cenitare

* * *

* * *

cēnācŭlum ( caen- and coen-), i, n. [cena], orig., a dining-room, usu. in an upper story; hence, an upper story, an upper room, a garret, attic (later, the dwelling of the poorer class of people):

ubi cubabant cubiculum, ubi cenabant cenaculum vocitabant. Posteaquam in superiore parte cenitare coeperunt, superioris domūs universa cenacula dicta,

Varr. L. L. 5, § 162 Müll.: cenacula dicuntur, ad quae scalis ascenditur (the Gr. huperôon), Paul. ex Fest. p. 54, 6 ib.; cf. Liv 39, 14; Cic. Agr 2, 35, 96; Vitr. 2, 8, 17; Quint. 6, 3, 64; Suet. Aug. 45; 78; Hor. Ep. 1, 1, 91; Juv. 10, 18; Suet. Vit. 7; Dig. 7, 1, 13, § 8; 8, 2, 41 pr.; 9, 3, 5, § 9; Inscr. Orell. 4323 sq.—

Transf, like huperôon: maxima caeli, Enn. ap. Tert. adv. Val. 7 (Ann. v. 61 Vahl.); cf. in Plaut. humorously of the abode of Jupiter: in superiore qui habito cenaculo, Plaut Am. 3, 1, 3.

cēnācŭlum ( caen- and coen-), i, n. [cena], orig., a dining-room, usu. in an upper story; hence, an upper story, an upper room, a garret, attic (later, the dwelling of the poorer class of people):

ubi cubabant cubiculum, ubi cenabant cenaculum vocitabant. Posteaquam in superiore parte cenitare coeperunt, superioris domūs universa cenacula dicta,

Varr. L. L. 5, § 162 Müll.: cenacula dicuntur, ad quae scalis ascenditur (the Gr. huperôon), Paul. ex Fest. p. 54, 6 ib.; cf. Liv 39, 14; Cic. Agr 2, 35, 96; Vitr. 2, 8, 17; Quint. 6, 3, 64; Suet. Aug. 45; 78; Hor. Ep. 1, 1, 91; Juv. 10, 18; Suet. Vit. 7; Dig. 7, 1, 13, § 8; 8, 2, 41 pr.; 9, 3, 5, § 9; Inscr. Orell. 4323 sq.—

Transf, like huperôon: maxima caeli, Enn. ap. Tert. adv. Val. 7 (Ann. v. 61 Vahl.); cf. in Plaut. humorously of the abode of Jupiter: in superiore qui habito cenaculo, Plaut Am. 3, 1, 3.

cēnācŭlum ( caen- and coen-), i, n. [cena], orig., a dining-room, usu. in an upper story; hence, an upper story, an upper room, a garret, attic (later, the dwelling of the poorer class of people):

ubi cubabant cubiculum, ubi cenabant cenaculum vocitabant. Posteaquam in superiore parte cenitare coeperunt, superioris domūs universa cenacula dicta,

Varr. L. L. 5, § 162 Müll.: cenacula dicuntur, ad quae scalis ascenditur (the Gr. huperôon), Paul. ex Fest. p. 54, 6 ib.; cf. Liv 39, 14; Cic. Agr 2, 35, 96; Vitr. 2, 8, 17; Quint. 6, 3, 64; Suet. Aug. 45; 78; Hor. Ep. 1, 1, 91; Juv. 10, 18; Suet. Vit. 7; Dig. 7, 1, 13, § 8; 8, 2, 41 pr.; 9, 3, 5, § 9; Inscr. Orell. 4323 sq.—

Transf, like huperôon: maxima caeli, Enn. ap. Tert. adv. Val. 7 (Ann. v. 61 Vahl.); cf. in Plaut. humorously of the abode of Jupiter: in superiore qui habito cenaculo, Plaut Am. 3, 1, 3.

fŏris, is, and more freq. in plur., fŏres, um, f. [Sanscr. dvār; Gr. thura; O. H. Germ. tor; Engl. door, etc.; cf. foras], a door, gate; in plur., the two leaves of a door (syn.: porta, janua, valvae, ostium, limen).

Lit.

Sing.:

crepuit foris,

Plaut. Am. 1, 2, 34; cf. id. Cas. 5, 1, 17:

foris crepuit, concrepuit,

id. Aul. 4, 5, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Bacch. 4, 9, 134; Ter. Ad. 2, 3, 11:

constitit ad geminae limina prima foris,

Ov. H. 12, 150:

ut lictor forem virgā percuteret,

Liv. 6, 34, 6:

cum forem cubiculi clauserat,

Cic. Tusc. 5, 20, 59:

forem thalami claudere,

Ov. A. A. 3, 228:

forem obdere alicui,

id. P. 2, 2, 42:

exclusus fore, cum Longarenus foret intus,

Hor. S. 1, 2, 67.—

Plur.:

ex quo (Jano) fores in liminibus profanarum aedium januae nominantur,

Cic. N. D. 2, 27, 67:

pol, haud periculum est, cardines ne foribus effringantur,

Plaut. As. 2, 3, 4 sq.; cf.:

sonitum prohibe forum et crepitum cardinum,

id. Curc. 1, 3, 1:

a nobis graviter crepuerunt fores,

Ter. Heaut. 3, 3, 52:

ad fores assistere,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

extra fores limenque carceris,

id. Tusc. 5, 28, 80:

robustae,

Hor. C. 3, 16, 2:

invisae,

id. S. 2, 3, 262:

asperae,

id. C. 3, 10, 3:

durae,

Tib. 1, 1, 56:

foribus inest clavis,

id. 1, 6, 34:

hostes incidentes semiapertis portarum foribus,

Liv. 26, 39, 22.—

Transf., the door, opening, entrance of other things:

aeneus equus, cujus in lateribus fores essent,

Cic. Off. 3, 9, 38:

nassarum,

Plin. 32, 2, 5, § 11:

apum,

id. 21, 14, 48, § 82.—

Trop.:

quasi amicitiae fores aperire,

Cic. Fam. 13, 10, 4:

artis fores apertas intrare,

Plin. 35, 9, 36, § 61:

rerum,

id. 2, 8, 6, § 31.

fŏris, adv. [abl. form (denoting both the place where and the place whence), and answering to the acc. form foras, v. foras init. ].

Out at the doors, out of doors, abroad, without (opp. intus, domi, etc.):

sinito ambulare, si foris, si intus volent,

Plaut. Capt. 1, 2, 5: cf.:

foris pascuntur, intus opus faciunt,

Varr. R. R. 3, 16, 5:

ille relictus intus, exspectatus foris,

Cic. Sull. 5. 17; cf.

also: nam et intus paveo, et foris formido,

Plaut. Cist. 4, 2, 20: aliorum intus corpus et foris lignum, ut nucum;

aliis foris corpus, intus lignum, ut prunis,

Plin. 15, 28, 34, § 112:

cum et intra vallum et foris caederentur,

Nep. Dat. 6:

domi et foris aegre quod sit, satis semper est,

Plaut. Cas. 2, 2, 8; cf.:

ut domo sumeret, neu foris quaereret,

id. Bacch. 4, 4, 6:

nec minore saevitia foris et in exteros grassatus est,

Suet. Ner. 36:

(consilium petere) foris potius quam domo,

Cic. Phil. 2, 11, 26:

te foris sapere, tibi non posse te auxiliarier,

Ter. Heaut. 5, 1, 49:

si foris cenat,

Plaut. Men. 1, 2, 17; cf.:

venit ad nos Cicero tuus ad cenam, cum Pomponia foris cenaret,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19 Orell. N. cr.:

cenitare,

id. Fam. 7, 16, 2; 9, 24, 3:

extrinsecus, cum ea, quae sunt foris neque inhaerent in rei natura, colliguntur,

id. de Or. 2, 39, 163:

haec studia delectant domi, non impediunt foris,

in public life, id. Arch. 7, 16; cf.:

cum ea contentio mihi magnum etiam foris fructum tulisset,

i. e. beyond the senate, id. Fam. 1, 9, 20:

fuit ille vir cum foris clarus, tum domi admirandus, neque rebus externis magis laudandus quam institutis domesticis,

id. Phil. 2, 28, 69:

et domi dignitas et foris auctoritas retinetur,

abroad, id. Rosc. Am. 47, 136; cf.:

parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,

id. Off. 1, 22, 76; and:

otium foris, foeda domi lascivia,

Tac. A. 13, 25:

foris valde plauditur,

among the people, Cic. Q. Fr. 2, 8, 1:

egere, foris esse Gabinium, sine provincia stare non posse,

i. e. in the people's power, in debt, id. Pis. 6, 12.—

As prep. with acc. (late Lat.): constitutus si sit fluvius, qui foris agrum non vagatur, beyond, Auct. de Limit. p. 273 Goes.:

ut terminos foris limites ponerentur,

id. ib. —

From without, from abroad, = extrinsecus:

at, quaecumque foris veniunt, impostaque nobis Pondera sunt,

Lucr. 5, 543:

sed quod ea non parit oratoris ars, sed foris ad se delata, tamen arte tractat,

Cic. Part. 14, 48: aut sumere ex sua vi atque natura, aut assumere foris. id. de Or. 2, 39, 163; cf.:

foris assumuntur ea, quae non sua vi sed extranea sublevantur,

id. ib. 2, 40, 173; id. Inv. 1, 11, 15; 2, 24, 71:

auxilium non petendum est foris,

id. Tusc. 3, 3, [p. 768] 6:

ut in ipsa (arte) insit, non foris petatur extremum,

id. Fin. 3, 7, 24.—

Strengthened by ab:

quoniam in ulcus penetrat omnis a foris injuria,

Plin. 17, 24, 37, § 227.

fŏris, is, and more freq. in plur., fŏres, um, f. [Sanscr. dvār; Gr. thura; O. H. Germ. tor; Engl. door, etc.; cf. foras], a door, gate; in plur., the two leaves of a door (syn.: porta, janua, valvae, ostium, limen).

Lit.

Sing.:

crepuit foris,

Plaut. Am. 1, 2, 34; cf. id. Cas. 5, 1, 17:

foris crepuit, concrepuit,

id. Aul. 4, 5, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Bacch. 4, 9, 134; Ter. Ad. 2, 3, 11:

constitit ad geminae limina prima foris,

Ov. H. 12, 150:

ut lictor forem virgā percuteret,

Liv. 6, 34, 6:

cum forem cubiculi clauserat,

Cic. Tusc. 5, 20, 59:

forem thalami claudere,

Ov. A. A. 3, 228:

forem obdere alicui,

id. P. 2, 2, 42:

exclusus fore, cum Longarenus foret intus,

Hor. S. 1, 2, 67.—

Plur.:

ex quo (Jano) fores in liminibus profanarum aedium januae nominantur,

Cic. N. D. 2, 27, 67:

pol, haud periculum est, cardines ne foribus effringantur,

Plaut. As. 2, 3, 4 sq.; cf.:

sonitum prohibe forum et crepitum cardinum,

id. Curc. 1, 3, 1:

a nobis graviter crepuerunt fores,

Ter. Heaut. 3, 3, 52:

ad fores assistere,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

extra fores limenque carceris,

id. Tusc. 5, 28, 80:

robustae,

Hor. C. 3, 16, 2:

invisae,

id. S. 2, 3, 262:

asperae,

id. C. 3, 10, 3:

durae,

Tib. 1, 1, 56:

foribus inest clavis,

id. 1, 6, 34:

hostes incidentes semiapertis portarum foribus,

Liv. 26, 39, 22.—

Transf., the door, opening, entrance of other things:

aeneus equus, cujus in lateribus fores essent,

Cic. Off. 3, 9, 38:

nassarum,

Plin. 32, 2, 5, § 11:

apum,

id. 21, 14, 48, § 82.—

Trop.:

quasi amicitiae fores aperire,

Cic. Fam. 13, 10, 4:

artis fores apertas intrare,

Plin. 35, 9, 36, § 61:

rerum,

id. 2, 8, 6, § 31.

fŏris, adv. [abl. form (denoting both the place where and the place whence), and answering to the acc. form foras, v. foras init. ].

Out at the doors, out of doors, abroad, without (opp. intus, domi, etc.):

sinito ambulare, si foris, si intus volent,

Plaut. Capt. 1, 2, 5: cf.:

foris pascuntur, intus opus faciunt,

Varr. R. R. 3, 16, 5:

ille relictus intus, exspectatus foris,

Cic. Sull. 5. 17; cf.

also: nam et intus paveo, et foris formido,

Plaut. Cist. 4, 2, 20: aliorum intus corpus et foris lignum, ut nucum;

aliis foris corpus, intus lignum, ut prunis,

Plin. 15, 28, 34, § 112:

cum et intra vallum et foris caederentur,

Nep. Dat. 6:

domi et foris aegre quod sit, satis semper est,

Plaut. Cas. 2, 2, 8; cf.:

ut domo sumeret, neu foris quaereret,

id. Bacch. 4, 4, 6:

nec minore saevitia foris et in exteros grassatus est,

Suet. Ner. 36:

(consilium petere) foris potius quam domo,

Cic. Phil. 2, 11, 26:

te foris sapere, tibi non posse te auxiliarier,

Ter. Heaut. 5, 1, 49:

si foris cenat,

Plaut. Men. 1, 2, 17; cf.:

venit ad nos Cicero tuus ad cenam, cum Pomponia foris cenaret,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19 Orell. N. cr.:

cenitare,

id. Fam. 7, 16, 2; 9, 24, 3:

extrinsecus, cum ea, quae sunt foris neque inhaerent in rei natura, colliguntur,

id. de Or. 2, 39, 163:

haec studia delectant domi, non impediunt foris,

in public life, id. Arch. 7, 16; cf.:

cum ea contentio mihi magnum etiam foris fructum tulisset,

i. e. beyond the senate, id. Fam. 1, 9, 20:

fuit ille vir cum foris clarus, tum domi admirandus, neque rebus externis magis laudandus quam institutis domesticis,

id. Phil. 2, 28, 69:

et domi dignitas et foris auctoritas retinetur,

abroad, id. Rosc. Am. 47, 136; cf.:

parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,

id. Off. 1, 22, 76; and:

otium foris, foeda domi lascivia,

Tac. A. 13, 25:

foris valde plauditur,

among the people, Cic. Q. Fr. 2, 8, 1:

egere, foris esse Gabinium, sine provincia stare non posse,

i. e. in the people's power, in debt, id. Pis. 6, 12.—

As prep. with acc. (late Lat.): constitutus si sit fluvius, qui foris agrum non vagatur, beyond, Auct. de Limit. p. 273 Goes.:

ut terminos foris limites ponerentur,

id. ib. —

From without, from abroad, = extrinsecus:

at, quaecumque foris veniunt, impostaque nobis Pondera sunt,

Lucr. 5, 543:

sed quod ea non parit oratoris ars, sed foris ad se delata, tamen arte tractat,

Cic. Part. 14, 48: aut sumere ex sua vi atque natura, aut assumere foris. id. de Or. 2, 39, 163; cf.:

foris assumuntur ea, quae non sua vi sed extranea sublevantur,

id. ib. 2, 40, 173; id. Inv. 1, 11, 15; 2, 24, 71:

auxilium non petendum est foris,

id. Tusc. 3, 3, [p. 768] 6:

ut in ipsa (arte) insit, non foris petatur extremum,

id. Fin. 3, 7, 24.—

Strengthened by ab:

quoniam in ulcus penetrat omnis a foris injuria,

Plin. 17, 24, 37, § 227.