-
1 arx
arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.
B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.
II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.
B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.
C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.
D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan.
-
2 arx
arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non————est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das————Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die————Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan. -
3 arx
arx, arcis, f. [st1]1 [-] hauteur, sommet, cime, faîte; montagne. - Parnasi constitit arce, Ov. M. 1: il se posa sur le sommet du Parnasse. - ne quando ea arx hostium esset, Liv. 1: pour que cette hauteur ne fût pas un jour aux mains de l'ennemi. [st1]2 [-] au fig. point culminant, faîte. - arx galeae, Stat.: cimier du casque. - arx corporis, Sen. Oedip. 185: la tête. - aetheriae arces, Ov. Tr. 5: le ciel, les demeures célestes. - arces igneae, Hor. C. 3: le ciel, les demeures célestes. - caeli arx, Virg. En. 1: le ciel, les demeures célestes. - celsā mentis ab arce, Stat. S. 2: des hauteurs de ton esprit. [st1]3 [-] hauteur fortifiée, place forte, citadelle, forteresse, acropole. - arcem facere e cloaca, Cic. Planc. 40: faire une citadelle d'un cloaque (= faire d'un oeuf un boeuf). - amisso oppido fugerat in arcem, Cic.: ayant perdu la place, il s'était réfugié dans l'acropole. [st1]4 [-] au fig. citadelle, abri, refuge, asile, rempart. - arx omnium gentium Roma, Cic.: Rome, le refuge de toutes les nations. - tyranni muros arcem paraverunt, Liv.: les tyrans ont élevé ces murs pour leur servir de rampart. - arx civium perditorum, Cic.: le refuge de la canaille. [st1]5 [-] point capital, point essentiel. - arx causae, Cic.: le point capital. [st1]6 [-] le faîte de la puissance, domination, tyrannie. - non dum attigit arcem, Luc. 7: il n'a pas encore atteint le faîte de la puissance. - cupidi arcium, Sen. Thyest. 342: hommes avides de la puissance.* * *arx, arcis, f. [st1]1 [-] hauteur, sommet, cime, faîte; montagne. - Parnasi constitit arce, Ov. M. 1: il se posa sur le sommet du Parnasse. - ne quando ea arx hostium esset, Liv. 1: pour que cette hauteur ne fût pas un jour aux mains de l'ennemi. [st1]2 [-] au fig. point culminant, faîte. - arx galeae, Stat.: cimier du casque. - arx corporis, Sen. Oedip. 185: la tête. - aetheriae arces, Ov. Tr. 5: le ciel, les demeures célestes. - arces igneae, Hor. C. 3: le ciel, les demeures célestes. - caeli arx, Virg. En. 1: le ciel, les demeures célestes. - celsā mentis ab arce, Stat. S. 2: des hauteurs de ton esprit. [st1]3 [-] hauteur fortifiée, place forte, citadelle, forteresse, acropole. - arcem facere e cloaca, Cic. Planc. 40: faire une citadelle d'un cloaque (= faire d'un oeuf un boeuf). - amisso oppido fugerat in arcem, Cic.: ayant perdu la place, il s'était réfugié dans l'acropole. [st1]4 [-] au fig. citadelle, abri, refuge, asile, rempart. - arx omnium gentium Roma, Cic.: Rome, le refuge de toutes les nations. - tyranni muros arcem paraverunt, Liv.: les tyrans ont élevé ces murs pour leur servir de rampart. - arx civium perditorum, Cic.: le refuge de la canaille. [st1]5 [-] point capital, point essentiel. - arx causae, Cic.: le point capital. [st1]6 [-] le faîte de la puissance, domination, tyrannie. - non dum attigit arcem, Luc. 7: il n'a pas encore atteint le faîte de la puissance. - cupidi arcium, Sen. Thyest. 342: hommes avides de la puissance.* * *Arx, arcis, f. g. Virg. Forteresse, Lieu hault et eminent en une ville, garni de forteresse, et chasteau de defense, Tour, Chasteau.\Vnicam hanc habemus arcem. Nous n'avons autre refuge ne moyen pour nous sauver. Bud.\Aeriae arces. Virg. Haultes.\Edita arx. Senec. Haulte.\Palladis arces. Ouid. Les temples.\Sacrae arces. Horat. Temples.\Condere. Virg. Bastir, Edifier.\Impositae montibus arces. Horat. Basties sur montaignes.\Inuadere in arcem causae. Cic. Entrer.\Moliri arcem. Virg. Edifier.\Munire arcem. Cic. Fortifier et garnir de toutes munitions de guerre.\Retinere arcem. Cic. La bien garder et defendre.\Subruere arces. Ouid. Ruer par terre.\Tradere arcem. Tacit. Rendre. -
4 arx
arx, arcis, f. [arx ab arcendo, quod is locus munitissimus rubis, a quo facillime possit hostis prohiberi, Varr. L. L. 5, § 151 Müll; cf. Serv. ad Verg. A. 1, 20; Isid. Orig. 15, 2, 32; Doed. Syn. IV. p. 428; v. arceo], a stronghold, castle, citadel, fortress, akropolis; in Rome, the Capitolium.I.A.. Lit.: arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Müll.): optumates, Corinthum quae arcem altam habetis, id. ap. ejusd. Fam. 7, 6: edicite per urbem ut omnes qui arcem astuque accolunt, cives, etc.; Att. ap. Non. p. 357, 14:B.Illa autem in arcem [hinc] abiit,
Plaut. Bacch. 4, 8, 59; so id. Ps. 4, 6, 2:In arcem transcurso opus est,
Ter. Hec. 3, 4, 17:Condere coeperunt urbīs arcemque locare,
Lucr. 5, 1107:arcis servator, candidus anser,
id. 4, 683:munire arcem,
Cic. Pis. 34 fin.:cum Tarento amisso arcem tamen Livius retinuisset,
id. de Or. 2, 67, 273: arx intra moenia in immanem altitudinem edita; Liv. 45, 28:arx Sion,
Vulg. 2 Reg. 5, 7:arx Jerusalem,
ib. 1 Macc. 13, 49:Romana,
Liv. 1, 12:Capitolina,
id. 6, 20; cf. id. 3, 18:Sabinus arcem Capitolii insedit mixto milite,
Tac. H. 3, 69; Suet. Claud. 44 et saep. As the place on which auguries were received (cf. auguraculum):ut cum in arce augurium augures acturi essent,
Cic. Off. 3, 16, 66; so Liv. 1, 18 and 24.—Hence,Trop., defence, prolection, refuge, bulwark, etc.:C.Castoris templum fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii,
Cic. Pis. 5, 11:haec urbs, lux orbis terrarum atque arx omnium gentium,
id. Cat. 4, 6; cf. id. Agr. 1, 6, 18:Africa arx omnium provinciarum,
id. Lig. 7, 22:Stoicorum,
id. Div. 1, 6, 10:arx finitimorum, Campani,
Liv. 7, 29; 37, 18:tribunicium auxilium et provocationem, duas arces libertatis tuendae,
id. 3, 45:arx ad aliquid faciendum,
id. 28, 3:eam urbem pro arce habiturus Philippus adversus Graeciae civitates,
id. 33, 14; Flor. 3, 6, 5:quasi arx aeternae dominationis,
Tac. A. 14, 31.—As the abode of tyrants, a poet. designation of tyranny (cf. Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 5), Claud. IV. Cons. Hon. 293 Heins.:D.cupidi arcium,
Sen. Thyest. 342; cf. id. Contr. 4, 27:non dum attigit arcem, Juris et humani culmen,
Luc. 7, 593 Corte; cf. id. 8, 490, and 4, 800; Tert. Apol. 4.—Prov.:II.arcem facere e cloacā,
to make a mountain of a mole-hill, Cic. Planc. 40.—Since castles were generally on a height, meton., a height, summit, pinnacle, top, peak (usu. poet. and in Aug. and postAug. prose), lit. and trop.A.Lit.:2.summā locum sibi legit in arce,
upon the extreme height, Ov. M. 1, 27; cf. id. ib. 12, 43. —So,In partic.a.Of mountains:b.Parnasi constitit arce,
Ov. M. 1, 467:arce loci summā,
id. ib. 11, 393:Rhipaeae arces,
Verg. G. 1, 240:flērunt Rhodopeïae arces,
id. ib. 4, 461:septemque unā sibi muro circumdedit arces,
id. ib. 2, 535:primus inexpertas adiit Tirynthius arces, i. e. Alpes,
Sil. 3, 496; cf. Drak. ad id. 15, 305; Val. Fl. 3, 565:impositum arce sublimi oppidum cernimus,
Petr. 116; cf. id. 123, 205, and 209.—Of houses built on an eminence, Petr. 121, 107, and 293.—c.Of the citadel of heaven:d.quae pater ut summā vidit Saturnius arce,
Ov. M. 1, 163:summam petit arduus arcem,
id. ib. 2, 306:sideream mundi qui temperat arcem,
id. Am. 3, 10, 21.—Of the heavens themselves: aetheriae [p. 170] arces, Ov. Tr. 5, 3, 19:e.arces igneae,
Hor. C. 3, 3, 10:caeli quibus adnuis arcem,
Verg. A. 1, 250; cf. id. ib. 1, 259.—Of temples erected on an eminence:f.dexterā sacras jaculatus arces,
Hor. C. 1, 2, 3.—Of the head:B.arx corporis,
Sen. Oedip. 185; Claud. IV. Cons. Hon. 235.—Trop., height, head, summit, etc. (rare):celsā mentis ab arce,
Stat. S. 2, 2, 131:summae laudum arces,
Sil. 13, 771; Sid. Carm. 2, 173:ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse,
head and front, Liv. 28, 42:arx eloquentiae,
Tac. Or. 10. -
5 arx
arx arcis (plur. only nom. and acc.), f [ARC-], a castle, citadel, fortress, stronghold: (montem) murus arcem efficit, Cs.: munire arcem: arcem tradunt, N.: hostium, L. — In Rome, prop., the southwest summit of the Capitoline hill; in gen., the Capitoline hill, the Capitol: arcem habere, L.: de arce captā nuntii, L.; where auguries were taken: deductus in arcem, L.; often with Capitolium, C.—Plur., of the seven hills of Rome: beatae, H. — Poet.: me in arcem ex urbe removi, refuge (i. e. his villa), H. — Prov.: arcem facere e cloacā, a mountain of a molehill.—Poet.: summā in arce, at the very top, O.: Parnasi, O.: Quae pater ut summā vidit Saturnius arce, O.: caeli quibus adnuis arcem, V.: Dexterā sacras iaculatus arces, H.—Fig., a protection, refuge, bulwark: omnium gentium: arces libertatis tuendae, L.: caput atque arcem totius belli, head and front, L.: legis.* * *citadel, stronghold, city; height, hilltop; Capitoline hill; defense, refuge -
6 arx
arcis f. [одного корня с arceo ]1) укреплённый замок, крепость, цитадель, акрополь, кремль ( munire arcem C)a. Romana L — римский кремль (вначале юго-зап. часть Капитолийского холма, впоследствии весь холм с крепостью и Капитолием)de arce capta Capitolioque occupato nuntii veniunt L — поступают сообщения о том, что крепость взята, а Капитолий занятarcem facere e cloacā погов. C — делать из клоаки цитадель (ср. «из мухи слона»)2) оплот, твердыняhaec urbs, lux orbis terrarum atque a. omnium gentium C — этот город, светоч мира и оплот всех народов3) небесная твердь, заоблачные высоты, небо (a. siderea, arces aethereae O; arces igneae H; a. caeli VF)4) высота, вершина, тж. гора или холм ( Parnassi O)5) убежище, прибежище, защитаCastoris templum fuit a. civium perditorum C — храм Кастора служил убежищем для преступных членов общества6) местопребывание, резиденция, центр, средоточиеubi Hannibal, ibi caput atque a. totius belli L — где Ганнибал, там руководство и центр всей войны7) высшая точка, верх, вершина ( eloquentiae T) -
7 circumvehor
circum-vehor, vectus sum, vehī, sich herumtragen lassen, I) im Kreise od. im Bogen, a) im Kreise, rings umreiten, umfahren, rex circumvectus petram, Curt. 7, 11 (42), 14. – b) im Bogen, auf Umwegen, herumreiten, herumfahren, herumschiffen, reitend, fahrend sich herumziehen, (herum) schwenken (mit u. ohne navi, navibus, classe, equo u. dgl.), iubet... circumvectos (equites) ab tergo Gallicam invadere aciem, Liv.: navibus circumvecti, Caes. – m. Ang. wozu? ad diripienda hostis impedimenta (v. Reiterei), Curt. – m. Ang. wo? pars libero spatio circumvecti (v. Reitern), Liv.: circumvectus est eo mari (auf dem M.), quod Africae partis esse dicitur, Auct. b. Alex. – m. Ang. von wo? u. wohin? ab urbe ad aversa insulae (v. Schiffenden), Liv.: classe ad Romanum agrum, Liv.: in arcem, auf einem Umwege (auf einem Kahne) nach der B. hinüberfahren, Liv. – m. Ang. wo herum? circumvecti quidam per infima clivi (am Fuße des Abhangs, v. Reiterei), Liv.: collibus, über die H. hin, Caes. – m. Ang. um was herum? durch Acc., procul castra (v. Reiterei), Liv.: equo moenia, Liv.: aciem (v. Reiterei), Curt.: classe Pharon, Auct. b. Alex.: navigiis arcem, Curt.: cum classe Corsicae oram, Liv.: arcem (v. der Flotte), Liv.: Peloponnesum (v. Schiffenden), Nep.: Brundisii promunturium (v. Schiffenden), Liv. – übtr., in dicendo latius circumvecti, sich des weitern verbreitend (auslassen d), Solin. 2, 3: frustra circumvehor omnia verbis, suche ich zu umschreiben, Ps. Verg. cir. 271. – II) überall, reihum umherreiten, -umherfahren, die Runde (zu Pferde, zu Schiffe) machen, circumvectus equo, Liv.: c. in terras orasque ultimas (v. Reisenden zu Wasser u. zu Lande), Plaut. – m. Ang. bei wem umher? durch Acc., suos (zu Pferde), Iustin.: classem (in einem Boote), Liv. – / Partiz. Präs. circumvehēns steht Nep. Timoth. 2, 1.
-
8 transcurro
transcurro, ĕre, cucurri (curri), cursum [st1]1 - intr. - [abcl][b]a - courir d'un lieu dans un autre, courir par-delà, passer rapidement. - [abcl]b - passer d'une chose à une autre, d'un état à un autre. - [abcl]c - passer, s'écouler (en parl. du temps).[/b] [st1]2 - tr. - [abcl][b]a - traverser, franchir, parcourir, passer. - [abcl]b - traiter rapidement, traiter brièvement, effleurer (un sujet).[/b] - remos transcurrentes detergere contendebant, Caes. BC. 1, 58, 1: ils s'efforçaient, en passant vivement, de balayer les rames. - suum cursum transcurrere, Cic.: franchir d'un bond sa carrière. - transcurrere ad melius, Hor.: devenir meilleur. - passif impers.: ad vitia transcursum (est), Vell. 2, 1, 1: on tomba dans le vice. - in altera transcursum castra est, Liv. 25, 39, 7: on courut attaquer l'autre camp. - in arcem transcurso opus est, Ter. Hec. 3, 4, 17: il faut courir jusqu'à la citadelle.* * *transcurro, ĕre, cucurri (curri), cursum [st1]1 - intr. - [abcl][b]a - courir d'un lieu dans un autre, courir par-delà, passer rapidement. - [abcl]b - passer d'une chose à une autre, d'un état à un autre. - [abcl]c - passer, s'écouler (en parl. du temps).[/b] [st1]2 - tr. - [abcl][b]a - traverser, franchir, parcourir, passer. - [abcl]b - traiter rapidement, traiter brièvement, effleurer (un sujet).[/b] - remos transcurrentes detergere contendebant, Caes. BC. 1, 58, 1: ils s'efforçaient, en passant vivement, de balayer les rames. - suum cursum transcurrere, Cic.: franchir d'un bond sa carrière. - transcurrere ad melius, Hor.: devenir meilleur. - passif impers.: ad vitia transcursum (est), Vell. 2, 1, 1: on tomba dans le vice. - in altera transcursum castra est, Liv. 25, 39, 7: on courut attaquer l'autre camp. - in arcem transcurso opus est, Ter. Hec. 3, 4, 17: il faut courir jusqu'à la citadelle.* * *Transcurro, transcurris, transcurri, transcursum, transcurrere. Terent. Courir legierement, Passer vistement.\- ingens Visus ab aurora caelum transcurrere nimbus. Virgil. Courir à travers de l'air, Transcourir.\Cursum suum transcurrere. Cicero. Entreprendre plus que son aage ne porte, ou que le cours de son aage ne porte.\AEstas transcurrit. Plin. iunior. L'esté se passe.\Praeter oculos alicuius transcurrere. Ouid. Courir et passer par devant ses yeulx.\Transcurrere. Quintil. Passer oultre sans dire mot de quelque chose.\In narratione transcurram subtiles nimium diuisiones quorundam. Quintil. Je passeray legierement.\Transcursum est. Liu. On courut legierement.\Transcurso, ablatiuus a Transcursus participio, iunctum cum hoc nomine Opus. Terent. In arcem transcurso opus est. Il fault courir vistement, etc. -
9 circumvehor
circum-vehor, vectus sum, vehī, sich herumtragen lassen, I) im Kreise od. im Bogen, a) im Kreise, rings umreiten, umfahren, rex circumvectus petram, Curt. 7, 11 (42), 14. – b) im Bogen, auf Umwegen, herumreiten, herumfahren, herumschiffen, reitend, fahrend sich herumziehen, (herum) schwenken (mit u. ohne navi, navibus, classe, equo u. dgl.), iubet... circumvectos (equites) ab tergo Gallicam invadere aciem, Liv.: navibus circumvecti, Caes. – m. Ang. wozu? ad diripienda hostis impedimenta (v. Reiterei), Curt. – m. Ang. wo? pars libero spatio circumvecti (v. Reitern), Liv.: circumvectus est eo mari (auf dem M.), quod Africae partis esse dicitur, Auct. b. Alex. – m. Ang. von wo? u. wohin? ab urbe ad aversa insulae (v. Schiffenden), Liv.: classe ad Romanum agrum, Liv.: in arcem, auf einem Umwege (auf einem Kahne) nach der B. hinüberfahren, Liv. – m. Ang. wo herum? circumvecti quidam per infima clivi (am Fuße des Abhangs, v. Reiterei), Liv.: collibus, über die H. hin, Caes. – m. Ang. um was herum? durch Acc., procul castra (v. Reiterei), Liv.: equo moenia, Liv.: aciem (v. Reiterei), Curt.: classe Pharon, Auct. b. Alex.: navigiis arcem, Curt.: cum classe Corsicae oram, Liv.: arcem (v. der Flotte), Liv.: Peloponnesum (v. Schiffenden), Nep.: Brundisii promunturium (v. Schiffenden), Liv. – übtr., in dicendo latius circum-————vecti, sich des weitern verbreitend (auslassen d), Solin. 2, 3: frustra circumvehor omnia verbis, suche ich zu umschreiben, Ps. Verg. cir. 271. – II) überall, reihum umherreiten, -umherfahren, die Runde (zu Pferde, zu Schiffe) machen, circumvectus equo, Liv.: c. in terras orasque ultimas (v. Reisenden zu Wasser u. zu Lande), Plaut. – m. Ang. bei wem umher? durch Acc., suos (zu Pferde), Iustin.: classem (in einem Boote), Liv. – ⇒ Partiz. Präs. circumvehēns steht Nep. Timoth. 2, 1.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > circumvehor
-
10 concedo
con-cēdo, cessī, cessum, ere, sich aufmachend, Platz machend treten = abtreten (abziehen), beiseite treten od. gehen, das Feld räumen, sich aus dem Staube machen, davongehen, sich hinwegbegeben, sich zurückziehen, entweichen, u. mit Beziehung auf das Ziel hintreten, sich hinbegeben, wohin übergehen, I) eig.: a) übh.: α) v. leb. Wesen: concedite atque abscedite onmes; de via decedite, geht alle beiseite! macht Platz! geht aus dem Wege! Plaut.: tempus est concedere, Ter. – m. ab od. m. ex u. Abl., od. m. bl. Abl., ab alqo, Plaut.: a foribus, Plaut.: superis ab oris, von der Oberwelt, Verg.: v. Lebl., iamque dies caelo concesserat, Verg. – m. Advv., m. ad u. in m. Akk., m. trans u. Akk. u. bl. Abl. (woher?) u. bl. Acc. loc. (wohin?), huc concede aliquantum, Plaut.: huc tandem concede, Verg.: huc concessero, Ter.: hic dum abit huc concessero, Caecil. com. fr.: interea concedite istuc, Plaut.: c. procul, Afran. com. fr.: c. retro, Curt. u. Tac.: ad ianuam concessero, Plaut.: concede ad dexteram! Ter.: c. in turbam, Hor.: c. in Iunonis Laciniae delubrum, Liv.: c. in hiberna, Liv.: Carthaginem novam in hiberna, Liv.: c. in arcem, Liv. u. Curt. (s. Drak. Liv. 5, 39, 9. Mützell Curt. 3, 4 [9], 5): c. trans Rhenum, Tac. – concede hinc a foribus paulum istorsum, Ter.: ab alcis oculis aliquo (irgendwohin), Cic.: c. ab Ethopia in altiorem tumulum, Liv.: c. ex praetorio in tabernaculum suum, Liv.: concedam hinc intro, Ter.: concedere aliquantisper hinc mi intro lubet, Plaut.: concede hinc domum, Ter.: rus concessuram (esse) hinc, Ter.: m. Dat. (wohin? wozu?), cenae nuptiali, Apul. met. 6, 10. – m. 1. Supin., c. Argos habitatum (um da zu w.), Nep. Them. 8, 1. – m. cum u. Abl., cum coniugibus ac liberis in arcem Capitoliumque, Liv.: cum alqo Neapolim, Gell. – m. per u. Akk. der Pers. (durch jmd. = auf jmds. Betrieb), c. ad victorem per Flavium Sabinum, übergehen, Tac. – β) v. Lebl.: ipsae rursus concedite silvae! fahret hin, ihr W.! Verg.: docet, unde fulmen venerit, quo concesserit, Cic.: vita per auras maesta concessit ad manes, Verg.: neque nox quoquam concedit die (= diei), weicht irgendwohin vor dem T., Plaut. Amph. 276. – b) insbes.: α) einem andern Platz machend aus einem Orte gehen, ausziehen, ex aedibus, Ter. Hec. 679. – β) einen Ort aufgebend abziehen, einen Ort usw. aufgeben, räumen, gew. im Pass. (unpers.), metu concessum (esse) barbarus ratus, Liv. – m. Abl. (von wo?), post... cedendo in angulum Bruttium ceterā Italiā concessum, Liv. 28, 12, 6 (wo post conc. subst. = nach der Räumung des übrigen It.). – m. Dat. (wem?), Samnium, quo iam tamquam trans Hiberum agro Poenis concessum sit, Liv. – u. c. vitā, aus dem Leben scheiden = sterben, Tac. – mit Abl. (durch), concessit vitā Burrus, incertum valetudine, an veneno, Tac.: u. so auch absol., quandoque concessero, Tac. (s. Nipperd. Tac. ann. 2, 71).
II) übtr.: A) sich verziehen, dahinschwinden, tumor omnis et irae concessere deûm, Verg. Aen. 8, 41.
B) m. Advv. od. m. in u. Akk. = wohin übergehen, a) in ein Verhältnis, einen Zustand sich begeben, sich fügen, sich zurückziehen, in deditionem, Liv.: prope in voluntariam deditionem, Liv. (s. Drak. Liv. 39, 2, 4): in matrimonium fratris, Iustin.: in gratiam alcis, Arnob.: in privatam vitam, Eutr. – b) einer Meinung, Partei usw. beitreten, zu ihr übertreten, in Attali sententiam, Liv.: u. in hanc sententiam, Liv.: in partes, Tac.: in illos, ihnen beipflichten, Cic. fr. – unpers., ut in sententiam Pisonis concederetur, Tac.: concessum in condiciones, ut etc., Liv. – c) an od. auf jmd. od. etwas übergehen = kommen, jmdm. od. einer Sache anheimfallen, zuteil werden, ne omne belli decus illuc concederet, Tac.: mulier coniuncta viro concedit in unum, Lucr.: cum in fatum concederet, bei herannahendem Tode, Modest. dig. 34, 3, 20. – u. so von Staaten, Ländern, Völkern u. von Parteien, c. in alcis dicionem, voluntate in alcis dicionem, Liv.: in alcis ius atque dicionem, Sall.: in alcis ius dicionemque, in alcis imperium, Iustin., in alcis dicionem imperiumque, Liv. (s. Drak. Liv. 38, 16, 9): in paucorum dominationem, Sall. fr.: in paucorum potentium gratiam, Sall. fr.: itaque concessere illuc omnes, at mox, si vostra receperitis, ad vos plerique, gingen alle auf die Gegenseite über, werden aber... zu euch zurückkehren, Sall. fr.: c. in Tyrias leges, sich der karthagischen Herrschaft unterwerfen, Sil. – Edessa et Beroea eodem concesserunt, kamen ebendahin (= wurden zu demselben Landesteil geschlagen), Liv. 45, 29, 9. – d) in etw. übergehen = aufgehen in usw., sich verlieren unter usw., victi omnes in gentem nomenque imperantium concessere, Sall. Iug. 18, 12.
C) zurücktreten, abtreten, 1) v. intr.: a) sich fügend, sich unterordnend, gew. m. Dat. (wem?), α) der Übermacht u. den nötigenden Umständen weichen, das Feld räumen, sich fügen, sich in etw. ergeben, Casina concedit homini nemini, Plaut.: voluptas concedit dignitati, Cic.: cedant arma togae, concedat laurea laudi, Cic. poët.: magnitudini medicinae doloris magnitudo concedit, Cic.: c. obsidioni, der B. weichen = den Belagerten keine Hilfe leisten (Ggstz. prohibere obsidionem), Tac.: c. naturae, euphem. = eines natürlichen Todes sterben, Sall. Iug. 14, 15: ebenso c. fato, Tac. ann. 2, 71. Plin. pan. 11, 3 (vgl. cedere fato, Liv. 26, 13, 17): u. c. magnis fatis, Val. Flacc. 1, 554. – unpers., m. de u. Abl., concessum propemodum de victoria, Liv.: aut hostibus aut civibus de victoria concedendum esse, Liv. – β) dem Willen, der Forderung, dem Urteil, der Behauptung jmds. sich fügen, sich unterordnen, nachgeben, beipflichten (Ggstz. repugnare), numquamne hodie concedes mihi? Ter.: c. iurisconsultis, Cic.: alcis postulationi, Cic.: veris, der Wahrheit die Ehre geben (συγχωρειν τη ἀλθεία), Hor. – u. c. inter se, sich einigen, Tac. ann. 2, 30. – mit de u. Abl., de qua (levitate Asiae) nos et libenter et facile concedimus, die wir... zugestehen, Cic.: concessum (unpers.) ab nobilitate plebi de consule plebeio, Liv. – u. absol., dissuadente primo Vercingetorige, post concedente, Caes.: Caesar concedendum non putabat, Caes. – γ) dem Vorrange, den Vorzügen weichen = jmdm. od. einer Sache nachstehen, den Vorrang od. Vorzug einräumen, -zugestehen, -lassen, gegen jmd. od. etw. zurücktreten (s. Kritz u. Fabri Sall. Iug. 11, 4), a me vero sic diligitur (Servius tuus), ut tibi uni concedam, praeterea nemini, Cic.: sese unis Suebis concedere, Caes.: c. aetati, Sall.: u. (unpers.) Sulla, cuius facundiae, non aetati a Manlio concessum, Sall. – mit de u. Abl., vix alci de familiaritate, Cic.: magistro tantulum de arte, Cic.: u. (unpers.) concessum propalam de virtute ac gloria esse, Liv. – mit in u. Abl., neque ei quicquam in desperatione concedo, Cic. – mit bl. Abl. (in, an), nemini in illa causa studio et cupiditate, Cic.: nec amore in hanc patriam nobis concedunt, Tac. – absol., nec, si muneribus certes, concedat Iollas, Verg.: is, concedentibus omnibus, qui cum Varrone certaverant, collega datur consuli, Liv. – b) aufgebend, nachlassend, α) in bezug auf ein Recht, zurücktreten, verzichten, de suo iure paululum, Ter. adelph. 217 (vgl. Cic. de off. 2, 64 paulum nonnumquam de suo iure decedere). – β) in bezug auf Ahndung, Strafe, es jmdm. od. einen Fehler jmdm. hingehen lassen = gegen jmd. od. etw. nachsichtig sein, etw. nachsehen = verzeihen, poëtae non ignoscit, nobis concedit, Cic.: alienis peccatis, Cic.: temere dicto, Cic.: vitio, Hor.: multa virtuti eorum concedens, Caes.: id ipsum factum, propter quod sibi reus concedit, reus putat oportere, Cic.: num eāre (deshalb) concedi reo conveniat, quod (weil) alieno inductu fecerit, Cornif. rhet.: absol., dat tibi iustam excusationem, prope ut concedendum atque ignoscendum videatur, Cic.
2) v. tr.: a) überlassend, zugestehend abtreten, einräumen: α) übh., aus freiem Willen, aus Güte, Nachsicht, Gnade überlassen, zugestehen, erlauben, gestatten (Ggstz. negare, denegare), alci sedes suas, Cic. (u. im Passiv, sedes habere in Gallia ab ipsis concessas, Caes.): pueris ludum tempestivum, Hor.: praedam militibus, Caes.: alci libertatem in alqa re, Cic.: alci libertatem, Caes. (u. im Passiv, illa dono deûm concessa libertas, Ps. Quint. decl.): alci vitam, Hirt. b.G.: alci impunitatem, Caes.: crimen gratiae, die Anklage der G. gestatten = die Ankl. um der G. willen übernehmen, Cic.: concedendo omnia, durch uneingeschränkte Zugeständnisse (Konzessionen), Liv. – mit Prädik.-Acc. des Partic. Fut. Pass., zB. bona quaedam proscriptorum diripienda, Cic. – m. ad od. (selten) in u. Akk., oppidum militibus ad diripiendum, Caes.: alteram partem eius vici Gallis ad hiemandum, Caes.: Calydona Dianae in iras, zur Befriedigung ihres Zorns, Verg. – m. folg. Infin., mediocribus esse poëtis c., Hor.: di faciles, peccasse semel concedite tuto (Adv.), Ov.: servis c. pueros huius aetatis verberare, Curt.: klass. nur im Passiv, de re publica nisi per concilium loqui non conceditur, Caes.: conceditur commune quiddam dicere, Cic.: si videre concessum sit, Cic.: ingemiscere non numquam viro concessum est, Cic.: concessum (esse) sibi transire in Asiam, Liv.: quamquam poëtis furere concessum est, Plin. ep.: u. persönl., fatis numquam concessa moveri Camerina, dem es niemals durchs Schicksal vergönnt war umgewandelt zu werden, Verg. Aen. 3, 700 (vgl. no. δ aus. Cic. Caecin. 44). – mit folg. ut u. Konj., concessit ei, ut regnaret, Enn. fr.: concedo tibi, ut ea praetereas, quae etc., Cic.: petiisse a matertera, ut sibi concederet, ut in eius sella requiesceret, Cic.: non prius Viridovicem reliquosque duces ex concilio dimittunt, quam ab his sit concessum, arma uti capiant et ad castra contendant, Caes.: u. (mit Ironie) concedant, ut hi viri boni fuerint, mögen (gütigst) erlauben, daß usw., Cic. – m. qui u. Konj., nemini concedo, qui (daß er) tibi vetustate necessitudinis potior possit esse, Cic. ep. 10, 3, 2: u. so ibid. 4, 3, 1. – mit ne u. Konj., unum illud orat, ut timori suo concedatur (nachgelassen werde), ne in conspectum veniat cuiusquam Romani, Hirt. b.G. 8, 48, 9. – mit folg. si u. Konj., ut ipsi concedi non oporteret, si in nostros fines impetum faceret, Caes. b.G. 1, 44, 8: ubi id a Caesare negatum et, palam si colloqui vellent, concessum est, Caes. b.c. 1, 84, 2. – u. scheinbar absol., consules neque concedebant neque valde repugnabant, Cic. ep. 1, 2, 2: Boios petentibus Aeduis... ut in finibus suis collocarent, concessit (näml. ut collocarent), Caes. b. G. 1, 28, 5: u. m. folg. Ang. des Grundes, quod memoriā tenebat L. Cassium consulem occisum... concedendum non putabat, Caes. b.G. 1, 7, 4: ossa eius clam in Attica ab amicis sepulta, quoniam legibus non concederetur, quod proditionis esset damnatus, Nep. Them. 10, 5. – und parenthet., cetera lascivae faciant, concede, puellae, Ov. art. am. 1, 523: te, dulcis amice, reviset cum Zephyris, si concedes, et hirundine prima, Hor. ep. 1, 7, 13. – Partic. Perf. subst., concessa, ōrum, n., das Erlaubte, abhorrere a maiorum consuetudine atque concessis, Cic. Cael. 48: concessa petere, Verg. Aen. 5, 798: concessa amare, Ov. met. 9, 454. – β) der Übermacht od. den nötigenden Umständen weichend etwas einräumen, victoriam, Curt.: hosti victoriam, Iustin. – γ) dem Range od. Vorzuge nach sich unterordnend, Atheniensibus imperii maritimi principatum, Nep.: alci primas in dicendo partes, Cic. – dah. prägn. m. folg. ut u. Konj. = als Vorzug einräumen, nec vero histrionibus oratoribusque concedendum est, ut iis haec apta sint, nobis dissoluta, Cic. de off. 1, 129. – δ) eine Behauptung, Meinung einräumen, zugestehen, iam istuc (= istoc) coacti a te paulo ante concessimus, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin. (Synon. dare; Ggstz. negare), age, iam concedo, non esse miseros, qui mortui sint, Cic.: cum summos deos esse concedamus, Cic.: M. Dasne aut mane animos post mortem aut morte ipsā interire? A. Do vero. M. Quid si maneant? A. Beatos esse concedo, Cic. – im Passiv, persönl., haec ubi concedentur esse facta, ibi vis facta negabitur? Cic. Caecin. 44. – parenthet. beim einräumenden Konj., concedo, forsitan aliquis aliquando eiusmodi quippiam fecerit, Cic.: quare concedo sit dives, Catull. – scheinbar absol., beatos esse deos sumpsisti. Concedimus (verst. beatos esse deos), Cic.: faciet quod oportet, concedo (nun gut!), Sen. – b) aufgebend: α) aufgeben = fahrenlassen, opfern, Siciliam, Liv.: partem octavam pretii, Plin. ep. – m. Dat. (wem zugunsten? wem zuliebe?), alci auguratus petitionem, Cic.: u. rei publicae dolorem atque amicitias suas, Cic. – dah. alqm alci, jmd. (einen Straffälligen) einem zuliebe frei-, loslassen, begnadigen, ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo, Cic.: c. huic sororis filium et Q. Ciceronem, Nep.: falsi damnatum Marcellum senatui rei publicaeque, Cic.: alqm alcis precibus, einen auf jmds. Bitten begnadigen, Tac.: u. im Passiv, Montanus patri concessus est, Tac. – β) aus Nachsicht, Gnade hingehen lassen = verzeihen, haec omnia remitto atque concedo, Cic. – mit Dat. (wem?), omnibus omnia peccata et maleficia, Cic.: alci delicta maiora, Cic.: u. mit Dat. (wem zuliebe? wem zu Gefallen?), in iudicando peccata liberûm misericordiae parentum, Cic. Vgl. Ruperti Tac. ann. 1, 7, 8. Duker Flor. 3, 5, 10.
-
11 deduco
dē-dūco, dūxī, ductum, ere, I) von einem höhern Punkte nach einem niedern herabführen, leitend herab- od. hinabziehen, konstr. bei Ang. von wo hinab? m. de od. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl.; bei Ang. wohin? bis wohin? m. ad od. in m. Akk. od. m. bl. Acc. loc., 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: imbres nivesque deducunt Iovem, in Regen u. Schnee steigt Jupiter vom Himmel herab, Hor.: molliunt anfractibus modici s clivos, ut non iumenta solum, sed elephanti etiam deduci possent, Liv. – ded. alqm ad terram, Suet.: alqm contionari conantem de rostris, Caes.: per eos multitudinem aliam in subiectum viae campum, Liv.: alqm in quattuordecim, Sen., od. in quattuordecim sessum (um da seinen Sitz zu nehmen), Asin. Poll. in Cic. ep.: non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos ded., Liv. – v. lebl. Subjj., in praecipitia iste cursus deducit, Sen. – β) lebl. Objj.: tiaram, vom Haupte herabnehmen, Suet.: pectine crines, herabkämmen, Ov.: caesariem barbae dextrā, herabstreichen, Ov.: molli gestu brachia, herabführen, = bewegen, Prop.: ramos pondere suo (v. Obst), Ov. – vestem summa ab ora (Saum), herabstreifen, Ov.: ebenso suas a pectore vestes, Ov.: clam pedes de lecto, Plaut. – montes in planum, herabversetzen, Iustin. (bildl., ded. alqm in planum, widerlegen, Schol. Bob. ad Cic. Flacc. 2. no. 2): eluvie mons est deductus in aequor, Ov.: manum ded. ad imum ventrem, Quint.: sinum ad ima crura, Suet.: deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora (bildl.), Sen.: ebenso ded. philosophiam e fastigio in planum (bildl.), Sen.: tunicam summā orā ad mediam, herabstreifen, Ov.
b) als milit. t. t., herab- od. hinabführen, sich herabziehen lassen, herab-, hinabsteigen lassen, aciem in planum, Sall.: Poenos in plana, Frontin.: Albanum exercitum in campos, Liv.: instructos ordines in locum aequum, Sall.: paulatim suos in aequum locum, Sall.: imprudentiā suorum deductus in inferiorem collem, Frontin.: copias ex locis superioribus in campum, Caes.: equitatum od. equites ad pedes, die Reiterei absitzen lassen, Liv.
c) als naut. t. t., α) die Segel herabziehen, herablassen, entrollen, aufspannen, vela, Ov.: carbasa, Ov.: tota carbasa malo (am M.), Ov. – β) ( wie καθέλκειν) ein Schiff vom Lande ins Meer ziehen, vom Stapel laufen lassen, in See gehen ( stechen) lassen (Ggstz. subducere, griech. ἀνέλκειν; vgl. Fabri Liv. 21, 17, 3), navem, naves, Verg. u. Liv.: navigia, Sen.: quadriremes, Plin. ep.: classem, Liv.: puppim, Prop.: carinas, Ov. – naves litore (vom U.), Verg.: naves in aquam, Liv. Vgl. unten no. II, A, 1, f.
d) als t. t. der Zaubersprache, durch Zaubersprüche herabziehen, lunam, Ov.: lunam e curru, Tibull.: lunam cursu, Ov.: Iovem caelo, Ov.: cantando rigidas montibus ornos, Verg.
2) übtr., vermindernd herabführen, auf etw. zurückführen, licet enim contrahere universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic. de nat. deor. 2, 164.
II) von einem Anfangspunkte nach einem Zielpunkt fortführen, ab-, weg-, hinführen, geleitend fortbringen, hinbringen, herbeibringen, A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: pecora, Caes.: inde boves, Ov.: animalia quamlibet longo itinere deducta ad assuetas sibi sedes revertuntur, Quint.: ded. alqm a recta via (bildl.), Cornif. rhet.: alqm ex ea via (bildl.), Cic. fr.: suos ex agris, Caes.: dominam Ditis thalamo (aus dem G.), Verg.: ipsa vestigia quaerentem dominum eo (dahin) deductura erant, Liv.: Cicerones Rhodum, Cic.: alqm in aedem Proserpinae, Nep.: alqm in arcem, Liv.: alqm de suis convellere hortulis deducereque in Academiam perpauculis passibus (bildl.), Cic.: alqm in tutum (bildl.), Sen.: alqm in mare Helles, Ov.: ad eum agnum non casu sed duce deo deducitur, Cic.: ded. iuvenem ad altos currus, Ov.: silvestres capras manibus suis ad salutare auxilium herbae dictamni (bildl. v. der Natur), Val. Max. – β) lebl. Objj.: et si qua asportari possent, sibi quemque deducere (es mit sich nehmen), Tac. ann. 16, 11. – ded. atomos de via, Cic.: amnes deducunt undas in mare, Ov.: u. (im Bilde) ded. Aeolium carmen ad Italos modos, das äol. Lied zu ital. Weisen führen = die äol. u. sapphische Lyrik auf röm. Boden verpflanzen, Hor. carm. 3, 30, 13 sq.
b) (als milit. t. t.) eine Mannschaft von irgendwo od. irgendwohin abführen, wegziehen (einziehen), abziehen (abmarschieren) lassen, ausrücken lassen, verlegen, exercitum, Caes. u. Liv.: consularem exercitum, Liv.: classem exercitumque, Liv.: praesidium, Liv.: praesidia, Caes. u. Liv. (vgl. Drak. Liv. 25, 25, 10) u. (Ggstz. imponere) Sall. fr.: custodias, Auct. b. Alex.: militari more vigilias, die Wachen auf ihre Posten abführen, aufziehen lassen, Sall. Iug. 44, 3. – ded. inde Romanum exercitum, Liv.: undique praesidia, Frontin.: exercitum a Sicilia, Iustin.: praesidia ab urbibus, Liv. u. Iustin.: quinque legiones ab opere, Caes.: praesidia de iis oppidis, quae etc., Cic.: nostros de vallo, Caes.: praesidia Macedonum ex iis urbibus, Liv.: exercitum ex his regionibus, Caes.: Apameā (von A.) praesidium, Cic.: Orico (von O.) legionem, Caes.: praesidia arce (von, aus der B.), Aur. Vict.: civitatibus omnibus (aus a. St.) omnia praesidia, Liv.: praesidia eo (dahin), Caes.: exercitum in aciem, Liv.: classem in proelium, Nep.: propere in cornua leves armaturas, Liv.: legiones duas in ulteriorem Galliam, Caes.: impedimenta in proximum collem, Caes.: legiones in hiberna, Caes.: novos milites in hiberna, Liv.: exercitum mature in hiberna Lunam et Pisas (nach L. u. P.), Liv.: exercitum in hiberna in Sequanos, Caes.: milites eductos hibernis ad Ciceronem, Caes. – m. Dat. (wozu?), tres in arcem oppidi cohortes praesidio, zur Besatzung in die B. legen, Caes. b. c. 3, 19, 5.
c) begleitend, als Führer od. Begleiter mitnehmend zu jmd. od an einen Ort abführen, hinführen, fortbringen, hinbringen, herbringen, mitbringen, mitnehmen, geleiten, jmdm. zuführen, wo einführen, α) zur Besprechung, zur Audienz, cito hunc deduce ad militem, Ter.: deduci ad regem, Iustin.: deduci ad Eumenem, Nep.: deduci in conspectum Caesaris, Caes.: transfuga duci se ad consulem iubet deductusque traditurum urbem promittit, Liv. – β) aus der Provinz nach Rom (vollst. secum deducere, s. unten die Beisp.), Ennium poëtam, Cic.: Atticum, Nep.: non deduxi, inquit, Sextilium, Cic.: eos deduxi testes et eas litteras deportavi, ut etc., Cic.: hominem secum ded., Cic. – alqm ded. ex ultimis gentibus, Cic.: alqm Romam, Eutr.: alqm secum Romam, Liv.: primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, Aonio rediens deducam vertice Musas (poet. für »die griechischen Dichter auf heimatlichen [römischen] Boden verpflanzen«), Verg. georg. 3, 10 sq. – γ) als Gast in ein Haus usw., hospites domum, Cornif. rhet.: alqm in hospitale cubiculum, Liv.: alqm ad Ianitorem quendam hospitem, Cic. – δ) einen jungen Mann zu einem Staatsmanne zur weitern Ausbildung, alqm ad alqm, Cic. de amic. 1. Cic. Cael. 9. Tac. dial. 34. Quint. 12, 11, 6. – od. in eine Schule, ephebum in gymnasium (v. Mentor), Petron. 85, 3. – ε) beschützend od. bewachend fortführen, abführen, fortbringen, igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, vario rumore, custos saluti an mortis exactor sequeretur, Tac. ann. 3, 14: a quo cum quaesisset, quo (wohin) deduci vellet, et ille Athenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniret, Nep.: Pydnam eum deduci iussit et quod satis esset praesidii dedit, Nep. – als Gefangenen, ex consilii sententia in custodiam coniectus Athenas deductus est, Nep.: ded. Lentulum in carcerem, Sall.: Iugurtham ad Marium, Sall.: alqm vinctum ad Caesarem, Hirt. b. G.: alqm comprehendere et custodibus publice datis deducere ad Hannibalem, Liv. – auf den Kampfplatz, alqm e spectaculis detrahere et in arenam deducere, Suet. Cal. 35, 2. – ζ) jmd. ehrenhalber geleiten, jmdm. das Ehrengeleit geben, αα) jmd., bes. einen Staatsmann vom Hause nach dem Forum od. zur Kurie (Ggstz. reducere) od. umgekehrt von da nach Hause, magnam affert opinionem, magnam dignitatem cotidiana in deducendo frequentia, Cic.: haec ipsa sunt honorabilia assurgi, deduci, reduci, Cic.: ne deducendi sui causā populum de foro abduceret, Liv.: plebes consules ambo sacrā viā deductos cum magno tumultu invadit, Sall. fr.: cum magna multitudo optimorum virorum me de domo deduceret, Cic. – alqm ad forum, Cic., in forum, Quint.: alqm ex patribus conscriptis aut propinquum aut paternum amicum ad curiam, Val. Max.: frequentes eum domum deduxerunt, Liv.: absol., deducam, ich will ihn nach Hause (bis an sein Haus) geleiten, Hor. sat. 1, 9, 59. – ββ) einen jungen Römer vom Hause nach dem Forum, um sein Tirocinium abzulegen (v. Vater u. v. Verwandten), filios suo quemque tirocinio in forum, Suet.: filium Drusum in forum, Suet.: deductus in forum tiro, Suet.: pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepit, Iustin. – γγ) eine Braut aus dem Elternhause in das Haus der Bräutigams geleiten, v. Vater u. v. den Verwandten = dem Bräutigam zuführen, velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse, Liv.: eorum habentur liberi, quo (wohin = zu denen) primum virgo quaeque deducta est, Caes.: ded. virginem in domum alcis, Tac., od. ad alqm, Liv.: virginem iuveni marito, Tibull.: illa mihi dextrā deducta paternā, Catull.: quae mihi deductae fax omen praetulit, Prop.: rapi solet fax, quā praelucente nova nupta deducta est, ab utrisque † amicis, Fest. p. 289 (a), 7 sq. – v. Bräutigam selbst = eine Gattin heimführen, uxorem domum, Ter.: illam domum in cubiculum, Ter. Vgl. übh. Gronov Plaut. Cas. 2, 8, 36. die Auslgg. zu Ter. Hec. 1, 2, 60; zu Caes. b. G. 5, 14, 5; zu Liv. 10, 23, 5. – euphemist. = jmdm. eine Konkubine zuführen, sine prius deduci, Plaut.: so Tertia deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn mit no. II, B, a, β): ded. ad Docimum Tertiam Isidori mimi filiam, Cic.: Liviam ad se deduci imperavit, Suet. – δδ) eine in die Provinz abgehende Magistratsperson geleiten, ut provincias cum imperio petituri hinc deducerentur, Suet. Aug. 29, 2. – einen Triumphierenden zu den Tempeln, unde populo consalutato circum templa deductus est, Suet. Tib. 17, 2. – einen vertriebenen Herrscher wieder in sein Reich einführen, alqm in regnum, Tac.: hunc in possessionem Armeniae, Tac. – εε) jmd. an einen Ehrenplatz führen, m. 2. Supin., Herennium Gallum histrionem summo ludorum die in XIIII sessum deduxit, wies er einen Platz auf einer der vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) an, Asin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2. – ζζ) jmd. in ein Heiligtum einführen, decimo die cenatum, deinde pure lautum in sacrarium deducturam, Liv. 39, 9, 4. – ηη) jmd. zu Grabe geleiten, jmdm. das Grabgeleite geben, alqm, Augustin. serm. 17, 7 (zweimal). – η) etw. od. jmd. in einem Festzuge aufführen od. wohin abführen, tensas, Suet.: mulierem (eine Gefangene) triumpho, Hor.: elephantos Romam ingenti pompā, Eutr.: corpus Alexandri in Hammonis templum, Iustin.
d) (als publiz. t. t.) Kolonisten, eine Kolonie irgendwohin abführen, übersiedeln, verpflanzen, Kolonisten irgendwo ansiedeln, ansässig machen, eine Kolonie irgendwo anlegen, colonos, Vell.: coloniam, colonias, Cic. u.a.: ut hic conditor urbium earum, non illi qui initio deduxerant (die ursprünglichen Kolonieführer), videretur, Nep. Timol. 3, 2; vgl. Cic. agr. 2, 92: im Passiv, deductis olim (für die vor Zeiten angesiedelten) et nobiscum per conubium sociatis haec patria est, Tac. hist. 4, 65. – m. Advv. (wohin? wo?) u. m. in u. Akk. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1 u. 39, 44, 10) u. mit bl. Acc. loc., huc I colonorum ex lege Rulli, Cic.: emere agros a privatis, quo (wohin) plebs publice deducatur, Cic.: ded. eo (dahin) coloniam novam, Cic.: illo (dorthin) coloniam, Cic.: deducentur, inquit, coloniae. Quo? quorum hominum? in quae loca? Cic.: tu non definias, quo colonias, in quae loca, quo numero colonorum deduci velis? Cic.: ded. colonos lege Iuliā Capuam, Caes.: coloniam Casilinum, quo Caesar ante deduxerat, Cic.: colonos in omnes colonias totius Italiae, Cic.: colonias in eos agros, quos emerint, Cic.: coloniam in Asiam, Cic.: in eum locum coloniam, Cic.: negavi in eam coloniam, quae esset auspicato deducta, dum esset incolumis, coloniam no vam iure deduci, Cic.: ded. Carseolos coloniam in agrum Aequiculorum, Liv.: specie deductarum per (über) orbem terrae legionum, Tac. ann. 11, 24. – mit in u. Abl. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1), Ostiam coloniam in ostio Tiberis deduxit, Aur. Vict.: in colonia Capua deducti lege Iuliā coloni, Suet. – im Passiv m. Prädik.-Nom. (als wer? vgl. Drak. Liv. 39, 44, 10), coloniae deductae Ariminum in Piceno, Beneventum in Samnio, Liv. epit.: eodem anno Cales deducta colonia (als K.), Vell.: post triennium Tarracina deducta colonia (als K.) ac deinde interiecto triennio Suessa Aurunca et Saticula, Vell.: Aquileia colonia Latina (als lat. K.) eo anno in agrum Gallorum est deducta, Liv.
e) als gerichtl. t. t., vor einem Gericht als Zeugen usw. hinbringen, beiziehen, alqm (als Zeugen) ad hoc iudicium, Cic. Flacc. 9. – übtr., lis ad forum deducta est, der Streit wurde vor Gericht gebracht, es kam zum Prozeß, Phaedr. 3, 13, 3.
f) als milit. t. t.: α) ein Schiff aus den Werften ziehen, navem ex navalibus, Caes. b. c. 2, 3, 2. – u. übh. in See stechen lassen, classem in altum properiter, Pacuv. tr. 322. – feindl. = aus den Werften fortführen, unam (navem) ex navalibus eorum, Caes. b. c. 2, 3, 2: ebenso naves a Meloduno, Caes. b. G. 7, 60, 1 (vgl. 7, 58. § 2 u. 4). – β) ( wie κατάγειν) ein Schiff in den Hafen führen, einlaufen lassen, persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem deducat, Petron. 101, 8. – feindlich = ein Schiff wohin schleppen, onerarias naves, quas ubique possunt, deprehendunt et in portum deducunt, Caes. b. c. 1, 36, 2. Vgl. oben no. I, 1, c, β.
g) als t. t. der Wasserbaukunst, Wasser von irgendwo ableiten, irgendwo hinleiten, rivos (auf die Äcker), Verg.: aquam in vias, Cato: Padum in flumina et fossas, Plin.: aquam Albanam ad utilitatem agri suburbani, Cic.
h) jmd. aus einer Besitzung gewaltsam hinwegführen, ex ea possessione Antiochum, Liv. 34, 58, 6: Arsinoën ex regno, Auct. b. Alex. 33, 3. – bes. als jurist. t. t., jmd. aus einer streitigen Besitzung in Gegenwart von Zeugen scheinbar gewaltsam hinwegführen (moribus deducere, im Ggstz. zu vi armatā deducere), um ihm das Recht der Vindikationsklage zu verschaffen (eine der Klage vorausgehende symbolische Handlung), alqm de fundo (mit u. ohne moribus), Cic. Caecin. 20; de lege agr. 2, 68; pro Tullio 20 (dazu Beier exc. III p. 250 sqq.).
i) unversehens jmd. an einen Ort hinführen, wohin locken, pedester exercitus, quod in ea loca erat deductus, ut in vito Eumene elabi non posset, pacem ab eo petiit, Nep.: ab alqo consilio od. ex industria in iniqua loca deducti, Frontin.: sequentem Lucullum in insidias deduxerunt, Frontin.: Hamilcar in insidias deductus occiditur, Iustin.
k) ein phys. Übel vom Körper wegziehen, entfernen, brassica de capite et de oculis omnia deducet et sanum faciet, Cato r. r. 157, 6: non aeris acervus et auri aegroto domini deduxit corpore febres, non animo curas, Hor. ep. 1, 2, 47 sqq.: quoniam haec deducuntur, weil man Derartiges (derartige Fehler) vom Körper zu entfernen sucht, Cic. de fin. 5, 47.
2) übtr.: a) übh.: α) leb. Wesen = jmd. von wo abführen, abziehen, abbringen, abwendig machen, impellere voluntates quo velit, unde autem velit deducere, Cic.: ded. alqm a pristino victu, Nep.: alqm ab humanitate (menschlichen Würde), a pietate, a religione, Cic.: quod instituit referre de religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potest, Cic.: magnā pecuniā a vera accusatione esse deductum, Cic.: ded. eloquentiā perterritos a timore, Cic.: alqm a tristitia acute et hilare dicto, Cic.: alqm de fide (v. Reichtum), Cic.: alqm de illa animi pravitate, Q. Cic.: alqm de hac animi lenitate, Cic.: alqm de sententia, Cic. u. Liv.: alqm prope de vitae suae statu dolore ac lacrimis suis, Cic.: ded. alqm vero (von der Wahrheit), Lucr. 1, 370. – u. jmd. wohin ohne sein Zutun bringen, versetzen, si eo (dahin) me deduxit error, Ps. Quint. decl.: cuius errore eo (dahin) deducta esset multitudo, ut omnes de salute pertimescerent, Nep.: eo deductus periculi, ut etc., so gefährdet, daß usw., Amm.: si in eum casum deducerentur, wenn es mit ihnen so weit käme, Caes.: ded. alqm in periculum, Caes.: quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos), Caes.: deduci (geraten) in egestatem, Sen.: deduci in fraudem, ins Netz gelockt werden, Planc. in Cic. ep.: ded. alqm ad fletum misericordiamque, Cic.: deduci ad iniquam pugnandi condicionem, Caes. – β) lebl. Objj., von etw. abbringen, zu etw. hinführen, hinbringen, antiquissimum sollemne ab nobilissimis antistitibus eius sacri ad servorum ministerium deduxisti, hast das älteste Opfer von den vornehmsten Priestern dieses Gottesdienstes weggenommen und zu einer Verrichtung der Sklaven erniedrigt, Liv. 9, 34, 18. – audi, quo rem deducam, wohin ich am Ende kommen, wo ich hinaus will (in der Darstellung), Hor. sat. 1, 1, 15. – ded. rem huc, ut etc., es dahin zu bringen suchen, daß usw., Cic.: u. so rem in eum locum, ut etc., Caes.: ergo huc universa causa deducitur, utrum... an etc., Cic.: ded. rem ad arma, Caes.: rem ad otium, Caes.: rem in summum periculum, Caes.: rem in controversiam, Caes.
b) jmd. von seiner Partei abwendig machen, verleiten, verführen, a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur, Caes. b. c. 1, 7, 1: adulescentes et oratione magistratus et praemio deducti, Caes. b. G. 7, 37, 6.
c) jmd. zu etw. bringen = bestimmen, gewinnen, im üblen Sinne = verleiten, α) übh.: alqm ad eam sententiam, Caes.: Pompeium ad turpissima foedera, Vell.: quae tandem est ea disciplina, ad quam me deducas, si ab hac abstraxeris? Cic. – mit folg. Infin., inde deducimur etiam imaginem mortis iam tunc eum (somnum) recensere, Tert. de anim. 43. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quominus u. Konj., neque legis improbissimae poenā deductus est, quominus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaret, Cic. ep. 14, 4, 2. – β) jmd. zu einer polit. Sache od. Partei bringen, für sie gewinnen, in sie verflechten, Philippum et Macedonas in societatem belli, Liv.: Macedonas in bellum civile, Iustin.: quasdam civitates dissentientes in causam, Liv.: petebant, ne se temere in causam deduceret, Liv.
d) den Ursprung von etw. ableiten, herleiten, mos unde deductus, Hor.: originem ab ea (femina), Plin.: genus ab Anchise ac Venere, Vell.: genus ab Achille, Curt. – u. den Namen von etw. entlehnen, entnehmen,nomen ab Anco, Ov. fast. 6, 803: u. so nomen ab alqa re u. ab alqo, Lact. 4, 28, 12. Tert. adv. Marc. 4, 14; apol. 3: nomen ex ea significatione, Tert. de virg. vel. 5.
B) prägn.: a) vermindernd abziehen, α) als t. t. der Athletik = dem Kämpfer die Speise entziehen, damit er schmächtiger werde, cibum, Ter. eun. 315. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = von einer Summe abziehen (Ggstz. addere), addendo deducendoque videre, quae reliqua summa fiat, Cic.: ded. centum nummos, Cic.: Tertia (ein Drittel) deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn auch = »die Tertia ist zugeführt worden«, s. oben no. II, A, 1, c, ζ, γγ): id viri boni arbitratu (nach der Taxierung) deducetur, Cato. – m. in u. Akk., in singulas deportationes (auf od. für jede entwendete Tracht) SS. N. II (= 2 Sesterze) deducentur, Cato. – mit de u. Abl., de capite deducite quod usuris pernumeratum est, Liv. – m. Dat. (welcher Summe?), deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aut perscriptum fuisset, Suet. – mit Dat. (für wen?), de his divitiis sibi drachumam ded., Enn. scen. 323. – absol. prägn. = jmdm. einen Abzug machen, arbitratu deducetur, Cato r. r. 144, 2 zw. – Partiz. subst., dēducta, ae, f. (verst. pecunia od. pars), der Abzug, den der Legatar an dem ihm ausgesetzten Legate machen durfte, um dadurch der lästigen Verpflichtung der auf dem Vermögen des Testators haftenden sacra zu entgehen, si in testamento deducta scripta non sit, Cic. de legg. 2, 50.
b) fortführend, fortziehend bilden, α) einen Bau fortführen, latum sulcum, Iuven, 1, 157: fossam superiori parte post castra, Frontin. 1, 5, 4: vallum per triginta duo milia passuum a mari ad mare, Eutr. 8, 19. – β) schreibend, zeichnend ziehen, entwerfen, litteram mero, Ov. her. 16 (17), 88: tamquam linea uno calamo deducta, Cassiod. de instit. div. lit. 1. p. 510 (a) ed. Garet. – im Bilde, ded. formam bonorum virorum et lineamenta, Sen. ep. 95, 72. – γ) spinnend, webend fortführen, fortspinnen, abspinnen, fortweben, abweben, harum (Parcarum) una loquitur, altera scribit, tertia deducit, Serv. Verg. Aen. 1, 22. – m. Abl. womit? dexterā leviter ded. fila, Catull.: levi pollice filum, Ov.: staminis pollice fila, Hieron.: tereti filo et aequali stamina (v. der Spinne), Plin.: habiles gladios filo gracilento, poet. = schmieden, Enn. ann. 253. – m. Abl. wovon? plenā stamina longa colo, Tibull. – m. in u. Akk., argumentum in tela, einweben, Ov. met. 6, 90. – übtr., ein Schriftwerk fein ausspinnen (= kunstvoll ausarbeiten), deducta atque circumlata oratio, eine entwickelte u. kunstvoll abgerundete (Ggstz. oratio simplex atque illaborata), Quint.: carmina proveniunt animo deducta sereno, Ov.: tenui deducta poëmata filo, Hor.: subtilis deductā oratione Menelaus, Auson.: ded. commentarios, Quint.: mille die versus, Hor.: triduo non ultra tres versus maximo impenso labore deducere posse, Val. Max. – m. Dat. wem? tibi saepe novo deduxi carmina versu, Prop. – m. in u. Akk., carmen Iliacum in actus, Hor. de art. poët. 129. – m. ab u. Abl. u. ad od. in u. Akk. der Zeit, von einer Zeit bis zu einer Zeit fortführen, prima ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen, Ov. met. 1, 3 sq.: pauca, quibus surgens ab origine mundi, in tua deduxi tempora, Caesar, opus, Ov. trist. 2. 559 sq. – u. fortspinnend ab schwächen, übtr., vocem, Pompon. com. 57 u. 60: Ὀδυσσεύς ad Ulixem deductus est, Quint. 1, 4, 16; vgl. PAdi. deductus no. II. – / Imperat. deduc, Cic. de rep. 1, 34. Stat. Theb. 12, 266. Augustin. serm. 109, 4: arch. deduce, Plaut. truc. 479. Ter. eun. 538.
-
12 adeo
[ABCU]A - ădĕō, adv.: [st1]1 [-] Cet adverbe exprime la limite de lieu et de temps: à ce point, jusque-là. - surculum artito usque adeo quo... Cato.: enfonce la baguette aussi avant que... - adeo res rediit... Ter.: la chose en est venue à ce point... - adeo dum, Plaut. (usque adeo donec, Ter.; usque adeo quoad, Cic.): jusqu'à ce que, tant que. [st1]2 [-] Cet adverbe exprime la limite d'état ou d'action: autant, ainsi; tellement, tant. - adeo non (adeo nihil): si peu. - haec dicta adeo non moverunt ut: ces paroles émurent si peu que. - non adeo: pas beaucoup, guère. - orthographiam non adeo custodivit, Suet.: il n'observait guère l'orthographe. - adeo ut + ind., Plaut.: autant que. - adeo ut + subj.: tellement que, à tel point que (adv. corrélatif de ut consécutif) - adeo fessus ut: si fatigué que. - adeone ignarus es, ut...? Cic.: es-tu si ignorant que...? - adeo quasi (adeo tamquam): autant que si. - gaudere adeo occepit quasi qui... Ter.: il se montra joyeux comme un homme qui... - adeo astutus quin... Ter.: assez fin pour ne pas... - quorum adeo Syllam non paenitet, ut... Sall.: choses que Sylla regrette si peu que... - eos adeo non sustinuerunt, ut contra pedem referrent, Liv.: au lieu de les soutenir, ils lâchèrent pied. - adeo multum est...! = tant il est important...! - adeo me sermonis pertaesum est, Plaut.: tellement la conversation m'a ennuyé! - adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat! Liv.: tant il est vrai que moins on possédait, moins on désirait! [st1]3 [-] Cet adverbe marque la gradation: et, et même, bien plus, surtout, ou plutôt. - atque adeo: et même, et on peut même dire, ou plutôt. - intra moenia atque adeo in Senatu: à l'intérieur de nos murs et même jusqu'au Sénat. - hoc consilio atque adeo hac amentia impulsi: conduits par ce dessein, ou plutôt poussés par cette folie. - tuque adeo: toi surtout, et toi en particulier. - adeo etiam, Plaut.: en outre. - adolescens tuus atque adeo noster, Treb. ap. Cic.: ton jeune homme ou plutôt le nôtre. - hoc consilium atque adeo haec amentia, Cic.: ce dessein, que dis-je? cette folie. - adeo + négation: encore bien moins. - aequalium quoque, adeo superiorum intolerans, Tac.: ne pouvant supporter d'égaux, encore moins de supérieurs. [st1]4 [-] Cet adverbe exprime l'affirmation: oui, certes, justement. - teque adeo consule: et justement c'est sous ton consulat que. - id adeo: principalement, surtout. - id adeo facile scitu est: cela, il est facile de le savoir. - tres adeo dies erravi: j'ai erré pendant au moins trois jours. - et merito adeo, Ter.: et c'est à bon droit, il y a bien de quoi. - adeo nuper, Gell.: tout récemment. - id adeo hodie expertus sum, Plaut.: c'est là justement ce que j'ai éprouvé aujourd'hui. - adeo est assez souvent employé pour mettre en relief, comme le montrent les derniers exemples; à la période postclassique adeo peut signifier à plus forte raison. [ABCU]B - ădĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, tr. et intr.: [st1]1 [-] aller trouver, aller dans, aller vers, se rendre à, approcher de, accoster, aborder. - urbem adire: aller dans une ville. - ad (in) urbem adire: aller dans une ville. - ad aliquem adire: aller trouver qqn. - adibam ad istum fundum, Cic. Caec. 29: je me rendais à cette propriété. - adire in jus: aller en instance, comparaître en justice. - adire in conspectum alicujus, Cic.: se présenter devant qqn. - adire vias castrorum, Tac.: traverser les rues du camp. - quum adiri non possent, Cic.: comme ils étaient inabordables (invisibles). - adiri non posse, Curt.: être inaccessible. [st1]2 [-] visiter, inspecter un lieu, parcourir. - adire provincias, Suet.: parcourir les provinces. - adire hiberna, Tac.: visiter les quartiers d'hiver. [st1]3 [-] s'adresser à qqn, avoir recours, invoquer. - adire magos, Cic.: consulter les mages. - libros Sibyllinos adire: aller consulter les livres sibyllins. - divûm pacem votis adire, Lucr.: implorer la clémence des dieux. [st1]4 [-] aborder pour attaquer, attaquer. - in arcem Romanos ad omnem adeundam simul fortunam persecuti fuerant, Liv. 25, 10: ils avaient suivi les Romains dans la citadelle, disposés à affronter jusqu'au bout leur fortune. [st1]5 [-] commencer, entreprendre, se charger de, affronter, accepter. - ad rem publicam adire: aborder les affaires publiques. - adire honores, Plin.-jn.: entrer dans les honneurs. - adire iter, Tac.: se mettre en route. - adire periculum: s’exposer à un péril. - periculum capitis adire, Cic. Rosc. Am. 38: exposer sa vie. - adire inimicitias, Cic.: encourir des inimitiés. - ad extremum vitae periculum adire, Caes. B. C. 2, 7: [aller jusqu'à l’extrême péril de leur vie] = aller jusqu'à exposer leur vie (courir le plus grand risque pour leur vie). - adire alicujus hereditatem: *entrer dans l'héritage de qqn* = accepter d’être l'héritier de qqn. - adire manum alicui, Plaut. Poen.: *tendre la main à qqn (pour le tromper)* = tromper qqn.* * *[ABCU]A - ădĕō, adv.: [st1]1 [-] Cet adverbe exprime la limite de lieu et de temps: à ce point, jusque-là. - surculum artito usque adeo quo... Cato.: enfonce la baguette aussi avant que... - adeo res rediit... Ter.: la chose en est venue à ce point... - adeo dum, Plaut. (usque adeo donec, Ter.; usque adeo quoad, Cic.): jusqu'à ce que, tant que. [st1]2 [-] Cet adverbe exprime la limite d'état ou d'action: autant, ainsi; tellement, tant. - adeo non (adeo nihil): si peu. - haec dicta adeo non moverunt ut: ces paroles émurent si peu que. - non adeo: pas beaucoup, guère. - orthographiam non adeo custodivit, Suet.: il n'observait guère l'orthographe. - adeo ut + ind., Plaut.: autant que. - adeo ut + subj.: tellement que, à tel point que (adv. corrélatif de ut consécutif) - adeo fessus ut: si fatigué que. - adeone ignarus es, ut...? Cic.: es-tu si ignorant que...? - adeo quasi (adeo tamquam): autant que si. - gaudere adeo occepit quasi qui... Ter.: il se montra joyeux comme un homme qui... - adeo astutus quin... Ter.: assez fin pour ne pas... - quorum adeo Syllam non paenitet, ut... Sall.: choses que Sylla regrette si peu que... - eos adeo non sustinuerunt, ut contra pedem referrent, Liv.: au lieu de les soutenir, ils lâchèrent pied. - adeo multum est...! = tant il est important...! - adeo me sermonis pertaesum est, Plaut.: tellement la conversation m'a ennuyé! - adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat! Liv.: tant il est vrai que moins on possédait, moins on désirait! [st1]3 [-] Cet adverbe marque la gradation: et, et même, bien plus, surtout, ou plutôt. - atque adeo: et même, et on peut même dire, ou plutôt. - intra moenia atque adeo in Senatu: à l'intérieur de nos murs et même jusqu'au Sénat. - hoc consilio atque adeo hac amentia impulsi: conduits par ce dessein, ou plutôt poussés par cette folie. - tuque adeo: toi surtout, et toi en particulier. - adeo etiam, Plaut.: en outre. - adolescens tuus atque adeo noster, Treb. ap. Cic.: ton jeune homme ou plutôt le nôtre. - hoc consilium atque adeo haec amentia, Cic.: ce dessein, que dis-je? cette folie. - adeo + négation: encore bien moins. - aequalium quoque, adeo superiorum intolerans, Tac.: ne pouvant supporter d'égaux, encore moins de supérieurs. [st1]4 [-] Cet adverbe exprime l'affirmation: oui, certes, justement. - teque adeo consule: et justement c'est sous ton consulat que. - id adeo: principalement, surtout. - id adeo facile scitu est: cela, il est facile de le savoir. - tres adeo dies erravi: j'ai erré pendant au moins trois jours. - et merito adeo, Ter.: et c'est à bon droit, il y a bien de quoi. - adeo nuper, Gell.: tout récemment. - id adeo hodie expertus sum, Plaut.: c'est là justement ce que j'ai éprouvé aujourd'hui. - adeo est assez souvent employé pour mettre en relief, comme le montrent les derniers exemples; à la période postclassique adeo peut signifier à plus forte raison. [ABCU]B - ădĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, tr. et intr.: [st1]1 [-] aller trouver, aller dans, aller vers, se rendre à, approcher de, accoster, aborder. - urbem adire: aller dans une ville. - ad (in) urbem adire: aller dans une ville. - ad aliquem adire: aller trouver qqn. - adibam ad istum fundum, Cic. Caec. 29: je me rendais à cette propriété. - adire in jus: aller en instance, comparaître en justice. - adire in conspectum alicujus, Cic.: se présenter devant qqn. - adire vias castrorum, Tac.: traverser les rues du camp. - quum adiri non possent, Cic.: comme ils étaient inabordables (invisibles). - adiri non posse, Curt.: être inaccessible. [st1]2 [-] visiter, inspecter un lieu, parcourir. - adire provincias, Suet.: parcourir les provinces. - adire hiberna, Tac.: visiter les quartiers d'hiver. [st1]3 [-] s'adresser à qqn, avoir recours, invoquer. - adire magos, Cic.: consulter les mages. - libros Sibyllinos adire: aller consulter les livres sibyllins. - divûm pacem votis adire, Lucr.: implorer la clémence des dieux. [st1]4 [-] aborder pour attaquer, attaquer. - in arcem Romanos ad omnem adeundam simul fortunam persecuti fuerant, Liv. 25, 10: ils avaient suivi les Romains dans la citadelle, disposés à affronter jusqu'au bout leur fortune. [st1]5 [-] commencer, entreprendre, se charger de, affronter, accepter. - ad rem publicam adire: aborder les affaires publiques. - adire honores, Plin.-jn.: entrer dans les honneurs. - adire iter, Tac.: se mettre en route. - adire periculum: s’exposer à un péril. - periculum capitis adire, Cic. Rosc. Am. 38: exposer sa vie. - adire inimicitias, Cic.: encourir des inimitiés. - ad extremum vitae periculum adire, Caes. B. C. 2, 7: [aller jusqu'à l’extrême péril de leur vie] = aller jusqu'à exposer leur vie (courir le plus grand risque pour leur vie). - adire alicujus hereditatem: *entrer dans l'héritage de qqn* = accepter d’être l'héritier de qqn. - adire manum alicui, Plaut. Poen.: *tendre la main à qqn (pour le tromper)* = tromper qqn.* * *I.Vultu adeo venusto, vt nihil supra. Terent. Tant beau, Si beau que rien plus.\Adeo, pro Eo aduerbio. Terent. Adeo res rediit. La chose est venue jusques là.\Adeo si. Plin. Par plus forte raison si, etc.\Memini, atque adeo longum est, nos illum expectare. Terent. Et aussi.\Siue adeo digna res est, vbi tu neruos intendas tuos. Terent. Ou si aussi la chose, etc.\Adolescentem adeo nobilem. Terent. Fort noble.\Is adeo dissimili studio est. Terent. Cestuy est de fort contraire maniere de faire.\Neque adeo iniuria. Plautus. Et certes non sans cause, Non à tort.\Nihil hercle: aut si adeo, bidui, aut tridui est, etc. Terent. Ou certes s'il en est fasché, cela n'est que pour deux ou trois jours.\Intra moenia, atque adeo in senatu videtis. Cic. Voire et dedens la court, qui plus est.\Adeo non, etc. vt, pro Tantum abest vt. Colum. Adeo non infestatur herbis, vt ipsa herbas perimat. Tant peu s'en fault que, etc.\Adeo a teneris consuescere multum est. Virg. Tant est grand chose, etc.\Adeo summa erat obseruatio in bello mouendo. Cicero. Tant avoyent ils grand esgard à, etc.\Adeone erat stultus, vt, etc. Cic. Estoit il si sot que, etc.\Adeo vt spectare postea omnes oderit. Plau. Tellement que.\Non obtusa adeo gestamus pectora Poeni. Virgil. Nous ne sommes point si lourds.II.Adeo, adis, adiui, pen. prod. vel adii, aditum, pen. cor. adire, Ex ad, et verbo eo, is, compositum. Aller vers aucun, ou Venir.\Adire aliquem, siquid velit. Cic. Luy aller demander s'il veult rien.\Adire aliquos cum cura. Tacit. Soingneusement et diligemment.\Adire aliquem legatione. Tacit. Luy envoyer un ambassade, ou des ambassadeurs.\Adire aliquem per epistolam. Plaut. Luy escrire des missives.\Adire aliquem scripto. Tacit. Moris quippe tum erat, quanquam praesentem, scripto adire. Parler à quelcun par escript.\Adire quempiam de re aliqua. Terent. Aller parler à luy pour quelque affaire.\Adii te heri de filia. Terent. J'allay hier vers toy pour te parler de ta fille.\Adire aliquem postulatum. Plaut. Luy aller demander quelque chose.\Adi huc. Plaut. Vien ca, Vien t'en ici.\Adire contra. Plaut. Aller au devant.\Adire ad aliquem. Cic. Aller vers aucun.\Adire ad me quosdam memini, qui dicerent, etc. Cic. J'ay memoire qu'aucuns sont venus vers moy, etc.\Adire ad fores, aedes, etc. Plaut. Aller à la porte.\Adire ad arbitrum de aliquo nomine. Cic. Faire demande par devant un arbitre pour raison d'une debte.\Adire ad causas orandas. Cic. S'entremettre de plaider en jugement, Venir à plaider, etc.\Adire ad pactionem. Plaut. S'accorder, ou consentir à quelque paction et convention.\Adire ad Rempub. Cic. Venir au gouvernement de la republique, S'entremettre du gouvernement, etc.\Adire in ius. Cic. Quum ad praetorem in ius adissemus. Aller en jugement devant le preteur.\Adire in ius de re aliqua. Cic. Venir ou Aller en jugement pour quelque affaire.\Adire aliquem. Terent. Virgil. Aborder, Affronter hardiement un homme, Se presenter en barbe.\Adire blandis verbis aliquem. Plaut. Parler à luy gratieusement et doulcement.\Adire discrimen. Plin. iunior. Venir, ou Tomber en dangier.\Fortunam. Liu. Se mettre au hasard, et à l'adventure.\Gaudia. Tibul. Commencer à se resjouir, ou Prendre plaisir.\Haereditatem. Cic. Se porter pour heritier.\Inimicitias. Cic. Se mettre en la haine.\Labores. Virgil. Porter, souffrir, endurer peines et travauls.\Periculum. Terent. Cic. Se mettre en dangier, ou Tomber en dangier.\Sydera fama. Virg. Avoir grand bruit, Estendre sa renommee jusques au ciel. -
13 cloaca
clŏāca, ae, f. [st2]1 [-] égout, cloaque. [st2]2 [-] ventre, gouffre. - cloaca maxima: le grand égout (de Rome). - Tarquinius Priscus Latinos superavit, circum fecit, finitimos devicit, muros et cloacas fecit, Liv.: Tarquin l'ancien l'emporta sur les Latins, construisit le cirque, battit les voisins et fit des remparts et des égouts. - arcem facere e cloaca, Cic.: d'un égout faire une citadelle (faire d'un oeuf un boeuf). - propere prolue cloacam, Plaut.: vite, rince ton ventre. - voir hors site cloaque.* * *clŏāca, ae, f. [st2]1 [-] égout, cloaque. [st2]2 [-] ventre, gouffre. - cloaca maxima: le grand égout (de Rome). - Tarquinius Priscus Latinos superavit, circum fecit, finitimos devicit, muros et cloacas fecit, Liv.: Tarquin l'ancien l'emporta sur les Latins, construisit le cirque, battit les voisins et fit des remparts et des égouts. - arcem facere e cloaca, Cic.: d'un égout faire une citadelle (faire d'un oeuf un boeuf). - propere prolue cloacam, Plaut.: vite, rince ton ventre. - voir hors site cloaque.* * *Cloaca, cloacae, pen. prod. Cic. L'esgout, ou Evier d'une ville.\Cloacam translatiue, pro Ventre anus edacis et bibacis dixit Plautus, Le ventre d'un gourmant, ou gourmande. -
14 contra
[st1]1 [-] contrā, adv.: - [abcl][b]a - vis-à-vis, en face. - [abcl]b - d'un autre côté, à son tour, en échange. - [abcl]c - en opposition, contre. - [abcl]d - au contraire, contrairement.[/b] - contra dico = contradico. - quamquam non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos, Cic. Tusc. 2, 3: pourtant nous ne sommes pas sans savoir que beaucoup nous contrediront avec ardeur. - contra atque fieri potest: contre l'usage. - contra ac (contra atque, contra quam), Cic.: autrement que. - contra quam fas est, Cic.: autrement qu'il n'est permis. - non... sed contra... Cic.: non... pas... mais au contraire... [st1]2 [-] contrā, prép + acc.: - [abcl][b]a - en face de. - [abcl]b - contre, à l'encontre de, contrairement à. - [abcl]c - envers, à l'égard de.[/b] - contra veritatem dicere: parler contre la vérité. - contra arcem: en face de la citadelle. - contra caput alicujus dicere, Cic.: accuser qqn de crime capital. - contra ea: au contraire.* * *[st1]1 [-] contrā, adv.: - [abcl][b]a - vis-à-vis, en face. - [abcl]b - d'un autre côté, à son tour, en échange. - [abcl]c - en opposition, contre. - [abcl]d - au contraire, contrairement.[/b] - contra dico = contradico. - quamquam non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos, Cic. Tusc. 2, 3: pourtant nous ne sommes pas sans savoir que beaucoup nous contrediront avec ardeur. - contra atque fieri potest: contre l'usage. - contra ac (contra atque, contra quam), Cic.: autrement que. - contra quam fas est, Cic.: autrement qu'il n'est permis. - non... sed contra... Cic.: non... pas... mais au contraire... [st1]2 [-] contrā, prép + acc.: - [abcl][b]a - en face de. - [abcl]b - contre, à l'encontre de, contrairement à. - [abcl]c - envers, à l'égard de.[/b] - contra veritatem dicere: parler contre la vérité. - contra arcem: en face de la citadelle. - contra caput alicujus dicere, Cic.: accuser qqn de crime capital. - contra ea: au contraire.* * *Contra, Praepositio accusatiuo casui seruiens. Contre.\Contra disciplinam meam te gessisti. Plaut. Autrement que je ne t'avoye enseigné.\Contra expectationem omnium. Caesar. Que personne ne s'en doubtoit, Contre l'attente de tous.\Contra spem. Liu. Tout autrement qu'on esperoit.\Contra officium. Cic. Contre son debvoir.\Obniti contra aliquid. Virgil. Repugner, Resister, Rebecquer.\Contra aliquem stare. Plaut. Estre vis à vis.\Aspice contra me. Plaut. A moy, Devers moy.\Contra, Aduerbium. Terent. Au contraire, De ma part.\Aliae probabiles videantur, aliae contra. Cic. Au contraire.\Contra. Iuuenalis. Vis à vis, Au regard.\Contra ac dicat, pro Aliter quam. Cic. Autrement qu'il ne dit.\Contra atque in caeteris causis fieri solet. Cic. Autrement que, etc. -
15 insideo
insĭdĕo, ēre, sēdi, sessum [in + sedeo] - intr. surtout avec le dat. et tr. [st2]1 [-] être assis (être installé) sur; être assis (être installé) dans; s'asseoir, se placer, se poser. [st2]2 [-] occuper (un lieu), tenir, prendre possession, s'établir dans, se fixer dans (en parl. d'un lieu). [st2]3 [-] Tac. habiter. [st2]4 [-] au fig. se graver, se fixer, être gravé, être fixé. - equo insidere, Liv. 7, 6, 5: être à cheval. - saltus insessus ab hoste, Liv.: lieu boisé occupé par l'ennemi. - insidere fauces: occuper les défilés. - insidens capulo manus, Tac. A. 2, 21: main solidement fixée sur la garde (de l'épée). - viae insidentur, Liv. 25, 13, 2: les routes sont gardées. - insidere ea loca quae, Tac.: habiter des lieux qui... - insidere in memoria, Cic.: rester profondément gravé dans la mémoire. - voir aussi insīdo pour le parfait.* * *insĭdĕo, ēre, sēdi, sessum [in + sedeo] - intr. surtout avec le dat. et tr. [st2]1 [-] être assis (être installé) sur; être assis (être installé) dans; s'asseoir, se placer, se poser. [st2]2 [-] occuper (un lieu), tenir, prendre possession, s'établir dans, se fixer dans (en parl. d'un lieu). [st2]3 [-] Tac. habiter. [st2]4 [-] au fig. se graver, se fixer, être gravé, être fixé. - equo insidere, Liv. 7, 6, 5: être à cheval. - saltus insessus ab hoste, Liv.: lieu boisé occupé par l'ennemi. - insidere fauces: occuper les défilés. - insidens capulo manus, Tac. A. 2, 21: main solidement fixée sur la garde (de l'épée). - viae insidentur, Liv. 25, 13, 2: les routes sont gardées. - insidere ea loca quae, Tac.: habiter des lieux qui... - insidere in memoria, Cic.: rester profondément gravé dans la mémoire. - voir aussi insīdo pour le parfait.* * *Insideo, insides, pen. corr. insedi, pen. prod. insessum, insidere. Cic. Estre assis sur quelque chose et se reposer.\Insidere equo. Liu. Estre à cheval.\Insidet pedibus dolor. Plinius iunior. Est enraciné, et tient ferme.\Insidere portentis. Plin. Estre assis sur des bestes monstrueuses et de malencontre.\Insidebat in eius mente species eloquentiae. Cic. Il avoit enraciné en son esprit.\Insidere. Liu. Guetter et espier, Assieger.\Quingentis militibus arcem insedit. Liu. Se mist en garnison dedens avec cinq cents hommes.\Arcem Capitolii insedit. Tacit. Il se mist en garnison dedens.\Ioppe insidet collem praeiacente saxo. Plin. Est assise sur une montaignette.\Effugia insederant. Tacit. Ils avoyent occupé et assiegé touts les endroicts par lesquels on povoit evader et eschapper, et avoyent mis gens au guet tout au tour.\Insidere itinera. Liu. Guetter les passages et mettre gens par tout.\Insidere locum. Liu. Occuper, Tenir un lieu, et guetter. -
16 insido
insīdo, ĕre, sēdi, sessum - intr. avec dat. et qqf. tr. [st2]1 [-] s'asseoir sur, se poser sur, s'arrêter dans, s'arrêter sur, s'installer, se fixer, se placer sur. [st2]2 [-] occuper, prendre possession de. [st2]3 [-] se graver dans, se fixer dans, être gravé dans, être fixé dans. - apes floribus (dat.) insidunt, Virg.: les abeilles se posent sur les fleurs. - Lydia jugis insedit Etruscis, Virg. En. 8, 4, 9: les Lydiens s'établirent sur les hauteurs Etrusques. - inscia Dido insidat quantus miserae deus, Virg. En. 1, 719: Didon ignorant quel dieu puissant prend possession de la malheureuse. - insidere arcem milite, Tac.: faire occuper la citadelle par des soldats. - insidere silvis, Virg.: se poster dans les bois. - insidere memoriae, Quint. (insidere in memoriâ, Cic. de Or. 2, 28): rester gravé dans la mémoire - cum semen in locis insedit, Cic.: quand la semence s'est fixée en cet endroit. - ea macula penitus insedit, Cic.: cette tache s'est gravée profondément..* * *insīdo, ĕre, sēdi, sessum - intr. avec dat. et qqf. tr. [st2]1 [-] s'asseoir sur, se poser sur, s'arrêter dans, s'arrêter sur, s'installer, se fixer, se placer sur. [st2]2 [-] occuper, prendre possession de. [st2]3 [-] se graver dans, se fixer dans, être gravé dans, être fixé dans. - apes floribus (dat.) insidunt, Virg.: les abeilles se posent sur les fleurs. - Lydia jugis insedit Etruscis, Virg. En. 8, 4, 9: les Lydiens s'établirent sur les hauteurs Etrusques. - inscia Dido insidat quantus miserae deus, Virg. En. 1, 719: Didon ignorant quel dieu puissant prend possession de la malheureuse. - insidere arcem milite, Tac.: faire occuper la citadelle par des soldats. - insidere silvis, Virg.: se poster dans les bois. - insidere memoriae, Quint. (insidere in memoriâ, Cic. de Or. 2, 28): rester gravé dans la mémoire - cum semen in locis insedit, Cic.: quand la semence s'est fixée en cet endroit. - ea macula penitus insedit, Cic.: cette tache s'est gravée profondément..* * *Insido, insidis, penul. prod. mutuatur praeteritum a Sedeo, propter significationis affinitatem, insedi, insessum, insidere. S'aller asseoir, S'asseoir.\Dum illa verba fabricentur, et memoriae insidant. Quintil. Soyent rassis et arrestez en la memoire. -
17 munio
mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès). - munire arcem: construire une citadelle. - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications. - munire castra, Caes.: fortifier un camp. - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie. - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions. - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque. - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation. - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.* * *mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès). - munire arcem: construire une citadelle. - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications. - munire castra, Caes.: fortifier un camp. - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie. - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions. - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque. - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation. - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.* * *Munio, munis, muniui, munitum, pe. pro. munire. Plaut. Fortifier, Munir, Garnir, Sortir, ou Assortir de toutes choses necessaires.\Munire a frigore. Colum. Garnir contre le froid.\Hortum ab incursu hominum pecudumque munire. Columella. L'enclorre de hayes que le bestail n'y entre.\Ad hoc nefarium facinus aditum sibi aliis sceleribus ante muniuit. Cic. Se feit voye.\Castra munire. Caes. Fortifier.\Viam munire. Cic. Accoustrer un chemin, tellement qu'on y puisse passer, Paver.\Munire viam, per translationem. Quintil. Faire une voye et chemin. -
18 refugio
refŭgĭo, ĕre, fūgi - intr. - [st2]1 [-] fuir en rebroussant chemin, reculer, lâcher pied, chercher un refuge, se réfugier, s'enfuir. [st2]2 [-] s'écarter de, se tenir à l'écart, s'éloigner de. [st2]3 [-] s'abstenir de, répugner à. [st2]4 - tr. - fuir, éviter; récuser (un juge). - ex castris refugere: s'enfuir du camp. - refugere ad Philippum, Liv. 23, 39: se réfugier auprès de Philippe. - Syracusas refugere: s'enfuir à Syracuse. - refugere in arcem majorem, Liv. 38, 29: se réfugier dans la plus grande citadelle. - vites a caulibus refugere dicuntur, Cic. N. D. 2, 47, 120: la vigne, dit-on, fuit les choux. - refugit ab litore templum, Virg. En. 3, 536: le temple est à l'écart du rivage. - ex oculis refugere, Ov. F. 3, 590: s'éloigner du regard, disparaître, s'évanouir. - alia, quae memoriam meam refugiunt, Col. 12, 52, 8: d'autres choses qui s'échappent de ma mémoire. - refugit animus eaque dicere reformidat, Cic. Phil. 14.3.9: mon esprit éprouve de la répugnance et craint de dire ces choses. - aliquem (aliquid) refugere: éviter qqn (qqch), fuir qqn (qqch) - judicem refugere, Cic. Rosc. Com. 15.45: récuser un juge. - refugere + inf.: craindre de, répugner à, refuser de. - amnis... parvus eras nec te transire refugi, Ov. Am. 3, 6, 5: fleuve..., tu étais petit et je n'ai pas craint de te traverser.* * *refŭgĭo, ĕre, fūgi - intr. - [st2]1 [-] fuir en rebroussant chemin, reculer, lâcher pied, chercher un refuge, se réfugier, s'enfuir. [st2]2 [-] s'écarter de, se tenir à l'écart, s'éloigner de. [st2]3 [-] s'abstenir de, répugner à. [st2]4 - tr. - fuir, éviter; récuser (un juge). - ex castris refugere: s'enfuir du camp. - refugere ad Philippum, Liv. 23, 39: se réfugier auprès de Philippe. - Syracusas refugere: s'enfuir à Syracuse. - refugere in arcem majorem, Liv. 38, 29: se réfugier dans la plus grande citadelle. - vites a caulibus refugere dicuntur, Cic. N. D. 2, 47, 120: la vigne, dit-on, fuit les choux. - refugit ab litore templum, Virg. En. 3, 536: le temple est à l'écart du rivage. - ex oculis refugere, Ov. F. 3, 590: s'éloigner du regard, disparaître, s'évanouir. - alia, quae memoriam meam refugiunt, Col. 12, 52, 8: d'autres choses qui s'échappent de ma mémoire. - refugit animus eaque dicere reformidat, Cic. Phil. 14.3.9: mon esprit éprouve de la répugnance et craint de dire ces choses. - aliquem (aliquid) refugere: éviter qqn (qqch), fuir qqn (qqch) - judicem refugere, Cic. Rosc. Com. 15.45: récuser un juge. - refugere + inf.: craindre de, répugner à, refuser de. - amnis... parvus eras nec te transire refugi, Ov. Am. 3, 6, 5: fleuve..., tu étais petit et je n'ai pas craint de te traverser.* * *Refugio, refugis, pen. corr. refugi, pe. prod. refugitum, refugere. Plin. Refuir, Fuir quelque chose et s'en estranger, et reculer tout soubdain qu'on approche d'elle, Se retirer arriere tout soubdain.\Refugere a consuetudine. Cic. S'estranger de la privee familiarité qu'on ha avec aucun.\Refugiunt memoriam nostram ista. Colum. Nous n'avons point memoire de ces choses.\Refugere. Plin. iunior. Fuir et eviter.\Refugere inuidiam muneris. Seneca. Refuser un don pour eviter la calomnie des envieux.\Iudicem refugere non deberet. Cic. Il ne le debvroit pas refuser pour juge.\Refugere ab admonendo. Cic. Se destourner d'admonnester aucun, Se reculer.\Refugere a dicendo. Cic. Laisser à parler de quelque chose, de crainte qu'on ha. -
19 summus
summus, a, um ( forme syncopée de supremus) [st2]1 [-] qui est le plus haut, qui est au sommet, extrême. [st2]2 [-] qui est à l'extrémité supérieure d'un triclinium (lit de table). [st2]3 [-] qui est à la surface, superficiel. [st2]4 [-] le plus élevé (en parl. du son). [st2]5 [-] le dernier (dans le temps). [st2]6 [-] le plus élevé, supérieur, éminent. [st2]7 [-] le plus important, le plus considérable, très grand, essentiel. [st2]8 [-] qui concerne tout le mode, général. - capita summa papaverum, Liv.: les têtes de pavots les plus élevées. - in summa Sacra via, Cic. Planc.: au haut de la voie Sacrée. - ad summam urbem, Cic.: dans la partie haute de la ville. - res apud summum puteum geritur, Plaut.: nous sommes parvenus au bord du puits (= nous sommes presque hors d'affaire). - summo ore, Cic.: du bout des lèvres. - summa arbor: le haut de l'arbre. - summus lectus: le lit supérieur. - accumbere in summo, Plaut.: tenir le haut bout (du lit de table). - summus ego jaceo, Hor.: j'occupe le haut bout. - sermo qui adhibitur a summo, Cic.: discours prononcé par le roi du festin. - standum est in lecto, si quid de summo petas, Plaut. Men.: il faut se tenir debout sur le lit pour obtenir quelque chose à l'autre bout de la table. - summa aqua: la surface de l'eau. - summa cutis, Col.: l'épiderme. - summo animo inhaerere, Sen.: n'être qu'à la surface du coeur. - tantummodo summas res attingere, Nep.: *toucher seulement la surface des choses* = n'en parler que d'une façon superficielle. - summa senectus, Cic.: âge avancé. - Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit, Cic. CM. 7: Sophocle a composé des tragédies jusquà l'extrême vieillesse. - venit summa dies, Virg.: le jour suprême est arrivé. - summo carmine, Hor.: à la fin du poème. - summum gaudium, Cic.: le comble de la joie. - summa dementia est + inf.: le comble de la folie, c'est de... - summus deūm (= deorum): le plus grand des dieux (= Jupiter). - summi et infimi, Cic.: les premiers et les derniers de l'Etat, les grands et les petits. - summi homines ac summis ingeniis praediti, Cic.: hommes éminents, doués d'éminentes qualités. - summus in omnibus, Plin.: qui excelle en tout. - loco summo natus, Cic.: d'une haute naissance. - in quo summa sunt omnia, Cic.: sur qui tout repose. - summa omnia facere, Cic.: faire tous ses efforts, faire tout son possible. - summa respublica: l'intérêt général, le salut commun, le bien de l'Etat. - summa res, Tac.: - [abcl]a - le commandement en chef. - [abcl]b - le pouvoir impérial, le trône impérial. - regimen summae rei penes Germanicum, Tac. An. 2: le commandement en chef était entre les mains de Germanicus. - tunc Tiberius Drusum summae rei admovit, Tac. An. 3: Tibère approcha alors Drusus du pouvoir impérial. - neminem gentis Arsacidarum summae rei imponere poterant, Tac. 6: ils ne pouvaient placer sur le trône aucun prince du sang d'Arsace. - quo res summa loco? quam prendimus arcem? Virg. En. 2, 322: où en est le salut de l'Etat? en quel état est la citadelle, si nous l'occupons encore? - summa res (summa controversia), Cic.: le point essentiel (d'un débat) - summo reipublicae tempore, Cic.: dans les conjonctures les plus graves pour la république. - summum jus, Cic.: le droit absolu, le droit rigoureux. - summum bonum: le bien suprême, le souverain bien. - summo bono fruitur, Cic.: il est au comble de la félicité. - summum bellum, Hirt.: guerre décisive. - summo opere (summopere): avec le plus grand soin. - summus consensus: unanimité.* * *summus, a, um ( forme syncopée de supremus) [st2]1 [-] qui est le plus haut, qui est au sommet, extrême. [st2]2 [-] qui est à l'extrémité supérieure d'un triclinium (lit de table). [st2]3 [-] qui est à la surface, superficiel. [st2]4 [-] le plus élevé (en parl. du son). [st2]5 [-] le dernier (dans le temps). [st2]6 [-] le plus élevé, supérieur, éminent. [st2]7 [-] le plus important, le plus considérable, très grand, essentiel. [st2]8 [-] qui concerne tout le mode, général. - capita summa papaverum, Liv.: les têtes de pavots les plus élevées. - in summa Sacra via, Cic. Planc.: au haut de la voie Sacrée. - ad summam urbem, Cic.: dans la partie haute de la ville. - res apud summum puteum geritur, Plaut.: nous sommes parvenus au bord du puits (= nous sommes presque hors d'affaire). - summo ore, Cic.: du bout des lèvres. - summa arbor: le haut de l'arbre. - summus lectus: le lit supérieur. - accumbere in summo, Plaut.: tenir le haut bout (du lit de table). - summus ego jaceo, Hor.: j'occupe le haut bout. - sermo qui adhibitur a summo, Cic.: discours prononcé par le roi du festin. - standum est in lecto, si quid de summo petas, Plaut. Men.: il faut se tenir debout sur le lit pour obtenir quelque chose à l'autre bout de la table. - summa aqua: la surface de l'eau. - summa cutis, Col.: l'épiderme. - summo animo inhaerere, Sen.: n'être qu'à la surface du coeur. - tantummodo summas res attingere, Nep.: *toucher seulement la surface des choses* = n'en parler que d'une façon superficielle. - summa senectus, Cic.: âge avancé. - Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit, Cic. CM. 7: Sophocle a composé des tragédies jusquà l'extrême vieillesse. - venit summa dies, Virg.: le jour suprême est arrivé. - summo carmine, Hor.: à la fin du poème. - summum gaudium, Cic.: le comble de la joie. - summa dementia est + inf.: le comble de la folie, c'est de... - summus deūm (= deorum): le plus grand des dieux (= Jupiter). - summi et infimi, Cic.: les premiers et les derniers de l'Etat, les grands et les petits. - summi homines ac summis ingeniis praediti, Cic.: hommes éminents, doués d'éminentes qualités. - summus in omnibus, Plin.: qui excelle en tout. - loco summo natus, Cic.: d'une haute naissance. - in quo summa sunt omnia, Cic.: sur qui tout repose. - summa omnia facere, Cic.: faire tous ses efforts, faire tout son possible. - summa respublica: l'intérêt général, le salut commun, le bien de l'Etat. - summa res, Tac.: - [abcl]a - le commandement en chef. - [abcl]b - le pouvoir impérial, le trône impérial. - regimen summae rei penes Germanicum, Tac. An. 2: le commandement en chef était entre les mains de Germanicus. - tunc Tiberius Drusum summae rei admovit, Tac. An. 3: Tibère approcha alors Drusus du pouvoir impérial. - neminem gentis Arsacidarum summae rei imponere poterant, Tac. 6: ils ne pouvaient placer sur le trône aucun prince du sang d'Arsace. - quo res summa loco? quam prendimus arcem? Virg. En. 2, 322: où en est le salut de l'Etat? en quel état est la citadelle, si nous l'occupons encore? - summa res (summa controversia), Cic.: le point essentiel (d'un débat) - summo reipublicae tempore, Cic.: dans les conjonctures les plus graves pour la république. - summum jus, Cic.: le droit absolu, le droit rigoureux. - summum bonum: le bien suprême, le souverain bien. - summo bono fruitur, Cic.: il est au comble de la félicité. - summum bellum, Hirt.: guerre décisive. - summo opere (summopere): avec le plus grand soin. - summus consensus: unanimité.* * *Summus, Adiectiuum. Cic. Le plus hault de touts, Treshault.\Vixit ad summam senectutem. Cicero. Jusques à vieillesse extreme.\Summa aetas. Plaut. Le plus grand aage qu'on peult vivre, Le dernier aage ou l'homme peult parvenir.\Venit summa dies. Virgil. Le dernier jour.\A summo. Plaut. Depuis le plus hault et le sommet.\Amicus summus meus. Terent. Le plus grand ami que j'aye.\Summa aqua. Cic. Le dessus de l'eaue, La superficie de l'eaue.\AEtas summa. Cic. Le fin coeur d'esté.\Summo artificio facta. Cic. De merveilleusement grand art, Par un souverain artifice.\Summum bonum. Cic. Le souverain bien.\Dari non debet, nisi in desperatione summa. Plin. Quand il n'y a plus d'espoir, Au dernier espoir.\Dolor summus. Plin. Tresgrande douleur.\Fide summa. Liu. Sans aucune fraude ne mal engin, Tresfidelement.\Forma summa. Terent. Excellente ou souveraine beaulté.\Hyeme summa. Cic. Au fin coeur d'hyver.\Ingenia summa. Cic. Grands esprits.\Summum ius, summa iniuria. Cic. Toute rigueur de droict.\Laboris summi dolor. Cic. Un labeur extreme.\Summo loco natus. Cic. De grand lignage et parenté.\Moeror summus. Cic. Grande tristesse.\Omnia summa in eo sunt. Cic. Il est accompli de toutes les bonnes parties que l'homme scauroit avoir.\Ad summum otium accommodati. Cic. Qui aiment sur toutes choses le repos, Qui ne demandent que paix.\Summa quaestio. Quintil. Le principal poinct d'une matiere.\Homo senectute summa. Cic. De grand aage et vieillesse, D'extreme et derniere vieillesse, Des plus vieils qu'on scauroit veoir.\Stultitiae summae est. Caelius Ciceroni. C'est tresgrande folie.\Vir summus. Plautus. Grand personnage et fort renommé, Souverain.\Voce summa pronuntiare versus. Cicero. Haultement, D'une voix haulte et clere.\De summa re dissentientes. Cic. Des affaires de plus grande importance.\Summus puteus. Plaut. Fort profond.\E summo puteo. Plaut. Du plus profond du puis.\Summae res. Virgil. Louables et de grande renommee.\Summum, et Ad summum, pro eodem. Cicero. Tout au plus, Pour le plus.\Fac plane vt valeas, nos ad summum. Cic. Nous ne nous pourrions porter mieulx.\Summo. Quintilianus, Quia et initio mouendus sit iudex, et summo impellendus. A la fin. -
20 velut
vĕlŭt (vĕlŭtī), adv. [vel + ut] [st1]1 [-] par exemple comme, ainsi, par exemple. - velut in hac re, Cic. Verr. 4, 95: par exemple à propos de cette aventure. - velut ego somniavi, Plaut.: moi, par exemple, j'ai fait un rêve. - velut crocodili aquam persequuntur, Cic.: c'est ainsi que les crocodiles recherchent l'eau. - cf. Plaut. Aul. 462 ; Rud. 596, etc.; Cic. Nat. 2, 124 ; Fin. 2, 116 ; Tusc. 69 13, etc. [st1]2 [-] comme, de même que. - velut... sic...: de même que... de même... --- Virg. En. 1, 148; Liv. 31, 18, 9. - rart. velut... ita...: de même que... de même. --- Col. 3, 185. - vitam silentio transire veluti pecora, Sall. C. 1, 1: passer sa vie en silence comme les bêtes. --- cf. Hirt. 8, 9, 1. - velut indagine hunc (campum) insidiis circumdederunt, Caes. BG. 8, 18: il entourèrent cette plaine d'embûches comme d'un filet. [st1]3 [-] comme, pour ainsi dire, en quelque sorte. - velut hereditate relictum odium, Nep. Han. 1, 3: haine pour ainsi dire laissée en héritage. - haec velut sagina dicendi, Quint.: cette sorte d'embonpoint du style. - cf. Quint. 10, 5, 17 ; 8, 5, 19. [st1]4 [-] velut (velut si) + subj. irréel: comme si. - respuebant munera consulis velut omnibus rebus abundarent: ils repoussaient avec dégoût les dons du consul comme s'ils avaient tout en abondance. - velut ea res nihil ad religionem pertinuisset, Liv. 2: comme si le fait n'avait eu aucun lien avec la religion. - velut si coram adesset, Caes. BG. 1: comme s'il était devant eux. - velut si urbem adgressurus Scipio foret, ita conclamatum ad arma est: comme si Scipion allait attaquer la ville, on cria aux armes. - velut si jam ad portas hostis esset, Liv. 21: comme si l'ennemi était déjà aux portes de la ville. - conjecti eorum, qui aderant, oculi in Demetrium sunt, velut confestim responsurus esset, Liv. 40: tous les assistants portèrent leurs regards sur Démétrius, comme s'il allait répondre immédiatement. [st1]5 [-] velut + participe: comme si. - metus ipse relucentis flammae a capite velut stimulatos furore agebat boves, Liv., 22, 17: la crainte causée par l'éclat des flammes provenant de leur tête faisait avancer les boeufs comme s'ils étaient aiguillonnés par la fureur. - velut ovum parere gestiens, Apul. M. 9, 33: comme si elle montrait son envie de pondre. - avec abl. absol. velut posito bello, Liv. 1, 53, 5: comme s'il avait renoncé à la guerre. - velut inter pugnae fugaeque consilium trepidante equitatu, Liv. 1, 14, 8: comme si la cavalerie hésitait entre le parti du combat et celui de la retraite. - velut plena jam hostium arce territi Poeni in alteram arcem confugiunt, Liv. 29: comme si la citadelle était déjà pleine d'ennemis, les Carthaginois, terrifiés, se réfugient dans l'autre citadelle.* * *vĕlŭt (vĕlŭtī), adv. [vel + ut] [st1]1 [-] par exemple comme, ainsi, par exemple. - velut in hac re, Cic. Verr. 4, 95: par exemple à propos de cette aventure. - velut ego somniavi, Plaut.: moi, par exemple, j'ai fait un rêve. - velut crocodili aquam persequuntur, Cic.: c'est ainsi que les crocodiles recherchent l'eau. - cf. Plaut. Aul. 462 ; Rud. 596, etc.; Cic. Nat. 2, 124 ; Fin. 2, 116 ; Tusc. 69 13, etc. [st1]2 [-] comme, de même que. - velut... sic...: de même que... de même... --- Virg. En. 1, 148; Liv. 31, 18, 9. - rart. velut... ita...: de même que... de même. --- Col. 3, 185. - vitam silentio transire veluti pecora, Sall. C. 1, 1: passer sa vie en silence comme les bêtes. --- cf. Hirt. 8, 9, 1. - velut indagine hunc (campum) insidiis circumdederunt, Caes. BG. 8, 18: il entourèrent cette plaine d'embûches comme d'un filet. [st1]3 [-] comme, pour ainsi dire, en quelque sorte. - velut hereditate relictum odium, Nep. Han. 1, 3: haine pour ainsi dire laissée en héritage. - haec velut sagina dicendi, Quint.: cette sorte d'embonpoint du style. - cf. Quint. 10, 5, 17 ; 8, 5, 19. [st1]4 [-] velut (velut si) + subj. irréel: comme si. - respuebant munera consulis velut omnibus rebus abundarent: ils repoussaient avec dégoût les dons du consul comme s'ils avaient tout en abondance. - velut ea res nihil ad religionem pertinuisset, Liv. 2: comme si le fait n'avait eu aucun lien avec la religion. - velut si coram adesset, Caes. BG. 1: comme s'il était devant eux. - velut si urbem adgressurus Scipio foret, ita conclamatum ad arma est: comme si Scipion allait attaquer la ville, on cria aux armes. - velut si jam ad portas hostis esset, Liv. 21: comme si l'ennemi était déjà aux portes de la ville. - conjecti eorum, qui aderant, oculi in Demetrium sunt, velut confestim responsurus esset, Liv. 40: tous les assistants portèrent leurs regards sur Démétrius, comme s'il allait répondre immédiatement. [st1]5 [-] velut + participe: comme si. - metus ipse relucentis flammae a capite velut stimulatos furore agebat boves, Liv., 22, 17: la crainte causée par l'éclat des flammes provenant de leur tête faisait avancer les boeufs comme s'ils étaient aiguillonnés par la fureur. - velut ovum parere gestiens, Apul. M. 9, 33: comme si elle montrait son envie de pondre. - avec abl. absol. velut posito bello, Liv. 1, 53, 5: comme s'il avait renoncé à la guerre. - velut inter pugnae fugaeque consilium trepidante equitatu, Liv. 1, 14, 8: comme si la cavalerie hésitait entre le parti du combat et celui de la retraite. - velut plena jam hostium arce territi Poeni in alteram arcem confugiunt, Liv. 29: comme si la citadelle était déjà pleine d'ennemis, les Carthaginois, terrifiés, se réfugient dans l'autre citadelle.* * *Velut, veluti, pen. cor. Aduerbia similitudinis. Cic. Comme.
См. также в других словарях:
LUCERIA — I. LUCERIA Dauniorum colonia, in Apulia, Strabo l. 6. p. 284. Nunc Lucera, Episcopal. sub Archiep. Beneventano, in Capitanata prov. in planitie, 10. mill. in Austr. a Fano S. Severi, 7. 2 Troia in Bor. 37. a Siponto in Occ. 30. a Benevento in… … Hofmann J. Lexicon universale
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
ULRICUS — I. ULRICUS Bohemiae Rex, Moraviam Polonis eripuit. Micislaum dein Regem Conrado II. Imperatori proditurus, frustra fuit, detestante hôc impias technas. Ei successit filius Brzetislaus, Cosmas Bohem. in Histor. Aen. Sylv. Item filius naturalis… … Hofmann J. Lexicon universale
Acorn Archimedes — Infobox computer Photo = Type = Personal computer or Home computer Released = June 1987 Discontinued = mid 1990s Processor = ARM Memory = 512 KB 16 MB OS = RISC OS or RISC iXThe Acorn Archimedes was Acorn Computers Ltd s first general purpose… … Wikipedia
AQUISGRANUM — Gallice Aix, urbs Imperialis in Menapiorum finibus, inter Rhenum et Mosam sita, thermis excellentibus, Romanorum Imperatorum primâ inauguratione, et coronatione, unde inter alios de Alberto Austriaco legitut, in tanta hominum frequentia hîc… … Hofmann J. Lexicon universale
ARAUSIO — Urbs, Episcopatus et Principatus Galliae, in Provincia a Rhodano milliari, et Avenione 3. circiter milliaribus distat. Varia a Veteribus nomina sortita est, Arausio Cavarum, vel secundanorum, Arausica Civitas, et Arausionensis urbs, quô nomine a… … Hofmann J. Lexicon universale
DIONYSIUS II — DIONYSIUS II. superioris fil. natu maximus inter fratres, Patri militum favore successit, qui initio tyrannidis populum sibi libertate concilians, tria milia captivorum e vinculis exire permittit. Tributa insuper populo per triennium remittit,… … Hofmann J. Lexicon universale
FERRARIA — I. FERRARIA Urbs ampla, ad ramum Padi minimum, Po morto, a quo ductum est incile per 6. mill. Francolinum usqueve commercii causâ. Arcem habet permunitam. Non habuit urbis nomen, usqueve ad Vitalianum Papam, Leand. Alberti descr. Ital. p. 345. et … Hofmann J. Lexicon universale
FRIDERICOBURGUM — I. FRIDERICOBURGUM vulgo Friderichsburg, castrum et palatium Regum Daniae, in Zeelandia ins. Vix 3. leucis Danicis distat a Coronaeburgo in Occas. et 5. ab Hafnia in circium, colloquio inter Reges Sueciae, et Daniae celebre hisce ultimis tem… … Hofmann J. Lexicon universale
FRIDERICUS ex Burggraviis V — FRIDERICUS ex Burggraviis V. sed inter Electores I. prioris fuit fil. Hic, cum Sigismundo Imp. in bellis Hungaricis ac Bohemicis militasset post mortem Iodoci, March. Moraviae, Marchiae Vicarius, ab eo Imp. Budae: dein, consensu reliquorum… … Hofmann J. Lexicon universale
HIEROSOLYMA — I. HIEROSOLYMA nova urbs, ab Aelio Hadtiano Imp. condita. Hic enim, cum A. C. 135. Iudaei rebellantes Templum restituere conarentur, 58. myriadas eorum uno di concidit, et residua veteris Hierosolymae prorsus destruxit, montem quoque Moriah, in… … Hofmann J. Lexicon universale