-
1 быть
olmak,bulunmak; -imek,olmak* * *1) врз olmak; bulunmakде́ньги есть — para var
де́нег не́ было — para yoktu
бы́ли б де́ньги! — yeter ki para olsun!
у него́ таки́х де́нег никогда́ не́ было — onun bu kadar parası olmadı hiç
у неё не́ было дете́й — çocuğu olmamıştı / yoktu
будь у неё де́ти... — çocuğu olsa(ydı)...
будь то мужчи́на или женщи́на — erkek olsun, kadın olsun
будь по-тво́ему — senin dediğin olsun
сего́дня я был в лесу́ — bugün ormana gittim
в час я был в лесу́ — (saat) birde ormanda idim / bulunuyordum
в лесу́ я был то́лько час — ormanda ancak bir saat kaldım
когда́ мы бы́ли в дере́вне,... — biz köyde iken / bulunduğumuz sırada...
когда́ я был в ва́шем во́зрасте... — ben sizin yaşınızdayken...
собра́ние бу́дет за́втра — toplantı yarın olacak / yapılacak
бы́ли и таки́е слу́чаи — öyle olaylar da olmuştu / yer almıştı
приходи́, в семь (часо́в) бу́ду до́ма — gel, yedide evdeyim
2) (об одежде и т. п.)она́ была́ в костюме — tayyörünü giymişti
он был в сапога́х — ayağında çizme vardı
он был при ордена́х — (göğsüne) nişanlarını takmıştı
3) ( в функции связки) imek; olmakкто э́то был? — kimdi o?
он бу́дет врачо́м — doktor olacak, doktorluk yapacak
он был просты́м учи́телем — sıradan bir öğretmendi
он со́рок лет был учи́телем — kırk yıl öğretmenlik yaptı
он был о́чень рад — çok memnundu / sevindi
ра́дость его́ была́ недо́лгой — sevinci uzun sürmedi
э́то пальто́ ей бу́дет у́зко — bu palto ona dar gelir
ему́ бы́ло за со́рок — yaşı kırkı geçmişti, kırkını aşkındı
бы́ло о́коло двух (часо́в) — saat ikiye geliyordu
4) (приходить, приезжать) gelmekя бу́ду к ве́черу — akşama (doğru) gelirim
во ско́лько мы бу́дем в го́роде? — şehre kaçta varırız / varacağız?
бу́дем наде́яться, что... —...acağını umalım
ты бу́дешь говори́ть / выступа́ть? — konuşacak mısın?
ты бу́дешь говори́ть серьёзно?! — ciddi konuşacak mısın, konuşmayacak mısın?!
ты у меня́ бу́дешь говори́ть! — konuşturacağım seni (ben)!
я не бу́ду жа́ловаться — şikayet etmeyeceğim; şikayet edecek değilim ( не собираюсь)
поко́я у вас не бу́дет — rahat yüzü görmezsiniz
••ну, была́ не была́! — haydi ne olacaksa!
будь что бу́дет! — ne olursa olsun!
отку́да ему бы́ло знать, что... ? —... nereden bilsindi / bilebilirdi?
и к чему́ бы́ло ждать? — ne vardı bekleyecek?
Вы отку́да бу́дете? — разг. Siz nereden oluyorsunuz?
все там бу́дем — sonumuz kara toprak
быть и́ли не быть — var olmak veya olmamak
так бы́ло, так и бу́дет — böyle gelmiş, böyle gidecek
-
2 вплоть
-
3 нарушение
с1) bozma; ihlal (etme); tecavüz (etme); çiğnemeнаруше́ние конститу́ции — anayasanın ihlali
наруше́ние госуда́рственной грани́цы — devlet sınırına tecavüz
в наруше́ние зако́на — yasaya aykırı olarak
мале́йшее наруше́ние уста́ва — tüzüğün en ufak çiğnenmesi
наруше́ние дисципли́ны — disiplini bozma / ihlal etme
он допусти́л наруше́ние дисципли́ны — bir disiplinsizlik etti
наруше́ние пра́вил у́личного движе́ния — trafik kurallarına uymama
наруше́ние а́вторского пра́ва — eser hakkına el atma
2) aksamaэ́та ава́рия привела́ к наруше́нию у́личного движе́ния — bu kaza trafiği aksattı
3) мед. bozuklukнаруше́ния обме́на веще́ств — metabolizma bozuklukları
-
4 перебой
-
5 просветлеть
сов.1) ( о погоде) açmakк ве́черу просветле́ло — akşama doğru hava açtı
2) перен. aydınlanmakу меня́ просветле́ло на душе́ — içim aydınlandı
когда́ голова́ у него́ немно́го просветле́ла,... — kafası biraz açılınca...
-
6 с
1) ...danвста́ть со сту́ла — sandalyeden kalkmak
прие́хать с ю́га — güneyden gelmek
вход с у́лицы — sokaktan girilir
ве́тер с мо́ря — denizden esen rüzgar
прыжки́ с трампли́на — tramplen atlama
прыгуны́ с вы́шки — kule atlayıcıları
2) ( при указании на причину)...dan; ileсо стра́ха — korkudan
с непривы́чки — alışık olmadığından
с позволе́ния роди́телей — ana babanın izniyle
3) (при временны́х оборотах)...dan,...dan beriс утра́ до ве́чера — sabahtan akşama kadar
с де́тских лет — çocuk yaşındanberi
с ка́ждым днём — gün geçtikçe her geçen gün
вста́ть с рассве́том — şafakla kalkmak
4) (при обозначении лица, предмета, с которого получают, требуют что-л.)...dan; başına ( при обозначении единиц)брать по́шлину с това́ра — maldan gümrük resmi almak
со́рок це́нтнеров с гекта́ра — hektar başına kırk kental
5) (при обозначении манеры, способа действия) ileкорми́ть с ло́жечки — kaşıkla yedirmek
взять с бо́ю — savaşla almak / zaptetmek
со ско́ростью зву́ка — ses hızıyla
6) ( при выражении совместности) ile, veмы с ним друзья́ — onunla dostuz
в бесе́де с на́ми он... — bizimle yaptığı görüşmede...
он дал пять конце́ртов с орке́стром — beş orkestra konseri verdi
оте́ц с сы́ном — baba (ile) oğul
взять с собо́й — yanına almak
7) ( при обозначении дополнительного количества) не переводится в соч.два с полови́ной — iki buçuk
8) ( при обозначении содержимого) doluкорзи́на с клубни́кой — çilek dolu sepet, çilek sepeti
грузови́к с песко́м — kum yüklü kamyon, kum kamyonu
балло́н с кислоро́дом — oksijen balonu
9) (при обозначении обоюдного действия, взаимоотношения) ileссо́риться с сосе́дом — komşusuyla kavga etmek
мы познако́мились с ним — onunla tanıştık
10) ( при обозначении цели действия) ile; içinс э́той це́лью — bu amaçla
с тем, что́бы он не опа́здывал — geç kalmaması için, geç kalmasın diye
обрати́ться с про́сьбой — ricada bulunmak
он при́был с официа́льным визи́том — resmi bir ziyaretle geldi
11) (приблизительно, почти) kadarотдохну́ть с полчаса́ — yarım saat kadar dinlenmek
с год тому́ наза́д — bundan bir yıl kadar önce
у него́ сын с тебя́ ро́стом — boyun kadar / beraber oğlu var
ка́мень величино́й с кула́к — yumruk kadar taş
величино́й с двухэта́жный дом — iki katlı bir ev büyüklüğünde
12) ( при указании на сопутствующее действие) ile,...arakс огорче́нием — üzüntü ile, üzülerek
с удово́льствием — memnuniyetle
смотре́ть на кого-л. с жа́лостью — acıyarak bakmak
13) (при указании на смежность, близость, связь, соединение) ileграни́чить с Фра́нцией — Fransa ile sınırı olmak
име́ть телефо́нную связь с це́нтром — merkezle telefon bağlantısı olmak
смесь ге́лия с кислоро́дом — helyum-oksijen karşımı
созда́ние междунаро́дной организа́ции с це́нтром в Пари́же — merkezi Paris'te bulunan bir uluslararası örgütün kurulması
14) ( при указании на посредствующий предмет) ileмыть с мы́лом — sabunla yıkamak
охо́титься с соба́кой — köpekle avlamak
15) (с наступлением чего-л.) ile;...dıkçaумне́ть с во́зрастом — yaşlandıkça akıllanmak
с года́ми вку́сы у них меня́лись — onlar yaşlandıkça zevkleri değişiyordu
с весно́й потепле́ло — baharla beraber havalar ısındı
с прие́здом его́ отца́ — babasının gelmesiyle, babası gelince
привы́чка, обретённая с года́ми — yılların verdiği alışkanlık
16) (при обозначении объекта, на который распространяется действие, состояние) ileборо́ться с враго́м — düşmanla savaşmak
борьба́ с эро́зией — erozyona karşı / erozyonla mücadele
положе́ние с за́нятостью — эк. istihdam durumu
спра́виться с тру́дностями — güçlüklerin üstesinden gelmek, güçlükleri yenmek
поспеши́ть с отъе́здом — gitmekte acele etmek
как у тебя́ с давле́нием? — tansiyonun ne âlemde
17) (при указании на наличие чего-л., на обладание чем-л.)...lıкни́га с иллюстра́циями — resimli kitap
бутербро́д с сы́ром — peynirli sandviç
се́мьи со сре́дним дохо́дом — orta gelirli aileler
человек с тала́нтом — istidatlı / istidat sahibi bir kişi
-
7 снег
ммо́крый снег — sulu kar
покры́тый сне́гом — karla örtülü / kaplı, karlı
похо́же, пойдёт снег — hava karlayacağa benziyor
к ве́черу пошёл снег — akşama doğru hava karladı
••свали́ться как снег на́ голову — tepeden inme gelmek
у него́ среди́ зимы́ сне́га не вы́просишь — ateşe vursan duman vermez, günahını vermez
-
8 собираться
несов.; сов. - собра́ться1) toplanmak, toplaşmak; çalışmalarına başlamak (о съезде и т. п.)мы собира́емся по вто́рникам — Salı günleri toplanırız
ве́чером соберёмся у тебя́ — akşama sendeyiz
мы соберёмся в Оде́ссе — Odesa'da bir araya geleceğiz
подождём, пока́ все соберу́тся — hepsi gelene dek bekleyelim
2) hazırlık görmek; hazırlanmakсобира́ться в го́сти — konuk gitmek için hazırlanmak
собира́ться в доро́гу — yolculuğa hazırlık görmek, yolculuk tedariki görmek
я уже́ собира́лся лечь спать, как... — artık yatmaya hazırlanıyordum ki...
3) niyeti olmak, niyetlenmek; niyet etmekон пока́ не собира́ется жени́ться — şimdilik evlenmeye niyetli değildir
он собира́ется сно́ва прие́хать сюда́ — tekrar buraya gelmeye niyetleniyor
пое́дешь? - Собира́юсь — gidecek misin?- Niyetim var
я и не собира́лся остава́ться — zaten kalacak değildim
я собира́лся позвони́ть, но... — telefon edecektim ama...
4) в соч.собира́ться с мы́слями — zihnini toparlamak
собра́ться с ду́хом — cesaretini toplamak
••над ни́ми собрали́сь ту́чи — onların üzerine kara bulutlar çöreklendi
собраться в комо́к — tostoparlak büzülmek
-
9 становиться
I несов.; сов. - стать I1) durmak; çıkmak; olmakстанови́ться в о́чередь (за чем-л.) — sıraya girmek; kuyruk olmak
стань ря́дом со мной — yanıma gelip dur
мы ста́ли в два ряда́ — iki sıra olduk
2) geçmekстать за прила́вок — tezgah başına geçmek
станови́ться на коле́ни — diz çökmek
стать на́ руки — amuda kalkmak
стать на цы́почки — ayaklarının burnu üstünde kalkmak
медве́дь стал на за́дние ла́пы — ayı art ayakları üzerine kalktı
4) в соч.стать ла́герем — kamp kurmak
стать на прива́л — mola vermek
••стать на лы́жи — kayağa başlamak
когда́ он стал на лёд / на коньки́? — patinaja ne zaman başlamıştı?
стать у вла́сти — iktidar başına geçmek
стать на путь социалисти́ческого разви́тия — sosyalist gelişim yoluna girmek
II несов.; сов. - стать II, врзстанови́ться на доро́ге кого-л. — birinin yolu üzerine dikilmek
olmak; hal almakстать материа́льной си́лой — maddi bir güç haline gelmek
стать учи́телем — öğretmen olmak
дни станови́лись коро́че — günler kısalıyordu
лицо́ её ста́ло стро́гим — yüzü sertleşti
оа́зис станови́лся пусты́ней — vaha çölleşmekteydi
станови́лось темно́ — ortalık kararıyordu
круго́м ста́ло темно́ — her yan karanlık kesildi
э́то ста́ло соверше́нно невозмо́жным — bu, büsbütün olanaksızlaştı
жизнь её станови́лась невыноси́мой — hayatı çekilmez bir hal alıyordu
э́то ста́ло на́шей перве́йшей зада́чей — bu, bizim bir numaralı görevimiz halini aldı
станови́ться тради́цией — gelenek haline gelmek; gelenekleşmek
в ко́мнате сра́зу ста́ло светло́ — odanın içi birden aydınlanıverdi
больно́му ста́ло ле́гче — hasta rahatladı
мне ста́ло ску́чно — canım sıkıldı
к ве́черу ста́ло прохла́дно — akşama doğru hava serinledi
в октябре́ ста́ло хо́лодно — Ekim ayında havalar soğudu
противоре́чия станови́лись бо́лее глубо́кими — çelişkiler daha da derinleşmekteydi
па́ртия станови́лась всё сильне́е — parti giderek güçlenmekteydi
-
10 там
orada* * *1) нареч. orada; orasıтам жа́рко — orası sıcak
там семь ме́сяцев - зима́ — yedi ay kış sürer oralarda
там у меня́ не боли́т — oram ağrımıyor
там, где позволя́ют усло́вия — koşulların mümkün kıldığı yerlerde
наро́д там до́брый — oranın halkı iyi kalplidir
там мы бу́дем то́лько к ве́черу — oraya ancak akşama doğru varırız
2) нареч. (потом, затем) sonraты бери́, а там уж сторгу́емся — al sen, fiyatta uyuşuruz sonra
3) → частица, разг. ne gezerда у него́ како́е-то там де́ло... — bir işi varmış da...
куда́ / како́е там! — ne gezer!
чего́ там! — aldırma! boş ver!
-
11 только
1) частица ancak; yalnız(ca), sade(ce); sırfэ́то то́лько нача́ло — bu, sadece bir başlangıçtır
эконо́мия, полу́ченная то́лько на одно́м заво́де,... — bir tek fabrikanın sağladığı tasarruf...
я всё сде́лаю. Вы то́лько скажи́те — herşey yaparım. Yeter ki söyleyin
нам остава́лось то́лько удивля́ться — bize hayret etmekten başka bir şey kalmıyordu
2) частица, в соч. salt, ancak, yalnız(ca)мы хоти́м то́лько одного́:... — bir tek şev istiyoruz:...
де́ло не то́лько в де́ньгах — sorun salt para sorunu değil
то́лько потому́, что он ребёнок... — salt çocuk olduğu için...
э́то (де́ло) каса́ется не то́лько его́ — bu iş salt kendisini ilgilendirmez
ему́ то́лько того́ и ну́жно бы́ло! — bu hal canına minnetti!
я прие́хал то́лько для того́, что́бы повида́ться с тобо́й — sırf seni görmek için geldim
дверь открыва́ется то́лько э́тим ключо́м — kapı ancak bu anahtarla açılır
я могу́ прийти́ то́лько в э́то вре́мя — ancak bu saatte gelebilirim
он ду́мает то́лько о свои́х интере́сах — yalnız / ancak kendi çıkarını düşünür, kendi çıkarından ötesini düşünmez
(как) то́лько прозвене́л звоно́к... — zil çalar çalmaz...
ты то́лько попроси́, он помо́жет — sen tek iste, yardım eder o
4) союз (однако, но) ancak, yalnız, ama, ne var kiя напишу́, то́лько к ве́черу не успе́ю — yazarım, ancak / yalnız / ama akşama yetiştiremem
расска́з хоро́ш, то́лько немно́го длиннова́т — öykü güzeldir, yalnız biraz uzunca
5) союз против.он не то́лько сказа́л, но и написа́л — söylemekle kalmadı yazdı da
коли́чество оса́дков не то́лько не уме́ньшилось, но да́же увели́чилось — yağış miktarı azalmak şöyle dursun artmıştır bile
6) частица tekто́лько без лову́шек! — tuzağa düşürmek yok ama!
то́лько бы они́ пожени́лись — tek evlensinler de
то́лько бы вы оста́вили меня́ в поко́е — tek beni rahat bırakın
пусть игра́ет, то́лько б не пла́кал — ağlamasın da oynarsa oynasın
пусть то́лько не послу́шается! — hele (bir) dinlemesin!
7) усил., частица birты то́лько попро́буй, (тебе) понра́вится (о пище, блюде и т. п.) — sen bir tat / tadına bak, beğenirsin
ты то́лько посмотри́, как он рабо́тает! — hele bir bak, nasıl çalışıyor!
е́сли бы вы то́лько зна́ли,... —... bir bilseniz
чего́ то́лько нет в э́том пе́речне! — neler yok ki bu listede!
чего́ то́лько она́ не пережила́! — neler çekti kadın!
8) нареч. ( недавно) demin, demincek; yeni; henüzрабо́ты то́лько начина́ются — çalışmalar henüz başlıyor
••то́лько что вы́шедшие кни́ги — yeni çıkmış kitaplar
он то́лько что был здесь — demin buradaydı
он то́лько что верну́лся — henüz döndü
де́рево то́лько что на́чало плодоноси́ть — ağaç yeni yeni meyva vermeye başladı
де́нег то́лько то́лько хва́тит — para ancak yetişir
то́лько и всего́ — hepsi o kadar
она́ то́лько и ду́мает, что о де́тях — aklı fikri, çocuklar
то́лько его́ и ви́дели — görünmesi ile kaybolması bir oldu
-
12 укладываться
I несов.; сов. - уложи́ться1) разг. ( складывать свои вещи в дорогу) bavullarını hazırlamak2) перен. ( успевать) yetişmekв пять мину́т не уложи́ться — beş dakika az (gelir)
с э́той статьёй я до ве́чера не уложу́сь — bu yazıyı akşama yetiştiremem
••II несов.; сов. - уле́чьсяэ́то не укла́дывается у меня́ в голове́ — bunu havsalam almıyor
уле́чься в посте́ль — yatağa girmek
См. также в других словарях:
aksama — is. Aksamak işi Aradan yedi sekiz ay geçmiş, hiç aksama olmamıştı ödemelerde. Y. Z. Ortaç … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşama doğru — zf. Gündüzün akşama yakın bir zamanında Birbirlerine veda ederek akşama doğru dağıldılar. A. Mithat … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşama sabaha — zf. Neredeyse, pek yakında, kısa bir süre içinde Azıcık ağır davransak kadın bizi akşama sabaha kapı dışarı atacak. H. R. Gürpınar … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşama kadar — bütün gün, ara vermeden … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşama kalmak — iş gecikmek, bitmemek … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşama karşı gitme, tana karşı yatma — yolculuğa gece değil seher vakti çıkılmalıdır anlamında kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
sabahtan akşama — zf. Bütün gün Yüz yaşıma kadar yaşasam, sabahtan akşama didinmezsem ölür giderim. S. F. Abasıyanık … Çağatay Osmanlı Sözlük
akşamdan akşama — zf. Her akşam üst üste … Çağatay Osmanlı Sözlük
İMSA — Akşama kalma. * Bozma … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
akşam — is. 1) Gündüzün son ve gecenin ilk saatleri 2) Gece Şimdi, gelelim dün akşam bahsi geçen yüzük hikâyesine... Y. K. Karaosmanoğlu 3) Akşam ezanı 4) Akşam namazı Birleşik Sözler akşam azadı akşam ezanı akşam gazetesi akşam güneşi … Çağatay Osmanlı Sözlük
Fevzi Çakmak — For other Fevzi Pasha, see Fevzi Pasha (disambiguation). Mustafa Fevzi Çakmak 1311 (1895) c P. 7 Mareşal Fevzi Çakmak (October 26, 1923)[1 … Wikipedia