ante+christum

(скор. від anno ante Christum) до на́шої е́ри

(скор. від ante Christum) до на́шої е́ри

год до Рождества Христова (год до нашей эры)

a.Chr. ( Abk für ante christum) f. Kr., före Kristus

1. average cost

2. aircraft carrier

3. ante Christum

4. alternating current

5. account current

1. prae-dico, āvī, ātum, āre, I) öffentlich ausrufen, - verkündigen, -bekanntmachen, A) eig.: a) v. Präko, auctionem, Plaut.: m. folg. Acc. u. Infin., non decumas frumenti sed dimidias venire partes, Cic.: m. folg. direkter Rede, quid autem tam absurdum quam si domini iussu ita praeco praedicet: ›domum pestilentem vendo‹, Cic. – b) v. einem Sklaven: peccatum uum, Donat. Ter. Andr. 3, 5, 12. – B) übtr.: 1) im allg., öffentlich, laut bekanntmachen, aussagen, äußern, erklären, behaupten, nachdrücklich hervorheben, vorstellen, vera, Ter.: alci vitium, beilegen, Plaut.: paucitatem nostrorum militum suis, Caes.: sua in eum perpetui temporis officia, Caes.: iniuriam in eripiendis legionibus praedicat, Caes. – m. dopp. Acc., patrem eius miserum praedicas, erklärst für usw., Plaut. most. 981. – m. folg. Acc. u. Infin., ipsum Crassum praedicantem audivi contumeliam illam sibi a Cicerone impositam esse, Sall.: atque ea iuventutis exercendae causā ac desidiae minuendae causā fieri praedicant, Caes.: de se autem hoc praedicat, Antiocho Aebutii servo se imperasse, ut etc., Cic.: im Passiv m. Nom. u. Infin., M. Crassus ab eadem illa peste infestissimus esse meis fortunis praedicabatur, Cic. Sest. 39. – absol., ut praedicas, Plaut. u. Cic.: ita praedicant, Ter. – 2) als t. t. der Kirchenspr., das Evangelium usw. verkündigen ( predigen),

————

Christum, Vulg. 1. Cor. 15, 12: evangelium, Lact. de mort. pers. 2, 4: paenitentiam (Buße), Ambros. in Luc. 2. § 68: verbum dei latroni, Sulp. Sev. vit. S. Mart. 5, 6: futura omnia Romae Lact. 4, 21, 2: absol., apostolos mittere ad praedicandum, Tert. de praescr. haer. 21 in. – 3) prägn., rühmend verkündigen, rühmlich erwähnen, rühmen, virtutem, Cic.: faciem alcis aut laudem alci (gegen jmd.), Ter.: laudes alcis, Nep.: alqd miris laudibus, Plin.: falsa de se, Cic.: gloriosius de se, Cic.: de suis laudibus, Caes.: nostra praedicabitur pugna, Cic.: praedicatus familiariter, geschildert, Plaut. – m. dopp. Acc., alqm liberatorem patriae, Nep.: Galli se omnes ab Dite prognatos praedicant, Caes. – im Passiv m. Nom. u. Infin., pulcherrima atque optima fuisse praedicatur Romana res publica, Augustin. de civ. dei 2, 18, 2. p. 75, 15 D.² – II) vorhersagen, vorherverkündigen, Hygin. fab. 14. p. 46, 12 Schm. Cypr. epist. 63, 7 u. 8: persecutiones, Tert. de fuga in persec. 6.

————————

2. prae-dīco, dīxī, dictum, ere, I) vorhersagen, Ter. u. Quint.: praediceres, du hättest es mir vorhersagen sollen, Ter.: quae cuncta fideli Priamides Helenus monitu praedixerat, Ov.: praedicta cornua (die angekündigten H.) quaerunt, Ov. – bes. v. Schriftsteller od. Redner, vorher bemerken, vorausschicken, cum praedixero positum insulae, Sall. hist. fr. 2, 1 (1): haec eo mihi praedicenda fuerunt, ut etc., Cic. de or. 3, 37: unum illud praedicendum videtur, cogitare me has nugas meas ita inscribere, Plin. ep. 4, 14, 8. – II) insbes.: A) etw. Zukünftiges voraussagen, vorhersagen, vorherverkündigen, prophezeien, futura, Cic.: defectiones solis, Cic.: defectus solis et lunae, Augustin.: malum, Verg.: quae mihi Phoebus Apollo praedixit, Verg. – m. folg. Acc. u. Infin., non enim Cicero ea solum, quae vivo se accĭderunt, futura (esse) praedixit, sed etiam etc., Nep. Att. 16, 4: ante praedico nihil M. Antonium eorum quae sunt legatis mandata, facturum (esse), Cic. Phil. 6, 5. – B) v. Schriftstellern, im vorigen-, kurz vorher-, oben anführen, -erwähnen, cum tot genera praedicta sint, Plin.: quae praediximus, Plin.: ut praediximus, Vell.: ut ante praedixi, Plin. ep.: bes. im Partic., praedictus = vorher angeführt, -erwähnt, -genannt, praed. locus, Vell.: praed. amnis, Tac.: posterior ex praedictis locis, Quint.: praedictae hostium latebrae, Liv.: Theo-

————

pompus praedictis minor, Quint.: praedictis vitiis caret, Plin.; vgl. Nipperd. Tac. ann. 1, 60 u. Sillig Plin. 34, 136. – C) zu anderer Nachachtung bekanntmachen, a) = anzeigen, bestimmen, festsetzen, res divas, Naev. fr.: diem, v. Prätor, Tac.: horam, Suet. – b) befehlen, warnen, raten, Rat geben, einschärfen, m. ut od. ne od. ut ne u. Konj. (s. M. Müller Liv. 2, 10, 4. Fabri Liv. 21, 10, 4. Dräger Tac. ann. 13, 36), monere, praedicere, ut pontem ferro, igni interrumpant, Liv.: Pyrrho ut a veneno caveret praedixerunt, Liv.: eis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos di mitterent, quam etc., Nep.: Iunonem praedicere, ne faceret, Cic.: praedixisse se, ne Hamilcaris progeniem ad exercitum mitterent, Liv.: ne pugnam priores auderent, praedicit, Tac.: m. Infin., Plin. 14, 140: absol., moneo, praedico, ante denuntio, Cic. I. Verr. 36.

dī-lūcēsco, lūxī, ere (Inchoat. v. diluceo), auflichten = licht werden, a) pers., v. Tage, aufgehen, erscheinen, omnem crede diem tibi diluxisse supremum, Hor. ep. 1, 4, 13: die, qui post eam noctem diluxerit, Gell. 3, 2, 3: übtr., donec diluxit rerum genitalis origo, in hellem Lichte sich zeigte, Lucr. 5, 171 (176): ista dilucescant allucente misericordiā tuā, sich aufklären (v. Rätselhaftem), Augustin. conf. 11, 22 in.: ut quae pertinent ad Christum et ecclesiam dilucescant, Augustin. de civ. dei 18, 30 extr.: etiam tardioribus dilucescere (klar werden) haec possunt, Augustin. de trin. 10, 19 extr. – b) unpers., es wird licht od. es tagt, cum iam dilucesceret, Cic. Cat. 3, 6: iam dilucescebat, cum etc., Liv. 36, 24, 6: donec dilucesceret, Vulg. 2. reg. 17, 22: u. im Bilde, discussa est caligo, quam paulo ante dixi; diluxit, patet etc., Cic. Phil. 12, 5.

nĕgo, āvi, ātum, 1 ( perf. subj. negāssim for negaverim, Plaut. As. 2, 4, 96.—Lengthened collat. form negumo: negumate in carmine Cn. Marci vatis significat negate, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.; cf. Herm. Doct. Metr. p. 614), v. n. and a. [for ne-igo, ne and ajo, q. v.], to say no, to deny, refuse (opp. ajo, to say yes; v. ajo; cf.: abnuo, diffiteor, infitior).

In gen.: vel ai, vel nega, say yes or no, Naev. ap. Prisc. p. 473 P.:

vel tu mihi aias vel neges,

Plaut. Rud. 2, 4, 14:

negat quis? nego. Ait? aio,

Ter. Eun. 2, 2, 21:

Diogenes ait, Antipater negat,

Cic. Off. 3, 23, 91:

quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget,

id. Fin. 2, 22, 70:

quia nunc aiunt, quod tunc negabant,

id. Rab. Post. 12, 35.— With acc. and inf., to say or affirm that not, to deny that, etc.:

Demosthenes negat, in eo positas esse fortunas Graeciae, hoc, etc.,

Cic. Or. 8 fin.:

Stoici negant quidquam esse bonum, nisi quod honestum sit,

id. Fin. 2, 21, 68; id. de Or. 3, 14, 54:

nego, ullam picturam fuisse, quin abstulerit,

id. Verr. 2, 4, 1, § 1; Caes. B. G. 6, 31.—With quoniam (eccl. Lat.):

negat quoniam Jesus est Christus,

Vulg. 1 Joann. 2, 22.—Sometimes two propositions depend upon nego, with the latter of which an affirmative verb (dico, etc.) is to be supplied:

plerique negant Caesarem in condicione mansurum: postulataque haec ab eo interposita esse, etc.,

Cic. Att. 7, 15, 3:

negabat cessandum et utique prius confligendum,

Liv. 35, 1:

ille negat se Numidam pertimescere, virtuti suorum credere,

Sall. J. 106, 3; Vell. 2, 118, 5; Ter. Phorm. 2, 3, 6.—Sometimes another negation follows, which, however, does not destroy the first:

negat nec suspicari,

Cic. Ac. 1, 2, 7:

negato esse nec mu, nec mutuum,

Plaut. Stich. 1, 3, 101:

tu autem te negas infracto remo, neque columbae collo, commoveri,

Cic. Ac. 2, 25, 79.—

Pass. with inf., they say I am not, etc.:

casta negor (sc. esse),

Ov. F. 4, 321:

saepe domi non es, cum sis quoque saepe negaris,

Mart. 2, 5, 5:

ex eo negantur ibi ranae coaxare,

Suet. Aug. 94:

ciconiae pullum qui ederit, negatur annis continuis lippiturus,

Plin. 29, 6, 38, § 128.—

In partic.

To deny a thing;

factum est: non nego,

Ter. Ad. 5, 3, 12;

opp. fateri,

Cic. Brut. 19, 76:

sed posthac omnia, quae certa non erunt, pro certo negato,

id. Att. 5, 21, 5:

negaturum aut me pro M. Fulvio, aut ipsum M. Fulvium censetis?

Liv. 38, 43:

negando minuendove,

Suet. Caes. 66:

mitto enim domestica, quae negari possunt,

i. e. the proof of which can be suppressed, Cic. Pis. 5, 11:

videant servi ne quis neget,

Juv. 10, 87.— With quin:

negare non posse, quin rectius sit, etc.,

Liv. 40, 36:

quod si negari non potest, quin, etc.,

Lact. 5, 23 init. —

To deny, refuse: quicquam quisquam cuiquam, quod ei conveniat, neget, Enn. ap. Auct. Her. 4, 12, 18 (Trag. v. 448 Vahl.):

numquam reo cuiquam tam praecise negavi, quam hic mihi,

Cic. Att. 8, 4, 2:

postquam id obstinate sibi negari videt,

Caes. B. G. 5, 6:

alicui impune negare,

Ov. M. 13, 741:

patriae opem,

id. H. 3, 96:

miseris,

id. Tr. 5, 8, 13:

civitatem alicui,

Suet. Aug. 40:

non ego me vinclis verberibusque nego,

Tib. 2, 3, 80; Luc. 8, 3:

exstingui primordia tanta negabam,

Sil. 9, 532:

neque enim negare tibi quidquam potest,

Vulg. 3 Reg. 2, 17.—

Se, to refuse (ante class.):

obsecrat, Ut sibi ejus faciat copiam: illa enim se negat,

Ter. Phorm. 1, 2, 63; id. Hec. 1, 2, 45.—

E s p., to decline an invitation:

invitatus ad haec aliquis de ponte negabit,

Juv. 14, 135.—

Transf., of inanim. things ( poet.):

poma negat regio,

i. e. does not yield, produce, Ov. Tr. 3, 10, 73:

nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,

id. ib. 2, 321:

pars ventis vela negare,

i. e. to furl the sails, Ov. M. 11, 487:

si dextra neget,

Stat. Th. 6, 553:

saxa negantia ferro,

opposing, id. Silv. 3, 1:

illi membra negant,

his limbs fail him, id. Th. 2, 668.—

To deny any knowledge of, to reject (with acc. of persons;

eccl. Lat.): negaverunt Dominum,

Vulg. Jer. 5, 12:

qui me negaverit,

ib. Matt. 10, 33: Christum negantes, ib. Judae, 4.

nĕgo, āvi, ātum, 1 ( perf. subj. negāssim for negaverim, Plaut. As. 2, 4, 96.—Lengthened collat. form negumo: negumate in carmine Cn. Marci vatis significat negate, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.; cf. Herm. Doct. Metr. p. 614), v. n. and a. [for ne-igo, ne and ajo, q. v.], to say no, to deny, refuse (opp. ajo, to say yes; v. ajo; cf.: abnuo, diffiteor, infitior).

In gen.: vel ai, vel nega, say yes or no, Naev. ap. Prisc. p. 473 P.:

vel tu mihi aias vel neges,

Plaut. Rud. 2, 4, 14:

negat quis? nego. Ait? aio,

Ter. Eun. 2, 2, 21:

Diogenes ait, Antipater negat,

Cic. Off. 3, 23, 91:

quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget,

id. Fin. 2, 22, 70:

quia nunc aiunt, quod tunc negabant,

id. Rab. Post. 12, 35.— With acc. and inf., to say or affirm that not, to deny that, etc.:

Demosthenes negat, in eo positas esse fortunas Graeciae, hoc, etc.,

Cic. Or. 8 fin.:

Stoici negant quidquam esse bonum, nisi quod honestum sit,

id. Fin. 2, 21, 68; id. de Or. 3, 14, 54:

nego, ullam picturam fuisse, quin abstulerit,

id. Verr. 2, 4, 1, § 1; Caes. B. G. 6, 31.—With quoniam (eccl. Lat.):

negat quoniam Jesus est Christus,

Vulg. 1 Joann. 2, 22.—Sometimes two propositions depend upon nego, with the latter of which an affirmative verb (dico, etc.) is to be supplied:

plerique negant Caesarem in condicione mansurum: postulataque haec ab eo interposita esse, etc.,

Cic. Att. 7, 15, 3:

negabat cessandum et utique prius confligendum,

Liv. 35, 1:

ille negat se Numidam pertimescere, virtuti suorum credere,

Sall. J. 106, 3; Vell. 2, 118, 5; Ter. Phorm. 2, 3, 6.—Sometimes another negation follows, which, however, does not destroy the first:

negat nec suspicari,

Cic. Ac. 1, 2, 7:

negato esse nec mu, nec mutuum,

Plaut. Stich. 1, 3, 101:

tu autem te negas infracto remo, neque columbae collo, commoveri,

Cic. Ac. 2, 25, 79.—

Pass. with inf., they say I am not, etc.:

casta negor (sc. esse),

Ov. F. 4, 321:

saepe domi non es, cum sis quoque saepe negaris,

Mart. 2, 5, 5:

ex eo negantur ibi ranae coaxare,

Suet. Aug. 94:

ciconiae pullum qui ederit, negatur annis continuis lippiturus,

Plin. 29, 6, 38, § 128.—

In partic.

To deny a thing;

factum est: non nego,

Ter. Ad. 5, 3, 12;

opp. fateri,

Cic. Brut. 19, 76:

sed posthac omnia, quae certa non erunt, pro certo negato,

id. Att. 5, 21, 5:

negaturum aut me pro M. Fulvio, aut ipsum M. Fulvium censetis?

Liv. 38, 43:

negando minuendove,

Suet. Caes. 66:

mitto enim domestica, quae negari possunt,

i. e. the proof of which can be suppressed, Cic. Pis. 5, 11:

videant servi ne quis neget,

Juv. 10, 87.— With quin:

negare non posse, quin rectius sit, etc.,

Liv. 40, 36:

quod si negari non potest, quin, etc.,

Lact. 5, 23 init. —

To deny, refuse: quicquam quisquam cuiquam, quod ei conveniat, neget, Enn. ap. Auct. Her. 4, 12, 18 (Trag. v. 448 Vahl.):

numquam reo cuiquam tam praecise negavi, quam hic mihi,

Cic. Att. 8, 4, 2:

postquam id obstinate sibi negari videt,

Caes. B. G. 5, 6:

alicui impune negare,

Ov. M. 13, 741:

patriae opem,

id. H. 3, 96:

miseris,

id. Tr. 5, 8, 13:

civitatem alicui,

Suet. Aug. 40:

non ego me vinclis verberibusque nego,

Tib. 2, 3, 80; Luc. 8, 3:

exstingui primordia tanta negabam,

Sil. 9, 532:

neque enim negare tibi quidquam potest,

Vulg. 3 Reg. 2, 17.—

Se, to refuse (ante class.):

obsecrat, Ut sibi ejus faciat copiam: illa enim se negat,

Ter. Phorm. 1, 2, 63; id. Hec. 1, 2, 45.—

E s p., to decline an invitation:

invitatus ad haec aliquis de ponte negabit,

Juv. 14, 135.—

Transf., of inanim. things ( poet.):

poma negat regio,

i. e. does not yield, produce, Ov. Tr. 3, 10, 73:

nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,

id. ib. 2, 321:

pars ventis vela negare,

i. e. to furl the sails, Ov. M. 11, 487:

si dextra neget,

Stat. Th. 6, 553:

saxa negantia ferro,

opposing, id. Silv. 3, 1:

illi membra negant,

his limbs fail him, id. Th. 2, 668.—

To deny any knowledge of, to reject (with acc. of persons;

eccl. Lat.): negaverunt Dominum,

Vulg. Jer. 5, 12:

qui me negaverit,

ib. Matt. 10, 33: Christum negantes, ib. Judae, 4.