Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

collectus

  • 1 collectus

    1.
    collectus ( conl-), a, um, Part. and P. a., from 1. colligo.
    2.
    collectus ( conl-), ūs, m. [1. colligo], a collection:

    aquae,

    Lucr. 4, 414 Lachm. N. cr.; cf.:

    aquae pluvialis,

    Front. Limit. p. 43 Goes.:

    lapidum,

    Lucr. 3, 198:

    auri et argenti,

    Tert. Anim. 37.

    Lewis & Short latin dictionary > collectus

  • 2 collectus

    I
    collecta -um, collectior -or -us, collectissimus -a -um ADJ
    compact (of style), concise; restricted; contracted, narrow; shut (Ecc)
    II
    heap/pile; accumulation (of liquid); collection

    Latin-English dictionary > collectus

  • 3 collectum

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > collectum

  • 4 colligo

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > colligo

  • 5 conligo

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > conligo

  • 6 colligo

    I
    colligare, colligavi, colligatus V TRANS
    bind/tie/pack together/up, connect, unite/unify; fetter/bind; immobilize, stop
    II
    colligere, collegi, collectus V TRANS
    collect, assemble, bring/gather/hold/keep together; combine; harvest; pick up; obtain/acquire, amass; rally; recover; sum up; deduce, infer; compute, add up
    III
    colligere, collexi, collectus V TRANS
    collect, assemble, bring/gather/hold/keep together; combine; harvest; pick up; obtain/acquire, amass; rally; recover; sum up; deduce, infer; compute, add up

    Latin-English dictionary > colligo

  • 7 conlectus

    1.
    collectus ( conl-), a, um, Part. and P. a., from 1. colligo.
    2.
    collectus ( conl-), ūs, m. [1. colligo], a collection:

    aquae,

    Lucr. 4, 414 Lachm. N. cr.; cf.:

    aquae pluvialis,

    Front. Limit. p. 43 Goes.:

    lapidum,

    Lucr. 3, 198:

    auri et argenti,

    Tert. Anim. 37.

    Lewis & Short latin dictionary > conlectus

  • 8 turbō

        turbō inis, m    [1 turbo], that which whirls, a whirlwind, hurricane, tornado: saevi exsistunt turbines, Pac. ap. C.: validi venti, O.: turbo aut subita tempestas: pulvis collectus turbine, H.: venti terras turbine perflant, V.— A spinning-top, whip-top: volitans sub verbere, V.— A magic wheel, wheel of fortune: solve turbinem, H.— A whorl, spiral, twist: bucina, in latum quae turbine crescit ab imo, O.: suāpte naturā versari turbinem.— A whirl, round, circle: nubes Turbine fumans piceo, i. e. of black curling smoke, V.— A whirling motion, revolution: teli (contorti), V.: Murranum ingentis turbine saxi Excutit, i. e. with a huge whirling stone, V.: militiae turbine factus eques, i. e. through the round of promotion, O.—Fig., a whirlwind, storm: in maximis turbinibus rei p. navem gubernare: tu, turbo ac tempestas pacis atque oti, disturber: mentis, O.
    * * *
    I
    turbare, turbavi, turbatus V
    disturb, agitate, throw into confusion
    II
    that which whirls; whirlwind, tornado; spinning top; spiral, round, circle
    III
    that which whirls; whirlwind, tornado; spinning top; spiral, round, circle

    Latin-English dictionary > turbō

  • 9 boa

    bŏa (also bŏva in the MSS. of Pliny and Festus), ae, f. [bos; cf. boubôn], a large Italian serpent: in Italiă appellatae bovae in tantam amplitudinem exeuntes ut divo Claudio principe occisae in Vaticano solidus in alvo spectatus infans, Plin. 8, 14, 14, § 37; 30, 14, 47, § 138 sq.; Sol. 2; acc. to Paul. ex Fest. p. 30 Müll., a water-serpent, so called because it milked cows, Sol. 2, 33; or because it could swallow an ox, quas boas vocant, ab eo quod tam grandes sint ut boves gluttire soleant, Hier. Vit. Hil. Erem. 39.—
    II.
    A disease producing red pustules, the measles or small-pox, Plin. 24, 8, 35, § 53: boam id est rubentes papulas. id. 26, 11, 73, § 120:

    boas fimum bubulum abolet: unde et nomen traxere,

    id. 28, 18, 75, § 244; Lucil. ap. Fest. s. v. tama, p. 360 Müll.—
    III.
    Crurum quoque tumor viae labore collectus bova appellatur, Paul. ex Fest. p. 30 Müll. (the same author explains with these words the disease tama).

    Lewis & Short latin dictionary > boa

  • 10 bova

    1.
    bova, v. boa.
    2.
    bova, ae, f., a swelling of the legs:

    crurum tumor viae labore collectus bova appellatur,

    Fest. p. 25.

    Lewis & Short latin dictionary > bova

  • 11 delectus

    1.
    dēlectus, a, um, Part., from 1. deligo.
    2.
    dēlectus or dīlectus (so often in best MSS., and adopted by Halm in Quint. and Cic., Weissenb. in Liv., Dietsch in Sall., and by Brambach, etc.; but Bait. and Kay. in Cic., Dinter and Nipperdey in Caes., delectus), ūs, m. [1. deligo], a choosing or picking out, a selecting; a selection, choice, distinction (freq. and class.).
    I.
    In gen.:

    utrimque tibi nunc dilectum para,

    Plaut. Ps. 1, 3, 157:

    mihi quidem etiam lautius videtur, quod eligitur, et ad quod delectus adhibetur,

    Cic. Fin. 5, 30, 90: earum rerum hic tenetur a sapiente delectus, ut, etc. (shortly before: cum soluta nobis est eligendi optio), id. ib. 1, 10, 33:

    in hoc verborum genere propriorum delectus est quidam habendus,

    id. de Or. 3, 37, 150; so, verborum, Caes. ap. Cic. Brut. 72, 253; Quint. 12, 9, 6; cf.:

    rerum verborumque agendus,

    id. 10, 3, 5:

    verbis delectum adhibere,

    Tac. Or. 22: cujus (euphônias) in eo dilectus est, ut, etc., Quint. 1, 5, 4:

    judicum,

    Cic. Phil. 5, 5, 13:

    omnium rerum delectum atque discrimen pecunia sustulisset,

    id. Verr. 2, 2, 50;

    so with discrimen,

    id. Fin. 4, 25, 69:

    magnus hominum et dignitatum,

    id. Rep. 1, 34:

    dignitatis,

    id. Clu. 46; id. Off. 1, 14, 45:

    acceptorum beneficiorum sunt delectus habendi,

    id. ib. 1, 15, 49:

    non delectu aliquo aut sapientia ducitur ad judicandum,

    id. Planc. 4:

    sine ullo delectu, sine populi Rom. notione, sine judicio senatus,

    id. Agr. 2, 21 fin.; cf. Ov. M. 10, 325;

    and on the contrary, cum delectu,

    making a selection, Plin. 7, 53, 54, § 180; Plin. Ep. 2, 13, 18.—
    II.
    Milit. t. t., a levy, a recruiting:

    per legatos delectum habere,

    Caes. B. G. 6, 1; so, delectum habere, a standing phrase for recruiting, id. ib. 7, 1; id. B. C. 1, 2; 1, 6; Cic. Phil. 5, 12; Sall. C. 36, 3; Liv. 2, 28; Tac. A. 13, 35 al.; cf.

    the postAug. agere,

    Quint. 12, 3, 5; Plin. 7, 29, 30, § 107; Tac. H. 2, 16; Suet. Calig. 43 al.:

    conficere,

    Liv. 25, 5:

    quas (legiones) ex novo delectu confecerat,

    Caes. B. C. 1, 25:

    exercitus superbissimo delectu collectus,

    Cic. Prov. Cons. 2 fin.:

    provincialis,

    made in the province, provincial, id. Fam. 15, 1 fin.:

    in bella,

    Plin. 6, 19, 22, § 66.—
    B.
    Meton. (abstr. pro concreto), the men levied, a levy:

    e Britannico delectu octo milia sibi adjunxit,

    Tac. H. 2, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > delectus

  • 12 mediastinus

    mĕdĭastīnus, i, m. [id.], a common servant, drudge, employed in all kinds of menial occupations (class.): tu illi mediastinus, Cato ap. Non. 143, 9:

    atque bubulcus,

    Lucil. ib. 7:

    exercitus collectus ex senibus desperatis, ex agresti luxuria, ex rusticis mediastinis, decoctoribus,

    Cic. Cat. 2, 3, 5 (dub.):

    tu mediastinus tacitā prece rura petebas,

    Hor. Ep. 1, 14, 14; Col. 2, 13, 7; 1, 9, 3:

    Prodicus instituens quam vocant iatralepticen, reunctoribus quoque medicorum, ac mediastinis vectigal invenit,

    i. e. medical assistants, Plin. 29, 1, 2, § 4; Dig. 4, 9, 1, § 5.

    Lewis & Short latin dictionary > mediastinus

  • 13 pulvis

    pulvis, ĕris (nom. pulver, App. Herb. 35; Theod. Prisc. 1, 30; 2, 32; cf. Prisc. p. 707 P.), m. ( fem., Enn. ap. Non. 217, 11 sq.; Prop. 1, 22, 6; 2, 13, 35 (3, 5, 19);

    and also,

    masc., id. 1, 17, 23; 1, 19, 6; 4 (5), 9, 31).
    I.
    Lit., dust, powder: jamque fere pulvis ad caelum vasta videtur, Enn. ap. Non. 217, 11 (Ann. v. 286 Vahl.): fulva, id. ap. Non. 217, 13 (Ann. v. 319 ib.):

    si multus erat in calceis pulvis,

    Cic. Inv. 1, 30, 47; Lucr. 3, 381:

    pulveris nebula,

    id. 5, 254:

    Romani pulveris vim magnam animadvortunt,

    Sall. J. 53, 1; Caes. B. C. 2, 26:

    qui (ventus) nubes pulveris vehit,

    Liv. 22, 43:

    prospectum oculorum nubes pulveris abstulerat,

    Curt. 4, 15, 32; 5, 13, 12; Sil. 2, 174:

    subitam nigro glomerari pulvere nubem Prospiciunt,

    Verg. A. 9, 33:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31:

    pulverem Olympicum Collegisse,

    id. C. 1, 1, 3:

    crinis pulvere collines,

    id. ib. 1, 15, 20:

    pulvere sparsi juvenes,

    Phaedr. 4, 24, 22:

    tum caeco pulvere campus Miscetur,

    Verg. A. 12, 444:

    pulverem excutere,

    Ov. A. A. 1, 150:

    sedare,

    Phaedr. 2, 5, 18:

    movere,

    Quint. 5, 10, 81:

    excitare,

    Col. Arb. 12:

    glaebam in pulverem resolvere,

    id. 11, 2, 60: eruditus, the dust or sand in which mathematicians drew their figures, Cic. N. D. 2, 18, 48; cf. id. Tusc. 5, 23, 64:

    formas in pulvere describere,

    Liv. 25, 31; Pers. 1, 131:

    amomi,

    dust, powder, Ov. Tr. 3, 3, 69:

    carbonis,

    coal-dust, id. A. A. 3, 628. — Poet.:

    Etrusca,

    i. e. soil, Prop. 1, 22, 6; so of potters' earth, Mart. 14, 1021; 1141; of volcanic ashes:

    Puteolanus,

    pozzolana, Stat. S. 4, 3, 53; Sen. Q. N. 3, 20, 3; Plin. 35, 13, 47, § 166.—Of the dust or ashes of the dead:

    pulvis et umbra sumus,

    Hor. C. 4, 7, 16 al.; cf.:

    pulvis es et in pulverem reverteris,

    Vulg. Gen. 3, 19:

    hibernus,

    i. e. a dry winter, Verg. G. 1, 101.—Esp.: pulvis belli, war:

    formosus pulvere belli,

    Mart. 8, 65, 3:

    duces Non indecoro pulvere sordidi,

    Hor. C. 2, 1, 22:

    in pulverem Martium tractus,

    Amm. 16, 1, 5:

    exercitus pulvere coalitus Martio,

    id. 21, 12, 22.—In plur.:

    novendiales,

    Hor. Epod. 17, 48:

    cineris pulveres,

    Pall. 3, 25, 14 (cf. id. 11, 14, 15):

    pulverum mole degravante,

    Plin. 11, 24, 28, § 83; cf. Gell. 19, 8, 13:

    natio ad pulveres Martios erudita,

    Amm. 23, 6, 83.—Prov.: sulcos in pulvere ducere, to draw furrows in the sand, i. e. to give one's self useless trouble, Juv. 7, 48: pulverem ob oculos aspergere, to throw dust in one's eyes, i. e. to deceive, Gell. 5, 21, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    A place of contest, arena, lists: domitant in pulvere currus, Verg. A. 7, 163; Mart. 12, 83.—
    2.
    In gen., a scene of action, field (cf. arena):

    doctrinam ex umbraculis eruditorum in solem atque pulverem produxit,

    i. e. before the public, Cic. Leg. 3, 6, 14; cf. Hor. C. 1, 8, 4:

    educenda dictio est in agmen, in pulverem,

    Cic. de Or. 1, 34, 157:

    forensis pulvis,

    Quint. 10, 1, 33:

    inque suo noster pulvere currat equus,

    on his own field, within his own territory, Ov. F. 2, 360.—
    B.
    Toil, effort, labor ( poet.):

    cui sit condicio dulcis sine pulvere palmae,

    Hor. Ep. 1, 1, 51.

    Lewis & Short latin dictionary > pulvis

  • 14 transversum

    trans-verto, ti, sum, 3, v. a., to turn or direct across or athwart (post-class.).
    I.
    Lit.:

    ut quae defensio fuerat, eadem in accusationem transverteretur,

    should be turned, converted, App. Mag. p. 325, 33: eorum consilia hac atque illac variā cogitatione, to turn over, Firm. Math. 6, 15.—
    II.
    Transf., to turn away, avert:

    inimica,

    Arn. 7, 219:

    fortes meos,

    Tert. Praescr. 37. — Hence, transversus ( - vorsus) or trāver-sus, a, um, P. a., turned across; hence, going or lying across, athwart, crosswise; cross-, transverse, traverse (freq. and class.).
    A.
    Lit.:

    viae,

    cross-streets, Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    tramites,

    Liv. 2, 39, 3:

    limites,

    id. 22, 12, 2:

    fossa,

    Caes. B. G. 2, 8:

    fossas viis praeducit,

    id. B. C. 1, 27:

    vallum,

    id. ib. 3, 63:

    tigna,

    id. ib. 2, 9:

    transversosque volare per imbres fulmina cernis,

    Lucr. 2, 213; cf.:

    nubila portabunt venti transversa per auras,

    id. 6, 190:

    Manilium nos vidimus transverso ambulantem foro,

    across the forum, Cic. de Or. 3, 33, 133: taleae ne plus quattuor digitos transversos emineant, four fingers across, four finger-breadths, Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126; cf.

    prov.: si hercle tu ex isto loco Digitum transversum aut unguem latum excesseris,

    a fingerbreadth, Plaut. Aul. 1, 1, 18; so,

    digitus,

    Cic. Ac. 2, 18, 58 (v. digitus);

    for which, also: discedere a rectā conscientiā traversum unguem,

    id. Att. 13, 20, 4:

    (versibus) incomptis allinet atrum Transverso calamo signum,

    Hor. A. P. 447:

    ut transversus mons sulcetur,

    Col. 2, 4, 10: plurimum refert, concava sint (specula), an elata;

    transversa, an obliqua,

    Plin. 33, 9, 45, § 129. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, a cross direction or position, only with prepp. adv., crosswise, transversely, etc.:

    non prorsus, verum ex transverso cedit, quasi cancer solet,

    obliquely, sideways, Plaut. Ps. 4, 1, 45:

    e transverso vacefit locus,

    Lucr. 6, 1018:

    paeninsula ad formam gladii in transversum porrecta,

    Plin. 4, 12, 26, § 83:

    in transversum positae (arbores),

    id. 16, 42, 81, § 222:

    aratione per transversum iteratā,

    id. 18, 20, 49, § 180; so id. 37, 9, 37, § 118 (al. saepe traversa):

    collectus pluvialis aquae transversum secans,

    intersecting diagonally, Front. Limit. p. 43 Goes.; cf. poet. in plur.:

    (venti) mutati transversa fremunt,

    at right angles to their former direction, Verg. A. 5, 19; so id. E. 3, 8; Val. Fl. 2, 154; Stat. Th. 1, 348.—
    B.
    Trop.:

    transversa incurrit misera fortuna rei publicae,

    crossed, thwarted, Cic. Brut. 97, 331: cum coepit transversos agere felicitas, i. e. to lead aside or astray, Sen. Ep. 8, 3:

    transversum judicem ferre,

    Quint. 10, 1, 110; Plin. 9, 17, 31, § 67; 28, 1, 1, § 1. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, n., only with prepp. adv.:

    ecce autem de transverso L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

    i. e. contrary to expectation, unexpectedly, Cic. Att. 15, 4, 5:

    ecce tibi iste de transverso, Heus, inquit, etc.,

    Auct. Her. 4, 10, 14;

    for which: quod non exspectes, ex transverso fit,

    Petr. 55:

    haec calamitas ex transverso accidit,

    Scrib. Comp. 231.—Hence, advv.
    1.
    transversē ( - vorsē), crosswise, transversely, obliquely:

    transverse describantur horae in columellā,

    Vitr. 9, 9, 7; Cels. 5, 26, 24; Veg. 2, 5, 1.—
    2.
    transversim, transversely, crosswise:

    obliquatis manibus,

    Tert. Bapt. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > transversum

  • 15 transverto

    trans-verto, ti, sum, 3, v. a., to turn or direct across or athwart (post-class.).
    I.
    Lit.:

    ut quae defensio fuerat, eadem in accusationem transverteretur,

    should be turned, converted, App. Mag. p. 325, 33: eorum consilia hac atque illac variā cogitatione, to turn over, Firm. Math. 6, 15.—
    II.
    Transf., to turn away, avert:

    inimica,

    Arn. 7, 219:

    fortes meos,

    Tert. Praescr. 37. — Hence, transversus ( - vorsus) or trāver-sus, a, um, P. a., turned across; hence, going or lying across, athwart, crosswise; cross-, transverse, traverse (freq. and class.).
    A.
    Lit.:

    viae,

    cross-streets, Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    tramites,

    Liv. 2, 39, 3:

    limites,

    id. 22, 12, 2:

    fossa,

    Caes. B. G. 2, 8:

    fossas viis praeducit,

    id. B. C. 1, 27:

    vallum,

    id. ib. 3, 63:

    tigna,

    id. ib. 2, 9:

    transversosque volare per imbres fulmina cernis,

    Lucr. 2, 213; cf.:

    nubila portabunt venti transversa per auras,

    id. 6, 190:

    Manilium nos vidimus transverso ambulantem foro,

    across the forum, Cic. de Or. 3, 33, 133: taleae ne plus quattuor digitos transversos emineant, four fingers across, four finger-breadths, Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126; cf.

    prov.: si hercle tu ex isto loco Digitum transversum aut unguem latum excesseris,

    a fingerbreadth, Plaut. Aul. 1, 1, 18; so,

    digitus,

    Cic. Ac. 2, 18, 58 (v. digitus);

    for which, also: discedere a rectā conscientiā traversum unguem,

    id. Att. 13, 20, 4:

    (versibus) incomptis allinet atrum Transverso calamo signum,

    Hor. A. P. 447:

    ut transversus mons sulcetur,

    Col. 2, 4, 10: plurimum refert, concava sint (specula), an elata;

    transversa, an obliqua,

    Plin. 33, 9, 45, § 129. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, a cross direction or position, only with prepp. adv., crosswise, transversely, etc.:

    non prorsus, verum ex transverso cedit, quasi cancer solet,

    obliquely, sideways, Plaut. Ps. 4, 1, 45:

    e transverso vacefit locus,

    Lucr. 6, 1018:

    paeninsula ad formam gladii in transversum porrecta,

    Plin. 4, 12, 26, § 83:

    in transversum positae (arbores),

    id. 16, 42, 81, § 222:

    aratione per transversum iteratā,

    id. 18, 20, 49, § 180; so id. 37, 9, 37, § 118 (al. saepe traversa):

    collectus pluvialis aquae transversum secans,

    intersecting diagonally, Front. Limit. p. 43 Goes.; cf. poet. in plur.:

    (venti) mutati transversa fremunt,

    at right angles to their former direction, Verg. A. 5, 19; so id. E. 3, 8; Val. Fl. 2, 154; Stat. Th. 1, 348.—
    B.
    Trop.:

    transversa incurrit misera fortuna rei publicae,

    crossed, thwarted, Cic. Brut. 97, 331: cum coepit transversos agere felicitas, i. e. to lead aside or astray, Sen. Ep. 8, 3:

    transversum judicem ferre,

    Quint. 10, 1, 110; Plin. 9, 17, 31, § 67; 28, 1, 1, § 1. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, n., only with prepp. adv.:

    ecce autem de transverso L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

    i. e. contrary to expectation, unexpectedly, Cic. Att. 15, 4, 5:

    ecce tibi iste de transverso, Heus, inquit, etc.,

    Auct. Her. 4, 10, 14;

    for which: quod non exspectes, ex transverso fit,

    Petr. 55:

    haec calamitas ex transverso accidit,

    Scrib. Comp. 231.—Hence, advv.
    1.
    transversē ( - vorsē), crosswise, transversely, obliquely:

    transverse describantur horae in columellā,

    Vitr. 9, 9, 7; Cels. 5, 26, 24; Veg. 2, 5, 1.—
    2.
    transversim, transversely, crosswise:

    obliquatis manibus,

    Tert. Bapt. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > transverto

  • 16 transvorse

    trans-verto, ti, sum, 3, v. a., to turn or direct across or athwart (post-class.).
    I.
    Lit.:

    ut quae defensio fuerat, eadem in accusationem transverteretur,

    should be turned, converted, App. Mag. p. 325, 33: eorum consilia hac atque illac variā cogitatione, to turn over, Firm. Math. 6, 15.—
    II.
    Transf., to turn away, avert:

    inimica,

    Arn. 7, 219:

    fortes meos,

    Tert. Praescr. 37. — Hence, transversus ( - vorsus) or trāver-sus, a, um, P. a., turned across; hence, going or lying across, athwart, crosswise; cross-, transverse, traverse (freq. and class.).
    A.
    Lit.:

    viae,

    cross-streets, Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    tramites,

    Liv. 2, 39, 3:

    limites,

    id. 22, 12, 2:

    fossa,

    Caes. B. G. 2, 8:

    fossas viis praeducit,

    id. B. C. 1, 27:

    vallum,

    id. ib. 3, 63:

    tigna,

    id. ib. 2, 9:

    transversosque volare per imbres fulmina cernis,

    Lucr. 2, 213; cf.:

    nubila portabunt venti transversa per auras,

    id. 6, 190:

    Manilium nos vidimus transverso ambulantem foro,

    across the forum, Cic. de Or. 3, 33, 133: taleae ne plus quattuor digitos transversos emineant, four fingers across, four finger-breadths, Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126; cf.

    prov.: si hercle tu ex isto loco Digitum transversum aut unguem latum excesseris,

    a fingerbreadth, Plaut. Aul. 1, 1, 18; so,

    digitus,

    Cic. Ac. 2, 18, 58 (v. digitus);

    for which, also: discedere a rectā conscientiā traversum unguem,

    id. Att. 13, 20, 4:

    (versibus) incomptis allinet atrum Transverso calamo signum,

    Hor. A. P. 447:

    ut transversus mons sulcetur,

    Col. 2, 4, 10: plurimum refert, concava sint (specula), an elata;

    transversa, an obliqua,

    Plin. 33, 9, 45, § 129. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, a cross direction or position, only with prepp. adv., crosswise, transversely, etc.:

    non prorsus, verum ex transverso cedit, quasi cancer solet,

    obliquely, sideways, Plaut. Ps. 4, 1, 45:

    e transverso vacefit locus,

    Lucr. 6, 1018:

    paeninsula ad formam gladii in transversum porrecta,

    Plin. 4, 12, 26, § 83:

    in transversum positae (arbores),

    id. 16, 42, 81, § 222:

    aratione per transversum iteratā,

    id. 18, 20, 49, § 180; so id. 37, 9, 37, § 118 (al. saepe traversa):

    collectus pluvialis aquae transversum secans,

    intersecting diagonally, Front. Limit. p. 43 Goes.; cf. poet. in plur.:

    (venti) mutati transversa fremunt,

    at right angles to their former direction, Verg. A. 5, 19; so id. E. 3, 8; Val. Fl. 2, 154; Stat. Th. 1, 348.—
    B.
    Trop.:

    transversa incurrit misera fortuna rei publicae,

    crossed, thwarted, Cic. Brut. 97, 331: cum coepit transversos agere felicitas, i. e. to lead aside or astray, Sen. Ep. 8, 3:

    transversum judicem ferre,

    Quint. 10, 1, 110; Plin. 9, 17, 31, § 67; 28, 1, 1, § 1. —
    2.
    Neutr. as subst.: transversum, i, n., only with prepp. adv.:

    ecce autem de transverso L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

    i. e. contrary to expectation, unexpectedly, Cic. Att. 15, 4, 5:

    ecce tibi iste de transverso, Heus, inquit, etc.,

    Auct. Her. 4, 10, 14;

    for which: quod non exspectes, ex transverso fit,

    Petr. 55:

    haec calamitas ex transverso accidit,

    Scrib. Comp. 231.—Hence, advv.
    1.
    transversē ( - vorsē), crosswise, transversely, obliquely:

    transverse describantur horae in columellā,

    Vitr. 9, 9, 7; Cels. 5, 26, 24; Veg. 2, 5, 1.—
    2.
    transversim, transversely, crosswise:

    obliquatis manibus,

    Tert. Bapt. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > transvorse

  • 17 Turbo

    1.
    turbo, āvi, ātum, 1, v. a. ( fut. perf. turbassit, for turbaverit, Cic. Leg. 3, 4; al. turbassitur) [turba], to disturb, agitate, confuse, disorder; to throw into disorder or confusion (freq. and class.; syn.: confundo, misceo, agito).
    I.
    Lit.:

    ventorum vi agitari atque turbari mare,

    Cic. Clu. 49, 138:

    aequora ventis,

    Lucr. 2, 1:

    hibernum mare,

    Hor. Epod. 15, 8; Ov. M. 7, 154; 14, 545 al.:

    eversae turbant convivia mensae,

    id. ib. 12, 222; cf. in a poet. transf.:

    ancipiti quoniam bello turbatur utrimque,

    Lucr. 6, 377:

    ne comae turbarentur, quas componi vetuit,

    Quint. 11, 3, 148:

    ne turbet toga mota capillos,

    Ov. Am. 3, 2, 75:

    capillos,

    id. M. 8, 859; id. Am. 3, 14, 33; cf.

    in a Greek construction: turbata capillos,

    id. M. 4, 474:

    ceram,

    the seal, Quint. 12, 8, 13:

    uvae recentes alvum turbant,

    Plin. 23, 1, 6, § 10.— Absol.:

    instat, turbatque ruitque,

    Ov. M. 12, 134.—Reflex.:

    cum mare turbaret (sc. se),

    Varr. R. R. 3, 17, 7 Schneid. ad loc. (al. turbaretur).—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t., to throw into disorder, break the line of battle, disorganize:

    equitatus turbaverat ordines,

    Liv. 3, 70, 9:

    aciem peditum,

    id. 30, 18, 10.— Absol.:

    equites eruptione factā in agmen modice primo impetu turbavere,

    Liv. 38, 13, 12:

    turbantibus invicem copiis,

    Flor. 4, 2, 49:

    hic rem Romanam, magno turbante tumultu, sistet,

    Verg. A. 6, 857.—
    2.
    Of water, to trouble, make thick or turbid:

    lacus,

    Ov. M. 6, 364:

    fons quem nulla volucris turbarat,

    id. ib. 3, 410:

    flumen imbre,

    id. ib. 13, 889:

    limo aquam,

    Hor. S. 1, 1, 60:

    aquas lacrimis,

    Ov. M. 3, 475; cf.:

    pulvis sputo turbatus,

    Petr. 131.—
    II.
    Trop.:

    non modo illa permiscuit, sed etiam delectum atque ordinem turbavit,

    Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    qui omnia inflma summis paria fecit, turbavit, miscuit,

    id. Leg. 3, 9, 19:

    Aristoteles quoque multa turbat, a magistro Platone non dissentiens,

    id. N. D. 1, 13, 33:

    quantas res turbo!

    Plaut. Mil. 3, 2, 1:

    quas meus filius turbas turbet,

    id. Bacch. 4, 9, 1; cf.:

    quae meus filius turbavit,

    id. ib. 5, 1, 5; id. Cas. 5, 2, 6:

    ne quid ille turbet vide,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24:

    haec, quae in re publicā turbantur,

    id. ib. 3, 9, 3:

    cum dies alicui nobilium dicta novis semper certaminibus contiones turbaret,

    Liv. 3, 66, 2: ne incertā prole auspicia turbarentur, id. 4, 6, 2:

    milites nihil in commune turbantes,

    Tac. H. 1, 85:

    turbantur (testes),

    Quint. 5, 7, 11; cf. id. 4, 5, 6; 5, 14, 29; 10, 7, 6:

    spem pacis,

    Liv. 2, 16, 5.— Absol.: Ph. Ea nos perturbat. Pa. Dum ne reducam, turbent porro, quam velint, Ter. Hec. 4, 4, 12 (cf. I. B. 1. supra):

    repente turbare Fortuna coepit,

    Tac. A. 4, 1:

    si una alterave civitas turbet,

    id. ib. 3, 47: M. Servilius postquam, ut coeperat, omnibus in rebus turbarat, i. e. had deranged all his affairs, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2.— Impers. pass.:

    nescio quid absente nobis turbatum'st domi,

    Ter. Eun. 4, 3, 7:

    totis Usque adeo turbatur agris,

    Verg. E. 1, 12:

    si in Hispaniā turbatum esset,

    Cic. Sull. 20, 57.—Hence, turbātus, a, um, P. a., troubled, disturbed, disordered, agitated, excited.
    A.
    Lit.:

    turbatius mare ingressus,

    more stormy, Suet. Calig. 23:

    turbatius caelum,

    id. Tib. 69.—
    B.
    Trop.:

    hostes inopinato malo turbati,

    Caes. B. C. 2, 12:

    oculis simul ac mente turbatus,

    Liv. 7, 26, 5:

    turbatus religione simul ac periculo,

    Suet. Ner. 19; cf.:

    turbatus animi,

    Sil. 14, 678:

    placare voluntates turbatas,

    Cic. Planc. 4, 11: seditionibus omnia turbata sunt, Sall. Or. Phil. contr. Lepid. 1:

    turbata cum Romanis pax,

    Just. 18, 2, 10:

    omnia soluta, turbata atque etiam in contrarium versa,

    Plin. Ep. 8, 14, 7; cf.:

    quae si confusa, turbata, permixta sunt, etc.,

    id. ib. 9, 5, 3.—Hence, adv.: turbātē, confusedly, disorderly:

    aguntur omnia raptim atque turbate,

    in confusion, Caes. B. C. 1, 5, 1.
    2.
    turbo, ĭnis, m. (collat. form tur-ben, ĭnis, n., Tib. 1, 5, 3; id. ap. Charis. p. 118 P.; gen. turbonis, Caes. ib.) [1. turbo], that which spins or twirls round (cf. vertex).
    I.
    A whirlwind, hurricane, tornado: ventus circumactus et eundem ambiens locum et se ipse vertigine concitans turbo est. Qui si pugnacior est ac diutius volutatur, inflammatur, et efficit, quem prêstêra Graeci vocant:

    hic est igneus turbo,

    Sen. Q. N. 5, 13, 3:

    falsum est faces et trabes turbine exprimi,

    id. ib. 7, 5, 1; 2, 22, 2; id. Ep. 109, 18:

    procellae, turbines,

    Cic. N. D. 3, 20, 51; cf.: saevi exsistunt turbines, Pac. ap. Cic. de Or. 3, 39, 157 (Trag. Rel. p. 111 Rib.); Enn. ap. Schol. Vat. ad Ter. Heaut. 2, 3, 4 (Ann. v. 553 Vahl.):

    venti vis rapido percurrens turbine campos,

    Lucr. 1, 273; cf. id. 1, 279; 1, 294; 5, 217; Ov. M. 6, 310:

    senatus decrevit, ut Minerva, quam turbo dejecerat, restitueretur,

    Cic. Fam. 12, 25, 1:

    turbo aut subita tempestas,

    id. Cael. 32, 79:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31:

    venti rotanti turbine portant,

    Lucr. 1, 294:

    ita turbine nigro Ferret hiemps,

    Verg. G. 1, 320:

    venti ruunt et terras turbine perflant,

    id. A. 1, 83:

    accendi turbine quodam aëris,

    Sen. Q. N. 7, 4, 1.—In apposition with ventus:

    exoritur ventus turbo,

    Plaut. Curc. 5, 2, 47:

    circumstabant navem turbines venti,

    id. Trin. 4, 1, 16.—
    B.
    Trop., whirlwind, storm, etc.:

    qui in maximis turbinibus ac fluctibus rei publicae navem gubernassem,

    Cic. Pis. 9, 20:

    tu, procella patriae, turbo ac tempestas pacis atque otii,

    id. Dom. 53, 137:

    ego te in medio versantem turbine leti Eripui,

    Cat. 64, 149:

    cum illi soli essent duo rei publicae turbines,

    Cic. Sest. 11, 25:

    miserae mentis,

    Ov. Am. 2, 9, 28:

    miserarum rerum,

    id. M. 7, 614:

    nescio quo miserae turbine mentis agor,

    id. Am. 2, 9, 28:

    Gradivi,

    i. e. tumult of war, Sil. 11, 101:

    virtutem turbine nullo Fortuna excutiet tibi,

    Luc. 2, 243:

    horum mala, turbo quīs rerum imminet,

    Sen. Agam. 196.—
    II.
    Lit., a spinning-top, whipping-top, Verg. A. 7, 378 sq.; Tib. 1, 5, 3.—
    B.
    Transf., of things that have the shape or whirling motion of a top, as a reel, whirl, spindle, etc., Cic. Fat. 18, 42; Varr. ap. Serv. Verg. A. 1, 449; Hor. Epod. 17, 7; Cat. 64, 315; Ov. M. 1, 336; Plin. 2, 10, 7, § 47; 9, 36, 61, § 130; 27, 4, 5, § 14; 36, 13, 19, § 90; 37, 4, 15, § 56.—
    III.
    A whirling motion, a whirl, twirl, twist, rotation, revolution, a round, circle (mostly poet.):

    cum caeli turbine ferri,

    Lucr. 5, 624:

    lunae,

    id. 5, 632:

    ignium,

    id. 6, 640; cf. Verg. A. 3, 573:

    teli (contorti),

    id. ib. 6, 594; cf. id. ib. 11, 284; Luc. 3, 465; Sil. 4, 542:

    saxi,

    whirling force, circular hurling, Verg. A. 12, 531:

    serpentis,

    i. e. the coiling, Sil. 3, 191:

    Aegaeus,

    whirlpool, vortex, Claud. Laud. Stil. 1, 287; so, rapax, Stat [p. 1918] Th. 4, 813:

    verterit hunc (servum in emancipatione) dominus, momento turbinis exit Marcus Dama,

    i. e. of whirling round, Pers. 5, 78: militiae turbine factus eques, i. e. through the round of military gradation or promotion, Ov. Am. 3, 15, 6:

    vulgi,

    i. e. a throng, crowd, Claud. II. Cons. Stil. 200.
    3.
    Turbo, ōnis, m., the name of a gladiator, Hor. S. 2, 3, 310.

    Lewis & Short latin dictionary > Turbo

  • 18 turbo

    1.
    turbo, āvi, ātum, 1, v. a. ( fut. perf. turbassit, for turbaverit, Cic. Leg. 3, 4; al. turbassitur) [turba], to disturb, agitate, confuse, disorder; to throw into disorder or confusion (freq. and class.; syn.: confundo, misceo, agito).
    I.
    Lit.:

    ventorum vi agitari atque turbari mare,

    Cic. Clu. 49, 138:

    aequora ventis,

    Lucr. 2, 1:

    hibernum mare,

    Hor. Epod. 15, 8; Ov. M. 7, 154; 14, 545 al.:

    eversae turbant convivia mensae,

    id. ib. 12, 222; cf. in a poet. transf.:

    ancipiti quoniam bello turbatur utrimque,

    Lucr. 6, 377:

    ne comae turbarentur, quas componi vetuit,

    Quint. 11, 3, 148:

    ne turbet toga mota capillos,

    Ov. Am. 3, 2, 75:

    capillos,

    id. M. 8, 859; id. Am. 3, 14, 33; cf.

    in a Greek construction: turbata capillos,

    id. M. 4, 474:

    ceram,

    the seal, Quint. 12, 8, 13:

    uvae recentes alvum turbant,

    Plin. 23, 1, 6, § 10.— Absol.:

    instat, turbatque ruitque,

    Ov. M. 12, 134.—Reflex.:

    cum mare turbaret (sc. se),

    Varr. R. R. 3, 17, 7 Schneid. ad loc. (al. turbaretur).—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t., to throw into disorder, break the line of battle, disorganize:

    equitatus turbaverat ordines,

    Liv. 3, 70, 9:

    aciem peditum,

    id. 30, 18, 10.— Absol.:

    equites eruptione factā in agmen modice primo impetu turbavere,

    Liv. 38, 13, 12:

    turbantibus invicem copiis,

    Flor. 4, 2, 49:

    hic rem Romanam, magno turbante tumultu, sistet,

    Verg. A. 6, 857.—
    2.
    Of water, to trouble, make thick or turbid:

    lacus,

    Ov. M. 6, 364:

    fons quem nulla volucris turbarat,

    id. ib. 3, 410:

    flumen imbre,

    id. ib. 13, 889:

    limo aquam,

    Hor. S. 1, 1, 60:

    aquas lacrimis,

    Ov. M. 3, 475; cf.:

    pulvis sputo turbatus,

    Petr. 131.—
    II.
    Trop.:

    non modo illa permiscuit, sed etiam delectum atque ordinem turbavit,

    Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    qui omnia inflma summis paria fecit, turbavit, miscuit,

    id. Leg. 3, 9, 19:

    Aristoteles quoque multa turbat, a magistro Platone non dissentiens,

    id. N. D. 1, 13, 33:

    quantas res turbo!

    Plaut. Mil. 3, 2, 1:

    quas meus filius turbas turbet,

    id. Bacch. 4, 9, 1; cf.:

    quae meus filius turbavit,

    id. ib. 5, 1, 5; id. Cas. 5, 2, 6:

    ne quid ille turbet vide,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24:

    haec, quae in re publicā turbantur,

    id. ib. 3, 9, 3:

    cum dies alicui nobilium dicta novis semper certaminibus contiones turbaret,

    Liv. 3, 66, 2: ne incertā prole auspicia turbarentur, id. 4, 6, 2:

    milites nihil in commune turbantes,

    Tac. H. 1, 85:

    turbantur (testes),

    Quint. 5, 7, 11; cf. id. 4, 5, 6; 5, 14, 29; 10, 7, 6:

    spem pacis,

    Liv. 2, 16, 5.— Absol.: Ph. Ea nos perturbat. Pa. Dum ne reducam, turbent porro, quam velint, Ter. Hec. 4, 4, 12 (cf. I. B. 1. supra):

    repente turbare Fortuna coepit,

    Tac. A. 4, 1:

    si una alterave civitas turbet,

    id. ib. 3, 47: M. Servilius postquam, ut coeperat, omnibus in rebus turbarat, i. e. had deranged all his affairs, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2.— Impers. pass.:

    nescio quid absente nobis turbatum'st domi,

    Ter. Eun. 4, 3, 7:

    totis Usque adeo turbatur agris,

    Verg. E. 1, 12:

    si in Hispaniā turbatum esset,

    Cic. Sull. 20, 57.—Hence, turbātus, a, um, P. a., troubled, disturbed, disordered, agitated, excited.
    A.
    Lit.:

    turbatius mare ingressus,

    more stormy, Suet. Calig. 23:

    turbatius caelum,

    id. Tib. 69.—
    B.
    Trop.:

    hostes inopinato malo turbati,

    Caes. B. C. 2, 12:

    oculis simul ac mente turbatus,

    Liv. 7, 26, 5:

    turbatus religione simul ac periculo,

    Suet. Ner. 19; cf.:

    turbatus animi,

    Sil. 14, 678:

    placare voluntates turbatas,

    Cic. Planc. 4, 11: seditionibus omnia turbata sunt, Sall. Or. Phil. contr. Lepid. 1:

    turbata cum Romanis pax,

    Just. 18, 2, 10:

    omnia soluta, turbata atque etiam in contrarium versa,

    Plin. Ep. 8, 14, 7; cf.:

    quae si confusa, turbata, permixta sunt, etc.,

    id. ib. 9, 5, 3.—Hence, adv.: turbātē, confusedly, disorderly:

    aguntur omnia raptim atque turbate,

    in confusion, Caes. B. C. 1, 5, 1.
    2.
    turbo, ĭnis, m. (collat. form tur-ben, ĭnis, n., Tib. 1, 5, 3; id. ap. Charis. p. 118 P.; gen. turbonis, Caes. ib.) [1. turbo], that which spins or twirls round (cf. vertex).
    I.
    A whirlwind, hurricane, tornado: ventus circumactus et eundem ambiens locum et se ipse vertigine concitans turbo est. Qui si pugnacior est ac diutius volutatur, inflammatur, et efficit, quem prêstêra Graeci vocant:

    hic est igneus turbo,

    Sen. Q. N. 5, 13, 3:

    falsum est faces et trabes turbine exprimi,

    id. ib. 7, 5, 1; 2, 22, 2; id. Ep. 109, 18:

    procellae, turbines,

    Cic. N. D. 3, 20, 51; cf.: saevi exsistunt turbines, Pac. ap. Cic. de Or. 3, 39, 157 (Trag. Rel. p. 111 Rib.); Enn. ap. Schol. Vat. ad Ter. Heaut. 2, 3, 4 (Ann. v. 553 Vahl.):

    venti vis rapido percurrens turbine campos,

    Lucr. 1, 273; cf. id. 1, 279; 1, 294; 5, 217; Ov. M. 6, 310:

    senatus decrevit, ut Minerva, quam turbo dejecerat, restitueretur,

    Cic. Fam. 12, 25, 1:

    turbo aut subita tempestas,

    id. Cael. 32, 79:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31:

    venti rotanti turbine portant,

    Lucr. 1, 294:

    ita turbine nigro Ferret hiemps,

    Verg. G. 1, 320:

    venti ruunt et terras turbine perflant,

    id. A. 1, 83:

    accendi turbine quodam aëris,

    Sen. Q. N. 7, 4, 1.—In apposition with ventus:

    exoritur ventus turbo,

    Plaut. Curc. 5, 2, 47:

    circumstabant navem turbines venti,

    id. Trin. 4, 1, 16.—
    B.
    Trop., whirlwind, storm, etc.:

    qui in maximis turbinibus ac fluctibus rei publicae navem gubernassem,

    Cic. Pis. 9, 20:

    tu, procella patriae, turbo ac tempestas pacis atque otii,

    id. Dom. 53, 137:

    ego te in medio versantem turbine leti Eripui,

    Cat. 64, 149:

    cum illi soli essent duo rei publicae turbines,

    Cic. Sest. 11, 25:

    miserae mentis,

    Ov. Am. 2, 9, 28:

    miserarum rerum,

    id. M. 7, 614:

    nescio quo miserae turbine mentis agor,

    id. Am. 2, 9, 28:

    Gradivi,

    i. e. tumult of war, Sil. 11, 101:

    virtutem turbine nullo Fortuna excutiet tibi,

    Luc. 2, 243:

    horum mala, turbo quīs rerum imminet,

    Sen. Agam. 196.—
    II.
    Lit., a spinning-top, whipping-top, Verg. A. 7, 378 sq.; Tib. 1, 5, 3.—
    B.
    Transf., of things that have the shape or whirling motion of a top, as a reel, whirl, spindle, etc., Cic. Fat. 18, 42; Varr. ap. Serv. Verg. A. 1, 449; Hor. Epod. 17, 7; Cat. 64, 315; Ov. M. 1, 336; Plin. 2, 10, 7, § 47; 9, 36, 61, § 130; 27, 4, 5, § 14; 36, 13, 19, § 90; 37, 4, 15, § 56.—
    III.
    A whirling motion, a whirl, twirl, twist, rotation, revolution, a round, circle (mostly poet.):

    cum caeli turbine ferri,

    Lucr. 5, 624:

    lunae,

    id. 5, 632:

    ignium,

    id. 6, 640; cf. Verg. A. 3, 573:

    teli (contorti),

    id. ib. 6, 594; cf. id. ib. 11, 284; Luc. 3, 465; Sil. 4, 542:

    saxi,

    whirling force, circular hurling, Verg. A. 12, 531:

    serpentis,

    i. e. the coiling, Sil. 3, 191:

    Aegaeus,

    whirlpool, vortex, Claud. Laud. Stil. 1, 287; so, rapax, Stat [p. 1918] Th. 4, 813:

    verterit hunc (servum in emancipatione) dominus, momento turbinis exit Marcus Dama,

    i. e. of whirling round, Pers. 5, 78: militiae turbine factus eques, i. e. through the round of military gradation or promotion, Ov. Am. 3, 15, 6:

    vulgi,

    i. e. a throng, crowd, Claud. II. Cons. Stil. 200.
    3.
    Turbo, ōnis, m., the name of a gladiator, Hor. S. 2, 3, 310.

    Lewis & Short latin dictionary > turbo

  • 19 volutatus

    vŏlūtātus, ūs, m. [id.], a rolling about, wallowing (post-Aug.): pulvis volutatu collectus, Phn. 10, 4, 5, § 17.— Plur.:

    volutatibus pulvereis,

    App. M. 4, p. 144, 39.

    Lewis & Short latin dictionary > volutatus

См. также в других словарях:

  • COLLECTUS — Infans, por exposito, in Canonib. Hibern. l. 41. Glossae Graeco Latinoe: Collectitius, σύλλεκτος, χαμαιριφής. Colligi nempe dicebantur infantes expositi, cum ab aliquo nutriendi susciperentur: tum enim illius erant, qui eos collegerat, nisi intra …   Hofmann J. Lexicon universale

  • collect — I. noun Etymology: Middle English collecte, from Anglo French, from Medieval Latin collecta (short for oratio ad collectam prayer upon assembly), from Late Latin, assembly, from Latin, assemblage, from feminine of collectus Date: 13th century 1.… …   New Collegiate Dictionary

  • Johann Albert Fabricius — (* 11. November 1668 in Leipzig; † 30. April 1736 in Hamburg) war ein deutscher klassischer Philologe und Bibliograph. Leben Johann Albert Fabricius; Gemälde von Johann Salomon Wahl, um 1718 …   Deutsch Wikipedia

  • cogecho — cogecho, a (del lat. «collectus»; ant.) adj. Cogido. * * * cogecho, cha. (Del lat. collectus, part. pas. de colligĕre, recoger). adj. ant. cogido (ǁ junto, unido). || 2. m …   Enciclopedia Universal

  • BOSTRYX et BOSTERYCHUS — Grace Βόςτρυχος, dictus est globus nodusve crinium calamistrô invicem implexus et intortus cincinnus, quem etiam πλόκαμον Graeci Grammatici item τριχῶν κόνδυλον, dixêre. Proprie de crine muliebri, qui multos plerumque flexus et spiras habebat, ut …   Hofmann J. Lexicon universale

  • collect — collect1 [kə lekt′] vt. [ME collecten < OFr collecter < L collectus: see COLLECT2] 1. to gather together; assemble 2. to gather (stamps, books, etc.) as a hobby 3. to call for and receive (money) for (rent, a fund, taxes, bills, etc.) 4. to …   English World dictionary

  • collectanea — noun plural Etymology: Latin, neuter plural of collectaneus collected, from collectus, past participle Date: 1791 collected writings; also literary items forming a collection …   New Collegiate Dictionary

  • cullet — noun Etymology: perhaps from French cueillette act of gathering, from Latin collecta, from feminine of collectus, past participle of colligere Date: 1817 broken or refuse glass usually added to new material to facilitate melting in making glass …   New Collegiate Dictionary

  • Internal reconstruction — is a method of recovering information about a language s past from the characteristics of the language at a later date. Whereas the comparative method compares variations between languages such as in sets of cognates under the assumption that… …   Wikipedia

  • Salmanticenses and Complutenses — are the Latin names (after episcopal sees) designating the Spanish Catholic authors of the courses of Scholastic philosophy and theology, and of moral theology published by the lecturers of the philosophical college of the Discalced Carmelites at …   Wikipedia

  • Theatrum Chemicum — Page One of Theatrum Chemicum Volume I. Published 1602, Oberursel by Lazarus Zetzner. Theatrum Chemicum ( Chemical Theatre ), is a compendium of early alchemical writings published in six volumes over the course of six decades. The first three… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»