Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

GAZA

  • 1 Gaza

    Gāza, ae, f., = Gaza, the name of several cities.
    I.
    The most celebrated is the ancient city of Gaza, in Palestine, Mel. 1, 11, 3; Plin. 5, 13, 14, § 65; 6, 28, 32, § 144; Curt. 4, 5, 7; 4, 6, 4; 4, 7, 2 al.—
    B.
    Deriv. Gāzētĭcus, a, um, adj., of or belonging to Gaza:

    vina,

    Sid. Carm. 17, 15.—
    II.
    A [p. 804] city of Media, Plin. 6, 13, 16, § 42.—
    III.
    A city of Africa, on the Arabian Gulf, Plin. 6, 29, 34, § 174.

    Lewis & Short latin dictionary > Gaza

  • 2 gaza

        gaza ae, f    [Persian], a treasure, royal treasury: regia, N., Cu.— A treasure, riches, wealth: ab auro gazāque regiā manūs cohibere: Hieronis, L.: agrestis, store, V.— Plur: beatae Arabum, H.
    * * *

    Latin-English dictionary > gaza

  • 3 gaza

    [st1]1 [-] gāza, ae, f. [mot persan]: - [abcl][b]a - trésor (du roi de Perse). - [abcl]b - richesses, trésors, opulence.[/b]    - custos gazae regiae, Nep. Dat. 5: gardien du trésor royal.    - omni Macedonum gaza, quae fuit maxima, potitus est Paulus, Cic. Off. 2, 76: toutes les richesses des Macédoniens, qui étaient immenses, étaient entre les mains de Paul-Emile.    - gaza agrestis, Virg.: trésor champêtre (= le grenier).    - gaza: plur. de gazum. [st1]2 [-] Gāza, ae, f.: Gaza. - [abcl][b]a - ville de Palestine. --- Plin. 5, 65; 6, 144; Mel. 1, 11, 3; Curt. 4, 5, 7; 4, 6, 4; 4, 7, 2. - [abcl]b - ville de Médie. --- Plin. 6, 42. - [abcl]c - ville d'Afrique. --- Plin. 6, 174.[/b]    - [gr]gr. Γάζα.    - Gāzaeus, a, um: de Gaza. --- Cassiod. Eccl. 6, 4.    - Gāzensis, e: de Gaza. --- Vulg. Mach. 1, 11, 62.    - Gāzenses, ĭum, m.: les habitants de Gaza.    - Gāzētĭcus, a, um: de Gaza (en Palestine). --- Sid. 17, 15.
    * * *
    [st1]1 [-] gāza, ae, f. [mot persan]: - [abcl][b]a - trésor (du roi de Perse). - [abcl]b - richesses, trésors, opulence.[/b]    - custos gazae regiae, Nep. Dat. 5: gardien du trésor royal.    - omni Macedonum gaza, quae fuit maxima, potitus est Paulus, Cic. Off. 2, 76: toutes les richesses des Macédoniens, qui étaient immenses, étaient entre les mains de Paul-Emile.    - gaza agrestis, Virg.: trésor champêtre (= le grenier).    - gaza: plur. de gazum. [st1]2 [-] Gāza, ae, f.: Gaza. - [abcl][b]a - ville de Palestine. --- Plin. 5, 65; 6, 144; Mel. 1, 11, 3; Curt. 4, 5, 7; 4, 6, 4; 4, 7, 2. - [abcl]b - ville de Médie. --- Plin. 6, 42. - [abcl]c - ville d'Afrique. --- Plin. 6, 174.[/b]    - [gr]gr. Γάζα.    - Gāzaeus, a, um: de Gaza. --- Cassiod. Eccl. 6, 4.    - Gāzensis, e: de Gaza. --- Vulg. Mach. 1, 11, 62.    - Gāzenses, ĭum, m.: les habitants de Gaza.    - Gāzētĭcus, a, um: de Gaza (en Palestine). --- Sid. 17, 15.
    * * *
        Gaza, gazae, Dictio Persica. Curt. Une grande finance, et chevance, ou richesses, Grand avoir.

    Dictionarium latinogallicum > gaza

  • 4 Gaza [2]

    2. Gaza (Γάζα), ae, f., eine Stadt in Palästina, im Philisterlande, unweit des Meeres, von Alexander dem Großen erobert, noch j. Gaza, Mela 1, 11, 3 (1. § 64). Plin. 5, 68. – Dav.: A) Gazaeus, a, um, aus Gaza, Cassiod. hist. eccl. 6, 4. – B) Gazēnsis, e, gazensisch, Vulg. 1. Machab. 11, 62. Hieron. in vit. S. Hilar. – Plur. subst., Gazēnsēs, ium, m., die Einw. von Gaza, die Gazenser, ibid. – C) Gazēticus, a, um, gazetisch, Sidon. carm. 17, 15.

    lateinisch-deutsches > Gaza [2]

  • 5 Gaza

    2. Gaza (Γάζα), ae, f., eine Stadt in Palästina, im Philisterlande, unweit des Meeres, von Alexander dem Großen erobert, noch j. Gaza, Mela 1, 11, 3 (1. § 64). Plin. 5, 68. – Dav.: A) Gazaeus, a, um, aus Gaza, Cassiod. hist. eccl. 6, 4. – B) Gazēnsis, e, gazensisch, Vulg. 1. Machab. 11, 62. Hieron. in vit. S. Hilar. – Plur. subst., Gazēnsēs, ium, m., die Einw. von Gaza, die Gazenser, ibid. – C) Gazēticus, a, um, gazetisch, Sidon. carm. 17, 15.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Gaza

  • 6 gaza

    1. †† gāza, ae, f. [Persian; Gr. gaza], the treasure, the royal treasure, in Persia.
    I.
    Lit.:

    regia,

    Nep. Dat. 5; cf.:

    gaza (sic Persae aerarium vocant),

    Mel. 1, 11, 3:

    pecunia regia, quam gazam Persae vocant,

    Curt. 3, 13, 4; 5, 1, 3; 5, 6, 5 al. —
    II.
    Transf., in gen., treasure, riches, wealth:

    qui ab auro gazaque regia manus cohibere possit,

    Cic. de Imp. Pomp. 23, 66:

    multa dona ex Hieronis gaza,

    Liv. 25, 25, 13; id. 45, 41, 6; Suet. Aug. 41; and Tac. A. 6, 37; Cic. Off. 2, 22, 76; Suet. Tib. 49; id. Ner. 31; id. Galb. 18; Verg. A. 2, 763; 5, 40; Val. Fl. 6, 562; Mart. 12, 53, 3 al.—In plur.:

    quoniam nil nostro in corpore gazae Proficiunt, neque nobilitas, etc.,

    Lucr. 2, 37; so Hor. C. 1, 29, 2; 2, 16, 9; Sen. Phoen. 504; id. Herc. Fur. 167; id. Med. 485 al.

    Lewis & Short latin dictionary > gaza

  • 7 gaza

    I gāza, ae f. (перс.) (чаще pl.)
    1) сокровищница, казна (g. regia C, L etc.)
    2) богатство, сокровище Lcr, H
    3) достояние, запасы (g. agrestis V)
    II Gāza, ae f.
    Газа, портовый город и крепость на южн. границе области филистимлян Mela, PM

    Латинско-русский словарь > gaza

  • 8 gaza [1]

    1. gaza, ae, f. (ein persisches Wort), der Schatz, zunächst der persischen Könige, dann jedes Fürsten, Königs, sowohl = die Schatzkammer als (u. zwar gew.) = die aufbewahrten Kleinodien u. Gelder, Persica, Eutr.: regia, Cic.: regiae gazae, Liv.: gaza Macedonum, Cic.: custos gazae regiae, königl. Schatzmeister, Nep. – poet., g. agrestis, ländlicher Besitz od. Vorrat, Verg. Aen. 5, 40. – Plur. wie unser Schätze = zeitliches Vermögen übh., Lucr., Hor. u.a. Dichter.

    lateinisch-deutsches > gaza [1]

  • 9 gaza

    1. gaza, ae, f. (ein persisches Wort), der Schatz, zunächst der persischen Könige, dann jedes Fürsten, Königs, sowohl = die Schatzkammer als (u. zwar gew.) = die aufbewahrten Kleinodien u. Gelder, Persica, Eutr.: regia, Cic.: regiae gazae, Liv.: gaza Macedonum, Cic.: custos gazae regiae, königl. Schatzmeister, Nep. – poet., g. agrestis, ländlicher Besitz od. Vorrat, Verg. Aen. 5, 40. – Plur. wie unser Schätze = zeitliches Vermögen übh., Lucr., Hor. u.a. Dichter.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gaza

  • 10 Gaza

    s f sg 1
    Gaza (Palestine)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > Gaza

  • 11 Gazeticus

    Gāza, ae, f., = Gaza, the name of several cities.
    I.
    The most celebrated is the ancient city of Gaza, in Palestine, Mel. 1, 11, 3; Plin. 5, 13, 14, § 65; 6, 28, 32, § 144; Curt. 4, 5, 7; 4, 6, 4; 4, 7, 2 al.—
    B.
    Deriv. Gāzētĭcus, a, um, adj., of or belonging to Gaza:

    vina,

    Sid. Carm. 17, 15.—
    II.
    A [p. 804] city of Media, Plin. 6, 13, 16, § 42.—
    III.
    A city of Africa, on the Arabian Gulf, Plin. 6, 29, 34, § 174.

    Lewis & Short latin dictionary > Gazeticus

  • 12 gazum

    gazum, ī, n. (Nbf. v. gaza), der Kirchenschatz, Commodian. instr. 2, 13, 12 u. 2, 30, 14. – u. Plur. gaza, ōrum, n., Troica gaza (Schätze übh.) reportat, Orest. tr. 290. Coripp. laud. Iustin. 4, 332.

    lateinisch-deutsches > gazum

  • 13 gazum

    gazum, ī, n. (Nbf. v. gaza), der Kirchenschatz, Commodian. instr. 2, 13, 12 u. 2, 30, 14. – u. Plur. gaza, ōrum, n., Troica gaza (Schätze übh.) reportat, Orest. tr. 290. Coripp. laud. Iustin. 4, 332.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gazum

  • 14 gazophylacium

    gazŏphylăcĭum, ĭi, n. [gaza] salle du trésor. --- Hier. Ep. 14, 8.    - [gr]gr. γαζοϕυλάκιον.
    * * *
    gazŏphylăcĭum, ĭi, n. [gaza] salle du trésor. --- Hier. Ep. 14, 8.    - [gr]gr. γαζοϕυλάκιον.
    * * *
        Gazophylacium, gazophylacii. Un coffre et autre lieu de thresor.

    Dictionarium latinogallicum > gazophylacium

  • 15 Ptolemais

    I Ptolemāis, idis f.
    1) название ряда городов в Египте и Финикии C, PM, Mela etc.
    II Ptolemāis, idis (idos) adj. f.
    птолемеева, перен. египетская (aula Aus; gaza Sid)

    Латинско-русский словарь > Ptolemais

  • 16 Apparént rarí nantés in gúrgite vásto

    Редкие пловцы появляются в пучине огромной.
    Вергилий, "Энеида", I, 118 - о разбитом бурей флоте Энея, плывущего от Трои:
    Ápparént rarí nantés in gúrgite vásto,
    Árma virúm tabuláequ(e) et Tróïa gáza per úndas.
    Изредка только пловцы появляются в бездне огромной, Мужей оружие, доски и Трои богатства на волнах
    (Перевод В. Брюсова)
    Таким образом, интереснейшая, например, коллекция помещичьих типов, дворни и "рабов", поразив взор своею дикою пестротой, канула в Лету, бесследно, навсегда, так как о какой-либо огульной характеристике здесь не может быть и речи. Теперь, четверть века спустя, я вопрошаю свою память; но она может отвечать лишь известным стихом Энеиды: apparent rari nantes in gurgite vasto. (П. Н. Обнинский, Среди крушения крепостного права.)
    Знающий и честный адвокат сидит без работы до тех пор, пока крепится и не уступит, чтобы затем "поплыть по течению". Но, - apparent rari nantes in gurgite vasto. (Он же, Адвокатура, закон и быт.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Apparént rarí nantés in gúrgite vásto

  • 17 Anthedon [2]

    2. Anthēdōn, onis, f. (Ἀνθηδών), I) Stadt u. selbständiger Staat des böotischen Bundes am Fuße des Messapius, mit einem Seehafen am Euripus od. euböischen Meere (dah. Euboica), j. Lukisi, Heimat des Glaukos, bekannt durch Handel mit Meerschwämmen, Ov. met. 7, 232 u. 13, 905. – Dav. Anthēdonius, a, um, anthedonisch, Stat. Theb. 9, 291 u.s. – II) Hafenstadt im südlichen Palästina, in der Nähe von Gaza, von Herodes dem Gr. »Agrippias« gen., Plin. 5, 68.

    lateinisch-deutsches > Anthedon [2]

  • 18 cremo

    cremo, āvī, ātum, āre (viell. zu carbo), verbrennen, oft m. Abl. igni, incendio, flammis u. dgl., a) übh.: α) v. Feuer, cremantia fulmina, Plin. – u. teils m. sächl. Objj., ut (wie) rapax ignis innumeras trabes cremat, Ov., ignis ubi ingentes silvas ardore cremarat montibus in altis, Lucr.: im Passiv, omnem ornatum flammā crepitante cremari, Verg.: quae (spinosae herbae) leni tepore cremantur, Ov.: ardenti lucernae admotum digitum cremandum praebuit, Val. Max. – teils m. pers. Objj., num incensa cremavit Troia viros? Verg.: incensa super (über ihnen) villa omnes cremavit, Tac. – β) v. Menschen, teils m. sächl. Objj., cr. vetera arma, Curt.: frontem positasque faenilibus herbas, Ov.: libellos, Suet.: Graecos libros, Val. Max.: libros in comitio igne facto in conspectu populi, Liv.: naves, quae inutiles videntur, Curt.: purgamenta ceparum in cinerem, Plin.: robur (zB. cremati roboris cinis), Plin.: devecta sarmenta, Verg.: spolia de hostibus incendio, Curt.: tabulam (ein Gemälde), Plin.: interiorem tunicam, Val. Max. – teils mit pers. Objj., se ac liberos coniugesque incendio cr., Curt.: cremati cimices (als Heilmittel), Plin. – mit Prädik.-Acc., cr. alqm vivum, Curt. u. Val. Max.: vivos se cremari iubent, Curt.: Alcibiades vivus in cubiculo, in quo dormiebat, crematus est, Iustin.: cochleae vivae crematae, Plin.

    b) v. Niederbrennen eines Gebäudes, einer Stadt usw., in Brand stecken, verbrennen, einäschern, cr. templum, Plin.: caelestia tecta, terras (v. Phaëthon), Ov.: urbem cr. et diruere, Liv.: cremata patria (v. Troja), Liv.: cremata Ilios, Hor. – facibus cr. regalia tecta, Ov.: Neronis principis incendia, quibus urbem cremaverat, Plin.: equites praemisit, ut... ignem, quo barbari cremaverant vicos, exstinguerent, Curt.

    c) vom Verbrennen als Todesstrafe, damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur, Caes.: m. ob u. Akk., Atellanae poëtam ob ambigui ioci versiculum mediā Amphitheatri arenā igni cremavit, Suet.

    d) v. Verbrennen der Leiche u. anderer Gegenstände bei der Leichenfeier, α) v. Feuer: rogus iste cremet mea viscera, Ov.: des tua succensae membra cremanda pyrae, Ov.: qui scimus, an hāc flammā Cn. Pompeius cremetur? Val. Max.: alii ut eodem rogo cremarentur manserunt, Liv.: se super corpus fratris prostratum communibus flammis (rogi) cremandum tradidit, Val. Max. – β) v. Menschen: corpus alcis, Cic. u.a.: cadaver alcis, Suet.: mortuos cremare aut fodere, Mela: corpora condere (potius) quam cremare e more Aegyptio, Tac.: mortuorum corpora cremare potius quam terrā obruere, Iustin.: servos et clientes iustis funeribus confectis unā cr., Caes.: vestem, odores aliaque funerum sollemnia, Tac. – m. Ang. wo? lectum defuncti in Capitolini Iovis cella, Suet.: corpus interfectoris super reliquias mariti, Iustin. – m. Ang.womit? wodurch? aedificii incendio mortuum (Alcibiadem), Nep.: Sulla primus e patriciis Corneliis igni voluit cremari, Cic.: cr. caput (occisi Cn. Pompeii) plurimis et pretiosissimis odoribus, Val. Max.: corpora clarorum virorum certis lignis, Tac.: iuxta rogum sarmentis aliis nudus crematus est, Plin. – m. Ang. wie? zB. cr. alqm haud pretiose, Curt.: alqm honorate (zB. quo honoratius cremaretur, inici ei suum paludamentum iussit), Val. Max.: cr. corpus alcis publico funere, Suet.: alqm humili sepulturā, Cic.: cetera (corpora) nec numero nec honore, ungezählt und ohne Ehre, Verg. – m. Ang. mit wem? cum mortuis cremare ac defodere apta viventibus, Mela: cremari cum coniuge (Gatten), Val. Max.: unā cum liberis, coniugibus cunctāque gazā regiā cremari, Auct. b. Afr.

    e) v. Verbrennen des Opfers, cr. igni vitulos, Ov.: caesarum boum fibras de more cr., Ov.: congesta cr. turea dona, dapes, fuso crateres olivo, Verg. – m. Dat. (wem? = wem zu Ehren?), spolia hostium coniecta in acervum Iovi Victori cremavit, Liv.: postero die arma lecta conici in acervum iussit, sacrumque id Vulcano cremavit, Liv. – / Parag. Infin. cremarier, *Enn. scen. 291 Bothe (Vahlen2 cremitari).

    lateinisch-deutsches > cremo

  • 19 dives

    dīves, itis, Compar. dīvitior, -ius, Genet. iōris, Superl. dīvitissimus, reich, I) eig. (Ggstz. pauper, egens, mendicus): a) v. Pers.: dives Crassus, Varro: quem intellegimus divitem, Cic.: ex pauperrimo dives factus est, Cic.: quis divitiorem quemquam putet quam eum, cui etc., Cic.: eum divitissimum fore praedictum est, Cic. (vgl. übh. über den bei Eicero nur üblichen Kompar. u. Superl. divitior, divitissimus [nie ditior, ditissimus] Otto Cic. de rep. 1, 28. p. 67 ed. Osann). – m. Abl, agris, Hor.: bubus, Ov. – m. Genet., artium, Verg.: pecoris, Verg.: armenti, Ov.: odorum divites Arabes (Ggstz. frugum pauperes Ituraei), Apul. flor. 6. p. 5, 16 Kr. – m. ab u. Abl., ab omni armento, Val. Flacc. – m. in u. Akk., tu dives in (für) omnes invocantes te, Augustin. conf. 11, 2. – subst., der Reiche (Ggstz. pauper), Plaut., Sen. rhet u.a.: novicius dives, ein reicher Emporkömmling, Sen. – b) v. Lebl.: gaza, Curt.: regio, Curt.: ager, fruchtbarer, Val. Flacc.: terra dives amomo, Ov.: Hispania dives equis, Claud.: Amphitrite dives aquis, reich an Wasser, Val. Flacc.; u. so absol., ille fluens dives septena per ostia Nilus, Ov. – II) übtr., reich = 1) viel enthaltend, epistula, ein viel versprechender, Ov.: so auch spes, Hor.: lingua, beredte Zunge, Hor.: vena, reiche, glückliche Ader, Hor.: inde ille lentior et divitior fluxit dithyrambus, Cic. – m. Abl., nulla umquam res publica nec maior nec sanctior nec bonis exemplis ditior fuit, Liv. praef. § 11. – 2) kostbar, prächtig, von hohem Werte, ramus, Verg.: cultus, prächtige Kleider, Ov.: opus, Plin. – / Abl. Sing. gew. divite; selten diviti, wie Plin. 7, 108. Commod. instr. 2, 31, 4. – Genet. Plur. immer divitum (s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 2. S. 131 u. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 223).

    lateinisch-deutsches > dives

  • 20 moveo

    moveo, mōvī, mōtum, ēre (vielleicht zu altindisch) mīvati, schiebt, drängt, bewegt), in Bewegung setzen, bewegen, I) bewegen = hin und her bewegen, rühren, rütteln, schütteln, aufregen, aufrühren, aufrütteln, A) eig.: a) übh.: caelum, Cic.: urnam, Verg.: facem, Ov.: membra, Lucr.: caput, colla, labra (in leisem Gebete), Ov.: manus, nares, oculos, Quint.: ora vana, mit leerem Munde kauen, Ov.: cum capite capillos, Ov.: per aëra crinem, flattern lassen, Ov.: pennas per auras, Ov.: brachia in herbas, niederlassen, Ov.: quāque pedem movi (setze), manat lacus, Ov.: ebenso quoquo vestigia movit, Tibull.: move formicinum gradum, Plaut. – humum saltu, aufrühren, Ov.: terram, mare, sidera, erschüttern, Ov.: u. so aras, Ov. – alci bilem, die Galle rege machen (= zum Zorn reizen), Plaut. u. Hor. – poet. m. Infin., mulas ire movent, quā publicus advocat agger, Ven. Fort. vit. S. Mart. 6, 136. – Sprichw., m. omnes terras, omnia maria, Himmel u. Erde in Bewegung setzen, Cic. ad Att. 8, 11, 2. – im Passiv, atomus gravitate et pondere movetur, Cic.: moenia mota forent, würden erbebt sein, Ov.: mota (erschütterte) tremoribus urbs, Ov.: fluctus motos (aufgeregten) componere, Verg. – refl., movere, sich bewegen, terra movet, erbebt, Liv. u. Ov.: voluptas movens, Lust in Bewegung (Ggstz. vol. stans, Lust in Ruhe), Cic. – im Passiv medial, moveri, sich bewegen, glaebae coepere moveri, Ov.: moventur dentes, wackeln, Cels.: venae desistunt posse moveri, zu schlagen, Ov.: suo motu moveri, sich durch eigene Bewegung, sich selbst bewegen, Macr. – v. leb. Wesen, moveri propter aquam (v. Fröschen), hüpfen, Cic. – res moventes od. subst. moventia, ium, n., sich selbst bewegende, d.i. lebende Wesen, ICt. (versch. res moventes unten no. II, B, AA, b). – b) v. künstl. Bewegung des Körpers u. seiner Teile, α) v. pantomim. Bewegung, v. pantomim. Tanz, corpus ad numeros, Sen.: membra ad certos modos, Tibull. – refl., se movere, Passiv moveri medial = sich pantomimisch, tanzend bewegen, tanzen, festis moveri diebus, Hor.: v. pantom. Tanz, histrio cum paulum se movit extra numerum, in der Bewegung u. Gebärde ein wenig die Regel überschreitet, Cic.: moveri ad numeros satyri Batylli, Pers.: u. m. Acc., moveri Cyclopa, pantomimisch darstellen, Hor. – β) v. Gesang u. Saitenspiel, bewegen, rühren, vocalia ora ad citharam, Ov.: sonantia fila (Saiten), Ov.: citharam cum voce, Ov.: nervos ad verba, Ov. – c) als mediz. t. t. = Bewegung machen, -verschaffen, ascensus et descensus corpus moveat, Cels.: exercitatio, quae superiores partes movet, Cels. – Passiv moveri medial = sich körperl. Bewegung machen, oft b. Cels.: verb. moveri et ambulare, Cels. – d) v. Bewegen durch ein Werkzeug, α) mit der Hacke, mit dem Pfluge umbrechen, aufgraben, aufpflügen, auflockern (vgl. κινειν γην), humum, Plin. ep.: labefacta iugera, per artes agros, Verg. – β) mit einem Löffel umrühren, alqd spathā, Scrib. Larg.: movente aliquo cochleario liquorem, Scrib. Larg.: super ignem moveri donec etc., Scrib. Larg. – e) als milit. t. t., m. arma, wie κινειν τὰ ὅπλα, die Waffen rühren, -ergreifen, v. Pers., Verg., Liv. u. Tac., übtr. v. Löwen, sich zur Wehr setzen, Verg.: m. a. adversus alqm, Liv.: m. a. pro alqo, Ov.: aliena arma m., Ov.: neutra arma m., neutral bleiben, Ov.

    B) übtr.: 1) in rege körperliche Tätigkeit setzen; dah. se movere, sich rühren, sich regen, move te ocius, Ter.: m. se impigre, Liv.: m. se ad bellum, Liv. – ebenso Passiv moveri medial, hostes in Samnio moverentur, rührten, regten sich, Liv. – 2) den Körper krankhaft erregen, auf den Körper übel einwirken, einen nachteiligen Einfluß haben, ihn angreifen, intoleranda vis aestus corpora movit, Liv.: otium ex labore, copia ex inopia corpora varie movebant, Liv.: u. allg., si quid tunc moverimus, falls man in dieser Zeit aufregend einwirkt, Cels. – 3) geistig bewegen, a) übh.: m. se ad motum fortunae, sich drehen u. wenden, Caes.: neque se in ullam partem movebat, entschied sich für keine Partei, Caes. – multa animo m., überlegen, Verg.: crudelis animus Catilinae eadem illa movebat, hegte noch denselben Gedanken, Sall. – b) durch Einwirkung auf jmds. Gefühl, Willen u. Entschluß usw. jmd. geistig erregen, α) auf jmds. sinnl. Gefühl = auf jmd. Eindruck machen, jmdm. imponieren, auf jmd. Einflußhaben, einwirken, jmd. ergreifen, im Passiv = einen Eindruck-, eine Wirkung erleiden, sich durch etw. imponieren lassen, pulchritudo corporis movet oculos et delectat, Cic.: moveor ipsius loci insolentiā, Cic.: cum animi inaniter moveantur, einen scheinbaren Eindruck empfangen, Cic.: iisdem rebus moveri, für gleiche Eindrücke empfänglich sein (griech. συμπάσχειν), Cic. – oft (mit u. ohne Acc. der Pers.) mit allg. Acc. neutr. od. mit Adv. zur Ang. wie? = den u. den Eindruck machen, die u. die Wirkung tun, von der u. der Wirkung sein, so u. so wirken, einwirken, zB. si nos tam iustum odium nihil movet, ne illa quidem, oro vos, movent? auf uns einwirkt (für uns ein Beweggrund ist)... wird, ich bitte euch, nicht einmal das Eindruck machen? Liv.: uti (miles) multum earum regionum consuetudine moveatur, einen starken Eindruck erleiden, stark beeinflußt werden, Caes.: Alco precibus aliquid moturum ratus... postquam nihil lacrimae movebant, Liv.: nam et commemoratio una in re permultum movet, Cic.: tum duo illa, quae maxime movent, Cic. – β) auf jmds. inneres Gefühl, Gemüt, αα) jmd. unruhig-, besorgt-, bestürzt machen, erzittern machen, movebat haec multitudo hostium Alexandrum, Iustin. – oft im Passiv, moveri alqā re, von etw. erregt-, ergriffen-, erschüttert werden, über etwas unruhig-, besorgt-, bange-, bestürzt werden, vor etw. erzittern, hostium clamore non territus, qui possum vestro moveri? Vell.: moveri multitudine hostium, Iustin.: moveri novitate monstri, Ov. – absol., absiste moveri, zu bangen, Verg. – ββ) auf jmd. Eindruck machen = jmd. rühren, erweichen, zum Mitleid bewegen, jmds. Teilnahme erregen, dicta nihil moverunt quemquam, Liv.: moverat plebem oratio, Liv.: m. animos iudicum, Quint.: saxa gemitu, Ov.: quo fletu Manes, quā Numina voce moveret? Verg. – im Passiv, misericordiā moveri, Caes.: Roscii morte moveri, Cic. – γγ) jmd. aufreizen, empören, in Harnisch, bringen, movet feroci iuveni animum comploratio sororis, Liv. 1, 26, 3: men moveat cimex Pantilius? Hor. sat. 1, 10, 78: qui non irascitur inconcussus iniuriā perstitit; qui irascitur motus est (wird außer Fassuug gebracht), Sen. de ira 3, 25, 3. – γ) auf jmds. Willen u. Entschluß = jmd. bewegen, bestimmen, drängen, auf jmd. wirken, einwirken, quos parva pecunia movere non potuit, Cic.: quem cum minus quam vellet moveret, Nep.: suis quemque stimulis m. ad bellum, Liv. – Passiv, Lentulus aeris alieni magnitudine movetur, läßt sich bestimmen durch usw., Caes.: consilio eius motus est, Nep.: cuius precibus motus, Traian. in Plin. ep.: motus precibus mulierum, Iustin.: quaedam quasi moventia, gewisse Beweggründe, Triebfedern, Cic. Tusc. 5, 68. – m. folg. Infin., non quisquam me ab terra moveat convellere funem, Verg. georg. 1, 457. – m. folg. ut u. Konj., cuius reprehensio me vehementer movet, non solum ut etc.... verum etiam ut etc., Cic. Mur. 3. – m. folg. quo minus u. Konj., sed eisdem de causis, quo minus dimicare vellet, movebatur, Caes. b. c. 1, 82, 3. – δ) durch Einwirkung auf die Phantasie jmd. erregen, begeistern, alqm thyrso, Ov.: quos Bellona saeva movet, Lucan. – ε) durch Einwirkung auf die Denkkraft anregen, acute, peracute moveri, scharfsinnig, sehr scharf denken, Cic.: so auch quasi acutule moveri, Augustin. conf. 3, 7. – 4) politisch bewegen, aufregen, in Unruhe versetzen, in Aufruhr bringen, quieta, Sall.: omnia, Sall.: res, Flor. (u. so rebus motis, in bewegter Zeit, Tac.: u. magna motae rei fama, von dem Umwälzungsversuche, Tac.). – Passiv moveri = in Bewegung-, in Unruhe-, in Aufruhr geraten, unruhig werden, sich politisch regen, moveri civitas coepit, Sall.: movetur Thessalia, Flor. – 5) (wie κινέω) an etw. gleichs. rütteln, etw. wankend machen, erschüttern, ändern, alcis sententiam, Cic.: fidem, Ov.: fatum, Ov.: hoc nisi fit, nihil moventur nuptiae, bleibt die H., wie sie (beschlossen) ist, Ter.: sed ea non muto, non moveo, doch ich ändere nichts daran, ich rüttele nicht daran, Cic.: totumque moveri mutarive putas bellum, an dem Kriege gerüttelt (sein Ende herbeizuführen gesucht) werde oder eine andere Wendung erhalte, Verg.: igitur movere et quatere, quidquid usquam aegrum esset, aggrediuntur, man ging daran zu rütteln u. zu schütteln, wo irgend etwas Schadhaftes war, Tac. – 6) Geld flott machen, flüssig machen, a Caecilio propinqui minore centesimis nummum movere non possunt, keinen Heller unter zwölf Prozent herauskriegen, Cic. ad Att. 1, 12, 1; vgl. Sen. ep. 118, 2.

    II) prägn., mit besonderer Berücksichtigung des terminus a quo. A) v. einem Orte hervor-, her-, herbeibewegen, -bringen, AA) eig.: a) im allg.: limum e gurgite, aufwühlen, Ov.: u. so motum ex profundo mari, Curt. – m. vina Torquato consule pressa, (aus der Apotheke) herbeiholen, Ov.: ebenso testa moveri digna bono die, Hor. – b) als t. t. der Gartenbaukunst, wie ὁρμαν = treiben, surculus corticem movet, Colum. – gew. refl. se movere od. Passiv moveri medial = treiben, schießen, et gemma se et cortex naturaliter movet, Colum.: si gemmae se nondum moveant, Colum.: de palmite gemma movetur, Ov. – c) als t. t. der Opfersprache = obmovere, entgegen-, darbringen, Iovi fertum, Cato r. r. 134, 2. – d) als mediz. t. t., hervortreiben, acria lacrimas movent, Cels.: m. sudorem, Cels.: urinam, Cels.: alvum, Cato u. Cels. – Passiv medial, ex ore spumae moventur, Schaum tritt vor den Mund, Cels.

    BB) übtr., einen Zustand usw. gleichs. in Gang bringen, zur Erscheinung bringen, bewirken, daß etwas eintritt, vor sich geht usw., a) übh. Zustände aller Art erregen, erwecken, verursachen, erzeugen, pituitae cursus assiduos, Cels.: lacrimas, Quint.: risum, Cic.: alci risum, lacrimas, Sen.: fletum populo, Cic. – exspectationem de etc., Cic.: suspicionem, Cic.: misericordiam, Cic.: alci invidiam, Sen.: odia verbis, Hor.: discordias, Liv.: dissensionem, Suet.: societatem consilii publici, Liv. – b) einen Ggstd. der Verhandlung usw. in Gang-, in Anregung bringen, anregen, etwas zur Sprache bringen, consultationem, actionem, Liv.: dignam tractatu quaestionem, Tac.: historias, Hor.: iocum (launige Einfälle), Sall. – u. so als jurist. t. t., anstellen, vornehmen, controversiam nominis, Tac. dial. 25, od. controversiam de verbo, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D.: controversiam alci movere, Iulian. dig. 37, 10, 4: quaestionem, accusationem, litem u. dgl., ICt. – c) eine Handlung anheben, anfangen, cantus, anheben, anstimmen, Verg.: novos ortus, v. der Aurora, Stat.: ego istaec moveo aut curo? ist es mein Werk? meine Sorge? Ter. Andr. 921. – bes. ein krieger. od. polit. Unternehmen anstiften, anfangen, unternehmen, bellum, Cic. u. Liv. (s. Fabri Liv. 23, 48, 6): bellum civile, Suet.: sediti onem, ICt.: u. so allg., ne quid ab tergo moveretur, Liv. u. Curt.: ut nihil usquam moveri viderunt, Liv. (vgl. Fabri Liv. 21, 52, 4. Mützell Curt. 3, 1 [3], 21). – refl., iam undique pugna se moverat, war im Gange, Curt. 8, 14 (47), 6. – d) etw. an den Tag geben, zeigen, movisse numen deos, hätten ihre Macht geäußert, Liv. 1, 55, 3: so auch qui nimiae moverat artis opem, Ov. fast. 6, 760.

    B) von seinem Orte, von seinem Standpunkte, aus seiner Lage bewegen = weg-, fortbringen, weg-, fortschaffen, verrücken, verdrängen, entfernen, AA) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: lapidem hinc, Cod. Theod.: fundamenta loco, Cic.: thesaurum loco, ausgraben, ICt.: aedificia diductis angulis vidimus moveri (sich verschieben) iterumque componi, Sen. – refl., se loco movere non posse, v. Schiffen (bei Windstille), Caes. – bildl., move a te moram, geh ungesäumt ans Werk, Plaut. – β) leb. Objj.: deum loco, Cic.: armenta stabulis, Verg.: motis senibus et feminis, entfernt, Tac. – refl. se movere u. Passiv moveri medial = sich fortbewegen, sich wegbegeben, aufbrechen, abgehen, fortgehen, sich entfernen u. dgl., quid stas? age move te! manen? schieb dich! Nov. com. 92: se ex urbe, Nep.: se de Cumano, Cic.: se gremio alcis, Catull.: se humo, Ov.: se istinc, Cic., hinc, Ov. – absol., Aurora se movet u. Aurora movetur, bricht auf, Ov. – b) als t. t. der Geschäftsspr.: res, quae moveri possunt, die bewegliche Habe, Nep.: ebenso res moventes, Liv., Gell. u. ICt. – c) als mediz. t. t.: loco od. loco suo od. sedibus suis moveri, im Zshg. bl. moveri, aus seiner Lage weichen, verrenken, v. Knochen usw., Cels. – d) als milit. t. t.: α) m. signa, castra u. dgl. u. bl. movere od. moveri, mit den Feldzeichen, mit dem Lager, mit dem Zuge, mit den Truppen von irgendwo aufbrechen, ausrücken, abziehen, abmarschieren, weiterziehen, vorrücken, signa m., Liv. (übtr. v. Stiere, Verg.): signa e castris, Liv. – castra, Caes. u.a.: castra loco non m., Liv.: castra ex eo loco, Caes.: Arretium versus castra, Cic.: castra ad Euphratem, ad hostes, Curt. – agmen, Curt.: copias a Gaza, copias Babylonem, Curt. – exercitum ex hibernis, Curt. – u. so bl. movere (refl.), zB. iniussu movere non audere, Liv.: m. Canusio, Cic.: m. a Samo, Liv.: m. castris, ex stativis, Liv.: m. in Indiam, Curt. – u. moveri, zB. Agrippinam ingressus non ante motus est exinde, cum etc., Amm. 16, 3, 2: statuit nusquam interim extra confinia moveri Gallorum, Amm. 26, 5, 13. – β) refl. se movere od. Passiv moveri medial = sich bewegen, sich rühren, praecepit, ne se ex eo loco moverent, Liv.: nusquam te vestigio moveris, Liv.: nec vestigio quisquam movebatur, Liv. – e) als relig. t. t.: m. bidental, das Blitzmal verrücken u. so verletzen, Hor. de art. poët. 472; vgl. (poet.) Dianae non movenda numina, Dianas unverrückbare, unverletzliche Allgewalt, Hor. epod. 17, 3.

    BB) übtr., jmd. aus irgend einem Verhältnisse, Wirkungskreise usw. entfernen, verdrängen, verstoßen, stoßen, a) aus dem Hause, aus dem häuslichen Wirkungskreise, movetur civilis discidii specie, Tac. – od. aus der Heimat, mota loco sim, verbannt, Ov. – b) aus dem Besitztum, alqm ex agro, Cic.: alqm possessionibus, Cic. – c) aus seiner Stellung, als t. t. der Militär- u. der Fechterspr., hostem statu, Liv. 30, 18, 4: hostes gradu, Liv. 7, 8, 3: u. übtr., aus seiner Lage bringen, corpus statu, Cic.: corpus ex eo statu, Cels. – d) aus seinem Wirkungskreise, signiferum loco, absetzen, Caes. – alqm loco senatorio, Liv., od. ordine senatorio, Suet., u. im Zshg. bl. ordine, Plin. ep., jmd. aus dem Senate stoßen; u. dafür auch alqm de senatu, Cic. Clu. 122, gew. bl. senatu, Sall. u.a. – alqm tribu, aus der Tr. stoßen, Cic. u.a. – gregem loco, die Schauspieler von ihrem Platze (von der Bühne) verdrängen, Plaut.: veros heredes, verdrängen, Cic. – e) jmd. von einer Meinung usw. entfernen, abbringen, alqm de sententia, Liv.: alqm a vero, Sall. fr.: quosdam a perverso proposito nemo potest movere, Scrib. Larg. – dah. im Juristenlat., alqm, jmd. wankend-, irre machen, ICt.: me movet quod od. quia etc., ICt.

    C) = mutare, umwandeln, verwandeln, quorum forma semel mota est, Ov. met. 8, 729. – übtr., adeo nihil motum ex antiquo probabile est, so wenig Beifall findet irgend eine Umwandlung des Hergebrachten, Liv. 34, 54, 8: nullā tamen providentiā fatum imminens moveri potuit, Liv. 25, 16, 4. – / Infin. Präs. Akk. movĕre, Ven. Fort. carm. 7, 1, 1.

    lateinisch-deutsches > moveo

См. также в других словарях:

  • gaza — gaza …   Dictionnaire des rimes

  • Gaza — • A titular see of Palaestina Prima, in the Patriarchate of Jerusalem Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Gaza     Gaza     † …   Catholic encyclopedia

  • GAZA — (Heb. עַזָּה, Azzah), city on the southern coastal plain of Ereẓ Israel. From earliest times it served as the base of Egyptian operations in Canaan. Unlike the neighboring sites of Tell el Ajjul and Tell Ali Muntar, Gaza itself did not have much… …   Encyclopedia of Judaism

  • GAZA — La bande de Gaza s’étire sur quelque 55 kilomètres et couvre 350 kilomètres carrés. Avec près de 850 000 habitants en 1995, ce petit territoire côtier a donc une densité supérieure à 2 400 habitants au kilomètre carré. C’est au monde l’une des… …   Encyclopédie Universelle

  • Gaza — steht für: Gaza (Stadt) in den palästinensischen Autonomiegebieten Gazastreifen, Küstengebiet am östlichen Mittelmeer, palästinensisches Autonomiegebiet Gouvernement Gaza, Regierungsbezirk im Gazastreifen Gaza (Titularbistum) Gaza (Iowa) in den… …   Deutsch Wikipedia

  • gâză — GÂZĂ, gâze, s.f. Nume generic dat insectelor mici zburătoare. – Probabil formaţie onomatopeică. Trimis de gall, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  GÂZA CÁLULUI s. v. musca calului. Trimis de siveco, 22.11.2007. Sursa: Sinonime  GÂZĂ s. v. insectă.… …   Dicționar Român

  • GAZA — insignis Palaestinae civitas, ex 5. Satrapiis Philistinorum, Aegyptum versus ultima, quae olim Iudae in sortem cecidit, Morer. Simeonis adscribit, sic dicta a regia Gaza, i. e. pecunia, quam illuc olim Camby ses Persarum Rex vehi curarat, quondam …   Hofmann J. Lexicon universale

  • gaza — GAZÁ, gazez, vb. I. tranz. 1. A expune un spaţiu limitat acţiunii unor gaze toxice pentru distrugerea anumitor organisme vii dăunătoare (paraziţi, şoareci, insecte). 2. A lansa gaze toxice într o zonă în timp de război pentru a distruge în masă;… …   Dicționar Român

  • gaza — gáza ž DEFINICIJA laka tkanina rijetka tkanja od pamuka, lana ili svile za previjanje rana [sterilizirana gaza; hidrofilna gaza] ETIMOLOGIJA fr. gaze …   Hrvatski jezični portal

  • Gaza [1] — Gaza, 1) Liwa im türkischen Ejalet Damask, Theil von Syrien, an Arabien u. das Mittelmeer grenzend; 2) Hauptstadt darin, liegt am Fuße der Anhöhe, welche die alte Stadt trug, von deren zwölf festen Thoren, so wie andern früheren Bauwerken noch… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Gaza [2] — Gaza, Theodoros von Gaza, s. Theodor …   Pierer's Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»