Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

cenā+excipere

  • 1 cena

    cēna ( nicht caena od. coena), ae, f. (altlat. cesna, oskisch kerssnaís ›cenis‹), die tägliche Hauptmahlzeit der Römer, gew. um 3 od. 4 Uhr nachmittags, die Tafel, die Mahlzeit, das Mahl, das Mittagessen, Essen (Ggstz. ientaculum u. prandium), I) eig.: tempus cenae, Sen.: caput cenae, Hauptgericht, Cic.: c. recta, eine förmliche M., Suet.: c. bona, Sen.: c. ternis ferculis, Suet.: c. abundantissima, Suet.: lauta, Cic.: Cerealis (s. d.), Plaut.: magnifica (Ggstz. cotidiana), Plin.: sumptuosa, Cic.: luxuriosa, Sen. rhet.: magna, Hor.: grandis, Quint.: exigua, Cels.: familiaris, Suet.: c. terrestris, ländliches M., Plaut. – argenti facti cenae gratiā decem pondo libras habere, zehn Pfund silbernes Tafelgeschirr haben, Gell. 17, 21, 39. – c. tempestiva, Cic.: antelucana, Cic. – c. adventicia, Suet.: aditialis, Varr. u. Sen.: auguralis, Cic.: nuptialis, Plaut. u. Suet.: cena pura, Fastenspeise, meton. = Fasttag, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 306 u. Semias. 1. p. 13). – cenam coquere (alci), Plaut., Cato fr. u. Nep.: cenam apparare, Ter.: apponere lautiorem cenam, Suet., alci cotidianam cenam, Plin. – alqm ad cenam invitare, Cic.: alqm rogare ad cenam ut veniat, Ter.: alqm ad cenam rogare, Aur. Vict. u. Macr.: alqm ad cenam vocare, Cic.: ad cenam promittere (alci), renuntiare, s. prō-mitto, re-nūntio: ad cenam condicere, s. con-dīco. – alqm cenae adhibere, Quint.: alqm cenā accipere, Suet.: alqm cenā excipere,

    Vell.: alqm abducere ad cenam in Academiam, Cic. – alci cenam dare (zB. apud villam), Cic.: alci cenam facere, Plaut.: cenas et facere et obire, Cic.: ire ad cenam, Ter.: itare ad cenas desisse, Cic.: venire ad cenam, Cic.: cenae deesse, Quint.: redire a cena, Cic. – cenam protrahere, Suet.: cenam producere iucunde, Hor.: cenam repetere, Suet. – cenae tempore, Suet.: ad praedictam cenae horam, Suet.: in cena, Cels. (u. so in cenis grandibus, Quint.): inter cenam, Cic.: super cenam, Suet.: per cenam, Suet.: post cenam, Cic. – Sprichw., cenā comesā venire, unser »post festum kommen«, Varr. r. r. 1, 2, 11: cenam rapere de rogo, v. hungerigen Leuten, Catull. 59, 3. – II) meton.: a) der einzelne Gang einer Mahlzeit, cena prima, altera, tertia, Mart. 11, 31, 6 sq. – b) der Speiseort, Speisesaal, Plin. 12, 11. – c) die Speisegesellschaft, Iuven. 2, 120.

    lateinisch-deutsches > cena

  • 2 cena

    cēna ( nicht caena od. coena), ae, f. (altlat. cesna, oskisch kerssnaнs ›cenis‹), die tägliche Hauptmahlzeit der Römer, gew. um 3 od. 4 Uhr nachmittags, die Tafel, die Mahlzeit, das Mahl, das Mittagessen, Essen (Ggstz. ientaculum u. prandium), I) eig.: tempus cenae, Sen.: caput cenae, Hauptgericht, Cic.: c. recta, eine förmliche M., Suet.: c. bona, Sen.: c. ternis ferculis, Suet.: c. abundantissima, Suet.: lauta, Cic.: Cerealis (s. d.), Plaut.: magnifica (Ggstz. cotidiana), Plin.: sumptuosa, Cic.: luxuriosa, Sen. rhet.: magna, Hor.: grandis, Quint.: exigua, Cels.: familiaris, Suet.: c. terrestris, ländliches M., Plaut. – argenti facti cenae gratiā decem pondo libras habere, zehn Pfund silbernes Tafelgeschirr haben, Gell. 17, 21, 39. – c. tempestiva, Cic.: antelucana, Cic. – c. adventicia, Suet.: aditialis, Varr. u. Sen.: auguralis, Cic.: nuptialis, Plaut. u. Suet.: cena pura, Fastenspeise, meton. = Fasttag, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 306 u. Semias. 1. p. 13). – cenam coquere (alci), Plaut., Cato fr. u. Nep.: cenam apparare, Ter.: apponere lautiorem cenam, Suet., alci cotidianam cenam, Plin. – alqm ad cenam invitare, Cic.: alqm rogare ad cenam ut veniat, Ter.: alqm ad cenam rogare, Aur. Vict. u. Macr.: alqm ad cenam vocare, Cic.: ad cenam promittere (alci), renuntiare, s. promitto, renuntio: ad cenam condicere, s. condico. – alqm cenae adhibere, Quint.: alqm cenā
    ————
    accipere, Suet.: alqm cenā excipere,
    Vell.: alqm abducere ad cenam in Academiam, Cic. – alci cenam dare (zB. apud villam), Cic.: alci cenam facere, Plaut.: cenas et facere et obire, Cic.: ire ad cenam, Ter.: itare ad cenas desisse, Cic.: venire ad cenam, Cic.: cenae deesse, Quint.: redire a cena, Cic. – cenam protrahere, Suet.: cenam producere iucunde, Hor.: cenam repetere, Suet. – cenae tempore, Suet.: ad praedictam cenae horam, Suet.: in cena, Cels. (u. so in cenis grandibus, Quint.): inter cenam, Cic.: super cenam, Suet.: per cenam, Suet.: post cenam, Cic. – Sprichw., cenā comesā venire, unser »post festum kommen«, Varr. r. r. 1, 2, 11: cenam rapere de rogo, v. hungerigen Leuten, Catull. 59, 3. – II) meton.: a) der einzelne Gang einer Mahlzeit, cena prima, altera, tertia, Mart. 11, 31, 6 sq. – b) der Speiseort, Speisesaal, Plin. 12, 11. – c) die Speisegesellschaft, Iuven. 2, 120.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cena

  • 3 bewirten

    bewirten, hospitio accipere, excipere, recipere (übh. bei sich gastlich aufnehmen, u. zwar acc. u. exc. Freunde, rec. Hilfsbedürftige etc.). – cenā excipere (bei sich zu Tische haben). – epulum dare alci (ein Gastmahl geben, z. B. exercitui). – prächtig b., apparatis epulis accipere, excipere, invitare: sich gegenseitig b., mutuis sese conviviis accipere: mit etw. b., apponere alci alqd (vorsetzen, auftragen, z. B. panes convivis).

    deutsch-lateinisches > bewirten

  • 4 adventorius

    adventōrius, a, um (adventor), zur Ankunft gehörig, subst., adventoria, ae, f. (sc. cena), der Ankunftsschmaus, aures excipere adventoriā, mit einem Gedicht zur Begrüßung, Mart. 12. praef. (der Ausdr. adventoria cena st. adventicia getadelt v. Caper de verb. dub. VII p. 107,10 K.).

    lateinisch-deutsches > adventorius

  • 5 adventorius

    adventōrius, a, um (adventor), zur Ankunft gehörig, subst., adventoria, ae, f. (sc. cena), der Ankunftsschmaus, aures excipere adventoriā, mit einem Gedicht zur Begrüßung, Mart. 12. praef. (der Ausdr. adventoria cena st. adventicia getadelt v. Caper de verb. dub. VII p. 107,10 K.).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adventorius

  • 6 benignus

    bĕnignus, a, um, adj. [as if benigenus, from bonus genus, anal. with malignus and privignus], of a good kind or nature, beneficent, kind.
    I.
    Of feeling or deportment towards others, kind, good, friendly, pleasing, favorable, benignant:

    nam generi lenonio, Numquam ullus deus tam benignus fuit qui fuerit propitius,

    Plaut. Pers. 4, 4, 34:

    benignus et lepidus et comis,

    Ter. Hec. 5, 3, 39:

    boni et benigni,

    id. Phorm. 5, 2, 2:

    comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur,

    Cic. Balb. 16, 36:

    Apelles in aemulis benignus,

    Plin. 35, 10, 36, § 88;

    id. praef. § 21: divi,

    Hor. C. 4, 2, 52:

    numen,

    id. ib. 4, 4, 74; cf. Plaut. Pers. 4, 4, 34 al.—
    B.
    Of things, friendly, favorable, pleasant, mild:

    animus,

    Ter. Hec. 3, 5, 22:

    oratio,

    Cic. Off. 2, 14, 48:

    sociorum comitas vultusque benigni,

    Liv. 9, 6, 8; 30, 14, 3; Hor. Ep. 1, 11, 20:

    verba,

    Prop. 1, 10, 24:

    benigniora verba,

    Liv. 21, 19, 11.—In the jurists, interpretatio, a mild, favorable interpretation (opp. dura, which follows the strictness of the letter; cf. Cic. Off. 1, 10, 31 sq.), Dig. 39, 5, 16:

    semper in dubiis benigniora praeferenda sunt,

    ib. 50, 17, 56:

    benignior sententia,

    ib. 37, 6, 8.—
    C.
    Poet., = faustus, lucky, propitious, favorable:

    dies,

    Stat. S. 5, 1, 108:

    nox,

    id. Th. 10, 216.—
    II.
    More freq. of action, beneficent, obliging, that gives or imparts freely, liberal, bounteous, etc.:

    erga te benignus fui, atque opera mea Haec tibi sunt servata,

    Plaut. Rud. 5, 3, 33; id. Trin. 3, 3, 12; 2, 4, 58:

    fortuna... Nunc mihi, nunc alii benigna,

    Hor. C. 3, 29, 52:

    qui benigniores volunt esse, quam res patitur, peccant,

    Cic. Off. 1, 14, 44:

    qui liberalis benignusque dicitur,

    id. Leg. 1, 18, 48:

    facilius in timore benigni quam in victoriā grati reperiuntur,

    id. ad Brut. 1, 15, 8.— Poet., with gen.:

    vini somnique benignus,

    a hard drinker and a lover of sleep, Hor. S. 2, 3, 3.—Opp. to bonae frugi = prodigus, prodigal, lavish:

    est benignus potius quam bonae frugi,

    Plaut. Truc. 1, 1, 20.—
    B.
    Of things (mostly poet. or in post-Aug. prose; cf. malignus), yielding liberally, abundant, fruitful, fertile, copious, rich: et magnas messes terra benigna daret, Tib [p. 233] 3, 3, 6:

    ager,

    Ov. Am. 1, 10, 56:

    tellus,

    Plin. 18, 1, 1, § 1:

    vepres,

    Hor. Ep. 1, 16, 8:

    cornu,

    id. C. 1, 17, 15:

    egens benignae Tantalus semper dapis,

    id. Epod. 17, 66:

    ingenī Benigna vena est,

    id. C. 2, 18, 10:

    praeda,

    Ov. F. 5, 174:

    benigna materia gratias agendi Romanis,

    Liv. 42, 38, 6: quem (ordinem) persequi longa est magis quam benigna materia, fruitful, or suitable for exhibition, Mel. prooem. § 1;

    so Seneca: primus liber.. benigniorem habuit materiem,

    Sen. Ira, 2, 1, 1:

    ipse materiā risūs benignissima,

    id. Const. 18, 1 (cf. also in Gr. aphthonos):

    aestivam sermone benigno tendere noctem,

    Hor. Ep. 1, 5, 11 (sermone multo et liberali et largo, Lamb.):

    benignissimum inventum, i. e. beneficentissimum,

    Plin. 35, 2, 2, § 11. —Hence, adv.: bĕnignē (ante-class. collat. form bĕnignĭter).
    1.
    In a friendly manner, kindly, benevolently, courteously, benignly:

    benigne et amice facere,

    Plaut. Cist. 1, 1, 109:

    me benignius Omnes salutant quam salutabant prius,

    id. Aul. 1, 2, 36:

    ecquid ego possiem Blande dicere aut benigne facere,

    Ter. Ad. 5, 4, 24:

    viam monstrare,

    courteously, politely, Cic. Balb. 16, 36:

    salutare,

    id. Phil. 13, 2, 4:

    audire,

    id. Clu. 3, 8:

    polliceri,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    servire alicui,

    Cat. 76, 3:

    respondere,

    Sall. J. 11, 1; Liv. 27, 4, 7:

    milites adpellare,

    Sall. J. 96, 2:

    habere,

    id. ib. 113, 2:

    alloqui,

    Liv. 1, 28, 1:

    audire aliquem,

    id. 1, 9, 4:

    excipere aliquem,

    id. 2, 35, 6; 21, 19, 7; Tac. A. 1, 57:

    arma capere,

    readily, willingly, Liv. 3, 26, 1:

    audire,

    Suet. Aug. 89.—In the ante-class. form benigniter, Titin. ap. Non. p. 510, 13, and Prisc. p 1010 P.—
    b.
    Mildly, indulgently (in jurid. Lat.):

    in poenalibus causis benignius interpretandum est,

    Dig. 50, 17, 155; ib. 44, 7, 1, § 13:

    benignissime rescripserunt,

    ib. 37, 14, 4.—
    c.
    Benigne dicis, or absol. benigne, used in colloquial lang. in thanking one for something, both when it is taken and when it is refused (the latter a courtly formula like the Gr. ainô se, zêlô se, kalôs, kallista; cf. recte), you are very kind, I thank you very much, am under great obligation; no, I thank you.
    (α).
    In receiving: As. Peregre cum advenis, cena detur. Di. Benigne dicis, Plaut. Truc. 1, 2, 27; Ter. Phorm. 5, 9, 62.—
    (β).
    In declining:

    frumentum, inquit, me abs te emere oportet. Optime. Modium denario. Benigne ac liberaliter: nam ego ternis HS non possum vendere, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

    dic Ad cenam veniat.. Benigne Respondet. Neget ille mihi? etc.,

    Hor. Ep. 1, 7, 62; id. ib. 1, 7, 16 Schmid.—
    2.
    Abundantly, liberally, freely, generously:

    pecuniam praebere,

    Plaut. Curc. 4, 2, 37; id. Aul. 4, 4, 20; Ter. Hec. 5, 2, 1; Cic. Off. 2, 15, 52 and 53; Sall. J. 68, 3; Liv. 9, 31, 5; 9, 32. 2:

    benignius Deprome quadrimum,

    Hor. C. 1, 9, 6:

    paulo benignius ipsum Te tractare voles,

    id. Ep. 1, 17, 11. —
    b.
    Benigne facere alicui = bene facere, to do a favor, to show favor, Ter. Ad. 5, 4, 24 Ruhnk.; Cat. 73, 3:

    qui plurimis in istā provinciā benigne fecisti,

    Cic. Fam. 13, 67, 1; id. Off. 1, 14, 42; id. Inv. 1, 55, 109; Liv. 4, 14, 5; 28, 39, 18; Gell. 17, 5, 10 al.; cf. Rutil. Lup. p. 127 Ruhnk. (175 Frotscher).

    Lewis & Short latin dictionary > benignus

  • 7 hospitalia

    hospĭtālis, e, adj. [hospes], of or relating to a guest or host, hospitable, xenios, xenikos.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj. (class.):

    illam ipsam sedem hospitalem, in quam erit deductus, publicam populi Romani esse dicet,

    Cic. Agr. 2, 17, 46:

    deversorium,

    Liv. 21, 63 fin.:

    cubiculum,

    guest-chamber, id. 1, 58:

    beneficia,

    id. 2, 14 fin.:

    aves,

    set before a guest, Varr. R. R. 3, 2, 3; cf.:

    cena Augusti,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    umbra,

    Hor. C. 2, 3, 10:

    tessera,

    which guests gave to the host, Plaut. Poen. 5, 2, 87 sq.; cf. ib. 5, 1, 25:

    Juppiter,

    the patron of hospitality, Cic. Deiot. 6, 18; id. Fin. 3, 20, 66; id. Q. Fr. 2, 12, 3 al.; cf.

    deus,

    Plaut. Poen. 5, 1, 25:

    non dubitavit illud insigne Penatium hospitaliumque deorum ex hospitali mensa tollere,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48: fulmina, of Jupiter hospitalis, Sen. Q. N. 2, 49:

    caedes,

    the murder of a guest, Liv. 25, 18, 7:

    TABVLA,

    i. e. a municipal decree for the reception of a guest, Inscr. Grut. 456, 1:

    Theophrastus scribit, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem fuisse,

    Cic. Off. 2, 18, 64; cf.:

    homo qui semper hospitalissimus amicissimusque nostrorum hominum existimatus esset (shortly before: cum suae partes essent hospitum recipiendorum),

    id. Verr. 2, 1, 26, § 65:

    tua illa Venus,

    id. Cael. 21, 52:

    tibi hospitale pectus,

    Hor. Epod. 17, 49:

    nihil hospitalius mari (Campaniae): hospitalem hostem appellare,

    Liv. 25, 18, 8:

    hinc illi nobiles portus Cajeta, Misenus, etc.,

    Flor. 1, 16:

    appulsus litorum,

    Plin. 2, 46, 45, § 118.—
    B.
    Subst.
    1.
    hospĭtālis, is, m., a guest: injuriae potestatum in hospitales ad visendum venientium, Hipponenses in necem ejus (delphini) compulerunt, Plin. 9, 8, 8, § 26.—
    2.
    hospĭtālia, ium, n.
    a. b. c.
    (Sc. jura.) The dues of hospitality, Liv. 42, 24 fin.
    II.
    Transf., of things: ut in Fucino lacu invectus amnis, in Lario Addua, etc.... in Lemanno Rhodanus: hic trans Alpes superiores in Italia multorum milium transitu hospitales suas tantum nec largiores quam intulere aquas evehentes, foreign, i. e. that flow through without mingling, Plin. 2, 103, 106, § 224; 17, 10, 14, § 69. —Hence, adv.: hospĭtālĭter, hospitably, as a guest:

    invitati hospitaliter per domos,

    Liv. 1, 9, 9:

    vocare (opp. hostiliter),

    id. 6, 26, 3:

    excipere aliquem,

    Curt. 7, 6 med.:

    ingredi ad deos Penates,

    Just. 8, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > hospitalia

  • 8 hospitalis

    hospĭtālis, e, adj. [hospes], of or relating to a guest or host, hospitable, xenios, xenikos.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj. (class.):

    illam ipsam sedem hospitalem, in quam erit deductus, publicam populi Romani esse dicet,

    Cic. Agr. 2, 17, 46:

    deversorium,

    Liv. 21, 63 fin.:

    cubiculum,

    guest-chamber, id. 1, 58:

    beneficia,

    id. 2, 14 fin.:

    aves,

    set before a guest, Varr. R. R. 3, 2, 3; cf.:

    cena Augusti,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    umbra,

    Hor. C. 2, 3, 10:

    tessera,

    which guests gave to the host, Plaut. Poen. 5, 2, 87 sq.; cf. ib. 5, 1, 25:

    Juppiter,

    the patron of hospitality, Cic. Deiot. 6, 18; id. Fin. 3, 20, 66; id. Q. Fr. 2, 12, 3 al.; cf.

    deus,

    Plaut. Poen. 5, 1, 25:

    non dubitavit illud insigne Penatium hospitaliumque deorum ex hospitali mensa tollere,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48: fulmina, of Jupiter hospitalis, Sen. Q. N. 2, 49:

    caedes,

    the murder of a guest, Liv. 25, 18, 7:

    TABVLA,

    i. e. a municipal decree for the reception of a guest, Inscr. Grut. 456, 1:

    Theophrastus scribit, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem fuisse,

    Cic. Off. 2, 18, 64; cf.:

    homo qui semper hospitalissimus amicissimusque nostrorum hominum existimatus esset (shortly before: cum suae partes essent hospitum recipiendorum),

    id. Verr. 2, 1, 26, § 65:

    tua illa Venus,

    id. Cael. 21, 52:

    tibi hospitale pectus,

    Hor. Epod. 17, 49:

    nihil hospitalius mari (Campaniae): hospitalem hostem appellare,

    Liv. 25, 18, 8:

    hinc illi nobiles portus Cajeta, Misenus, etc.,

    Flor. 1, 16:

    appulsus litorum,

    Plin. 2, 46, 45, § 118.—
    B.
    Subst.
    1.
    hospĭtālis, is, m., a guest: injuriae potestatum in hospitales ad visendum venientium, Hipponenses in necem ejus (delphini) compulerunt, Plin. 9, 8, 8, § 26.—
    2.
    hospĭtālia, ium, n.
    a. b. c.
    (Sc. jura.) The dues of hospitality, Liv. 42, 24 fin.
    II.
    Transf., of things: ut in Fucino lacu invectus amnis, in Lario Addua, etc.... in Lemanno Rhodanus: hic trans Alpes superiores in Italia multorum milium transitu hospitales suas tantum nec largiores quam intulere aquas evehentes, foreign, i. e. that flow through without mingling, Plin. 2, 103, 106, § 224; 17, 10, 14, § 69. —Hence, adv.: hospĭtālĭter, hospitably, as a guest:

    invitati hospitaliter per domos,

    Liv. 1, 9, 9:

    vocare (opp. hostiliter),

    id. 6, 26, 3:

    excipere aliquem,

    Curt. 7, 6 med.:

    ingredi ad deos Penates,

    Just. 8, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > hospitalis

См. также в других словарях:

  • GENU — ex Graeco γόνυ, roboris sedes, Artemid. l. 1. c. 49. Τὰ γόνατα πρὸς τε ἰχὺν καὶ εὐανδρείαν ἐςτὶ ληπτέα καὶ πρὸς κινήσεις, καὶ πρὸς πράξεις κτλ. Quibus proin debilitatis, totum corpus imbecillum est. Plaut. Curcul. Act. 2. sc. 3. v. 30. Tenebrae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TRIGON seu TRIGONALIS — TRIGON, seu TRIGONALIS pila, unum ex quatuor pilarum apud Romanos generibus, parva erat, ita nuncupata vel a loco, ubi ea exercebatur, triangulari, in quo Vespasianum membra defricare solitum, valetudinis causâ, notat Sueton. c. 20. vel potius a… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»