Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

MARIUM

  • 1 Marium

    Marium, i, n., and Mareum, = Ma:rion, an ancient town of Cyprus, Plin. 5, 31, 35, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > Marium

  • 2 marium

    gen. pl. к
    1) mare и
    2) mas I, II

    Латинско-русский словарь > marium

  • 3 Mareum

    Marium, i, n., and Mareum, = Ma:rion, an ancient town of Cyprus, Plin. 5, 31, 35, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > Mareum

  • 4 mas

    mās, măris (n. mare, rare; gen. plur [p. 1117] marium, Cic. Part. Or. 10, 35; Mel. 3, 9, 5), adj. [prob. from Sanscr. root man, think; manus, man, human being; cf.: memini, moneo, etc.], male, masculine, of the male sex:

    mare et femineum sexus,

    App. de Mund. p. 66 med.:

    maribus (sc. diis),

    Cic. Leg. 2, 12, 29:

    si marem (anguem) emisisset... si feminam, etc.,

    id. Div. 1, 18, 36; id. Part. Or. 10; so,

    emissio maris anguis (opp. emissio feminae anguis),

    id. Div. 2, 29, 62: mas vitellus, a male yolk, i. e. which would produce a male chick, Hor. S. 2, 4, 14.—Of plants:

    ure mares oleas,

    Ov. F. 4, 741.—
    B.
    Transf., masculine, manly, brave ( poet.):

    quod mares homines amant,

    Plaut. Poen. 5, 5, 32:

    maribus Curiis,

    Hor. Ep. 1, 1, 64:

    animi,

    id. A. P. 402:

    male mas,

    unmanly, effeminate, Cat. 16, 13:

    atque marem strepitum fidis intendisse Latinae,

    i. e. a manly, noble strain, Pers. 6, 4.—As subst.: mās, māris, a male (opp. femina, v. infra).
    A.
    Lit., of gods, human beings, and animals:

    congressio maris et feminae,

    Cic. Rep. 1, 24, 38:

    et mares deos et feminas esse dicitis,

    id. N. D. 1, 34, 95:

    (bestiarum) aliae mares, aliae feminae sunt... et in mare et in femina, etc.,

    id. ib. 2, 51, 128; cf.:

    feminaque ut maribus conjungi possit,

    Lucr. 5, 853:

    marium expers,

    Suet. Claud. 33; so,

    marium pignora,

    id. Aug. 21 Oud. N. cr.:

    stuprum in maribus,

    Quint. 11, 1, 84:

    vos tollite laudibus, mares, Delon Apollinis,

    Hor. C. 1, 21, 10.—
    B.
    Trop., of plants:

    in tilia mas et femina differunt omni modo: namque et materies dura ac nodosa, etc.,

    Plin. 16, 14, 25, § 65:

    cognati virilis sexus, per mares descendentes,

    Ulp. Fragm. 26, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > mas

  • 5 caliga

    caliga, ae, f. chaussure militaire, calige (soulier de simple soldat ou d'officier subalterne).    - juventam in caligā militari tolerare, Plin.: passer sa jeunesse dans les derniers rangs de l'armée.    - Marium caliga dimisit, Sen.: Marius quitta la chaussure du soldat.
    * * *
    caliga, ae, f. chaussure militaire, calige (soulier de simple soldat ou d'officier subalterne).    - juventam in caligā militari tolerare, Plin.: passer sa jeunesse dans les derniers rangs de l'armée.    - Marium caliga dimisit, Sen.: Marius quitta la chaussure du soldat.
    * * *
        Caliga, caligae, pen. corr. Plin. Chaussure de guerre garnie de petis cloux de fer venant jusques à mi jambe.
    \
        Caliga Maximini. Prouerbium. Eras. Un homme long et gresle.

    Dictionarium latinogallicum > caliga

  • 6 ferrum

    ferrum, i, n. [st2]1 [-] fer. [st2]2 [-] objet en fer: glaive, épée, lance, couteau, hache, chaîne, ciseaux... [st2]3 [-] dureté de coeur, insensibilité. [st2]4 [-] Ov. patience, fermeté. [st2]5 [-] guerre.    - nascitur ibi in maritimis regionibus ferrum, Caes.: il y a là du fer dans les régions maritimes.    - in pectore ferrum gerit, Ov.: il a un coeur de fer.    - ferro flammaque (ferro ignique): par le fer et par le feu.    - C. Marium e civili ferro eripuerunt: ils arrachèrent C. Marius à la guerre civile.    - qui videret ferrum suum in igni esse, Sen. (prov.): voyant qu'il s'agissait de lui (qu'il était sur le tapis).
    * * *
    ferrum, i, n. [st2]1 [-] fer. [st2]2 [-] objet en fer: glaive, épée, lance, couteau, hache, chaîne, ciseaux... [st2]3 [-] dureté de coeur, insensibilité. [st2]4 [-] Ov. patience, fermeté. [st2]5 [-] guerre.    - nascitur ibi in maritimis regionibus ferrum, Caes.: il y a là du fer dans les régions maritimes.    - in pectore ferrum gerit, Ov.: il a un coeur de fer.    - ferro flammaque (ferro ignique): par le fer et par le feu.    - C. Marium e civili ferro eripuerunt: ils arrachèrent C. Marius à la guerre civile.    - qui videret ferrum suum in igni esse, Sen. (prov.): voyant qu'il s'agissait de lui (qu'il était sur le tapis).
    * * *
        Ferrum, huius ferri. Plin. Fer.
    \
        Absumere ferro aliquem. Virg. Tuer d'un glaive.
    \
        Accipere ferrum pectoribus. Sil. Recevoir un coup d'espee en la poictrine.
    \
        Adegit ferrum in viscera. Sil. Il a fourré dedens les entrailles.
    \
        Ardens ferrum. Valer. Flac. Reluisant et flamboyant.
    \
        Collapsus ferro. Virg. Qui tombe mort, et tué d'un glaive.
    \
        Condit ferrum sub aduerso pectore. Virgil. Il cache et met dedens.
    \
        Consumere ferrum pectore. Stat. Recevoir l'espee dedens la poictrine, Quand on ha la poictrine traversee d'un coup d'espee.
    \
        Demetere aliquid ferro. Horat. Abbatre, Copper.
    \
        Demittere ferrum in artus. Ouid. Fourrer tout dedens.
    \
        Detegere ferrum. Lucan. Desgainer.
    \
        Elicere ferrum e terrae cauernis. Cic. Tirer hors.
    \
        Eripere ferrum vagina. Virgil. Desgainer.
    \
        Exigere spiritum ferro. Senec. Se tuer.
    \
        Exegit ferrum per viscera domini. Lucan. Il a poulsé ou fourré son espee à travers de, etc.
    \
        Hausit pectora ferro. Ouid. Il luy a fourré l'espee dedens la poictrine.
    \
        Immori ferro. Senec. Mourir sur une espee.
    \
        Incumbere ferro. Ouid. Se jecter sur la poincte d'une espee, S'enferrer.
    \
        Ferro semet induere. Senec. S'enferrer d'une espee.
    \
        Instructi ferro. Virgil. Garniz.
    \
        Mergere ferrum iugulo. Senec. Fourrer dedens la gorge.
    \
        Moliri ferrum in aliquem. Ouid. Lever pour frapper aucun.
    \
        Petere aliquem ferro. Ouid. Envahir, Assaillir.
    \
        Reponere ferrum. Stat. Rengainer, Remettre en la gaine.
    \
        Resoluit iugulum ferro. Ouid. Coppe la gorge.
    \
        Retundere ferrum iugulis. Lucan. Reboucher.
    \
        Stringere ferrum. Stat. Desgainer.
    \
        Superare ferrum duritia. Ouid. Estre plus dur que fer.
    \
        Traiecta ferro pectora. Virg. Percé tout oultre.

    Dictionarium latinogallicum > ferrum

  • 7 pignus

    pignus, pignŏris (arch. pignĕris), n. [st2]1 [-] gage, objet gagé, nantissement, hypothèque; caution. [st2]2 [-] otage (comme gage). [st2]3 [-] enjeu d'une gageure, gageure, prix d'une lutte. [st2]4 [-] gage, sûreté, témoignage, preuve, garantie, marque. [st2]5 [-] surtout au plur. gages d'affection, enfants, progéniture, objets aimés.    - aliquid pignori opponere (dare, ponere, obligare): donner qqch en gage.    - domo agrisque pignori acceptis, Tac.: ayant pris en gage sa maison et ses terres.    - ponere pignus cum aliquo, V.-Max.: engager un pari avec qqn.    - rem pignori accipere (habere): recevoir une chose en gage.    - quovis pignore contendere + prop. inf. Cat.: parier tout ce qu'on voudra que...    - sub pignoribus mutuas pecunias accipere, Dig.: emprunter de l'argent sur hypothèque.    - pignora capere (auferre): prendre en gage, prendre hypothèque.    - sine ullo pignore, Liv.: sans qu'il y eût remise d'otages.    - marium pignora, Suet.: otages mâles.    - da pignus, ni ea sit filia, Plaut.: gageons qu'elle est ta fille.    - pignus dare + prop. inf.: donner la preuve que.    - Siciliam, pignus annonae, habet, Flo.: il occupe la Sicile pour s'assurer des substances.    - nec pignus aliud fidei ab eis postulavit Annibal, quam ut jurarent, se, si non impetrassent, in castra redituros, Lhom.: et Hannibal ne leur demanda pas d'autre gage de loyauté que de jurer de revenir au camp s'ils n'obtenaient satisfaction.    - suae virtutis pignus, vulnus ostentare, Lhom.: montrer sa blessure, signe de sa vaillance.    - adscita pignora, Stat.: enfants adoptifs.    - pignore animos centurionum devinxit, Caes. BC. 39: par le gage (qu’il avait pris) il lia les dispositions
    * * *
    pignus, pignŏris (arch. pignĕris), n. [st2]1 [-] gage, objet gagé, nantissement, hypothèque; caution. [st2]2 [-] otage (comme gage). [st2]3 [-] enjeu d'une gageure, gageure, prix d'une lutte. [st2]4 [-] gage, sûreté, témoignage, preuve, garantie, marque. [st2]5 [-] surtout au plur. gages d'affection, enfants, progéniture, objets aimés.    - aliquid pignori opponere (dare, ponere, obligare): donner qqch en gage.    - domo agrisque pignori acceptis, Tac.: ayant pris en gage sa maison et ses terres.    - ponere pignus cum aliquo, V.-Max.: engager un pari avec qqn.    - rem pignori accipere (habere): recevoir une chose en gage.    - quovis pignore contendere + prop. inf. Cat.: parier tout ce qu'on voudra que...    - sub pignoribus mutuas pecunias accipere, Dig.: emprunter de l'argent sur hypothèque.    - pignora capere (auferre): prendre en gage, prendre hypothèque.    - sine ullo pignore, Liv.: sans qu'il y eût remise d'otages.    - marium pignora, Suet.: otages mâles.    - da pignus, ni ea sit filia, Plaut.: gageons qu'elle est ta fille.    - pignus dare + prop. inf.: donner la preuve que.    - Siciliam, pignus annonae, habet, Flo.: il occupe la Sicile pour s'assurer des substances.    - nec pignus aliud fidei ab eis postulavit Annibal, quam ut jurarent, se, si non impetrassent, in castra redituros, Lhom.: et Hannibal ne leur demanda pas d'autre gage de loyauté que de jurer de revenir au camp s'ils n'obtenaient satisfaction.    - suae virtutis pignus, vulnus ostentare, Lhom.: montrer sa blessure, signe de sa vaillance.    - adscita pignora, Stat.: enfants adoptifs.    - pignore animos centurionum devinxit, Caes. BC. 39: par le gage (qu’il avait pris) il lia les dispositions
    * * *
        Pignus, pignoris vel pigneris, pen. corr. n. gene. Vlp. Gage sur lequel lon nous accroist quelque chose, et proprement des choses mobiliaires. C'est aussi le gage qu'on met quand on fait une gageure.
    \
        Dare pignus cum aliquo, Vide DO das. Gager contre aucun.
    \
        Ponere pignori. Plaut. Bailler en gage, Engager.
    \
        Obligare aliquid pignori. Vlp. Engager, Hypothequer, Obliger.
    \
        Pignori opponere. Terent. Hypothequer et assubjectir à la prestation d'aucune rente, ou au payement d'aucune chose.
    \
        Aratrum accipere pignori non licet. Quintil. Prendre par execution. B.
    \
        Pignora auferre. Cic. Saisir les meubles d'aucun pour quelque contumace, Executer aucun en ses meubles.
    \
        Ablatis pignoribus aliquem coercere. Cic. Contraindre par saisissement de ses biens.
    \
        Accipere aliquid pignori. Pomponius. Prendre en gage.
    \
        Dare aliquid pignori. Vlpian. Engager, Hypothequer.
    \
        Habere aliquid pignori. Papinianus. Avoir en gage.
    \
        Liberare pignus. Pomponius. Desgager.
    \
        Monumentum et pignus amoris. Virgil. Signe certain et enseignes de nostre amour.
    \
        Pignus vocis. Ouid. Promesse, Obligation et asseurance de parolles.
    \
        Pignus tenemus sceleris. Seneca. La preuve et tesmoignage ou certain indice de la meschanceté, L'espee par laquelle nous monstrerons clerement que c'est luy qui a commis le cas.
    \
        Pignora. Les enfants. Ouidius, Dulcia sollicitae gestabant pignora matres.
    \
        Adscita pignora. Stat. Enfants adoptifs.
    \
        Pignus Reipub. Cic. La seureté et gage.
    \
        Duo pignora Reipublicae. Cic. Deux piliers de la republique. B.
    \
        Mors mea pignus erit coniugii. Ouid. Probation, Tesmoignage, Signe certain.
    \
        Pignus. Virgil. Le gage qu'on met en jeu.

    Dictionarium latinogallicum > pignus

  • 8 caliga

    ae f.
    1) сапог, преим. (тж. c. militaris PM) солдатский J, Just etc.
    2) военная служба, солдатчина

    Латинско-русский словарь > caliga

  • 9 caliga

    caliga, ae, f., der bis an das Ende des Schienbeins reichende Stiefel, der Halbstiefel, dessen Sohle bei gemeinen Leuten mit Nägeln beschlagen war (dah. clavus caligaris), a) übh., Cic. ad Att. 2, 3, 1: c. mulionica, eines Maultiertreibers (Fuhrmanns), Edict. Diocl. 9, 5: rustica, eines Bauern, ibid.: muliebris, einer Frau, ibid. 9, 10: stridor (das Knarren) caligae, Hieron. ep. 117, 2: dono tibi caligas, Petr. 69, 5. – b) bes. der Stiefel der röm. Soldaten, der Soldatenstiefel (vollst. cal. militaris, Plin. 7, 135. Edict. Diocl. 9, 6), Iuven. 16, 24. Iustin. 38, 10, 3: c. speculatoria, eines von der Leibwache, Suet. Cal. 52. – dah. meton. = Dienst eines gemeinen Soldaten, Gamaschendienst, Marium caliga dimisit (M. ist den G. los); consulatus exercet, Sen. de brev. vit. 17, 3: a caliga (von der Pike) ad consulatum perduci, Sen. de ben. 5, 16, 2, od. usque septimum consulatum pervenire, Ampel. 18, 15: in caliga (als gemeiner Soldat) militare, Corp. inscr. Lat. 3, 7108 (vgl. 6, 33061).

    lateinisch-deutsches > caliga

  • 10 deduco

    dē-dūco, dūxī, ductum, ere, I) von einem höhern Punkte nach einem niedern herabführen, leitend herab- od. hinabziehen, konstr. bei Ang. von wo hinab? m. de od. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl.; bei Ang. wohin? bis wohin? m. ad od. in m. Akk. od. m. bl. Acc. loc., 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: imbres nivesque deducunt Iovem, in Regen u. Schnee steigt Jupiter vom Himmel herab, Hor.: molliunt anfractibus modici s clivos, ut non iumenta solum, sed elephanti etiam deduci possent, Liv. – ded. alqm ad terram, Suet.: alqm contionari conantem de rostris, Caes.: per eos multitudinem aliam in subiectum viae campum, Liv.: alqm in quattuordecim, Sen., od. in quattuordecim sessum (um da seinen Sitz zu nehmen), Asin. Poll. in Cic. ep.: non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos ded., Liv. – v. lebl. Subjj., in praecipitia iste cursus deducit, Sen. – β) lebl. Objj.: tiaram, vom Haupte herabnehmen, Suet.: pectine crines, herabkämmen, Ov.: caesariem barbae dextrā, herabstreichen, Ov.: molli gestu brachia, herabführen, = bewegen, Prop.: ramos pondere suo (v. Obst), Ov. – vestem summa ab ora (Saum), herabstreifen, Ov.: ebenso suas a pectore vestes, Ov.: clam pedes de lecto, Plaut. – montes in planum, herabversetzen, Iustin. (bildl., ded. alqm in planum, widerlegen, Schol. Bob. ad Cic. Flacc. 2. no. 2): eluvie mons est deductus in aequor, Ov.: manum ded. ad imum ventrem, Quint.: sinum ad ima crura, Suet.: deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora (bildl.), Sen.: ebenso ded. philosophiam e fastigio in planum (bildl.), Sen.: tunicam summā orā ad mediam, herabstreifen, Ov.

    b) als milit. t. t., herab- od. hinabführen, sich herabziehen lassen, herab-, hinabsteigen lassen, aciem in planum, Sall.: Poenos in plana, Frontin.: Albanum exercitum in campos, Liv.: instructos ordines in locum aequum, Sall.: paulatim suos in aequum locum, Sall.: imprudentiā suorum deductus in inferiorem collem, Frontin.: copias ex locis superioribus in campum, Caes.: equitatum od. equites ad pedes, die Reiterei absitzen lassen, Liv.

    c) als naut. t. t., α) die Segel herabziehen, herablassen, entrollen, aufspannen, vela, Ov.: carbasa, Ov.: tota carbasa malo (am M.), Ov. – β) ( wie καθέλκειν) ein Schiff vom Lande ins Meer ziehen, vom Stapel laufen lassen, in See gehen ( stechen) lassen (Ggstz. subducere, griech. ἀνέλκειν; vgl. Fabri Liv. 21, 17, 3), navem, naves, Verg. u. Liv.: navigia, Sen.: quadriremes, Plin. ep.: classem, Liv.: puppim, Prop.: carinas, Ov. – naves litore (vom U.), Verg.: naves in aquam, Liv. Vgl. unten no. II, A, 1, f.

    d) als t. t. der Zaubersprache, durch Zaubersprüche herabziehen, lunam, Ov.: lunam e curru, Tibull.: lunam cursu, Ov.: Iovem caelo, Ov.: cantando rigidas montibus ornos, Verg.

    2) übtr., vermindernd herabführen, auf etw. zurückführen, licet enim contrahere universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic. de nat. deor. 2, 164.

    II) von einem Anfangspunkte nach einem Zielpunkt fortführen, ab-, weg-, hinführen, geleitend fortbringen, hinbringen, herbeibringen, A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: pecora, Caes.: inde boves, Ov.: animalia quamlibet longo itinere deducta ad assuetas sibi sedes revertuntur, Quint.: ded. alqm a recta via (bildl.), Cornif. rhet.: alqm ex ea via (bildl.), Cic. fr.: suos ex agris, Caes.: dominam Ditis thalamo (aus dem G.), Verg.: ipsa vestigia quaerentem dominum eo (dahin) deductura erant, Liv.: Cicerones Rhodum, Cic.: alqm in aedem Proserpinae, Nep.: alqm in arcem, Liv.: alqm de suis convellere hortulis deducereque in Academiam perpauculis passibus (bildl.), Cic.: alqm in tutum (bildl.), Sen.: alqm in mare Helles, Ov.: ad eum agnum non casu sed duce deo deducitur, Cic.: ded. iuvenem ad altos currus, Ov.: silvestres capras manibus suis ad salutare auxilium herbae dictamni (bildl. v. der Natur), Val. Max. – β) lebl. Objj.: et si qua asportari possent, sibi quemque deducere (es mit sich nehmen), Tac. ann. 16, 11. – ded. atomos de via, Cic.: amnes deducunt undas in mare, Ov.: u. (im Bilde) ded. Aeolium carmen ad Italos modos, das äol. Lied zu ital. Weisen führen = die äol. u. sapphische Lyrik auf röm. Boden verpflanzen, Hor. carm. 3, 30, 13 sq.

    b) (als milit. t. t.) eine Mannschaft von irgendwo od. irgendwohin abführen, wegziehen (einziehen), abziehen (abmarschieren) lassen, ausrücken lassen, verlegen, exercitum, Caes. u. Liv.: consularem exercitum, Liv.: classem exercitumque, Liv.: praesidium, Liv.: praesidia, Caes. u. Liv. (vgl. Drak. Liv. 25, 25, 10) u. (Ggstz. imponere) Sall. fr.: custodias, Auct. b. Alex.: militari more vigilias, die Wachen auf ihre Posten abführen, aufziehen lassen, Sall. Iug. 44, 3. – ded. inde Romanum exercitum, Liv.: undique praesidia, Frontin.: exercitum a Sicilia, Iustin.: praesidia ab urbibus, Liv. u. Iustin.: quinque legiones ab opere, Caes.: praesidia de iis oppidis, quae etc., Cic.: nostros de vallo, Caes.: praesidia Macedonum ex iis urbibus, Liv.: exercitum ex his regionibus, Caes.: Apameā (von A.) praesidium, Cic.: Orico (von O.) legionem, Caes.: praesidia arce (von, aus der B.), Aur. Vict.: civitatibus omnibus (aus a. St.) omnia praesidia, Liv.: praesidia eo (dahin), Caes.: exercitum in aciem, Liv.: classem in proelium, Nep.: propere in cornua leves armaturas, Liv.: legiones duas in ulteriorem Galliam, Caes.: impedimenta in proximum collem, Caes.: legiones in hiberna, Caes.: novos milites in hiberna, Liv.: exercitum mature in hiberna Lunam et Pisas (nach L. u. P.), Liv.: exercitum in hiberna in Sequanos, Caes.: milites eductos hibernis ad Ciceronem, Caes. – m. Dat. (wozu?), tres in arcem oppidi cohortes praesidio, zur Besatzung in die B. legen, Caes. b. c. 3, 19, 5.

    c) begleitend, als Führer od. Begleiter mitnehmend zu jmd. od an einen Ort abführen, hinführen, fortbringen, hinbringen, herbringen, mitbringen, mitnehmen, geleiten, jmdm. zuführen, wo einführen, α) zur Besprechung, zur Audienz, cito hunc deduce ad militem, Ter.: deduci ad regem, Iustin.: deduci ad Eumenem, Nep.: deduci in conspectum Caesaris, Caes.: transfuga duci se ad consulem iubet deductusque traditurum urbem promittit, Liv. – β) aus der Provinz nach Rom (vollst. secum deducere, s. unten die Beisp.), Ennium poëtam, Cic.: Atticum, Nep.: non deduxi, inquit, Sextilium, Cic.: eos deduxi testes et eas litteras deportavi, ut etc., Cic.: hominem secum ded., Cic. – alqm ded. ex ultimis gentibus, Cic.: alqm Romam, Eutr.: alqm secum Romam, Liv.: primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, Aonio rediens deducam vertice Musas (poet. für »die griechischen Dichter auf heimatlichen [römischen] Boden verpflanzen«), Verg. georg. 3, 10 sq. – γ) als Gast in ein Haus usw., hospites domum, Cornif. rhet.: alqm in hospitale cubiculum, Liv.: alqm ad Ianitorem quendam hospitem, Cic. – δ) einen jungen Mann zu einem Staatsmanne zur weitern Ausbildung, alqm ad alqm, Cic. de amic. 1. Cic. Cael. 9. Tac. dial. 34. Quint. 12, 11, 6. – od. in eine Schule, ephebum in gymnasium (v. Mentor), Petron. 85, 3. – ε) beschützend od. bewachend fortführen, abführen, fortbringen, igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, vario rumore, custos saluti an mortis exactor sequeretur, Tac. ann. 3, 14: a quo cum quaesisset, quo (wohin) deduci vellet, et ille Athenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniret, Nep.: Pydnam eum deduci iussit et quod satis esset praesidii dedit, Nep. – als Gefangenen, ex consilii sententia in custodiam coniectus Athenas deductus est, Nep.: ded. Lentulum in carcerem, Sall.: Iugurtham ad Marium, Sall.: alqm vinctum ad Caesarem, Hirt. b. G.: alqm comprehendere et custodibus publice datis deducere ad Hannibalem, Liv. – auf den Kampfplatz, alqm e spectaculis detrahere et in arenam deducere, Suet. Cal. 35, 2. – ζ) jmd. ehrenhalber geleiten, jmdm. das Ehrengeleit geben, αα) jmd., bes. einen Staatsmann vom Hause nach dem Forum od. zur Kurie (Ggstz. reducere) od. umgekehrt von da nach Hause, magnam affert opinionem, magnam dignitatem cotidiana in deducendo frequentia, Cic.: haec ipsa sunt honorabilia assurgi, deduci, reduci, Cic.: ne deducendi sui causā populum de foro abduceret, Liv.: plebes consules ambo sacrā viā deductos cum magno tumultu invadit, Sall. fr.: cum magna multitudo optimorum virorum me de domo deduceret, Cic. – alqm ad forum, Cic., in forum, Quint.: alqm ex patribus conscriptis aut propinquum aut paternum amicum ad curiam, Val. Max.: frequentes eum domum deduxerunt, Liv.: absol., deducam, ich will ihn nach Hause (bis an sein Haus) geleiten, Hor. sat. 1, 9, 59. – ββ) einen jungen Römer vom Hause nach dem Forum, um sein Tirocinium abzulegen (v. Vater u. v. Verwandten), filios suo quemque tirocinio in forum, Suet.: filium Drusum in forum, Suet.: deductus in forum tiro, Suet.: pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepit, Iustin. – γγ) eine Braut aus dem Elternhause in das Haus der Bräutigams geleiten, v. Vater u. v. den Verwandten = dem Bräutigam zuführen, velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse, Liv.: eorum habentur liberi, quo (wohin = zu denen) primum virgo quaeque deducta est, Caes.: ded. virginem in domum alcis, Tac., od. ad alqm, Liv.: virginem iuveni marito, Tibull.: illa mihi dextrā deducta paternā, Catull.: quae mihi deductae fax omen praetulit, Prop.: rapi solet fax, quā praelucente nova nupta deducta est, ab utrisque † amicis, Fest. p. 289 (a), 7 sq. – v. Bräutigam selbst = eine Gattin heimführen, uxorem domum, Ter.: illam domum in cubiculum, Ter. Vgl. übh. Gronov Plaut. Cas. 2, 8, 36. die Auslgg. zu Ter. Hec. 1, 2, 60; zu Caes. b. G. 5, 14, 5; zu Liv. 10, 23, 5. – euphemist. = jmdm. eine Konkubine zuführen, sine prius deduci, Plaut.: so Tertia deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn mit no. II, B, a, β): ded. ad Docimum Tertiam Isidori mimi filiam, Cic.: Liviam ad se deduci imperavit, Suet. – δδ) eine in die Provinz abgehende Magistratsperson geleiten, ut provincias cum imperio petituri hinc deducerentur, Suet. Aug. 29, 2. – einen Triumphierenden zu den Tempeln, unde populo consalutato circum templa deductus est, Suet. Tib. 17, 2. – einen vertriebenen Herrscher wieder in sein Reich einführen, alqm in regnum, Tac.: hunc in possessionem Armeniae, Tac. – εε) jmd. an einen Ehrenplatz führen, m. 2. Supin., Herennium Gallum histrionem summo ludorum die in XIIII sessum deduxit, wies er einen Platz auf einer der vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) an, Asin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2. – ζζ) jmd. in ein Heiligtum einführen, decimo die cenatum, deinde pure lautum in sacrarium deducturam, Liv. 39, 9, 4. – ηη) jmd. zu Grabe geleiten, jmdm. das Grabgeleite geben, alqm, Augustin. serm. 17, 7 (zweimal). – η) etw. od. jmd. in einem Festzuge aufführen od. wohin abführen, tensas, Suet.: mulierem (eine Gefangene) triumpho, Hor.: elephantos Romam ingenti pompā, Eutr.: corpus Alexandri in Hammonis templum, Iustin.

    d) (als publiz. t. t.) Kolonisten, eine Kolonie irgendwohin abführen, übersiedeln, verpflanzen, Kolonisten irgendwo ansiedeln, ansässig machen, eine Kolonie irgendwo anlegen, colonos, Vell.: coloniam, colonias, Cic. u.a.: ut hic conditor urbium earum, non illi qui initio deduxerant (die ursprünglichen Kolonieführer), videretur, Nep. Timol. 3, 2; vgl. Cic. agr. 2, 92: im Passiv, deductis olim (für die vor Zeiten angesiedelten) et nobiscum per conubium sociatis haec patria est, Tac. hist. 4, 65. – m. Advv. (wohin? wo?) u. m. in u. Akk. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1 u. 39, 44, 10) u. mit bl. Acc. loc., huc Ideduco deducocolonorum ex lege Rulli, Cic.: emere agros a privatis, quo (wohin) plebs publice deducatur, Cic.: ded. eo (dahin) coloniam novam, Cic.: illo (dorthin) coloniam, Cic.: deducentur, inquit, coloniae. Quo? quorum hominum? in quae loca? Cic.: tu non definias, quo colonias, in quae loca, quo numero colonorum deduci velis? Cic.: ded. colonos lege Iuliā Capuam, Caes.: coloniam Casilinum, quo Caesar ante deduxerat, Cic.: colonos in omnes colonias totius Italiae, Cic.: colonias in eos agros, quos emerint, Cic.: coloniam in Asiam, Cic.: in eum locum coloniam, Cic.: negavi in eam coloniam, quae esset auspicato deducta, dum esset incolumis, coloniam no vam iure deduci, Cic.: ded. Carseolos coloniam in agrum Aequiculorum, Liv.: specie deductarum per (über) orbem terrae legionum, Tac. ann. 11, 24. – mit in u. Abl. (s. Drak. Liv. 10, 13, 1), Ostiam coloniam in ostio Tiberis deduxit, Aur. Vict.: in colonia Capua deducti lege Iuliā coloni, Suet. – im Passiv m. Prädik.-Nom. (als wer? vgl. Drak. Liv. 39, 44, 10), coloniae deductae Ariminum in Piceno, Beneventum in Samnio, Liv. epit.: eodem anno Cales deducta colonia (als K.), Vell.: post triennium Tarracina deducta colonia (als K.) ac deinde interiecto triennio Suessa Aurunca et Saticula, Vell.: Aquileia colonia Latina (als lat. K.) eo anno in agrum Gallorum est deducta, Liv.

    e) als gerichtl. t. t., vor einem Gericht als Zeugen usw. hinbringen, beiziehen, alqm (als Zeugen) ad hoc iudicium, Cic. Flacc. 9. – übtr., lis ad forum deducta est, der Streit wurde vor Gericht gebracht, es kam zum Prozeß, Phaedr. 3, 13, 3.

    f) als milit. t. t.: α) ein Schiff aus den Werften ziehen, navem ex navalibus, Caes. b. c. 2, 3, 2. – u. übh. in See stechen lassen, classem in altum properiter, Pacuv. tr. 322. – feindl. = aus den Werften fortführen, unam (navem) ex navalibus eorum, Caes. b. c. 2, 3, 2: ebenso naves a Meloduno, Caes. b. G. 7, 60, 1 (vgl. 7, 58. § 2 u. 4). – β) ( wie κατάγειν) ein Schiff in den Hafen führen, einlaufen lassen, persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem deducat, Petron. 101, 8. – feindlich = ein Schiff wohin schleppen, onerarias naves, quas ubique possunt, deprehendunt et in portum deducunt, Caes. b. c. 1, 36, 2. Vgl. oben no. I, 1, c, β.

    g) als t. t. der Wasserbaukunst, Wasser von irgendwo ableiten, irgendwo hinleiten, rivos (auf die Äcker), Verg.: aquam in vias, Cato: Padum in flumina et fossas, Plin.: aquam Albanam ad utilitatem agri suburbani, Cic.

    h) jmd. aus einer Besitzung gewaltsam hinwegführen, ex ea possessione Antiochum, Liv. 34, 58, 6: Arsinoën ex regno, Auct. b. Alex. 33, 3. – bes. als jurist. t. t., jmd. aus einer streitigen Besitzung in Gegenwart von Zeugen scheinbar gewaltsam hinwegführen (moribus deducere, im Ggstz. zu vi armatā deducere), um ihm das Recht der Vindikationsklage zu verschaffen (eine der Klage vorausgehende symbolische Handlung), alqm de fundo (mit u. ohne moribus), Cic. Caecin. 20; de lege agr. 2, 68; pro Tullio 20 (dazu Beier exc. III p. 250 sqq.).

    i) unversehens jmd. an einen Ort hinführen, wohin locken, pedester exercitus, quod in ea loca erat deductus, ut in vito Eumene elabi non posset, pacem ab eo petiit, Nep.: ab alqo consilio od. ex industria in iniqua loca deducti, Frontin.: sequentem Lucullum in insidias deduxerunt, Frontin.: Hamilcar in insidias deductus occiditur, Iustin.

    k) ein phys. Übel vom Körper wegziehen, entfernen, brassica de capite et de oculis omnia deducet et sanum faciet, Cato r. r. 157, 6: non aeris acervus et auri aegroto domini deduxit corpore febres, non animo curas, Hor. ep. 1, 2, 47 sqq.: quoniam haec deducuntur, weil man Derartiges (derartige Fehler) vom Körper zu entfernen sucht, Cic. de fin. 5, 47.

    2) übtr.: a) übh.: α) leb. Wesen = jmd. von wo abführen, abziehen, abbringen, abwendig machen, impellere voluntates quo velit, unde autem velit deducere, Cic.: ded. alqm a pristino victu, Nep.: alqm ab humanitate (menschlichen Würde), a pietate, a religione, Cic.: quod instituit referre de religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potest, Cic.: magnā pecuniā a vera accusatione esse deductum, Cic.: ded. eloquentiā perterritos a timore, Cic.: alqm a tristitia acute et hilare dicto, Cic.: alqm de fide (v. Reichtum), Cic.: alqm de illa animi pravitate, Q. Cic.: alqm de hac animi lenitate, Cic.: alqm de sententia, Cic. u. Liv.: alqm prope de vitae suae statu dolore ac lacrimis suis, Cic.: ded. alqm vero (von der Wahrheit), Lucr. 1, 370. – u. jmd. wohin ohne sein Zutun bringen, versetzen, si eo (dahin) me deduxit error, Ps. Quint. decl.: cuius errore eo (dahin) deducta esset multitudo, ut omnes de salute pertimescerent, Nep.: eo deductus periculi, ut etc., so gefährdet, daß usw., Amm.: si in eum casum deducerentur, wenn es mit ihnen so weit käme, Caes.: ded. alqm in periculum, Caes.: quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos), Caes.: deduci (geraten) in egestatem, Sen.: deduci in fraudem, ins Netz gelockt werden, Planc. in Cic. ep.: ded. alqm ad fletum misericordiamque, Cic.: deduci ad iniquam pugnandi condicionem, Caes. – β) lebl. Objj., von etw. abbringen, zu etw. hinführen, hinbringen, antiquissimum sollemne ab nobilissimis antistitibus eius sacri ad servorum ministerium deduxisti, hast das älteste Opfer von den vornehmsten Priestern dieses Gottesdienstes weggenommen und zu einer Verrichtung der Sklaven erniedrigt, Liv. 9, 34, 18. – audi, quo rem deducam, wohin ich am Ende kommen, wo ich hinaus will (in der Darstellung), Hor. sat. 1, 1, 15. – ded. rem huc, ut etc., es dahin zu bringen suchen, daß usw., Cic.: u. so rem in eum locum, ut etc., Caes.: ergo huc universa causa deducitur, utrum... an etc., Cic.: ded. rem ad arma, Caes.: rem ad otium, Caes.: rem in summum periculum, Caes.: rem in controversiam, Caes.

    b) jmd. von seiner Partei abwendig machen, verleiten, verführen, a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur, Caes. b. c. 1, 7, 1: adulescentes et oratione magistratus et praemio deducti, Caes. b. G. 7, 37, 6.

    c) jmd. zu etw. bringen = bestimmen, gewinnen, im üblen Sinne = verleiten, α) übh.: alqm ad eam sententiam, Caes.: Pompeium ad turpissima foedera, Vell.: quae tandem est ea disciplina, ad quam me deducas, si ab hac abstraxeris? Cic. – mit folg. Infin., inde deducimur etiam imaginem mortis iam tunc eum (somnum) recensere, Tert. de anim. 43. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quominus u. Konj., neque legis improbissimae poenā deductus est, quominus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaret, Cic. ep. 14, 4, 2. – β) jmd. zu einer polit. Sache od. Partei bringen, für sie gewinnen, in sie verflechten, Philippum et Macedonas in societatem belli, Liv.: Macedonas in bellum civile, Iustin.: quasdam civitates dissentientes in causam, Liv.: petebant, ne se temere in causam deduceret, Liv.

    d) den Ursprung von etw. ableiten, herleiten, mos unde deductus, Hor.: originem ab ea (femina), Plin.: genus ab Anchise ac Venere, Vell.: genus ab Achille, Curt. – u. den Namen von etw. entlehnen, entnehmen,nomen ab Anco, Ov. fast. 6, 803: u. so nomen ab alqa re u. ab alqo, Lact. 4, 28, 12. Tert. adv. Marc. 4, 14; apol. 3: nomen ex ea significatione, Tert. de virg. vel. 5.

    B) prägn.: a) vermindernd abziehen, α) als t. t. der Athletik = dem Kämpfer die Speise entziehen, damit er schmächtiger werde, cibum, Ter. eun. 315. – β) als t. t. der Geschäftsspr. = von einer Summe abziehen (Ggstz. addere), addendo deducendoque videre, quae reliqua summa fiat, Cic.: ded. centum nummos, Cic.: Tertia (ein Drittel) deducta est, Suet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn auch = »die Tertia ist zugeführt worden«, s. oben no. II, A, 1, c, ζ, γγ): id viri boni arbitratu (nach der Taxierung) deducetur, Cato. – m. in u. Akk., in singulas deportationes (auf od. für jede entwendete Tracht) SS. N. II (= 2 Sesterze) deducentur, Cato. – mit de u. Abl., de capite deducite quod usuris pernumeratum est, Liv. – m. Dat. (welcher Summe?), deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aut perscriptum fuisset, Suet. – mit Dat. (für wen?), de his divitiis sibi drachumam ded., Enn. scen. 323. – absol. prägn. = jmdm. einen Abzug machen, arbitratu deducetur, Cato r. r. 144, 2 zw. – Partiz. subst., dēducta, ae, f. (verst. pecunia od. pars), der Abzug, den der Legatar an dem ihm ausgesetzten Legate machen durfte, um dadurch der lästigen Verpflichtung der auf dem Vermögen des Testators haftenden sacra zu entgehen, si in testamento deducta scripta non sit, Cic. de legg. 2, 50.

    b) fortführend, fortziehend bilden, α) einen Bau fortführen, latum sulcum, Iuven, 1, 157: fossam superiori parte post castra, Frontin. 1, 5, 4: vallum per triginta duo milia passuum a mari ad mare, Eutr. 8, 19. – β) schreibend, zeichnend ziehen, entwerfen, litteram mero, Ov. her. 16 (17), 88: tamquam linea uno calamo deducta, Cassiod. de instit. div. lit. 1. p. 510 (a) ed. Garet. – im Bilde, ded. formam bonorum virorum et lineamenta, Sen. ep. 95, 72. – γ) spinnend, webend fortführen, fortspinnen, abspinnen, fortweben, abweben, harum (Parcarum) una loquitur, altera scribit, tertia deducit, Serv. Verg. Aen. 1, 22. – m. Abl. womit? dexterā leviter ded. fila, Catull.: levi pollice filum, Ov.: staminis pollice fila, Hieron.: tereti filo et aequali stamina (v. der Spinne), Plin.: habiles gladios filo gracilento, poet. = schmieden, Enn. ann. 253. – m. Abl. wovon? plenā stamina longa colo, Tibull. – m. in u. Akk., argumentum in tela, einweben, Ov. met. 6, 90. – übtr., ein Schriftwerk fein ausspinnen (= kunstvoll ausarbeiten), deducta atque circumlata oratio, eine entwickelte u. kunstvoll abgerundete (Ggstz. oratio simplex atque illaborata), Quint.: carmina proveniunt animo deducta sereno, Ov.: tenui deducta poëmata filo, Hor.: subtilis deductā oratione Menelaus, Auson.: ded. commentarios, Quint.: mille die versus, Hor.: triduo non ultra tres versus maximo impenso labore deducere posse, Val. Max. – m. Dat. wem? tibi saepe novo deduxi carmina versu, Prop. – m. in u. Akk., carmen Iliacum in actus, Hor. de art. poët. 129. – m. ab u. Abl. u. ad od. in u. Akk. der Zeit, von einer Zeit bis zu einer Zeit fortführen, prima ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen, Ov. met. 1, 3 sq.: pauca, quibus surgens ab origine mundi, in tua deduxi tempora, Caesar, opus, Ov. trist. 2. 559 sq. – u. fortspinnend ab schwächen, übtr., vocem, Pompon. com. 57 u. 60: Ὀδυσσεύς ad Ulixem deductus est, Quint. 1, 4, 16; vgl. PAdi. deductus no. II. – / Imperat. deduc, Cic. de rep. 1, 34. Stat. Theb. 12, 266. Augustin. serm. 109, 4: arch. deduce, Plaut. truc. 479. Ter. eun. 538.

    lateinisch-deutsches > deduco

  • 11 frequento

    frequento, āvī, ātum, āre, I) (nach frequens no. I) = A) zahlreich anwesend machen, 1) übh., a) Pers. = zahlreich versammeln, populum, Cic. de domo 89: scribas ad aerarium, Cic. Cat. 4, 15. Vgl. Klotz zu Cic. Reden 3, 864. – b) übtr.: multa acervatim, viel in einem Haufen zusammennehmen, Cic. or. 85. – 2) vermehren, verstärken, sagittariis copias suas, Auct. b. Afr. 20, 2. – B) v. einer Menge = zahlreich besuchen, a) eine Person zahlreich besuchen, heimsuchen, zu jmd. hinströmen, ihm scharenweise zulaufen, Marium, Sall.: ne coetu salutantium frequentaretur, Tac.: iuventutis concursu frequentari, durch das Zuströmen der Jugend gefeiert werden, Tac. – b) eine Feierlichkeit zahlreich besuchen, -feiern, ludos, dies, ferias, Cic.: sacra, Ov.: dies sollemnes, Suet. – v. einem einzelnen, mit seiner Gegenwart beehren, begehen (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 4), moris novi sacra, Ov.: Quinquatruum festos dies apud Baias, Tac.: sponsalia aut nuptias, Plin. ep.: quorundam illustrium exsequias usque ad rogum, Suet. – c) einen Ort belebt-, volkreich machen, stark besetzen, bevölkern, urbes, Cic.: templa, Ov.: solitudinem Italiae, Cic.: Italiam XXVIII coloniarum numero, Suet.: ea (loca) consita arbustis pecore atque cultoribus frequentabantur, waren belebt, Sall.: piscinas, mit Fischen besetzen, -bevölkern, Col.: castaneta, vineam, mit Nachwuchs bepflanzen, Col. – übtr., est quasi luminibus distinguenda et frequentanda omnis oratio sententiarum atque verborum, gleichsam durch Schlagbilder zu heben u. zu beleben, Cic.: u. so genus orationis sententiis frequentatum, belebt, Cic. – d) eine Versammlung beleben, zu einer V. ein zahlreiches Publikum herbeiziehen, contiones legibus agrariis (durch Ankündigung von Ackergesetzen), Liv. 6, 5, 1. – II) (nach frequens no. II) = A) häufig-, fleißig-, gewöhnlich bei jmd. od. an einem Orte sich einfinden, ihn häufig-, fleißig-, gewöhnlich besuchen, gewöhnlich in jmds. Umgebung sein, Pacarium, Tac.: domum, Cic.: scholas, Sen.: quae loca et nationes minus frequentata sunt, weniger häufig (von Reisenden usw.) besucht werden, Sall. – B) jmd. häufig bei sich anwesend machen = a) häufig bei sich sehen, alqm, Plaut. cist. 10. – dah. b) übtr., etwas häufig (wiederholt, gewöhnlich) anwenden, -vornehmen, wiederholen, immer erneuern, verbi translationem, Cic.: Hymenaee frequentant, rufen einmal ums anderemal H., Ov.: alcis memoriam retinere ac fr., Sen.: primas quasque partes in animo frequenta, vergegenwärtige dir recht oft im Geiste, Cornif. rhet. – frequentata (esse) pavimenta ante Cimbricum (bellum) indicio est Lucilianus ille versus, Plin. 36, 185.

    lateinisch-deutsches > frequento

  • 12 Latium

    Latium, iī, n., I) eine Landschaft in Italien, zwischen dem Tiber u. Kampanien, mit der Weltstadt Rom, die heutige Campagna di Roma u. ein Teil der Terra di Lavoro, Varro LL. 5, 32. Mela 2, 4, 2 (2. § 59). Plin. 3, 54 sqq. Cic. Arch. 5. Hor. carm. 1, 35, 10 u.a.: seiner Ausdehnung nach zerfallend in Latium antiquum (Verg. Aen. 7, 38. Plin. 3, 56) od. vetus (Tac. ann. 4, 5), d.h. den Landstrich, der vor der Unterwerfung des latin. Bundes unter die Herrschaft der Römer die Landschaft Latium bildete u. von dem Tiber bis zum promunturium Circaeum (j. Circello) bei Anxur reichte, u. in Latium novum od. adiectum (Plin. 3, 59), d.h. die unter den Römern im Osten u. Süden hinzugefügten neuen Eroberungen (das Gebiet der Hernici, Aequi, Volsci, Aurunci) bis zum Liris. – II) meton.: 1) die Latiner, ius Latii, das latinische Recht (s. Latīnitāsno. II), Tac. – 2) = ius Latii od. Latinitas (s. d. no. II), Tac. hist. 3, 55 u.a. – Dav.: a) Latius, a, um, zu Latium gehörig, latinisch, poet. = römisch, Ov. u.a. Dichter, Colum. u. Plin.: vulnera, der Römer, Ov.: forum, i.e. Romanum, wo in Rom Prozesse verhandelt wurden, Ov. – b) Latīnus, a, um, zu Latium gehörig, latinisch, lateinisch, lingua, Cic.: sermo purus erit et Latinus, d.i. gut lateinisch = elegant, Cic. or. 79: verbum, Varro fr.: verbum (Zeitwort) minus Latinum, Hieron.: convertere in Latinum, ins Lateinische übersetzen, Cic.: ebenso vertere in Latinum, Quint.: vertere ex Graeco in Latinum, Plin. ep., od. in Latinum sermonem, Liv.: vertere orationes Latinas, Quint.: u. transferre ex Graeco in Latinum, Quint. – feriae Latinae u. bl. Latinae, die latin. Ferien, das gemeinsame Bundesfest der Latiner, an dem dem Jupiter Latialis auf dem albanischen Berge geopfert wurde, Liv. u.a.: via Latina, von der porta Latina (nahe an der porta Capena) beginnend, Liv.: Latinae coloniae, die das jus Latii (s. Latīnitās) hatten, Suet. – Compar. (vgl. Serg. expl. in Donat. 492, 7 K.), nihil conditius, nihil Latinius legi, M. Aurel. bei Fronto ep. ad M. Caes. 2, 3. p. 28, 15 N.: nihil dulcius nihilque Latinius haberemus tuis voluminibus, Hieron. epist. 58, 9: Superl., homo Latinissimus et facundissimus, Hieron. epist. 50, 2. – subst., Latīnus, ī, m., ein Latiner, Lateiner, u. Latīni, ōrum, m., die Latiner, Lateiner, d.i. α) die Einwohner in Latium, Liv. – β) die das ius Latii (s. Latīnitās) hatten, Tac.: dah. Flavia Latinae condicionis, die die Rechte einer Latinerin, nicht die einer Römerin hat, Suet. – γ) die lateinisch reden, Quint. u. Spät. – δ) Latini Iuniani, die nach der lex Iunia Norbana (i. J. 29 n. Chr.) Freigelassenen, Gaius inst. 3, 56. – Adv. Latīnē, latinisch, lateinisch, L. dicendi copia, der Reichtum lateinischer Beredsamkeit, Cic.: L. loqui, lateinisch sprechen, sowohl übh. = in latein. Sprache sprechen, Liv., als insbes., elegant-, gut-, schön (latein.) sprechen, Cic.; und (wie unser »deutsch reden«) gerade heraus-, offen sagen, Cic.: optime Latine posse, Apul.: L. reddere, ins Lateinische übersetzen, Cic.: ebenso L. transferre, Quint.: alqm L. docere, Plin. ep.: L. scire, Lateinisch verstehen, Cic., Ggstz. L. nescire, Titin. fr. u. Cic.: id nos Latine gloriosum dicimus, Plaut.: versum Graecum Latine enuntiabo, Apul.: occisum ab se Marium Latine (auf Lateinisch) clamare coepit, Frontin. – c) Latīniēnsis, e, latinisch, ager, Cic.: populus, Plin. – subst., Latiniēnsēs, ium, m., die Latiner, Cic. – d) Latiālis, e, zu Latium gehörig, latialisch, latinisch, populus, Ov.: sermo, Plin.: Iuppiter, als Vorsteher des Latinerbundes (s. Latiāris), Lucan.: L. caput, poet. = aedes Iovis Latialis s. Latiāris, Lucan. – e) Latiāris, e, zu Latium gehörig, latinisch, lateinisch, regnum, Augustin.: doctrina, Macr.: Iuppiter, als Vorsteher des Latinerbundes, dem von den Römern u. Latinern gemeinschaftlich auf dem mons Albanus geopfert wurde, Cic. u.a. (s. Garatoni Cic. Mil. 31, 85): collis, Varro LL. 5, 52. – Dav.: α) Latiar, āris, n., ein Fest des Jupiter Latiaris, Cic. ad Q. fr. 2, 4. § 2. Macr. sat. 1, 16. § 16. – β) Latiāriter, Adv., lateinisch, Mart. Cap. 5. § 426 u. 6. § 574 u. § 587 Eyss. Sidon. carm. 23, 235.

    lateinisch-deutsches > Latium

  • 13 lumen

    lūmen, inis, n. (aus *lūc-men zu lūceo), das leuchtende Licht, der Lichtkörper, I) eig.: A) im allg., das Licht, das ein Gegenstand verbreitet, lucernae, Cic.: solis, Cic.: lunare, Mondlicht, Macr.: diurnum, Tageslicht, Sonnenlicht, Sonne, Ov. u. Sen.: sol lumenque diurnum, Morgenstern, Lucr. 4, 455: lumina relucentia, Sen.: accretio et deminutio luminis (des Mondlichts), Cic.: lunae luminum varietas tum crescentis tum senescentis, Cic.: tabulas pictas collocare in bono lumine, in ein gutes Licht stellen, Cic.: clarum lumen transmittere, vollkommen durchsichtig sein (v. Spiegel usw.), Sen.: immittere lumen, hereinfallen lassen, einlassen, Verg. – B) insbes.: 1) ein Licht, d.i. eine Leuchte, Kerze, Laterne, Lampe, Fackel, lumine apposito, Cic.: lumini oleum instillare, Cic.: luminibus accensis, Plin.: ad lumina, bei usw., Suet.: sub lumina prima, in der Dämmerung, Hor.: ad lumina prima, bis zum Anbruch des Abends, Hor. – 2) das Tageslicht, der Tag, secundo lumine, Enn.: lumine quarto, Verg.: obscuro etiamtum lumine, lumine etiamtum incerto, Zwielicht, Sall. – 3) das Lebenslicht, das Leben, lumen adimere, Ov.: lumen relinquere, Verg. – 4) das Augenlicht, die Augen, caecitas luminis, Cic.: lumina aegra, Sen.: lumina amittere, Cic.: sine ullo morbo oculorum lumina amittere, Nep.: lumina alci fodere, ausbohren, ausstechen, Ov.: effodere lumen, ausreißen, Verg. (vgl. bildl., effossum alterum imperii Romani lumen, Vell.): quem (Argum) ferunt per ambitum capitis multorum oculorum luminibus ornatum, Macr. – konkr. = der Augapfel, Veget. mul. 2, 16. – 5) das Licht in den Gebäuden, d.i. freie Luft und Tageslicht, luminibus alcis obstruere, Cic., od. officere, ICt., das Licht verbauen. – im Bilde, Catonis luminibus obstruxit oratio, verdunkelte den Ruhm Katos, Cic.: nec mentis quasi luminibus officit altitudo fortunae et gloriae, Cic. – 6) der Glanz, Schimmer, ferri, Stat.: dah. der Glanz der Blumen, die Schönheit, calthae, Colum. – 7) das Licht in der Malerei (Ggstz. umbra, der Schatten), Plin. nat. hist. u. Plin. ep. – C) meton., jede Öffnung, durch die Licht od. Luft eindringen kann, 1) im allg., duo lumina ab animo ad oculos perforata nos habere, Cic. de nat. deor. 2, 9. – 2) insbes.: a) der Ritz, Val. Flacc. 1, 128. – b) der Wetterschacht, Plin. 31, 57 (bei Vitr. 8, 6, 3 puteus gen.). – c) die Fensteröffnung, das Fenster, lumina capere a meridie, die Fenster auf der Mittagsseite anlegen, Vitr.: habere ad septentrionem lumina fenestrarum, Vitr.: lumina fenestrarum valvata, Fenster, die zum Öffnen eingerichtet sind, Vitr.: fenestrarum angustias quod reprehendis, scito te Κύρου παιδείαν reprehendere. Nam cum ego idem istuc dicerem, Cyrus aiebat viridariorum διαφάσεις latis luminibus non tam esse suaves, Cic.: luminum spatia relinquere, Fensteröffnungen anbringen, Vitr.: immittere lumen, lumina, Fenster anlegen, ICt.: obserare lumina, Apul. – d) die Türöffnung, Vitr. 4, 6, 1 sqq. – e) die Weite des Trichters (calix) an der Wasserröhre, die Lichten, Frontin. aqu. 27; 29; 36: interdum maioris luminis, interdum minoris, pro gratia personarum, calicem probare, ibid. 105. – II) übtr.: 1) ein Licht, eine Leuchte, die zu klarer Einsicht verhilft, aufhellende Klarheit des Geistes usw., erleuchtende, aufhellende, klare Einsicht, vos in tantis tenebris erroris et inscientiae clarissimum lumen praetulistis menti meae, Cic.: ordo maxime est, qui memoriae lumen affert, eine klare Einsicht (um sich zu unterrichten) verschafft, aufhellt, Cic.: ut oratio, quae lumen adhibere rebus debet (Licht über die S. verbreiten soll), ea obscuritatem et tenebras afferat (sie in D. u. F. hüllt), Cic.: alqd praenoscere sine lumine animi (klare Einsicht) non posse, Colum. – 2) ein Licht, eine Leuchte = das leuchtende Vorbild, die Glanzseite, der Glanzpunkt, Strahl, die glänzenden Vorzüge, die Glanzverbreitende Zierde, der glänzende Schmuck, lumina civitatis (v. vornehmen Bürgern), Cic.: illorum praediorum scito mihi vicinum Marium lumen esse, Cic.: Brutus, lumen et decus civitatis, Cic.: Corinthus totius Graeciae lumen, Cic.: quasi lumen aliquod probitatis et virtutis, leuchtendes Vorbild, Cic.: hic tu, Africane, ostendas oportebit patriae lumen (die glänzenden Vorzüge) animi ingenii consiliique tui, Cic.: philosophia iacuit usque ad hanc aetatem nec ullum habuit lumen litterarum Latinarum (u. hatte keinen glänzenden Vertreter in der lat. Literatur), Cic. – u. so in der Rede, lumina dicendi, der Schmuck glänzender Worte zur Belebung der Gedanken, Cic.: ebenso lumina verborum et sententiarum, Cic.

    lateinisch-deutsches > lumen

  • 14 mas

    mās, maris, m., männlichen Geschlechts, männlich, v. Göttern, Menschen, Tieren, Gewächsen, subst., das Männchen usw. (Ggstz. femina), I) eig.: bestiae aliae mares, aliae feminae, Cic.: et mares deos et feminas esse, Cic.: homines, Plaut.: incertus (infans) mas an femina esset, Liv.: teneri mares, Knaben, Ov.: mares liberi u. liberi mares, Lact. (s. Bünem. Lact. 1, 14, 9): liberi tres, duo mares, Plin. ep.: mares oleae (Nomin.), Ov.: in tilia mas et femina differunt, Plin.: mas vitellus, männlicher Dotter, d.i. männliches Hühnchen, Hor. – II) übtr., männlich, mannhaft, kräftig, Hor.: animi mares, Hor.: male mas, unmännlich, Catull.: m. strepitus, kräftiges, erhabenes Lied, Pers. – / Genet. Plur. gew. marium, Cic. part. or. 35. Amm. 24, 3, 13 u.a.; marum, Suet. Aug. 21 R. Mela 3, 9, 5 (3. § 93). Ps. Apul. Ascl. 21 G. Prob. inst. 122, 12. Frgm. Bob. de nom. 559, 41 K.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 423 u. 424.

    lateinisch-deutsches > mas

  • 15 pignus

    pīgnus, oris u. eris, n., das bedungene Pfand, Unterpfand, Faustpfand ( hingegen arrabo = der Kaufschilling, s. Hieron. in epist. ad Ephes. 1, 1, 14), I) eig.: A) im allg.: pignori dare servum, praedium, ICt.: pignori esse, verpfändet sein, Curt.: pignori opponere, verpfänden, se, Plaut., od. agrum, Ter.: pignori accipere, sich als Hypothek verschreiben lassen, Tac.: pignus capere, Tac. u. ICt.: alci pignus capere togae, die T. abpfänden, Plaut.: capere rem pignori, ICt., pignoris iure, ICt. – als Zwangsmittel für die Senatoren zur Teilnahme an den Senatssitzungen usw., pignera capere, Liv. 3, 38, 12: pignora auferre, Cic. de or. 3, 4: pignoribus cogere senatores, Cic. Phil. 1, 12. – B) insbes.: 1) die Geisel, sine pignore, Liv.: pignora marium, männliche Geiseln, Suet.: equites pignora pacis, G. (Unterfänder) für den Fr., Liv. – 2) der Betrag der Wette, pignore contendere, certare, wetten, Catull. u. Verg.: so auch pignus ponere, Ov.: pignus ponere cum alqo de alqo (auf jmd.), Val. Max.: pignus ponere, an etc., Val. Max. – 3) ein Kontrakt mit Unterpfand, ICt. – 4) von Gatten, Kindern u. Enkeln = Unterpfänder der Liebe, Ov. u.a. (Plur. pignera, v. einem Kinde, Stat. Ach. 1, 127. Lucan. 5, 473): mit Genet., pignera coniugum ac liberorum, Liv.: so auch von Eltern, Geschwistern, Anverwandten, Quint. u. Plin. ep.: übtr., von eingepfropften Zweigen od. Pfropfreisern, Pallad. – II) bildl., das Pfand, Unterpfand = der Beweis, das sichere Kennzeichen, voluntatis, iniuriae, Cic.: dare pignus magnum, Cic.: nullum erga me benevolentiae pignus atque indicium omisistis, Curt.: pignus est m. Infin., est et hoc ipsum melioris ingenii pignus, non corrumpi bonitate eius, Sen. contr. 2. praef. §. 4.

    lateinisch-deutsches > pignus

  • 16 radix

    rādīx, īcis, f. (ῥάδιξ), die Wurzel, I) im allg.: A) eig. u. übtr.: 1) eig., die Wurzel des Baumes, der Pflanze, r. cupressi, Varro: cortices et radices, Cic.: succīdere radices arborum (v. Biber), Varro LL.: herbas radice revellere, Ov.: ab radicibus eruere segetem, mit der Wurzel ausreißen, Verg.: radicem u. radices capere, Cato, od. agere radicem od. agere radices, Wurzel treiben (schlagen), Varro u. Ov. (u. im Bilde, vera gloria radices agit, Cic.). – 2) übtr.: a) der unterste Teil eines Ggstds., mit dem er an einer Fläche festsitzt, die Wurzel, der Zunge, Ov.: der Haare, Cels. u. Petron.: des Zahnes, Cels.: der Feder, Ov.: des Felsens, Verg. u. Ov. – b) übh. das Unterste eines Ggstds. die Wurzel, der Fuß, eines Berges, Hügels, Sing., promunturii, Mela: Pyrenaei, Plin.: humilis radix (flacher Grund) insulae, Plin. ep.: a Palatii radice, Cic.: ab ora gemmae ad radicem usque, Plin.: gew. Plur., radices montis, collis, Caes.: Caucasi, Cic. – c) r. virilis, das männl. Glied, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 1, 13 (viell. radius vir. zu lesen, wie Cael. Aur. de morb. acut. 3, 14, 115). – B) bildl., die Wurzel, 1) im allg.: a radicibus (von Grund aus, gänzlich) evertere domum, Phaedr. – 2) insbes.: a) = Ursprung, Stamm, Quelle, patientiae, Cic.: Marium ex isdem, quibus nos, radicibus natum, Cic.: Apollinis, d.i. Stamm, Plin. – v. etymol. Ursprung, Varro LL. – b) der feste Grund (Boden), aus dem etw. ruht. Pompeius, eo robore vir, iis radicibus, ein Mann, der so viel Boden hat im Staatsleben, Cic. ad Att. 6, 6, 4. – II) die gewöhnl. genießbare oder offizinelle Wurzel, a) übh.: omnes radices, excepto sisere et pastinacā, Cels.: herbarum radicibus vivere, Sen.: genus radicis, quod appellatur chara, Caes.: r. dulcis, Süßholz, Cels.: r. lanaria, Seifenkraut (s. rādīculano. II, a), Colum.: Syriaca, Rettich, bes. Radieschen, Colum. – b) Rettich, bes. Radieschen, Hor., Cels. u.a. – / Genet. Plur. gew. radicum; aber radicium im Itin. Alex. 32 (75). Charis. 124, 31.

    lateinisch-deutsches > radix

  • 17 scribo

    scrībo, scrīpsī, scrīptum, ere (vgl. griech. σκάριφος, Stift, Griffel, meton. Umriß, Zeichnung, σκαριφασθαι, ritzen u. zeichnen), mit einem spitzen Griffel graben, einzeichnen, zeichnen, Züge, Linien, Figuren, Buchstaben machen, schreiben, I) zeichnen, reißen, ziehen, 1) im allg.: stigmata fugitivo, einen entlaufenen Sklaven brandmarken, Quint.: lineam, Cic. – 2) prägn.: a) bezeichnen, bemalen, totius frontem tabernae scorpionibus, Catull. 37, 10: arva sanguineo scribit rutilantia gyro, Stat. Theb. 11, 514. – b) etwas zeichnen, entwerfen, beschreiben, von etw. einen Abriß machen, in linea trigonum paribus lateribus et intervallis, Vitr.: formam, Plin. ep.: scribetur tibi forma et situs agri, Hor. – II) schreiben, 1) im allg.: litteram, Cic.: meā manu scriptae litterae (Brief), Cic.: erat scriptum ipsius manu, Cic.: itaque terra in augurum libris scripta cum R uno, Varro LL.: Ch. Fassus es Charmidem dedisse aurum tibi. Suc. Scriptum quidem, ja, geschriebenes, ja, auf dem Papier, Plaut.: ut scriptum (schwarz auf weiß) aut obsignatum aut depositum, Cic.: nihil erat clausum, nihil obsignatum, nihil scriptum (als vorhanden aufgeführt, inventarisiert), Cic.: liber minutioribus litteris scriptus, Sen.: historia minutissime scripta, Sen.: absol., scribere decore, eine schöne (hübsche) Hand schreiben, Amm. 30, 9, 4. – bildl., mihi scripta illa dicta sunt in animo, eingeprägt, Ter. Andr. 383. – 2) insbes.: a) etwas beschreiben, unam (sortem) excĭdisse ita scriptam, Liv.: columna litteris gentis eius scripta, Curt. 10, 1 (2), 14: postes hinc et inde totos, Mart. 1, 117, 11: ceram ossibus (= stilis osseis), Isid. orig. 6, 9, 2: scriptus et aeterno nunc primum Iuppiter auro, mit einer goldenen Weihinschrift für ewig versehen, durch eine goldene Inschrift verewigt, Mart. 11, 4, 3. – b) an jmd. schreiben, ihm schriftlich melden, ad alqm u. alci, Cic.: ad alqm de alqo (einen an jmd. empfehlen) accuratissime (sehr), Cic.: salutem (einen Gruß), Plaut.: m. folg. Fragesatz, diplomata, quorum dies praeteriit an omnino observari et quam diu velis rogo scribas, Plin. ep. 10, 45 (54); vgl. 10, 116 (117), 1. – Passiv m. Acc. u. Infin., scribitur nobis multitudinem convenisse, Cic.: mit Nom. u. Infin., haec avis scribitur solere etc., Cic. – c) schreiben, schriftlich auftragen, verlangen, bitten, befehlen, si quid ad me scripseris, Cic.: m. folg. ut od. ne u. Konj., velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant, Cic.: collegae scripsit, Aquileiam ut veniret, Liv.: Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, Liv.: m. folg. bl. Coniunctiv, scribit Labieno, veniat, Caes.: mit folg. Infin., scribitur tetrarchis... iussis Corbulonis obsequi, Tac. – d) schreiben, schriftlich aufsetzen, verfertigen, verfassen, niederschreiben, libros, Cic.: defensionem, Cic.: historiam, Cic.: epistulam ad alqm, Quint.: scripsisse aliquid in Antonium, Liv. fr.: sunt alii scriptae quibus alea luditur artes, andere haben die Kunst, mit Würfeln zu spielen, beschrieben, Ov. – dicam alci scribere, gegen jmd. eine Anklageschrift (Klage) einreichen, Cic.: leges, Gesetze machen, schriftlich verfassen, Cic.: foedus amicitiae, machen, Liv.: senatus consultum, Cic.: so auch adesse scribendo, gegenwärtig sein, wenn der Senatsbeschluß schriftlich abgefaßt wird, Cic.: ebenso auch esse ad scribendum, Cic. – absol., α) schreiben = etw. Gelehrtes ausarbeiten, bes. Gedichte, ad scribendum animum appulit, etwas zu schreiben, zu dichten, Ter.: se ad scribendi studium contulit, zum Dichten, Cic.: ad scribendum se contulit, er wurde Schriftsteller, Hieron. de vir. ill. 80. – β) schreiben = von etwas schriftlich handeln oder reden, de Alexandri laudibus, Gell.: ut Plutarchus scribit, Gell.: hac super re scribam ad te, Cic.: scripsit super hoc plenissime octo voluminibus, Hieron.: maior scribendi diligentia, eine sorgfältigere Darstellung, Eutr. – γ) von Rechtsgelehrten, Urkunden aller Art (Testamente, Verträge, Klagformeln usw.) abfassen, haec urbana militia respondendi, scribendi, cavendi, Cic. Mur. 19. – e) m. dopp. Acc., α) als den u. den schreiben, auf etw. setzen, cum... se A. Cornelium Cossum consulem scripserit, sich als Konsul A. Kornelius Kossus daraufgesetzt (auf das Weih, geschenk), unterschrieben hat, Liv. 4, 20, 11. – β) schriftlich ernennen, einsetzen, festsetzen- alqm heredem (zum Erben), Cic.: alqm heredem secundum, Hor.: alqm alci scribere coheredem, Sen. u. Tac. (vgl. in testamento alcis heredem scriptum esse, Caes.): so alqm tutorem, Cic. – f) schriftlich aussetzen, alci legatum, vermachen, Plin. ep.: u. so servo libertatem, ICt. – g) als t. t. der Geschäftssprache, bei Wechselgeschäften, Anweisung zur Auszahlung von Geld an jmd. geben, durch Anweisung od. Wechsel an jmd. zahlen, alci nummos, Plaut. asin. 440: scribe decem a Nerio, laß (dem Schuldner) 10000 Sesterze durch (den Wechsler) Nerius auszahlen, Hor. sat. 2, 3, 69; s. Bentley Hor. sat. 2, 3, 76; ep. 2, 1, 105; vgl. rescribo. – h) beschreiben, besingen, schildern, von jmd. schreiben, singen, Marium, Cic.: Cyrus ille a Xenophonte non ad historiae fidem scriptus, Cic.: fons supra scriptus, Vitr.: scriberis Vario fortis, Hor. – i) als publiz. u. milit. t. t., Kolonisten, Soldaten usw. anwerben, ausheben, milites, Sall. (vgl. ex his tribubus scriptos iuniores duo tribuni ad bellum duxere, Liv.): exercitum, Liv.: legiones, Sall.: quattuor milia peditum, Liv.: milites in supplementum, Liv.: supplementum legionibus, Cic.: socios navales, Matrosen ausheben, Liv.: quinque milia colonorum Capuam (nach K.), Liv.: u. so sex milia colonorum Albam in Aequos, Liv.: novorum militum ea pars, quae scripta in Histriam provinciam esset, Liv. – übtr., v. anderen Personen, scribe tui gregis hunc, zähle ihn unter deine Freunde, Hor. ep. 1, 9, 13. – k) m. dopp. Akk., als der und der unterschreiben = seinen Namen setzen, cum... se A. Cornelium Cossum scripserit, als Konsul A. Kornelius Kossus (auf das Weihgeschenk) seinen Namen gesetzt hat, Liv. 4, 20, 11. / Synk. Perf. scripsti, Plaut. asin. 802: scripstis, Enn, fr. scen. 211: Infin. scripse, Auson. sept. sap. lud. 1. p. 105 Schenkl. – auch scribsisse u. scribturum geschrieben, Lucil. 818.

    lateinisch-deutsches > scribo

  • 18 accendo

    [st1]1 [-] accendo, ĕre, cendi, censum: - tr. - a - embraser, allumer, mettre le feu.    - faces accendere, Cic.: allumer des torches.    - nonne vides linum accendier? Lucr.: ne vois-tu pas qu'une mèche de lin prend feu? b - au fig. - animer, exciter, attiser, enflammer, allumer, éveiller.    - odium accendere: attiser la haine.    - discordiam accendere: exciter la discorde.    - amore laudis accensi: enflammés par l'amour de la gloire.    - accendere aliquem in aliquem (contra aliquem): enflammer qqn contre qqn.    - pugnando potius quam adhortando accendamus militum animos, Liv. 2: excitons l'ardeur des soldats en combattant plutôt qu'en faisant des discours.    - accendis quare cupiam magis illi proximus esse, Hor. S. 1, 9, 5: tu attises mon désir d'être plus proche de lui. c - exciter à, pousser à.    - accendere animum ad virtutem, Sall.: exciter l'âme à la vertu.    - accendere in rabiem, Liv.: pousser à la colère.    - illi ad dominationem accensi sunt, Sall. Jug. 31, 16: ils sont acharnés à vouloir dominer. d - augmenter, accroître.    - pretium accendere, Plin. 23, 57: augmenter le prix, donner de la valeur.    - crystallina quorum accendit fragilitas pretium, Sen. Ben. 7, 9, 3: des cristaux, dont la fragilité avive le prix.    - acetum accenditur pipere, Plin.: le poivre rend le vinaigre plus fort.    - accendere fiduciam Tyriorum, Curt.: fortifier la confiance des Tyriens. e - éclairer, faire briller.    - gemmis galeam accendere, Sil.: faire resplendir un casque du feu des pierreries.    - quae jacerent in tenebris, nisi litterarum lumen accenderet, Cic.: choses qui resteraient ensevelies dans les ténèbres, si les lettres ne les éclairaient pas de leur lumière. [st1]2 [-] accendo, ōnis, m.: celui qui excite (au combat).    - accendōnes, um, m.: maîtres des gladiateurs. --- Tert. Pall. 6.
    * * *
    [st1]1 [-] accendo, ĕre, cendi, censum: - tr. - a - embraser, allumer, mettre le feu.    - faces accendere, Cic.: allumer des torches.    - nonne vides linum accendier? Lucr.: ne vois-tu pas qu'une mèche de lin prend feu? b - au fig. - animer, exciter, attiser, enflammer, allumer, éveiller.    - odium accendere: attiser la haine.    - discordiam accendere: exciter la discorde.    - amore laudis accensi: enflammés par l'amour de la gloire.    - accendere aliquem in aliquem (contra aliquem): enflammer qqn contre qqn.    - pugnando potius quam adhortando accendamus militum animos, Liv. 2: excitons l'ardeur des soldats en combattant plutôt qu'en faisant des discours.    - accendis quare cupiam magis illi proximus esse, Hor. S. 1, 9, 5: tu attises mon désir d'être plus proche de lui. c - exciter à, pousser à.    - accendere animum ad virtutem, Sall.: exciter l'âme à la vertu.    - accendere in rabiem, Liv.: pousser à la colère.    - illi ad dominationem accensi sunt, Sall. Jug. 31, 16: ils sont acharnés à vouloir dominer. d - augmenter, accroître.    - pretium accendere, Plin. 23, 57: augmenter le prix, donner de la valeur.    - crystallina quorum accendit fragilitas pretium, Sen. Ben. 7, 9, 3: des cristaux, dont la fragilité avive le prix.    - acetum accenditur pipere, Plin.: le poivre rend le vinaigre plus fort.    - accendere fiduciam Tyriorum, Curt.: fortifier la confiance des Tyriens. e - éclairer, faire briller.    - gemmis galeam accendere, Sil.: faire resplendir un casque du feu des pierreries.    - quae jacerent in tenebris, nisi litterarum lumen accenderet, Cic.: choses qui resteraient ensevelies dans les ténèbres, si les lettres ne les éclairaient pas de leur lumière. [st1]2 [-] accendo, ōnis, m.: celui qui excite (au combat).    - accendōnes, um, m.: maîtres des gladiateurs. --- Tert. Pall. 6.
    * * *
        Accendo, accendis, accendi, accensum, accendere. Allumer.
    \
        Accendere, ad animum, aut res alias translatum. Enflamber, Inciter, Fort esmouvoir.
    \
        Quae res marium contra Metellum vehementer accenderat. Sallust. L'avoit fort esmeu et animé.
    \
        Calore accendere. Plin. Fort eschauffer.
    \
        In poenam accendere. Plin. Inciter à punition.
    \
        Impensius accenduntur certamina. Liu. Sont plus allumez.
    \
        Clypeum auro accendere. Sil. Ital. Le faire flamboyer et reluire par dorure.
    \
        Equum accendere stimulis. Stat. Le fort esmouvoir à grands coups d'esperons.
    \
        Febres accendere. Cels. Augmenter, Faire plus vehementes et ardantes.
    \
        Offensiones accendere. Tacit. Allumer les inimitiez et males graces.
    \
        Pretium rei alicuius accendere. Plin. Haulser ou augmenter le pris, Vendre plus cher.
    \
        Sitim accendere. Cels. Pli. Faire avoir grand soif.
    \
        Spem accendere. Tacit. Donner grande esperance, Faire avoir bonne esperance.

    Dictionarium latinogallicum > accendo

  • 19 amo

    ămo, āre, āvi, ātum - tr. -    - amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 --- amāsse = amavisse, Ter. Eun. 5, 1, 11 --- amantum = amantium, Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439.    - la conjugaison. [st1]1 [-] aimer (vivement, passionnément).    - amare aliquem ex animo, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5: aimer qqn de tout son coeur.    - te semper amavi dilexique, Cic. Fam. 15, 7: je t'ai toujours aimé et estimé.    - absol. qui amant, Ter. And. 191, les amoureux.    - cf. Hor. S. 2, 3, 250 [st1]2 [-] absol. - se livrer à la débauche, faire l'amour, avoir une maîtresse.    - ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare potare, Sall. C. 11: ce fut là que, pour la première fois, l'armée romaine prit l'habitude de faire l'amour et de boire. [st1]3 [-] avoir bonne opinion (de qqn), être content (de qqn).    - se ipsum amare: - [abcl]a - être content de soi. - [abcl]b - être égoïste.    - in eo me amo: sur ce point, je suis content de moi.    - in Atili negotio te amavi, Cic.: j'ai été content de toi dans l'affaire d'Atilius. [st1]4 [-] savoir gré (à qqn), lui être reconnaissant, lui être obligé.    - amabo (te): je t’aimerai; je t’en supplie; de grâce; tu seras bien aimable; sois assez bon (pour).    - noli amabo irasci, Sosiae, Plaut. Amp. 540: ne t'emporte pas, de grâce, contre Sosie.    - amavi curam et sollicitudinem tuam, Plin. Ep. 5: je te sais gré de ton attention et de ton inquiétude.    - si me amas: de grâce; je t'en prie; sois assez bon pour.    - amabo te ne improbitati meae assignes, Cic.: je te prie de ne pas mettre sur le compte de ma méchanceté.    - multum te amo quod: je te sais bon gré de ce que.    - te multum amamus, quod ea (= signa) abs te diligenter curata sunt, Cic. Att. 1: je te sais un gré infini d'avoir pris soin aussi vite de ces statues.    - in aliqua re (de aliqua re) aliquem amare: savoir gré à qqn de qch.    - de raudusculo multum te amo, Cic. Att. 7, 2, 7: je te remercie beaucoup d'avoir songé à cette petite dette.    - te amo ut + subj.: je te sais gré de, je te suis obligé de, je te suis reconnaissant de.    - te amo ne + subj.: je te sais gré de ne pas...    - Menaechme, amare ait te multum Erotium, ut hoc ad aurificem deferas, Plaut.: Ménechme, Erotie dit qu'elle te saurait bon gré de porter ceci chez l'orfèvre. [st1]5 [-] aimer, aimer à, se complaire dans, se plaire à, avoir du goût pour, avoir l'habitude de.    - non omnes eadem mirantur amantque, Hor. Ep. 2, 2, 58: tout le monde n'a pas les mêmes admirations, les mêmes goûts.    - aures mex non amant redundantia, Cic. Or. 168: mon oreille n'aime pas ce qui est de trop (dans la phrase).    - natura solitarium nihil amat, Cic. Lael. 88: la nature n'aime pas la solitude.    - ea quae res secundae amant, Sall. J. 41, 2: les choses qu'aime la prospérité (compagnes ordinaires de la prospérité).    - lens amat solum tenue, Plin. 10, 123: la lentille aime un sol maigre.    - cf. Plin. 10, 138 ; COL. 2, 10, 3, etc.    - amare + inf.: avoir l'habitude de, aimer à.    - aurum perrumpere amat saxa, Hor. O. 3, 16, 10: l'or aime à percer les rochers.    - hic magnos potius triumphos, hic ames dici pater atque princeps, Hor. C. 1: ici, plutôt, prends plaisirs aux grands triomphes et apprécie d'être appelé Père et prince.    - Nilus amet alveum suum, Plin. Pan. 31, 4:    - omnia quae ira fieri amat, Sall.: tous les excès que la colère fait volontiers. [st1]6 [-] locutions remarquables.    - ama me, Cic. (en incise): crois-moi.    - ita (sic) me dii (bene) ament ou amabunt: puissent les dieux m'aimer; aussi vrai que les dieux m'aiment; que les dieux m'assistent; que les dieux me soient propices; grâce aux dieux, oui, assurément (formule de forte affirmation).    - ita me di amabunt, vin bona dicam fide, quod hic inter nos liceat? Plaut. Poen. 1, 3, 30: les dieux me protègent, veux-tu que je dise franchement ce que nous pouvons dire ici entre nous?    - ita me di ament, credo, Ter. And. 5, 4, 44: que les dieux m'assistent, oui, je le pense.    - non, ita me di bene ament, Ter. Hec. 2, 1, 9: non (je ne le sais pas), aussi vrai que les dieux m'assistent.    - sic me di amabunt ut me tuarum miseritumst, Menedeme, fortunarum...Ter. Heaut. 3, 1, 54: aussi vrai que les dieux m'aiment, je t'assure, Ménedme, que j'ai pitié de ton sort.    - ita me Juppiter! (s.-ent. amet ou amabit), scin quam videtur? credin quod ego fabuler? Plaut. Poen. 1, 3, 31: que Jupiter m'assiste! sais-tu ce que je pense? crois-tu ce que je raconte?    - ita me di amabunt, ut me tuarum miseritumst fortunarum, Ter. Haut. 462: j'aurai la faveur des dieux aussi vrai que ton sort me fait pitié (= que les dieux m'abandonnent, si ton sort ne me fait pas pitié).    - Me. Salvus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Megadore, Plaut. Aul. 2, 2, 6: Me. Puisses-tu être en bonne santé, Euclion. Eu. Que les dieux te soient propices, Mégadore!    - amare, adv. → amarus
    * * *
    ămo, āre, āvi, ātum - tr. -    - amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 --- amāsse = amavisse, Ter. Eun. 5, 1, 11 --- amantum = amantium, Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439.    - la conjugaison. [st1]1 [-] aimer (vivement, passionnément).    - amare aliquem ex animo, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5: aimer qqn de tout son coeur.    - te semper amavi dilexique, Cic. Fam. 15, 7: je t'ai toujours aimé et estimé.    - absol. qui amant, Ter. And. 191, les amoureux.    - cf. Hor. S. 2, 3, 250 [st1]2 [-] absol. - se livrer à la débauche, faire l'amour, avoir une maîtresse.    - ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare potare, Sall. C. 11: ce fut là que, pour la première fois, l'armée romaine prit l'habitude de faire l'amour et de boire. [st1]3 [-] avoir bonne opinion (de qqn), être content (de qqn).    - se ipsum amare: - [abcl]a - être content de soi. - [abcl]b - être égoïste.    - in eo me amo: sur ce point, je suis content de moi.    - in Atili negotio te amavi, Cic.: j'ai été content de toi dans l'affaire d'Atilius. [st1]4 [-] savoir gré (à qqn), lui être reconnaissant, lui être obligé.    - amabo (te): je t’aimerai; je t’en supplie; de grâce; tu seras bien aimable; sois assez bon (pour).    - noli amabo irasci, Sosiae, Plaut. Amp. 540: ne t'emporte pas, de grâce, contre Sosie.    - amavi curam et sollicitudinem tuam, Plin. Ep. 5: je te sais gré de ton attention et de ton inquiétude.    - si me amas: de grâce; je t'en prie; sois assez bon pour.    - amabo te ne improbitati meae assignes, Cic.: je te prie de ne pas mettre sur le compte de ma méchanceté.    - multum te amo quod: je te sais bon gré de ce que.    - te multum amamus, quod ea (= signa) abs te diligenter curata sunt, Cic. Att. 1: je te sais un gré infini d'avoir pris soin aussi vite de ces statues.    - in aliqua re (de aliqua re) aliquem amare: savoir gré à qqn de qch.    - de raudusculo multum te amo, Cic. Att. 7, 2, 7: je te remercie beaucoup d'avoir songé à cette petite dette.    - te amo ut + subj.: je te sais gré de, je te suis obligé de, je te suis reconnaissant de.    - te amo ne + subj.: je te sais gré de ne pas...    - Menaechme, amare ait te multum Erotium, ut hoc ad aurificem deferas, Plaut.: Ménechme, Erotie dit qu'elle te saurait bon gré de porter ceci chez l'orfèvre. [st1]5 [-] aimer, aimer à, se complaire dans, se plaire à, avoir du goût pour, avoir l'habitude de.    - non omnes eadem mirantur amantque, Hor. Ep. 2, 2, 58: tout le monde n'a pas les mêmes admirations, les mêmes goûts.    - aures mex non amant redundantia, Cic. Or. 168: mon oreille n'aime pas ce qui est de trop (dans la phrase).    - natura solitarium nihil amat, Cic. Lael. 88: la nature n'aime pas la solitude.    - ea quae res secundae amant, Sall. J. 41, 2: les choses qu'aime la prospérité (compagnes ordinaires de la prospérité).    - lens amat solum tenue, Plin. 10, 123: la lentille aime un sol maigre.    - cf. Plin. 10, 138 ; COL. 2, 10, 3, etc.    - amare + inf.: avoir l'habitude de, aimer à.    - aurum perrumpere amat saxa, Hor. O. 3, 16, 10: l'or aime à percer les rochers.    - hic magnos potius triumphos, hic ames dici pater atque princeps, Hor. C. 1: ici, plutôt, prends plaisirs aux grands triomphes et apprécie d'être appelé Père et prince.    - Nilus amet alveum suum, Plin. Pan. 31, 4:    - omnia quae ira fieri amat, Sall.: tous les excès que la colère fait volontiers. [st1]6 [-] locutions remarquables.    - ama me, Cic. (en incise): crois-moi.    - ita (sic) me dii (bene) ament ou amabunt: puissent les dieux m'aimer; aussi vrai que les dieux m'aiment; que les dieux m'assistent; que les dieux me soient propices; grâce aux dieux, oui, assurément (formule de forte affirmation).    - ita me di amabunt, vin bona dicam fide, quod hic inter nos liceat? Plaut. Poen. 1, 3, 30: les dieux me protègent, veux-tu que je dise franchement ce que nous pouvons dire ici entre nous?    - ita me di ament, credo, Ter. And. 5, 4, 44: que les dieux m'assistent, oui, je le pense.    - non, ita me di bene ament, Ter. Hec. 2, 1, 9: non (je ne le sais pas), aussi vrai que les dieux m'assistent.    - sic me di amabunt ut me tuarum miseritumst, Menedeme, fortunarum...Ter. Heaut. 3, 1, 54: aussi vrai que les dieux m'aiment, je t'assure, Ménedme, que j'ai pitié de ton sort.    - ita me Juppiter! (s.-ent. amet ou amabit), scin quam videtur? credin quod ego fabuler? Plaut. Poen. 1, 3, 31: que Jupiter m'assiste! sais-tu ce que je pense? crois-tu ce que je raconte?    - ita me di amabunt, ut me tuarum miseritumst fortunarum, Ter. Haut. 462: j'aurai la faveur des dieux aussi vrai que ton sort me fait pitié (= que les dieux m'abandonnent, si ton sort ne me fait pas pitié).    - Me. Salvus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Megadore, Plaut. Aul. 2, 2, 6: Me. Puisses-tu être en bonne santé, Euclion. Eu. Que les dieux te soient propices, Mégadore!    - amare, adv. → amarus
    * * *
        Amo, amas, amare. Aimer.
    \
        Amare ex animo aliquem. Cic. Aimer cordialement.
    \
        Amare se sine riuali. Cic. Quand un homme se aime et estime, et n'est aimé n'estimé de personne.
    \
        Amo Phyllida ante alias. Virgil. Plus que, ou sur toutes les autres.
    \
        Amare corde vel animo, pro Ex corde, siue ex animo. Plaut. Aimer du bon du cueur, sans fainte, cordialement.
    \
        Amant mutuis animis. Catull. Ils s'entraiment.
    \
        Amare certatim aliquem. Cic. Quand deux en aiment un à qui mieulx mieulx.
    \
        Amant inter se. Cic. Ils s'entraiment.
    \
        Amare in matrimonium. Quint. Aimer pour avoir en mariage.
    \
        Amare, absolutum. Terent. Estre amoureux.
    \
        Amare se in aliquo. Cic. Se plaire en quelque chose.
    \
        Amare seipsum. Cic. S'estimer beaucoup.
    \
        Ex hac officii societate amare ardentius coepi. Plin. iunior. Pour, ou A cause, etc.
    \
        Multum te amo, quod respondisti Octauio. Cic. Je te scay bon gré que, etc. Je t'aime que, etc.
    \
        Amo te de hac re. Terent. Cic. Je te scay bon gré de cela.
    \
        Amat, pro Solet. Tacit. Vt serme amat posterior adulatio. Comme ha de coustume, etc.
    \
        Si me amas. Cic. Adduc, si me amas, Marium. Si tu m'aimes, Si tu me veuls faire plaisir.

    Dictionarium latinogallicum > amo

  • 20 caliga

    caliga, ae, f., der bis an das Ende des Schienbeins reichende Stiefel, der Halbstiefel, dessen Sohle bei gemeinen Leuten mit Nägeln beschlagen war (dah. clavus caligaris), a) übh., Cic. ad Att. 2, 3, 1: c. mulionica, eines Maultiertreibers (Fuhrmanns), Edict. Diocl. 9, 5: rustica, eines Bauern, ibid.: muliebris, einer Frau, ibid. 9, 10: stridor (das Knarren) caligae, Hieron. ep. 117, 2: dono tibi caligas, Petr. 69, 5. – b) bes. der Stiefel der röm. Soldaten, der Soldatenstiefel (vollst. cal. militaris, Plin. 7, 135. Edict. Diocl. 9, 6), Iuven. 16, 24. Iustin. 38, 10, 3: c. speculatoria, eines von der Leibwache, Suet. Cal. 52. – dah. meton. = Dienst eines gemeinen Soldaten, Gamaschendienst, Marium caliga dimisit (M. ist den G. los); consulatus exercet, Sen. de brev. vit. 17, 3: a caliga (von der Pike) ad consulatum perduci, Sen. de ben. 5, 16, 2, od. usque septimum consulatum pervenire, Ampel. 18, 15: in caliga (als gemeiner Soldat) militare, Corp. inscr. Lat. 3, 7108 (vgl. 6, 33061).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > caliga

См. также в других словарях:

  • MARIUM — oppid. Cypri in ora Boreali, olim Arfinoe apud Steph. dictum. Vasilipotamo Tho. Porcatio. Catullus masculine protulit plurali numerô Epigr. 37. v. 12. Quae sanctum Idalium, Mariosque apertos. Nic. Loydius …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AD OCULUM Marium — Africae locus in tabula Peutingeriana, a M. Velsero edita …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CASTRATIO Marium — olim hodieque multo in usu, vetita est LL. Domitiani, Nervae, Hadriani, simulque citcumcisioni Iudaeorum fibula imposita, qui bellum proin Hadriano moverunt, a Pio tandem auxiliari lege iinperatâ, Casaubonus ad Spartian. in Hadriano Caes. c. 14.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MARIUS — I. MARIUS Arviragi fil. Britannorum Rex, Pictos vicit. A. C. 70. Ei successit fil. Coylus, A. C. 93. Polyd. Virg. hist. l. 2. et 3. II. MARIUS interremptis Victorinô, Lollianô et posthumô, triduô tantum imperavit: vir quidem strenuus, ac… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • JUGURTHA — fil. Mastanabalis, fratris Micipsae, ex pellice, nepos Masinislae, Regis Numidarum, quem patruus Moriens heredem regni sui constituit, una cum 2. filiis suis adhuc impuberibus, Adherbale, et Hiemsale: quos ille postea beneficiorum immemor,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MARE apud Esai — apud Esai. c. 11. v. 15. Nilus est; quem ita vocârunt etiam Arabes, propter amnis amplitu linem, et quia certis temporibus per totum Aegypti Delta maris instar effunditur. Unde Plin. l. 35. c. 11. Niti aqua est mari similis. Similiter lacus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ВИКТОРИН МАРИЙ — [Гай Марий Викторин; лат. Gajus Marius Victorinus] (между 281 и 291, Сев. Африка между 382 и 386, Рим), богослов, философ и ритор. В. М. род. в рим. пров. Африка, где получил хорошее риторическое образование, начал преподавательскую деятельность… …   Православная энциклопедия

  • Shia Islam — Shia redirects here. For other uses, see Shia (disambiguation) …   Wikipedia

  • Treaty of Westminster (1674) — Infobox Treaty name = Treaty of Westminster (1674) long name = image width = caption = type = Peace treaty date drafted = date signed = 19 February 1674 location signed = Westminster date sealed = 5 March 1674 date effective = 5 March 1674… …   Wikipedia

  • HMS Sovereign of the Seas — was ordered as a 90 gun first rank ship of the line of the English Royal Navy, but at launch was armed with 102 bronze guns, at the insistence of the king. She was later renamed Sovereign , and then Royal Sovereign .Royal Navy, Sovereign of the… …   Wikipedia

  • Islamic mythology — is the body of traditional narratives associated with Islam from a mythographical perspective. Many Muslims believe that these narratives are historical and sacred and contain profound truths. These traditional narratives include, but are not… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»