-
1 munio
mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès). - munire arcem: construire une citadelle. - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications. - munire castra, Caes.: fortifier un camp. - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie. - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions. - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque. - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation. - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.* * *mūnĭo (arch. moenio), īre, ĭi (īvi), ītum - tr. - [st2]1 [-] construire (un mur), élever des fortifications. [st2]2 [-] enceindre, entourer d'une muraille. [st2]3 [-] fortifier, munir, protéger, préserver, affermir, défendre, couvrir. [st2]4 [-] bâtir, frayer, ouvrir (route, accès). - munire arcem: construire une citadelle. - idoneus ad muniendum, Nep.: propre au travail des fortifications. - munire castra, Caes.: fortifier un camp. - Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic.: les Alpes étaient déjà le rempart naturel de l'Italie. - hunc locum munio, Cic.: ici je prends mes précautions. - munio me ad haec tempora, Cic.: je m'endurcis contre les malheurs de notre époque. - alicui accusandi viam munire, Cic.: ouvrir à qqn la voie de l'accusation. - magna moenis moenia, Plaut. Mil. 2.2.73: tu dresses de puissantes batteries.* * *Munio, munis, muniui, munitum, pe. pro. munire. Plaut. Fortifier, Munir, Garnir, Sortir, ou Assortir de toutes choses necessaires.\Munire a frigore. Colum. Garnir contre le froid.\Hortum ab incursu hominum pecudumque munire. Columella. L'enclorre de hayes que le bestail n'y entre.\Ad hoc nefarium facinus aditum sibi aliis sceleribus ante muniuit. Cic. Se feit voye.\Castra munire. Caes. Fortifier.\Viam munire. Cic. Accoustrer un chemin, tellement qu'on y puisse passer, Paver.\Munire viam, per translationem. Quintil. Faire une voye et chemin. -
2 munio
munio munio, ivi, itum, ire укреплять, защищать -
3 mūniō
mūniō īvī, ītum, īre [moenia], to wall, defend with a wall, fortify, defend, protect, secure, strengthen: quod idoneum ad muniendum putarent, i. e. for use in fortifications, N.: palatium, L.: locum, Cs.: Alpibus Italiam munierat antea natura: castra vallo fossāque, with palisades and a trench, Cs.: ab incendio urbs vigiliis munita, S.: multā vi Albam, i. e. build and fortify, V.: locus hibernis munitus, Cs.— To defend, guard, secure, protect, shelter: spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum.—Of roads, to make, make passable, open, pave: iter, Cs.: viam: rupem, L.—Fig., to guard, secure, strengthen, support: subsidia rei p. praesidiis: imperium, N.: se contra pudorem, Ta.: se contra perfidiam.—With viam, to make a way: accusandi viam, prepared your way: sibi viam ad stuprum.* * *munire, munivi, munitus Vfortify; strengthen; protect, defend, safeguard; build (road) -
4 munio [1]
1. mūnio (archaist. moenio), īvī, u. iī, ītum, īre (moene, moenia), I) mauern, schanzen, Mauern od. Schanzen aufführen, undique, quod idoneum ad muniendum putarent, congererent, Nep.: milites, qui muniendi gratiā vallum petierant, Auct. b. Afr.: utrimque summā vi muniunt et pugnant, Liv.: munientibus coria velaque iussit obtendi, Curt. – II) prägn., A) mauern, mauernd aufbauen, magna munit moenia, Plaut. mil. 228: duovir urbis moeniundae, Corp. inscr. Lat. 10, 4876: mun. oppida, feste Städte gründen, Hor. sat. 1, 3, 105: Albam longam, als feste Stadt gründen, Verg. Aen. 1, 271. – B) etwas mit einer Mauer, einem Bollwerke, einer Schanze befestigen, verwahren, verschanzen, in Verteidigungszustand setzen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: arcem, Nep.: palatium, Nep.: castra, mit Wall, Graben u. Palisaden umgeben, Caes.: montem, Caes.: partem muri egregie munitam habebant, Liv. – m. Abl., locum muro, Caes.: castra vallo fossāque, Caes.: omnia maceriā muniuntur, Plin. ep. – b) übtr., übh. verwahren, decken, bedecken, schützen, Alpibus Italiam munierat natura, wie mit einem Bollwerk versehen, Cic.: domum praesidiis, Cic.: se ligneis moenibus, Nep. – munito agmine incedere, gedecktem, Sall. – hortum ab incursu hominum, Colum.: quae (herbescens viriditas) contra avium minorum morsus munitur vallo aristarum, Cic.: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, verwahrte, bedeckte sich, Suet. – 2) bildl., verwahren, in Verteidigungsstand, in Sicherheit setzen, sicherstellen, decken, hunc locum munio, sichere mich von dieser Seite, Cic.: m. imperium, Nep.: multorum se benevolentiā tueri et munire, Cic.: munio me ad haec tempora, Cic.: m. se contra perfidiam, Cic.: muniri adversus fraudes, Plin.: munire latus a domesticis hostibus, Curt. – suam meretriculis muniendis rem cogere, zur Versorgung von Buhldirnen, Plaut. – C) einen Weg usw. durch Auffüllen, Dämme usw. gangbar machen, bahnen, anlegen, bauen, viam, Cic. u.a.: itinera, Nep.: rupem, Liv. – ohne (aus dem Zshg. zu ergänzendes) Obj., muniendo fessi homines, Liv. – im Bilde, munire alci viam accusandi, sibi viam ad stuprum, Cic.: munita ad consulatum via, Cic.: u. so ut ad hoc nefarium facinus accederet, aditum sibi aliis sceleribus ante munivit, Cic. – / Synkop. Imperf. munibat, Ps. Verg. moret. 61. Epit. Illiad. 228: munibant, Apul. de mund. 26: Fut. munibis, Veget. mul. 1, 10, 5 ed. vulg. (Schneider munies).
-
5 munio
1. mūnio (archaist. moenio), īvī, u. iī, ītum, īre (moene, moenia), I) mauern, schanzen, Mauern od. Schanzen aufführen, undique, quod idoneum ad muniendum putarent, congererent, Nep.: milites, qui muniendi gratiā vallum petierant, Auct. b. Afr.: utrimque summā vi muniunt et pugnant, Liv.: munientibus coria velaque iussit obtendi, Curt. – II) prägn., A) mauern, mauernd aufbauen, magna munit moenia, Plaut. mil. 228: duovir urbis moeniundae, Corp. inscr. Lat. 10, 4876: mun. oppida, feste Städte gründen, Hor. sat. 1, 3, 105: Albam longam, als feste Stadt gründen, Verg. Aen. 1, 271. – B) etwas mit einer Mauer, einem Bollwerke, einer Schanze befestigen, verwahren, verschanzen, in Verteidigungszustand setzen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: arcem, Nep.: palatium, Nep.: castra, mit Wall, Graben u. Palisaden umgeben, Caes.: montem, Caes.: partem muri egregie munitam habebant, Liv. – m. Abl., locum muro, Caes.: castra vallo fossāque, Caes.: omnia maceriā muniuntur, Plin. ep. – b) übtr., übh. verwahren, decken, bedecken, schützen, Alpibus Italiam munierat natura, wie mit einem Bollwerk versehen, Cic.: domum praesidiis, Cic.: se ligneis moenibus, Nep. – munito agmine incedere, gedecktem, Sall. – hortum ab incursu hominum, Colum.: quae (herbescens viriditas) contra avium minorum morsus munitur vallo————aristarum, Cic.: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, verwahrte, bedeckte sich, Suet. – 2) bildl., verwahren, in Verteidigungsstand, in Sicherheit setzen, sicherstellen, decken, hunc locum munio, sichere mich von dieser Seite, Cic.: m. imperium, Nep.: multorum se benevolentiā tueri et munire, Cic.: munio me ad haec tempora, Cic.: m. se contra perfidiam, Cic.: muniri adversus fraudes, Plin.: munire latus a domesticis hostibus, Curt. – suam meretriculis muniendis rem cogere, zur Versorgung von Buhldirnen, Plaut. – C) einen Weg usw. durch Auffüllen, Dämme usw. gangbar machen, bahnen, anlegen, bauen, viam, Cic. u.a.: itinera, Nep.: rupem, Liv. – ohne (aus dem Zshg. zu ergänzendes) Obj., muniendo fessi homines, Liv. – im Bilde, munire alci viam accusandi, sibi viam ad stuprum, Cic.: munita ad consulatum via, Cic.: u. so ut ad hoc nefarium facinus accederet, aditum sibi aliis sceleribus ante munivit, Cic. – ⇒ Synkop. Imperf. munibat, Ps. Verg. moret. 61. Epit. Illiad. 228: munibant, Apul. de mund. 26: Fut. munibis, Veget. mul. 1, 10, 5 ed. vulg. (Schneider munies). -
6 munio
1.mūnĭo (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 ( fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [moenia, lit. to wall; hence], to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).I.Lit.:B.arcem ad urbem obsidendam,
Nep. Tim. 3, 3:palatium,
Liv. 1, 7:locum,
Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.:Alpibus Italiam munierat ante natura,
Cic. Prov. Cons. 14, 34:domum praesidiis,
id. Cat. 1, 4, 10:castra vallo fossāque,
with palisades and a trench, Caes. B. G. 2, 5:locum muro,
id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.:magna moenis moenia,
you are undertaking a great thing, Plaut. Mil. 2, 2, 73:duovir urbis moeniendae,
Inscr. Orell. 7142.— Absol.: quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for use in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard, for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—Transf.1.In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter:2.Pergamum divinā moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2:hortum ab incursu hominum,
Col. 11, 3, 2:spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur,
he defended, protected, covered himself, Suet. Aug. 82. —To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it:II.quasi Appius Caecus viam munierit,
Cic. Mil. 7, 17:rupem,
Liv. 21, 37:itinera,
Nep. Hann. 3, 4:TEMPE MVNIVIT,
Inscr. Orell. 587. —Trop.A.To guard, secure, strengthen, support (cf.:B.fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere,
to maintain, support, Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).— Am strengthening myself:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18, 2:imperium,
to secure, Nep. Reg. 2, 2:muniri adversus fraudes,
to secure one's self, Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn):se contra ruborem,
Tac. Agr. 45:se multorum benevolentiā,
Cic. Fin. 2, 26, 84:se contra perfidiam,
id. Fam. 4, 14, 3:aliquid auctoritate,
Vell. 2, 127, 2:domum terrore,
Plin. Pan. 48, 3.—Munire viam, to make or open a way:2.haec omnia tibi accusandi viam muniebant,
prepared the way for your accusation, Cic. Mur. 23, 48:sibi viam ad stuprum,
id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.):nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.— Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. herkos odontôn), the lips, Lucr. 3, 498.— Comp.:se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.— Sup.:munitissima castra,
Caes. B. G. 4, 55.— Adv.: mūnītē, securely, safely (ante-class.):munitius,
Varr. L. L. 5, § 141. Müll.munĭo, ōnis, a false reading for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251. -
7 munio
I mūnio, īvī (iī), ītum, īre [ moenia I ]1) укреплять, обносить укреплениями (castra vallo fossaque m. Cs; locum muro Cs); прикрывать, защищать (m. se ligneis moenibus Nep; Alpibus Italiam muniĕrat natura C)m. oppĭda H — строить укреплённые города2) пролагать, прокладывать (viam sibi C; iter Cs, Nep)m. silvam L — проложить дорогу через лес3) укрывать (m. se adversus tela hostium Sl); ограждать ( aliquem contra injurias Sl); предохранять (ignem ita m., ne evagetur Dig); обеспечивать ( res munita idoneis testibus CJ)II munio *., ōnis m.мунион, род стихотворной стопы C (v. l. к Nomio) -
8 Munio [2]
2. Munio, s. 2. Minio.
-
9 Munio
2. Munio, s. 2. Minio. -
10 munio
to fortify, defend, protect / build a road. -
11 munio
, ivi, itum, ireукреплять -
12 munio
, munivi, munitum, munire 4укреплять; защищать, прикрывать -
13 circum-mūniō
circum-mūniō īvī, ītus, īre, to wall around, fortify, secure: eos vallo fossāque, Cs.: paene ut ferae circummuniti, hemmed in, Cs. -
14 com-mūniō (conm-)
com-mūniō (conm-) īvī (īvīsti or īstī), ītus, īre, to fortify on all sides, secure, barricade, intrench: castella, Cs.: castra, L.: suos locos, S.: loca castellis idonea, N. — Fig., to make sure, strengthem: testimoniis causa communita: ius. -
15 ē-mūniō
ē-mūniō iī, ītus, īre, to fortify, secure, wall off, strengthen: locus arcis in modum emunitus, L.: obice postes, V.: murus supra ceterae modum altitudinis emunitus, built up, L.—To clear, make passable: silvas ac paludes, Ta. -
16 per-mūniō
per-mūniō īvī, ītus, īre, to finish fortifying, fortify thoroughly: quae munimenta incohaverat, L.: castris permunitis, L. -
17 prae-mūniō
prae-mūniō īvī, ītus, īre, to fortify in front: aditūs magnis operibus, Cs.: non praemunito vallo, L.—Fig., to fortify, protect, secure: genus (dicendi) praemunitum: ut ante praemuniat, prepare his defences (of an orator).—To set forth as a defence: quae praemuniuntur reliquo sermoni, are premised to anticipate objections: illud praefulci et praemuni, ut, etc., secure beforehand. -
18 укреплять
munio, ivi, itum, ire -
19 praemunio
prae-mūnio (- moenio), īvī, ītum, īre, I) (nach munio no. I) etw. vormauern, als Vormauer, Bollwerk vorbauen, bildl., quae praemuniuntur sermoni, vorgebaut, vorausgeschickt wird, Cic.: quae ex accusatorum oratione praemuniuntur, vorgeschützt wird, Cic.: illud praefulci atque praemuni, ut etc., Cic. (vgl. praefulcio): ut ante praemuniat, Cic. – II) (nach munio no. II) vorn verwahren, -befestigen, aditus operibus, verschanzen, Caes.: Isthmum, Caes.: itinera, Veget. mil.: caput et os suum manibus oppositis quasi vallo, Gell. – bildl., antidotis praemuniri, sich verwahren, sich sichern, Suet.: quibus praemuniri iudex debeat, Gell.: genus dicendi praemunitum, Cic.: praemunitus praeparatusque, Augustin.
-
20 praemunio
prae-mūnio (- moenio), īvī, ītum, īre, I) (nach munio no. I) etw. vormauern, als Vormauer, Bollwerk vorbauen, bildl., quae praemuniuntur sermoni, vorgebaut, vorausgeschickt wird, Cic.: quae ex accusatorum oratione praemuniuntur, vorgeschützt wird, Cic.: illud praefulci atque praemuni, ut etc., Cic. (vgl. praefulcio): ut ante praemuniat, Cic. – II) (nach munio no. II) vorn verwahren, -befestigen, aditus operibus, verschanzen, Caes.: Isthmum, Caes.: itinera, Veget. mil.: caput et os suum manibus oppositis quasi vallo, Gell. – bildl., antidotis praemuniri, sich verwahren, sich sichern, Suet.: quibus praemuniri iudex debeat, Gell.: genus dicendi praemunitum, Cic.: praemunitus praeparatusque, Augustin.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praemunio
См. также в других словарях:
Munio — Munio, nordwestliche Provinz des Reiches Bornu im Innern Nordafrikas; Hauptort: Gure … Pierer's Universal-Lexikon
Munio de Zamora — (Zamora, 1237 Rome, 1300) became the seventh Master General of the Dominican Order in 1285, thanks in large part to the manipulations performed by his patron Sancho IV of Castile. He was dramatically removed from his office by a papal bull dated… … Wikipedia
Munio de Zamora — Obispo de Palencia Consagración episcopal 1294 por Gonzalo Gudiel. Nacimiento Zamora, 1237. Fallecimiento Roma, 1300. Fray Munio de Zamora (Zamora, 1237 Roma, 7 de marzo de 1300), mencionado también como Nuño … Wikipedia Español
Munio Nunez de Castille — Munio Núñez de Castille Nuño ou Munio Nuñez, troisième comte de Castille de 897 à 909. Gendre de Rodrigo de Castille D origine incertaine à une époque ou le comté même de Castille semble divisé entre plusieurs fiefs. La fin du règne d Alphonse… … Wikipédia en Français
Munio Núñez — (? ?). Conde de Castilla (c.897 c.901 y c.904 c.909). Su primera aparición histórica está relacionada con la repoblación y defensa de la fortaleza de Castrogeriz (882) desde su base de Amaya. Parece probable su descendencia del noble Nuño… … Wikipedia Español
Munio Velaz — Munio o Momo Velaz, (? ?), conde de Álava del d. 883 al c. 921 Hijo de Vela Jiménez, casó con la hija de Sancho Garcés I de Navarra, Velasquita Sánchez. Se le conoce por una mención del 919 en el Cartulario de Valpuesta. Predecesor: Vela… … Wikipedia Español
Munio Núñez de Castille — Nuño ou Munio Nuñez, troisième comte de Castille de 897 à 909. Gendre de Rodrigo de Castille D origine incertaine à une époque où le comté même de Castille semble divisé entre plusieurs fiefs. La fin du règne d Alphonse III des Asturies est… … Wikipédia en Français
munió — mu|ni|ó Mot Agut Nom femení … Diccionari Català-Català
munio — Mieć kuku na muniu zob. mieć 3 … Słownik frazeologiczny
munio — m odm. jak n I pot. żart., tylko w zwrocie: (Mieć) kuku na muniu «być upośledzonym; nie być przy zdrowych zmysłach» … Słownik języka polskiego
MUNIO — Munios … Abbreviations in Latin Inscriptions