Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ad+aliquem+o+и+alicui+q

  • 1 affero

    adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
    * * *
    adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
    * * *
        Affero, pen. corr. affers, attuli, pen. cor. allatum, pen. prod. afferre. Apporter.
    \
        Afferre ad os cibum manu. Plin. Porter la viande au bec, Appasteler.
    \
        Afferre se aliquo. Virgil. S'approcher, ou Venir en quelque lieu.
    \
        Quod ab ipso allatum est, sibi esse id relatum putet. Terent. On luy a faict de tel pain soupe.
    \
        Negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate viuendum aliquid afferre. Ci. Proficter, ou servir de quelque chose.
    \
        Nihil afferunt quo iucundius viuamus. Cic. Ne nous aident en rien pour vivre plus joyeusement.
    \
        Afferre aliquid ad remp. Cic. Aider, Proficter quelque chose au commun.
    \
        Afferre aliquid ad communem fructum. Cic. Aider, et porter aucun profict aux hommes.
    \
        Afferre, pro eo quod est nuntiare. Cic. Attulerunt, Caesarem iter habere Capuam. Ils ont apporté les nouvelles que Cesar, etc.
    \
        Afferre ad aliquem. Cic. Rapporter et dire à aucun.
    \
        Nihil afferunt, qui in re gerendaversari senectutem negant. Cic. Ils ne dient ou alleguent rien à propos, Ils n'ont raisons qui vaillent.
    \
        An aetatem afferret? Cic. S'excusera il sur l'aage? Alleguera il l'aage pour excuse?
    \
        Ad ea quae dixi affer, siquid habes. Cic. Apporte, Ameine, Allegue quelque chose à l'encontre de ce que j'ay dict.
    \
        Afferre crimen in iudicium. Cic. Proposer un cas de crime à l'encontre de quelcun.
    \
        Afferre ad defensionem. Cic. Alleguer pour sa defense.
    \
        Communes vtilitates in medium afferre. Cic. Communiquer, Mettre en commun.
    \
        Afferre accessionem. Cic. Accroistre et augmenter.
    \
        Adiumentum alicui ad aliquam rem. Cic. L'aider à faire quelque chose.
    \
        AEs alienum attulit mihi haec res. Cic. M'a endebté.
    \
        Amaritudinem. Plin. Faire amer.
    \
        Animum vacuum ad scribendum. Cic. Avoir l'esprit delivre quand on se met à escrire.
    \
        Animum alicui. Cic. Donner courage, L'encourager.
    \
        Argumentum afferunt, quod, etc. Plin. Ils le prouvent par ceste raison, que, etc.
    \
        Authoritatem. Plin. Cic. Donner reputation et authorité, Faire qu'on soit plus estimé.
    \
        Calamitatem et cladem. Cic. Apporter dommage irreparable.
    \
        Causam. Terent. Alleguer raison pourquoy.
    \
        Causam. Cic. Bailler occasion.
    \
        Causam mortis. Cic. Donner occasion de mort.
    \
        Causam quoniam. Plin. Causam afferentes, quoniam in Thessalia, etc. Disants que c'estoit pour cause et raison que, etc.
    \
        Quum attulisset nullam causam quae istam, etc. Cic. Veu qu'il ne scavoit dire cause vallable qui, etc.
    \
        Commutationem voluntatis. Cic. Faire changer de volunte.
    \
        Compertum. Liu. Rapporter pour certain, Apporter certaines nouvelles.
    \
        Confidentiam. Caelius ad Cic. Donner hardiesse et asseurance.
    \
        Coniecturam. Cic. Donner quelque enseigne et argument, Donner conjecture.
    \
        Consecutionem voluptatis. Cic. Donner jouyssance de volupté.
    \
        Consilium alicui. Cic. Donner conseil.
    \
        Consolationem alicui malo. Cic. Donner confort en quelque adversité.
    \
        Constantiam. Cic. Donner constance.
    \
        Consuetudinem seruiendi liberae ciuitati. Cic. L'accoustumer à son obeissance.
    \
        Contemptionem ad omnes. Caesar. Faire mespriser de touts, et qu'on n'en tienne compte.
    \
        Crimen falsum alicui. Cic. Imposer crime à aucun.
    \
        Cumulum aliquem artibus aliorum. Cic. Donner quelque accroissement.
    \
        Curam. Cic. Donner soulci, Mettre en soulci.
    \
        Delectationem. Cic. Donner plaisir.
    \
        Dentes in dominum. Varro. Mordre son maistre.
    \
        Desperationem. Caesar. Mettre en desespoir.
    \
        Detrimentum. Caesar. Cic. Porter dommage.
    \
        Difficultatem alicui rei vel homini. Cic. Rendre une chose malaisee à faire, Donner empeschement.
    \
        Dolorem capitis. Plin. Causer, ou faire douleur de teste.
    \
        Dubitationem. Cic. Mettre en doubte.
    \
        Egestatem alicui. Cic. Mettre en povreté.
    \
        Errorem animis. Cic. Faire errer.
    \
        Excusationem. Cic. Alleguer excusation.
    \
        Exemplum. Plin. Alleguer exemple.
    \
        Exilium. Cic. Causer bannissement, Estre cause de bannissement.
    \
        Expectationem. Quintil. Mettre en attente.
    \
        Facultatem. Cic. Apporter commodité.
    \
        Affertur fama. Liu. On apporte nouvelles, On fait courir le bruit, Le bruit est.
    \
        Neque vlla de eius reditu fama ferebatur. Caesar. Il n'en estoit aucun bruit, On n'en parloit aucunnement.
    \
        Fastidium alicui. Cic. Apporter desgoustement, Desgouster.
    \
        Fastidia cibo affert haec res. Colum. Elle desgouste.
    \
        Fidem alicui rei. Liuius. Faire foy de quelque chose, Faire croire quelque chose.
    \
        Fiduciam. Caesar. Donner asseurance.
    \
        Finem tributorum. Cic. Mettre fin.
    \
        Florem afferre dicuntur arbores. Colum. Porter fleur.
    \
        Hilaritatem, vel iucunditatem, aut laetitiam. Pli. Cic. Mettre en joye, Resjouir.
    \
        Honorem. Plin. Faire ou porter honneur.
    \
        Iacturam. Colum. Porter dommage, ou perte.
    \
        Incrementum. Cic. Donner accroissement.
    \
        Inertiam alicui. Cic. Faire paresseux et nonchalant.
    \
        Initium morbi. Celsus. Causer le commencement de la maladie.
    \
        Interitum. Cic. Apporter la mort et destruction ou ruine.
    \
        Laborem. Cic. Donner peine et travail.
    \
        Lachrymas alicui. Cic. Luy apporter grand dueil.
    \
        Laetitiam alicui. Cic. Le resjouir.
    \
        Languorem alicui. Cic. Le faire paresseux et nonchalant.
    \
        Laudem alicui. Cic. Apporter loz ou louange.
    \
        Leuationem. Cic. Donner allegeance.
    \
        Literas. Cic. Apporter lettres à aucun.
    \
        Luctum alicui. Cic. Causer, ou Apporter dueil.
    \
        Manus alicui. Cic. Mettre la main sur luy, Le battre.
    \
        Manus sibi. Plancus ad Ciceronem. Se deffaire soymesme, Se tuer.
    \
        Manus bonis alienis. Cic. Prendre, Ravir les biens d'autruy.
    \
        Manus vulneribus. Cic. Renouveler les douleurs.
    \
        Medicinam. Cic. Porter medecine.
    \
        Memoriam. Cic. Faire souvenir.
    \
        Metum alicui. Cic. Faire paour.
    \
        Molestiam. Cic. Faire, ou Donner ennuy et fascherie.
    \
        Moram alicui rei. Cic. Empescher et retarder.
    \
        Morbum alicui. Plaut. Faire malade.
    \
        Mortem vno ictu. Cic. Tuer tout d'un coup.
    \
        Motum animis. Cic. Esmouvoir les cueurs.
    \
        Munus Reip. Cic. Faire un bien et profict à la republique.
    \
        Necessitatem. Cic. Contraindre.
    \
        Neruos et industriam. Cic. Employer sa force et son esprit, ou son industrie.
    \
        Necem. Plin. Faire mourir. Vide NEX.
    \
        Nuntium. Cic. Apporter nouvelle.
    \
        Obliuionem tristitiae. Plin. Faire oublier.
    \
        Obscuritatem orationi. Cic. Obscurcir.
    \
        Odium. Plin. Faire hair, Engendrer haine.
    \
        Odium quod in ipsum attulerant. Cic. La haine dont ils estoyent venuz garnis à l'encontre de luy.
    \
        Odium maius affert mihi haec res, quam etc. Cela me desplaist plus, ou Me porte plus d'ennuy et de desplaisir, que etc.
    \
        Offensionem. Cic. Faire desplaisir, Offenser.
    \
        Magnam haec res illis offensionem ad omnes attulit. Caesar. Cela les mist fort en la malegrace de touts.
    \
        Opem alicui. Terent. Aider.
    \
        Opinionem populo. Cic. Mettre les gents en opinion.
    \
        Pacem animis. Cic. Mettre en repos d'esprit.
    \
        Pacem ad aliquam. Plaut. Apporter paix.
    \
        Pauorem. Plin. Faire paour, Donner crainte.
    \
        Pedem. Catul. Venir.
    \
        Periculum. Caelius ad Ciceronem. Mettre en danger.
    \
        Perniciem. Cic. Porter dommage, ou malencontre.
    \
        Perturbationem rerum. Brutus ad Ciceronem. Mettre en trouble et desarroy.
    \
        Pestem. Cic. Apporter grand'malencontre.
    \
        Pestilentiam. Plin. Amener la peste.
    \
        Pondus. Cic. Permagnum pondus affert beneuolentia erga illum. L'amor qu'il ha envers luy fait beaucoup, Cela y aide fort.
    \
        Quaestionem. Cic. Quaestionem attulerunt poetae, quidnam esset illud, etc. Ont mis en doubte, Ont doubté, Ont demandé.
    \
        Rationem quoniam, et Rationes cur. Plin. Donner, ou Alleguer raison, Prouver par raison.
    \
        Religionem afferre alicui. Cic. Mettre quelcun en scrupule de conscience.
    \
        Repulsam attulit haec res. Cic. Cela a esté cause que j'ay esté refusé et esconduict.
    \
        Requiem. Ouid. Donner, ou apporter repos.
    \
        Affertur rumoribus spes. Cic. Le commun bruit donne esperance.
    \
        Afferuntur rumores ad eum. Caesar. On luy rapporte.
    \
        Salutem. Caesar. Cic. Sauver.
    \
        Satietatem. Cic. Saouler.
    \
        Scientiam. Cic. Affert vetustas incredibilem scientiam. Apporte et donne congnoissance si grande, qu'on ne scauroit croire.
    \
        Seditiones. Cic. Mettre en dissention.
    \
        Sententiam. Cic. Dire son opinion.
    \
        Solicitudinem affert haec res. Plancus ad Ciceronem. Engendre un soulci.
    \
        Solatium. Cic. Donner soulas.
    \
        Somnum. Cic. quod et somnum inducere, et Conciliare somnum dicitur. Faire dormir.
    \
        Spem. Cic. Donner esperance.
    \
        Splendorem voci. Plin. Esclarcir la voix, Faire la voix clere et nette.
    \
        Sumptum alicui. Cic. Faire coustange à un autre.
    \
        Suppetias. Plaut. Donner secours.
    \
        Suspicionem. Cic. Donner souspecon.
    \
        Tabem gregi. Colum. Faire devenir en chartre et seicher.
    \
        Taedium. Liu. Fascher, Ennuyer, Attedier.
    \
        Terrorem. Id est Terrere. Liuius. Espovanter, Faire paour, et frayeur.
    \
        Terrores ad aliquem. Cic. Rapporter choses qui sont à craindre, et qui font paour.
    \
        Testimonium. Caesar. Prouver, Bailler preuve.
    \
        Torporem. Plin. Faire appesantir et eslourdir.
    \
        Vim. Cic. Faire violence.
    \
        Vim afferre virgini. Cic. Violer, Prendre par force.
    \
        Vim vitae et corpori. Cic. Se tuer.
    \
        Vim et celeritatem afferre. Cic. Donner force et vistesse.
    \
        Vim in docendo. Cic. Contraindre à croire.
    \
        Afferre vim, pro Cogere. Cic. Contraindre, Forcer.
    \
        Affert aliam vitam haec dies. Terent. Requiert tresestroictement.
    \
        Vtilitatem aliquam. Quintil. Apporter quelque profict.
    \
        Affertur, Impersonale. Liu. Les nouvelles sont venues que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > affero

  • 2 infero

    īn-fero, intulī, illātum, īnferre
    1) вносить, вводить ( artes agresti Latio H)
    i. pedem (gressum) in aedes Pl, V etc.входить (вступать) в дом
    i. pedem (gradum) L или i. se (inferri) Pl, L, V — устремляться, бросаться, нападать (на)
    i. se hostibus L (per medios hostes V) или i. signa hosti (in hostem) bAfr, Csсовершить нападение на неприятеля
    i. bellum alicui C, in aliquem Nep или contra aliquem C (тж. i. arma alicui Nep, C) — идти войной на кого-л.
    i. aliquid in ignem Cs — бросать что-л. в огонь
    i. ignes tectis Cподжигать дома
    i. alicui crimen proditionis C — выдвигать против кого-л. обвинение в измене
    i. mentionem alicujus rei C — упоминать о чём-л.
    i. sermonem de aliquā re C — заводить речь о чём-л.
    causā illatā Cs — указав причину, под (тем или иным) предлогом
    2) приставлять ( scalas ad moenia L); подводить ( fontes urbi T); pass. впадать ( flumen mari infertur L)
    4) ставить, расставлять ( mensam secundam PM)
    5) вносить, вкладывать ( pecuniam aerario PJ); платить ( tributum alicui Col); ставить в счёт, записывать (falsas rationes C; sumptum alicui C)
    6) приносить (aliquid domum suam Col; aliquid templo L)
    i. honores alicui V — приносить жертвы кому-л.
    7) (тж. i. sepulcro C) хоронить, погребать (aliquem C; corpus Nep)
    8) внушать, вселять, возбуждать (alicui terrorem, spem Cs etc.)
    9) наносить, причинять (i. alicui injuriam Cs и injurias in aliquem C; vulnus alicui Cs)
    i. alicui manūs (vim) C, QC и manūs in aliquem C — употребить насилие (применить силу) против кого-л.
    i. alicui mortem C — умертвить кого-л.
    i. moram Cs, C — вызвать замедление (остановку), задержать
    10) выводить заключение, заключать, делать вывод (i. id, quod sequitur C)

    Латинско-русский словарь > infero

  • 3 scribo

    scrībo, psi, ptum, 3 ( perf. sync. scripsti, Plaut. As. 4, 1, 57: scripstis, Enn. ap. Non. 153, 28, or Trag. v. 239 Vahl.; inf. scripse, Aus. Sept. Sap. Lud. 1; cf. 2. dico init.), v. a. [root skrabh-, to dig; whence, Gr. graphô; Lat. scrobis, scrofa; cf. Germ. schreiben], prop., to scratch, grave, engrave with a sharp point; hence,
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., to write, draw, or otherwise make lines, letters, figures, etc. (cf. scalpo):

    in libro cum scribuntur calamo litterae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 131; cf. id. Bacch. 4, 4, 76 sq.:

    litteras, tabellas,

    id. Ps. 1, 1, 28:

    (littera M) etiamsi scribitur, tamen parum exprimitur,

    Quint. 9, 4, 40; cf. id. 1, 7, 28:

    nostri praeceptores cervum servumque u et o litteris scripserunt,

    id. 1, 7, 26; cf. id. 1, 7, 4; 1, 7, 20; 1, 7, 30; 12, 10, 28;

    12, 10, 30: terra in augurum libris scripta cum r uno,

    Varr. L. L. 5, § 21 Müll.:

    hic carmen mediā scribe columnā,

    Prop. 4 (5), 7, 83; cf.:

    scribitur vestris Cynthia corticibus,

    id. 1, 18, 22; Ov. M. 9, 527; Luc. 2, 343:

    in aquā,

    Cat. 68, 4; cf.

    also: fac lapis his scriptus stet super ossa notis: hic jacet, etc.,

    Tib. 1, 3, 54 (but the better reading is inscriptis):

    scribere decore,

    to write a good hand, Amm. 30, 9, 4:

    erat scriptum ipsius manu,

    Cic. Cat. 3, 5, 10:

    suā manu scripsit,

    Liv. 37, 10.—Of drawing, etc.:

    si quis fugitivo stigmata scripserit,

    has branded a runaway, Quint. 7, 4, 14; cf.: charaxat ambas ungulis scribentibus genas, Prud. steph. 10, 557:

    totius vobis Frontem tabernae scipionibus scribam,

    Cat. 37, 10:

    (Diodotus Stoicus) geometriae munus tuebatur, verbis praecipiens discentibus, unde, quo quamque lineam scriberent,

    Cic. Tusc. 5, 39, 113:

    ut formam (porticus) secundum rationem loci scribas,

    draw, design, Plin. Ep. 9, 39, 5; Stat. S. 1, 3, 9:

    quae Attalicis variata per artem Aulaeis scribuntur acu,

    i. e. are embroidered, Sil. 14, 660:

    scripto radiat Germanicus auro, i. e. sculpto,

    Juv. 6, 205; cf. Mart. 11, 5, 3.—
    B.
    Trop.: memor essem? etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis De Glycerio, graven, imprinted (syn.:

    inscripta, insculpta),

    Ter. And. 1, 5, 48:

    arva sanguineo scribit rutilantia gyro,

    Stat. Th. 11, 514.—
    II.
    In partic., with the accessory idea of intellectual action, of written composition of every kind, to write, write down, compose, describe, depict; to draw up, communicate, announce in writing (syn.: compono, perscribo).
    (α).
    With acc.:

    quoniam de re publicā multa quaesierint et scripserint,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    Cn. Aufidius praetorius (caecus) Graecam scribebat historiam,

    id. Tusc. 5, 38, 112; so,

    historiam,

    id. de Or. 2, 12, 51; id. Brut. 75, 262:

    bellum,

    Liv. 21, 1:

    res gestas,

    Hor. A. P. 74; id. Ep. 1, 3, 7 al.:

    librum de rebus rusticis,

    Cic. Sen. 15, 54:

    scripsi etiam versibus tres libros de temporibus meis,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute,

    id. Lael. 1, 4:

    carmen in aliquem,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    Furius defensionem causae suae scripsit,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112; cf. Quint. 2, 15, 29:

    libellos,

    Ov. Tr. 5, 12, 61; id. P. 4, 13, 19:

    notas,

    id. ib. 3, 2, 90:

    Diphilus Hanc (fabulam) Graece scripsit,

    Plaut. Cas. prol. 33; Ter. Heaut. prol. 43; id. Hec. prol. 6 (cf. also infra, d):

    versus,

    Lucr. 1, 24; Hor. S. 1, 9, 23; 1, 10, 60:

    carmina,

    id. ib. 2, 5, 74; id. Ep. 1, 19, 3:

    poëmata,

    id. ib. 2, 2, 66 et saep.; cf.: scripsere alii rem Versibus, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 221 Vahl.):

    formam et situm agri alicui,

    to describe, Hor. Ep. 1, 16, 4 et saep.—Of written communications, letters, etc.:

    epistulis tuis perdiligenter scriptis,

    Cic. Att. 1, 11, 1; cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 1:

    haec scripsi properans,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    litteras, quas ad Pompeium scripsi, tibi misi,

    id. ib. 3, 9, 3:

    litterae extemplo Romam scriptae,

    Liv. 41, 16:

    plura ad te scribam, si, etc.,

    Cic. Att. 11, 10, 3:

    scriberem ad te de hoc plura, si Romae esses,

    id. ib. 6, 4, 11:

    haec ad te scripsi verbosius,

    id. Fam. 7, 3, 5:

    scriptā jam epistulā superiore,

    id. ib. 1, 9, 26:

    non quo haberem, quod tibi scriberem,

    id. Att. 4, 4, a:

    epistulam,

    Plin. Ep. 7, 9, 8 et saep.:

    scribere salutem,

    to send a greeting, Plaut. Bacch. 4, 9, 77; cf.:

    laudes atque gratias populo Romano,

    Gell. 3, 8, 5.—With a personal object:

    nullos habeo scriptos (homines), memini tamen,

    written down, Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    per eum Marium, quem scripsissem,

    Cic. Att. 12, 49, 1: quis Martem digne scripserit aut...Merionem aut...Tydiden? who could depict, represent, etc., Hor. C. 1, 6, 14; id. S. 2, 1, 16; cf. in the pass.:

    scriberis Vario fortis et hostium Victor,

    id. C. 1, 6, 1.—With two acc.: cum auctor pugnae se A. Cornelium Cossum consulem scripserit, subscribed himself, declared himself in the inscription to be, Liv. 4, 20, 11.—
    (β).
    With object-clause:

    in foribus scribat occupatum esse se,

    Plaut. As. 4, 1, 15:

    ut Africanum avum meum scribit Cato solitum esse dicere,

    Cic. Rep. 1, 17, 27; id. Att. 1, 8, 1; cf.:

    Romae quod scribis sileri, ita putabam,

    id. ib. 2, 13, 2:

    quod ad te scripseram me in Epiro futurum,

    id. ib. 3, 13, 1:

    Graeceius ad me scripsit, C. Cassium sibi scripsisse, homines comparari, qui, etc.,

    id. ib. 15, 8, 2:

    Cicero quodam loco scribit, id esse optimum, etc.,

    Quint. 11, 1, 92:

    post paulo scribit, sibi millia quinque Esse domi chlamydum,

    Hor. Ep. 1, 6, 43 et saep.—In pass., with nom. or acc.:

    eadem haec avis scribitur conchis se solere complere, etc.,

    Cic. N. D. 2, 49, 125: scribitur nobis, magnam veteranorum multitudinem Romam convenisse jam, etc., Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 1:

    scriptum est item, quaesivisse (Socratem), quid esset,

    Cic. Div. 1, 54, 123.—
    (γ).
    With rel.-clause:

    nec scribis, quam ad diem te exspectemus,

    Cic. Att. 3, 7, 1:

    scribe aliquando ad nos, quid agas,

    id. Fam. 7, 12, 2:

    ad me Valerius scripsit... quem ad modum ducta esses, etc.,

    id. ib. 14, 2, 2.—
    (δ).
    Absol.:

    quo (Platone) nemo in scribendo praestantior fuit,

    Cic. Rep. 2, 11, 21; cf. id. ib. 3, 8, 13:

    Demophilus scripsit, Marcus vortit barbare,

    Plaut. As. prol. 11; id. Trin. prol. 19:

    poëta quom primum ad scribendum animum appulit,

    Ter. And. prol. 1; id. Heaut. prol. 7:

    sumite materiem vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

    Hor. A. P. 38:

    sic raro scribis, ut toto non quater anno Membranam poscas,

    id. S. 2, 3, 1 et saep.:

    Samiae, ut ibi (i. e. in oratione) scribit Laelius, capedines,

    Cic. Rep. 6, 2, 11; cf. id. ib. 1, 16, 25:

    ut, quemadmodum scribit ille, cottidiano, etc.,

    id. ib. 6, 2, 8:

    denique non video de tot scribentibus unum,

    Ov. Tr. 2, 495.—So freq. of written communications, letters; usually with ad aliquem (less freq. alicui) or de aliquā re:

    tv si, ut scribis, Kal. Jun. Romā profectus es, etc.,

    Cic. Att. 3, 9, 3:

    ego te, ut scribis, cito videbo,

    id. ib. 3, 27:

    nihil habeo, quod ad te scribam, scribo tamen, non ut te delectem, etc.,

    id. ib. 14, 12, 3:

    senatusconsultum si erit factum, scribes ad me,

    id. ib. 5, 4, 2; cf.:

    scripsi etiam ad Camillum, ad Lamiam,

    id. ib. 5, 8, 3:

    in quā (epistulā) de agro Campano scribis,

    id. ib. 2, 16, 11:

    ut nuper me scis scripsisse ad te de Varronis erga me officio, etc.,

    id. ib. 2, 25, 1; cf.:

    Hermae tui Pentelici, de quibus ad me scripsisti,

    id. ib. 1, 8, 2; 1, 9, 2 et saep.— With ut, ne, etc.:

    velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

    Cic. Att. 4, 14, 1:

    ad me scriberet, ut in Italiam quam primum venirem,

    id. ib. 11, 7, 2; 5, 11, 6.— With dat.:

    consules Fulvio, ut ex Falisco, Postumio, ut ex Vaticano exercitum ad Clusium admoveant, scribunt,

    Liv. 10, 27; 42, 27; Tac. A. 1, 29.—With ne:

    Scipioni scribendum, ne bellum remitteret,

    Liv. 30, 23.—With simple subj.:

    scribit Labieno, si rei publicae commodo facere posset, cum legione ad fines Nerviorum veniat,

    Caes. B. G. 5, 46 fin. —In Tac. also, with inf.:

    scribitur tetrarchis ac regibus, jussis Corbulonis obsequi,

    Tac. A. 15, 25 fin. —In eccl. Lat. as a formula of quotation from the Scriptures:

    scriptum est,

    i. e. it is said in Holy Writ, Vulg. Matt. 4, 4; id. Luc. 19, 46; id. Rom. 11, 8 et saep.—
    B.
    Publicists', milit., jurid., and business t. t., of written plans, drafts, and other writings of various import.
    1.
    Publicists' t. t., to draw up, draught a law, decree, treaty, etc.:

    quod proditum memoria est, X. viros, qui leges scripserint, etc.,

    Cic. Rep. 2, 31, 54; so,

    leges,

    id. ib. 2, 36, 61; 2, 10, 18; id. Rosc. Am. 25, 70; id. de Or. 1, 19, 86; id. Inv. 1, 38, 68 al.; cf.

    in a transf. signif.: cui non apparet, inopiam et miseriam civitatis istam legem scripsisse, etc.,

    Liv. 34, 6 fin.; and:

    testamentum, quod pietas, fides, pudor scripsit,

    Plin. Ep. 8, 18, 7:

    haec senatusconsulta non ignoro ab amicissimis ejus, cujus de honore agitur, scribi solere,

    Cic. Fam. 15, 6, 2.—So very freq.: senatusconsulto scribendo, or simply scribendo adesse, or also, ad scribendum esse, to witness the drawing up of a decree of the Senate; to subscribe it: erat nobis dictum, te existimare, alicui senatusconsulto, quod contra dignitatem tuam fieret, scribendo Lamiam [p. 1648] affuisse, qui omnino consulibus illis numquam fuit ad scribendum, Cic. Fam. 12, 29, 2 Orell. N. cr.; cf.: senatusconsulta scribuntur apud familiarem meum (i. e. Caesarem). Et quidem cum in mentem venit (Caesari), ponor ad scribendum (i. e. he adds my signature to it), id. ib. 9, 15, 4:

    quod me esse ad scribendum vides,

    id. Att. 1, 19, 9; id. Fam. 9, 15, 3: S. C. auctoritas. Pridie Kal. Octob. in aede Apollinis scrib. affuerunt L. Domitius, etc., an official formula ap. Cic. Fam. 8, 8, 5 sq. (v. assum):

    Boeotorum gentem numquam ad scribendum amicitiae foedus adduci potuisse,

    to make, enter into, conclude, Liv. 42, 12.—
    2.
    Milit. t. t.: scribere milites (legiones, supplementum, etc.), to enlist, enroll, levy:

    milites,

    Sall. J. 43, 3:

    legiones,

    id. C. 32, 1:

    exercitui supplementum,

    id. J. 39, 2:

    supplementum legionibus,

    Cic. Fam. 3, 3, 1; Liv. 8, 8:

    exercitum,

    id. 4, 43; 9, 8; 9, 19:

    equites,

    id. 10, 25; 21, 40; 35, 20:

    socios navales,

    id. 37, 2; so, too: sex milia colonorum Albam in Aequos, to enroll for the purpose of sending, to send, id. 10, 1:

    socios scribere in urbem,

    id. 4, 11, 4.—
    b.
    Poet., transf.:

    scribe tui gregis hunc,

    enroll him among your retinue, Hor. Ep. 1, 9, 13.—
    3.
    Jurid. and business t. t.: dicam scribere (alicui), like dikên graphein tini, to bring an action in writing against any one (v. dica); of a lawyer, to draw up legal instruments (complaints or charges, contracts, wills, etc.):

    Servius hanc urbanam militiam respondendi, scribendi, cavendi secutus est,

    Cic. Mur. 9, 19; id. Fam. 7, 14 Manut.; cf. id. Leg. 1, 4, 14:

    omnia testamenta tu scribes unus,

    id. de Or. 2, 6, 24; Dig. 28, 2, 25.—Hence, transf., with a personal object: aliquem heredem, to appoint or designate any one as heir:

    testamentum palam fecerat et illum heredem et me scripserat,

    Cic. Mil. 18, 48; cf.:

    in testamento Ptolemaei patris heredes erant scripti, etc.,

    Caes. B. C. 3, 108:

    quem Micipsa testamento secundum heredem scripsit,

    Sall. J. 65, 1; Auct. B. Alex. 33; Plin. Pan. 43, 1 sq.; Tac. A. 14, 31; Hor. S. 2, 5, 48; Juv. 3, 161; 9, 87:

    aliquem coheredem,

    Tac. Agr. 43 fin.:

    aliquem exheredem,

    to disinherit any one by will, Dig. 37, 4, 8, §§

    1 and 6: aliquem tutorem liberis suis,

    to appoint as guardian by will, Cic. Clu. 14, 41:

    libertatem servo,

    to bequeath to a slave his freedom, Dig. 29, 2, 71.—Of contracts, notes, drafts, etc.:

    pulchre scripsti: scitum syngraphum!

    Plaut. As. 4, 1, 57: nummos, usuras, etc. (alicui), to give a note or bond for:

    scribit nummos,

    id. ib. 2, 4, 34:

    sibi creditam pecuniam,

    Dig. 26, 7, 9, § 7:

    genero usuras praestandas quasi ex dotis promissione,

    ib. 4, 4, 17:

    lecta est cautio hujusmodi: Lutius Titius scripsi, me accepisse a Publio Maevio quindecim mutua numerata mihi de domo, etc.,

    ib. 12, 1, 40: scribe decem (tabulas) a Nerio, give ten notes or bonds drawn up by the usurer Nerius, Hor. S. 2, 3, 69. scriptos expendere nummos, v. l. ap. Hor. Ep. 2, 1, 105 (Hold. cautos); cf. rescribo.—Hence, scriptum, i, n., something written, viz.,
    A.
    (Acc. to I.) A line; so only: duodecim scripta, a game played with colored stones (calculi) on a draught-board marked into spaces by twelve oblique lines: tibi concedo, quod in duodecim scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicujus dati poenitet, Cic. Fragm. ap. Non. 170, 30; cf.:

    in lusu duodecim scriptorum cum prior calculum promovisset essetque victus, etc.,

    Quint. 11, 2, 38;

    v. also scriptula, and Becker, Gall. 3, pp. 261 and 264 sq.: duodecim scriptis ludere,

    Cic. de Or. 1, 50, 217.—
    B.
    (Acc. to II.) A written composition, writing, treatise, book, work, etc. (most freq. in plur.):

    ex scripto et sententiā controversia nascitur cum videtur scriptoris voluntas cum scripto ipso dissentire,

    the writing, the written expression, Auct. Her. 1, 11, 19:

    incredibile dictu est, quam multi Graeci de harum valvarum pulchritudine scriptum reliquerunt,

    have left something written concerning it, speak of it in their writings, Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124; so Quint. 6, 1, 7; cf. in plur., Cic. Rep. 1, 22, 36:

    quod a Democrito et Platone in scriptis relictum esse dicunt,

    id. de Or. 2, 46, 194:

    utinam exstarent illa carmina, quae multis saeculis ante suam aetatem in epulis esse cantata, in Originibus scriptum reliquit Cato!

    id. Brut. 19, 75: ut ipsis scriptis non ea mandaremus, id. Off. 2, 1, 3:

    in quo libro scriptum hoc invenitur,

    Quint. 1, 1, 15:

    Hortensius erat memoriā tantā, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset,

    without notes, Cic. Brut. 88, 301; cf. on the contrary: de scripto dicere, to speak or read from a written paper:

    recitetur oratio, quae propter rei magnitudinem dicta de scripto est,

    id. Planc. 30, 74; id. Phil. 10, 2, 5; id. Brut. 12, 46; id. Att. 4, 3, 3; id. Fam. 10, 13, 1:

    laudavit pater scripto meo,

    in a speech composed by me, id. Q. Fr. 3, 8, 5:

    adire aliquem scripto,

    Tac. H. 4, 39:

    cum eorum inventis scriptisque se oblectent,

    writings, Cic. Rep. 1, 17, 28:

    ardeo cupiditate...nomen ut nostrum scriptis illustretur et celebretur tuis,

    id. Fam. 5, 12, 1:

    scripta recitare,

    Hor. S. 1, 4, 75:

    nosmet Lucili scripta legentes,

    id. ib. 1, 10, 56:

    Graecorum Scripta optima,

    id. Ep. 2, 1, 29:

    si non accipiet scriptum,

    Ov. A. A. 1, 469:

    debueram scripto certior esse tuo,

    id. H. 6, 4.—
    2.
    (Acc. to II. B. 1.) Scriptum legis, and simply scriptum, a written ordinance, a law:

    quam tu mihi ex ordine recita de legis scripto populi Romani auctionem,

    Cic. Agr. 2, 18, 48:

    (Crassus) ita multa tum contra scriptum pro aequo et bono dixit, ut, etc.,

    id. Brut. 39, 145; cf. id. Inv. 2, 46, 135; 2, 47, 138; cf.:

    (senatus) scripto illo istius sententiam dicere vetabatur,

    rescript, id. Dom. 26, 69.

    Lewis & Short latin dictionary > scribo

  • 4 habeo

    uī, itum, ēre
    1)
    а) держать (aliquid manibus O; перен. aliquem in vinculis Sl)
    arma procul h. Tизбегать войны
    quinquaginta milia in armis h. Lсодержать 50-тысячную армию
    б) удерживать, задерживать ( milites in castris Sl)
    2) носить (anulum in digito Ter; tunĭcam, mitram, gladium C)
    3) сохранять, брать ( sibi aliquid C)
    res tuas tibi habeas (тж. habe и habeto) Pl, C etc. — возьми себе то, что твоё; но
    conjugem suas res sibi h. jubere C — велеть жене забрать свои вещи, т. е. объявить ей о разводе
    5) (о заседаниях, собраниях) проводить (h. contionem, senatum C)
    6) содержать, заключать в себе (epistula nihil habet C; domus tres habuit thalamos O)
    7) устраивать, предпринимать (negotium, disputationem, censum C)
    8) совершать, проделывать, производить
    alicui honorem h. T etc. — воздавать (оказывать) кому-л. почести или C выплачивать гонорар
    rationem h. Cподсчитывать
    h. aliquid curae Q, Nep — заботиться о чём-л.
    anxium aliquem h. PJ, T, bAfr — тревожить кого-л.
    certamen h. Flдать сражение
    dolorem h. C — причинять боль, доставлять огорчение
    h. aliquem despicātui Pl (ludibrio Ter) — презирать (высмеивать) кого-л.
    aliquem (in) magno honore h. Cs etc. — глубоко чтить кого-л.
    aliquem in odio h. C — ненавидеть кого-л.
    urbem in obsidione h. Cподвергать город осаде
    aliquem falsum h. O — обманывать кого-л.
    aliquem cognītum h. C, Nep etc. — хорошо знать кого-л.
    vectigalia redempta h. Csдержать подати на откупе
    9) (про)жить, проводить (vitam in obscuro Sl; aetatem a re publica procul Sl)
    10) обращаться, поступать, обходиться (h. aliquem male Cs, benigne Sl; aliquem servorum loco h. Cs)
    11)
    а) рассматривать, считать (aliquem pro amico Cs; aliquid pro certo C)
    h. aliquid in aliquā re (inter aliquas res или alicui rei) C, L etc. — считать что-л. чём-л.
    et est turpe et apud omnes habetur Sen — это постыдно, да таким оно всеми и признаётся
    aliquid aegre ( graviter) h. Sl, L — быть недовольным чём-л., но
    б) pass. haberi быть на (хорошем) счету, пользоваться влиянием, иметь вес
    habes, habeberis Pt и quantum habeas, tanti habeāris погов. LM — есть у тебя кое-что, тогда и ты будешь кое-кем
    12)
    а) иметь, обладать (unicam filiam, magnam pecuniam C)
    h. cuncta neque haberi Sl — владеть всем, но не быть подвластным никому
    amor habendi V etc. — любостяжание, стяжательство
    in matrimonio (или uxorem) aliquam h. C etc. — быть женатым на ком-л.
    h. timorem Cбояться
    aliquem obvium h. O — встречать кого-л.
    (in) animo h. Cнамереваться
    в) pass. haberi принадлежать (agri regi Apioni quondam habĭti T) или находиться, быть
    13) населять, жить, обитать, занимать (Capuam L; castra, tecta urbis Nep etc.)
    Syracusis h. Plжить в Сиракузах
    14) разводить, держать ( pecora Ph)
    15) лелеять, питать, испытывать ( odium in aliquem C — ср. 17.; amorem erga aliquem C; fidem alicui L; spem alicujus rei Sl etc.)
    h. spem de aliquo C — возлагать надежду на кого-л.
    16) быть в состоянии, мочь ( haec habeo affirmare L)
    17) причинять, вызывать, внушать ( laetitiam C)
    admirationem h. Cвнушать удивление
    habet hoc virtus, ut... C — особенность добродетели состоит в том, что...
    19) долженствовать, считать нужным ( habeo respondendum T)
    20) знать, быть знакомым (h. sententias C, consilia alicujus Su)
    non habeo, quod dicam C — не знаю, что мне сказать
    habendum est... C — следует иметь в виду...
    21) ( чаще se h. или haberi) чувствовать себя, находиться в каком-л. состоянии, обстоять (se bene, male h. Pl, Ter, C, L etc.)
    ut nunc res se habet C — так, как дело обстоит сейчас
    se graviter h. C и male morbo haberi Ap — быть тяжело больным; но
    facile haberi sine damno Sl — легко отделаться, не потерпеть никакого ущерба
    bene (se) habet C, L, Pt — хорошо, всё в порядке
    22) с part. pf. в значении прошедшего совершённого (зародыш прошедшего составного современных романских и германских языков, типа passe compose и past perfect)
    aliquid habeo ab aliquo emptum C — я что-л. купил у кого-л.
    habeo aliquid comprensum C — я что-л. понял

    Латинско-русский словарь > habeo

  • 5 intendo

    in-tendo, tendī, tentum, ere
    1) натягивать (arcum, chordas C; cutem Ph); надувать ( venti vēla intendunt V); обтягивать ( tabernacula velis C)
    2) обвивать, украшать ( locum sertis V); обматывать (brachia duro tergo = caesto V)
    3) напрягать (animum C; vocem V, Q; ingenium Sl, i. se ad aliquam rem C etc.)
    brachia remis i. Vвзяться за вёсла
    4) увеличивать, усиливать (officia Sl; odium T); повышать ( pretium T); сгущать ( tenebrae se intendunt L)
    5) протягивать, простирать (manūs T etc.; dextram ad statuam C)
    6) направлять (tela in aliquem PJ; oculos in vultum alicujus Just); настораживать ( aures ad verba alicujus O); направлять, держать ( iter in Hispaniam L); бросать, метать ( hastam L); спускать ( sagittam V)
    7) налагать ( vincula collo V); прикладывать, приставлять ( telum nervo V)
    8) пролагать, прокладывать ( novum alveum QC)
    9) обращать, устремлять (animum, mentem, curam in или ad aliquid C etc., реже alicui rei H, Q); направлять, посвящать (cogitationes ad aliquid C; curam in aliquid L); посвящать себя, отдаваться (i. ad publicas curas T; i. se alienis negotiis T)
    10) грозить, угрожать (i. crimen in aliquem L и alicui Su; i. periculum in aliquem и alicui C); затевать, замышлять (litem C, dolum alicui QC); стремиться, намереваться, готовить (i. consilium Ter; i. fugam QC; i. īre Sl)
    11) направляться, отправляться (quocumque, aliquo, eodem C etc.)
    12) клониться, относиться, намекать ( dicta alicujus huc intendant Sl)
    13) внимать, внимательно следить (i. in или ad aliquid C, O etc.)
    14) утверждать, уверять (i. falsum C, O)
    15) преувеличивать (i. vera T); делать более суровым, обострять ( leges PJ)
    16) грам. расширять, удлинять ( syllabam AG)

    Латинско-русский словарь > intendo

  • 6 adfĕro

    adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.

    Dictionarium latinogallicum > adfĕro

  • 7 perfero

    per-fero, tulī, lātum, ferre
    1)
    а) приносить ( a duobus lecticariis perferri Pt); привозить, доставлять (corpus alicujus in patriam Nep; praedam in portum L)
    epistulas ad aliquem perferendas tradere alicui Sen — передать через кого-л. письма для кого-л.
    2) доносить, распространять ( famam ad Graeciam L)
    se p. — отправляться ( ad limina alicujus V)
    3) передавать ( epistulam alicui или ad aliquem C); сообщать, возвещать, уведомлять, доносить (aliquid или de aliquā re ad aliquem C; fama Romam perlata est L)
    4) исполнять (mandata T; jussa Prp); заканчивать, совершать, доводить до конца (id, quod suscepi C); сохранять до конца ( intrepidos vultūs O); проводить, добиться утверждения (p. legem C)
    5)
    а) переносить (до конца), претерпевать, выдерживать (calamitates Cs; poenas C, Nep; dolorem V)
    leve est miseriam ferre, p. est grave SenT — тяжело не перенести горе, а переносить его всё время
    б) терпеливо выносить, переносить (aliquem Ter, C)

    Латинско-русский словарь > perfero

  • 8 incumbo

    īn-cumbo, cubuĭ, cubitum, ere [ cubo ]
    1) ложиться (на), опираться (обо что-л.) (i. toro V, Ap; in scuta L; aratro, olivae V — dat.)
    silex incumbens ad amnem V — скала, нависшая над рекой
    aliorum i. famae J — опираться на чужую славу, т. е. жить чужими заслугами
    i. in gladium C etc. (i. gladio rhH. VM или ferro O etc.) — пасть на меч (т. е. заколоться мечом)
    2) прилегать, примыкать (alicui или ad aliquid V, aliquid PM и in aliquid Dig)
    3) наклоняться, нагибаться ( ad aliquem O и alicui Q)
    i. in (ad) aliquid C, Cs и alicui rei T, O — стараться, заботиться о чём-л. (прилагать старание к чему-л., ревностно заниматься чём-л.)
    i. in alicujus cupiditatem C — поддерживать чьи-л. стремления
    5) содействовать решению, решать (i. alicui rei L; i. fato V)
    6) тяготеть, поражать ( ira incumbit alicui или in aliquem T)
    7) устремляться, нападать, бросаться (in hostem L; a fronte T); обрушиваться, врываться, вторгаться (in Macedoniam T; ventus incumbit mari V, VF и in mare Q; tempestas incubuit silvis V; cohors febrium incubuit terris H)
    8) стремиться, желать, склоняться (huc, in или ad aliquid C etc.; eodem C)
    ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat Dig — доказывать обязан утверждающий, а не отрицающий

    Латинско-русский словарь > incumbo

  • 9 circumfundo

    circum-fundo, fūdī, fūsum, ere
    1) обливать (aliquid re aliquā, mortuum cerā Nep)
    2) окружать со всех сторон, окутывать ( insula circumfusa mari C)
    c. aliquem amictu nebulae V (in tmesi) — окутывать кого-л. туманом
    3) разливать вокруг (aliquid rei alicui L etc.)
    4)
    se c. и med.-pass. circumfundi — разливаться вокруг, окутывать, обнимать, обступать, окружать отовсюду
    spiritus nobis circumfusus Q — окружающий (объемлющий, окутывающий) нас воздух
    molestiae undique circumfusae alicui C — неприятности, окружающие со всех сторон кого-л.
    circumfundi aliquem Lcr и alicui O — обнимать кого-л.
    5) воен. развёртывать ( in cornibus decem milia equitum L)

    Латинско-русский словарь > circumfundo

  • 10 concurro

    con-curro, currī (редко cucurrī Sen, J, Fl), cursum, ere
    1) сбегаться (толпами), сходиться, стекаться (tota Italia concurrit C; c. ex omnibus locis L; concurrunt ad curiam C; in Capitolium Su)
    c. alicui obviam Ter — стекаться кому-л. навстречу
    2) мед. скопляться (materia concurrit, biliosa concurrunt CC)
    3) сталкиваться ( concurrentes rami QC); набегать друг на друга, сшибаться ( prorae concurrunt L)
    c. cum aliquo L, VP, VM, alicui rei V, adversus, contra и in aliquem L, bAfr, Sl, Just — вступать в сражение с кем-л.
    5) встречаться, соединяться, смыкаться (concurrunt labra Sen; concurrit os Sen, Q)
    concurrit dextera laevae Hправая рука соединяется с левой (т. е. раздаются аплодисменты)
    6) одновременно происходить, совпадать ( multa concurrunt simul Ter)
    quae ut concurrent omnia, optabile est C — желательно, чтобы все эти (обстоятельства) совпали
    8) прибегать, искать прибежища ( ad aliquem Just и alicui rei C)
    9) соперничать, конкурировать (alicui in hereditatem, in pignus и in pignore Dig)

    Латинско-русский словарь > concurro

  • 11 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 12 congero

    con-gero, gessī, gestum, ere
    1) сносить в одно место, сваливать в кучу, нагромождать (ligna bAfr; virgulta Su; terram Col)
    2) сооружать, строить (aram arboribus, oppida V)
    locus, quo congesserunt palumbes V — место, где свили гнёзда голуби
    3) собирать, накоплять (sibi divitias Tib; nomina multorum, argumenta Q)
    c. in (ad) aliquem C и alicui T — взваливать на кого-л. (что-л.)
    c. causas alicujus rei in aliquem L — приписывать кому-л. причины чего-л. (т. е. что-л.)
    c. beneficia in aliquem L — осыпать кого-л. благодеяниями
    c. tela in aliquem QC — забрасывать кого-л. копьями
    gratias laudesque c. alicui Su — осыпать кого-л. благодарностями и похвалами

    Латинско-русский словарь > congero

  • 13 comis

    cōmis, cōme [st2]1 [-] poli, aimable, affable, doux, sociable, prévenant, bienveillant, obligeant, complaisant. [st2]2 [-] élégant, joli, délicat.    - comis dominus, Cic.: maître affable.    - come ingenium, Nep.: caractère bienveillant.    - comis erga aliquem, Cic. (comis alicui, Tac. -- comis in aliquem, Hor.): gentil envers qqn.    - comes libelli, Hor.: de jolis volumes.
    * * *
    cōmis, cōme [st2]1 [-] poli, aimable, affable, doux, sociable, prévenant, bienveillant, obligeant, complaisant. [st2]2 [-] élégant, joli, délicat.    - comis dominus, Cic.: maître affable.    - come ingenium, Nep.: caractère bienveillant.    - comis erga aliquem, Cic. (comis alicui, Tac. -- comis in aliquem, Hor.): gentil envers qqn.    - comes libelli, Hor.: de jolis volumes.
    * * *
        Comis, et hoc come. Cic. Doulx, Courtois, Gratieux, Affable, Humain.

    Dictionarium latinogallicum > comis

  • 14 injicio

    in-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]
    1) вбрасывать (ignem in domum C; aliquid flammae Q)
    i. se — устремляться, бросаться (in medios hostes C; in ignem Ter); сажать, погружать ( milites in naves Cs)
    i. se — погружаться, углубляться ( in aliquid C)
    2) внушать, вселять (alicui timorem, spem C); вызывать, возбуждать (admirationem, suspicionem Nep; tumultum C)
    3) вводить, вставлять в речь, упоминать, обронить мимоходом ( mentionem de aliquā re H)
    4) набрасывать, накидывать, надевать ( frenos alicui C)
    i. pallium in aliquem Pl и alicui C — накинуть плащ на кого-л.
    i. brachia collo O или cervicibus manus Ptзакинуть руки за шею (обнимать)
    i. contemplationem super aliquid Pt — бросить взгляд на что-л.
    i. plāgam alicui rei C — нанести удар чему-л.
    i. manīcas alicui Pl — наложить на кого-л. цепи (ручные оковы)
    i. alicui manum VP, Sen, Pt — наложить руку на (остановить) кого-л. или Pt схватить (броситься на) кого-л.
    i. manum alicui (alicui rei) L, Sen etc. — объявить кого-л. (что-л.) своим, заявить претензию (права), завладеть
    i. manum quieti alicujus PJ — нарушить чей-л. покой
    i. alicui manum Pl, QC — требовать кого-л. в суд

    Латинско-русский словарь > injicio

  • 15 intento

    āvī, ātum, āre [intens. к intendo ]
    1) простирать, протягивать ( manūs ad sidera Pt); устремлять ( oculos in aliquem Pt)
    2) угрожающе поднимать, направлять, грозить (i. manus in aliquem L или alicui Sen)
    i. sicam alicui C — обнажить кинжал против кого-л.
    periculum intentatur ab aliquā re Q — опасность грозит со стороны чего-л.

    Латинско-русский словарь > intento

  • 16 vis

    I vīs 2 л. sg. praes. ind. к volo II II vīs (gen. sg. vis T, Dig и dat. sg. vi bAfr крайне редки; acc. vim, abl. vī; pl. vīrēs, ium) f.
    1) сила, мощь (corporis Sl; equi, venēni C; flammae Nep; morbi Sl, Nep; consuetudinis C); крепость ( vini C); мощь, мощность (animi Sl; venti Lcr; fluminis Cs); могущество ( deorum C); сила, энергия ( Demosthĕnis C); сила, бодрость
    summā (maximā) vi Sl — со всей силой, с величайшим напряжением
    2) pl. силы, средства, возможность, способность
    pro viribus C — в меру сил, насколько позволяют силы
    3) сила, насилие, принуждение
    vim facere in aliquem Ter и alicui C — применить силу к кому-л.
    alicui vim afferre (inferre, adhibēre) C, тж. vim imponere alicui C — совершить насилие над кем-л.
    accusare aliquem de vi C — обвинить кого-л. в насилии
    vi C или per vim Cs, тж. viribus Pt — силой, насильно или по принуждению
    vim vi repellere (defendere, propulsare) Digотразить силу силой
    nec vi nec clam nec precario Ter, C, Digни силой (т. е. в порядке самоуправства), ни тайком, ни путём (противозаконного) соглашения (юр. формула трёх видов «незаконного завладения» vitiosae passessionis)
    4) толчок, удар
    navis ad quamvis vim perferendam facta Cs — судно, приспособленное к выдерживанию любого удара
    v. caeli PM — непогода, буря, гроза
    5) стеснённое положение, тяжёлые условия ( in summā vi versari C)
    6) набег, нападение, натиск
    7) pl. вооружённые силы, войска
    8) множество, масса (hominum Pl, L; auri C; pulveris Cs)
    v. lacrimarum Cпотоки слёз
    9) вес, влияние, значение (oratoris, dicendi, conscientiae C)
    maximam vim habere ad aliquid Cs — иметь огромное влияние на что-л. или величайшее значение для чего-л.
    10) сущность, суть, (истинная) природа, (внутренний) смысл (virtutis C; eloquentiae Q; verae amicitiae Sen)
    specie magis quam vi T — больше по внешности, чем в сущности (на деле)
    11) важность, вескость (v. et loci et temporis C); значение, смысл (verbi, nominis C); смысл, суть ( legis C)
    haec est in his verbis v. Cтаков смысл этих слов
    v. genitalis T — семенная жидкость; pl. PM = testiculi

    Латинско-русский словарь > vis

  • 17 commendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > commendo

  • 18 conmendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > conmendo

  • 19 dirigo

    dī-rigo (dērigo), rēxī, rēctum, ere [dis + rego ]
    1) выстраивать в прямую линию (d. naves in pugnam L); выстраивать в боевом порядке (d. aciem Cs); выравнивать, проводить или ставить по прямой линии (tigna ad perpendiculum Cs); располагать ( arborum ordines in quincuncem C); намечать, размечать ( regiones lituo C); выпрямлять ( flumina C)
    amnis direxit aquas Lcnрека выпрямила своё течение (т. е. перестала быть извилистой)
    2) покрывать прямыми линиями, линовать ( membrana plumbo directa Ctl)
    3)
    а) направлять (cursum ad litora Cs; iter ad Mutinam C)
    d. bracchia contra torrentem Jплыть против течения
    d. arcum in aliquid Pers — целиться из лука во что-л.
    б) отправлять, посылать ( litteras C); обращать (os in aliquem locum AG; cogitationes ad aliquid C; intentionem in aliquid Q)
    в)
    d. Lcr, Sen или se d. VM, Ap — направляться, отправляться
    4) бросать, метать, пускать (sagittas Su; hastam in aliquem O и alicui V)
    d. aciem (oculorum) ad aliquem Ctl etc. — устремить взор на кого-л.
    5)
    а) определять (d. aliquid aliqua re или ad aliquid Vtr, C)
    direxisse finem alicui veterem viam L — установить в качестве чьей-л. границы старую дорогу
    б) приспособлять, приноравливать ( leges hominum ad naturam C)
    d. se ad id, quod est optimum Qориентироваться на лучшее
    в) стремиться (d. ad veritatem C)

    Латинско-русский словарь > dirigo

  • 20 ingero

    in-gero, gessī, gestum, ere
    1) (в)носить, класть, вкладывать ( ligna foco Tib); бросать, метать (saxa, tela, jacula in aliquem L и alicui QC); нагромождать ( scelus sceleri SenT); вливать ( aquam Pl); подносить, наполнять ( alicui calices Ctl)
    2)
    а) давать, навязывать (i. alicui nomen T, judicem T; i. alicui omnia imperia Just)
    б) присуждать (dira supplicia, sc. alicui SenT)
    ingeri (i. se) omnium oculis Justпоказываться всем
    i. alicui contumelias T (convicia H, probra L) — бранить, ругать кого-либо
    i. verbera QC (pugnos Ter) — наносить побои, бить

    Латинско-русский словарь > ingero

См. также в других словарях:

  • charge — Charge, ou fardeau, Onus. Une charge et charté, Vehes, vehis. La charge qu on baille à aucun pour faire quelque chose, Actus, Mandatum, Ministerium, Negotium, Onus. Toute charge qu on prend, ou qu on baille à faire, Prouincia. Une charge… …   Thresor de la langue françoyse

  • honneur — Honneur, m. acut. Vient de ce Latin, Honor, et en retient la signification: Mais il a esté usité aussi par les anciens pour la dignité qu a le vassal d estre fieffé par un Roy ou grand Seigneur, et consequemment pour le fief mesme duquel le… …   Thresor de la langue françoyse

  • abuser — Abuser, actiu. acut. Est n user selon droit et raison de quelque chose. Abuti. Abuser aussi est tromper aucun sous fauce promesse et esperance, Falsum habere aliquem, Verba illi dare, Frustrari aliquem, Selon laquelle signification on dit,… …   Thresor de la langue françoyse

  • bruit — Bruit, Sonitus, Tumultus, Tumultuatio. Petit bruit, Murmurillum. Grand bruit, Fremitus. Dés qu il y a quelque bruit, Quicquid increpuerit, B. ex Cicerone. Bruit qu on fait des pieds quand on chemine, ou des mains, Strepitus. Le bruit que font les …   Thresor de la langue françoyse

  • soulci — Soulci, m. acut. C est peine d esprit, pour quelque choses garder, recouvrer, defendre, et autres actions executer, Solicitudo. Dont il semble venir, Cura, Anxietas. comme, Je suis en souci pour le Roy, en Maugist, De Rege sum solicitus, nempe… …   Thresor de la langue françoyse

  • destourner — Destourner, act. acut. Est tirer quelqu un hors de son chemin à droit ou à gauche, luy faire faillir son chemin, A recta via deducere in obliquam dextrorsum aut sinistrorsum. Et par translation, faire abbandonner à quelqu un ce qu il fait, suit… …   Thresor de la langue françoyse

  • nom — Nom. m. C est le mot de chasque chose, par lequel en parlant ou escrivant, elle est entenduë, Nomen, Vocabulum. Le nom propre d un chacun qu on met devant le surnom, comme Jean, Pierre, Praenomen. Le nom de la maison dont on est, Agnomen. Noms de …   Thresor de la langue françoyse

  • desapointer — aucun, et le priver de son office ou estat, Le casser, Circumscribere aliquem, Potestatem abrogare alicui, Submouere potestatem, vel a potestate, Exauthorare, Abrogare alicui magistratum …   Thresor de la langue françoyse

  • combattre — I. Combattre, c est batailler, Batuere, Confligere, Pugnare, Dimicare, Praeliari, Certamen conserere, Contrahere certamen, Combattre se prend quelquesfois aussi pour veincre en combattant au 8. livre d Amad. Je vous prie mes compagnons vous… …   Thresor de la langue françoyse

  • engeoler — Engeoler, act. acut. Qu on debvroit escrire Enjauler. Est par paroles emmiellées et fallacieuses attirer quelqu un à sa cordelle, et le captiver à ses propos, Subdola oratione aliquem captare, Verbis alicui imponere, Suadae medullae aures… …   Thresor de la langue françoyse

  • resigner — Resigner, Renoncer et quitter son office, Eiurare magistratum, Magistratu sponte sese abdicare, Personam praetextatam in Curia deponere. B. Je resigne, quicte, et laisse tout, Cuncta resigno. Horat. Resigner son lieu, son office, Renoncer à son… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»