-
1 hæfr
adj. fit, proper, Fms. xi. 94, Stj. 92: fit for use, Germ. brauchbar, bækr hæfar, opp. to fánýtar, Am. 73; vaðmál hæft til klæða, Grág. ii. 341 B; engu hæfr, useless, worthless, Fms. ii. 123; ú-hæfr, unfit, useless, Karl. -
2 BRUNNR
m.1) spring;2) well.* * *(old form bruðr), m. [Ulf. brunna; A. S. bærne; Scot. and North. E. burn; O. H. G. brunna; Germ. brunn, all of them weak forms, differing from the Scandin.-Icel. brunnr; Dan. brönd; Swed. brunn]:—a spring, well; the well was common to all, high and low, hence the proverbs, (allir) eiga sama til brunns að bera, i. e. ( all) have the same needs, wants, wishes, or the like; allt ber að sama brunni, all turn to the same well, all bear the same way, Grett. 137; seint að byrgja brunninn er barnið er í dottið, it is too late to shut the well when the bairn has fallen in; cp. the Engl. proverb, ‘It is useless to lock the stable door when the steed is stolen.’ In mythol., the brunnr of Mímer (Edda 10, 11) is the well of wisdom, for a draught of which Odin pawned his eye; probably symbolical of the sun sinking into the sea; the pit Hvergelmir (Edda 3) answers to the Gr. Tartarus; Stj. 612, Fms. ii. 83: the word may also be used of running water, though this is not usual in Icel., where distinction is made between brunnr and lækr, Grág. ii. 289, vide brunn-lækr.2. metaph. a spring, fountain; b. hita (the sun), A. A. 5; esp. theol. of God, Christ, b. gæzku, miskunnar …, Greg. 33; með brunni Guðlegrar spekðar, 673 A. 49; b. mælsku, Eluc. 56. -
3 BRÚKA
að, [cp. Lat. Frūgi, frux, fructus, frui; A. S. brucan; Germ. brauchen; Dan. bruge; Swed. bruke, borrowed from Germ.]:—to use, with acc., borrowed from Germ. through Dan.; it seems not to have come into use before the 17th century; it never occurs in the Icel. N. T., and even not in Pass.; in Vídalín (died A. D. 1720) it is used now and then; and at present, although used in common talk, it is avoided in writing. It is curious that the language has no special expression for to use, Lat. uti (hafa, beita neyta, or other words indirectly bearing that sense are used); derived forms—as brúkandi, brúkanligr, adj., óbrúkanligr, adj. unfit, useless—are used, but sound ill. brúkan, f. use, is preferred for brúk, n., Dan. brug = use, etc. -
4 DUGA
(-ða, -at), v.1) to help, aid, support, with dat.;duga e-m at or við, to succour, lend help (Gísli fór at duga þeim við);2) to do, suffice;þat er þér man duga, which will do for thee;hefir oss þó dugat þessi átrúnaðr, this faith has served us very well;fátt er svá illt at einugi dugi, few things are utterly useless;mun þér eigi þat duga at sofa hér, it will not do (is not safe) for thee to sleep here;3) absol., to show prowess, do good service;dugði hverr sem hann mátti, every one did his best;4) to suffice, be strong enough;ef þitt œði dugir, if thy wit suffices;ef vitni duga, if the witnesses fail not.* * *pret. dugði; pres. dugi; sup. dugat; imperat. dugi þú, mod. dugðu; [A. S. dugan; Scot. and North. E. to dow; O. H. G. tûgan; Germ. taugen: Dan. due; Swed. duga; Engl. do, in phrases such as, that will do]:—to help, aid, with dat.; dugi þú mér Hvíta-Kristr, Fs. 101; d. frændum sínum, Post. 658 C. 19; ok vill eigi d. henni, will not support her, Grág. i. 368; hann dugði heiðnum mönnum, 655 iii. 4: with the notion to do, suffice, þat er þér man d., which will do for thee, Nj. 13; hefir oss þó dugat þessi átrúnaðr, this faith has done well for us, Fms. i. 34; mun þat d. mínum hesti, it will do for my horse, Mag.: the proverb, fátt er svá illt at einu-gi dugi, cp. the Engl. ‘’tis an ill wind that blows nobody good,’ Al. 46, Hm. 134; mun þér eigi þat d. at sofa hér, it will not do (is not safe) for thee to sleep here, Fms. v. 307: adding prepp. við, at, til, to succour, lend help, en Gísli fór at d. þeim við, Gísl. 22; d. þeir nú at þeim mönnum er lífs var van, Finnb. 316, cp. at-dugnaðr; hón dugir eigi verr til enn einhverr karlmaðr, Fb. i. 533: impers., e-m dugir e-t, it does well, beseems, becomes; hón dugir mér illa (vel), Mar. (Fr.), Hkv. I. 45; þó myndi mér enn vel d. ( it would do well for me), ef ek fengja at drekka, Ísl. ii. 369.β. absol. or even neut. to shew prowess, do one’s best; dugi þú enn, help! Fms. ii. 75; dugði hverr sem mátti, every one did his best, viii. 139; dugi nú hverr sem drengr er til; mundi þá eigi nauðsyn at d. sem drengilegast, ix. 509: denoting moral force, vel siðaðir menn ok jafnan vel dugat, honest men and who have ever done well, Eg. 96; d. í þurft e-s, Hom. 47.γ. to suffice, be strong enough; ef þitt æði dugir, if thy wit does suffice, Vþm. 20, 22; ef vitni d., if the witnesses do, i. e. fail not, N. G. L. i. 136; dugði veðr it bezta, the weather did well. -
5 DUGGA
f. a useless fellow.* * *u, f. a ‘dogger,’ small (Dutch or Engl.) fishing vessel, Ann. 1413, where it is reported that thirty English ‘fiski-duggur’ came fishing about Icel. that summer; (hence the Engl. Dogger-bank):—duggari, a, m. the crew of a dugga, D. N. ii. 651.2. a lazy dogged fellow, Edda (GL), Trist. (Fr.) -
6 gagns-lauss
adj. useless. -
7 HRIP
m. box of laths, basket.* * *n. a box of laths or a basket to carry peat and the like on horseback, with a drop at the bottom, Lv. 65, (mó-hrip, torf-hrip.) hrips-grind, f. the frame of a h., id. Hence the phrase, það er eins og að ausa vatni í hrip, ‘it is like pouring water into a sieve,’ (cp. Lat. ‘Danaidum dolia implere’), of useless efforts: hurried work, e. g. hurried writing, as if dropped out of the quill. -
8 MÁL
* * *I)n.1) speech, faculty of speech (þrøngdi svá sóttarfari konungs, at hann misti málsins);þau hafa ekki mál, they are dumb;2) language, tongue;norrønt mál, the Norse tongue;3) speech, speaking (hvárt er Flosi svá nær, at hann megi heyra mál mitt);4) colloquy, talk, speech;koma á mál (or at máli) við e-n, to come to talk with, speak to;finna (hitta) e-n at máli, to obtain speech with;krefja e-n máls, to ask an interview with;leita mills við e-n (spyrja e-n máls, mæla mál of e-m), to broach a subject to one;bera mál á e-t, hafa e-t á (or at) máli, to speak (talk) of (allir menn höfðu á máli, hversu fríðr maðr hann var);lúka sínu máli, to end one’s speech;þat er mál manna, at, people say that;5) tale, story;nú er þar til máls at taka, now it must be told;6) saw, saying;fornt (fornkveðit) mál er, at, it is an old saw that;7) diction, construction of sentences;8) sentence;tvau mál, two sentences;fullt mál, a full period;9) suit, action, cause;hefja mál á hendr e-m, to bring an action against one;búa mál, to prepare a suit;sœkja mál, to prosecute;10) stipulation, agreement (ek vil halda mil við hann þan, sem mælt vóru);lauss allra mála, free of all stipulations;11) case, matter, affair (þetta mál var við Jórunni rœtt);svá er mál með vexti, the matter stands thus;var þat annat mál, another matter;miðla mál, to mediate;tillagagóðr inna stœrri mála, a good counsellor in great matters;hafa sitt mál, to have one’s own way, have one’s will (honum eirir illa, of hann hefir eigi sitt mál);hafa mikit til síns máls, to have much in support of one’s case;e-t skiptir miklu (litlu) máli, it is of great (small) importance;12) three months (mál ok misseri).n.1) measure (fimm álna er hátt mál hans);leggja, bera mál við e-t, to measure (hann lagði mál við öll in stœrstu tré);2) time, high time (mál er upp at standa);sagði, at þá var mið nótt ók at enn væri mál at sofa, and still time to sleep;3) meal;í eitt mál, at einu máli, for one single meal;deila mat at málum, to deal out food at each meal.n. inlaid ornaments (on the hilts and guards of swords).* * *1.n., old pl. ḿl, 673. 47, Greg.; [Ulf. maþl = ἀγορά; Hel. mahal = speech, meeting; Dan. maal; from the old Teut. maþl or mahal was formed the mid. Lat. mallum = parliament, public meeting (Du Cange), and mallum again was in Norman-French rendered by parliament.]A. Speech, faculty of speech; mál heitir orð …, Edda 110; þau hafa ekki mál, they are dumb, Fms. i. 97, Fs. i. 250; þröngdi svá sóttar-fari konungs at hann misti málsins, x. 148; þeir hafa eigi manns rödd né mál, Rb. 348; þeir hafa gauð fyrir mál, 346; mál, heyrn, sjón, Edda 6.II. speech as spoken, language, tongue; Norrænt mál, the Norse tongue, Fms. vii. 165; Gírskt mál, Greg. 75; í máli þeirra, til várs máls, in our tongue; í hverju máli, Skálda 161, 168; í vóru máli, 163, 166, 167, 169; í málinu, 165; kynnask várt mál at ráða þat er á Norrænu er ritað, Bs. i. 59; nema mál á Danska tungu, Grág.; rita at Norrænu máli, Hkr. (pref.); þeir skildu eigi hans mál, þá mælti kvinnan á Norrænu, Fs. 136.2. speech, speaking; hvárt er Flosi svá nær at hann megi heyra mál mitt, Nj. 36, 200; ver eigi nær honum en mál nemi, Fms. iv. 28; en skáldskapr var honum svá tiltækr, at hann mælti af tungu fram sem annat mál, 374; engi var svá vitr at snjallara mál mundi fram bera, vii. 158; snjallr í máli ok talaðr vel. ix. 535; skilr þú nokkut hérmanna mál, Fas. ii. 512; en er hann lauk sínu máli, Ld. 106, 130, Íb. 12; ok fara svá öllu máli um sem hann hafi áðr ekki um mælt, Grág. i. 40; ef hann kveðr svá at ok hafði í máli sínu, ‘heilt ráð ok heimolt,’ en eigi ella, 317; kveðr jarl þings ok mælti þeim málum á þinginu at Hákon jarl skyldi heita vargr í véum, Fms. xi. 40; tína fyrir mér öll þau mál ok athæfi er hafa þarf fyrir konungi, Sks. 301.3. speaking one to another, colloquy; vera á máli, to deliberate, converse, Vtkv., 1; hann kom opt á mál við konung, Eg. 106; engi þorði at krefja hann máls, 601; Þórdís gékk til máls við Egil frænda sinn, 765; þegar er þeir fundu menn at máli, Fms. i. 204; ef þeir vildu hafa hans mál, 241; síðan hættu þau málinu, Nj. 10; hann leitaði þá máls um við Ásgerði hverju þat gegndi, Eg. 703; ok spyrja hana máls hvar til þessi svör skulu koma, Hkr. i. 77; þat var karl ok kerling, mælti hann mál af þeim ok spurði, Fas. iii. 525; höfðu menn at máli (people noticed, of something extraordinary), at…, Fms. vii. 301; allir menn höfðu á máli, er Ólaf sá, hversu fríðr maðr hann var, Ld. 88; bera mikit mál á, Fms. x. 93; þat var mál manna, people said that; or, þat er mál manna, people say, Nj. 268, Eg. 29, Fms. vii. 150.4. a tale, narrative; nú er þat til máls at taka (of resuming the narrative after an episode), to take up the story again, Ld. 314, Nj. 16, 29, 135, 148, 196; er fyrr var getið í þessu máli, Fms. xi. 41; þar hef ek upp þat mál, Eg. 735.5. a saw; þat er fornt mál (‘tis an old saw), at bísna skal at betr verði, Fms. x. 261, Glúm. 344; á líti þeir mál in fornu, look to the old wise sayings, Sighvat (forn-mæli, q. v.)6. gramm. diction, construction of sentences; mál ok hættir, Edda 49; ef þat mál ( figure of speech) er upp er tekit haldi of alla vísu-lengd, 123; breyta háttum með máli einu, to vary the verses with the sentences, Edda 124 (for specimens see lit. 9–23); tvau mál, two sentences; fullt mál, a full period; hér lýkr máli, lúka heilu máli, a sentence closes; annat ok þriðja vísu-orð er sér um mál, ok er þat stál kallat, of the intercalary sentences in poetry, Edda 125; þeir kölluðu at hann hafði eigi rétt ort at máli, Fms. v. 209; samhljóðendr megu ekki mál eðr atkvæði göra einir við sik, Skálda; hér er mál fullt í hverju vísu-orði, Edda; Skáldskapar-mál, poetical diction, id.; bragar-mál, id., 124.7. mál is the name of old songs containing old saws or sentences, such as the Háva-mál; as also of poems in a dialogue (mál); all such poems were in a peculiar metre called mála-háttr, which is opposed to the epic kviðu-háttr, thus, Grímnis-mál, Vafþrúðnis-mál, Alvís-mál, Hamðis-mál, Hákonar-mál, Eiríks-mál; in some instances the name has been applied erroneously, e. g. Atla-mál; the Rígs-mál is a name given in modern times, the old name was Rígs-þula.B. As a law phrase, with the notion of public speaking, action, or the like:1. a suit, action, cause; hefja mál á hendr e-m, Fms. vii. 130; hafa mál á höndum, Grág. i. 38; sókn skal fyrr fara fram hvers máls en vörn, nema þat sé allt eitt, ok sé þat annars máls sókn er annars er vörn, 59; Njáll nefndi vátta ok sagði únýtt málit, Nj. 36; ekki á Bjarkeyjar-réttr á því máli at standa, Fms. vii. 130; þeir veittu Gizuri hvíta at hverju máli, Nj. 86; báru þeir kvið um mál Otkels, 87; færa mál fram at dómi, Grág, i. 135; sækja mál, to prosecute, Nj. 86, 99; sækja mál lögliga ok réttliga, Fms. vii. 133; Gunnarr sótti málit þar til er hann bauð til varna, Nj. 36; en um tólf mánuðr stendr þeirra mál, the case stands over for twelve months, Grág. i. 143; sækja mál á þingi, Nj. 36; færa vörn fyrir mál, 87; mál kemr í dóm, Glúm. 365; höfða mál, to institute a suit, Grág. i. 142; búa mál, to prepare a suit, of the preliminaries, Glúm. 365, passim; leggja mál undir e-n (as umpire), Nj. 105; hafa sitt mál, to get one’s verdict, win the suit, passim; vera borinn máli, to be cast, convicted, N. G. L. i. 122: to be beaten, get the worst, passim: vígs-mál, legorðs-mál, fé-mál, etc.2. an indictment, charge;þá eru þeir varðir máli ef þeir fá þann bjargkvið, Grág. i. 54; ok versk hann þá málinu, 317; at upp skyldi vera rannsókn en þau ór málinu ef hann hittisk eigi þar, Ld. 44; ek vil svara því máli, I will answer that charge, Nj. 99; ok bað Sigurð Hranason svara þar málum fyrir sik, Fms. vii. 130; á hann kost at láta varða skóggang eða görtæki, ef hann vill til hins meira máls færa ok skal hann stefna ok láta varða skóggang, Grág. i. 430; hann spurði alla ena beztu menn, hvert mál þeim þætti Gunnarr eiga á þeim nöfnum fyrir fjörráðin, Nj. 105; leynd mál, hidden charges, Grág. i. 362.3. procedure, order; at alþingis-máli réttu ok allsherjar-lögum, Nj. 87: pleading, enda er svá sem þeir mæli eigi þeim ḿlum nema þeir vinni eiða at, Grág. ii. 342.4. stipulation, agreement; mál meginlig, Vsp.; bregða máli, Grág. i. 148; ok skilja þeir eigi þat mál görr, en svá, 136; nema þau vili annat mál á göra, 336; en ek skal lauss allra mála ef hann kemr eigi svá út, Ísl. ii. 217; skulu þeirra manna mál standask, Grág. i. 296: engagement, ok vitja málanna fyrir hönd okkra beggja, Fms. xi. 104.5. transactions; en hvert sem at þessum málum var setið lengr eða skemr, Ld. 22.6. a case; lá ek þá í vöggu er þær skyldu tala um mitt mál, Fas. i. 340; mál hans stendr í miklum háska, Mar.; en þó skaltu svá um þitt mál hugsa, … at þá munt þú skamt eiga úlifat, Nj. 85; at hvárir-tveggju hafi nakkvat síns máls, Jb. 12; þat er mál Sigurðar konungs at mæla til Inga konungs, Fms. vii. 221; festi járnburð, at svá skyldi sanna mál hans, 230; honum eirir ílla ef hann hefir eigi sitt mál, Ísl. ii. 237; þá skal sá þeirra hafa sitt mál er eið vill at vinna, Grág. i. 393; Þórólfr bað Ölvi byrja mál sitt við konung, Eg. 62; at vit fáim rétt af þessu máli, 40; flytja mál sitt, Ld. 180; muntú mér verða at trúa til málanna þinna allra, Fms. xi. 104; allir er eiðsvarar erut við þetta mál, Nj. 192; eiga síðan allt mitt mál undir yðr fóstbræðrum, Fas. ii. 532; þetta mál var við Jórunni rætt, Ld. 22; þykki mér nú vandast málit, Nj. 4; svá er mál með vexti, the case is this, Lv. 43, Fas. iii. 59; var þat annat m., another affair, Nj. 256; ekki eru þau efni í um várt mál, Ld. 76; konungr átti dóm á þeirra máli, id.; ber hann upp fyrir bróður sinn málit, hann berr upp málit ok biðr Unnar, ok undra ek er þú ferr með því máli, Fas. i. 364; Austmaðrinn heldr nú á málinu við bónda Nj. 259; ef þér vilit göra málit at álitum, 3; svara þessu máli, Fms. vii. 124; miðla mál, to mediate, Íb. 12; inna stærri mála, in important cases, Nj. 2.7. special phrases, e-t skiptir miklu, litlu … máli, to bear much or little upon a case, to be of great (small …) importance, Eg. 742, Ó. H. 31, passim: skiptir þá eigi máli, Grág. i. 43; varða máli, id.; ef honum þætti máli varða at hann næði því, Rd. 260: þú kvaddir þess kviðar er eigi átti máli at skipta um víg Auðúlfs, who had no concern with the slaying of A., Nj. 87.C. COMPDS, máls- and mála-: máls-afglöpun, f. a false or collusive action, whereby the suit is lost, Grág. i. 494. máls-bót, f. an excuse, exculpation, Fms. vii. 207; esp. in plur., hafa sér e-ð til málsbóta, to use as an excuse. mála-efni, n. pl. a cause, its circumstances and nature, Nj. 47, Háv. 51; íll málaefni, a bad case, Fs. 41. 138, Ó. H. 150, Band. 12. máls-endi, a, m., see málsemd. máls-eyrendi, n. a discourse, Sturl. i. 140. mála-ferli, n. pl. lawsuits, litigation, Fs. 47, Eg. 644, Nj. 78, Sturl. i. 105, Fær. 109. mála-flutningr, m. the conduct of a suit, Hrafn. 17. mála-fylgjumaðr ( mála-fylgismaðr), m. a lawyer; mikill m., a great taker up of suits, Nj. 1, Bs. i. 82. máls-fylling, f. the conclusion of a case, Fb. iii. 451. máls-grein, f. a sentence, Skálda 174, 181, Bs. i. 753 ( a passage in a letter): a phrase, Stj. 79, Edda 49; partr málsgreinar = pars orationis, Skálda 180: diction, style, Edda 120. mála-háttr, m. [mál, háttr], a kind of metre, Edda 142, where a specimen is given. máls-hattr, m. a phrase, Stj. 67, 126: = málsgrein, Skálda 170: a proverb, saying, Fms. ii. 33, Fas. iii. 104, Stj. 133, passim. málshátta-safn, n. a collection of proverbs. mála-hlutr or máls-hlutr or -hluti, a, m. one side of a case or suit eiga enn þyngra málahlut, Ísl. ii. 172; þá ferr ílla m. várr ( our case), Lv. 95: a share, mun sá verða m. várr beztr, Nj. 88; nú kann vera, at ek kunna ekki at sjá málahlut til handa mér, en vilja munda ek halda sæmd minni, Sturl. i. 105. mála-kosta, u, f. a complaint, pleading in a case, Sturl. i. 613, H. E. i. 457. mála-leitan, f. a negotiation, the mooting a question, Eg. 521, Eb. 130, Fms. vii. 299, Orkn. 56. mála-lenging, f. useless prolongation. mála-lok, n. pl. the end of a case, conclusion, Eb. 106, Nj. 102, Bs. i. 68. mála-lyktir, f. pl. = málalok, Eb. 24, 36, Nj. 88, Fms. vii. 14. máls-löstr, m. bad grammar, Skálda 181. mála-maðr, m. = málafylgju-maðr, Dropl. 6, Ld. 298, Boll. 354. mála-mannligt, n. adj. like, worthy of a málamaðr, Bs. i. 751. máls-metandi, part., m. maðr, a person of mark. mála-mynd, f.; til málamyndar, only for appearance, not seriously. máls-orð, n. a word in a sentence, Edda 124, 126, 128. máls-partr, m. a part of speech, Skálda 185: a part in a suit, mod. máls-rödd, f. = málrómr, Stj. 81. mála-skil, n. pl. knowledge of proceeding. Sturl. iii. 10. mála-skot, n. an appeal in a case, K. Á. 218. mála-sóku, f. a lawsuit, prosecution, Nj. 248. máls-spell, n. a flaw in a suit, Nj. 170, Fms. x. 12. mála-sönnun, f. evidence, Mar. mála-tilbúningr or mála-tilbúnaðr, m. the preparation of a suit, Grág. i. 490, Eb. 282, Nj. 36, 100. mála-tilleitan, f. = málaleitan, Þórð. 67. mála-vöxtr, m. the state of a case, Fms. vi. 11, Al. 113, Bs. i. 67, Nj. 79. máls-þörf, f. a wish to speak, Fms. vi. 374.2.n. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός; A. S. mâl; Engl. meal; Germ. mahl; Dan. and Swed. maal, mâl = a mark]:—a measure: hann mælti grundvöll undir húss, þat var þeirra átrúnaðr ef málit gengi saman, þá er optarr væri reynt, at þess manns ráð mundi saman ganga, ef mál-vöndrinn þyrri, en þróask ef hann vissi til mikilleiks, gékk nú málit saman ok var þrem sinnum reynt, Korm. 8; fimm álna er hátt mál hans, Fms. vi. 929; ganga undir mál, to undergo a mál (for measuring one’s height); þat sögðu menn at þeir hefði jafnmiklir menn verit, þá er þeir gengu undir mál, Ld. 178; leggja, bera mál við, to measure; hann lagði mál við öll in stærstu tré, 216; með því sama máli sem þér mælit út mun yðr verða aptr mælt, Mar.; bar hón mál á, ok þurfti þá þrjár álnar ok þver hönd, Bs. ii. 168; kunna maga mál, to know the measure of one’s stomach, Hm. 20.2. a length of sixteen fathoms, D. N. (Fr.)B. Temp. [Ulf. mêl = χρόνος, καιρός], a ‘meal,’ of time, i. e. a certain portion of time:I. time, high time; skipverjum þótti mál ór hafi, Landn. 206: with infin., Vsp. 14, Hm. 111, Skm. 10, Bm. 1; mönnum væri mál at lýsa sökum sínum, Nj. 149; at mál væri at ganga at sofa, Fms. ii. 138; mælti biskup at mál væri at sofa, 139; sagði mál at ríða, Orkn. 48: adding a dat., mál er mér at ríða, Hkv. 2. 47: ok er mál at vit farim, Fær. 255; mál er at leita at hestum várum, Korm. 182; ok er allt mál at ættvíg þessi takisk af, Ld. 258; ok er nú mál at hætta, Fms. vi. 212: e-m er mál (of stools):—í mál, in due time; þóat í mál yrði borinn kviðrinn, Grág. i. 54.2. the moment, nick of time (mál, q. v.); at hann var þar þá nótt, ok á því máli …, of an alibi, N. G. L. i. 309.II. the meal-time, morning and evening, Edda 103; hence of cattle, missa máls, to miss the time, sheep lost or astray for a day so that they cannot be milked, Grág. ii. 230, 231; kvikfénaðr missir máls, Snót; hence málnyta. q. v.; deila mat at málum, to deal out meat at each meal, Grág. i. 149; í hvert mál, Hm. 36; í eitt mál, for one single ‘meal,’ Karl. 347, Grág. i. 293; fæða þá í tvau mál, ii. 400; í bæði mál (see i B, p. 317): at því máli = Germ. diesmahl, Korm. (in a verse); þat er ok mitt ráð þó þat sé at fyrra máli at menn snæði nokkut, Fb. ii. 676; þat vilda ek at þær æti at einu máli kýr Hálfdanar bróður míns, Ó. H. 64; ef ættak at málungi mat, if I had meat from meal to meal, Hm.2. of the day marks; dag-mál = day-meal = 9 o’clock A. M.; and nátt-mál, night-time = 9 o’clock P. M.; í fyrra málið, to-morrow morning; eg skal koma í fyrra málið.III. of the seasons of the year; í misseri eru mál tvau, í máli eru mánuðr þrír, Rb. 6; mál ok misseri, Hm.; sumar-mál, the time when summer sets in (middle of April), opp. to vetr-nætr, when winter sets in; hríð-mál. q. v.COMPDS: málamatr, málamjólk, málsverðr.3.n. [Ulf. mêl = γραφή and γράμμα; Hel. mâl = imago, effigies; cp. also Goth. maljan = γράφειν, whence mod. Germ. mahlerei, mahlen, = pingere]:—prop. ‘a drawing,’ but it is used in old writers only of inlaid ornaments on spear’s heads or on the hilts and guards of swords; görir Þorgrímr þar af spjót, mál vóru í, Gísl. 18; hann hafði króka-spjót í hendi haugtekit ok allgóð mál í, Ld. 78; spjót, þá fann hann blóð í málunum, Glúm. 344; stál bjartra mála, Korm. 1; gull-mál (q. v.), Þiðr. 110; stála-mál, inlaid work of steel, Ht. R. 33. For specimens of ‘mál’ see Worsaae, Nos. 325, 331; a plate with inlaid work on the outside and a Runic inscription on the inside was found in Oct. 1870 in the cairn Greenmount in Ireland, and is described by Major-General Lefroy.COMPDS: málajárn, málasax, málaspjót, málasteinn. -
9 VATN
* * *(gen. vatris or vatz), n.1) water, fresh water (spratt þar vatn upp); sól gengr at vatni, the sun sets in the sea;2) fears (vatnit for niðr eptir kjálkanum á honum); halda vatni, to forbear weeping;3) lake (Mjörs er svá mikit vatn, at líkara er sjó);4) pl., vötn, large rivers (hnigu heilög vötn af Himin-fjöllum).* * *n., pl. vötn; vant occurs in N. G. L. i. 363: the gen. sing. is, agreeably with the pronunciation, in old vellums invariably spelt vatz or vaz, vazt, Clem. 148, l. 32; the mod. sound is vass; in the Editions, however, the etymological form vatns has mostly been restored; all the South Teut. languages use a form with an r. The form vatr only occurs in two instances, perhaps used only for the rhyme’s sake, in hvatr vátri, a poem of the beginning of the 12th century; and hélt und vatr enn vitri, Sighvat; but vatn vitni in another verse cf the same poet: [A. S. wæter; Engl. and Dutch water; Hel. watar; O. H. G. wazar; Germ. wasser; cp. Gr. υδατ-ος; Lat. udus: on the other hand, Icel. vatn; Swed. vatten; Dan. vand, qs. vadn.]A. Water, fresh water; jörð, vatn, lopt, eldr, Eluc. 19; spratt þar vatn upp, Edda (pref.); blóð ok vatn, Rb. 334; grafa til vatz, Edda (pref.); taka vatn upp at sínum hluta, Vm. 168; þá er vötnin vóru sköpuð, 655. 1; drepa í vatn eða hella á vatni, K. Þ. K.; ef vatn er svá mikit at þar má barn í hylja, N. G. L. i. 363.2. phrases; ausa vatni, to besprinkle infants with water, see ausa I. 2. β; to which add, þar stendr þú, Özorr, kvað Helgi, ok mun ek ekki við þér sjá, þvíat þú jóst mik vatni, Dropl. 25; mærin var vatni ausin ok þetta nafn gefit, Nj. 25: ganga til vatns, to go to the water, to go to the ‘trapiza,’ q. v., of washing before meals, Ld. 296: þá er sól gengr at vatni. when the sun goes into the water, sets in the sea, K. Þ. K. 96; sér ekki högg á vatni, a blow in the water is not seen, of a useless effort: á vatni, afloat, Fas. ii. 532; svá skjótt, at ekki tók á vatni, Fms. vii. 344.3. of tears; halda ekki vatni, could not forbear weeping, Fms. vi. 236 (in a verse), viii. 232.II. a lake; [cp. North. E. Derwent-water, etc.]; uppí vatnið Væni, Fms. vi. 333; lét flytja sik út í vatn eitt, ok leyndisk þar í hólma nökkurum, i. 66; er í norðanverðum flóanum vatn þat er nes liggr í, Ísl. ii. 345; til vatz þess er Á en Helga fellr ór, Ó. H. 163; sjór eða vatn, a sea or lake, Edda.III. streams, waters, esp. in plur. of large streams; hnigu heilög vötn af Himin-fjöllum, Hkv. 1. 1; þaðan eigu vötn öll vega, Gm.; þar er djúpt vatn ( deep water) er umhverfis, Grág. ii. 131; geysask vötn at þeim með forsfalli … vötnin flutu um völluna alla, Ó. H. 164; brúar um ár eða vötn, Grág. i. 149; vötn þau er ór jöklum höfðu fallit, Eg. 133; fjörðr sá er flóir allr af vötnum, Fs. 26; en nú falla vötn öll til Dýrafjarðar, Gísl. 20; fóru þar til er vötn hnigu til vestr-ættar af fjöllum, Orkn. 4.IV. in local names, Vatn, Vatna-hverfi, Vatns-lausa, Vatns-á, Vatns-dalr, Vatns-endi, Vatns-fell, Vatns-fjörðr, Vatns-nes, Vatns-horn, Vatns-skarð, etc., Landn.; Vatns-dælir, Vatns-firðingar, the men from Vatnsfjörðr, Vatnsdalr, id., Sturl.: of lakes, Gríms-vötn, Fiski-vötn, Elliða-vatn, Mý-vatn, Ólvus-vatn, Landn., map of Icel.; more seldom of rivers, as Héraðsvötn in north of Icel.: Vatns-dælskr, adj. from Vatnsdalr, Finnb. 334, Ísl. ii. 335; Vatnsfirðinga-kyn, -búð, Nj. 248, Ld. 120 (see búð).B. COMPDS, with gen. vatna-, vatns-, in vellums vatz-, vaz-: vatns-agi, a, m. dampness. vatns-bakki, a, m. a bank, shore of a water or lake, Grág. ii. 355, Jb. 315, Fms. viii. 32, Fas. i. 360. vatns-beri, a, m. the water-bearer, Aquarius in the zodiac, Rb. vatns-blandaðr, part. mixed with water. vatns-bolli, a, m. a water-jug, Am. 35. vatns-borinn, part. mixed with water. vatns-botn, m. the foot of a lake, Hrafn, 11, Fms. ix. 367. vatns-ból, n. a watering-place, well, where drinking-water is drawn. vatns-bóla, u, f. a water-bubble, vatns-bragð, n. a taste of water. vatns-burðr, m. carrying water, Bs. i. vatns-dauði, a, m. water-death, death by drowning in fresh water. vatna-djúp, n. a water-deep, abyss, Skálda 209. vatns-dropi, a, m. a drop of water, Stj. 154. vatns-drykkr, m. a drink of water, Stj. 150, 581, Edda 24. vatns-dæld, f. a watery hollow. vatns-endi, a, m. the end of a lake, Fms. ix. 406. vatns-fall, n. a stream, river; lítið vatnsfall, a small river, Eg. 134, v. l.: of rain, vindr ok vatnsfall, Art. 85. vatns-farvegr, m. a ‘water’s fairway,’ the bed of a river, Grág. ii. 291. vatns-fata, u, f. a water-pail, Fb. i. 258, O. H. L. ch. 96. vatna-flaumr, m. [Norse vand-flom], a water-flood, swell of water, D. N. vi. 148. vatns-flóð, n. water-flood. vatna-gangr, m. a flood, Stj. 59, Grág. i. 219, Landn. 251: a fall of rain, = vatnfall, veðrátta ok v., Grett. 24 new Ed. vatns-heldr, adj. water-tight. vatns-hestr, m. = nykr, q. v., Landn. 93, v. l.; but vatna-hestr, m. a good horse to cross rivers. vatna-hlaup, n. floods, a rushing forth of waters, Landn. 250. vatns-horn, n. a water-horn, a vessel for holy water in church, Pm. 6: the end or angle of a lake, and as a local name, Ld., Landn. vatns-hríð, f. a storm, Ann. 1336 C. vatns-íss, m. ice on a lake, Stj. 510, Fms. viii. 398, ix. 367. vatns-kanna, u, f. a water-can, Vm. 86. vatns-karl, m. a water-can shaped like a man; vatnskarl til vígðs vatns, Vm. 21; vatnskarl ok munnlaug, Fb. i. 359, D. N. iv. 457. vatns-ker, n. a water-jug, Stj. vatns-kerald, n. = vatnsker, Fms. i. 127, Vm. 21, Jb. 409, vatns-ketill, m. a water-kettle, Vm. 21, 114, B. K. 83. vatns-kottr, m. a water-insect, in foul pools. vatns-lauss, adj. waterless, without water, Barl. 196. vatns-leysi, n. lack of water. vatns-litr, m. water-colour, Rb. 336. vatns-megin, n. fulness of water. vatns-mikill, adj. swelling with water, of a river. vatns-minni, n. the inlet of a lake, Fms. ix. 394. vatns-munnlaug, f. a water hand-basin, Pm. 60. vatns-ósa, adj. soaked with water. vatns-óss, m. the mouth of a lake connected with the sea, Landn. 207. vatns-rás, f. a trench, water-course, Bs. i. 148, Stj. 593. vatns-sár, m. a font, Vm. 110, N. G. L. i. 327. vatns-skál, f. a water-jug, D. N. vatns-skírn, f. baptism in water, Barl. 116, 144 (vatnz-skírn). vatns-skortr, m. lack of water, Barl. 196. vatns-sótt, f water-sickness, dropsy, medic., Post. vatns-steinn, m. a font of stone, Vm. 110. vatns-strönd, f. the bank of a lake, Fms. viii. 32, MS. 623. 33, Vkv. (prose, vaz-strouds). vatns-stökkull, m. a watering-pot, a vessel or brush for sprinkling water, Bs. i. 464. vatns-tjörn, f. a ‘water-tarn,’ pool, Sks. 682. vatna-tunna, u, f. a water-tub. vatns-uppspretta, u, f. a jet of water, Stj. 646. vatns-veita, u, f. a drain, trench, aqueduct, Grág. ii. 289. vatns-veiting, f. a draining. vatns-vetr, m. a winter of floods, Ann. 1191 C. vatns-vígsla, u, f. consecration of water, Bs. i. 97. vatns-vík, f. a creek in a lake, Fms. viii. 67. vatna-vöxtr, m. ‘water-growth,’ a flood, Bs. i. 138, Grett. 133 A, D. N. ii. 35, passim. vatna-þytr, m. the thud, sound of falling waters, Skálda. vatns-æðr, f. a vein of water, Stj. 29, 205.C. REAL COMPDS, with the root word vatn- prefixed: vatn-bátr, m. a lake-boat, Jb. 410 B. vatn-beri, a, m. = vatnsberi, Rb. (1812) 65, 66. vatn-dauðr, adj. drowned in fresh water, Grág. i. 223. vatn-dragari, a, m. a drawer of water, Stj. 358. vatn-dragi, a, m. id., Fas. iii. 21 (in a verse). vatn-dýr, n. water-animals, Al. 167. vatn-fall, n. a waterfall, stream; vatnföll deilir: a torrent, stream, í bráða-þeyjum var þar vatnfall mikit, a great torrent, Eg. 766; lítið v., 134; var v. þat fullt af fiskum, Fms. i. 253; svá mikit v. sem áin Níð er, v. 182; deilir norðr vatnföllum til héraða, Ísl. ii. 345; er vatnföll deila til sjóvar, Eg. 131, Grág. i. 440; með öllum vatnföllum, Nj. 265: of rain, fyrir vatnfalli ok regni, Gullþ. 8; vatnfall fylgði hér svá mikit ór lopti, torrents of rain, Gísl. 105, Fms. x. 250. vatn-fátt, n. adj. short of water, Landn. 34, Fms. ix. 45. vatn-fiskr, m. a fresh-water fish, Fs. 165. vatn-gangr, m. a swelling of water, Vápn. 24. vatn-horn, n. a water-horn, as church inventory, Vm. 110. vatn-kakki, a, m. = trapiza, q. v.; gékk hann til vatnkakka ok þó sér, Korm. 24. vatn-karl, m. a jug, Stj. 153, D. I. i. 597, Dipl. v. 18; vatnkarlar fjórir, könnur sextán, iii. 4, Rb. (of the zodiacal Aquarius). vatn-kálfr, m. dropsy; þá sótt er heitir idropicus, þat köllu vér vatnkálf, Hom. 25, 150; hann er góðr við vatnkálfi, Hb. 544. 39. vatn-ker, vatn-kerald, vatn-ketill, n. a water-jug …, Grág. ii. 397, Stj. 311, Nj. 134, Ísl. ii. 410, Fms. xi. 34, Ám. 29, Vm. 35. vatn-lauss, adj. = vatnslauss, Al. 172, Stj. 194. vatn-legill, m. a water-jug, Stj. 128. vatn-leysi, n. lack of water, Al. 173. vatn-ormr, m. a water-serpent, Al. 168; Hercules sigraði v. (the Hydra), MS. 732. 17: a pr. name, Mork. vatn-rás, f. = vatnsrás, Stj. 58, 642. Ísl. ii. 92. vatn-skjóla, u, f. a water-skeel, pail, D. I. i. 225. vatn-staðr, m. a water-place, 655 xxviii. 2. vatn-torf, n. soaked turf, Ísl. ii. 412. vatn-trumba, u, f. a water-pipe, Hom. 131. vatn-veita, u, f. = vatnsveita, a drain, water-trench, Grág. ii. 289, Stj. 498. vatn-viðri, n. = vátviðri, Bs. i. 245. vatn-vígsla, u, f. the consecrating streams and wells, of bishop Gudmund, Bs. i. vatn-ærinn, adj. plentiful as water, abundant; vatnærin hef ek vitni, Sighvat. -
10 þarf-leysa
u, f. needlessness, Gþl. 163; láta þat mart eptir börnum er þ. er, Fb. ii. 13; reikar hugrinn jafnan á því er þ. er í, 655 xi. 3: gen. as adj., þarfleysu-forvitni, -tal, -glens, useless, mischievous, Ld. 170, Fb. i. 312, 400, Grett. 87 new Ed.; þarfleysu upphlaup, Bs. i. 756. -
11 ÞARFR
a. useful (hann var þeim þarfr).* * *adj., fem. þörf, neut. þarft, sounded þart (for it rhymes with mart); [see þurfa]:—useful; mæli þarft eða þegi, Hm. 19: vinna þat er þarft er, Grett. 94; þafr maðr, 92 A; hann var þeim þarfr í öllu því er hann mátti, Finnb. 216; er hann mér þó ekki þarfr, he brings no good to me, Fs. 134; ú-þarfr, useless, mischievous; all-þarfr. -
12 dunga
-
13 framkvæmdarlauss
a. unavailing, useless. -
14 gagnlauss
a. useless, of no use (hann var g. flestum mönnum). -
15 hœfr
a. fit, proper;engu hœfr, good for nothing, useless, worthless. -
16 nytjalauss
a. useless. -
17 nytlauss
a. useless. -
18 nytsemdarlauss
a. useless. -
19 únytsamligr
a. useless. -
20 únytsamr
a. useless.
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Useless — «Useless» Sencillo de Depeche Mode del álbum Ultra Formato Disco de vinilo de 12 y CD Grabación 1997 Género(s) Alternativo Duración … Wikipedia Español
Useless — «Useless» Сингл Depeche Mode из альбома Ultra … Википедия
Useless ID — Origin Haifa, Israel Genres Punk rock Alternative rock Years active 1994–present Labels Falafel (1994 2000) Kung Fu (20 … Wikipedia
Useless — Studioalbum von T. V. Smith Veröffentlichung 9. April 2001 Label JKP, Eastwest Records … Deutsch Wikipedia
Useless — Use less, a. Having, or being of, no use; unserviceable; producing no good end; answering no valuable purpose; not advancing the end proposed; unprofitable; ineffectual; as, a useless garment; useless pity. [1913 Webster] Not to sit idle with so… … The Collaborative International Dictionary of English
Useless ID — Жанр Панк рок Страна … Википедия
Useless Loop, Western Australia — Useless Loop is located in the Southern Region of Shark Bay Western Australia. Shark Bay is a UNESCO World Heritage Site which also home to the more famous Monkey Mia. Useless Loop is a closed company town, servicing the Solar Salt Operation… … Wikipedia
Useless ID — Allgemeine Informationen Genre(s) Pop Punk Gründung 1994 Website www.uselessid.net … Deutsch Wikipedia
useless — I adjective barren, effete, fatuous, feckless, frivolous, fruitless, functionless, futile, idle, impotent, impracticable, inadequate, incapable, incompetent, ineffective, ineffectual, inefficacious, inept, inoperative, inutile, invalid, needless … Law dictionary
useless check — index bad check Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
useless consumption — index waste Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
