. Besongner toute nuict, Passer les nuicts à besongner.
    \
        Opus, Artifice. Cicero, Loricas caelatas opere Corinthio, hydriasque grandes eadem arte perfectas.
    \
        Opere antiquo et summa arte perfectae. Cicero. D'ouvrage à l'antique.
    \
        Mineruae operum haud ignara. Virgil. Qui est scavante en laine faicture.
    \
        Opus, Indeclinabile adiectiuum, etiam pro Necesse, siue Necessario accipitur: vt Opus est fessum quiescere. Il est besoing que celuy qui est las, se repose.
    \
        Vt cautus est, vbi nihil opus est! Terent. Où il n'est nul besoing.
    \
        Dux nobis et author opus est. Cic. Nous est necessaire, Nous fait besoing.
    \
        Opus est lectionis. Quintil. Il est besoing de lire. Castigatiores codices habent LECTIONE.
    \
        Celeriter mihi hoc homine conuento est opus. Plaut. Il est besoing que hastivement je parle à cest homme ci.
    \
        Opus est maturato. Liu. Il est besoing de se haster.
    \
        Is omnia pollicitus est, quae tibi essent opus: facturum puto. Cic. Il a promis de faire tout ce qui te sera besoing: et croy qu'il le fera.
    \
        Vt graminibus, ita frugibus roburneis opus habent. Columel. Ils ont besoing de, etc.
    \
        Opere magno orare. Plaut. Prier fort.
    \
        Tabulae pictae Graecos homines nimio opere delectant. Cic. Trop.
    \
        Opere tanto, pro Tantopere. Plaut. Tant.

    Dictionarium latinogallicum > opus

См. также в других словарях:

  • consulto — consulto, a (del lat. «consultus»; ant.) adj. Sabio. ≃ Docto. * * * consulto, ta. (Del lat. consultus). adj. desus. Sabio, docto …   Enciclopedia Universal

  • Consulto — (lat.), absichtlich, mit Fleiß …   Pierer's Universal-Lexikon

  • consulto — index design (intent) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • consulto — s.m. [dal lat. consultum deliberazione , der. di consulĕre consultare ]. 1. [il consultarsi, spec. fra medici, per esaminare un problema] ▶◀ consultazione, disamina, esame. 2. [il consultare un professionista] ▶◀ colloquio, consulenza …   Enciclopedia Italiana

  • consulto — s. m. 1.  [Antigo] Conluio. 2. Aquele que, pela sua experiência e sabedoria, é consultado …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • consulto — consulto, ta (Del lat. consultus). adj. desus. Sabio, docto …   Diccionario de la lengua española

  • consulto — con·sùl·to s.m. CO 1a. visita effettuata da più medici su un paziente per studiarne il caso e concordare una terapia: chiedere, tenere un consulto; anche, dichiarazione scritta conseguente a tale visita 1b. estens., consultazione tenuta da più… …   Dizionario italiano

  • consulto — See ex consulto …   Ballentine's law dictionary

  • consulto — {{hw}}{{consulto}}{{/hw}}s. m. Visita collegiale di più medici per definire la diagnosi e la terapia nei casi di malattie complesse: chiedere un –c; riunirsi a –c …   Enciclopedia di italiano

  • consulto — pl.m. consulti …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • consulto — s. m. consultazione, disamina, esame □ (med.) visita …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»