Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

arto

  • 1 artō

        artō āvī, ātus, āre    [1 artus], to contract, straiten: artato freno, Tb.: in honoribus omnia artata, L.
    * * *
    artare, artavi, artatus V TRANS
    wedge in, fit/close firmly, tighten; compress, abridge; pack, limit, cramp

    Latin-English dictionary > artō

  • 2 arto

    arto (not arcto), āvi, ātum, 1, v. a. [1. artus], to draw or press close together, to compress, contract (not found in Cic.).
    I.
    A.. Lit.: omnia conciliatu artari possunt, * Lucr. 1, 576:

    libros,

    Mart. 1, 3, 3; Col. 12, 44, 2:

    vitis contineri debet vimine, non artari,

    Plin. 17, 23, 35, § 209:

    angustias eas artantibus insulis parvis, quae etc.,

    id. 3, 6, 13, § 83.—
    B.
    Trop., to contract, straiten, limit, curtail:

    fortuna humana fingit artatque ut lubet, i. e. in angustias redigit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 54 Lind.; Liv. 45, 56:

    tempus,

    to limit, circumscribe, Dig. 42, 1, 2; 38, 9, 1:

    se,

    to limit one's self, to retrench, ib. 1, 11, 2 al. —
    II.
    In gen., to finish, conclude, Petr. 85, 4.—Hence, artātus, a, um, P. a., contracted into a small compass; hence, narrow, close; and of time, short:

    pontus,

    Luc. 5, 234:

    tempus,

    Vell. 1, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > arto

  • 3 arto

    to press together, reduce, abrdiged.

    Latin-English dictionary of medieval > arto

  • 4 artocreas

    artō̆crĕas, ătis, n., = artokreas, a meat pie, Pers. 6, 50; cf. Inscr. Orell. 4937.

    Lewis & Short latin dictionary > artocreas

  • 5 Artotrogus

    Artō̆trōgus, i, m. [artos-trôgô, bread-gnawer], the name of a parasite in Plaut. Mil.

    Lewis & Short latin dictionary > Artotrogus

  • 6 artum

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artum

  • 7 artus

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artus

  • 8 artus

        artus (not arctus), adj. with comp. and sup.    [1 AR-], close, strait, narrow, confined, short: laquei: saltus, L.: compages, V.: nexus, O.: toga, narrow, H.: convivia, i. e. crowded, H.: artiores silvae, dense, Cs.: custodia, Ta. — As subst n., a narrow place, narrow passage: in arto, L.: in artius coire, Cu. — Fig., straitened, scanty, small, close, binding: vincula amoris artissima: vinculum ad astringendam fidem: commeatūs, L.—As subst: ne spem sibi ponat in arto, diminish expec<*> tation, O.: desilire in artum, into straits, H.— Needy, indigent, straitened: artis in rebus, O.—As subst: ne in arto res esset, L. — Of sleep, deep: artior somnus. — Narrow, frugal: animus, H.
    * * *
    I
    arta -um, artior -or -us, artissimus -a -um ADJ
    close, firm, tight; thrifty; dense, narrow; strict; scarce, critical; brief
    II
    arm/leg/limb, joint, part of the body; frame (pl.), body; sexual members/organs

    Latin-English dictionary > artus

  • 9 coartō (-arctō)

       coartō (-arctō) āvī, ātus, āre    [com- + arto], to press together, compress, contract, confine: angustae fauces coartant iter, L.: in oppidis coartatus. —Fig., to abridge, shorten: consulatum, Ta.: iter, O.—Of discourse, to abridge, compress: haec.

    Latin-English dictionary > coartō (-arctō)

  • 10 inter-scindō

        inter-scindō scidī, scissus, ere,    to tear asunder, break down, divide, interrupt: pontem: aggerem, Cs.—To cut off, separate, part: Chalcis arto interscinditur freto, L.

    Latin-English dictionary > inter-scindō

  • 11 ōrdō

        ōrdō inis, m    [1 OL-], a row, line, series, order, rank: arborum derecti in quincuncem ordines: ordines caespitum, courses, Cs.: tot premit ordinibus caput, layers (of ornaments), Iu.: terno con<*> surgunt ordine remi, in three rows of oar-banks, V.: sedisti in quattuordecim ordinibus, i. e. seats of Equites: comitum longissimus ordo, Iu.—A line, rank, array: aciem ordinesque constituere: nullo ordine iter facere, Cs.: nullo ordine commutato, S.: signa atque ordines observare, keep the ranks, S.: multiplicatis in arto ordinibus, L.: nosse ordines, understand tactics, Ta.—Band, troop, company, century: viri qui ordines duxerunt, who have commanded companies: ordinem in exercitu ducere, Cs.—A captaincy, command: mihi decumum ordinem hastatum adsignavit (i. e. centurionem me decimi ordinis hastatorum fecit), L.: tribunis militum primisque ordinibus convocatis, the captains of the first companies, Cs.—An order, rank, class, degree: equester, Cs.: senatorius: in amplissimum ordinem cooptare, into the senate: magna frequentia eius ordinis, S.—A class, rank, station, condition: superioris ordinis nonnulli, Cs.: publicanorum: homo ornatissimus loco, ordine, nomine.—Fig., right order, regular succession: fatum appello ordinem seriemque causarum: mox referam me ad ordinem, return to order: eundem tenere, preserve: immutare, change: perturbare, disturb: decemviri querentes, se in ordinem cogi, i. e. were degraded to the ranks, L.: nec quo prius ordine currunt, in order, as before, O.: ordinem Rectum evagans licentia, H.—In adverb. uses, turn, order, succession, regularity: Hegioni rem enarrato omnem ordine, in detail, T.: tabulae in ordinem confectae: ordine cuncta exposuit, L.: ut quisque... ita sententiam dixit ex ordine: Septem totos ex ordine menses, in succession, V.: an recte, ordine, e re p. factum, properly: extra ordinem ad patriam defendendam vocatus, irregularly: spem, quam extra ordinem de te ipso habemus, in an extraordinary degree.
    * * *
    row, order/rank; succession; series; class; bank (oars); order (of monks) (Bee)

    Latin-English dictionary > ōrdō

  • 12 stīpō

        stīpō āvī, ātus, āre    [STIP-], to crowd together, compress, press, pack: Ingens argentum, V.: Graeci stipati, quini in lectis: in arto stipatae naves, L.: fratrum stipata cohors, V.: stipare Platona Menandro, to pack up with (i. e. their books), H.— To press, cram, stuff, pack, fill full: arcto stipata theatro Roma, H.: Curia patribus stipata, O.— To surround, encompass, throng, environ, attend, accompany: satellitum turbā stipante, L.: magnā stipante catervā, V.: stipatus sicariis: telis stipati: senatum armatis: comitum turba est stipata suarum, O.: senectus stipata stud<*>s iuventutis.
    * * *
    stipare, stipavi, stipatus V
    crowd, press together, compress, surround closely

    Latin-English dictionary > stīpō

  • 13 arctatus

    artātus (not arct-), a, um, P. a., from arto.

    Lewis & Short latin dictionary > arctatus

  • 14 arcto

    arcto, v. arto init.

    Lewis & Short latin dictionary > arcto

  • 15 arma

    arma, ōrum, n. ( gen. plur. armūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155; Att. ap. Non. p. 495, 23, considered by Cic. in the connection armūm judicium as less correct than armorum) [cf. ARÔ, arariskô = to fit; arthron = joint; harmos = armus = joint, shoulder; artaô = artio, arto = to fit, to fit in closely; artios = fit, exact; artus = close, narrow; ars (artis) = the craft of fitting things; artifex, artificium; Goth. arms = O. H. Germ. aram = Engl. arm; Sanscr. ar = to hit upon, attain; aram = fit, fast; īrmas = arm. Curt.].
    I.
    Lit.
    A.
    1.. What is fitted to the body for its protection, defensive armor, as the shield, coat of mail, helmet, etc.:

    tot milia armorum, detracta corporibus hostium,

    Liv. 45, 39:

    induere arma,

    id. 30, 31:

    arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere,

    id. 1, 43:

    pictis et auro caelatis refulgens armis,

    id. 7, 10. —
    2.
    Specifically, a shield:

    at Lausum socii exanimem super arma ferebant,

    on a shield, Verg. A. 10, 841:

    caelestia arma, quae ancilia appellantur,

    Liv. 1, 20 (v. ancile); id. 8, 30; 1, 37; cf. Verg. A. 1, 119 Heyne; Tac. G. 11 Rup.; Plin. Ep. 5, 6, 43:

    Aeneas se collegit in arma,

    gathered himself under his shield, Verg. A. 12, 491.—Hence, in a more extended sense,
    B.
    Implements of war, arms, both of defence and offence (but of the latter only those which are used in close contest, such as the sword, axe, club; in distinction from tela, which are used in contest at a distance; hence, arma and tela are often contrasted; v. the foll., and cf. Bremi and Dähne ad Nep. Dat. 11, 3): arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4; id. ap. Non. p. 469, 26:

    arma alia ad tegendum, alia ad nocendum,

    Cic. Caec. 21:

    armis condicione positis aut defetigatione abjectis aut victoriā detractis,

    id. Fam. 6, 2:

    illum dicis cum armis aureis, Quoius etc.,

    Plaut. Mil. 1, 1, 16:

    ibi Simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60:

    arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt Et lapides, et item, silvarum fragmina, ramei,

    Lucr. 5, 1283; so,

    Mutum et turpe pecus (i. e. primeval man), glandem et cubilia propter Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,

    Hor. S. 1, 3, 100 sqq.:

    capere,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Phil. 4, 3, 7; id. Rab. Perd. 6 and 7:

    sumere,

    id. Planc. 36, 88 Wund.; id. Tusc. 2, 24, 58; Vulg. Gen. 27, 3; ib. 3 Reg. 22, 30:

    accipere, ib. Judith, 14, 2: adprehendere,

    ib. Psa. 34, 2:

    resumere,

    Suet. Calig. 48:

    aptare,

    Liv. 5, 49:

    induere,

    id. 30, 31; Ov. M. 14, 798; id. F. 1, 521; Verg. A. 11, 83; Luc. 1, 126:

    accingi armis,

    Verg. A. 6, 184, and Vulg. Jud. 18, 11:

    armis instructus,

    ib. Deut. 1, 41; ib. 1 Par. 12, 13:

    concitare ad arma,

    Caes. B. G. 7, 42:

    descendere ad arma,

    id. ib. 7, 33:

    vocare ad arma,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    vocare in arma,

    Verg. A. 9, 22:

    ferre contra aliquem,

    Vell. 2, 56:

    decernere armis,

    Cic. Att. 7, 3:

    armis cum hoste certare,

    id. Off. 3, 22, 87; so,

    saevis armis,

    Verg. A. 12, 890:

    dimicare armis cum aliquo,

    Nep. Milt. 1, 2:

    esse in armis,

    Caes. B. G. 1, 49; Suet. Caes. 69:

    ponere, abicere,

    Cic. Fam. 6, 2:

    relinquere,

    Liv. 2, 10:

    tradere,

    Nep. Ham. 1, 5; Suet. Vit. 10:

    amittere,

    Verg. A. 1, 474:

    proicere,

    Vulg. 1 Macc. 5, 43;

    7, 44: deripere militibus,

    Hor. C. 3, 5, 19:

    dirimere,

    Luc. 1, 104 et saep.—Hence, arma virosque, per arma, per viros, etc., Liv. 8, 25; 8, 30 al.; v. Burm. ad Verg. A. 1, 1, and cf. Liv. 9, 24:

    tela et arma: armorum atque telorum portationes,

    Sall. C. 42, 2; Liv. 1, 25; Col. 12, 3; Tac. G. 29 and 33:

    armis et castris, prov. (like remis velisque, viris equisque),

    with vigor, with might and main, Cic. Off. 2, 24, 84.—
    II.
    Trop., means of protection, defence, weapons:

    tenere semper arma (sc. eloquentiae), quibus vel tectus ipse esse possis, vel, etc.,

    Cic. de Or. 1, 8, 32:

    prudentiae,

    id. ib. 1, 38, 172:

    senectutis,

    id. Lael. 4. 9:

    tectus Vulcaniis armis, id est fortitudine,

    id. Tusc. 2, 14, 33:

    eloquentiae,

    Quint. 5, 12, 21:

    facundiae,

    id. 2, 16, 10:

    justitiae,

    Vulg. Rom. 6, 13; ib. 2 Cor. 6, 7:

    arma lucis,

    ib. Rom. 13, 12:

    horriferum contra Borean ovis arma ministret, i. e. lanas,

    Ov. M. 15, 471:

    haec mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit,

    Hor. S. 2, 3, 297; cf. id. Ep. 1, 16, 67:

    arma militiae nostrae non carnalia sunt,

    Vulg. 2 Cor. 10, 4.
    a.
    War (once in opp. to pax, v. infra):

    silent leges inter arma,

    Cic. Mil. 4, 10; id. Att. 7, 3, 5:

    arma civilia,

    civil war, id. Fam. 2, 16, and Tac. A. 1, 9:

    civilia arma,

    id. Agr. 16; id. G. 37 (otherwise, bella civilia, Cic. Off. 1, 25, 86, and Tac. Agr. 13):

    ab externis armis otium erat,

    Liv. 3, 14; 9, 1; 3, 69 Drak.; 9, 32; 42, 2; Tac. H. 2, 1 al.:

    a Rubro Mari arma conatus sit inferre Italiae,

    Nep. Hann. 2, 1 (for which more freq. bellum inferre alicui, v. infero):

    ad horrida promptior arma,

    Ov. M. 1, 126:

    qui fera nuntiet arma,

    id. ib. 5, 4;

    14, 479: compositis venerantur armis,

    Hor. C. 4, 14, 52. So the beginning of the Æneid: Arma virumque cano; cf. Hor. Ep. 1, 19, 7:

    melius visum Gallos novam gentem pace potius cognosci quam armis,

    Liv. 5, 35 fin.; cf.:

    cedant arma togae,

    Cic. Off. 1, 22, 76.—Also for battle, contest:

    in arma feror,

    Verg. A. 2, 337; so id. ib. 2, 655.—
    b.
    (Abstr. for concr.) The warriors themselves, soldiers, troops:

    nulla usquam apparuerunt arma,

    Liv. 41, 12:

    nostro supplicio liberemus Romana arma, i. e. Romanum exercitum,

    id. 9, 9; 21, 26:

    Hispanias armis non ita redundare,

    Tac. H. 2, 32:

    expertem frustra belli et neutra arma secutum,

    neither party, Ov. M. 5, 91: auxiliaria arma, auxiliaries, auxiliary troops = auxiliares (v. auxiliaris, I.), id. ib. 6, 424; cf. id. ib. 14, 528.—
    III.
    Transf., poet. (like hoplon and entea in Gr.), implements, instruments, tools, utensils, in gen. Of implements for grinding and baking:

    Cerealia arma,

    the arms of Ceres, Verg. A. 1, 177 (cf. Hom. Od. 7, 232: entea daitos). —Of implements of agriculture, Ov. M. 11, 35:

    dicendum est, quae sint duris agrestibus arma, Quīs sine nec potuere seri nec surgere messes,

    Verg. G. 1, 160.—Of the equipments, tackle of a ship ( mast, sails, rudder, etc.):

    colligere arma jubet validisque incumbere remis,

    Verg. A. 5, 15; 6, 353.—Hence used by Ovid for wings:

    haec umeris arma parata suis, A. A. 2, 50 (cf. in the foll. verse: his patria est adeunda carinis).—And so of other instruments,

    Mart. 14, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > arma

  • 16 artatus

    artātus (not arct-), a, um, P. a., from arto.

    Lewis & Short latin dictionary > artatus

  • 17 coarto

    cŏ-arto ( cŏarcto), āvi, ātum, 1, v. a., to press together, compress, contract, confine (opp. laxo, dilato, etc.; class.).
    I.
    Prop.:

    faenum in struem,

    Col. 2, 19, 2; 8, 7, 2:

    alveum Tiberis (opp. laxo),

    Suet. Aug. 30:

    angustae fauces coartant iter,

    Liv. 28, 5, 8; so id. 33, 6, 7:

    viam,

    Dig. 43, 8, 2:

    forum,

    Tac. Or. 39; Front. Aquaed. 35: os et fauces sudario, to strangle one ' s self, Val. Max. 9, 12, 7 al.:

    Gnaeus in oppidis coartatus,

    Cic. Att. 7, 10 med.:

    in terra,

    Vulg. Exod. 14, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, to abridge, shorten:

    tempus sponsas habendi,

    Suet. Aug. 34 fin.:

    consulatus aliorum,

    Tac. H. 2, 71:

    nox coartat iter,

    Ov. F. 5, 546:

    tempus potestatis censoriae,

    Val. Max. 4, 1, 3.—
    B.
    Of discourse, to abridge, compress:

    ut Crassus haec quae coartavit et peranguste refersit in oratione suā, dilatet nobis atque explicet,

    Cic. de Or. 1, 35, 163; cf.:

    plura in unum librum,

    Plin. Ep. 1, 20, 8.—
    C.
    ( = cogo.) To compel, constrain: aliquem ad solutionem debiti, Cod. Th. 2, 29, 2; Dig. 18, 1, 57; cf.:

    coarctor e duobus,

    pressed, urged, Vulg. Phil. 1, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > coarto

  • 18 confinium

    confīnĭum, ii, n. [confinis], a confine, common boundary, limit, border (of lands;

    on the contr., vicinitas, of houses,

    Dig. 10, 1, 4; class. in prose and poetry; most freq. after the Aug. per.; in Cic. perh. only once; not in Quint.).
    I.
    Prop.
    (α).
    Sing.:

    in confinio consitus ager,

    Varr. R. R. 1, 16, 6; id. L. L. 5, § 74 Müll.; Caes. B. G. 5, 24; Liv. 33, 3, 8; 37, 23, 1; Tac. H. 4, 72; id. G. 3 al.:

    ad confinium,

    Plin. 6, 9, 10, § 27:

    per confinium,

    id. 6, 9, 10, § 28:

    ex confinis,

    id. 12, 20, 44, § 98:

    ad usque confinium cervicis,

    App. M. 4, p. 149, 11.—
    (β).
    Plur.:

    vicinitatibus et confiniis,

    Cic. Off. 2, 18, 64.— More freq. in nom. and acc. confinia, Ov. M. 12, 40; 14, 7 al.; Luc. 3, 275 et saep.—
    II.
    Trop., neighborhood, nearness, close connection.
    (α).
    Sing.:

    in quam arto salutis exitiique fuerimus confinio,

    Vell. 2, 124, 2; so,

    boni malique,

    Col. 3, 5, 2:

    breve artis et falsi,

    Tac. A. 4, 58:

    nullum vitiorum (et virtutum),

    Plin. Pan. 4, 5.—
    (β).
    Plur., confines, boundaries:

    confinia lucis, noctis,

    Ov. M. 7, 706; 4, 401; 13, 592; id. F. 5, 187; Tib. 4, 1, 70:

    virtutum,

    Gell. 1, 2, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > confinium

  • 19 intercido

    1.
    inter-cīdo, īdi, īsum, 3, v. a. [caedo], to cut asunder, cut up, cut to pieces, divide, pierce, cut through.
    I.
    Lit.:

    harundinetum,

    to thin out by cutting, Col. 4, 32, 4:

    venas,

    Plin. 11, 37, 65, § 174:

    radices,

    id. 18, 19, 49, 2, § 177:

    olivas acuto calamo,

    Pall. Nov. 22, 3:

    lacus, interciso monte, in Nar defluit,

    Cic. Att. 4, 15, 5; cf.:

    an Isthmos intercidi possit,

    Quint. 8, 3, 46:

    aedis,

    Dig. 9, 2, 49:

    flammas ignis,

    Vulg. Psa. 28, 7:

    pontem,

    to cut down, Liv. 36, 6.—
    B.
    Esp., of accounts, to mutilate, falsify:

    commentarios,

    Plin. Ep. 6, 22, 4:

    rationes dominicas,

    Dig. 11, 3, 1, § 5. —
    II.
    Transf., to part, divide, cut up, mangle, mutilate, destroy:

    sententias,

    to pervert in reading, Gell. 13, 30, 9:

    lux intercisa,

    Stat. Th. 2, 184:

    jugum mediocri valle a castris intercisum,

    separated, Hirt. B. G. 8, 14: dies intercisi, half-holidays: intercisi dies sunt, per quos mane et vesperi est nefas;

    medio tempore, inter hostiam caesam et exta porrecta, fas: a quo quod fas tum intercedit: aut eo est intercisum nefas, intercisum,

    Varr. L. L. 6, § 31 Müll.; cf. Macr. S. 1, 16; Ov. F. 1, 49. — Hence, intercīsē, adv., piecemeal, interruptedly, confusedly, Cic. Part. Or. 7, 24; Gell. 11, 2, 5:

    dictum,

    syncopated, id. 15, 3, 4.
    2.
    inter-cĭdo, ĭdi, 3, v. n. [cado], to fall between.
    I.
    Lit.:

    ita in arto stipatae erant naves ut vix ullum telum in mari vanum intercideret,

    Liv. 26, 39; 21, 8; 3, 10, 6.—
    II.
    Transf.
    A.
    To occur meanwhile, to happen:

    si quae interciderunt, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 3. —
    B.
    To fall to the ground, go to ruin, be lost, perish: pereant amici, dum una inimici intercidant, Poët. ap. Cic. Deiot. 9, 25:

    intercidunt ova,

    Plin. 9, 51, 74, § 163:

    credo, quia nulla gesta res insignem fecerit consulatum, memoriā intercidisse,

    Liv. 2, 8, 5:

    utrum pejorem vocas, apud quem gratia beneficii intercidit, an apud quem etiam memoria?

    Sen. Ben. 3, 1:

    augur erat: nomen longis intercidit annis,

    Ov. F. 2, 433:

    sive (opera) exstant, sive intercidere,

    Plin. 35, 8, 34, § 53:

    haec sequenti tempore interciderunt,

    Quint. 1, 5, 52:

    cum verba intercidant invalescantque temporibus,

    fall into disuse, become obsolete, id. 10, 2, 13:

    quod si interciderit tibi nunc aliquid (= excidit e memoria),

    something escapes you, you have forgotten something, Hor. S. 2, 4, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > intercido

  • 20 interscindo

    inter-scindo, scĭdi, scissum, 3, v. a., to tear asunder, break down; to separate, interrupt (class.).
    I.
    Lit.:

    pontem,

    Caes. B. G. 2, 9; Cic. Leg. 2, 4:

    aggerem,

    Caes. B. G. 7, 24:

    venas,

    i. e. to open, Tac. A. 15, 35. —
    II.
    Transf., to break or cut off, to separate, part, divide, hinder, interrupt, disturb:

    Chalcis arto interscinditur freto, Liv 28, 7: ruina interscindit aquas,

    Sen. Q. N. 3, 11:

    vinculum animi atque amoris,

    Gell. 12, 1, 21:

    laetitiam,

    Sen. Ep. 72, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > interscindo

См. также в других словарях:

  • Arto — Saltar a navegación, búsqueda Arto Bandera …   Wikipedia Español

  • Arto — may refer to: * Arto Lindsay, American musician * Arto Saari, professional skateboarder * Arto Tunçboyacıyan, avant garde folk musician * Arto Records …   Wikipedia

  • arto — s.m. [dal lat. artus us ]. (anat.) [ciascuna delle appendici (articolate o no) del corpo di moltissime specie di vertebrati e invertebrati] ▶◀ membro …   Enciclopedia Italiana

  • arto- — elem. de comp. Exprime a noção de pão (ex.: artomel).   ‣ Etimologia: grego ártos, ou , pão …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • artō- — *artō , *artōn germ., schwach. Femininum (n): nhd. Ente, Reiher; ne. duck (Neutrum), heron; Rekontruktionsbasis: an., ae.; Etymologie: idg. *arōd , *arəd …   Germanisches Wörterbuch

  • arto — (Etim. disc.). 1. m. cambronera. 2. Nombre que se da a varias plantas espinosas que se emplean para formar setos vivos …   Diccionario de la lengua española

  • arto — ► sustantivo masculino 1 BOTÁNICA Diferentes plantas espinosas empleadas para formar setos que cercan y protegen fincas. 2 BOTÁNICA Cambronera, arbusto. 3 BOTÁNICA Arbusto ramnáceo espinoso, muy ramoso y de frutos negruzcos. (Rhamnus saxatilis.)… …   Enciclopedia Universal

  • arto — 1àr·to s.m. 1. TS anat. appendice mobile unita al tronco del corpo umano o animale per mezzo di articolazioni Sinonimi: estremità. 2. CO nell uomo, braccio o gamba; negli animali, zampa Sinonimi: estremità. {{line}} {{/line}} DATA: 1774. ETIMO:… …   Dizionario italiano

  • Arto Tunçboyaciyan — Saltar a navegación, búsqueda Arto Tunçboyacıyan Արտո Թունչբոյաջյան Información personal Nacimiento 1957   …   Wikipedia Español

  • Arto Paasilinna — Saltar a navegación, búsqueda Arto Paasilinna Arto Paasilinna en las ferias del libro de Helsinki en octubre 2007 Nombre Arto Paasilinna …   Wikipedia Español

  • Arto Paasilina — Arto Paasilinna Arto Paasilinna (à 65 ans), octobre 2007, Foire du Livre de Helsinki. Arto Paasilinna est un écrivain finlandais, de langue finnoise, né le 20 avril 1942 à Kittilä en Laponie finlandaise. Il est l’auteur de nombreux… …   Wikipédia en Français


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»