a+quel+che+si+dice

Chobada, así se llama cuando los lobos matan una o más reses de un rebaño. En los tiempos pasados a mí me parece que venían peores inviernos y había muchos más lobos que hoy en día, hoy ya no se ven tan a menudo aquellas feroces matanzas que hacían los condenados lobos cuando por su cuenta y riesgo cazaban un rebaño d'uvées escosáu de chindiadores (de ovejas sin ningún pastor). —Fala miou má, que lus chobus tenen baxáu nel plenu díe cundu les ñevaones, fasta les mesmes antoxanes de lus teixus de l'aldina, e chindi mesmu tenen chuquináu lus pirrus ya xebrase conechus engarfiáus de lus sous enfernales caniles, ya nun dexar d'echus nin el pelleyu nil lus güexus. (Dice mi madre, que en los tiempos antiguos los lobos bajaban en pleno día cuando las grandes nevadas, hasta las mismos antojanas de las casas de la aldea, y allí mismo asesinaban a los perros y se marchaban con ellos colgados de sus infernales colmillos, y no dejaban de sus cuerpos ni el pellejo ni los huesos). Son los lobos los animales más carniceros y feroces de la Creación, los animales por instinto o por lo que sea, saben muy bien que el lobo jamás se cansa de matar, por esto le temen más que a ninguna otra fiera. Isti pooma fae un xemeyu abondu axustáu del miéu qu'al ganáu faile coyer la prexencia del chobu. "L’UCHIU DEL CHOBU” —Cundu nes nuétches enxenebráes de lus xeláus ya ñevaus envernus, cundu cotertoriáes les pradoires pel brancor de les ñoves undi la chuz de la Chuna más fuercia coneches tene, ya les llexanes estrétches con más brítchar s’eñaltecen. —Cundu 'l rapiegu estutu y'áxil con gran cexilar se move, cundu tóu ta 'n xillenciu perqu'el fríu l'amormollece, cuerre 'nchoquecíu 'l chobu xafiyandu la cadarma. —Sous güétchus fierus qu agüétchan conun bríchar qu’enchoquéz, la xelá ya branca pradeira que nel xillenciu se move. Fame sous güétchus xemeyan, anxes d’achuquín sous dentes, sou goler grandie pudiente rastríea 'l ventu con xaña, ya ísti l'aporre compláz el golor de lus ganáus, que nes cortes ateyáus col sou callor s'adurmecen. —Rabionáu ya enlloquecíu per la fame que lu fiere, 'l llobu galguia sou andar, ya con xixa d'atormentu per un dollor que che náz, unde la fame lu l'enzula, xema nel ventu so'auchíu, xafiyanti ya temíu, fríu xordu ya llastimeiru, per que sou rabia le fae atormentáu quexarse, cundu 'l cadarmu nun xema. —Lus ganáus que tan tranquilus, achucáus nes sous cameres callentinus ya fellices rumiandu ou enzulandu yerbe, ou xurniandu sous durmires, nes nuétches allarguecíes de lus xenebráus envernus. —Cundu 'l cabanu hermenáu atindi 'l auchíu del chobu, s'espanta y'apretuxéa, dexa sou llechu aterráu llevantandu sous uréas, y'enlloquecíus d'espantuxus, alloriáus dientru d’un miéu, lu mesmu que se temieran ser morrías pel auchíu, que la tenebróuxa fiera disdi lexus encaldóu. —Lus pastores s'adespierten, pel ruxir amedrantau que chelden lus sous ganaus, ya baxan fasta la corte, ya más tranquilus se tornen cundu agüétchen a sous amus. —Nun m'estraña, fala Xuan amu ya criáu del rebañu, que sea ‘l chobu la fiera qu’emxamás de matar canxa, ya ístu lu xapien les reses mexor quel pastor que llindia, pos cundu xenten sou anchíu, tantu miéu nechos s’encalda, que penxen que son pel chobu per sou saña achuquinadas.