Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

aliquem+hospitio+l

  • 1 hospitium

    hospĭtĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] hospitalité, réception. [st2]2 [-] toit hospitalier, logement, gîte, hôtellerie, auberge. [st2]3 [-] lieu de refuge (pour les animaux). [st2]4 [-] rapports entre les hôtes, liens d'hospitalité; droits d'hospitalité.    - hospitium cum aliquo publice facere: contracter avec qqn des liens officiels d'hospitalité.    - hospitio alicujus uti: recevoir l'hospitalité chez qqn.
    * * *
    hospĭtĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] hospitalité, réception. [st2]2 [-] toit hospitalier, logement, gîte, hôtellerie, auberge. [st2]3 [-] lieu de refuge (pour les animaux). [st2]4 [-] rapports entre les hôtes, liens d'hospitalité; droits d'hospitalité.    - hospitium cum aliquo publice facere: contracter avec qqn des liens officiels d'hospitalité.    - hospitio alicujus uti: recevoir l'hospitalité chez qqn.
    * * *
        Hospitium, hospitii. Liu. Logis à recueillir les estrangiers qui sont noz amis et alliez.
    \
        Excipere aliquem hospitio. Ouid. Le loger, Le heberger.
    \
        Iungimus hospitio dextras. Virgil. Nous touchons en la main l'un de l'autre, par droict d'hospitalité et ancienne amitié.
    \
        Renuntiare hospitium alicui, et domo emigrare. Cic. Quicter à aucun ceste alliance, et luy declarer qu'on s'en depart.
    \
        Hospitium calamitatis. Plaut. Où toute calamité est logee.
    \
        Hospitium. Cic. L'alliance et amitié que deux ont ensemble de s'entreloger quand ils vont au pays l'un de l'autre.

    Dictionarium latinogallicum > hospitium

  • 2 hospitium

    ī n. [ hospes I ]
    1) гостеприимство, хлебосольство, отношения гостеприимства, радушный приём
    h. eos conjungit Cони знакомы домами
    accipere (invitare) aliquem hospitio C — принять (пригласить) кого-л. (как гостя)
    h. alicujus accipere Pt — гостить (остановиться, поселиться) у кого-л.
    2) приют, пристанище, комнаты для гостей Pt; постоялый двор, гостиница
    deducere (adducere) aliquos in h. PM, L — отвести кого-л. в гостиницу
    4) логовище, нора V, PM

    Латинско-русский словарь > hospitium

  • 3 accipio

    ac-cipio, cēpī, ceptum, ere [ capio ]
    1)
    а) получать (epistulam ab aliquo C; consulatum Eutr)
    oculisve aut pectore noctem non a. V — не знать ночью ни сна, ни душевного покоя
    б) испытывать, терпеть (injuriam ab aliquo C; cladem L, QC; dolorem C)
    a. pecuniam Cпринимать деньги ( иногда взятку)
    aliquid (in) acceptum referre C — записать что-л. на приход
    aliquid alicui acceptum referre C, facere G, PJ и ferre VM — быть кому-л. должным что-либо, перен. быть кому-л. обязанным чём-л.
    2) допускать, впускать ( armatos urbe и in arcem L)
    3) принимать внутрь, т. е. есть или пить (cibum Lampr; herbam in potu Just; medicinam C)
    4) узнавать, слышать (nuntium, clamorem Sl)
    quae gerantur, accipies ex illo C — о том, что делается, ты узнаешь от него
    a. aliquem in amicitiam C — установить дружеские отношения с кем-л.
    a. aliquam in matrimonium Su, aliquam conjugem SenT и a. aliquam Capit — жениться на ком-л.
    a. aliquem leniter clementer que C — принимать кого-л. (обращаться с кем-л.) ласково и милостиво
    6)
    а) воспринимать, выслушивать ( aliquid benignis auribus Pl)
    accipel H — послушай!, тж. V пойми! или обрати внимание!
    б) принимать, одобрять ( orationem alicujus C)
    accipio! Ter, H — согласен!, отлично!
    7) понимать (recte, aliter atque est Ter, aliquid omen QC, in omen и velut omen L); считать ( verisimilia pro veris L)
    urbis appellatio Roma accipitur Q — под словом «город» понимается Рим
    a. aliquid in malam partem Sen — воспринять что-л. в дурную сторону (в дурном смысле)
    8) перенимать, усваивать ( morem a majoribus C)
    a. vitam alicujus V — усвоить чей-л. образ жизни
    elementa prima litterarum a. Eutr — усвоить начатки грамоты. — см. тж. acceptum и acceptus

    Латинско-русский словарь > accipio

  • 4 recipio

    rĕcĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [re + capio] - tr. -    - voir receptus. [st1]1 [-] reprendre, recouvrer, retrouver, prendre possession de, occuper.    - anhelitum (spiritum, animam) recipere: reprendre son souffle, sa respiration, reprendre haleine.    - libertatem recipere, Cic.: recouvrer la liberté.    - animum (mentem) recipere: reprendre courage.    - Calenus Delphos, Thebas et Orchomenum voluntate ipsarum civitatium recepit, Caes.: Calénus prit possession de Delphes, de Thèbes et d'Orchomène avec l'assentiment des cités elles-mêmes.    - a tanto pavore recipere animos, Liv. 21, 5, 16: se remettre d'une si grande frayeur.    - recipere vires corporis: retrouver ses forces. [st1]2 [-] prendre de son côté, prendre par représaille, s'emparer de; tirer de, retirer de.    - ad recipiendas Asiae civitates, Just.: pour s'emparer des villes d'Asie.    - recipere quaestus, Cic.: s'enrichir.    - recipere pecuniam ex melle, Varr.: retirer un revenu de son miel.    - poenas ab aliquo recipere, Virg.: tirer vengeance de qqn, se venger de qqn. [st1]3 [-] retirer, tirer à soi, reprendre, ramener, faire revenir.    - recipere sagittam, Cels.: extraire une flèche.    - recipere ensem, Virg.: retirer l'épée (du corps).    - (ensem) multa morte recepit (= retraxit), Virg.: il retira (l'épée) quand il fut bien mort.    - recipere aliquem ex hoste, Virg.: soustraire qqn à l'ennemi. [st1]4 [-] recevoir (qqn), accueillir; accepter, admettre, approuver; recevoir, subir (qqch); recevoir (dans le corps), enfoncer.    - recipere domum ad se hospitio, Caes. B. C. 2, 20: recevoir chez soi à titre d'hôte.    - recepto sospite filio, victoriae tantae gaudium consul sensit, Liv. 45: après avoir reçu son fils sain et sauf, le consul ressentit la joie d'une si grande victoire.    - aliquem ad epulas recipere: recevoir qqn à table.    - aliquem mensā recipere, Cic.: admettre qqn à sa table.    - recipere in custodiam, Plaut.: prendre sous sa protection.    - recipere aliquam in matrimonium: épouser une femme.    - recipere in deditionem: recevoir la capitulation.    - recipere in civitatem: recevoir parmi les citoyens.    - in societatem eum recepit: il le reçut comme allié.    - non Caesaris quemquam alium dorso recipiebat equus, Caes.: le cheval de César ne se laissait monter par personne d'autre (que lui).    - recipe ferrum, Cic.: reçois le fer, laisse-toi égorger (en parl. d'un gladiateur vaincu dans l'arène).    - recipere fabulas, Cic.: admettre des fables, ajouter foi à des fables.    - dolia quae recipiant oleas, Col.: des tonneaux pour recevoir les olives (pour contenir les olives).    - timor misericordiam non recipit, Caes. B. G. 7, 26: la crainte n'admet pas la pitié.    - potio quae recipit... Col.: [breuvage qui reçoit...] = breuvage composé de...    - recipit haec... Scrib.: voici ce que contient (le médicament), voici la recette (du médicament).    - recipere assentationem, Cic.: admettre la flatterie, être accessible à la flatterie.    - recipere emendationem, Quint.: admettre la correction, être susceptible de correction.    - nec deprecor jam, si nefaria scripta Sesti recepso (= recepero), quin gravedinem et tussim non mihi, sed ipsi Sestio ferat frigus, Cat.: et je consens désormais, si j'accueille les écrits néfastes de Sestius, que leur froideur donne le rhume et la toux, non pas à moi, mais à Sestius en personne. [st1]5 [-] se recipere.    - se recipere: - [abcl]a - rentrer, revenir, se retirer, battre en retraite, se replier. - [abcl]b - avec ex + abl. - se remettre de, se ressaisir, se reprendre.    - se recipere ex eo loco, Plaut. Aul. 4, 8, 10: se retirer de cet endroit, se sauver de cet endroit.    - Caesar persequendum sibi Pompeium existimavit, quascumque in partes se ex fuga recepisset, Caes. BC. 3, 102: César jugea bon de devoir poursuivre Pompée quelque fût l'endroit où il se serait retiré après sa fuite.    - hostes proelio superati, simul atque se ex fuga receperunt, statim ad Caesarem legatos de pace miserunt, Caes. BG. 4, 27: les ennemis vaincus, dès qu'ils se furent ressaisis après leur fuite, envoyèrent aussitôt des légats pour négocier la paix auprès de César.    - se recipere e Siciliâ, Cic. Brut. 92, 318: revenir de Sicile.    - se recipere ad suos, Caes. BG. 1, 46: revenir auprès des siens.    - se recipere ad oppidum llerdam, Caes. BC. 1, 45: se replier vers la place forte d'Ilerda.    - sui recipiendi facultas, Caes. BG. 3, 4: la possibilité de battre en retraite.    - se recipere ad signa, Caes. BG. 5, 34: se rallier autour des enseignes.    - se recipere ad aliquem: se réfugier près de qqn, chercher asile près de qqn.    - se recipere ab undis, Virg.: se sauver du naufrage.    - priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, Caes. BG. 2: avant de voir les ennemis se remettre de leur terreur et de leur fuite.    - ut me recepi, Cic.: dès que j'eus repris mes esprits.    - qqf. recipere = se recipere.    - rursum in portum recipimus, Plaut. Bacch. 2, 3, 60: nous rentrons dans le port.    - signo recipiendi dato consistere, Caes.: s'arrêter au signal de la retraite.    - neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107: qu'il n'ait pas de tombeau, abri du corps, où il puisse se remettre de ses malheurs. [st1]6 [-] garder, retenir, réserver pour soi (dans un contrat, une vente).    - posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit, Plaut. Trin. 1, 2, 157: il s'est gardé cette petite pièce de derrière quand il a vendu la maison.    - recipere rem in venditionibus, Cic.: se réserver une chose dans une vente.    - aqua domini usioni recipitur, Cato.: le maître se réserve l'eau pour son usage.    - bubus binis domino pascere recipitur, Cato.: le maître garde le droit de pacage pour une paire de boeufs. [st1]7 [-] prendre sur soi, entreprendre, admettre, se charger de, s'engager à, répondre (d'une chose), garantir, promettre.    - ad me recipio, faciet, Ter.: j'en réponds, il le fera.    - recipere nomen: recevoir le nom d'une personne (en parl. du préteur), recevoir une accusation, déclarer une accusation recevable. [] deferre nomen: rejeter une accusation.    - recipere aliquem reum (aliquem inter reos): recevoir une accusation contre qqn.    - recipere nomen absentis, Cic.: déclarer recevable une plainte contre un absent.    - recipere causam, Cic.: se charger d'une cause.    - recipere domum custodiendam, Liv.: se charger de la garde d'une maison.    - recipere alicui + prop. inf.: promettre à qqn de, promettre à qqn que.
    * * *
    rĕcĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [re + capio] - tr. -    - voir receptus. [st1]1 [-] reprendre, recouvrer, retrouver, prendre possession de, occuper.    - anhelitum (spiritum, animam) recipere: reprendre son souffle, sa respiration, reprendre haleine.    - libertatem recipere, Cic.: recouvrer la liberté.    - animum (mentem) recipere: reprendre courage.    - Calenus Delphos, Thebas et Orchomenum voluntate ipsarum civitatium recepit, Caes.: Calénus prit possession de Delphes, de Thèbes et d'Orchomène avec l'assentiment des cités elles-mêmes.    - a tanto pavore recipere animos, Liv. 21, 5, 16: se remettre d'une si grande frayeur.    - recipere vires corporis: retrouver ses forces. [st1]2 [-] prendre de son côté, prendre par représaille, s'emparer de; tirer de, retirer de.    - ad recipiendas Asiae civitates, Just.: pour s'emparer des villes d'Asie.    - recipere quaestus, Cic.: s'enrichir.    - recipere pecuniam ex melle, Varr.: retirer un revenu de son miel.    - poenas ab aliquo recipere, Virg.: tirer vengeance de qqn, se venger de qqn. [st1]3 [-] retirer, tirer à soi, reprendre, ramener, faire revenir.    - recipere sagittam, Cels.: extraire une flèche.    - recipere ensem, Virg.: retirer l'épée (du corps).    - (ensem) multa morte recepit (= retraxit), Virg.: il retira (l'épée) quand il fut bien mort.    - recipere aliquem ex hoste, Virg.: soustraire qqn à l'ennemi. [st1]4 [-] recevoir (qqn), accueillir; accepter, admettre, approuver; recevoir, subir (qqch); recevoir (dans le corps), enfoncer.    - recipere domum ad se hospitio, Caes. B. C. 2, 20: recevoir chez soi à titre d'hôte.    - recepto sospite filio, victoriae tantae gaudium consul sensit, Liv. 45: après avoir reçu son fils sain et sauf, le consul ressentit la joie d'une si grande victoire.    - aliquem ad epulas recipere: recevoir qqn à table.    - aliquem mensā recipere, Cic.: admettre qqn à sa table.    - recipere in custodiam, Plaut.: prendre sous sa protection.    - recipere aliquam in matrimonium: épouser une femme.    - recipere in deditionem: recevoir la capitulation.    - recipere in civitatem: recevoir parmi les citoyens.    - in societatem eum recepit: il le reçut comme allié.    - non Caesaris quemquam alium dorso recipiebat equus, Caes.: le cheval de César ne se laissait monter par personne d'autre (que lui).    - recipe ferrum, Cic.: reçois le fer, laisse-toi égorger (en parl. d'un gladiateur vaincu dans l'arène).    - recipere fabulas, Cic.: admettre des fables, ajouter foi à des fables.    - dolia quae recipiant oleas, Col.: des tonneaux pour recevoir les olives (pour contenir les olives).    - timor misericordiam non recipit, Caes. B. G. 7, 26: la crainte n'admet pas la pitié.    - potio quae recipit... Col.: [breuvage qui reçoit...] = breuvage composé de...    - recipit haec... Scrib.: voici ce que contient (le médicament), voici la recette (du médicament).    - recipere assentationem, Cic.: admettre la flatterie, être accessible à la flatterie.    - recipere emendationem, Quint.: admettre la correction, être susceptible de correction.    - nec deprecor jam, si nefaria scripta Sesti recepso (= recepero), quin gravedinem et tussim non mihi, sed ipsi Sestio ferat frigus, Cat.: et je consens désormais, si j'accueille les écrits néfastes de Sestius, que leur froideur donne le rhume et la toux, non pas à moi, mais à Sestius en personne. [st1]5 [-] se recipere.    - se recipere: - [abcl]a - rentrer, revenir, se retirer, battre en retraite, se replier. - [abcl]b - avec ex + abl. - se remettre de, se ressaisir, se reprendre.    - se recipere ex eo loco, Plaut. Aul. 4, 8, 10: se retirer de cet endroit, se sauver de cet endroit.    - Caesar persequendum sibi Pompeium existimavit, quascumque in partes se ex fuga recepisset, Caes. BC. 3, 102: César jugea bon de devoir poursuivre Pompée quelque fût l'endroit où il se serait retiré après sa fuite.    - hostes proelio superati, simul atque se ex fuga receperunt, statim ad Caesarem legatos de pace miserunt, Caes. BG. 4, 27: les ennemis vaincus, dès qu'ils se furent ressaisis après leur fuite, envoyèrent aussitôt des légats pour négocier la paix auprès de César.    - se recipere e Siciliâ, Cic. Brut. 92, 318: revenir de Sicile.    - se recipere ad suos, Caes. BG. 1, 46: revenir auprès des siens.    - se recipere ad oppidum llerdam, Caes. BC. 1, 45: se replier vers la place forte d'Ilerda.    - sui recipiendi facultas, Caes. BG. 3, 4: la possibilité de battre en retraite.    - se recipere ad signa, Caes. BG. 5, 34: se rallier autour des enseignes.    - se recipere ad aliquem: se réfugier près de qqn, chercher asile près de qqn.    - se recipere ab undis, Virg.: se sauver du naufrage.    - priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, Caes. BG. 2: avant de voir les ennemis se remettre de leur terreur et de leur fuite.    - ut me recepi, Cic.: dès que j'eus repris mes esprits.    - qqf. recipere = se recipere.    - rursum in portum recipimus, Plaut. Bacch. 2, 3, 60: nous rentrons dans le port.    - signo recipiendi dato consistere, Caes.: s'arrêter au signal de la retraite.    - neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107: qu'il n'ait pas de tombeau, abri du corps, où il puisse se remettre de ses malheurs. [st1]6 [-] garder, retenir, réserver pour soi (dans un contrat, une vente).    - posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit, Plaut. Trin. 1, 2, 157: il s'est gardé cette petite pièce de derrière quand il a vendu la maison.    - recipere rem in venditionibus, Cic.: se réserver une chose dans une vente.    - aqua domini usioni recipitur, Cato.: le maître se réserve l'eau pour son usage.    - bubus binis domino pascere recipitur, Cato.: le maître garde le droit de pacage pour une paire de boeufs. [st1]7 [-] prendre sur soi, entreprendre, admettre, se charger de, s'engager à, répondre (d'une chose), garantir, promettre.    - ad me recipio, faciet, Ter.: j'en réponds, il le fera.    - recipere nomen: recevoir le nom d'une personne (en parl. du préteur), recevoir une accusation, déclarer une accusation recevable. [] deferre nomen: rejeter une accusation.    - recipere aliquem reum (aliquem inter reos): recevoir une accusation contre qqn.    - recipere nomen absentis, Cic.: déclarer recevable une plainte contre un absent.    - recipere causam, Cic.: se charger d'une cause.    - recipere domum custodiendam, Liv.: se charger de la garde d'une maison.    - recipere alicui + prop. inf.: promettre à qqn de, promettre à qqn que.
    * * *
        Recipio, recipis, pen. corr. recepi, pen. prod. receptum, recipere, Ex re et capio. Plin. iunior. Reprendre.
    \
        Fraenum recepit equus. Horat. A receu le mords, et s'est laissé brider.
    \
        Animam recipere. Quintil. Reprendre son haleine.
    \
        Recipere animum vel animos a vel ex pauore. Liu. Reprendre courage.
    \
        Ossa receperunt frigus. Ouid. Ont receu.
    \
        Recipere vrbem aliquam. Cic. La recouvrer.
    \
        Poenas ab aliquo recipere. Virgil. Se venger d'aucun, Punir aucun.
    \
        Recipere se in aliquem locum. Cic. S'y retirer.
    \
        Percunctatum ibo ad portum quoad se recipiat. Terent. Quand c'est qu'il retournera, ou reviendra.
    \
        Recipere se ad aliquem fuga. Caes. S'enfuir vers aucun.
    \
        Recipe te ad me. Plaut. Viens vers moy.
    \
        Recipere se ad coenam ad aliquem. Plautus. Aller soupper chez luy.
    \
        Ad diem se recipere. Cic. Retourner au jour dict.
    \
        Recipe te ad dominum domum. Plaut. Retourne t'en, ou retire toy vers, etc.
    \
        Domum se recipere. Terent. S'en retourner, ou Se retirer en la maison.
    \
        Recipio tempore me domo. Cic. Je sors de la maison.
    \
        Gressum recipere ad limina. Virg. Retourner à la maison.
    \
        Ex loco aliquo se recipere. Cic. S'en aller d'un lieu.
    \
        Ex opere se recipere. Plaut. Retourner de la besongne.
    \
        In portum se recipere. Cicero. Se sauver au port, et se mettre en seureté.
    \
        Ad frugem se recipere. Cic. Devenir homme de bien.
    \
        Ad ingenium suum se recipere. Plaut. Retourner à sa maniere de vivre, ou à sa nature, à son naturel.
    \
        Recipere. Cic. Reprendre courage, Revenir à soy.
    \
        Recipere se in principem. Plin. iunior. Reprendre son authorité de prince.
    \
        Recipere in tutelam. Plin. iunior. Prendre en sa sauvegarde.
    \
        Recipere sinu. Cic. Mettre en son sein.
    \
        Recipere in aures. Plaut. Ouyr.
    \
        Austeritatem recipere dicuntur vina annis. Plin. Devenir aspres par succession de temps.
    \
        Non recipit cunctationem haec res. Liuius. Il ne fault point delayer ne tarder de faire ceci, Ceci ne recoit point de delay.
    \
        Detrimentum recipere. Caesar. Recevoir dommage.
    \
        Incrementum recipere. Colum. Croistre.
    \
        Sonum recipiunt aures. Cic. Recoyvent.
    \
        Recipere aliquem. Cic. Recevoir en sa maison.
    \
        Recipere aliquem mensa, lare, tecto, etc. Liu. Cic. Luy bailler à manger, et le loger, Le recevoir en son logis, et à sa table.
    \
        Recipere ciuitate. Cic. Faire bourgeois.
    \
        Recipere in sedem, et Recipere dorso dicitur equus hominem. Plin. Quand un cheval se laisse chevaucher.
    \
        In amicitiam recipere. Cic. Prendre amitié avec aucun, L'aimer, Recevoir aucun en son amitié.
    \
        In deditionem recipere. Caes. Prendre à merci.
    \
        Recipi ad deos. Liu. Estre receu par les dieux en leur nombre.
    \
        Aliquem in familiaritatem recipere. Cic. Prendre accoinctance avec aucun.
    \
        Ciuitatem in fidem recipere. Cic. Recevoir en sa sauvegarde.
    \
        In gratiam recipere. Cic. Aimer aucun, et le recevoir en sa bonne grace, Le prendre en grace.
    \
        Recipere seruum. Vlpian. Receler et recueillir.
    \
        Recipere. Plaut. Excepter et se reserver quelque chose, quand on vend quelque heritage, ou maison.
    \
        Medio ex hoste recepi. Virgil. Je l'ay sauvé et delivré du milieu des ennemis, Je l'ay rescoux des mains de ses ennemis.
    \
        In tutum recipi. Liu. Estre mis en sauveté.
    \
        Aliquem in periculo recipere. Vatinius Ciceroni. Le retirer à soy.
    \
        Nomen absentis recipere. Cic. Recevoir un accusateur à deferer et poursuyvre aucun absent et hors du pays.
    \
        Recipere corpore telum. Virgil. Tirer hors du temps.
    \
        Recipere. Cic. Promettre de faire quelque chose, S'en charger et prendre sur soy.
    \
        Recipere ad se. Plaut. Prendre sur soy quelque affaire.
    \
        - ad me recipio, Faciet. Terent. Il le fera, je le prens sur moy, Je vous promets qu'il le fera, Je le prens à ma charge.
    \
        Recipere causam capitis. Cic. Prendre à defendre quelque cas criminel, Plaider pour aucun, et le defendre en matiere criminelle.
    \
        Recipere mandatum. Cic. Se charger des affaires d'autruy à son mandement.
    \
        Receptum officium persoluere. Cic. S'aquicter de la charge qu'on a prinse.
    \
        Recipere onus aliquod. Cic. Prendre quelque charge.
    \
        Saluum fore recipio. Vlpian. Je le prens à mes perils et fortunes, Je le prens à ma charge.
    \
        Si reciperes te correcturum. Cecinna. Si tu promettois de la corriger.
    \
        Vt mihi coram recepisti. Cic. Comme tu m'as promis en ma presence.
    \
        Recipere et Respuere, contraria. Quintil. Prendre en gré, Accepter, Avoir pour aggreable.
    \
        Vsus recepit. Quintil. L'usage l'a receu et approuvé.
    \
        Cognoscere et recipere. Cic. Recevoir et approuver.
    \
        Recipi in cibum, vel in mensas, dicitur herba, vel auis, quum recipitur pro cibo. Plin. Quand on en mange.
    \
        Recipere in mores. Quintil. Recevoir une maniere de faire.
    \
        Receptum est, Impersonale. Quintil. C'est une chose approuvee et receue.

    Dictionarium latinogallicum > recipio

  • 5 hospitium

    hospĭtĭum, ĭi, n. [hospes].
    I.
    Hospitality (class.):

    quos ego universos adhiberi liberaliter, optimum quemque hospitio amicitiaque conjungi dico oportere,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16; cf.:

    quocum mihi amicitiam res publica conciliavit, hospitium voluntas utriusque conjunxit, etc.,

    id. Deiot. 14, 39:

    gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum... cum Metellis, erat ei hospitium,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    pro hospitio quod sibi cum eo esset,

    id. Verr. 2, 2, 8, § 23:

    vetus hospitium renovare,

    id. Deiot. 3, 8:

    ego hic hospitium habeo,

    Plaut. Poen. 5, 2, 82:

    qui hospitio Ariovisti usus erat,

    Caes. B. G. 1, 47, 4:

    jungimus hospitio dextras,

    Verg. A. 3, 83:

    indulge hospitio,

    id. ib. 4, 51:

    ut artum solveret hospitiis animum,

    Hor. S. 2, 6, 83:

    renuntiare,

    Liv. 25, 18, 9:

    huic paternum hospitium cum Pompeio intercedebat,

    Caes. B. C. 2, 25, 4:

    decernunt, ut cum L. fratre hospitium publice fieret,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 145; cf.:

    Gaditani hospitium cum L. Cornelio publice fecerunt,

    id. Balb. 18, 41; Liv. 37, 54, 5:

    publice privatimque hospitia jungere,

    id. 1, 45, 2:

    clientelae hospitiaque provincialia,

    Cic. Cat. 4, 11, 23; cf. Auct. Her. 1, 5, 8.—
    II.
    A hospitable reception, entertainment:

    te in Arpinati videbimus et hospitio agresti accipiemus,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    cum ab eo magnificentissimo hospitio acceptus esset,

    id. Div. 2, 37, 79:

    hospitio invitabit,

    id. Phil. 12, 9, 23:

    hic apud me hospitium tibi praebebitur,

    Plaut. Poen. 5, 2, 93:

    alibi te meliust quaerere hospitium,

    id. Curc. 3, 47:

    me excepit Aricia hospitio modico,

    Hor. S. 1, 5, 2:

    gens hospitio deorum inmortalium sancta,

    Liv. 9, 34, 19; 29, 11, 6.—
    B.
    Concr., a place of entertainment for strangers, a lodging, inn, guest-chamber (cf. diversorium):

    ex vita ita discedo tamquam ex hospitio, non tamquam ex domo,

    Cic. de Sen. 23, 84; cf. id. de Or. 2, 58, 234:

    Piliae paratum est hospitium,

    id. Att. 14, 2, 3:

    deductus a magistratibus in nemorosum hospitium,

    Plin. 35, 11, 38, § 121:

    publicum,

    Liv. 5, 28, 4:

    ibi (milites) benigne excepti divisique in hospitia,

    id. 2, 14, 8:

    ad hospitium imperatoris venire,

    id. 33, 1, 6:

    hospitia singulorum adire,

    Suet. Ner. 47:

    praetorianae cohortes per hospitia dispersae,

    the townquarters, id. Tib. 37:

    Romae... magno hospitium miserabile,

    Juv. 3, 166:

    tolerabile,

    id. 7, 69:

    hospitio aliquem juvare,

    id. 3, 211: hospitio prohibemur harenae, of the shore (i. e. from landing), Verg. A. 1, 540.— Transf., of animals:

    itque pecus longa in deserta sine ullis Hospitiis,

    Verg. G. 3, 343; 4, 24; Plin. 10, 23, 33, § 66.—Comically:

    quid faciam nunc, si tresviri me in carcerem compegerint?... ita Peregre adveniens hospitio publicitus accipiar,

    Plaut. Am. 1, 1, 8:

    certe advenientem hic me hospitio pugneo accepturus est,

    id. ib. 1, 1, 140: nec confidentiae usquam hospitium est, nec de verticulum dolis, id. Capt. 3, 3, 8.— Trop.: ut universi intellegant, sacrosanctum cunctis esse debere hospitium virilis animae, i. e. virile corpus, Mos. et Rom. Leg. Coll. 5, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > hospitium

  • 6 recipio

    rĕ-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 ( fut. apoc. recipie, for recipiam, Cato ap. Fest. p. 138 and 236 Müll.; v. dico init.:

    recepso, for recepero,

    Cat. 44, 19), v. a. [capio].
    I.
    To take back, get back, bring back; to retake, regain, recover.
    A.
    Lit. (very freq. and class.):

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8, 26:

    tu me sequere ad trapezitam... recipe actutum,

    Plaut. Curc. 5, 3, 49 (just before, ni argentum refers); cf.:

    centum talenta et credidisse eos constat, et non recepisse,

    Quint. 5, 10, 111; and (opp. mutuum dare) Mart. 3, 40, 4:

    si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

    Caes. B. G. 3, 8 fin.:

    obsides,

    Suet. Aug. 21:

    reges,

    Liv. 2, 15:

    recepto amico,

    Hor. C. 2, 7, 27; 4, 2, 47. — Freq. of places, etc., once captured and lost, to retake:

    cum Tarento amisso... aliquot post annos Maximus id oppidum recepisset... nunquam ego (Tarentum) recepissem, nisi tu perdidisses,

    Cic. de Or. 2, 67, 273; cf. id. Sen. 4, 11:

    Lavinium,

    Liv. 2, 39;

    so of other things: recipere suas res amissas,

    Liv. 3, 63:

    praeda omnis recepta est,

    id. 3, 3:

    signa, quae ademerant Parthi,

    Suet. Tib. 9:

    arma,

    Liv. 9, 11; Curt. 4, 12, 17: pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit assurgenti, et multā morte recepit, drew out again, = retraxit, Verg. A. 9, 348; so,

    sagittam ab alterā parte,

    Cels. 7, 5, 2: suos omnes incolumes receperunt (sc. ex oppido in castra), drew off, withdrew, = reduxerunt, Caes. B. G. 7, 12 fin.; so,

    milites defessos,

    id. B. C. 1, 45 fin.:

    exercitum,

    Liv. 10, 42:

    equitatum navibus ad se intra munitiones,

    Caes. B. C. 3, 58:

    illum ego... medio ex hoste recepi,

    bore away, rescued, Verg. A. 6, 111.—
    b.
    With se, to draw back, withdraw from or to any place, to betake one ' s self anywhere; in milit. lang., to retire, retreat:

    se ex eo loco,

    Plaut. Aul. 4, 8, 10; cf.:

    se e fano,

    id. Poen. 4, 1, 5:

    se ex opere,

    id. Men. 5, 3, 7:

    se ex hisce locis,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 21:

    se e Siciliā,

    id. Brut. 92, 318:

    se ex fugā,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.; id. B. C. 3, 102:

    se inde,

    id. B. G. 5, 15:

    se hinc,

    id. B. C. 1, 45 et saep.:

    recipe te,

    Plaut. Trin. 4, 3, 8:

    se,

    Cic. Off. 3, 10, 45 (just before, reverti); Caes. B. C. 3, 45 (coupled with loco excedere); 3, 46; cf.:

    sui recipiendi facultas,

    id. B. G. 3, 4 fin.; 6, 37;

    for which: se recipiendi spatium,

    Liv. 10, 28:

    recipe te ad erum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 20:

    se ad dominum,

    id. ib. 4, 3, 1:

    se ad nos,

    Cic. Att. 4, 15, 2:

    se ad suos,

    Caes. B. G. 1, 46; 7, 82; id. B. C. 3, 38; 3, 50; 3, 52 fin.:

    se ad Caesarem (Allobroges, legati),

    id. B. G. 1, 11; 4, 38:

    se ad agmen,

    id. ib. 7, 13; id. B. C. 3, 75 fin.:

    se penitus ad extremos fines,

    id. B. G. 6, 10:

    se ad legionem,

    id. ib. 7, 50 fin.:

    se ad oppidum llerdam,

    id. B. C. 1, 45:

    se ad ordines suos,

    id. ib. 2, 41:

    se ad signa,

    id. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 1, 43 fin.:

    se a pabulo ad stabulum,

    Plaut. Mil. 2, 3, 33:

    inde se in currus,

    Caes. B. G. 4, 33 fin.:

    se ex castris in oppidum,

    id. B. C. 2, 35:

    se in castra,

    id. B. G. 2. 11 fin.; 2, 24; 3, 6; 3, 26 fin.;

    4, 15 et saep.: se in fines,

    id. ib. 4, 16:

    se in Galliam,

    id. ib. 4, 19 fin.:

    se in montem,

    id. ib. 1, 25: se in antiquas munitiones, id. B. C. 3, 54 fin.:

    se in silvas ad suos,

    id. B. G. 2, 19:

    se in castra ad urbem,

    id. B. C. 2, 25; 2, 26; cf.:

    se retro in castra,

    Liv. 23, 36;

    and with this cf.: sese retro in Bruttios,

    id. 23, 37;

    and so, se, with rursus,

    Plaut. Capt. 1, 2, 25; id. Pers. 4, 5, 6; id. Rud. 4, 6, 19; Caes. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 2, 41 et saep.:

    se in novissimos,

    Liv. 7, 40:

    se intra munitiones,

    Caes. B. G. 5, 44; cf.:

    se intra montes,

    id. B. C. 1, 65:

    se per declive,

    id. ib. 3, 51:

    se sub murum,

    id. ib. 2, 14:

    se trans Rhenum,

    id. B. G. 6, 41:

    se Larissam versus,

    id. B. C. 3, 97:

    se domum ex hostibus,

    Plaut. Am. 2, 2, 52:

    se domum,

    id. ib. 2, 2, 31; id. Capt. 1, 2, 25; id. Aul. 2, 1, 55:

    se Adrumetum,

    Caes. B. C. 2, 23:

    se Hispalim,

    id. ib. 2, 20:

    se Dyrrhachium ad Pompeium,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    se illuc,

    Plaut. Most. 3, 1, 10; id. Merc. 5, 2, 40; id. Ps. 3, 1, 23 al.; cf.:

    se huc esum ad praesepim suam,

    id. Curc. 2, 1, 13:

    se eo,

    Caes. B. G. 1, 25 et saep. — In the same meaning, without se: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.); cf.

    of a military retreat: si quo erat longius prodeundum aut celerius recipiendum,

    Caes. B. G. 1, 48 fin.; so without se after the verbum finitum several times in Plaut.:

    rursum in portum recipimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 60:

    dum recipis,

    id. Rud. 3, 6, 42:

    actutum face recipias,

    id. Merc. 2, 4, 30. —
    2.
    Transf.
    (α).
    In business lang., to keep back, retain, reserve (cf. Gell. 17, 6, 6):

    posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit,

    Plaut. Trin. 1, 2, 157; so in a sale, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226; Cic. Top. 26, 100; Dig. 19, 1, 53; 8, 4, 10: mulier magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit, Cato ap. Gell. 17, 6, 8. — With object-clause, Cato, R. R. 149, 2. — With dat.:

    aqua, itinere, actu domini usioni recipitur,

    Cato, R. R. 149, 2.—
    (β).
    To restore (late Lat.):

    urbem munitissimam,

    to fortify anew, Amm. 16, 3, 2. —
    B.
    Trop., to get back, bring back; to receive again, regain, recover:

    ut antiquam frequentiam recipere vastam ac desertam bellis urbem paterentur,

    Liv. 24, 3:

    jus,

    Quint. 5, 10, 118:

    et totidem, quot dixit, verba recepit,

    got back, Ov. M. 3, 384:

    quam (vitam) postquam recepi,

    received again, id. ib. 15, 535: anhelitum, to recover one ' s breath, Plaut. Ep. 2, 2, 21; id. Merc. 3, 4, 16; cf.

    spiritum,

    Quint. 11, 3, 55:

    animam,

    Ter. Ad. 3, 2, 26; Quint. 6, prooem. §

    13: a tanto pavore recipere animos,

    Liv. 21, 5, 16 Weissenb.:

    a pavore animum,

    id. 2, 50, 10:

    e pavore recepto animo,

    id. 44, 10, 1;

    for which: animos ex pavore,

    id. 21, 5 fin.:

    recepto animo,

    Curt. 6, 9, 2; 9, 5, 29:

    animum vultumque,

    Ov. F. 4, 615:

    mente receptā,

    Hor. Ep. 2, 2, 104:

    (vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipere,

    to bring it back, Cic. de Or. 1, 59, 251. —

    In zeugma (cf. I. A. supra): arma et animos,

    Curt. 4, 12, 17.—
    b.
    With se.
    (α).
    To betake one ' s self, withdraw, retire from or to any place:

    ad ingenium vetus versutum te recipis tuum,

    Plaut. As. 2, 1, 7:

    ad frugem bonam,

    Cic. Cael. 12, 28:

    ad reliquam cogitationem belli,

    Caes. B. C. 3, 17 fin.:

    se a voluptatibus in otium,

    Plin. Pan. 82, 8:

    se in principem,

    to resume his princely air, id. ib. 76, 5.— More freq.,
    (β).
    To recover, to collect one ' s self:

    difficulter se recipiunt,

    regain strength, Varr. R. R. 2, 5, 17:

    quae cum intuerer stupens, ut me recepi, Quis hic, inquam, etc.,

    Cic. Rep. 6, 18, 18:

    nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

    Liv. 10, 28:

    se ex terrore ac fugā,

    Caes. B. G. 2, 12:

    se ex timore,

    id. ib. 4, 34:

    se ex fugā,

    id. ib. 4, 27:

    nondum totā me mente recepi,

    Ov. M. 5, 275.
    II.
    (Acc. to re, I. b.) To take to one ' s self, admit, accept, receive; constr. with the simple acc., with ad, or in and acc., in and abl., with simple abl., with a local acc.
    A.
    Lit.
    (α).
    With simple acc.:

    quos homines quondam Laurentis terra recepit, Enn. ap. Prisc. p 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.): (ego) excludor, ille recipitur,

    Ter. Eun. 1, 2, 79:

    aliquem,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    hic nulla munitio est, quae perterritos recipiat,

    Caes. B. G. 6, 39; cf.:

    hos tutissimus portus recipiebat,

    id. B. C. 3, 27; 1, 15; cf. id. ib. 3, 11 fin.;

    3, 35: eum Jugurtha accuratissime recepit,

    Sall. J. 16, 3:

    neque quisquam aut expulsus invidiosius aut receptus est laetius,

    Vell. 2, 45, 3; Quint. 7, 1, 14; 9, 2, 89:

    nisi nos vicina Trivici Villa recepisset,

    Hor. S. 1, 5, 80 [p. 1533] et saep.:

    quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare?

    Plaut. Curc. 1, 1, 86; cf. Caes. B. G. 4, 10; and:

    (Peneus) accipit amnem Orcon nec recipit,

    i. e. does not take it to itself, does not mingle with it, Plin. 4, 8, 15, § 31:

    equus frenum recepit,

    received, submitted to, Hor. Ep. 1, 10, 36:

    necesse erat, ab latere aperto tela recipi,

    Caes. B. G. 5, 35. —
    (β).
    With ad:

    recipe me ad te,

    Plaut. Cist. 3, 9; id. Am. 3, 2, 11; id. Rud. 2, 3, 20; id. Ps. 3, 6, 6; Ter. Heaut. 3, 3, 6; Suet. Caes. 63:

    aliquem ad epulas,

    Cic. Top. 5, 25; cf.:

    ad lusum,

    Suet. Ner. 11. —
    (γ).
    With in and acc.:

    recipe me in tectum,

    Plaut. Rud. 2, 7, 16:

    concubinam in aedes,

    id. Mil. 4, 3, 3:

    nos in custodiam tuam,

    id. Rud. 3, 3, 34:

    Tarquinium in civitatem,

    Cic. Rep. 2, 20, 35; id. Balb. 13, 31; Liv. 2, 5; Hor. Ep. 2, 1, 6:

    aliquem in ordinem senatorium,

    Cic. Phil. 7, 5, 15:

    aliquem in fidem,

    id. Fam. 13, 19, 2; id. Att. 15, 14, 3; Caes. B. G. 2, 15; 4, 22:

    aliquem in civitatem,

    Cic. Balb. 12, 29:

    aliquem in caelum,

    id. N. D. 3, 15, 39:

    aliquem in deditionem,

    Caes. B. G. 3, 21 fin.; Liv. 8, 13; Suet. Calig. 14 al.:

    aliquem in jus dicionemque,

    Liv. 21, 61:

    aliquem in amicitiam,

    Sall. J. 14, 5; 5, 4 Kritz N. cr.:

    aliquam in matrimonium,

    Suet. Caes. 50; Just. 9, 5, 9 et saep. —
    (δ).
    With in and abl. (rare and in purely local relations; v. Kritz ad Sall. J. 5, 4):

    aliquem in loco,

    Plaut. Stich. 5, 4, 3:

    loricati in equis recipiuntur, Auct. B. Hisp. 4, 2: sidera in caelo recepta,

    Ov. M. 2, 529 (but in Liv. 24, 32, 6, the correct read. is tuto Hexapylo, without in; v. Weissenb. ad h. l.). —
    (ε).
    With simple abl. (mostly in purely local relations):

    ut tuo recipias tecto servesque nos,

    Plaut. Rud. 1, 5, 18; so,

    aliquem tecto,

    Caes. B. G. 7, 66 fin.:

    exercitum tectis ac sedibus suis,

    Cic. Agr. 2, 33, 90:

    aliquem suis urbibus,

    id. Fl. 25, 61:

    aliquem civitate,

    id. Balb. 14, 32:

    aliquem finibus suis,

    Caes. B. G. 6, 6; 7, 20 fin.:

    aliquem oppido ac portu,

    id. B. C. 3, 12; 3, 102 fin.:

    aliquem moenibus,

    Sall. J. 28, 2:

    Romulus caelo receptus,

    Quint. 3, 7, 5:

    receptus Terra Neptunus,

    Hor. A. P. 63 et saep. —
    (ζ).
    With local acc.:

    me Acheruntem recipere Orcus noluit,

    Plaut. Most. 2, 2, 68:

    aliquem domum suam,

    Cic. Arch. 3, 5; cf.:

    aliquem domum ad se hospitio,

    Caes. B. C. 2, 20.—
    (η).
    Absol.:

    plerosque hi, qui receperant, celant,

    Caes. B. C. 1, 76.—
    2.
    Transf.
    a.
    In business lang., to take in, receive as the proceeds of any thing:

    dena milia sestertia ex melle,

    Varr. R. R. 3, 16, 11:

    pecuniam ex novis vectigalibus,

    Cic. Agr. 2, 23, 62:

    pecunia, quae recipi potest,

    id. ib. 2, 18, 47. —
    b.
    In gladiator's lang.: recipe ferrum, receive your death-blow, the cry of the people to a vanquished gladiator whom they were not inclined to spare, Cic. Sest. 37, 80; id. Tusc. 2, 17, 41 Kühn.; Sen. Tranq. 11, 1;

    for which: totum telum corpore,

    Cic. Rosc. Am. 12, 33; and:

    ense recepto,

    Luc. 2, 194 Corte.—
    c.
    Milit. t. t., to seize, capture, take possession of, occupy: mittit in Siciliam Curionem pro praetore cum legionibus duo;

    eundem, cum Siciliam recepisset, etc.,

    Caes. B. C. 1, 30:

    Praeneste non vi, sed per deditionem receptum est,

    Liv. 6, 29:

    Aegyptum sine certamine,

    Just. 11, 11, 1:

    eo oppido recepto,

    Caes. B. G. 7, 13 fin.:

    civitatem,

    id. ib. 6, 8; 7, 90; id. B. C. 1, 12; 1, 16; 1, 30;

    3, 16: Aetoliam,

    id. ib. 3, 55:

    rempublicam armis,

    Sall. C. 11, 4:

    Alciden terra recepta vocat,

    the subjugated earth, Prop. 5, 9, 38. —
    d.
    In the later medical lang., of medicines, to receive, i. e. be compounded of various ingredients:

    antidotos recipit haec: stoechados, marrubii, etc.,

    Scrib. Comp. 106; so id. ib. 27; 28; 37; 52 al. (hence the mod. Lat. receptum, receipt, and recipe).—
    B.
    Trop.
    1.
    To take to or upon one ' s self, to assume; to receive, accept, admit, allow, endechomai:

    non edepol istaec tua dicta nunc in aures recipio,

    Plaut. Cist. 2, 1, 34; cf. Quint. 11, 1, 91:

    jusjurandum,

    id. 5, 6, 1; 3; cf. id. 7, 1, 24: in semet ipsum religionem recipere, to draw upon one ' s self, Liv. 10, 40:

    quae legibus cauta sunt, quae persuasione in mores recepta sunt,

    admitted, Quint. 5, 10, 13; cf. id. 10, 7, 15:

    antiquitas recepit fabulas... haec aetas autem respuit,

    Cic. Rep. 2, 10; cf. Quint. 6, 4, 19:

    nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur,

    Cic. Rep. 3, 11, 18; cf. Vell. 2, 130, 3: non recipit istam Conjunctionem honestas, Cic. Off. 3, 33, 119:

    assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eă delectatur,

    id. Lael. 26, 97:

    timor misericordiam non recipit,

    Caes. B. G. 7, 26:

    casus recipere (res),

    to admit, be liable to, id. B. C. 1, 78; so,

    aliquem casum (res),

    id. ib. 3, 51:

    re jam non ultra recipiente cunctationem,

    Liv. 29, 24; Vell. 2, 52, 3:

    sed hoc distinctionem recipit,

    Just. Inst. 1, 12 pr.:

    si recipiatur poëtica fabulositas,

    Plin. 7, 28, 29, § 101:

    in hoc genere prorsus recipio hanc brevem annotationem,

    Quint. 10, 7, 31; cf. id. 8, 3, 31:

    nos necessarios maxime atque in usum receptos (tropos) exequemur,

    id. 8, 6, 2; cf. id. 8, 6, 32; 5, 11, 20; 11, 3, 104; so with a subj.-clause, id. 1, 3, 14; 6, 3, 103; Plin. 28, 2, 5, § 24 al.—
    (β).
    Of opinions, etc., to adopt, embrace (late Lat.):

    alicujus sententiam,

    Sulp. Sev. Chron. 2, 39, 1:

    opinionem,

    id. Dial. 1, 17, 5.—
    2.
    In partic.
    a.
    To take upon one ' s self, undertake, accept the performance of a task consigned or intrusted to one (whereas suscipio denotes, in gen., the voluntary undertaking of any action; cf.:

    spondeo, stipulor, polliceor): recepi causam Siciliae... ego tamen hoc onere suscepto et receptā causā Siciliensi amplexus animo sum aliquanto amplius. Suscepi enim causam totius ordinis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1:

    in hoc judicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse videor,

    id. Div. in Caecil. 8, 26; and:

    in quo est illa magna offensio vel neglegentiae susceptis rebus vel perfidiae receptis,

    id. de Or. 2, 24, 101; cf. also Quint. 12, 1, 39:

    verebamini, ne non id facerem, quod recepissem semel?

    Ter. Phorm. 5, 7, 9:

    causam Sex. Roscii,

    Cic. Rosc. Am. 1, 2:

    mandatum,

    id. ib. 38, 112:

    officium,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    curam ad se,

    Suet. Tit. 6.—
    b.
    To take an obligation upon one ' s self, to pledge one ' s self, pass one ' s word, be surety for a thing, to warrant, promise, engage a thing to any one, = anadechomai (a favorite word of Cic., esp. in his Epistles): Pe. Tute unus si recipere hoc ad te dicis... Pa. Dico et recipio Ad me, Plaut. Mil. 2, 2, 74; cf.:

    ad me recipio: Faciet,

    Ter. Heaut. 5, 5, 12:

    promitto in meque recipio, fore eum, etc.,

    Cic. Fam. 13, 10, 3; cf.:

    spondeo in meque recipio eos esse, etc.,

    id. ib. 13, 17, 3.—With obj.-clause:

    promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,

    Cic. Phil. 5, 18, 51; so with hoc, id. Fam. 13, 50, 2 (with spondeo); 6, 12, 3; 13, 41, 2 (with confirmo); id. Att. 5, 13, 2; Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4; Liv. 7, 14 Drak.; 33, 13 fin.:

    pro Cassio et te, si quid me velitis recipere, recipiam,

    Cic. Fam. 11, 1, 4. — With de:

    de aestate polliceris vel potius recipis,

    Cic. Att. 13, 1, 2; Liv. 40, 35; cf.

    also: sed fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me,

    had given him a solemn assurance, Cic. Att. 2, 22, 2.— With dat. (after the analogy of promitto, polliceor, spondeo):

    ea, quae tibi promitto ac recipio,

    Cic. Fam. 5, 8, 5; cf.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 1; 7, 1:

    mihi,

    id. ib. 10, 13, 3; Caes. B. C. 3, 82 fin.:

    quid sibi is de me recepisset, in memoriam redegit,

    Cic. Fam. 1, 9, 9.—With dat. and obj.-clause:

    mihi in Cumano diligentissime se, ut annui essemus, defensurum receperat,

    Cic. Att. 5, 17, 5;

    so,

    id. Fam. 6, 12, 3 Manut. (with confirmare); 13, 72, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1; Caes. B. C. 3, 17; Suet. Caes. 23 fin.
    c.
    In jurid. lang.: recipere nomen, of the prætor, to receive or entertain a charge against one, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; 2, 2, 42, § 102; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; Val. Max. 3, 7, 9;

    for which: recipere reum,

    Tac. A. 2, 74 fin.; 4, 21:

    aliquem inter reos,

    id. ib. 3, 70; 13, 10. —Hence,
    A.
    rĕceptus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), received, usual, current, customary (post-class. and very rare):

    auctoritas receptior,

    Tert. adv. Marc. 4, 5: scriptores receptissimi, Sol. praef.—
    B.
    rĕceptum, i, n. subst. (acc. to II. B. 2. b.), an engagement, obligation, guaranty:

    satis est factum Siculis, satis promisso nostro ac recepto,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139; cf.:

    promissum et receptum intervertit,

    id. Phil. 2, 32, 79.

    Lewis & Short latin dictionary > recipio

  • 7 accipio

    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
        Accipio, accipis, pen. corr. accepi, pen. prod. acceptum, accipere, Ex ad et capio. Prendre.
    \
        Accipere ab aliquo rem aliquam. Terent. Recevoir de quelcun.
    \
        De loco aliquo accipere, vel de homine. Liu. Cic. Recevoir.
    \
        Accipere ex aliquo. Plaut. Recevoir.
    \
        Aliquid in muneribus accipere. C. Grachus apud Gellium. Prendre en presents.
    \
        In numero accipi. Plin. Estre comprins au nombre.
    \
        Accipere aestimationem. Cic. Recevoir bonne estime et reputation, Recevoir honneur.
    \
        AEtatem. Plin. Prendre semblance d'estre vieil.
    \
        Caelum accipere. Ouid. Esse beatum. Estre heureux.
    \
        Causam. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne.
    \
        Causam accipere dicitur patronus. Cic. Escouter pour entendre les merites d'une cause, Se charger d'une cause et procez.
    \
        Commeatum. Plin. Obtenir congé de s'en aller.
    \
        Complexum. Liu. Se laisser embrasser.
    \
        Conditionem. Cic. Prendre le parti, ou l'offre, L'accepter, Prendre au mot, Accepter la condition.
    \
        Conditionem ab hoste armato. Caes. Faire selon la volunté de son ennemi, et s'accorder à ses demandes.
    \
        Conditionem paciscendi. Liu. Accepter un accord selon que la partie adverse l'a basti.
    \
        Coniecturam accipere, quid senserit legis conditor. Quintil. Conjecturer.
    \
        Consilium. Liu. Faire ce qu'on nous conseille, S'arrester au conseil d'aucun, Prendre le conseil.
    \
        Consulem de plebe. Cic. Recevoir.
    \
        Decumas. Cic. Prendre ou lever decimes, ou dismes.
    \
        Disciplinam ab aliquo. Caes. Prendre instruction, Apprendre d'aucun.
    \
        Excusationem. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne et suffisante.
    \
        Exercitum. Caes. Prendre la charge d'une armee.
    \
        Experimento suo accipere, siue natura duce, non alio tradente. Quintil. Scavoir et entendre, ou apprendre par son experience, et non par doctrine d'autruy.
    \
        Foedera noua. Sallust. Prendre nouvelles alliances.
    \
        Foenore: sub. (nummos) aut (pecuniam). Plin. iun. Prendre argent à usure.
    \
        Fidem. Liu. Prendre la foy et promesse.
    \
        Fidem fabula accepit, pro Fabulae creditum est. Martial. On l'a creu.
    \
        Fiduciam. Cic. Acheter une chose qui tienne lieu d'hypotecque pour asseurance de son argent, à la charge d'en faire la revente en rendant le sort et les usures, ou le sort simplement.
    \
        Formam accipit vlmus aratri. Virgil. Quand d'un orme on fait une charrue.
    \
        Fraenum. Virgil. Recevoir la bride et domination d'aucun, S'assubjectir à luy.
    \
        Gremio accipere. Virg. Recueillir, Recevoir, Mettre en son giron.
    \
        Honores accipere. Brutus ad Cic. Recevoir et estre pourveu d'estats.
    \
        Humanitatem. Cic. Certe humanitatem iis potissimum tribuere debemus, a quibus accepimus. Il n'y a point de doubte que nous ne devions rendre le plaisir principalement à ceulx desquels nous en avons receu.
    \
        Ignominiam. Cic. Recevoir honte, ou deshonneur.
    \
        Imperium. Liu. Obeir au commandement d'autruy, Recevoir et accepter la superiorité et commandement, Obtemperer au commandement.
    \
        Iniuriam accipere. Cic. Estre injurié et oultragé.
    \
        Iudicium. Cic. Consentir en la forme de la commission qui estoit baillee par le preteur pour congnoistre du different d'aucunes parties, Entrer en defenses, et proposer fins de non valoir, sans s'arrester és fins de non proceder, ou de non recevoir.
    \
        Iugum dicuntur boues accipere. Colum. Quand les beufs ne refusent point le joug.
    \
        Per translationem dicuntur etiam homines iugum accipere. Liu. Se rendre subjects, S'assubjectir, Recevoir la domination d'aucun, et luy obeir.
    \
        Iusiurandum. Caes. Prendre ou recevoir le serment d'autruy, Luy faire faire le serment.
    \
        Legem accipere. Cic. L'accepter et recevoir, L'approuver.
    \
        Leges a victoribus. Liu. S'assubjectir à leurs commandements.
    \
        Libertatem ab aliquo. Sallust. Recevoir liberté.
    \
        Literas aut epistolam ab aliquo. Cic. Recevoir lettres que aucun nous envoye: ou prendre des lettres pour porter ou envoyer à quelcun.
    \
        Literas e Philotimo accepi. Cic. J'ay receu tes lettres par les mains de Philotimus.
    \
        Litem ad se. Plaut. Prendre le debat pour un autre.
    \
        Lumen Solis accipit Luna. Cic. Elle recoit sa clarte du soleil.
    \
        Malum accipere. Plin. iunior. Recevoir du mal.
    \
        Accipere mala ex scholis dicuntur pueri a Quintiliano. Prendre, ou Apprendre du mal aux escoles.
    \
        Mandata. Cic. Prendre quelque charge ou commission.
    \
        Memoriam de aliquo. Cic. De quibus memoriam accepimus. Desquels nous avons ouy parler.
    \
        Metum accipere. Terent. Avoir paour.
    \
        Morem a maioribus accepimus. Cic. Nous avons prins une coustume de nos ancestres.
    \
        Accipere aliquid muneri. Tacit. Quasi cunctam regionem muneri accepissent. Comme si on leur eust donné tout le pais.
    \
        Nomen. Plin. Prendre le nom.
    \
        Nomen. Liu. Recevoir à la monstre.
    \
        Nuntium. Caes. Recevoir nouvelles.
    \
        Obsides. Caes. Prendre ostages. \ Omen. Cic. Accepter.
    \
        Onus. Cic. Recevoir ou porter fardeau.
    \
        Opinionem. Cic. Concevoir bonne ou mauvaise opinion d'un autre.
    \
        Originem ab aliquo accipere. Quintil. Prendre son origine ou commencement, ou sa naissance.
    \
        Palmam. Cic. Emporter le pris, ou la victoire.
    \
        Pecuniam aduersum legem. Plaut. Prendre argent.
    \
        Poenas. Lucan. Punir.
    \
        Potestatem. Plin. iunior. Recevoir authorité et puissance, ou congé et permission de faire quelque chose.
    \
        Praecepta ab aliquo. Cic. Recevoir enseignements.
    \
        Praedes. Cic. Prendre, ou Recevoir pleiges.
    \
        In aestimationem praedia. Cic. Prendre en payement pour le pris qu'ils sont estimez valoir.
    \
        Prouinciam. Cic. Prendre la charge de gouverner une province, ou quelque autre chose que ce soit.
    \
        Rationes a colono. Cic. Recevoir les comptes.
    \
        Rempublicam. Cic. Prendre le gouvernement de la republique.
    \
        Repulsam. Cic. Estre refusé, Quand on n'obtient point ce qu'on demande, Estre esconduict.
    \
        Rogationem. Cic. Recevoir une loy et l'approuver.
    \
        Rudem, proprie dicuntur gladiatores. Cic. Avoir son congé pour desormais se reposer et ne plus travailler.
    \
        Sacramentum. Tacit. Recevoir le serment des gents de guerre.
    \
        Salutem. Plaut. Recevoir ou accepter une salutation.
    \
        Salutem ab aliquo. Cic. Estre saulvé et delivré par aucun.
    \
        Satisfactionem accipere. Cic. Recevoir et accepter l'excuse ou purgation d'aucun, Se contenter de l'excuse.
    \
        Sententiam. Liu. Recevoir l'opinion de quelcun, L'approuver et avoir pour aggreable.
    \
        Seruitutem. Tacit. Recevoir servitude, Se rendre serf et subject.
    \
        Societatem alicuius. Tacit. Prendre accointance, et association, S'associer. \ Solem totius dici. Plin. Recevoir.
    \
        Sordes ab aliquo. Cic. Rapines et corruptions.
    \
        Speciem raporum accipit napus. Colum. Se change et mue en raves, Prend la forme et faconde, etc.
    \
        Stipendium de publico. Liu. Recevoir gage des deniers communs de la ville.
    \
        Sub imperium aliquid accipere. Tacit. Prendre et mettre soubz sa seigneurie et domination.
    \
        Tabellarium. Cic. Trouver messagier, ou porteur.
    \
        Testimonium publicum. Cic. Prendre la charge de venir tesmoigner au nom de la communaulté.
    \
        Tempus debitum. Plin. iunior. avoir du temps à suffisance, et autant qu'il en appartient.
    \
        Accipere aliquem vadem pro alio. Cic. Prendre à caution et pour pleige.
    \
        Veniam pro aliquo. Ouid. Impetrer, Obtenir.
    \
        Accipiunt ventos a tergo naues. Ouid. Recoivent.
    \
        Vires accipere, aut vim. Plin. Prendre force, S'enforcir.
    \
        Voluntatem parem accipere et reddere. Cic. Estre aimé et rendre la pareille en contraimant, Aimer, et estre aimé, Aimer mutuellement et reciproquement.
    \
        Vrbem accipere. Cic. Prendre une ville.
    \
        Vrbem in deditionem accipere. Liu. Prendre à merci une ville qui se rend.
    \
        Accipere beneficium ab aliquo: cuius reciprocum est, Dare beneficium. Cic. Recevoir quelque plaisir ou bien faict.
    \
        Gaudium accipere, aut leatitiam. Plaut. Recevoir joye, S'esjouir.
    \
        Voluptatem accipere ex re aliqua. Cic. Prendre plaisir, Estre resjouy.
    \
        Calamitatem ab aliquo. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Cladem. Liu. Estre desconfit.
    \
        Contumeliam et contumelias. Caes. Cic. Estre injurié.
    \
        Detrimentum. Cic. Souffrir dommage.
    \
        Dolorem. Cic. Estre marri et ennuyé.
    \
        Incommodum. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Ictum. Lucret. Estre frappé.
    \
        Offensionem. Ci. Mollis animus et ad accipiendam, et ad deponendam offensionem. Aisé à se courroucer et à s'appaiser.
    \
        Accipere offensiunculam in AEdilitate. Cic. Recevoir quelque petite injure.
    \
        Plagam seu vulnus. Varro. Cic. Estre blessé, Recevoir quelque playe.
    \
        Item per metaphoram, Accipere plagam aut vulnus, pro eo quod est Accipere damnum, aut cladem, aut calamitatem. Ci. Endurer et souffrir ou recevoir quelque dommage, tort, ennuy, perte.
    \
        Accipere. Cic. Ouir, Ouir dire.
    \
        Te dicere accipio. Cic. J'enten que tu dis.
    \
        Auribus accipere. Cic. Ouir attentivement et soigneusement.
    \
        AEquis auribus accipere. Liu. Ouir voluntiers et de bon cueur.
    \
        Auribus pronis aliquid accipere. Tacit. Ouir voluntiers, Estre prompt ou enclin, et attentif à ouir.
    \
        Pronis animis accipere. Tacit. Ouir voluntiers et attentivement.
    \
        Auide acceptum. Tacit. Ouy et receu, ou creu chaudement et legierement.
    \
        Aures accipiunt. Cic. Nunc primum hoc aures tuae crimen accipiunt? Est ce de ceste heure seulement que tu ois parler de ce crime?
    \
        Accipe nunc Danaum insidias. Virg. Escoute attentivement.
    \
        Ne tenuissimam quidem auditionem de ea re accepi. Cael. ad Ci. Je n'ay tant soit peu ouy parler de cela, Je n'en ay ouy aucun vent.
    \
        Auditione et fama accipere. Cic. Scavoir par ouy dire, et par le bruit.
    \
        Aliquid aduersis animis accipere. Tacit. Ouir avec mescontentement, Estre mari d'ouir.
    \
        Vt de Hercule et de Libero accepimus. Cic. Comme nous avons ouy dire d'Hercules.
    \
        Eriphylem accepimus in fabulis ea cupiditate. Cic. Nous avons leu és fables que Eriphyle, etc.
    \
        Ego a maioribus memoria sic accepi. Cato apud Gellium. Il me souvient de l'avoir ouy dire ainsi à mes ancestres.
    \
        Preces accipere. Ouid. Ouir ou escouter les prieres.
    \
        Superbius preces alicuius accipere. Tacit. Ouir fierement.
    \
        Si te aequo animo ferre accipiet. Terent. S'il oit dire, ou S'il entend, ou S'il congnoist que, etc.
    \
        Quae gerantur, accipies ex Pollione. Ci. Tu scauras de Pollio.
    \
        Accipere oculis et animo. Cic. Veoir et comprendre en son entendement.
    \
        Animis mea dicta accipite. Virg. Entendez.
    \
        Nostram mentem accipe. Virg. Escoute et enten mon advis et mon conseil.
    \
        Parum accipere locum aliquem, et Minus intelligere, idem significant. Cic. Ne point bien entendre une chose.
    \
        Accipere ad contumeliam vel in contumeliam. Cic. Terent. Prendre à injure.
    \
        Accipere aliquid ad cognitionem rei alicuius. Cic. Prendre une chose pour venir à la congnoissance d'une autre, Par la consideration d'une chose parvenir à la congnoissance d'une autre.
    \
        Ad verbum accipere. Cic. Prendre à la rigueur du mot.
    \
        Ad omnia accipe. Cic. Voici response à toutes les parties de tes lettres.
    \
        Excusatius aliquid sub exemplo accipere. Tacit. L'excuser par ce que autrefois ainsi a esté faict.
    \
        Quo animo accipias, tento te. Cic. Je t'essaye pour veoir comment tu le prendras.
    \
        AEquo animo accipere. Sallust. Prendre en gre, en bien, en bonne part.
    \
        Monitionem patienter accipere, non repugnanter. Cic. Porter patiemment.
    \
        AEgre aliquid accipere. Taci. Le prendre mal, En estre mal content.
    \
        Aliorsum accipere. Terent. Prendre autrement, ou en autre sens une chose qu'on ne l'a dicte.
    \
        Aspere accipere. Cic. Prendre une chose en mal, S'en courroucer.
    \
        Atrocius aliquid accipere. Tacit. Plus aigrement, Plus mal patiemment.
    \
        Durius accipere, aut grauiter. Cic. Plin. Porter mal patiemment, Se mal contenter.
    \
        Fastidiose accipere, vel supine. Seneca. Recevoir quelque don fort negligemment, comme si on n'en faisoit pas grande estime.
    \
        Intemperanter aliquid accipere. Tacit. Immodestement, en sorte qu'on en perde toute contenance.
    \
        In bonam accipere, vel in malam partem. Cic. Prendre en bonne part, ou en mauvaise part, En bien ou en mal.
    \
        Quaeso vt hoc in bonam partem accipias. Cic. Je vous prie qu'il ne vous desplaise, Je vous prie me pardonner ce que je diray. B.
    \
        Id ego in eam partem accepi. Cic. J'ay prins cela en ce sens.
    \
        In eam partem accipioque et volo. Terent. Je le pense ainsi et le desire.
    \
        Accipi aliquid pro magnifico. Tacit. Estre prins et estimé comme chose grande et magnifique.
    \
        In quam partem accipias. Cic. En quelle maniere tu l'entende, En quelle sorte tu le prenne.
    \
        Accipere aliquid in aliam partem ac dictum sit. Ad Heren. Le prendre autrement, et en autre sens qu'on ne l'a dict.
    \
        Verbum in duas pluresve sententias accipere. Ad Heren. Prendre un mot en deux sens ou plusieurs.
    \
        Aliquid in maius accipere. Liu. Faire ou estimer quelque chose plus grande qu'elle n'est, La penser plus grande qu'elle n'est. Vulgo dicitur, Faire le loup plus grand qu'il n'est.
    \
        In matrimonium accipere aliquam. Tacit. Prendre en mariage, Prendre à femme.
    \
        In solutum accipere aliquid. Seneca. Prendre en payement ou pour payement.
    \
        Silentium ipsius in superbiam accipiebatur. Tacit. On le prenoit à fiereté et orgueil.
    \
        Accipe hoc vt a me dicitur. Cic. Pren le comme je le di.
    \
        Vt volet quisque accipiat. Ci. Chascun le prenne comme il vouldra, Qu'on le prenne comme on vouldra.
    \
        Id ita accipio vt mihi factum putem. Cic. Je pren ou estime cela autant que si tu me l'avois faict.
    \
        Accipiatis sine offensione quod dixero. Ci. Ne prenez point mal ce que je diray.
    \
        Numerium libenter accepi in amicitiam. Cic. Je l'ay receu à ami, ou En mon amitie.
    \
        Accipere in societatem regni. Liu. Prendre à compaignon, Pour compaignon, Accompaigner ou associer avec soy.
    \
        In suum numerum accipere. Liu. Recevoir à estre des siens.
    \
        Accipere hospitio. Cic. Loger, Recevoir en son logis.
    \
        In ciuitatem accipere. Cic. Recevoir pour citoyen.
    \
        In vrbem accipere. Liu. Recevoir dedens la ville, Luy ouvrir les portes.
    \
        Accipio quod dat. Cic. Je pren en gré ce qu'il baille.
    \
        Accipere aliquem. Traicter aucun.
    \
        Accipere aliquem in prandio. Plaut. Luy bailler à disner.
    \
        Admirabiliter nos accepit Asia. Cic. Nous a recueilli ou receu et traicté à merveilles, merveilleusement bien.
    \
        Apparatu regio. Cic. Traicter royalement, En roy.
    \
        Accipit hominem nemo melius prorsus. Terent. Il n'y a personne qui recueille mieulx les gents, ou qui traicte mieulx.
    \
        Accipere apparatis epulis. Liu. Faire ung banquet à aucun de viandes bien appareillees.
    \
        Accipere aliquem, pro Tractare et afficere, in malam partem. Plaut. Mal traicter aucun.
    \
        Quo te modo accepissem, nisi iratus essem? Cic. Comment je t'eusse accoustré, etc.
    \
        Accipere cruciatu. Plaut. Tormenter.
    \
        Hominem accipiam quibus dictis meret. Plaut. Je parleray à luy ainsi qu'il merite et dessert.
    \
        Male accepit verbis Rabonium. Cic. Il l'a bien tansé, Il a bien parlé à luy, Il a eu grosses parolles à luy, Il luy a dict grosses injures.
    \
        Indignis modis. Terent. Mal traicté.
    \
        Seuere facinus aliquod. Cic. Punir griefvement et rigoreusement quelque meschancete, Batre.
    \
        Quintum puerum accepi vehementer. Cic. Je l'ay tansé bien aigrement.
    \
        Accipere vocem. Plinius, Turres septem, acceptas voces numerosiore repercussu multiplicant. Recevoir la voix.

    Dictionarium latinogallicum > accipio

  • 8 invito

    invīto, āvi, ātum, 1 (invitassitis for invitaveritis, Plaut. Rud. 3, 5, 31), v. a. [perh. for invicito; root vec-; Sanscr. vak-, speak; vak'as, word; cf.: vox, convicium; Gr. Wep- in eipon, ops], to invite, treat, feast, entertain (cf. illicio; class.).
    I.
    Lit., constr. with ad or in and acc., with simple acc. or abl., or with ut.
    (α).
    With ad:

    aliquem ad prandium,

    Cic. Mur. 35, 73:

    ad cenam,

    Val. Max. 2, 1, 2; Cic. Fam. 7, 9, 2; Suet. Aug. 34;

    ad consulem,

    Liv. 45, 8 fin.
    (β).
    With in and acc.:

    aliquem in hospitium,

    Liv. 28, 18; cf. Val. Max. 2, 10, ext. 1:

    ad cenam in hortos in posterum diem,

    Cic. Off. 3, 14, 58. —
    (γ).
    With simple acc.: aliquem domum suam ut animum ejus in Sthenium inflammarent (cf. e infra), Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89; Liv. 3, 14:

    alius alium domos suas invitant,

    Sall. J. 66. 3; Nep. Att. 13, 6.—
    (δ).
    With abl.:

    aliquem tecto ac domo,

    Cic. Verr. 2, 4, 11, § 25; cf.:

    hospitio invitabit,

    id. Phil. 12, 9, 23.—
    (ε).
    With ut:

    invito eum, ut apud me diversetur,

    Cic. Att. 13, 2;

    ut cenem invitor?

    Mart. 4, 68, 2.— Absol., to entertain:

    alii suos in castra, invitandi causā adducunt,

    Caes. B. C. 1, 74:

    aliquem poculis,

    to challenge to drink, Plaut. Rud. 2, 3, 31. — With se, to treat one ' s self, drink one ' s [p. 997] own health:

    sese in cena plusculum,

    Plaut. Am. 1, 1, 127: se cibo vinoque largius, Sall. Fragm. ap. Non. 321, 25 (Hist. 4, 4 Dietsch). —Comic.: gladio, to treat to the sword, i. e. to want to kill, Plaut. Cas. 3, 6, 21; cf.:

    aliquem clavā,

    id. Rud. 3, 5, 31.—
    II.
    Transf.
    A.
    To invite, summon, challenge:

    a Caesare liberaliter invitor in legationem illam,

    Cic. Att. 2, 18, 3:

    Cosconio mortuo, in ejus locum invitor,

    id. ib. 1, 19, 4:

    hostes ad deditionem,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    aliquem ad audiendum,

    Suet. Calig. 53:

    ad spectaculum,

    id. Ner. 12:

    praemiis ad quippiam agendum,

    Cic. Lig. 4:

    in libidinem,

    Suet. Calig. 41.—
    B.
    To incite, allure, attract:

    ni id me invitet ut faciam fides,

    Plaut. Trin. 1, 1, 5:

    invitat hiemps curasque resolvit,

    Verg. G. 1, 302:

    invitent croceis halantes floribus horti,

    id. ib. 4, 109:

    ad agrum fruendum invitat atque allectat senectus,

    Cic. de Sen. 16; so,

    assentationem,

    to encourage flattery, id. Lael. 26:

    invitare et allicere appetitum animi,

    id. Fin. 5, 6:

    somnos,

    to attract, Ov. M. 11, 604:

    culpam,

    to allure to transgression, id. H. 17, 183:

    invitatur vino appetentia ciborum,

    Plin. 23, 1, 22, § 38:

    fossis invitavit mare,

    i. e. conducted, Sol. 2. — Trop., of things:

    invitat somnos crepitantibus unda lapillis,

    Ov. M. 11, 604; cf. Hor. Epod. 2, 28. — With inf.:

    vicina invitet decedere ripa calori,

    Verg. G. 4, 23.—
    C.
    To ask, request, urge:

    Germanos, uti ab Rheno discederent,

    Caes. B. G. 4, 6:

    benignis verbis, ut, etc.,

    Val. Max. 4, 3, 5 al.

    Lewis & Short latin dictionary > invito

  • 9 invito

    I invīto, āvī, ātum, āre
    1) приглашать (aliquem ad prandium C; aliquem in hospitium L или hospitio C; aliquem tecto ac domo или domum suam C); угощать, принимать у себя (aliquem hospitaliter L; aliquem apparatis epulis L)
    se i. — угощаться (largissime Su; vino ciboque Sl)
    2) предлагать, делать вызов, вызывать, призывать (hostes ad deditionem Hirt; ad dimicandum bAfr)
    3)
    б) побуждать ( aliquem praemiis C); поощрять ( egregios mores Cld); соблазнять
    в) навевать (somnos H, O)
    4) проводить, отводить ( mare fossis Sol)
    II invītō adv. [abl. abs. к invitus ]
    поневоле, против желания Pl, Sen

    Латинско-русский словарь > invito

  • 10 data

    1.
    do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:

    duim = dem,

    Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:

    duis,

    Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:

    duas = des,

    id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:

    duit,

    Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:

    duint,

    Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:

    dane = dasne,

    Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
    I.
    In gen.:

    eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,

    Plaut. Am. prol. 138; cf.:

    patera, quae dono mi illic data'st,

    id. ib. 1, 3, 36:

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8; cf.:

    ut par sit ratio acceptorum et datorum,

    id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:

    obsides,

    id. ib. 1, 19, 1;

    1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,

    Cic. Rep. 1, 13:

    hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,

    id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:

    ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,

    id. ib. 1, 31; cf.

    imperia,

    id. ib. 1, 44:

    centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,

    id. ib. 2, 22:

    Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    ei filiam suam in matrimonium dat,

    Caes. B. G. 1, 3, 5:

    litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,

    Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;

    and in the same signif.: aliquid ad aliquem,

    id. ib. 10, 8 fin.:

    litteras alicui, said of the writer,

    to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;

    of the bearer, rarely,

    to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;

    al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,

    parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:

    dare poenas,

    to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:

    alicui poenas dare,

    to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;

    v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,

    Cic. Rep. 1, 41:

    quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,

    id. ib. 1, 10:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    id. ib. 1, 9; cf.:

    ansas alicui ad reprehendendum,

    id. Lael. 16, 59:

    multas causas suspicionum offensionumque,

    id. ib. 24:

    facultatem per provinciam itineris faciundi,

    Caes. B. G. 1, 7, 5;

    for which: iter alicui per provinciam,

    id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:

    modicam libertatem populo,

    Cic. Rep. 2, 31:

    consilium,

    id. Lael. 13:

    praecepta,

    id. ib. 4 fin.:

    tempus alicui, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 3:

    inter se fidem et jusjurandum,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    operam,

    to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:

    operam virtuti,

    id. Lael. 22, 84;

    also: operam, ne,

    id. ib. 21, 78:

    veniam amicitiae,

    id. ib. 17:

    vela (ventis),

    to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:

    dextra vela dare,

    to steer towards the right, Ov. 3, 640:

    me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,

    Cic. Att. 2, 1:

    sin homo amens diripiendam urbem daturus est,

    id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:

    prout tempus ac res se daret,

    Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:

    DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,

    Mart. 5, 81, 2; cf.:

    dat census honores,

    Ov. F. 1, 217.—
    (β).
    Poet. with inf.:

    da mihi frui perpetuā virginitate,

    allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:

    di tibi dent captā classem reducere Trojā,

    Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
    (γ).
    With ne:

    da, femina ne sim,

    Ov. M. 12, 202.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang.
    1.
    Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.

    transf. beyond the military sphere,

    Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
    2.
    Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;

    hence),

    to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;

    and more freq. transf. beyond the milit. sphere,

    to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
    3.
    Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
    B.
    To grant, consent, permit.
    1.
    Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;

    hence called tria verba,

    Ov. F. 1, 47.—
    2.
    Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:

    interim tamen recedere sensim datur,

    Quint. 11, 3, 127:

    ex quo intellegi datur, etc.,

    Lact. 5, 20, 11.—
    C.
    In philos. lang., to grant a proposition:

    in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),

    Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin.
    D.
    Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:

    tum genu ad terram dabo,

    to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:

    aliquem ad terram,

    Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:

    me haec deambulatio ad languorem dedit!

    has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:

    hanc mihi in manum dat,

    id. And. 1, 5, 62:

    praecipitem me in pistrinum dabit,

    id. ib. 1, 3, 9:

    hostes in fugam,

    Caes. B. G. 5, 51 fin.:

    hostem in conspectum,

    to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:

    aliquem in vincula,

    to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:

    arma in profluentes,

    id. 4, 12, 9:

    aliquem usque Sicanium fretum,

    Val. Fl. 2, 28:

    aliquem leto,

    to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:

    se in viam,

    to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:

    sese in fugam,

    id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:

    se fugae,

    id. Att. 7, 23, 2:

    Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,

    id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
    E.
    Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:

    qui dederit damnum aut malum,

    Ter. And. 1, 1, 116:

    nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,

    Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:

    malum dare,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    hoc quī occultari facilius credas dabo,

    Ter. Hec. 5, 4, 29:

    inania duro vulnera dat ferro,

    Ov. M. 3, 84:

    morsus,

    Prop. 5, 5, 39; cf.:

    motus dare,

    to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):

    stragem,

    id. 1, 288:

    equitum ruinas,

    to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:

    pectora tristitiae dissolvenda dedit,

    caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—

    Prov.: dant animos vina,

    Ov. M. 12, 242. —
    F.
    Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:

    Caere hospitio Vestalium cultisque diis,

    Liv. 7, 20:

    plus stomacho quam consilio,

    Quint. 10, 1, 117 et saep.:

    ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,

    i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:

    dabat et famae, ut, etc.,

    Tac. A. 1, 7.—Hence,
    b.
    Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:

    dedit se etiam regibus,

    Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:

    mihi si large volantis ungula se det equi,

    Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:

    se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,

    Cic. Rep. 1, 111:

    se sermonibus vulgi,

    id. ib. 6, 23:

    se jucunditati,

    id. Off. 1, 34 al.:

    se populo ac coronae,

    to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:

    se convivio,

    Suet. Caes. 31 et saep.:

    si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,

    Cic. de Or. 2, 44, 187.—
    G.
    Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):

    erili filio hanc fabricam dabo,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 132:

    quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,

    Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:

    imo etiam dabo, quo magis credas,

    Ter. Phorm. 5, 6, 37:

    da mihi nunc, satisne probas?

    Cic. Ac. 1, 3, 10:

    Thessalici da bella ducis,

    Val. Fl. 5, 219:

    is datus erat locus colloquio,

    appointed, Liv. 33, 13:

    fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,

    i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:

    seu pius Aeneas eripuisse datur,

    Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
    H.
    Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:

    docere fabulam, agere fabulam),

    Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;

    and transf.,

    Cic. Clu. 31, 84; cf.

    also: dare foras librum = edere,

    Cic. Att. 13, 22, 3.—
    I.
    Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
    K.
    Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:

    nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,

    Ter. And. prol. 8:

    hoc vitio datur,

    id. Ad. 3, 3, 64:

    inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,

    Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
    L.
    Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):

    qui cenam parasitis dabit,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:

    prandium dare,

    id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
    M.
    To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):

    dari sibi diem postulabat,

    a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
    2.
    - do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;

    but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,

    Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
    3.
    do, acc. of domus, v. domus init.

    Lewis & Short latin dictionary > data

  • 11 do

    1.
    do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:

    duim = dem,

    Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:

    duis,

    Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:

    duas = des,

    id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:

    duit,

    Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:

    duint,

    Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:

    dane = dasne,

    Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
    I.
    In gen.:

    eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,

    Plaut. Am. prol. 138; cf.:

    patera, quae dono mi illic data'st,

    id. ib. 1, 3, 36:

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8; cf.:

    ut par sit ratio acceptorum et datorum,

    id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:

    obsides,

    id. ib. 1, 19, 1;

    1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,

    Cic. Rep. 1, 13:

    hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,

    id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:

    ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,

    id. ib. 1, 31; cf.

    imperia,

    id. ib. 1, 44:

    centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,

    id. ib. 2, 22:

    Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    ei filiam suam in matrimonium dat,

    Caes. B. G. 1, 3, 5:

    litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,

    Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;

    and in the same signif.: aliquid ad aliquem,

    id. ib. 10, 8 fin.:

    litteras alicui, said of the writer,

    to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;

    of the bearer, rarely,

    to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;

    al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,

    parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:

    dare poenas,

    to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:

    alicui poenas dare,

    to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;

    v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,

    Cic. Rep. 1, 41:

    quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,

    id. ib. 1, 10:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    id. ib. 1, 9; cf.:

    ansas alicui ad reprehendendum,

    id. Lael. 16, 59:

    multas causas suspicionum offensionumque,

    id. ib. 24:

    facultatem per provinciam itineris faciundi,

    Caes. B. G. 1, 7, 5;

    for which: iter alicui per provinciam,

    id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:

    modicam libertatem populo,

    Cic. Rep. 2, 31:

    consilium,

    id. Lael. 13:

    praecepta,

    id. ib. 4 fin.:

    tempus alicui, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 3:

    inter se fidem et jusjurandum,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    operam,

    to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:

    operam virtuti,

    id. Lael. 22, 84;

    also: operam, ne,

    id. ib. 21, 78:

    veniam amicitiae,

    id. ib. 17:

    vela (ventis),

    to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:

    dextra vela dare,

    to steer towards the right, Ov. 3, 640:

    me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,

    Cic. Att. 2, 1:

    sin homo amens diripiendam urbem daturus est,

    id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:

    prout tempus ac res se daret,

    Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:

    DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,

    Mart. 5, 81, 2; cf.:

    dat census honores,

    Ov. F. 1, 217.—
    (β).
    Poet. with inf.:

    da mihi frui perpetuā virginitate,

    allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:

    di tibi dent captā classem reducere Trojā,

    Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
    (γ).
    With ne:

    da, femina ne sim,

    Ov. M. 12, 202.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang.
    1.
    Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.

    transf. beyond the military sphere,

    Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
    2.
    Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;

    hence),

    to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;

    and more freq. transf. beyond the milit. sphere,

    to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
    3.
    Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
    B.
    To grant, consent, permit.
    1.
    Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;

    hence called tria verba,

    Ov. F. 1, 47.—
    2.
    Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:

    interim tamen recedere sensim datur,

    Quint. 11, 3, 127:

    ex quo intellegi datur, etc.,

    Lact. 5, 20, 11.—
    C.
    In philos. lang., to grant a proposition:

    in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),

    Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin.
    D.
    Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:

    tum genu ad terram dabo,

    to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:

    aliquem ad terram,

    Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:

    me haec deambulatio ad languorem dedit!

    has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:

    hanc mihi in manum dat,

    id. And. 1, 5, 62:

    praecipitem me in pistrinum dabit,

    id. ib. 1, 3, 9:

    hostes in fugam,

    Caes. B. G. 5, 51 fin.:

    hostem in conspectum,

    to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:

    aliquem in vincula,

    to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:

    arma in profluentes,

    id. 4, 12, 9:

    aliquem usque Sicanium fretum,

    Val. Fl. 2, 28:

    aliquem leto,

    to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:

    se in viam,

    to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:

    sese in fugam,

    id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:

    se fugae,

    id. Att. 7, 23, 2:

    Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,

    id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
    E.
    Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:

    qui dederit damnum aut malum,

    Ter. And. 1, 1, 116:

    nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,

    Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:

    malum dare,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    hoc quī occultari facilius credas dabo,

    Ter. Hec. 5, 4, 29:

    inania duro vulnera dat ferro,

    Ov. M. 3, 84:

    morsus,

    Prop. 5, 5, 39; cf.:

    motus dare,

    to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):

    stragem,

    id. 1, 288:

    equitum ruinas,

    to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:

    pectora tristitiae dissolvenda dedit,

    caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—

    Prov.: dant animos vina,

    Ov. M. 12, 242. —
    F.
    Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:

    Caere hospitio Vestalium cultisque diis,

    Liv. 7, 20:

    plus stomacho quam consilio,

    Quint. 10, 1, 117 et saep.:

    ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,

    i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:

    dabat et famae, ut, etc.,

    Tac. A. 1, 7.—Hence,
    b.
    Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:

    dedit se etiam regibus,

    Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:

    mihi si large volantis ungula se det equi,

    Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:

    se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,

    Cic. Rep. 1, 111:

    se sermonibus vulgi,

    id. ib. 6, 23:

    se jucunditati,

    id. Off. 1, 34 al.:

    se populo ac coronae,

    to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:

    se convivio,

    Suet. Caes. 31 et saep.:

    si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,

    Cic. de Or. 2, 44, 187.—
    G.
    Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):

    erili filio hanc fabricam dabo,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 132:

    quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,

    Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:

    imo etiam dabo, quo magis credas,

    Ter. Phorm. 5, 6, 37:

    da mihi nunc, satisne probas?

    Cic. Ac. 1, 3, 10:

    Thessalici da bella ducis,

    Val. Fl. 5, 219:

    is datus erat locus colloquio,

    appointed, Liv. 33, 13:

    fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,

    i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:

    seu pius Aeneas eripuisse datur,

    Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
    H.
    Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:

    docere fabulam, agere fabulam),

    Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;

    and transf.,

    Cic. Clu. 31, 84; cf.

    also: dare foras librum = edere,

    Cic. Att. 13, 22, 3.—
    I.
    Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
    K.
    Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:

    nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,

    Ter. And. prol. 8:

    hoc vitio datur,

    id. Ad. 3, 3, 64:

    inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,

    Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
    L.
    Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):

    qui cenam parasitis dabit,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:

    prandium dare,

    id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
    M.
    To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):

    dari sibi diem postulabat,

    a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
    2.
    - do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;

    but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,

    Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
    3.
    do, acc. of domus, v. domus init.

    Lewis & Short latin dictionary > do

  • 12 juvo

    jŭvo, jūvi, jūtum, 1 (juvaturus, Sall. J. 47, 2; Plin. Ep. 4, 15, 13:

    iuerint,

    Cat. 66, 18), v. a. and n. [perh. root div-, to gleam; cf. dies], to help, aid, assist, support, benefit (cf.: auxilior, subvenio, opitulor).
    I.
    In gen.:

    qui se natos ad homines juvandos, tutandos, conservandos arbitrantur,

    Cic. Tusc. 1, 14, 32:

    beatae vitae disciplinam juvare,

    id. Fin. 1, 21, 71:

    aliquem omni suo studio in petitione,

    id. Fam. 11, 17, 2:

    aliquem auxilio laboris,

    id. Balb. 9:

    hostes frumento,

    Caes. B. G. 1, 26:

    juvit facundia causam,

    Ov. M. 7, 505:

    imbres arva juvantes,

    id. A. A. 1, 647:

    (Juppiter) juvat imbribus agros,

    id. P. 2, 1, 13:

    aliquem portuque locoque,

    by receiving into harbor and house, id. H. 2, 55:

    nudum hospitio tectoque,

    Juv. 3, 211:

    pectora alloquio,

    Ov. P. 1, 6, 18:

    audentes deus ipse juvat,

    id. M. 10, 586:

    audentes Fortuna juvat,

    Verg. A. 10, 284:

    aliquem in aliqua re,

    Cat. 68, 41.—With two acc.:

    aliquid Rutulos,

    Verg. A. 10, 84. —Of medical assistance:

    qui salutari juvat arte fessos,

    Hor. C. S. 63; Ov. Tr. 2, 270; Plin. 23, 1, 10, § 14: dis juvantibus or deo juvante, with God's help:

    me, dis juvantibus, ante brumam exspecta,

    Cic. Fam. 7, 20, 2; id. N. D. 2, 66, 165; cf.:

    non denique quicquam aliud nisi juvantibus sacris deligunt,

    Plin. 2, 7, 5, § 21.—In pass.:

    lex Cornelia proscriptum juvari vetat,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123:

    viatico a me juvabitur,

    Liv. 44, 22:

    precor, quaeras, qua sim tibi parte juvandus,

    Ov. P. 4, 12 fin.:

    placuit sollertia, tempore etiam juta,

    Tac. A. 14, 4 init. (al. adjuta):

    nec sola (lingua) loquendi munus implere potest, nisi juta, etc.,

    Lact. Opif. D. 10, 13.— Impers., juvat, it is of use; with a subject-clause:

    juvat Ismara Baccho Conserere,

    Verg. G. 2, 37:

    quid docuisse juvabat?

    Ov. M. 7, 858; cf.:

    quid juvat esse deum?

    id. ib. 13, 965.—
    II.
    In partic., to delight, gratify, please:

    juvare in utroque (in sensu et in animo) dicitur: ex eoque jucundum,

    Cic. Fin. 2, 4, 14. —In this sense rarely as a personal verb: nec umquam quicquam me juvat quod edo domi;

    Foris... quod gusto id beat,

    Plaut. Capt. 1, 2, 34:

    non omnis arbusta juvant humilesque myricae,

    Verg. E. 4, 2:

    nec me vita juvaret, invisa civibus et militibus meis,

    Liv. 28, 27:

    si nec fabellae te juvant nec fabulae,

    Phaedr. 4, 7, 22:

    multos castra juvant,

    Hor. C. 1, 23:

    aurem juvantia verba,

    Ov. A. A. 2, 159.—In pass.:

    refer ad aures, probabunt: quaere, cur? ita se dicent juvari,

    Cic. Or. 48, 159.—More freq. impers., juvat (aliquem), with subject-clause, it delights, pleases, I (thou, he, etc.) am delighted, take pleasure in:

    juvit me, tibi tuas litteras profuisse,

    Cic. Fam. 5, 21, 3:

    juvat me haec praeclara nomina artificum... concidisse,

    id. Verr. 2, 4, 6, § 12:

    forsan et haec olim meminisse juvabit,

    Verg. A. 1, 203:

    juvat evasisse tot urbes Argolicas,

    id. ib. 3, 282:

    insano juvat indulgere labori,

    id. ib. 6, 135:

    si pereo, hominum manibus periisse juvabit,

    id. ib. 3, 606:

    quae scire magis juvat quam prodest,

    Sen. Ep. 106.

    Lewis & Short latin dictionary > juvo

  • 13 excipio

    excĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ex + capio] - tr. - [st2]1 [-] tirer de, retirer. [st2]2 [-] recevoir, accueillir, recueillir. [st2]3 [-] au fig. recueillir (un bruit, une nouvelle), entendre, apprendre. [st2]4 [-] recevoir qqn, accueillir, héberger, traiter (bien ou mal). [st2]5 [-] guetter, épier, surprendre, prendre au dépourvu, prendre par ruse, s'emparer de. [st2]6 [-] recevoir, empêcher de tomber, soutenir. [st2]7 [-] recevoir (un choc, un ennemi), supporter, endurer, essuyer, résister à. [st2]8 [-] se charger de. [st2]9 [-] prendre après un laps de temps, recevoir après un autre; venir après; être placé à la suite, succéder à, remplacer; continuer, poursuivre, succéder en parlant, répondre. [st2]10 [-] excepter, faire une exception, faire une réserve, stipuler. [st2]11 [-] soustraire, mettre à l'abri.    - proelium excipere: soutenir le combat.    - excipere extremum spiritum: recueillir le dernier soupir.    - vim fluminis excipere: résister à la violence du courant.    - multos ex fuga dispersos excipiunt, Caes. B. G. 6.35.6.: ils s'emparent de beaucoup de soldats dispersés dans leur fuite.    - hosce ego homines excipio et secerno libenter, Cic. Cat. 4.7.15: ces gens-là, c'est bien volontiers que je les excepte et que je les mets à part.    - servitute exceptus, Liv. 33, 23, 2: sauvé de l'esclavage, tiré de l'esclavage.    - nihil cupiditati exceptum, Tac. Agr. 15: rien n'échappe à leur avidité.    - clipeum excipiam sorti, Virg. En. 9.271: j'excepterai le bouclier du tirage au sort.    - exceptis vobis duobus, Cic. de Or. 1, 9, 38: vous deux exceptés.    - excepto, si: excepté si, sauf si...    - excepto quod: sauf que...    - excipit lex ut: la loi stipule expressément que.    - in foederibus exceptum est ne: dans les traités il est stipulé la défense que...    - utrimque clamore sublato, excipit rursus clamor, Caes. BG. 7, 88: à la clameur qui s'élève de part et d'autre répond une clameur.    - uterque idem suis renuntiat: quinque milia passuum proxima intercedere itineris campestris; inde excipere loca aspera et montuosa, Caes. B. C. 1, 66: l'un et l'autre rapportent à leur camp les mêmes renseignements: tout près se trouvent cinq mille pas de chemin de plaine, vient ensuite un terrain difficile et montagneux.
    * * *
    excĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ex + capio] - tr. - [st2]1 [-] tirer de, retirer. [st2]2 [-] recevoir, accueillir, recueillir. [st2]3 [-] au fig. recueillir (un bruit, une nouvelle), entendre, apprendre. [st2]4 [-] recevoir qqn, accueillir, héberger, traiter (bien ou mal). [st2]5 [-] guetter, épier, surprendre, prendre au dépourvu, prendre par ruse, s'emparer de. [st2]6 [-] recevoir, empêcher de tomber, soutenir. [st2]7 [-] recevoir (un choc, un ennemi), supporter, endurer, essuyer, résister à. [st2]8 [-] se charger de. [st2]9 [-] prendre après un laps de temps, recevoir après un autre; venir après; être placé à la suite, succéder à, remplacer; continuer, poursuivre, succéder en parlant, répondre. [st2]10 [-] excepter, faire une exception, faire une réserve, stipuler. [st2]11 [-] soustraire, mettre à l'abri.    - proelium excipere: soutenir le combat.    - excipere extremum spiritum: recueillir le dernier soupir.    - vim fluminis excipere: résister à la violence du courant.    - multos ex fuga dispersos excipiunt, Caes. B. G. 6.35.6.: ils s'emparent de beaucoup de soldats dispersés dans leur fuite.    - hosce ego homines excipio et secerno libenter, Cic. Cat. 4.7.15: ces gens-là, c'est bien volontiers que je les excepte et que je les mets à part.    - servitute exceptus, Liv. 33, 23, 2: sauvé de l'esclavage, tiré de l'esclavage.    - nihil cupiditati exceptum, Tac. Agr. 15: rien n'échappe à leur avidité.    - clipeum excipiam sorti, Virg. En. 9.271: j'excepterai le bouclier du tirage au sort.    - exceptis vobis duobus, Cic. de Or. 1, 9, 38: vous deux exceptés.    - excepto, si: excepté si, sauf si...    - excepto quod: sauf que...    - excipit lex ut: la loi stipule expressément que.    - in foederibus exceptum est ne: dans les traités il est stipulé la défense que...    - utrimque clamore sublato, excipit rursus clamor, Caes. BG. 7, 88: à la clameur qui s'élève de part et d'autre répond une clameur.    - uterque idem suis renuntiat: quinque milia passuum proxima intercedere itineris campestris; inde excipere loca aspera et montuosa, Caes. B. C. 1, 66: l'un et l'autre rapportent à leur camp les mêmes renseignements: tout près se trouvent cinq mille pas de chemin de plaine, vient ensuite un terrain difficile et montagneux.
    * * *
        Excipio, excipis, penul. corr. excepi, pen. prod. exceptum, excipere. Plaut. Prendre, Recueillir.
    \
        Comiter excipere aliquem. Ouid. Luy faire bon recueil.
    \
        Amplexu excipere aliquem. Ouid. Recueillir et embrasser.
    \
        Excipere aliquid brachiis. Colum. Recevoir en ses bras.
    \
        Excipere aliquem clamore. Cic. Crier et huyer apres luy.
    \
        Excipere clamoribus. Plin. iunior. Faire grands criz en signifiance de faveur qu'on porte à aucun.
    \
        Gremio alicuius excipi. Claud. Estre receu dedens le giron.
    \
        Excipere hospitio. Plin. Loger.
    \
        Excipere osculo. Plin. iunior. Recueillir aucun en le baisant.
    \
        Excipere benigno vultu. Liu. Recueillir, Recevoir avec bon visage.
    \
        Excipi inter aliquos. Ouid. Estre receu parmi des autres.
    \
        Quid memoret, hinc excipiam. Plautus. Je recueilleray et escouteray ce qu'il dit.
    \
        Excipere auidis auribus. Plin. iunior. Escouter fort soigneusement et attentivement.
    \
        Maledictum excipere. Cic. Recueillir.
    \
        Excipere aliquid memoria dignum ex sermone alicuius. Cic. Extraire, Recueillir.
    \
        Artus excipere collapsos. Ouid. Recevoir, Soustenir.
    \
        Constans et libens fatum excepisti. Tacit. Tu as receu la mort.
    \
        Impetum alicuius excipere. Caesar. Soustenir le choc.
    \
        Iniuriam venti. Columel. Faire escran contre le vent.
    \
        Labores magnos. Cic. Prendre grand peine et travail.
    \
        Memoriam illius viri excipient omnes anni consequentes. Cic. Il sera memoire de cest homme tout le temps advenir.
    \
        Onera amicorum. Cic. Les descharger et se charger.
    \
        Plagas. Cic. Recevoir.
    \
        Rumores excipere. Cic. Escouter et entendre, Recueillir.
    \
        Sermonem alicuius. Liu. Recueillir une parolle et propos.
    \
        Extremum spiritum filiorum excipere. Cic. Estre present à leur veoir rendre l'esprit, Leur clorre la bouche.
    \
        Tela excipere. Cic. Recevoir.
    \
        Verba excipere. Cic. Recueillir les parolles d'aucun.
    \
        Verbera patienter excipere. Ouid. Recevoir.
    \
        Voces excipere. Liu. Escouter, Ouir, Recueillir, Entendre.
    \
        Vulnera excipere. Cic. Recevoir playes.
    \
        Excipere. Suet. Prendre et mettre par escript et recueillir ce que aucun dit.
    \
        Excipere se in genua. Senec. Se soustenir sur les genoulx.
    \
        Excipere se in pedes. Liuius. Se descendre à pied, Se jecter sur ses pieds.
    \
        Excipit incautum. Virgil. Prend à despourveu.
    \
        Venabulo excipere aprum. Quintil. Enferrer d'un espieu de chasse.
    \
        Excipere. Cic. Surprendre, ou Prendre prisonnier.
    \
        Excipere furem. Plaut. Receler un larron.
    \
        Ventris onus auro excipere. Martialis. Descharger son ventre en un bassin d'or.
    \
        Sanguinem patera excipere. Cic. Recevoir en une tasse.
    \
        Excipere oculos blandius dicitur res aliqua quae delectat. Plin. Recueillir la veue doulcement et la resjouir.
    \
        Excipere. Cic. Excepter.
    \
        Excipere sorti. Virg. Ipsum illum clypeum excipiam sorti. Oultre ce qui t'est escheu pour ta part, je te bailleray, etc.
    \
        Excipere aliquem iniuriae. Senec. Delivrer de, etc.
    \
        Quorum in foederibus exceptum est, nequis a nobis ciuis recipiatur. Cic. Il est faict nommeement et expresse mention.
    \
        Haec excipiuntur cerato e rosa facto. Cels. Se prennent, et se lient ensemble en y mettant, etc.

    Dictionarium latinogallicum > excipio

  • 14 contineo

    con-tineo, tinuī, tentum, ēre [con + teneo]
    1)
    а) содержать, заключать (aliquid in se Lcr, C)
    quod rem causamque continet C — то, в чём заключается сущность дела
    linea, quae centum continet pedes Qлиния протяжением в сто футов
    б) pass. contineri складываться, состоять ( venis et nervis et ossibus C)
    2) держать (aliquid sinistrā manu CC; manum intrapallium O)
    3) задерживать, удерживать (aliquem a proelio Cs; aliquem in fide L; in officio, exercitum castris, in castris и intra castra Cs; Galliam in pace Hirt); сдерживать, обуздывать ( cupiditates C)
    c. se ab aliqua re C etc. — удерживаться (воздерживаться) от чего-л.
    contineo me, ne incognito assentiar C — я воздерживаюсь, ибо не могу согласиться с тем, чего не знаю
    c. se ab assentiendo Cне давать согласия
    c. gradum Vостановиться
    c. vocem (linguam) Cмолчать
    c. animam C (spiritum CC) — затаить дыхание
    4) подавлять, скрывать ( dolorem L)
    6)
    а) удерживать в повиновении (Macedonas L; exercĭtum C — ср. 3. и 7.; omnem regionem Cs; Etruriam metu L); держать в плену или взаперти (aliquem vinculis Su; beluas saeptis C)
    б) брать в кольцо, окружать (equitatum, hostes L)
    7) держать, содержать, обнимать, охватывать ( vitam omnem C)
    8) сохранять ( rem publicam C); соблюдать, оберегать ( jura C); поддерживать, сохранять ( veterem disciplinam Fl)
    9) сдерживать, скреплять ( fracturam manu CC); соединять, связывать (vulnus, sc. sutura CC)
    alicujus hospitio contineri Nep — быть связанным с кем-л. узами гостеприимства
    10) pass. contineri быть окружённым, ограничиваться

    Латинско-русский словарь > contineo

  • 15 contineo

    con-tĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. and n. [teneo].
    I.
    Act., to hold or keep together.
    A.
    In gen. (rare).
    1.
    Lit. (syn.:

    coërceo, conjungo): contine quaeso caput,

    Plaut. Rud. 2, 6, 26:

    quod omnem continet amplexu terram,

    Lucr. 5, 319; cf.:

    mundus omnia conplexu suo coërcet et continet,

    Cic. N. D. 2, 22, 58:

    vitem levi nodo,

    Plin. 17, 22, 35, § 187:

    magni refert primordia saepe cum quibus... contineantur,

    Lucr. 1, 818; 1, 908; 2, 761;

    2, 1008: pars oppidi, mari dijuncta angusto, ponte adjungitur et continetur,

    Cic. Verr. 2, 4, 52, § 117.—
    b.
    Of places, to bound, limit, enclose (very rare in act.):

    reliquum spatium mons continet,

    Caes. B. G. 1, 38:

    Oceanus ponto qua continet orbem,

    Tib. 4, 1, 147; but more freq. in pass., to be comprised, enclosed, surrounded, encompassed, environed by:

    qui vicus altissimis montibus undique continetur,

    Caes. B. G. 3, 1; so,

    undique loci naturā Helvetii,

    id. ib. 1, 2:

    mare montibus angustis,

    id. ib. 4, 23:

    una pars Galliae Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum,

    id. ib. 1, 1.—
    2.
    Trop.:

    omnes artes quasi cognatione quādam inter se continentur,

    hang together, Cic. Arch. 1, 2.—Far more freq. in all periods and species of composition.,
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    With the access. idea of firmness, quiet, permanence, etc., to hold or keep together, to keep, hold fast, preserve, retain (syn. servo).
    a.
    Lit.:

    (alvus) arcet et continet... quod recepit,

    Cic. N. D. 2, 54, 136:

    merces (opp. partiri),

    id. Vatin. 5, 12; cf.

    exercitum (opp. dividere),

    Liv. 28, 2, 16:

    arida continent odorem diutius,

    Plin. 21, 7, 18, § 39.—
    b.
    Trop.:

    nec ulla res vehementius rem publicam continet quam fides,

    Cic. Off. 2, 24, 84:

    Remos reliquosque Belgas in officio,

    Caes. B. G. 3, 11:

    in officio Dumnorigem,

    id. ib. 5, 7:

    te in exercitatione,

    Cic. Fam. 7, 19 fin.:

    te in tuis perenuibus studiis,

    id. Brut. 97, 332:

    ceteros in armis (plaga),

    Liv. 9, 41, 15:

    alicujus hospitio,

    Nep. Lys. 1, 5.—
    2.
    With the access. idea of hindering, preventing motion, to keep, keep still, detain, restrain, repress, enclose.
    a.
    Lit.: milites [p. 449] sub pellibus, Caes. B. G. 3, 29; cf.:

    pecudem sub tecto,

    Col. 7, 10, 3:

    exercitum castris,

    Caes. B. G. 1, 48; 2, 11; Liv. 31, 26, 6; 28, 9, 14 al.; cf.:

    nostros in castris (tempestates),

    Caes. B. G. 4, 34; 6, 36; and:

    copias in castris,

    id. B. C. 1, 66; 3, 30; Auct. B. Afr. 1; 7; Liv. 36, 17, 9:

    Pompeium quam angustissime,

    Caes. B. C. 3, 45:

    aliquem limine,

    Liv. 34, 1, 5:

    ora frenis,

    Phaedr. 3, 6, 7:

    ventos carcere,

    Ov. M. 11, 432:

    animam in dicendo,

    Cic. de Or. 1, 61, 261 et saep.:

    se ruri,

    to stay, remain, Ter. Phorm. 2, 3, 17; cf.:

    se domi,

    Suet. Caes. 81:

    suo se loco,

    Caes. B. G. 4, 34:

    oppido sese,

    id. ib. 2, 30:

    castris se continere,

    id. B. C. 3, 37:

    se vallo,

    id. B. G. 5, 44:

    se finibus Romanis,

    Liv. 39, 17, 4; 34, 58, 3:

    moenibus sese,

    id. 42, 7, 4:

    agrorum suorum terminis se,

    id. 38, 40, 2:

    se moenibus,

    Ov. M. 13, 208:

    sese intra silvas,

    Caes. B. G. 2, 18:

    suos intra munitionem,

    id. ib. 5, 57;

    5, 58: milites intra castrorum vallum,

    id. B. C. 3, 76; Liv. 31, 34, 9;

    Auct. B. Afr. 24: intra castra militem,

    Tac. H. 4, 19:

    praesidibus provinciarum propagavit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur,

    Suet. Aug. 23 et saep.:

    an te auspicium commoratum est? an tempestas continet?

    Plaut. Am. 2, 2, 67.—
    b.
    Trop., to hold back, detain, repress, hold in check, curb, check, stay, stop, tame, subdue, etc. (syn. cohibeo):

    adpetitiones animi,

    Cic. Tusc. 4, 9, 22:

    omnis cupiditates,

    id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32:

    modeste insolentiam suam,

    id. Agr. 1, 6, 18:

    risum,

    id. Fin. 4, 25, 71 et saep.:

    formido mortales omnes,

    Lucr. 1, 151:

    Etruriam non tam armis quam judiciorum terrore,

    Liv. 29, 36, 10:

    oppida magis metu quam fide,

    id. 30, 20, 5; cf.:

    quosdam continet metus,

    Quint. 1, 3, 6:

    solo metu,

    id. 12, 7, 2 et saep.:

    animum a consuetā libidine,

    Sall. J. 15, 3:

    temeritatem ab omni lapsu (with cohibere),

    Cic. Ac. 1, 12, 45:

    suos a proelio,

    Caes. B. G. 1, 15:

    manum juventus Metu deorum,

    Hor. C. 1, 35, 37 al.:

    se ab adsentiendo,

    Cic. Ac. 2, 32, 104; so,

    se ab exemplis,

    id. Fin. 2, 19, 62:

    temperans, qui se in aliquā libidine continuerit,

    id. Par. 3, 1, 21:

    se male continet amens,

    Ov. M. 4, 351:

    male me, quin vera faterer, Continui,

    id. ib. 7, 729:

    nequeo continere quin loquar,

    Plaut. Men. 2, 1, 28.—

    Mid.: contineri, quin complectar, non queo,

    restrain myself, refrain, Plaut. Rud. 4, 4, 128; cf.:

    vix me contineo, quin, etc.,

    Ter. Eun. 5, 2, 20:

    jam nequeo contineri,

    Plaut. Capt. 3, 4, 60; cf.:

    vix contineor,

    Ter. Hec. 4, 3, 9:

    quae vera audivi, taceo et contineo optime,

    keep it to myself, conceal it, id. Eun. 1, 2, 23:

    ea quae continet, neque adhuc protulit, explicet nobis,

    Cic. de Or. 1, 47, 206:

    dicta,

    id. ib. 2, 55, 222.—
    3.
    With the access. idea of containing, to comprise, contain, involve, comprehend something in itself (syn. complector):

    (aqua gelum) quod continet in se, mittit,

    Lucr. 6, 877; cf.:

    ut omnia, quae aluntur et crescunt, contineant in se vim caloris,

    Cic. N. D. 2, 9, 23; so,

    in se,

    Quint. 1, 6, 31; 2, 10, 2:

    Quattuor aeternus genitalia corpora mundus Continet,

    Ov. M. 15, 240:

    rem militarem,

    Liv. 5, 52, 16:

    panis innumeras paene continet medicinas,

    Plin. 22, 25, 68, § 138:

    (linea) centum continet (pedes),

    Quint. 1, 10, 44:

    Idus Martiae magnum mendum continent,

    Cic. Att. 14, 22, 2:

    paucas species (vox),

    Quint. 11, 3, 18:

    tales res, quales hic liber continet,

    Cic. Or. 43, 148; Plin. Ep. 5, 9, 1:

    narrationes, quae summam criminis contineant,

    Quint. 4, 2, 10:

    fabula stultorum regum et populorum continet aestus,

    Hor. Ep. 1, 2, 8; cf.:

    liber primus ea continebit, quae, etc., Quint. prooem. § 21: tertia epistula continebat, etc.,

    Plin. Ep. 9, 28, 5.—With subj.-clause:

    quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet,

    Quint. 11, 1, 59.—Esp. freq.,
    b.
    In pass.: contineri aliquā re, to be contained in something, be composed of, consist of or in, to rest upon, to be supported by, etc.:

    terreno corpore,

    Lucr. 1, 1085:

    non venis et nervis et ossibus continentur (dii),

    Cic. N. D. 2, 23, 59:

    artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis penitusque perspectis... rebus contineretur,

    id. de Or. 1, 20, 92:

    forma honestatis, quae tota quattuor his virtutibus... continetur,

    id. Fin. 2, 15, 48:

    versus paucis (pedibus) continetur,

    Quint. 9, 4, 60: quae philosophorum libris continentur, id. prooem. § 11; cf. id. 5, 10, 111 et saep.: artes, quae conjecturā continentur et sunt opinabiles, Cic. Div. 1, 14, 24:

    foedere,

    Liv. 41, 23, 9:

    actu,

    Quint. 2, 18, 5; 12, 9, 1; 3, 7, 28.—Rarely with in and abl.:

    forum, in quo omnis aequitas continetur,

    Cic. Cat. 4, 1, 2; cf.:

    quibus (legibus) in singulis civitatibus res publica continetur,

    id. Off. 3, 5, 23.—
    II.
    Neutr., to hold together in itself, to hang together (in the verb. finit. very rare; but freq. as P. a.; cf. also the deriv. continuus):

    per hortum utroque commeatus continet,

    Plaut. Stich. 3, 1, 43.—Hence,
    1.
    contĭnens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II.) Holding or hanging together (freq. and class.).
    1.
    Bordering upon, neighboring, contiguous, lying near, adjacent (syn.: junctus, adjunctus, contiguus); constr. with dat., cum, or absol.
    a.
    Prop.:

    aër mari,

    Cic. N. D. 2, 45, 117:

    continentia atque adjuncta praedia huic fundo,

    id. Caecin. 4, 11:

    (mare) dissimile est proximo ei continenti,

    id. Ac. 2, 33, 105 al.:

    Cappadociae pars ea, quae cum Cilicià continens est,

    id. Fam. 15, 2, 2:

    (Morini) continentes silvas ac paludes habebant,

    Caes. B. G. 3, 28; cf. so absol.:

    parum locuples continente ripā,

    Hor. C. 2, 18, 22; cf.:

    pars eorum, qui propiores erant continenti litori,

    Liv. 44, 28, 12.— Subst.: contĭnentĭa, ĭum, n. (sc. loca), adjoining places, the neighborhood:

    Cherronesum et continentia usque Atho montem,

    Plin. 18, 25, 57, § 215 al.:

    urbis,

    the suburbs, Dig. 50, 16, 147.—
    b.
    Trop., in time, following, next:

    continentibus diebus,

    Caes. B. C. 3, 84;

    and of other abstract things: motus sensui junctus et continens,

    Cic. N. D. 1, 11, 26:

    timori perpetuo ipsum malum continens fuit,

    followed at its heels, Liv. 5, 39, 8.—
    2.
    Holding together, cohering in itself, connected, continuous, uninterrupted.
    a.
    Prop.:

    continens agmen migrantium,

    Liv. 1, 29, 4:

    agmen,

    id. 2, 50, 7; 8, 8, 13 al.:

    ruinae,

    id. 21, 8, 5; terra, the mainland, continent, Varr. ap. Charis. p. 100 P.; Cic. Fragm. ap. Non. p. 274, 6; Nep. Them. 3, 2; and in the same sense far more freq. subst.: contĭnens, entis, f. (rarely masc., Curt. 4, 2, 1 Zumpt, dub.; abl. in e and i equally used;

    v. the 4th and 5th books of Caes. B. G.),

    Caes. B. G. 4, 27; 4, 28; 4, 31; 4, 36 bis et saep.; Nep. Milt. 7, 3; Liv. 35, 43, 4; Plin. 5, 31, 34, § 128; Suet Aug. 65; id. Tib. 40 et saep.—
    b.
    Trop., in time, continual, consecutive, uninterrupted:

    labor omnium dierum,

    Caes. B. C. 3, 63; Liv. 42, 54, 3:

    bella,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    imperium usque ad nos,

    Liv. 7, 30, 8:

    imber per noctem totam,

    id. 23, 44, 6:

    biduo,

    Suet. Calig. 19:

    febres sine intermissione,

    Cels. 3, 5 fin.:

    e continenti genere,

    in continuous descent, Cic. Fin. 2, 19, 61:

    spiritus,

    id. de Or. 3, 57, 216 et saep.: ex continenti (sc. tempore), instantly, immediately, = continuo, statim, Just. 1, 9; so,

    in continenti,

    Dig. 44, 5, 1.—
    B.
    (Acc. to I. B. 2. b.) That restrains his passions, continent, moderate, temperate, enkratês (rare, but in good prose):

    continentior in vitā hominum quam in pecuniā,

    Caes. B. C. 1, 23:

    cum reges tam sint continentes, multo magis consularis esse oportere,

    Cic. Fam. 9, 19, 1:

    puer,

    id. Att. 6, 6, 3:

    Epaminondas,

    Nep. Epam. 3, 2 al. — Sup., Cic. Par. 1, 1, 7; Suet. Aug. 71.—
    C.
    (Acc. to I. B. 3.) In rhet., subst.: contĭnens, entis, n., that on which something rests or depends, the chief point, hinge:

    causae,

    Cic. Part. Or. 29, 103; id. Top. 25, 95:

    intuendum videtur, quid sit quaestio, ratio, judicatio, continens, vel ut alii vocant, firmamentum,

    Quint. 3, 11, 1; cf. id. ib. § 18 sqq.— Adv.: contĭnen-ter.
    1.
    (Acc. to A. 2.)
    a.
    In space, in unbroken succession, in a row. continenter sedetis, Cat. 37, 6.—More freq. and class.,
    b.
    In time, continuously, without interruption:

    totā nocte ierunt,

    Caes. B. G. 1, 26:

    jam amplius horis sex pugnaretur,

    id. ib. 3, 5:

    biduum lapidibus pluit,

    Liv. 25, 7, 7:

    usque ad ipsum negotium,

    Cic. Inv. 1, 26, 37:

    ferri imagines,

    id. N. D. 1, 39, 109.—
    2.
    (Acc. to B.) Temperately, moderately (rare):

    vivere,

    Cic. Off. 1, 30, 106; in sup.:

    vivere,

    Aug. Ep. 199; id. Conf. 6, 12.—Hence also,
    2.
    contentus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 2. b.); medial., satisfying one's self with, contented, satisfied, content (freq. in all periods and species of composition); constr. in gen. with the abl.; more rarely absol.; after the Aug. per. very freq. with the inf.
    (α).
    With abl.: his versibus, Lucil. ap. Non. p. 264, 3:

    suis rebus,

    Cic. Par. 6, 3, 51:

    paucis,

    Hor. S. 1, 3, 16:

    illā (sorte),

    id. ib. 1, 1, 3:

    viverem uti contentus eo quod mī ipse parasset,

    id. ib. 1, 4, 108; cf. Suet. Aug. 82:

    solā Dianā,

    Verg. A. 11, 582.—
    (β).
    Absol.:

    cum ipsum audires sine comparatione, non modo contentus esses, sed melius non quaereres,

    Cic. Brut. 35, 134; so comp., Plaut. Poen. 2, 15.—
    (γ).
    With inf.:

    indagare,

    Ov. M. 1, 461:

    edidicisse,

    id. ib. 2, 638:

    retinere titulum provinciae,

    Vell. 2, 49:

    hostes sustinuisse,

    id. 2, 112:

    indicare,

    Quint. 4, 2, 128:

    ostendere,

    id. 5, 10, 31:

    id consequi, quod imiteris,

    id. 10, 2, 7 et saep.— Adv.: contentē (ante-and post-class., and rare), in a restrained manner, closely:

    arte contenteque habere aliquem,

    Plaut. As. 1, 1, 63:

    parce contenteque vivere,

    Pacat. Pan. Theod. 13.

    Lewis & Short latin dictionary > contineo

  • 16 blande

    blandē, adv. d'une manière flatteuse, d'une manière gracieuse, d'une manière douce, avec un soin délicat.    - blande colere fructus, Lucr.: cultiver les fruits avec un soin délicat.    - blande flectere cardinem, Quint.: ouvrir une porte avec précaution.
    * * *
    blandē, adv. d'une manière flatteuse, d'une manière gracieuse, d'une manière douce, avec un soin délicat.    - blande colere fructus, Lucr.: cultiver les fruits avec un soin délicat.    - blande flectere cardinem, Quint.: ouvrir une porte avec précaution.
    * * *
        Blande, Aduerbium. vt Blande alloqui. Plaut. Gratieusement, Amiablement, Doulcement, Mignardement, En blandissant.
    \
        Blande ac benigne hospitio accipere. Liu. Recevoir et loger gratieusement et courtoisement.
    \
        Blande dicere. Terent. Dire mignardement.
    \
        Blande palpari. Plaut. Flater, Doulcement attoucher.
    \
        Tentare aliquem blande. Ouid. Esprouver par doulx parler.

    Dictionarium latinogallicum > blande

  • 17 cōmis

        cōmis e, adj.    with comp, courteous, affable, kind, obliging, friendly, loving: homines: illo usa sum benigno et comi, T.: quis Laelio comior?: conviva, H.: bonis, Ta.: erga aliquem: in uxorem, H.: comi hospitio, L.: victus, courteous, Ta.
    * * *
    come, comior -or -us, comissimus -a -um ADJ
    courteous/kind/obliging/affable/gracious; elegant, cultured, having good taste

    Latin-English dictionary > cōmis

  • 18 comis

    cōmis, e, adj. [etym. dub.; cf. concinnus], courteous, affable, kind, obliging, friendly, loving (class. in prose and poetry; on account of similarity of meaning, in MSS. very freq. interchanged with communis; hence the readings vary in the best edd.; cf. Liv. 25, 12, 9 Drak.; Suet. 2, p. 241 Wolf; Cic. Fin. 2, 25, 80 Madv.).
    A.
    Of persons: comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur qui erranti comiter monstrant viam (Enn.; cf. under adv.), Cic. Balb. 16, 36: illum negat et bonum virum et comem et humanum fuisse, etc., id. Fin. 2, 25, 80:

    ego illo usa sum benigno et lepido et comi,

    Ter. Hec. 5, 3, 39 (cf. id. Heaut. 5, 1, 39 Bentl. N. cr.):

    comis et humanus,

    Cic. Fin. 2, 25, 80; cf. Quint. 6, 2, 18; Hor. S. 2, 8, 76:

    quis Laelio comior? quis jucundior?

    Cic. Mur. 31, 66:

    dum illis comis est,

    Plaut. Trin. 2, 1, 23; so,

    bonis (opp. adversus malos injucundus),

    Tac. Agr. 22 fin.:

    comis erga aliquem,

    Cic. Sen. 17, 59 (al. communis, but comp. id. Fin. l. l. Madv.):

    comis in amicitiis tuendis,

    id. Fin. 2, 25, 80 fin.:

    in uxorem,

    Hor. Ep. 2, 2, 133:

    senex comissimus,

    App. M. 11, p. 268.—
    B.
    Of subjects not personal:

    comi animo,

    Ter. Heaut. 5, 1, 39:

    ingenium,

    Tac. A. 6, 41 fin.:

    hospitio,

    Liv. 9, 36, 8, cf.:

    vinclum inter hospites comitas,

    Tac. G. 21 fin. Halm:

    sermone et congressu,

    id. A. 15, 48:

    viā (i. e. more),

    id. ib. 4, 7:

    oculis alliciendus amor,

    Ov. A. A. 3, 510.— Adv.: cōmĭter, courteously, affably, etc. (very freq.): homo, qui erranti comiter monstrat viam, etc., Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51; id. ap. Varr. L. L. 7, § 89 Müll.:

    facere aliquid,

    Plaut. Poen. 3, 6, 10; id. Rud. 1, 5, 28:

    appellare unumquemque,

    Cic. Phil. 13, 2, 4:

    munera missa legatis,

    Liv. 9, 43, 26; cf. id. 42, 24, 10; 45, 20, 8:

    accipere,

    id. 23, 33, 7; Ov. F. 2, 788; Tac. A. 12, 51:

    invitare regios juvenes,

    Liv. 1, 57, 10:

    celebrare regis convivium,

    id. 1, 22, 5 (al. leg. comi fronte):

    administrare provinciam,

    Tac. H. 1, 13 et saep.; majestatem populi Romani comiter conservato, i. e. willingly, in an obliging, kind manner, a (mildly expressed) formula in treaties of peace, Cic. Balb. 16, 36, cf. Dig. 49, 15, 7; for which, in Liv. 38, 11, 2. imperium majestatemque populi Romani gens Aetolorum conservato sine dolo malo.— Sup., Plaut. Mil. 3, 3, 66 dub. (Ritschl, comptissume).— Comp. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > comis

См. также в других словарях:

  • recueillir — Recueillir, Excipere, Recolligere, voyez Cueillir. Recueillir dix muis en un arpent, Arare decem medimna ex iugere. Recueillir ce qui tombe, Tollere quod excidit. Recueillir en un vaisseau, Colligere in vas. Recueillir de son labeur beaucoup de… …   Thresor de la langue françoyse

  • CAERE — urbs insignis in Hetruria, quae olim regionis totius caput fuit. Hanc olim Agyllam nominatam et a Pelasgis e Thessalia profectis conditam ferunt. Deinde vero Lydis, quos postea Tyrrhenos nominârunt, adversus Agyllinos bellum gerentibus, cum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DEPOSITIONIS in Academiis Ritus — Fuit antiquissimis iam temporibus moris, eos, qui in disciplinam Philosophorum se darent, certis quibusdam ritibus officii admonere, et velut initiare. Quo spectabat Pythagoraeorum ἐχεμυθία: Cavilli et Indibria auditorum, quibus Sophistarum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PENELOPE — Icarii filia. Ulyssis uxor, inexpugnabilis castitatis mulier, ac pudicitiae exemplar, quae absente totos viginti annos maritô, nullis autparentum precibus, aut procorum pollicitationibus adduci potuit, ut fidem, quam viro discedenti dederat,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»