cathedrae

* * *

paenĭtĕo (less correctly poen-), ui, no sup., ēre, 2, v. a. and impers. [root in poena, q. v.; Gr. poinê].

Act., to cause to repent, to displease (anteclass. and late Lat.):

et me quidem haec conditio nunc non paenitet,

causes me no regret, Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26:

paenitemini et credite Evangelio,

repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—

Neutr., to repent, be sorry:

momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae,

Liv. 22, 12, 10:

etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle,

id. 3, 2, 4:

Athenienses primi paenitere coeperunt,

Just. 11, 3, 3:

paenituit populus,

Vulg. Ecclus. 48, 16:

non vult paenitere,

id. Apoc. 2, 21.—Esp., in part. pres.:

Lepidus paenitens consili,

Sall. H. 1, 49 Dietsch:

paenitens facti,

Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. e and i infra.—

It repents one, etc., i. e. I, you, etc., repent; I, etc., repent, am sorry, grieve, rue, etc.

Aliquem alicujus rei:

non paenitere me consilii de tuā mansione,

Cic. Att. 9, 10, 8:

quem... in eam diem vitae non paenituerat,

Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.—

Alicujus rei alone:

bonae mentis paenituisset,

Sen. Q. N 4, praef. 7:

paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius,

Curt. 10, 7, 12.—

Aliquem alone:

si eos quidem non paeniteret,

Cic. Fam. 9, 5, 2.—

With acc. of person, foll. by inf.:

efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat,

Cic. de Or. 2, 19, 77.—

With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876):

sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere,

Cic. Tusc. 5, 28, 81:

sequitur ut nihil paeniteat,

id. ib. 5, 18, 53:

quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse,

id. Inv. 2, 13, 43. —

Foll. by rel. adverb. clause:

etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere,

Cic. Att. 8, 5, 1.—

With quod:

valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto,

Cic. Att. 7, 3, 6:

paenitet quod non ab adultero coepi,

Quint. Decl. 335.—

With dat. of agent:

consilii nostri... nobis paenitendum,

Cic. Fam. 9, 5, 2.—

Absol.:

tanta vis fuit paenitendi,

Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24:

Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit,

Quint. 9, 3, 12:

paenitet et torqueor,

Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—

It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, angry, offended, dissatisfied (class.; cf. taedet).

Aliquem alicujus rei:

ut me imperii nostri paeniteret,

Cic. Rep. 6, 16, 16:

num hujusce te gloriae paenitebat?

id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47:

num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret?

id. Sen. 6, 19:

paenitere se virium suarum,

Liv. 8, 23:

paenituit multos vanae sterilisque cathedrae,

Juv. 7, 203.—

With quod and subj.:

se paenitere, quod animum tuum offenderit,

Cic. Att. 11, 13, 2.—

It concerns, is a care to, makes anxious, dissatisfies; and with negative, it is enough, satisfies (mostly anteclass.):

an paenitet te, quanto hic fuerit usui?

are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71:

paenitetne te, quot ancillas alam?

id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum'st;

et si duarum paenitebit, addentur duae,

are not enough, not satisfactory, id. Stich. 4, 1, 34:

an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset Adulescens?

was it not enough? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20:

an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim?

Caes. B. C. 2, 32:

quod a senatu quanti fiam minime me paenitet,

Cic. Att. 1, 20, 2; cf.:

tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit,

id. Off. 1, 1, 2. —Hence,

paenĭtens, entis, P. a., repenting, repentant, penitent.

Absol.:

optimus est portus paenitenti mutatio consilii,

Cic. Phil. 12, 2, 7.—

With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.—

With de:

signa paenitentis de matrimonio dederat,

Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, with regret, repentantly (late Lat.):

auguria paenitenter omissa,

Min. Fel. Oct. 26.—

paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, blamable, objectionable (perh. not ante-Aug.).

Affirmatively:

itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus,

Col. 3, 2:

paenitendae rei recordatio,

Sen. Brev. Vit. 10, 2.—

With a negative:

sub haud paenitendo magistro,

Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3:

dicta non paenitenda,

Gell. 1, 3, 2:

gens Flavia reipublicae non paenitenda,

Suet. Vesp. 1.

paenĭtĕo (less correctly poen-), ui, no sup., ēre, 2, v. a. and impers. [root in poena, q. v.; Gr. poinê].

Act., to cause to repent, to displease (anteclass. and late Lat.):

et me quidem haec conditio nunc non paenitet,

causes me no regret, Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26:

paenitemini et credite Evangelio,

repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—

Neutr., to repent, be sorry:

momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae,

Liv. 22, 12, 10:

etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle,

id. 3, 2, 4:

Athenienses primi paenitere coeperunt,

Just. 11, 3, 3:

paenituit populus,

Vulg. Ecclus. 48, 16:

non vult paenitere,

id. Apoc. 2, 21.—Esp., in part. pres.:

Lepidus paenitens consili,

Sall. H. 1, 49 Dietsch:

paenitens facti,

Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. e and i infra.—

It repents one, etc., i. e. I, you, etc., repent; I, etc., repent, am sorry, grieve, rue, etc.

Aliquem alicujus rei:

non paenitere me consilii de tuā mansione,

Cic. Att. 9, 10, 8:

quem... in eam diem vitae non paenituerat,

Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.—

Alicujus rei alone:

bonae mentis paenituisset,

Sen. Q. N 4, praef. 7:

paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius,

Curt. 10, 7, 12.—

Aliquem alone:

si eos quidem non paeniteret,

Cic. Fam. 9, 5, 2.—

With acc. of person, foll. by inf.:

efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat,

Cic. de Or. 2, 19, 77.—

With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876):

sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere,

Cic. Tusc. 5, 28, 81:

sequitur ut nihil paeniteat,

id. ib. 5, 18, 53:

quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse,

id. Inv. 2, 13, 43. —

Foll. by rel. adverb. clause:

etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere,

Cic. Att. 8, 5, 1.—

With quod:

valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto,

Cic. Att. 7, 3, 6:

paenitet quod non ab adultero coepi,

Quint. Decl. 335.—

With dat. of agent:

consilii nostri... nobis paenitendum,

Cic. Fam. 9, 5, 2.—

Absol.:

tanta vis fuit paenitendi,

Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24:

Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit,

Quint. 9, 3, 12:

paenitet et torqueor,

Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—

It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, angry, offended, dissatisfied (class.; cf. taedet).

Aliquem alicujus rei:

ut me imperii nostri paeniteret,

Cic. Rep. 6, 16, 16:

num hujusce te gloriae paenitebat?

id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47:

num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret?

id. Sen. 6, 19:

paenitere se virium suarum,

Liv. 8, 23:

paenituit multos vanae sterilisque cathedrae,

Juv. 7, 203.—

With quod and subj.:

se paenitere, quod animum tuum offenderit,

Cic. Att. 11, 13, 2.—

It concerns, is a care to, makes anxious, dissatisfies; and with negative, it is enough, satisfies (mostly anteclass.):

an paenitet te, quanto hic fuerit usui?

are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71:

paenitetne te, quot ancillas alam?

id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum'st;

et si duarum paenitebit, addentur duae,

are not enough, not satisfactory, id. Stich. 4, 1, 34:

an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset Adulescens?

was it not enough? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20:

an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim?

Caes. B. C. 2, 32:

quod a senatu quanti fiam minime me paenitet,

Cic. Att. 1, 20, 2; cf.:

tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit,

id. Off. 1, 1, 2. —Hence,

paenĭtens, entis, P. a., repenting, repentant, penitent.

Absol.:

optimus est portus paenitenti mutatio consilii,

Cic. Phil. 12, 2, 7.—

With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.—

With de:

signa paenitentis de matrimonio dederat,

Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, with regret, repentantly (late Lat.):

auguria paenitenter omissa,

Min. Fel. Oct. 26.—

paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, blamable, objectionable (perh. not ante-Aug.).

Affirmatively:

itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus,

Col. 3, 2:

paenitendae rei recordatio,

Sen. Brev. Vit. 10, 2.—

With a negative:

sub haud paenitendo magistro,

Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3:

dicta non paenitenda,

Gell. 1, 3, 2:

gens Flavia reipublicae non paenitenda,

Suet. Vesp. 1.

stĕrĭlis, e (collat. form, acc. sing. fem sterilam sterilem, Fest. p. 316 Müll.; neutr. plur. sterila, Lucr. 2, 845; abl. sterile, Apic. 7, 1, § 258), adj. [Gr. stereos, hard; steriphê, steira, barren; Sanscr. starī, vacca sterilis], unfruitful, barren, sterile, of plants and animals (class. and very freq.;

syn infecundus): steriles nascuntur avenae,

Verg. E. 5, 37; so,

ulvae,

Ov. M. 4, 299:

herba,

id. Am. 3, 7, 31; Curt. 4, 1, 21:

platani,

Verg. G. 2, 70:

agri,

id. ib. 1, 84; id. A. 3, 141:

tellus,

Ov. M. 8, 789:

palus,

Hor. A. P. 65:

harena,

Verg. G. 1, 70:

humus,

Prop. 3, 2 (2, 11), 2; Curt. 7, 5, 34:

solum,

id. 3, 4, 3:

steriles nimium crasso sunt semine,

Lucr. 4, 1240; Cat. 67, 26:

galli Tanagric' ad partus sunt steriliores,

Varr. R. R. 3, 9, 6:

vacca,

Verg. A. 6, 251:

multae (mulie res),

Lucr. 4, 1251:

viri,

i. e. eunuchs, Cat. 63, 69; Plin. 24, 10, 47, § 78; Mart. 9, 9, 8:

ova,

Plin. 10, 60, 80, § 166.—

Transf. (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.).

Of things, causing unfruitfulness or sterility:

rubigo,

Hor. C. 3, 23, 6:

frigus,

Luc. 4, 108:

hiems,

Mart. 8, 68, 10:

serere pampinariis sterile est,

produces sterility, Plin. 17, 21, 35, § 157.—

In gen., barren, bare, empty:

manus,

Plaut. Truc. 1, 2, 3:

sterilis amator a datis,

bare of gifts, id. ib. 2, 1, 30:

amicus,

Juv. 12, 97; Mart. 10, 18, 3:

epistulae,

Plin. Ep. 5, 2, 2:

saeculum,

id. ib. 5, 17, 6:

civitas ad aquas,

App. M. 1, p. 106 fin.:

vadum,

Sen. Thyest. 173:

corpora sonitu (with jejuna succo),

that yield no sound, Lucr. 2, 845:

prospectus,

without human beings, Plaut. Mil. 3, 1, 15:

domus,

without children, Prop. 4 (5), 11, 62:

nummi,

that do not bear interest, Dig. 22, 1, 7.—With gen.:

sterilis laurus baccarum,

Plin. 15, 30, 39, § 130:

lapides plumbi,

id. 33, 7, 40, § 119.—

Trop., unproductive, unprofitable, fruitless, useless, vain:

Februarius,

Cic. Q. Fr. 2, 12, 2:

quod monumentum, quod immo temporis punctum, aut beneficio sterile, aut vacuum laude?

Plin. Pan. 56, 2:

ne sit sterile et effetum (saeculum),

id. Ep. 5, 17, 6:

fama (with cassa),

Stat. Th. 6, 70:

labor,

Mart. 10, 58, 8:

pax,

Tac. A. 1, 17:

amor,

i. e. unreturned, unrequited, Ov. M. 1, 496; Stat. S. 3, 4, 42:

cathedrae,

unprofitable, Mart. 1, 76, 14; Juv. 7, 203:

litus sterili versamus aratro,

id. 7, 49.—With gen., destitute, deprived of, unacquainted with:

urbes talium studiorum fuere steriles,

Vell. 1, 18 fin.:

non adeo virtutum sterile saeculum,

Tac. H. 1, 3:

heu steriles veri!

Pers. 5, 75.