Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

commŏdus

  • 61 opportuna

    opportūnus ( obp-), a, um, adj. [obportus, lit., at or before the port; hence],
    I.
    In gen., fit, meet, convenient, suitable, seasonable, opportune (class.; syn.: commodus, utilis): tempus actionis opportunum, Graece eukairia, Latine appellatur occasio, Cic. Off. 1, 40, 142:

    aetas opportunissima,

    id. Fam. 7, 7, 2:

    nihil opportunius accidere vidi,

    id. ib. 10, 16, 1.— Subst.: op-portūna, ōrum, n., fit or convenient things:

    locorum opportuna,

    Tac. A. 4, 24.—
    II.
    In partic.
    A.
    Advantageous, serviceable, useful:

    ceterae res, quae expetuntur, opportunae sunt singulae rebus singulis,

    Cic. Lael. 6, 22.—
    B.
    Fit, suitable, adapted to any thing: ad omnia haec magis opportunus nemo est, Ter Eun. 5, 8, 47.—
    C.
    Exposed, liable to any thing:

    Romanus cedentem hostem effuse sequendo opportunus huic eruptioni fuit,

    Liv. 6, 24:

    injuriae,

    Plin. 9, 31, 51, § 98:

    opportuniora morbis corpora,

    id. 18, 7, 12, § 68.—Hence, adv.: opportūnē, fitly, seasonably, opportunely [p. 1272] (class.), Ter. Ad. 1, 2, 1:

    venisse,

    Cic. N. D. 1, 7, 16:

    locus opportune captus ad eam rem,

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    opportune, importune,

    in season and out of season, Vulg. 2 Tim. 4, 2.— Comp.:

    opportunius alio loco referemus,

    Gai. Inst. 2, 97.— Sup.:

    nuntiis opportunissime allatis,

    Caes. B. C. 3, 101; Liv. 32, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > opportuna

  • 62 opportunus

    opportūnus ( obp-), a, um, adj. [obportus, lit., at or before the port; hence],
    I.
    In gen., fit, meet, convenient, suitable, seasonable, opportune (class.; syn.: commodus, utilis): tempus actionis opportunum, Graece eukairia, Latine appellatur occasio, Cic. Off. 1, 40, 142:

    aetas opportunissima,

    id. Fam. 7, 7, 2:

    nihil opportunius accidere vidi,

    id. ib. 10, 16, 1.— Subst.: op-portūna, ōrum, n., fit or convenient things:

    locorum opportuna,

    Tac. A. 4, 24.—
    II.
    In partic.
    A.
    Advantageous, serviceable, useful:

    ceterae res, quae expetuntur, opportunae sunt singulae rebus singulis,

    Cic. Lael. 6, 22.—
    B.
    Fit, suitable, adapted to any thing: ad omnia haec magis opportunus nemo est, Ter Eun. 5, 8, 47.—
    C.
    Exposed, liable to any thing:

    Romanus cedentem hostem effuse sequendo opportunus huic eruptioni fuit,

    Liv. 6, 24:

    injuriae,

    Plin. 9, 31, 51, § 98:

    opportuniora morbis corpora,

    id. 18, 7, 12, § 68.—Hence, adv.: opportūnē, fitly, seasonably, opportunely [p. 1272] (class.), Ter. Ad. 1, 2, 1:

    venisse,

    Cic. N. D. 1, 7, 16:

    locus opportune captus ad eam rem,

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    opportune, importune,

    in season and out of season, Vulg. 2 Tim. 4, 2.— Comp.:

    opportunius alio loco referemus,

    Gai. Inst. 2, 97.— Sup.:

    nuntiis opportunissime allatis,

    Caes. B. C. 3, 101; Liv. 32, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > opportunus

  • 63 orbis

    orbis, is (nom. orbs, Ven. Carm. 8, 5. — Abl. regul. orbe;

    but orbi,

    Lucr. 5, 74:

    ex orbi,

    Varr. R. R. 3, 5, 16; Rutil. ap. Charis. p. 112 P.: orbi terrae, in the meaning in the world, Cic. Sest. 30, 66; so,

    orbi terrarum,

    id. Verr. 2, 4, 38, § 82 Halm; id. Dom. 10, 24; id. Fragm. ap. Charis. p. 112 P.), m. [etym. dub.; perh. akin to Sanscr. dhvar, bend, twist], any thing of a circular shape, a ring, round surface, disk, hoop, orbit, orb, a circle (class.; cf.: circus, circulus, gyrus, spira).
    I.
    Lit.:

    in orbem torquere,

    Cic. Univ. 7:

    curvare aliquid in orbem,

    Ov. M. 2, 715:

    certumque equitavit in orbem,

    id. ib. 12, 468.—Of a ring:

    et digitum justo commodus orbe teras,

    fit exactly, Ov. Am. 2, 15, 6:

    unionum,

    roundness, Plin. 9, 35, 56, § 113.—Of a circle formed by men:

    ut in orbem consisterent,

    place themselves in a circle, form a circle, Caes. B. G. 5, 33:

    cum illi, orbe facto, se defenderent,

    id. ib. 4, 37:

    orbem volventes suos increpans,

    Liv. 4, 28:

    in orbem pugnare,

    id. 28, 22, 15:

    in orbem sese stantibus equis defendere,

    id. 28, 33, 15: stella (phaethôn) eundem duodecim signorum orbem annis duodecim conficit, the zodiac, Cic. N. D. 2, 20, 52:

    lacteus,

    the Milky Way, id. Rep. 6, 16, 16.—Of the orbit of a heavenly body:

    sidera circulos suos orbesque conficiunt,

    Cic. Rep. 6, 15, 15.—Of a serpent, the windings, coils:

    immensis orbibus angues Incumbunt pelago,

    Verg. A. 2, 204.—Of a circular surface or disk:

    orbis mensae,

    a round table-top, Ov. H. 17, 87; cf. Juv. 11, 122.—Also, simply orbes, a round table, Mart. 2, 43; Juv. 1, 137.—Of a quoit or discus:

    ictus ab orbe,

    Ov. Ib. 590.—Of the scale of a balance:

    instabilis natat alterno depressior orbe,

    Tib. 4, 1, 44.—Of a mirror:

    addidit et nitidum sacratis crinibus orbem,

    Mart. 9, 18, 5.—Of a shield:

    illa (hasta) per orbem Aere cavum triplici... Transiit,

    Verg. A. 10, 783; Petr. 89.—Of a mosaic pavement of rounded pieces [p. 1276] of marble, Juv. 11, 175.—Of a scale, one side of a balance, Tib. 4, 1, 44.—Of the millstones of an oil-mill, Cato, R. R. 22.—Of the wooden disk placed over olives in pressing them, Cato, R. R. 18.—Of the hoop or tire of a wheel:

    rotarum orbes circumacti,

    Plin. 8, 16, 19, § 52.—Of the wheel itself:

    undaque jam tergo ferratos sustinet orbes,

    Verg. G. 3, 361.—Hence, the wheel of fortune, Tib. 1, 5, 70; Ov. Tr. 5, 8, 7; id. P. 2, 3, 56.—Of the socket of the eye:

    inanem luminis orbem,

    Ov. M. 14, 200.—Of the eye itself:

    gemino lumen ab orbe venit,

    Ov. Am. 1, 8, 16:

    ardentes oculorum orbes ad moenia torsit,

    Verg. A. 12, 670.—Of the sun's disk or orb:

    lucidus orbis,

    Verg. G. 1, 459.—Of the moon's disk or orb:

    quater junctis implevit cornibus orbem Luna, quater plenum tenuata retexuit orbem,

    Ov. M. 7, 530.—Of the circle of the world, the world, the universe:

    Juppiter arce suā totum cum spectet in orbem,

    Ov. F. 1, 85:

    renatus,

    the new-born day, Sil. 5, 56: terrarum or terrae, the circle or orb of the earth, the world (since the ancients regarded the earth as a circular plane or disk):

    permittitur infinita potestas orbis terrarum,

    Cic. Agr. 2, 13, 33:

    ager Campanus orbis terrae pulcherrimus,

    id. ib. 2, 28, 76; id. Sest. 30, 66:

    cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis?

    Verg. A. 1, 233; cf. id. ib. 7, 224.—Also, simply orbis (so mostly poet.):

    hic, ubi nunc Roma est orbis caput, arbor et herbae,

    Ov. F. 5, 93:

    unus,

    Juv. 10, 168; 4, 148:

    universus,

    Vulg. Luc. 2, 1; id. Apoc. 12, 9.—Hence, a country, region, territory:

    Eoo dives ab orbe redit,

    the East, Ov. F. 3, 466:

    Assyrius,

    Juv. 2, 108:

    noster,

    Plin. 12, 12, 26, § 45.— A kind of fish, Plin. 32, 2, 5, § 14 Sillig; cf. Isid. Orig. 12, 6, 6.—
    II.
    Trop., a circle.
    A.
    Of things that return at a certain period of time, a rotation, round, circuit:

    ut idem in singulos annos orbis volveretur,

    Liv. 3, 10:

    insigne regium in orbem per omnes iret,

    in rotation, id. 3, 36:

    orbis hic in re publicā est conversus,

    the circle of political changes, Cic. Att. 2, 9, 1.—
    B.
    Orbis doctrinae, an encyclopœdia: orbis ille doctrinae quam Graeci enkuklion paideian vocant, Quint. 1, 10, 1.—
    C.
    Of speech, a rounding off, roundness, rotundity:

    circuitum, et quasi orbem verborum conficere,

    Cic. de Or. 3, 51, 198:

    orationis,

    id. Or. 71, 234:

    historia non tam finitos numeros quam orbem quendam contextumque desiderat,

    Quint. 9, 4, 129.—
    D.
    A circle or cycle of thought:

    sententiae Pyrrhonis in hunc orbem quem circumscripsimus, incidere non possunt,

    Cic. Fin. 5, 8, 23; cf.:

    circa vilem patulumque orbem,

    Hor. A. P. 132.—
    E.
    Esp.: in orbem ire, to go the rounds, go around:

    quinque dierum spatio finiebatur imperium ac per omnes in orbem ibant,

    in turn, Liv. 1, 17, 6; 3, 36, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > orbis

  • 64 percommodus

    per-commŏdus, a, um, adj., very suitable, very convenient, very opportune:

    alicui rei,

    Liv. 22, 43, 11.— Adv.: percom-mŏdē, very suitably, very conveniently, very well:

    percommode accidit, quod, etc.,

    Cic. Caecin. 27, 77:

    percommode factum est, quod, etc.,

    id. Tusc. 4, 30, 64:

    hoc percommode cadit quod, etc.,

    id. Verr. 1, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > percommodus

  • 65 Pertinax

    per-tĭnax, ācis, adj. [tenax], that holds fast, that clings firmly, very tenacious.
    I.
    Lit. (only poet. and in post-Aug. prose):

    digitus male pertinax,

    Hor. C. 1, 9, 24:

    ales unguibus pertinax,

    App. Flor. p. 366: tenaxne pater ejus est? Ph. Pater immo edepol pertinax, exceedingly avaricious, Plaut. Capt. 2, 2, 39.—
    B.
    Transf., that lasts long, very durable:

    spiritus,

    Plin. 10, 29, 43, § 81:

    siligo in Allobrogum agro pertinax,

    id. 18, 8, 20, § 85.—
    II.
    Trop., firm, constant, steadfast, persevering, unyielding; in a bad sense, obstinate, pertinacious, stubborn (cf. pervicax); constr. absol., with in and abl.; also (rare and not ante-Aug.) with in and acc., adversus and acc., ad and acc.; also (post-Aug.) with gen., Att. ap. Non. 433, 6 sq.:

    concertationes in disputando pertinaces,

    Cic. Fin. 1, 8, 27 sq.:

    pertinacissimus fueris, si, etc.,

    id. ib. 2, 33, 107:

    valde pertinax,

    id. ib. 2, 3, 9:

    pertinax fama,

    Plin. 24, 17, 101, § 159:

    studium, Quint. Inst. prooem.: certamen,

    Liv. 2, 40:

    stare pertinaci statu,

    Gell. 2, 1, 2:

    octoginta milia fortissimae pertinacissimaeque in retinendis armis juventutis,

    Vell. 2, 27, 1:

    pertinax virtus,

    Liv. 25, 14:

    pertinax adversus temerarios impetus,

    id. 28, 22, 14:

    pertinacior in repugnando,

    id. 29, 33:

    pertinax ad obtinendam injuriam,

    id. 29, 1, 17:

    in quod coepit pertinax et intenta,

    Sen. Ira, 1, 1, 2.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    fortuna... Ludum insolentem ludere pertinax,

    Hor. C. 3, 29, 51.—
    (γ).
    With gen.:

    justitiae,

    App. Mag. p. 338, 34:

    irae,

    Val. Max. 6, 3, 3.—Hence, adv.: pertĭnācĭter.
    A.
    Very fast or firmly, very tenaciously, persistently:

    haec ipsa magis pertinaciter haerent, quo deteriora sunt,

    Quint. 1, 1, 5; Suet. Tib. 74:

    pertinacius resistere,

    Plin. 16, 43, 83, § 227:

    pertinacissime retinere,

    id. 33, 6, 32, § 100. —
    B.
    Constantly, firmly, steadily, perseveringly; obstinately, stubbornly, pertinaciously:

    pertinaciter liberalibus studiis deditus,

    Suet. Claud. 40 fin.:

    pertinaciter in aliquā re manere,

    Varr. R. R. 1, 20: pertinaciter offensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 1:

    contendere,

    Suet. Caes. 1:

    studere,

    Sen. Ep. 5, 1.— Comp.:

    pertinacius insequi,

    Hirt. B. G. 8, 13.— Sup.:

    pertinacissime pabulo abstinere,

    Suet. Caes. 81 med.; id. Ner. 56.—
    III.
    Pertĭnax, ācis, m., surname of the emperor P. Helvius, who succeeded Commodus on the throne, Capitol. Pert. 1; Aur. Vict. Epit. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > Pertinax

  • 66 pertinax

    per-tĭnax, ācis, adj. [tenax], that holds fast, that clings firmly, very tenacious.
    I.
    Lit. (only poet. and in post-Aug. prose):

    digitus male pertinax,

    Hor. C. 1, 9, 24:

    ales unguibus pertinax,

    App. Flor. p. 366: tenaxne pater ejus est? Ph. Pater immo edepol pertinax, exceedingly avaricious, Plaut. Capt. 2, 2, 39.—
    B.
    Transf., that lasts long, very durable:

    spiritus,

    Plin. 10, 29, 43, § 81:

    siligo in Allobrogum agro pertinax,

    id. 18, 8, 20, § 85.—
    II.
    Trop., firm, constant, steadfast, persevering, unyielding; in a bad sense, obstinate, pertinacious, stubborn (cf. pervicax); constr. absol., with in and abl.; also (rare and not ante-Aug.) with in and acc., adversus and acc., ad and acc.; also (post-Aug.) with gen., Att. ap. Non. 433, 6 sq.:

    concertationes in disputando pertinaces,

    Cic. Fin. 1, 8, 27 sq.:

    pertinacissimus fueris, si, etc.,

    id. ib. 2, 33, 107:

    valde pertinax,

    id. ib. 2, 3, 9:

    pertinax fama,

    Plin. 24, 17, 101, § 159:

    studium, Quint. Inst. prooem.: certamen,

    Liv. 2, 40:

    stare pertinaci statu,

    Gell. 2, 1, 2:

    octoginta milia fortissimae pertinacissimaeque in retinendis armis juventutis,

    Vell. 2, 27, 1:

    pertinax virtus,

    Liv. 25, 14:

    pertinax adversus temerarios impetus,

    id. 28, 22, 14:

    pertinacior in repugnando,

    id. 29, 33:

    pertinax ad obtinendam injuriam,

    id. 29, 1, 17:

    in quod coepit pertinax et intenta,

    Sen. Ira, 1, 1, 2.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    fortuna... Ludum insolentem ludere pertinax,

    Hor. C. 3, 29, 51.—
    (γ).
    With gen.:

    justitiae,

    App. Mag. p. 338, 34:

    irae,

    Val. Max. 6, 3, 3.—Hence, adv.: pertĭnācĭter.
    A.
    Very fast or firmly, very tenaciously, persistently:

    haec ipsa magis pertinaciter haerent, quo deteriora sunt,

    Quint. 1, 1, 5; Suet. Tib. 74:

    pertinacius resistere,

    Plin. 16, 43, 83, § 227:

    pertinacissime retinere,

    id. 33, 6, 32, § 100. —
    B.
    Constantly, firmly, steadily, perseveringly; obstinately, stubbornly, pertinaciously:

    pertinaciter liberalibus studiis deditus,

    Suet. Claud. 40 fin.:

    pertinaciter in aliquā re manere,

    Varr. R. R. 1, 20: pertinaciter offensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 1:

    contendere,

    Suet. Caes. 1:

    studere,

    Sen. Ep. 5, 1.— Comp.:

    pertinacius insequi,

    Hirt. B. G. 8, 13.— Sup.:

    pertinacissime pabulo abstinere,

    Suet. Caes. 81 med.; id. Ner. 56.—
    III.
    Pertĭnax, ācis, m., surname of the emperor P. Helvius, who succeeded Commodus on the throne, Capitol. Pert. 1; Aur. Vict. Epit. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > pertinax

  • 67 subscribo

    sub-scrībo, psi, ptum, 3, v. a.
    I.
    To write underneath or below (class.; cf. subnoto).
    A.
    In gen.:

    statuis inauratis... subscripsit, Reges ab se in gratiam esse reductos,

    Cic. Clu. 36, 101; cf.:

    subscripsere quidam L. Bruti statuae: utinam viveres, etc.,

    Suet. Caes. 80:

    si quaeret Pater Urbium Subscribi statuis,

    Hor. C. 3, 24, 28; cf.:

    meo subscribi causa sepulcro,

    Ov. M. 9, 563: quarum (litterarum) exemplum subscripsi, Balb. ap. Cic. Att. 9, 13, A, § 1; Treb. ap. Cic. Fam. 12, 16, 3; cf.:

    seminaria ulmorum parentur eā ratione, quam deinceps subscripsimus,

    Col. 5, 6, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Jurid. t. t., to write down, sign, or subscribe one's name to an accusation (either as principal prosecutor or as seconding others), together with the ground of the charge; hence, in gen., to charge, accuse, prosecute: in L. Popillium subscripsit L. Gellius, quod is pecuniam accepisset, quo innocentem condemnaret, Cic. Clu. 47, 131; cf.:

    quia parricidii causa subscripta esset,

    id. Inv. 2, 19, 58:

    Gabinium de ambitu reum fecit P. Sulla, subscribente privigno Memmio, fratre Caecilio, etc.,

    id. Q. Fr. 3, 3, 2; cf.:

    Capito Agrippae subscripsit in C. Cassium,

    Vell. 2, 69, 5; and:

    accusanti patrono subscripsit,

    Suet. Rhet. 3; Nep. Att. 6, 3:

    cras subscribam homini dicam,

    Plaut. Poen. 3, 6, 5:

    in crimen,

    Dig. 47, 1, 3; 47, 2, 92:

    in crimine,

    ib. 48, 10, 24.—
    2.
    Publicists' t. t., of the censor, to write down, set down, note down the reason of his official censure under or against the name of the person censured:

    video animadvertisse censores in judices quosdam illius consilii Juniani, cum istam ipsam causam subscriberent,

    Cic. Clu. 42, 119:

    censor C. Ateium notavit, quod ementitum auspicia subscripsit,

    id. Div. 1, 16, 29:

    haec quae de judicio corrupto subscripserint, etc.,

    id. Clu. 45, 127: ac primum illud statuamus, utrum quia censores subscripserint, ita sit;

    an quia ita fuerit, illi subscripserint,

    id. ib. 44, 123:

    quod censores de ceteris subscripserunt,

    Quint. 5, 13, 33.—
    3.
    To sign, subscribe a document (by appending one's name or a formula of greeting;

    perh. not ante-Aug.): omnes (tutores) debent unius editioni subscribere,

    Dig. 2, 13, 6:

    rationibus, testamento,

    ib. 40, 7, 40;

    for which, also, rationes,

    ib. 35, 1, 80 fin.; 34, 3, 12:

    si subscripserit in tabulis emptionis, concessisse videtur,

    ib. 20, 6, 8 fin.:

    cum de supplicio cujusdam capite damnati, ut ex more subscriberet, admoneretur,

    Suet. Ner. 10; id. Calig. 29:

    ipse Commodus in subscribendo tardus et neglegens, ita ut libellis una forma multis subscriberet, in epistolis autem plurimis Vale tantum scriberet,

    Lampr. Commod. 13; Suet. Tib. 32 Wolf (cf. Dio, 57, 11).—
    b.
    Transf.
    (α).
    To assent to, agree to, approve of any thing:

    nec quicquam prius pro potestate subscripsit, quam quingenties sestertium ad peragendam Auream domum,

    Suet. Oth. 7:

    Caesaris irae,

    Ov. Tr. 1, 2, 3:

    aut gratiae aut odio suo,

    Phaedr. 3, 10, 57:

    odiis accusationibusque Hannibalis,

    Liv. 33, 47:

    orationi alicujus,

    id. 10, 22:

    luxuriae,

    Cels. 3, 4:

    si fortuna voto subscripserit,

    Col. 1, 2, 3: tuo desiderio, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 95 (96):

    amoribus alicujus,

    Val. Max. 4, 7, 4.—
    (β).
    To grant, allow, accord a thing to any one (post-class.), Tert. Virg. Vel. 10; id. Idol. 13; id. Anim. 40.—
    II.
    (With the idea of the verb predom.) To write or note down (=notare;

    very rare): numerum aratorum,

    Cic. Verr. 2, 3, 51, § 120:

    audita,

    Quint. 12, 8, 8:

    quaedam,

    Suet. Aug. 27; cf.:

    suspiria nostra (a delatoribus),

    Tac. Agr. 45 (acc. to others this passage belongs to B. 1.).

    Lewis & Short latin dictionary > subscribo

  • 68 utile

    ūtĭlis, e, adj. [utor].
    I.
    In gen.
    A. 1.
    Absol.:

    hae hamae utiles sunt,

    Cato, R. R. 135, 2:

    non faciat quod utile sit, quod expediat?

    Cic. Off. 3, 19, 76:

    utiles et salutares res,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent,

    Hor. Ep. 2, 1, 163:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    Ov. F. 1, 676.—
    2.
    With dat. pers.:

    tibi,

    Plaut. Cist. 1, 1, 10:

    quam id mihi sit facile atque utile, Aliorum exempla commonent,

    Ter. And. 4, 5, 16:

    nec clam te est, quam illi utraeque res nunc utiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,

    id. ib. 1, 5, 52; id. Hec. 1, 2, 76:

    si eam legem vobis adcommodatam atque utilem esse intellegerem,

    Cic. Agr. 2, 6, 14: sic fuit utilius finiri ipsique tibique, id. Tusc. poët. 1, 48, 115; id. Inv. 1, 1, 1:

    non enim mihi est vita utilior quam animi talis affectio,

    id. Off. 3, 6, 29 dub.; Nep. Milt. 3, 5; id. Them. 7, 6:

    alicui utiles esse amicos,

    Caes. B. G. 4, 7: quod tibi utilissimum erit consilii capies, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    loci muniti et sibi utiles,

    Sall. J. 97, 1.—So with dat. of thing benefited:

    fons... Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo,

    Hor. Ep. 1, 16, 14: vivit siliquis et pane secundo;

    Militiae quamquam piger et malus, utilis urbi,

    id. ib. 2, 1, 124:

    glycyrrhizae sucus utilissimus voci,

    Plin. 22, 9, 11, § 25:

    palmae non utiles stomacho,

    id. 23, 4, 51, § 97:

    ver utile silvis,

    Verg. G. 2, 323; Prop. 4 (5), 1, 138.—
    3.
    With ad and acc.:

    quem hominem inveniemus ad eam rem utilem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 108; cf. Ter. And. 1, 5, 52 (supra, A. 2.):

    nonne igitur sapiens, si fame ipse conficiatur, abstulerit cibum alteri, homini ad nullam rem utili?

    Cic. Off. 3, 6, 29; cf.:

    quaecumque herba potens ad opem radixque medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 148.—
    4.
    With abl. instr.:

    ter et viciens volneratus est, ob id neutrā manu, neutro pede satis utilis,

    Plin. 7, 28, 29, § 104:

    pedibus, naribus,

    Ov. M. 3, 212:

    bis pomis utilis arbos,

    Verg. G. 2, 150.—
    5.
    With inf. (poët.):

    adspirare et adesse choris erat utilis (tibia),

    Hor. A. P. 204.—
    B.
    Neutr. absol.: ūtĭle, is, n., what is useful, the useful: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, Hor. A. P. 343:

    bonus atque fidus Judex honestum praetulit utili,

    id. C. 4, 9, 41:

    utilium tardus provisor,

    id. A. P. 164:

    sententiae de utilibus honestisque,

    Quint. 3, 8, 13; cf. id. 1, 2, 29. —
    C.
    Utile est, with a subject-clause:

    amicum castigare ob meritam noxiam... est utile Et conducibile,

    Plaut. Trin. 1, 1, 2:

    numquam est utile peccare,

    Cic. Off. 3, 15, 64:

    nimirum sapere est abjectis utile nugis,

    Hor. Ep. 2, 2, 141:

    id arbitror Apprime in vitā esse utile, ut ne quid nimis,

    Ter. And. 1, 1, 34; cf.:

    ut tu, si arbitrarere utile exque re publicā esse, persequerere bello Dolabellam,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 1:

    utilissimum ratus inpendentem evitare tempestatem,

    Nep. Alcib. 4, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    Fit, suitable, adapted, proper, etc.:

    utilissimus ad vitilia holoschoenos,

    Plin. 21, 18, 69, § 113:

    hic castrensibus utilis armis,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 19:

    utilium bello studiosus equorum,

    Ov. M. 14, 321:

    fraxinus hastis,

    id. ib. 10, 93:

    lignum Navigiis,

    Verg. G. 2, 442:

    passo psithia utilior,

    id. ib. 2, 93:

    calamus fistulis,

    Plin. 16, 36, 66, § 164:

    ventri lactuca movendo utilis,

    Mart. 11, 52, 6:

    (lapathum) silvestre ad multa medicamina utile est,

    Plin. 19, 12, 60, § 185.— Poet. with gen.:

    radix medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 147.—
    B.
    In jurid. lang.: utilis actio, exceptio, interdictum, judicium, etc., i. e. which was brought on general principles of justice, in cases for which there was no express legal provision, or, as we say, in equity:

    actio,

    Dig. 13, 5, 5, § 9; 39, 3, 22 fin. al.:

    exceptio,

    ib. 4, 4, 41:

    interdictum,

    ib. 43, 20, 1, § 35 sq.:

    judicium,

    ib. 10, 2, 2, § 11.— Hence, adv.: ūtĭlĭter, usefully, profitably, beneficially, advantageously.
    1.
    In gen.:

    utiliter a naturā permotiones istas animis nostris datas,

    Cic. Ac. 2, 44, 135:

    modo ne laudarent iracundiam et dicerent utiliter a naturā datam,

    id. Off. 1, 25, 89; 2, 5, 17:

    utiliter in certamen respondere,

    Liv. 4, 6, 2 Weissenb. ad loc.; 28, 19, 3; Quint. 4, 1, 45; 6, 1, 8:

    serviet utiliter (captivus),

    Hor. Ep. 1, 16, 70 al. — Comp.:

    utilius starent etiam nunc moenia Phoebi,

    Ov. H. 1, 67.— Sup.:

    a Cicerone quidem utilissime praedicta sunt omnia,

    Quint. 4, 2, 57; Plin. 17, 14, 24, § 110.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., rightly, duly, lawfully:

    stipulari,

    Dig. 45, 1, 97; 45, 1, 45; 45, 1, 46:

    agere ex empto,

    ib. 19, 1, 30 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > utile

  • 69 utilis

    ūtĭlis, e, adj. [utor].
    I.
    In gen.
    A. 1.
    Absol.:

    hae hamae utiles sunt,

    Cato, R. R. 135, 2:

    non faciat quod utile sit, quod expediat?

    Cic. Off. 3, 19, 76:

    utiles et salutares res,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent,

    Hor. Ep. 2, 1, 163:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    Ov. F. 1, 676.—
    2.
    With dat. pers.:

    tibi,

    Plaut. Cist. 1, 1, 10:

    quam id mihi sit facile atque utile, Aliorum exempla commonent,

    Ter. And. 4, 5, 16:

    nec clam te est, quam illi utraeque res nunc utiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,

    id. ib. 1, 5, 52; id. Hec. 1, 2, 76:

    si eam legem vobis adcommodatam atque utilem esse intellegerem,

    Cic. Agr. 2, 6, 14: sic fuit utilius finiri ipsique tibique, id. Tusc. poët. 1, 48, 115; id. Inv. 1, 1, 1:

    non enim mihi est vita utilior quam animi talis affectio,

    id. Off. 3, 6, 29 dub.; Nep. Milt. 3, 5; id. Them. 7, 6:

    alicui utiles esse amicos,

    Caes. B. G. 4, 7: quod tibi utilissimum erit consilii capies, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    loci muniti et sibi utiles,

    Sall. J. 97, 1.—So with dat. of thing benefited:

    fons... Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo,

    Hor. Ep. 1, 16, 14: vivit siliquis et pane secundo;

    Militiae quamquam piger et malus, utilis urbi,

    id. ib. 2, 1, 124:

    glycyrrhizae sucus utilissimus voci,

    Plin. 22, 9, 11, § 25:

    palmae non utiles stomacho,

    id. 23, 4, 51, § 97:

    ver utile silvis,

    Verg. G. 2, 323; Prop. 4 (5), 1, 138.—
    3.
    With ad and acc.:

    quem hominem inveniemus ad eam rem utilem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 108; cf. Ter. And. 1, 5, 52 (supra, A. 2.):

    nonne igitur sapiens, si fame ipse conficiatur, abstulerit cibum alteri, homini ad nullam rem utili?

    Cic. Off. 3, 6, 29; cf.:

    quaecumque herba potens ad opem radixque medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 148.—
    4.
    With abl. instr.:

    ter et viciens volneratus est, ob id neutrā manu, neutro pede satis utilis,

    Plin. 7, 28, 29, § 104:

    pedibus, naribus,

    Ov. M. 3, 212:

    bis pomis utilis arbos,

    Verg. G. 2, 150.—
    5.
    With inf. (poët.):

    adspirare et adesse choris erat utilis (tibia),

    Hor. A. P. 204.—
    B.
    Neutr. absol.: ūtĭle, is, n., what is useful, the useful: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, Hor. A. P. 343:

    bonus atque fidus Judex honestum praetulit utili,

    id. C. 4, 9, 41:

    utilium tardus provisor,

    id. A. P. 164:

    sententiae de utilibus honestisque,

    Quint. 3, 8, 13; cf. id. 1, 2, 29. —
    C.
    Utile est, with a subject-clause:

    amicum castigare ob meritam noxiam... est utile Et conducibile,

    Plaut. Trin. 1, 1, 2:

    numquam est utile peccare,

    Cic. Off. 3, 15, 64:

    nimirum sapere est abjectis utile nugis,

    Hor. Ep. 2, 2, 141:

    id arbitror Apprime in vitā esse utile, ut ne quid nimis,

    Ter. And. 1, 1, 34; cf.:

    ut tu, si arbitrarere utile exque re publicā esse, persequerere bello Dolabellam,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 1:

    utilissimum ratus inpendentem evitare tempestatem,

    Nep. Alcib. 4, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    Fit, suitable, adapted, proper, etc.:

    utilissimus ad vitilia holoschoenos,

    Plin. 21, 18, 69, § 113:

    hic castrensibus utilis armis,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 19:

    utilium bello studiosus equorum,

    Ov. M. 14, 321:

    fraxinus hastis,

    id. ib. 10, 93:

    lignum Navigiis,

    Verg. G. 2, 442:

    passo psithia utilior,

    id. ib. 2, 93:

    calamus fistulis,

    Plin. 16, 36, 66, § 164:

    ventri lactuca movendo utilis,

    Mart. 11, 52, 6:

    (lapathum) silvestre ad multa medicamina utile est,

    Plin. 19, 12, 60, § 185.— Poet. with gen.:

    radix medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 147.—
    B.
    In jurid. lang.: utilis actio, exceptio, interdictum, judicium, etc., i. e. which was brought on general principles of justice, in cases for which there was no express legal provision, or, as we say, in equity:

    actio,

    Dig. 13, 5, 5, § 9; 39, 3, 22 fin. al.:

    exceptio,

    ib. 4, 4, 41:

    interdictum,

    ib. 43, 20, 1, § 35 sq.:

    judicium,

    ib. 10, 2, 2, § 11.— Hence, adv.: ūtĭlĭter, usefully, profitably, beneficially, advantageously.
    1.
    In gen.:

    utiliter a naturā permotiones istas animis nostris datas,

    Cic. Ac. 2, 44, 135:

    modo ne laudarent iracundiam et dicerent utiliter a naturā datam,

    id. Off. 1, 25, 89; 2, 5, 17:

    utiliter in certamen respondere,

    Liv. 4, 6, 2 Weissenb. ad loc.; 28, 19, 3; Quint. 4, 1, 45; 6, 1, 8:

    serviet utiliter (captivus),

    Hor. Ep. 1, 16, 70 al. — Comp.:

    utilius starent etiam nunc moenia Phoebi,

    Ov. H. 1, 67.— Sup.:

    a Cicerone quidem utilissime praedicta sunt omnia,

    Quint. 4, 2, 57; Plin. 17, 14, 24, § 110.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., rightly, duly, lawfully:

    stipulari,

    Dig. 45, 1, 97; 45, 1, 45; 45, 1, 46:

    agere ex empto,

    ib. 19, 1, 30 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > utilis

  • 70 φιλοκόμοδος

    A friend of Commodus, Hdn.1.17.3.

    Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > φιλοκόμοδος

  • 71 ὑπεραίρω

    A lift or raise up over,

    εἰς τὸν ἔξω τόπον τὴν τοῦ ἡνιόχου κεφαλήν Pl.Phdr. 248a

    ;

    τὴν ὀφρῦν ὑπὲρ τοὺς κροτάφους Luc.Am.54

    ; ἑρμάτων ὑ. τὸ σκάφος over the rocks, Philostr.VA3.23; ὑ. τὸ φθέγμα raise it very high, Luc.Ner.9:—[voice] Med., lift oneself or rise above,

    πάντων Anon.

    in Rh.1.632 W.: abs., to be lifted up, 2 Ep.Cor.12.7; give oneself airs, be coy, Aristaenet.1.17, 2.6; exalt oneself above,

    ἐπὶ θεόν 2 Ep.Thess.2.4

    .
    2 heighten,

    ναῦν τοίχοις Philostr. VA3.35

    .
    II intr.,
    1 c. acc., jump over,

    τειχία X.Eq.Mag.8.3

    ; cross,

    Ἄλπεις Plb.2.23.1

    ;

    ὑ. τὸ πέλαγος

    pass over,

    Id.1.28.1

    ; ὑ. τὴν ἄκραν double the cape, Id.1.54.7; κάμψαντες τὸν Πάχυνον ὑ. [ τὸ πέλαγος] εἰς .. Id.1.25.8; also

    τὸν Καταράκτην OGI654.6

    (Egypt, i B. C.): abs., cross the sea, Plb.1.47.2: as naval and military term, outflank,

    τὸ λαιὸν τῶν πολεμίων Plb.1.50.6

    , cf. 3.73.7, etc.: without a sense of motion, rise above,

    τὸ ὕδωρ Thphr. HP4.8.10

    ;

    τὸ μέγεθος τοῦ δένδρου Id.CP5.14.9

    .
    2 excel, τινι in a thing, D.18.220: c. acc., excel, Id.60.21, Aristeas 16, Philostr.Her.2.19;

    τοὺς πρὸ ἑαυτοῦ ἡγεμονεύσαντας SIG877

    A5 (Delph., ii/iii A. D.);

    νοῦν ὑπεραίρει Plot.6.7.22

    .
    3 overshoot, go beyond,

    μήθ' ὑπεράρας μήθ' ὑποκάμψας καιρόν A.Ag. 786

    (anap.);

    ὑ. τὸν ὡρισμένον καιρόν Plb. 9.14.11

    ;

    τὴν συνήθειαν Id.28.14.2

    ; exceed,

    ὑ. τῆς οὐσίας τὸ μέγεθος ὁ τῶν τέκνων ἀριθμός Arist.Pol. 1266b11

    ;

    οὗ ἡ πρόνοια τὰς πάντων εὐχὰς οὐκ ἐπλήρωσε μόνον ἀλλὰ καὶ ὑπερῆρε BMus.Inscr.894.8

    (Halic., i A. D.); πυγωνιαῖον ἢ μικρὸν ὑπεραῖρον a little more, Thphr.HP4.6.8; τῶν ὑπεραιρόντων ἱερέων the priests in excess (of a certain number), BGU1.16 (iii A. D.); τῶν ὑπεραιρούντων (sic)

    τὸν ἀριθμὸν τῶν ἱερέων PLond.2.347.6

    (iii A. D.); τὸ ὑπεραῖρον ἀργύριον the money (received) in excess, SIG976.27 (Samos, ii B. C.); τοσοῦτον ἐν [ τοῖς δαπανηθεῖσιν] ὑπερῆρεν [ αὐτόν] he so far exceeded him in his expenditure, D.C.37.8;

    λόγος ὑπεραίρων τοῖς ὀνόμασι καὶ ταῖς γνώμαις

    overdone,

    Philostr.VA8.6

    ;

    τὸ ὑπεραῖρον

    exaggeration,

    Plb.16.12.9

    .
    III c. gen., pass beyond, double a cape,

    τοῦ ἀκρωτηρίου Philostr.VA3.24

    ; rise above,

    τῆς γῆς Id.Her.19.16

    .
    2 transcend, exceed, μήθ' ὑπεραίροντα τῶν εἰθισμένων ὄγκων (

    τὸν εἰθ. ὄγκον Stob.

    )

    μήτ' ἐλλείποντα Pl.Lg. 717d

    , cf. D.C.75.13 (c. gen.), etc.;

    ὑ. τῷ μεγέθει τινῶν D.S.20.91

    , etc.; overcome,

    τέχνῃ τοῦ ῥοθίου Philostr.VA7.26

    .
    3 c. gen., despise, ib.1.2, Philostr.Jun.Im.7.
    IV overflow,

    τὰ ἀγγεῖα Arist.Mir. 835a32

    : abs., of a stream,

    ὑ. εἰς τὰ χωρία D.55.10

    .
    2 ὑ. ὑπέρ τι project beyond.., Arr.Tact.12.9; οἱ ἐν τῷ τρίτῳ ζυγῷ ὑ. τοὺς πρωτοστάτας πήχεις σ, i.e. their σάρισαι project beyond.., Ael.Tact. 14.4; ὑπεραίρειν ἔξω τὰ βλέφαρα project beyond the eyelids, of a tumour, Aët.7.36, cf. 15; overlap, Aristarch.Sam.8.
    V Ὑπεραίρων, οντος, , Most Excellent, = Lat. Exsuperatorius, name given to December by Commodus, D.C.72.15.

    Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ὑπεραίρω

  • 72 Λούκιος

    Λούκιος, ου, ὁ (Diod S 11, 81, 1; 12, 43, 1; 14, 38, 1; SIG 1173, 7; Sb II 258f; PFay 110, 1 [94 A.D.]; PWarr 1, 1; PVindobBosw 2, 11; Jos., Bell. 6, 188; Just., A I, 1, 1 [Verus, adopted son of Antonius]; A II 2, 15 Λούκιός τις al.; Ath. ins [Commodus]; B-D-F §41, 1; Mlt-H. 88) Lucius.
    of Cyrene, a teacher or prophet at Antioch Ac 13:1.—HCadbury, Beginn. I 5, ’33, 489–95.
    an otherw. unknown Christian, sender of a greeting Ro 16:21.—On both s. Λουκάς.—M-M.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > Λούκιος

  • 73 τύραννος

    τύραννος, ου, ὁ (in the general sense ‘absolute ruler’, freq. of deities, without neg. connotation, Aeschyl. et al.; ins [e.g. IAndrosIsis, Kyme 3a]; but also, as indicated below, in the neg. sense used in our lit.) autocratic ruler, despot, tyrant (so Theognis, Hdt. +; ins, pap, LXX, TestSol; EpArist 289; Philo; Jos., Bell. 5, 439, C. Ap. 2, 241; apolog. exc. Ar.; loanw. in rabb.) MPol 2:4 v.l.(Mitt-Wilck, I/2, 20 II, 5=POxy 33: Appian, a political dissident, calls the Emperor Commodus (?) a τύραννος, though the emperor, ln. 6, wishes to be known as βασιλεύς). W. λῃστής and δυνάστης Ath., R. 19 p. 72, 25). W. βασιλεύς (Memnon [I B.C./I A.D.]: 434 Fgm. 1, 4, 6 Jac.; Wsd 12:14; Philo; Jos., Ant. 11, 287; 18, 169) Ac 5:39 D.—DELG.

    Ελληνικά-Αγγλικά παλαιοχριστιανική Λογοτεχνία > τύραννος

См. также в других словарях:

  • Commodus — Kapitolinische Museen Commodus (* 31. August 161 in Lanuvium; † 31. Dezember 192 in Rom) war römischer Kaiser von 180 bis 192 …   Deutsch Wikipedia

  • Commodus — • Roman Emperor, born 161; died at Rome, 31 December, 192 Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Commodus     Commodus     † …   Catholic encyclopedia

  • Commŏdus — Commŏdus, L. Älius Aurelius, röm. Kaiser 180–192 n. Chr., Sohn des M. Aurelius Antoninus und der Faustina, geb. 31. Aug. 161, zeigte sich schon als Jüngling seinem edlen Vater in jeder Hinsicht unähnlich. Letzterer nahm ihn 175 mit sich in den… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Commŏdus — Commŏdus, 1) Lucius Aurelius Annius Cejonius C. Verus, schöner, talent u. kenntnißreicher Jüngling, aber wollüstig u. ausschweifend; wurde vom Kaiser Trajan adoptirt, u. als der Entnervte des Kaisers Erwartungen nicht entsprach, zum Prätor u.… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Commódus — Commódus, Lucius Älius Aurelius, auch Marcus Antoninus, röm. Kaiser, geb. 31. Aug. 161 n. Chr., Sohn und seit 180 Nachfolger des Marcus Aurelius Antoninus, feig, grausam, verschwenderisch, überließ die Verwaltung des Reichs Günstlingen; auf… …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Commodus — Commodus, L. Aelius Aurelius Antonin, 161 n. Chr. geb. und wissenschaftlich erzogen, 16jährig bereits Tribun und bald Augustus, zeigte sich in allem als Widerspiel seines Vaters Marc Aurel, welchem er als Herrscher 180 zu Vindobona (Wien) folgte …   Herders Conversations-Lexikon

  • commodus — index favorable (advantageous), fit, opportune Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • COMMODUS — Consul. cum Prisco an. Urb. Cond. 831. Item alius Consul cum Cereali an. Urb. Cond. 858 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Commodus — [käm′ə dəs] Lucius Aelius Aurelius [lo͞o′shəs ē′lē əs ō̂ rē′lē əs] A.D. 161 192; emperor of Rome (180 192) …   English World dictionary

  • Commodus — This article is about the real life emperor. For the film character, see Commodus (Gladiator). Commodus 18th Emperor of the Roman Empire Commodus as Hercules …   Wikipedia

  • Commodus — /kom euh deuhs/, n. Lucius Aelius Aurelius /ee lee euhs/, A.D. 161 192, Roman emperor 180 192; son and successor of Marcus Aurelius. * * * in full Caesar Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus orig. Lucius Aelius Aurelius Commodus born Aug.… …   Universalium

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»