-
1 Ambiorix
Ambiorix, igis, m. Ambiorix (chef des Eburons, en Gaule). -
2 Ambiorīx
Ambiorīx īgis, m a chief of the Eburones, Cs.* * *Ambiorix, a chief of the Eburones, a tribe of Gaul, central Normandy - Caesar -
3 Ambiorix
Ambiorīx, īgis m.Амбиориг, вождь эбуронов Cs -
4 Ambiorix
Ambiorīx, rīgis, m., Fürst der Eburonen im belgischen Gallien, Caes. b.G. 5, 41, 4. Flor. 3, 10, 7. Oros. 6, 10, 17 u. 6, 11, 15.
-
5 Ambiorix
Ambiorīx, rīgis, m., Fürst der Eburonen im belgischen Gallien, Caes. b.G. 5, 41, 4. Flor. 3, 10, 7. Oros. 6, 10, 17 u. 6, 11, 15.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Ambiorix
-
6 Ambiorix
Ambiŏrix, ĭgis, m., chief of the Eburones in Gallia Belgica, Caes. B. G. 5, 26 sq., 5, 38 sq.; Flor. 3, 10. -
7 detestor
dētestor, āri, ātus sum [st1]1 [-] détourner en prenant les dieux à témoin, écarter avec des imprécations. - a se querimoniam detestari ac deprecari, Cic. Cat. 1, 11: écarter de soi un reproche par des imprécations et des prières. - in caput alicujus detestari minas periculaque, Liv. 39, 10, 2: par des imprécations détourner sur la tête de qqn toutes menaces et tous dangers. - deorum iram in caput infelicis pueri detestari, Plin. Ep. 2, 20, 6: appeler la colère des dieux sur la tête de son malheureux enfant. - tam iniquam et tam indignam sortem populi Romani detestata est, Suet. Cl. 3: elle pria les dieux d'épargner au peuple romain un sort si injuste et si indigne. [st1]2 [-] écarter avec horreur, écarter, détourner. - omnes memoriam consulatus tui a republica detestantur, Cic. Pis. 40, 96: tous repoussent avec horreur loin de la république le souvenir de ton consulat. - invidiam detestari, Cic. Nat. 1, 44, 123: détourner la haine. - o di immortales, avertite ac detestamini hoc omen, Cic. Phil. 4, 4, 10: dieux immortels, détournez, éloignez ce présage! [st1]3 [-] prononcer des imprécations contre, maudire. - te tamquam auspicium malum detestantur, Cic. Vat. 16, 39: ils te maudissent comme un présage funeste. - omnibus precibus detestatus Ambiorigem, Caes. BG. 6, 31: ayant maudit Ambiorix avec toutes sortes d'imprécations. [st1]4 [-] détester, exécrer, avoir en horreur. - auctorem cladis detestari, Tac. H. 2, 35: maudire l'auteur du désastre. - civilia arma adeo detestari, Suet. Oth. 10. [st1]5 [-] sens passif être détesté, être maudit. - Apul. Mag. p. 307, 24; August. Ep. ad Macr. 255. - detestata omnia ejusmodi repudianda sunt, Cic. Leg. 2, 11, 28. - bella matribus detestata, Hor. Od. 1, 1, 25.* * *dētestor, āri, ātus sum [st1]1 [-] détourner en prenant les dieux à témoin, écarter avec des imprécations. - a se querimoniam detestari ac deprecari, Cic. Cat. 1, 11: écarter de soi un reproche par des imprécations et des prières. - in caput alicujus detestari minas periculaque, Liv. 39, 10, 2: par des imprécations détourner sur la tête de qqn toutes menaces et tous dangers. - deorum iram in caput infelicis pueri detestari, Plin. Ep. 2, 20, 6: appeler la colère des dieux sur la tête de son malheureux enfant. - tam iniquam et tam indignam sortem populi Romani detestata est, Suet. Cl. 3: elle pria les dieux d'épargner au peuple romain un sort si injuste et si indigne. [st1]2 [-] écarter avec horreur, écarter, détourner. - omnes memoriam consulatus tui a republica detestantur, Cic. Pis. 40, 96: tous repoussent avec horreur loin de la république le souvenir de ton consulat. - invidiam detestari, Cic. Nat. 1, 44, 123: détourner la haine. - o di immortales, avertite ac detestamini hoc omen, Cic. Phil. 4, 4, 10: dieux immortels, détournez, éloignez ce présage! [st1]3 [-] prononcer des imprécations contre, maudire. - te tamquam auspicium malum detestantur, Cic. Vat. 16, 39: ils te maudissent comme un présage funeste. - omnibus precibus detestatus Ambiorigem, Caes. BG. 6, 31: ayant maudit Ambiorix avec toutes sortes d'imprécations. [st1]4 [-] détester, exécrer, avoir en horreur. - auctorem cladis detestari, Tac. H. 2, 35: maudire l'auteur du désastre. - civilia arma adeo detestari, Suet. Oth. 10. [st1]5 [-] sens passif être détesté, être maudit. - Apul. Mag. p. 307, 24; August. Ep. ad Macr. 255. - detestata omnia ejusmodi repudianda sunt, Cic. Leg. 2, 11, 28. - bella matribus detestata, Hor. Od. 1, 1, 25.* * *Detestor, detestaris, detestatus sum, detestari. Plaut. Appeler en tesmoing.\Detestari. Ouid. Detester, Avoir en abomination et horreur.\Detestari iram Dei in caput alicuius. Pli. iun. Invoquer et prier Dieu qu'il se corrouce et envoye malencontre à aucun.\Detestari a Rep. nomen alicuius. Cic. Le dechasser de parolles du maniement de la republique comme abominable, Le detester.\Detestari. Cic. Vt a me iustam patriae querimoniam detester ac deprecer. Fuir et laisser une chose, Eviter et rejecter, Repoulser et esloingner de soy.\Detestari inuidiam. Cic. Eviter et fuir reprehension. -
8 iudicium
iūdicium, iī, n. (iūdex, iūdico), I) als publiz. t. t.: 1) = die gerichtliche (richterliche) Untersuchung, die Gerichtsverhandlung, der Gerichtshandel, Prozeß, das Gericht, iud. iniuriarum (wegen usw.), Cic.: tot iudicia de fide mala, tutelae, mandati, pro socio, Cic.: iud. inter sicarios (wegen Meuchelmords), Cic.: iud. privatum (über Mein u. Dein), Cic.: iud. publicum, ein öffentlicher Prozeß (wegen Verbrechen gegen einzelne od. den Staat, Ggstz. causa, Privatprozeß; dah. verb. iudicia causaeque), Cic.: iudicium centumvirale, das Zentumviralgericht, Cic. u.a. – iudicium dare od. reddere, eine gerichtliche Untersuchung (eine Klage) gestatten (v. Prätor), Cic.: iudicium reddere in alqm, Caes.: dah. qui iudicium dat = praetor, Cic.: i. exercere, eine gerichtliche U. anstellen u. sie leiten, G. (in Kriminalsachen) halten, v. Prätor, Cic.: dah. qui iudicium exercet = praetor, Cic.: i. constituere, s. cōn-stituono. II, 4, b, β (Bd. 1. S. 1558): i. committere, anstellen, Cic.: ad i. cogere, Caes.: i. accipere, sich in eine ger. U. einlassen, Cic.: alqm in i. deducere od. adducere od. vocare od. iudicio arcessere, verklagen, Cic.: in iudicium vocari de alqa re, Cic.: iudicium nullum habuit, er ist niemals vor Gericht verklagt worden, Nep.: ii, qui illud iudicium habebant, die jenen Prozeß hatten, Cic.: iudicium, quod prope omnium fortunarum suarum C. Mustius habuit, der Prozeß, in dem es fast das ganze Vermögen des C. Mustius galt, Cic.: iudicium centumvirale differre, Plin. ep.: iudicium proferre (hinausschieben, aufschieben), Cic. (u. so prolatio [Hinausschieben] iudicii, Cic.): effugere iudicium, dem Strafgericht entrinnen, Petron. – 2) meton.: a) der Prozeß, i. habere, Cic.: i. vincere, den Pr. gewinnen, Cic. – b) die gerichtliche Rede, illa mala iudicia, Quint. 10, 1, 70. – c) die Gerichtsbarkeit, das richterliche Amt, Sall. u. Vell. – d) das Gericht = der Gerichtsort, die Gerichtssitzung, in i. venire, Nep. u. Cic.: claudere iudicium, Quint. – e) die Richter, i. publicum, Vell.: i. sortiri, Cic.: i. implorare, Sall.
II) die Erkenntnis, Entscheidung, der Ausspruch, das Urteil, der Urteilsspruch, A) eig., des Richters u. der Obrigkeit übh., Cic. u. Liv.: populi, Liv.: senatus, Gutachten, Caes.: Paridis iudicium inter deas, Auson.: in iudicium venire, zur E. kommen, Cic. u. Tac.: iudicium facere de alqa re, ein richterliches Gutachten abfassen, Cic.: priores decem viri quaedam, quae sui iudicii videri possent, ad populum reiecerant, vor ihren Richterstuhl zu gehören schien, Liv.: iudicia penes vos erunt de capite nostro fortunisque, Liv. 3, 53, 10: de quo non praeiudicium, sed plane iudicium iam factum putatur, Cic. div. in Caecil. 12: iudicia domi conflabant, pronuntiabant in foro, Liv. 3, 36, 8.
B) übtr.: 1) das Urteil, die Meinung, der Ausspruch, die Entscheidung, a) übh.: iud. vulgi, Cic. u. Hor.: iud. erroris, irriges Urteil, Phaedr.: erga se iudicia senatus, die für ihn so günstigen Urteile des S., Liv.: vester in me et amor et iudicium, eure L. zu mir und euer U. über mich, Cic.: intellegentium iudicio, nach dem U. der Kenner, Cic.: iudicio acri perpendĕre, Lucr.: optimum i. facere de alqo, Caes.: sui iudicii rem non esse, könnten in dieser Sache kein Urteil fällen, die Sache gehöre nicht vor ihren Richterstuhl (ihr Forum), Caes.: u. so nihil possumus iudicare, nisi quod est nostri iudicii, Cic.: vestrûm iudicium fecit, er hat das U. euch anheimgestellt, Ter.: i. difficile est, cuius laus prima sit, Iustin.: neque eius rei iudicium differre sustineo, Quint.: pulchritudinis habere verissimum iudicium, das kompetenteste U. über die Sch. haben, Cic. – i. supremum, die E. durchs Testament, der letzte Wille, Val. Max. u. Suet.: u. so i. patris, Iustin. (vgl. Ruhnken Suet. Aug. 66). – b) insbes., das nicht ausdrücklich durch Worte, sondern durch die Tat bekundete Urteil über jmd. (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 43; Rosc. Am. 108), ex Chrysogoni iudicio, Verfahren, Cic.: ut i. nostrum metus videatur, Cic.: de alqo praeclara iudicia facere, Cic. – c) übtr., die auf ein Urteil gegründete individuelle Meinung, Ansicht von einer Person od. Sache, neque iudicium tuum fallemus, Auct. b. Alex.: iudicium animi mutare, Sall.: iudiciis fruar isdem, Hor. – prägn., α) die ausgesprochene günstige Ansicht über jmd., das ehrenvolle Zeugnis, patroni, Cic. ep. 13, 46: iudicia principis, Plin. ep. 4, 15. – β) die gehegte gute Meinung von jmd., das gute Vorurteil, sollicitus de imperatoris erga se iudicio, Spart. Hadr. 2, 8: nihil mihi gravius potest evenire quam ut vestrum iudicium Albinus potius haberet quam Severus, Sever. bei Capit. Albin. 12, 6. – 2) meton.: a) die Urteilskraft, das Urteil, bes. in bezug auf Beurteilung des Schönen in Kunst u. Literatur = der Geschmack, i. intellegens, Cic.: i. subtile, Hor.: magni iudicii esse, Cic.: peracre iudicium habere, Cic.: alci iudicium numquam defuit, Cic.: cum iudicio legere, Quint.: nec ullā re magis eiusdem aetatis oratores praecurrit, quam iudicio, Tac. dial. – b) die Einsicht, Überlegung, dah. bald = die Überzeugung, bald = der Bedacht, Vorbedacht (s. Benecke Cic. Lig. 7), iudicio alqd facere, Cic.: Ambiorix copias suas iudicione non conduxerit, an etc., dubium est, Caes.: non inertiā, sed iudicio fugisse, Nep.: in insaniam non casu incĭdere, sed iudicio pervenire, Sen. rhet.: successorem (als N.) asciri necessitate magis, quam iudicio (aus freier Wahl), Suet. – / Abl. ioudicio geschr., Corp. inscr. Lat. 1, 197, 2 u. ö.
-
9 pronuntio
prō-nūntio, āvī, ātum, āre, hermelden, hersagen, I) im allg., laut melden, -rufen, berichten, angeben, aussagen, aussprechen, alius capta iam castra pronuntiat, schreit, Caes.: dolore prohibeor pronuntiare quae gesta sunt, Caes.: eadem, quae Litavicus pronuntiaverat, multitudini exponunt, Caes.: ut ipse in cohortandis militibus pronuntiaverat, ausgesprochen hatte, Caes. – II) insbes.: A) als publiz. u. milit. t. t., öffentlich ausrufen, verkündigen, abkündigen, proklamieren, durch Ausruf usw. bekanntmachen, ankündigen, ansagen, a) in öffentlichen Versammlungen, im Lager usw., v. Präko (Ausrufer, Herold) od. v. Vorsitzenden, v. Befehlshaber, der durch den Präko etw. ausrufen läßt, bei gymnastischen Spielen, victorum nomina magnā voce, Cic. – in den Komitien usw., leges, quas ipse vobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, Cic.: gewählte Magistrate, qui (praeco) te totiens seniorum iuniorumque centuriis illo honore affici pronuntiavit, Cic.: pr. alqm praetorem, Liv.: alqm destinatum perperam non consulem ad populum sed imperatorem, Suet. – per praeconem senatus consultum, verlesen lassen, Suet. – einen Befehl usw. im Lager, signum, Hirt. b. G.: iter, Liv.: proelium in posterum diem, Liv.: m. folg. ut od. ne u. Konj., iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Caes.: Ambiorix pronuntiari iubet, ut procul tela coniciant, Caes.: duces eorum totā acie pronuntiare iusserunt, ne quis ab loco discederet, Caes.: pronuntiatum, ne quis violaretur, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., pronuntiatur primā luce ituros, Caes.: zugl. m. ut u. Konj., pronuntiat occupare se in Lucanis proximam urbem velle, ut ad iter parati omnes essent, Liv. – ebenso dem Volke in den Komitien usw., den Soldaten etwas versprechen, nummos in tribus, Cic., od. tribubus vocatis, Sen.: nummos de suo per centurias, Suet.: pecuniam pro reo, Cic.: populo munus, Suet.: vocatis ad contionem (militibus) certa praemia, Liv.: militibus donativum, Suet.: praedam, Curt. – b) v. Konsul, die im Senate abgegebenen Meinungen und die Namen ihrer Urheber nochmals einzeln der Reihe nach verkündigen, um dann darüber abstimmen zu lassen, cum sententia prima Bibuli pronuntiata esset, ut tres legati regem reducerent: secunda Hortensii, ut etc., Cic.: Lentulus (consul) sententiam Calidii pronuntiaturum se omnino negavit, Caes. – B) als jurist. t. t.: a) v. Richter, Schiedsrichter usw.: α) = aussprechen, graviorem sententiam, Caes. b. G. 6, 44, 2. – β) = den Ausspruch tun, das Urteil aussprechen, -fällen, erkennen, entscheiden (vgl. Bünem. Lact. 3, 1, 11. Haverk. Tert. apol. 2. Hildebr. Apul. apol. 2), de tribunali pronuntiavit sese recepturum, Cic.: rex cognitā causā pronuntiavit ab accusatoribus unum et id maximum crimen esse praeteritum, Curt.: iudex (Schiedsrichter) ita pronuntiavit, Cic.: pr. de causa, Quint., de calumnia, Plin. ep.: pr. ad arbitrium alcis de reo, Sen. rhet.: pr. secundum alqm, Plin. ep., Ggstz. contra, adversus alqm, ICt.: sive contra alqm sive pro alqo, Gell.: pr. recte, Ggstz. perperam, ICt.: pr. pro libertate, ICt.: pronuntiari ad bestias, verurteilt werden zu usw., Tert.: im Pass. pers., m. folg. Infin., protectores pronuntiati vertere solum exsilio, über die das Verbannungsurteil ausgesprochen worden war, Amm. 15, 3, 11. – γ) durch Richterspruch jmd. od. etw. erklären für usw., uxorem ingenuam et civem Romanam recuperatorio iudicio pronuntiatam, Suet.: si quis praeiudicio pronuntietur esse libertus, ICt.: testamentum pronuntiatum falsum, ICt. – b) etwas durch Vertrag, letzten Willen aussprechen, festsetzen, condicionem, ICt. – u. als letzten Willen ernennen, plures heredes, ICt. – c) beim Verkaufe die am Kaufobjekte haftenden Fehler, die auf dem K. lastenden Servituten usw. angeben, anzeigen, cum in vendendo rem eam scisset et non pronuntiasset, Cic.: qui mancipia vendunt, certiores faciant emptores, quid morbi vitiive cuique sit etc.; eaque omnia, cum mancipia veneunt, palam recte pronuntianto, Edict. aedil. b. Ulp. dig. – C) als rhet. t. t.: a) etw. mit besonderer Betonung hersagen, aussprechen, vortragen, vorlesen, summā voce versus multos uno spiritu, Cic.: multa memoriter, Cic.: ea graviter et venuste, Cornif. rhet.: poëmata Graece et Latine sic, ut etc., Nep.: quaedam perperam, Plin. ep.: verba corrupte, Gell. – absol., acriter, sapienter, apte, decenter etiam, Plin. ep.: intente instanterque, Plin. ep.: recte, Quint. – v. Schauspieler, vortragen, mit Stimme u. Gebärden agieren, Varro LL., Plin. u.a.; vgl. qui artis ludicrae pronuntiandive causā in scaenam prodierit, als Vortrag u. Menenspiel beherrschender Schauspieler aufgetreten ist, Edict. praetor. b. Iulian. dig.: v. Theaterstücken, si Amphitryon fuerit actus pronuntiatusque Plautinus, Arnob. 7, 33. – b) als gramm. t. t., einzelne Silben od. Buchstaben mit dem Akzent aussprechen, betonen, syllabam productius latiusque, Gell.: litteram i tractim, Gell.: ›ebrium‹ et ›sobrium‹ insolentius quidem paulo, sed rectius per i litteram, non per e, in eodem casu (nämlich im Vokativ) pronuntiandum (esse), Gell.
-
10 iudicium
iūdicium, iī, n. (iūdex, iūdico), I) als publiz. t. t.: 1) = die gerichtliche (richterliche) Untersuchung, die Gerichtsverhandlung, der Gerichtshandel, Prozeß, das Gericht, iud. iniuriarum (wegen usw.), Cic.: tot iudicia de fide mala, tutelae, mandati, pro socio, Cic.: iud. inter sicarios (wegen Meuchelmords), Cic.: iud. privatum (über Mein u. Dein), Cic.: iud. publicum, ein öffentlicher Prozeß (wegen Verbrechen gegen einzelne od. den Staat, Ggstz. causa, Privatprozeß; dah. verb. iudicia causaeque), Cic.: iudicium centumvirale, das Zentumviralgericht, Cic. u.a. – iudicium dare od. reddere, eine gerichtliche Untersuchung (eine Klage) gestatten (v. Prätor), Cic.: iudicium reddere in alqm, Caes.: dah. qui iudicium dat = praetor, Cic.: i. exercere, eine gerichtliche U. anstellen u. sie leiten, G. (in Kriminalsachen) halten, v. Prätor, Cic.: dah. qui iudicium exercet = praetor, Cic.: i. constituere, s. constituo no. II, 4, b, β (Bd. 1. S. 1558): i. committere, anstellen, Cic.: ad i. cogere, Caes.: i. accipere, sich in eine ger. U. einlassen, Cic.: alqm in i. deducere od. adducere od. vocare od. iudicio arcessere, verklagen, Cic.: in iudicium vocari de alqa re, Cic.: iudicium nullum habuit, er ist niemals vor Gericht verklagt worden, Nep.: ii, qui illud iudicium habebant, die jenen Prozeß hatten, Cic.: iudicium, quod prope omnium fortunarum suarum C. Mustius habuit,————der Prozeß, in dem es fast das ganze Vermögen des C. Mustius galt, Cic.: iudicium centumvirale differre, Plin. ep.: iudicium proferre (hinausschieben, aufschieben), Cic. (u. so prolatio [Hinausschieben] iudicii, Cic.): effugere iudicium, dem Strafgericht entrinnen, Petron. – 2) meton.: a) der Prozeß, i. habere, Cic.: i. vincere, den Pr. gewinnen, Cic. – b) die gerichtliche Rede, illa mala iudicia, Quint. 10, 1, 70. – c) die Gerichtsbarkeit, das richterliche Amt, Sall. u. Vell. – d) das Gericht = der Gerichtsort, die Gerichtssitzung, in i. venire, Nep. u. Cic.: claudere iudicium, Quint. – e) die Richter, i. publicum, Vell.: i. sortiri, Cic.: i. implorare, Sall.II) die Erkenntnis, Entscheidung, der Ausspruch, das Urteil, der Urteilsspruch, A) eig., des Richters u. der Obrigkeit übh., Cic. u. Liv.: populi, Liv.: senatus, Gutachten, Caes.: Paridis iudicium inter deas, Auson.: in iudicium venire, zur E. kommen, Cic. u. Tac.: iudicium facere de alqa re, ein richterliches Gutachten abfassen, Cic.: priores decem viri quaedam, quae sui iudicii videri possent, ad populum reiecerant, vor ihren Richterstuhl zu gehören schien, Liv.: iudicia penes vos erunt de capite nostro fortunisque, Liv. 3, 53, 10: de quo non praeiudicium, sed plane iudicium iam factum putatur, Cic. div. in Caecil. 12: iudicia domi conflabant, pronuntiabant in foro, Liv. 3, 36, 8.————B) übtr.: 1) das Urteil, die Meinung, der Ausspruch, die Entscheidung, a) übh.: iud. vulgi, Cic. u. Hor.: iud. erroris, irriges Urteil, Phaedr.: erga se iudicia senatus, die für ihn so günstigen Urteile des S., Liv.: vester in me et amor et iudicium, eure L. zu mir und euer U. über mich, Cic.: intellegentium iudicio, nach dem U. der Kenner, Cic.: iudicio acri perpendĕre, Lucr.: optimum i. facere de alqo, Caes.: sui iudicii rem non esse, könnten in dieser Sache kein Urteil fällen, die Sache gehöre nicht vor ihren Richterstuhl (ihr Forum), Caes.: u. so nihil possumus iudicare, nisi quod est nostri iudicii, Cic.: vestrûm iudicium fecit, er hat das U. euch anheimgestellt, Ter.: i. difficile est, cuius laus prima sit, Iustin.: neque eius rei iudicium differre sustineo, Quint.: pulchritudinis habere verissimum iudicium, das kompetenteste U. über die Sch. haben, Cic. – i. supremum, die E. durchs Testament, der letzte Wille, Val. Max. u. Suet.: u. so i. patris, Iustin. (vgl. Ruhnken Suet. Aug. 66). – b) insbes., das nicht ausdrücklich durch Worte, sondern durch die Tat bekundete Urteil über jmd. (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 43; Rosc. Am. 108), ex Chrysogoni iudicio, Verfahren, Cic.: ut i. nostrum metus videatur, Cic.: de alqo praeclara iudicia facere, Cic. – c) übtr., die auf ein Urteil gegründete individuelle Meinung, Ansicht von einer Person od. Sache, neque iudicium tuum fallemus,————Auct. b. Alex.: iudicium animi mutare, Sall.: iudiciis fruar isdem, Hor. – prägn., α) die ausgesprochene günstige Ansicht über jmd., das ehrenvolle Zeugnis, patroni, Cic. ep. 13, 46: iudicia principis, Plin. ep. 4, 15. – β) die gehegte gute Meinung von jmd., das gute Vorurteil, sollicitus de imperatoris erga se iudicio, Spart. Hadr. 2, 8: nihil mihi gravius potest evenire quam ut vestrum iudicium Albinus potius haberet quam Severus, Sever. bei Capit. Albin. 12, 6. – 2) meton.: a) die Urteilskraft, das Urteil, bes. in bezug auf Beurteilung des Schönen in Kunst u. Literatur = der Geschmack, i. intellegens, Cic.: i. subtile, Hor.: magni iudicii esse, Cic.: peracre iudicium habere, Cic.: alci iudicium numquam defuit, Cic.: cum iudicio legere, Quint.: nec ullā re magis eiusdem aetatis oratores praecurrit, quam iudicio, Tac. dial. – b) die Einsicht, Überlegung, dah. bald = die Überzeugung, bald = der Bedacht, Vorbedacht (s. Benecke Cic. Lig. 7), iudicio alqd facere, Cic.: Ambiorix copias suas iudicione non conduxerit, an etc., dubium est, Caes.: non inertiā, sed iudicio fugisse, Nep.: in insaniam non casu incĭdere, sed iudicio pervenire, Sen. rhet.: successorem (als N.) asciri necessitate magis, quam iudicio (aus freier Wahl), Suet. – ⇒ Abl. ioudicio geschr., Corp. inscr. Lat. 1, 197, 2 u. ö.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iudicium
-
11 pronuntio
prō-nūntio, āvī, ātum, āre, hermelden, hersagen, I) im allg., laut melden, -rufen, berichten, angeben, aussagen, aussprechen, alius capta iam castra pronuntiat, schreit, Caes.: dolore prohibeor pronuntiare quae gesta sunt, Caes.: eadem, quae Litavicus pronuntiaverat, multitudini exponunt, Caes.: ut ipse in cohortandis militibus pronuntiaverat, ausgesprochen hatte, Caes. – II) insbes.: A) als publiz. u. milit. t. t., öffentlich ausrufen, verkündigen, abkündigen, proklamieren, durch Ausruf usw. bekanntmachen, ankündigen, ansagen, a) in öffentlichen Versammlungen, im Lager usw., v. Präko (Ausrufer, Herold) od. v. Vorsitzenden, v. Befehlshaber, der durch den Präko etw. ausrufen läßt, bei gymnastischen Spielen, victorum nomina magnā voce, Cic. – in den Komitien usw., leges, quas ipse vobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, Cic.: gewählte Magistrate, qui (praeco) te totiens seniorum iuniorumque centuriis illo honore affici pronuntiavit, Cic.: pr. alqm praetorem, Liv.: alqm destinatum perperam non consulem ad populum sed imperatorem, Suet. – per praeconem senatus consultum, verlesen lassen, Suet. – einen Befehl usw. im Lager, signum, Hirt. b. G.: iter, Liv.: proelium in posterum diem, Liv.: m. folg. ut od. ne u. Konj., iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Caes.: Ambiorix pronuntiari iubet, ut procul————tela coniciant, Caes.: duces eorum totā acie pronuntiare iusserunt, ne quis ab loco discederet, Caes.: pronuntiatum, ne quis violaretur, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., pronuntiatur primā luce ituros, Caes.: zugl. m. ut u. Konj., pronuntiat occupare se in Lucanis proximam urbem velle, ut ad iter parati omnes essent, Liv. – ebenso dem Volke in den Komitien usw., den Soldaten etwas versprechen, nummos in tribus, Cic., od. tribubus vocatis, Sen.: nummos de suo per centurias, Suet.: pecuniam pro reo, Cic.: populo munus, Suet.: vocatis ad contionem (militibus) certa praemia, Liv.: militibus donativum, Suet.: praedam, Curt. – b) v. Konsul, die im Senate abgegebenen Meinungen und die Namen ihrer Urheber nochmals einzeln der Reihe nach verkündigen, um dann darüber abstimmen zu lassen, cum sententia prima Bibuli pronuntiata esset, ut tres legati regem reducerent: secunda Hortensii, ut etc., Cic.: Lentulus (consul) sententiam Calidii pronuntiaturum se omnino negavit, Caes. – B) als jurist. t. t.: a) v. Richter, Schiedsrichter usw.: α) = aussprechen, graviorem sententiam, Caes. b. G. 6, 44, 2. – β) = den Ausspruch tun, das Urteil aussprechen, -fällen, erkennen, entscheiden (vgl. Bünem. Lact. 3, 1, 11. Haverk. Tert. apol. 2. Hildebr. Apul. apol. 2), de tribunali pronuntiavit sese recepturum, Cic.: rex cognitā causā pronuntiavit ab accusatoribus unum et id maximum crimen esse praeteritum,————Curt.: iudex (Schiedsrichter) ita pronuntiavit, Cic.: pr. de causa, Quint., de calumnia, Plin. ep.: pr. ad arbitrium alcis de reo, Sen. rhet.: pr. secundum alqm, Plin. ep., Ggstz. contra, adversus alqm, ICt.: sive contra alqm sive pro alqo, Gell.: pr. recte, Ggstz. perperam, ICt.: pr. pro libertate, ICt.: pronuntiari ad bestias, verurteilt werden zu usw., Tert.: im Pass. pers., m. folg. Infin., protectores pronuntiati vertere solum exsilio, über die das Verbannungsurteil ausgesprochen worden war, Amm. 15, 3, 11. – γ) durch Richterspruch jmd. od. etw. erklären für usw., uxorem ingenuam et civem Romanam recuperatorio iudicio pronuntiatam, Suet.: si quis praeiudicio pronuntietur esse libertus, ICt.: testamentum pronuntiatum falsum, ICt. – b) etwas durch Vertrag, letzten Willen aussprechen, festsetzen, condicionem, ICt. – u. als letzten Willen ernennen, plures heredes, ICt. – c) beim Verkaufe die am Kaufobjekte haftenden Fehler, die auf dem K. lastenden Servituten usw. angeben, anzeigen, cum in vendendo rem eam scisset et non pronuntiasset, Cic.: qui mancipia vendunt, certiores faciant emptores, quid morbi vitiive cuique sit etc.; eaque omnia, cum mancipia veneunt, palam recte pronuntianto, Edict. aedil. b. Ulp. dig. – C) als rhet. t. t.: a) etw. mit besonderer Betonung hersagen, aussprechen, vortragen, vorlesen, summā voce versus multos uno spiritu, Cic.: multa memoriter, Cic.: ea gravi-————ter et venuste, Cornif. rhet.: poëmata Graece et Latine sic, ut etc., Nep.: quaedam perperam, Plin. ep.: verba corrupte, Gell. – absol., acriter, sapienter, apte, decenter etiam, Plin. ep.: intente instanterque, Plin. ep.: recte, Quint. – v. Schauspieler, vortragen, mit Stimme u. Gebärden agieren, Varro LL., Plin. u.a.; vgl. qui artis ludicrae pronuntiandive causā in scaenam prodierit, als Vortrag u. Menenspiel beherrschender Schauspieler aufgetreten ist, Edict. praetor. b. Iulian. dig.: v. Theaterstücken, si Amphitryon fuerit actus pronuntiatusque Plautinus, Arnob. 7, 33. – b) als gramm. t. t., einzelne Silben od. Buchstaben mit dem Akzent aussprechen, betonen, syllabam productius latiusque, Gell.: litteram i tractim, Gell.: ›ebrium‹ et ›sobrium‹ insolentius quidem paulo, sed rectius per i litteram, non per e, in eodem casu (nämlich im Vokativ) pronuntiandum (esse), Gell.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pronuntio
-
12 dubio
dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].I.Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).A.Lit. (very rare):B.ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,
Lucr. 6, 556; cf.:fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,
Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,Trop., vacillating in mind, uncertain.1.Act.a.Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:b.sin est is homo, anni multi me dubiam dant,
Plaut. Ep. 4, 1, 17:quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?
Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,
Lucr. 5, 1211; cf.:equites procul visi ab dubiis, quinam essent,
Liv. 4, 40:dubius sum, quid faciam,
Hor. S. 1, 9, 40:dubius, unde rumperet silentium,
id. Epod. 5, 85:spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,
Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:Philippus non dubius, quin, etc.,
id. 31, 42:haud dubius quin,
id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,
Liv. 6, 14; so,haud dubius,
id. 31, 24; Curt. 9, 7:nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,
well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,
Ov. F. 6, 572:consilii,
Just. 2, 13:sententiae,
Liv. 33, 25 Drak.:salutis,
Ov. M. 15, 438:vitae,
id. Tr. 3, 3, 25:fati,
Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):2.dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,
Sall. J. 107, 6; cf.hostes (opp. firmi),
id. ib. 51 fin.:nutantes ac dubiae civitates,
Suet. Caes. 4 fin.:quid faciat dubius,
Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:cuspis,
Sil. 4, 188.—Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):b.videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?
Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,
Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):jus, opp. certum,
id. 12, 3, 6;opp. confessum,
id. 7, 7, 7:in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,
Cic. Rep. 1, 31:dubium vel anceps genus causarum,
Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:et incerta societas,
Suet. Aug. 17 et saep.:quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),
Cic. N. D. 3, 27, 69:spes pacis,
id. Att. 8, 13:victoria,
Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:victoria, praeda, laus,
Sall. J. 85, 48:Marte,
Vell. 2, 55, 3:spes armorum,
id. 2, 71:discrimen pugnae,
indecisive, Sil. 5, 519:proelia,
Tac. G. 6:auctor,
unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?
i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),
id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:Hispaniae,
Tac. A. 3, 44; cf.:gens dubiae ad id voluntatis,
Liv. 9, 15:lux,
i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:sidera,
Juv. 5, 22; cf.nox,
evening twilight, Ov. M. 4, 401:caelum,
i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:fulgor solis,
Sen. Herc. Fur. 670; cf.:et quasi languidus dies,
Plin. Ep. 6, 20, 6:dubiāque tegens lanugine malas,
i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,
not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:consilia,
wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),
Liv. 4, 8; so,haud dubius praetor,
id. 39, 39 fin.:haud dubii hostes,
open enemies, id. 37, 49:haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),
id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—In the neutr. absol.(α).(Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:(β).si quid erit dubium,
Plaut. Ep. 5, 1, 40:haud dubium id quidem est,
id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.in the interrog.: o! dubiumne id est?
Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:an dubium id tibi est?
Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,
Cic. Att. 11, 6, 5; so,de eorum jure,
id. de Or. 1, 57:de re,
Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,
Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,
Cic. Ac. 2, 41, 126:hoc enim dubium est, utrum... an,
Quint. 6, 3, 83:Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,
Caes. B. G. 6, 31, 1:an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?
Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:codicilli, dubium ad quem scripti,
Quint. 7, 2, 52:quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,
Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,
Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,
Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:haud dubium est, quin,
Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;and interrog.,
Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:periisso me una haud dubium est,
Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?
Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,
Cic. Fam. 1, 7, 5.—Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:(γ).an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?
Plaut. Capt. 4, 2, 112:an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,
Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:haec habere dubia, neque, etc.,
Cic. Ac. 2, 9 fin. —In dubium:(δ).in dubium vocare,
to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:venire in dubium,
Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:alii non veniunt in dubium de voluntate,
i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—In dubio, in doubt, in question, undetermined:(ε).dum in dubio est animus,
Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,
Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,
Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,
Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;(ζ).with sed tamen,
id. 12, 6, 7;with tamen,
id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;with verum,
id. 8 prooem. § 33;with at,
id. 8, 3, 67;with autem,
id. 1, 6, 12 Spald.—Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:3.dubio procul,
Lucr. 1, 812; 2, 261.—Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):b.res dubias, egenas, inopiosas consili,
critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,res,
id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.pericla (with advorsae res),
Lucr. 3, 55; 1076:tempora (opp. secunda),
Hor. C. 4, 9, 36:mons erat ascensu dubius,
Prop. 4, 4, 83; cf.:quae (loca) dubia nisu videbantur,
Sall. J. 94, 2.—In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):II.mea quidem hercle certe in dubio vita est,
is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,
Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:tua fama et gnatae vita in dubium veniet,
Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,
Verg. A. 7, 86:mens dubiis percussa pavet,
Luc. 6, 596.For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,(α).dubia cena,
Hor. S. 2, 2, 77; and:fercula dubiae cenae,
Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):(β).potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,
Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,
Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):non dubie,
Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,too, nec dubie,
Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;and with verum,
id. 3, 4, 1;with sed,
Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,haud dubie,
Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—dubio = dubie, App. M. 9, 2. -
13 dubium
dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].I.Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).A.Lit. (very rare):B.ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,
Lucr. 6, 556; cf.:fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,
Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,Trop., vacillating in mind, uncertain.1.Act.a.Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:b.sin est is homo, anni multi me dubiam dant,
Plaut. Ep. 4, 1, 17:quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?
Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,
Lucr. 5, 1211; cf.:equites procul visi ab dubiis, quinam essent,
Liv. 4, 40:dubius sum, quid faciam,
Hor. S. 1, 9, 40:dubius, unde rumperet silentium,
id. Epod. 5, 85:spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,
Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:Philippus non dubius, quin, etc.,
id. 31, 42:haud dubius quin,
id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,
Liv. 6, 14; so,haud dubius,
id. 31, 24; Curt. 9, 7:nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,
well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,
Ov. F. 6, 572:consilii,
Just. 2, 13:sententiae,
Liv. 33, 25 Drak.:salutis,
Ov. M. 15, 438:vitae,
id. Tr. 3, 3, 25:fati,
Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):2.dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,
Sall. J. 107, 6; cf.hostes (opp. firmi),
id. ib. 51 fin.:nutantes ac dubiae civitates,
Suet. Caes. 4 fin.:quid faciat dubius,
Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:cuspis,
Sil. 4, 188.—Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):b.videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?
Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,
Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):jus, opp. certum,
id. 12, 3, 6;opp. confessum,
id. 7, 7, 7:in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,
Cic. Rep. 1, 31:dubium vel anceps genus causarum,
Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:et incerta societas,
Suet. Aug. 17 et saep.:quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),
Cic. N. D. 3, 27, 69:spes pacis,
id. Att. 8, 13:victoria,
Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:victoria, praeda, laus,
Sall. J. 85, 48:Marte,
Vell. 2, 55, 3:spes armorum,
id. 2, 71:discrimen pugnae,
indecisive, Sil. 5, 519:proelia,
Tac. G. 6:auctor,
unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?
i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),
id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:Hispaniae,
Tac. A. 3, 44; cf.:gens dubiae ad id voluntatis,
Liv. 9, 15:lux,
i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:sidera,
Juv. 5, 22; cf.nox,
evening twilight, Ov. M. 4, 401:caelum,
i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:fulgor solis,
Sen. Herc. Fur. 670; cf.:et quasi languidus dies,
Plin. Ep. 6, 20, 6:dubiāque tegens lanugine malas,
i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,
not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:consilia,
wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),
Liv. 4, 8; so,haud dubius praetor,
id. 39, 39 fin.:haud dubii hostes,
open enemies, id. 37, 49:haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),
id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—In the neutr. absol.(α).(Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:(β).si quid erit dubium,
Plaut. Ep. 5, 1, 40:haud dubium id quidem est,
id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.in the interrog.: o! dubiumne id est?
Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:an dubium id tibi est?
Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,
Cic. Att. 11, 6, 5; so,de eorum jure,
id. de Or. 1, 57:de re,
Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,
Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,
Cic. Ac. 2, 41, 126:hoc enim dubium est, utrum... an,
Quint. 6, 3, 83:Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,
Caes. B. G. 6, 31, 1:an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?
Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:codicilli, dubium ad quem scripti,
Quint. 7, 2, 52:quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,
Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,
Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,
Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:haud dubium est, quin,
Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;and interrog.,
Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:periisso me una haud dubium est,
Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?
Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,
Cic. Fam. 1, 7, 5.—Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:(γ).an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?
Plaut. Capt. 4, 2, 112:an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,
Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:haec habere dubia, neque, etc.,
Cic. Ac. 2, 9 fin. —In dubium:(δ).in dubium vocare,
to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:venire in dubium,
Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:alii non veniunt in dubium de voluntate,
i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—In dubio, in doubt, in question, undetermined:(ε).dum in dubio est animus,
Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,
Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,
Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,
Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;(ζ).with sed tamen,
id. 12, 6, 7;with tamen,
id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;with verum,
id. 8 prooem. § 33;with at,
id. 8, 3, 67;with autem,
id. 1, 6, 12 Spald.—Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:3.dubio procul,
Lucr. 1, 812; 2, 261.—Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):b.res dubias, egenas, inopiosas consili,
critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,res,
id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.pericla (with advorsae res),
Lucr. 3, 55; 1076:tempora (opp. secunda),
Hor. C. 4, 9, 36:mons erat ascensu dubius,
Prop. 4, 4, 83; cf.:quae (loca) dubia nisu videbantur,
Sall. J. 94, 2.—In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):II.mea quidem hercle certe in dubio vita est,
is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,
Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:tua fama et gnatae vita in dubium veniet,
Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,
Verg. A. 7, 86:mens dubiis percussa pavet,
Luc. 6, 596.For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,(α).dubia cena,
Hor. S. 2, 2, 77; and:fercula dubiae cenae,
Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):(β).potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,
Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,
Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):non dubie,
Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,too, nec dubie,
Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;and with verum,
id. 3, 4, 1;with sed,
Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,haud dubie,
Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—dubio = dubie, App. M. 9, 2. -
14 dubius
dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].I.Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).A.Lit. (very rare):B.ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,
Lucr. 6, 556; cf.:fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,
Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,Trop., vacillating in mind, uncertain.1.Act.a.Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:b.sin est is homo, anni multi me dubiam dant,
Plaut. Ep. 4, 1, 17:quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?
Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,
Lucr. 5, 1211; cf.:equites procul visi ab dubiis, quinam essent,
Liv. 4, 40:dubius sum, quid faciam,
Hor. S. 1, 9, 40:dubius, unde rumperet silentium,
id. Epod. 5, 85:spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,
Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:Philippus non dubius, quin, etc.,
id. 31, 42:haud dubius quin,
id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,
Liv. 6, 14; so,haud dubius,
id. 31, 24; Curt. 9, 7:nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,
well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,
Ov. F. 6, 572:consilii,
Just. 2, 13:sententiae,
Liv. 33, 25 Drak.:salutis,
Ov. M. 15, 438:vitae,
id. Tr. 3, 3, 25:fati,
Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):2.dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,
Sall. J. 107, 6; cf.hostes (opp. firmi),
id. ib. 51 fin.:nutantes ac dubiae civitates,
Suet. Caes. 4 fin.:quid faciat dubius,
Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:cuspis,
Sil. 4, 188.—Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):b.videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?
Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,
Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):jus, opp. certum,
id. 12, 3, 6;opp. confessum,
id. 7, 7, 7:in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,
Cic. Rep. 1, 31:dubium vel anceps genus causarum,
Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:et incerta societas,
Suet. Aug. 17 et saep.:quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),
Cic. N. D. 3, 27, 69:spes pacis,
id. Att. 8, 13:victoria,
Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:victoria, praeda, laus,
Sall. J. 85, 48:Marte,
Vell. 2, 55, 3:spes armorum,
id. 2, 71:discrimen pugnae,
indecisive, Sil. 5, 519:proelia,
Tac. G. 6:auctor,
unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?
i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),
id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:Hispaniae,
Tac. A. 3, 44; cf.:gens dubiae ad id voluntatis,
Liv. 9, 15:lux,
i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:sidera,
Juv. 5, 22; cf.nox,
evening twilight, Ov. M. 4, 401:caelum,
i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:fulgor solis,
Sen. Herc. Fur. 670; cf.:et quasi languidus dies,
Plin. Ep. 6, 20, 6:dubiāque tegens lanugine malas,
i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,
not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:consilia,
wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),
Liv. 4, 8; so,haud dubius praetor,
id. 39, 39 fin.:haud dubii hostes,
open enemies, id. 37, 49:haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),
id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—In the neutr. absol.(α).(Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:(β).si quid erit dubium,
Plaut. Ep. 5, 1, 40:haud dubium id quidem est,
id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.in the interrog.: o! dubiumne id est?
Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:an dubium id tibi est?
Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,
Cic. Att. 11, 6, 5; so,de eorum jure,
id. de Or. 1, 57:de re,
Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,
Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,
Cic. Ac. 2, 41, 126:hoc enim dubium est, utrum... an,
Quint. 6, 3, 83:Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,
Caes. B. G. 6, 31, 1:an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?
Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:codicilli, dubium ad quem scripti,
Quint. 7, 2, 52:quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,
Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,
Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,
Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:haud dubium est, quin,
Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;and interrog.,
Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:periisso me una haud dubium est,
Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?
Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,
Cic. Fam. 1, 7, 5.—Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:(γ).an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?
Plaut. Capt. 4, 2, 112:an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,
Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:haec habere dubia, neque, etc.,
Cic. Ac. 2, 9 fin. —In dubium:(δ).in dubium vocare,
to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:venire in dubium,
Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:alii non veniunt in dubium de voluntate,
i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—In dubio, in doubt, in question, undetermined:(ε).dum in dubio est animus,
Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,
Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,
Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,
Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;(ζ).with sed tamen,
id. 12, 6, 7;with tamen,
id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;with verum,
id. 8 prooem. § 33;with at,
id. 8, 3, 67;with autem,
id. 1, 6, 12 Spald.—Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:3.dubio procul,
Lucr. 1, 812; 2, 261.—Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):b.res dubias, egenas, inopiosas consili,
critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,res,
id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.pericla (with advorsae res),
Lucr. 3, 55; 1076:tempora (opp. secunda),
Hor. C. 4, 9, 36:mons erat ascensu dubius,
Prop. 4, 4, 83; cf.:quae (loca) dubia nisu videbantur,
Sall. J. 94, 2.—In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):II.mea quidem hercle certe in dubio vita est,
is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,
Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:tua fama et gnatae vita in dubium veniet,
Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,
Verg. A. 7, 86:mens dubiis percussa pavet,
Luc. 6, 596.For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,(α).dubia cena,
Hor. S. 2, 2, 77; and:fercula dubiae cenae,
Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):(β).potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,
Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,
Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):non dubie,
Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,too, nec dubie,
Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;and with verum,
id. 3, 4, 1;with sed,
Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,haud dubie,
Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—dubio = dubie, App. M. 9, 2. -
15 horto
hortor, ātus, 1 (archaic inf. pres. hortarier, Plaut. Merc. 4, 2, 5), v. dep. [for horitor, v. horior], to urge one strongly to do a thing, to incite, instigate, encourage, cheer, exhort (freq. and class.; cf.: moneo, admoneo, suadeo).I.In gen., constr. aliquem, aliquem ad or in aliquid, ut, ne, with the simple subj., de aliqua re, aliquid, with the inf. or absol.(α).With acc. pers.:(β).coquos,
Plaut. Merc. 4, 2, 5 sq.:hacc, quae supra scripta sunt, eo spectant, ut te horter et suadeam,
Cic. Fam. 13, 4, 3: neque nos hortari neque dehortari decet Hominem peregrinum, Plaut. Poen. 3, 3, 61:timentem,
Ov. M. 10, 466:celeres canes,
id. H. 4, 41; cf.:terribiles hortatus equos,
spurring on, id. M. 5, 421:vitulos,
Verg. G. 3, 164:pedes,
to drive on, Plaut. Stich. 2, 1, 7:senex in culina clamat: hortatur cocos: Quin agitis hodie?
Plaut. Cas. 4, 1, 6:hortari coepit eundem Verbis, quae timido quoque possent addere mentem,
Hor. Ep. 2, 2, 35.—Ad or in aliquid:(γ).ad laudem milites,
Cic. Prov. Cons. 4, 9:ad concordiam,
Quint. 6, 1, 50:ad curam rei publicae,
id. 5, 11, 24:ad diligentiam,
id. 9, 4, 133:ad quaerendum,
id. 5, 12, 1:ad reliqua fortius exsequenda,
id. 4, 5, 23:paribus Messapum in proelia dictis Hortatur,
Verg. A. 11, 521:in amicitiam jungendam,
Liv. 43, 19, 14.—De aliqua re:(δ).iisdem de rebus etiam atque etiam hortor, quibus superioribus litteris hortatus sum,
Cic. Fam. 4, 9, 1:de Aufidiano nomine nihil te hortor,
id. ib. 16, 19:aliquem de concilianda pace,
Caes. B. C. 1, 26, 3.—With ut, ne, or the simple subj.:(ε).Pompeium et hortari et orare... ut magnam infamiam fugiat, non desistemus,
Cic. Fam. 1, 1, 2:petit atque hortatur, ut, etc.,
Caes. B. G. 1, 19 fin.:ipse equo circumiens unumquemque nominans appellat, hortatur, rogat, uti meminerint, etc.,
Sall. C. 59, 5:magno opere te hortor, ut, etc.,
Cic. Off. 1, 1, 3:ego vos hortari tantum possum, ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponatis,
id. Lael. 5, 17; 27, 104:juvenes ut illam ire viam pergant,
Juv. 14, 121:te sedulo Et moneo et hortor, ne cujusquam misereat,
Ter. Hec. 1, 1, 7; Plaut. Mil. 4, 4, 52:Ambiorix in Nervios pervenit hortaturque, ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38, 2:hortatur eos, ne animo deficiant,
id. B. C. 1, 19, 1.—With the simple subj.:Labienum Treboniumque hortatur... ad eam diem revertantur,
id. B. G. 6, 33 fin.; id. B. C. 1, 21, 4:quid ego vos, de vestro impendatis, hortor?
Liv. 6, 15, 10:hortatur et monet, imitetur vicinum suum Octavium,
Suet. Aug. 3 fin. —Aliquem aliquid or simply aliquid:(ζ).sin tu (quod te jamdudum hortor) exieris,
Cic. Cat. 1, 5, 12: trepidus hortabar fugam, Poët. ap. Charis. 1, 4 fin.:equidem pacem hortari non desino,
Cic. Att. 7, 14 fin.; so,pacem amicitiamque,
Nep. Dat. 8, 5:vias,
Stat. S. 3, 5, 22:me miseram! cupio non persuadere quod hortor,
Ov. H. 19, 187.—With inf. or an object-clause (rare):(η).cum legati hortarentur accipere,
Nep. Phoc. 1, 3:(Daedalus) dedit oscula nato, Hortaturque sequi,
Ov. M. 8, 215; Hor. Ep. 1, 1, 69:(Chariclem medicum) remanere ac recumbere hortatus est,
Suet. Tib. 72 (cf. in the foll. b.).—With supine:(θ).neque ego vos ultum injurias hortor,
Sall. H. Fragm. 3, 61, 17 Dietsch.—Absol.:b.hortor, asto, admoneo,
Plaut. Am. 3, 4, 10:Sigambri fuga comparata, hortantibus iis, quos, etc.,
Caes. B. G. 4, 18 fin.:hortante et jubente Vercingetorige,
id. ib. 7, 26, 1; Nep. Att. 10, 4 al.—Of inanim. or abstract things:2.pol benefacta tua me hortantur, tuo ut imperio paream,
Plaut. Pers. 5, 2, 60: res, tempus, locus, simul otium hortabatur, ut, etc., Afran. ap. Non. 523, 14:multae res ad hoc consilium Gallos hortabantur,
Caes. B. G. 3, 18, 6:secundum ea multae res eum hortabantur, quare sibi eam rem cogitandam et suscipiendam putaret,
id. ib. 1, 33, 2.—With inf.:(rei publicae dignitas) me ad sese rapit, haec minora relinquere hortatur,
Cic. Sest. 3, 7.—Prov.:II.hortari currentem,
i. e. to urge one who needs no urging, Cic. Fin. 5, 2, 6; id. Att. 13, 45, 2; v. curro. —In partic., in milit. lang., to exhort soldiers before a battle:► a.Sabinus suos hortatus cupientibus signum dat,
Caes. B. G. 3, 19, 2:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6:suos hortando ad virtutem arrigere,
id. ib. 23, 1; Ov. A. A. 1, 207.Also in the act. form, horto, āre (Prisc. p. 797 P.), Enn. Ann. 554 Vahl.; perf. hortavi, Sen. Suas. 5, 8.—b.hortor, āri, in pass. signif.: ab amicis hortaretur, Varr. ap. Prisc. p. 793 P.; cf. Gell. 15, 13, 1: hoste hortato, Auct. B. Hisp. 1 fin. -
16 hortor
hortor, ātus, 1 (archaic inf. pres. hortarier, Plaut. Merc. 4, 2, 5), v. dep. [for horitor, v. horior], to urge one strongly to do a thing, to incite, instigate, encourage, cheer, exhort (freq. and class.; cf.: moneo, admoneo, suadeo).I.In gen., constr. aliquem, aliquem ad or in aliquid, ut, ne, with the simple subj., de aliqua re, aliquid, with the inf. or absol.(α).With acc. pers.:(β).coquos,
Plaut. Merc. 4, 2, 5 sq.:hacc, quae supra scripta sunt, eo spectant, ut te horter et suadeam,
Cic. Fam. 13, 4, 3: neque nos hortari neque dehortari decet Hominem peregrinum, Plaut. Poen. 3, 3, 61:timentem,
Ov. M. 10, 466:celeres canes,
id. H. 4, 41; cf.:terribiles hortatus equos,
spurring on, id. M. 5, 421:vitulos,
Verg. G. 3, 164:pedes,
to drive on, Plaut. Stich. 2, 1, 7:senex in culina clamat: hortatur cocos: Quin agitis hodie?
Plaut. Cas. 4, 1, 6:hortari coepit eundem Verbis, quae timido quoque possent addere mentem,
Hor. Ep. 2, 2, 35.—Ad or in aliquid:(γ).ad laudem milites,
Cic. Prov. Cons. 4, 9:ad concordiam,
Quint. 6, 1, 50:ad curam rei publicae,
id. 5, 11, 24:ad diligentiam,
id. 9, 4, 133:ad quaerendum,
id. 5, 12, 1:ad reliqua fortius exsequenda,
id. 4, 5, 23:paribus Messapum in proelia dictis Hortatur,
Verg. A. 11, 521:in amicitiam jungendam,
Liv. 43, 19, 14.—De aliqua re:(δ).iisdem de rebus etiam atque etiam hortor, quibus superioribus litteris hortatus sum,
Cic. Fam. 4, 9, 1:de Aufidiano nomine nihil te hortor,
id. ib. 16, 19:aliquem de concilianda pace,
Caes. B. C. 1, 26, 3.—With ut, ne, or the simple subj.:(ε).Pompeium et hortari et orare... ut magnam infamiam fugiat, non desistemus,
Cic. Fam. 1, 1, 2:petit atque hortatur, ut, etc.,
Caes. B. G. 1, 19 fin.:ipse equo circumiens unumquemque nominans appellat, hortatur, rogat, uti meminerint, etc.,
Sall. C. 59, 5:magno opere te hortor, ut, etc.,
Cic. Off. 1, 1, 3:ego vos hortari tantum possum, ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponatis,
id. Lael. 5, 17; 27, 104:juvenes ut illam ire viam pergant,
Juv. 14, 121:te sedulo Et moneo et hortor, ne cujusquam misereat,
Ter. Hec. 1, 1, 7; Plaut. Mil. 4, 4, 52:Ambiorix in Nervios pervenit hortaturque, ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38, 2:hortatur eos, ne animo deficiant,
id. B. C. 1, 19, 1.—With the simple subj.:Labienum Treboniumque hortatur... ad eam diem revertantur,
id. B. G. 6, 33 fin.; id. B. C. 1, 21, 4:quid ego vos, de vestro impendatis, hortor?
Liv. 6, 15, 10:hortatur et monet, imitetur vicinum suum Octavium,
Suet. Aug. 3 fin. —Aliquem aliquid or simply aliquid:(ζ).sin tu (quod te jamdudum hortor) exieris,
Cic. Cat. 1, 5, 12: trepidus hortabar fugam, Poët. ap. Charis. 1, 4 fin.:equidem pacem hortari non desino,
Cic. Att. 7, 14 fin.; so,pacem amicitiamque,
Nep. Dat. 8, 5:vias,
Stat. S. 3, 5, 22:me miseram! cupio non persuadere quod hortor,
Ov. H. 19, 187.—With inf. or an object-clause (rare):(η).cum legati hortarentur accipere,
Nep. Phoc. 1, 3:(Daedalus) dedit oscula nato, Hortaturque sequi,
Ov. M. 8, 215; Hor. Ep. 1, 1, 69:(Chariclem medicum) remanere ac recumbere hortatus est,
Suet. Tib. 72 (cf. in the foll. b.).—With supine:(θ).neque ego vos ultum injurias hortor,
Sall. H. Fragm. 3, 61, 17 Dietsch.—Absol.:b.hortor, asto, admoneo,
Plaut. Am. 3, 4, 10:Sigambri fuga comparata, hortantibus iis, quos, etc.,
Caes. B. G. 4, 18 fin.:hortante et jubente Vercingetorige,
id. ib. 7, 26, 1; Nep. Att. 10, 4 al.—Of inanim. or abstract things:2.pol benefacta tua me hortantur, tuo ut imperio paream,
Plaut. Pers. 5, 2, 60: res, tempus, locus, simul otium hortabatur, ut, etc., Afran. ap. Non. 523, 14:multae res ad hoc consilium Gallos hortabantur,
Caes. B. G. 3, 18, 6:secundum ea multae res eum hortabantur, quare sibi eam rem cogitandam et suscipiendam putaret,
id. ib. 1, 33, 2.—With inf.:(rei publicae dignitas) me ad sese rapit, haec minora relinquere hortatur,
Cic. Sest. 3, 7.—Prov.:II.hortari currentem,
i. e. to urge one who needs no urging, Cic. Fin. 5, 2, 6; id. Att. 13, 45, 2; v. curro. —In partic., in milit. lang., to exhort soldiers before a battle:► a.Sabinus suos hortatus cupientibus signum dat,
Caes. B. G. 3, 19, 2:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6:suos hortando ad virtutem arrigere,
id. ib. 23, 1; Ov. A. A. 1, 207.Also in the act. form, horto, āre (Prisc. p. 797 P.), Enn. Ann. 554 Vahl.; perf. hortavi, Sen. Suas. 5, 8.—b.hortor, āri, in pass. signif.: ab amicis hortaretur, Varr. ap. Prisc. p. 793 P.; cf. Gell. 15, 13, 1: hoste hortato, Auct. B. Hisp. 1 fin. -
17 sui
sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;I.1, 1180 et saep.: sibe,
ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:semet,
Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,
Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.A.In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.1.As direct obj. of verb:2.dedistine gladium, qui se occideret?
Plaut. Trin. 1, 2, 92:artis eloquar quem ad modum se expediant,
id. ib. 2, 1, 10:se in plagas conicere,
id. ib. 2, 1, 12:numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,
id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:adplicat ad Chrysidis patrem se,
id. ib. 5, 4, 22:si is posset ab ea sese avellere,
id. Hec. 4, 1, 39:hi se ad nos adplicant,
id. Heaut. 2, 4, 13:per eos, ne causam diceret, se eripuit,
Caes. B. G. 1, 4:cum ferrum se inflexisset,
id. ib. 1, 25:praecipites fugae sese mandabant,
id. ib. 2, 24:si se telo defenderet fur,
Cic. Mil. 3, 9:Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,
id. Rep. 1, 1, 1:solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,
id. ib. 6, 25, 27:statim homo se erexit,
id. Rosc. Am. 22, 60:majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,
Liv. 22, 59, 7:in montem sese recipere,
Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:ad inpedimenta se conferre,
Caes. B. G. 1, 26:sese alicui ad pedes proicere,
id. ib. 1, 31:se gerere,
to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:sic se res habet, ut, etc.,
id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:quod uxor sua ex fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:hic se ipsus fallit,
Ter. And. 3, 2, 15:ut se ipse diliget,
Cic. Fin. 2, 11, 33:ipse enim se quisque diligit,
id. Lael. 21, 80:ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,
id. Or. 52, 176:omne animal se ipsum diligit,
id. Fin. 5, 9, 24:neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
Nep. Paus. 4, 3:miles se ipse interfecit,
Tac. H. 3, 51; 4, 11:ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,
Liv. 2, 12, 7:nec sese ipsi gravant,
Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:inperator qui se ipsum non continet,
Cic. Imp. Pomp. 13, 38:quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,
id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,
id. N. D. 2, 3, 10:quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,
id. Phil. 2, 44, 114:admovisse semet ipsos lateri suo,
Curt. 7, 1, 14:gladio se ipsam transfixit,
Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,
Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:principes sui conservandi causa profugerunt,
Cic. Cat. 1, 3, 7:maximam causam ad se inundandam terra praestabit,
Sen. Q. N. 3, 29, 4.—As indirect obj.:3.animo servit, non sibi,
Plaut. Trin. 2, 2, 27:sapiens ipsus fingit fortunam sibi,
id. ib. 2, 2, 84:ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,
id. Mil. 3, 1, 126:nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,
id. Trin. 2, 3, 4:quaerunt sibi liberos,
id. Ps. 1, 1, 21:aurum habeat sibi,
id. Mil. 4, 2, 108:illum multae sibi expetessunt,
id. ib. 4, 6, 16:tum me convivam solum abducebat sibi,
Ter. Eun. 3, 1, 17:non sibi soli postulat, etc.,
id. ib. 3, 2, 27:nunc sibi uxorem expetit,
id. And. 3, 2, 40:is sibi legationem ad civitates suscepit,
Caes. B. G. 1, 3:neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,
id. ib. 1, 33:hoc sibi nomen adrogare,
Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:alia sunt tamquam sibi nata,
id. Fin. 3, 19, 63:proposita sibi morte,
id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,
Sall. J. 62, 1:ut populum Romanum sibi desumerent hostem,
Liv. 7, 20, 5:Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,
id. 1, 2:petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,
Curt. 8, 1, 9:nemo sibi tantummodo errat,
Sen. Vit. Beat. 1, 4:locum sibi ad formam sui exsculpsit,
id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:ipse tantos sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:nec ipsi sibi exemplo sunt,
Cic. Lael. 21, 80:iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,
id. Verr. 2, 5, 25, § 64:Junius necem sibi ipse conscivit,
id. N. D. 2, 3, 7:voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,
Liv. 39, 52, 9:proinde consulant sibi ipsi,
Just. 16, 4, 15:avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,
Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —After substt., adjj., etc.:4.omnino est amans sui virtus,
Cic. Lael. 26, 98:ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7:omnem naturam esse servatricem sui,
Cic. Fin. 5, 9, 26:cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,
id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,
Cic. Cat. 4, 9, 19:potens sui,
Hor. C. 3, 29, 41:nihil est tam incontinens sui,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,
Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:cum ipsi homines sibi sint per se cari,
id. ib. 5, 13, 38:Medus infestus sibi,
Hor. C. 3, 8, 19:crescit indulgens sibi hydrops,
id. ib. 2, 2, 13; cf.:nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,
Sen. Ben. 1, 11, 5:Campanus se digna probra in insontem jacere,
Liv. 25, 18, 8:(mundus) se ipse consumptione alebat sui,
Cic. Univ. 6:cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,
Liv. 40, 54, 8:caecus amor sui,
Hor. C. 1, 18, 14:sui contemptor,
Quint. 12, 1, 20:in spem sui bonam adducitur,
Sen. Ira, 2, 21, 3:(aer) ima sui parte maxime varius est,
id. Q. N. 2, 11, 1:ipsa (virtus) pretium sui,
id. Vit. Beat. 9, 4:neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,
id. Ben. 1, 9, 1:saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,
Curt. 5, 9, 7:nemo non benignus est sui judex,
Sen. Ben. 2, 26, 1:Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,
Val. Max. 3, 2, 11:equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,
id. 2, 2, 9; cf. with ipse:utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,
id. 2, 1, 7. —With prepp.:5.qui admisit in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 6:culpam ut ab se segregent,
id. ib. 1, 2, 42:segregat ab se omnis,
id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:me ad se deduxit,
id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,
id. Men. 4, 2, 108:habet aliud (negotium) magis ex se et majus,
Ter. And. 5, 4, 51:et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,
id. ib. 1, 3, 15:duxit secum virginem,
id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:ex se generare,
Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,
Plaut. Am. 1, 1, 76:pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,
Sen. Q. N. 4, 6, 2:pro se quisque sedulo Faciebant,
Ter. Heaut. 1, 1, 74:cum pro se quisque tenderet ad portas,
Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,
Caes. B. G. 1, 5 fin.:exercitum ante se mittit,
id. ib. 1, 21:supra se collocare,
id. ib. 1, 24:ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,
Cic. Ac. 2, 37, 118:litteras ad se ab amico missas protulit,
id. Phil. 2, 4, 7:praedam prae se agentes,
Liv. 5, 45; 38, 21:quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,
id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):quibus poterat sauciis ductis secum,
Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,
Cic. Deiot. 2, 4:non quia per se beatum est malo caruisse,
Sen. Q. N. 1, prol. 6. —With inf. pass. in obj.-clause:6.ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,
Cic. Rep. 1, 1, 1:quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,
id. ib. 1, 33, 50:qui se minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39, 6.—As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):B.quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,
in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.1.To a definite subj.:2.neque praeter se umquam ei servos fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 48:hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,
id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,
Caes. B. G. 7, 20 fin.:reliquos sese convertere cogunt,
id. B. C. 1, 46:multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,
Cic. Phil. 9, 3, 6:cur his persequendi juris sui adimis potestatem,
id. Div. in Caecil. 6, 21:cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,
id. Fam. 10, 33, 5:tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,
id. N. D. 2, 48, 124:neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,
Caes. B. G. 3, 6:ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,
id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28, 11:nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,
id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:proelium cum fiducia sui commissum est,
id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,
id. 36, 12, 8:patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,
id. 32, 7, 11:jusso magistro equitum abdicare se magistratu,
id. 4, 35; 22, 33, 12:haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,
id. 6, 37, 1:ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,
id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:signa peditum, prae se habentium scuta,
id. 38, 21, 3:invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,
id. 6, 9, 7:exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,
id. 43, 18, 11; cf.§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,
Sen. Vit. Beat. 5, 2:quia nullum illis sui regimen est,
id. Ep. 94, 67:inter se nihil inlicitum,
Tac. H. 5, 5; 1, 64:quasi objurgatio sui est,
Quint. 11, 3, 49.—To indefinite subj.:II.deforme est de se ipsum praedicare,
Cic. Off. 1, 38, 137:posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,
id. ib. 2, 18, 64:non arbitrari sese scire quod nesciat,
id. Ac. 1, 4, 16:cui proposita sit conservatio sui,
id. Fin. 5, 13, 37:sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,
id. ib. 1, 20, 67:amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,
id. ib. 2, 24, 78:(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,
id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,
id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:si nullus ex se metus aut spes,
Tac. A. 2, 38:ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,
Quint. 9, 2, 14:sibi servire gravissima est servitus,
Sen. Q. N. 3, praef. 17:quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,
id. Ben. 6, 38, 5:nec haec vilitas sui est,
id. Clem. 1, 3, 4:culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,
Dig. 50, 17, 36:profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,
Val. Max. 3, 2, 6.Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.A.In gen., of an obj. indentified with,1.The gram. subj. of the principal clause:2.qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,
Plaut. Mil. 4, 9, 14:illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,
id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,
Ter. And. 4, 2, 4:ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,
id. Eun. 1, 2, 61:timet animum amicae se erga ut sit suae,
id. Heaut. 1, 2, 15:utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,
Cic. Tusc. 5, 20, 60:qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,
id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,
id. Or. 28, 100:impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,
id. Rosc. Am. 2, 6:Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,
id. ib. 1, 47:mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,
id. B. C. 1, 17:Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:Pausanias orare coepit, ne se prodiret,
Nep. Paus. 8, 6:cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,
id. Them. 8, 3:Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,
Caes. B. G. 6, 9:tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,
Liv. 2, 55, 6:transfugit, patris in se saevitiam conquerens,
id. 1, 53, 5:praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,
Sall. J. 61, 1:navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?
Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,
Cic. Att. 13, 1, 3:nihil est appetentius similium sui,
id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:praefectum in se ruentem trans fixit,
Curt. 4, 16, 23:rediere cum legatis ad redimendos sese missis,
Liv. 22, 59, 18:potestatem omnibus adeundi sui fecit,
Suet. Tib. 40:Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,
id. Calig. 1:quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,
Sen. Clem. 1, 19, 9:(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,
id. Q. N. 6, 16, 3.—Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:B.a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,
Cic. Att. 2, 18, 3:horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,
id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,
id. Fam. 9, 15, 4:testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,
id. ib. 1, 4, 10:quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,
id. Cat. 2, 8, 17:quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,
Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,
Nep. Paus. 4, 1:cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,
Tac. H. 1, 64. —In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.1.As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:2.quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,
Cic. Off. 1, 13, 40:Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,
id. Fam. 4, 12, 2:qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,
id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,
Caes. B. G. 2, 6 fin.:Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,
id. ib. 1, 20:unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,
id. ib. 1, 31:haec sibi esse curae,
id. ib. 1, 40:non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,
id. ib. 1, 44:ipsos se inter multitudinem militum occultasse,
id. ib. 7, 38:sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,
Nep. Them. 8, 6:dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,
Liv. 36, 12, 8.—In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.a.In gen.:b.qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,
Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:conclamavit, quid ad se venirent?
Caes. B. G. 1, 47:unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,
id. ib. 2, 31:ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,
id. ib. 4, 16:cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?
id. ib.:Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,
id. ib. 5, 41:Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 7, 4:rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,
Liv. 23, 39:hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,
Nep. Them. 8, 6:legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),
id. Hann. 12, 2.—Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:C.magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,
Caes. B. G. 1, 36:quod sibi Caesar denuntiaret,
id. ib.:sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,
id. ib. 1, 14:quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,
Liv. 35, 44, 3:Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,
Caes. B. G. 5, 27:Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,
id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,
id. ib. 1, 41:doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,
id. B. C. 1, 9:tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,
Cic. Div. 1, 27, 57:Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,
Liv. 21, 39, 8:Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,
Nep. Paus. 4, 6:neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,
id. ib. 4, 3:Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,
Caes. B. G. 1, 35:nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,
id. ib. 1, 44:neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,
id. ib.:maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,
Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.infra, C.),
Liv. 2, 55, 6.—Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.III.B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),
Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,
id. Bacch. 4, 2, 9:ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,
id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,
id. Trin. 1, 2, 122:ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,
id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,
id. Merc. 2, 1, 15:unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,
Ter. And. 1, 5, 46:cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,
Cic. Inv. 1, 33, 55:et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,
id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,
id. Verr. 2, 5, 49, § 128:postea quam exposuit quae sibi videbantur,
id. Div. 1, 54, 122 (dub.;B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,
Caes. B. C. 3, 53:Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,
id. B. G. 6, 9 init.:Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,
Sall. J. 61, 1; 66, 1:Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,
id. ib. 103, 2:statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,
id. ib. 88, 4:ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,
Hirt. B. Afr. 8 fin.:vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,
Liv. 7, 37, 3; 8, 35:Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,
id. 26, 38, 1:alter victus fratrum ante se strage,
id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,
Vell. 2, 56, 1:quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,
Suet. Caes. 34:cujus rector circa se dimicans occubuerat,
id. Tib. 4:quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,
Nep. Epam. 8, 3 (cf.:ante illum,
id. Iphic. 1, 3):quae nox sibi proxima venit, insomnis,
Luc. 5, 805.Pron. recipr., each other, one another:IV.nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,
Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:video eos inter se amare,
Ter. Ad. 5, 3, 42:neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),
Cic. Lael. 22, 82:Cicerones pueri amant inter se,
id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:inter se adspicere,
id. Cat. 3, 5, 13:inter se congruere,
id. Rosc. Am. 22, 62:complecti inter se milites coepisse,
Liv. 7, 42, 6:ut neque inter se contingant trabes,
Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:inter se nondum satis noti,
Liv. 21, 39, 7:populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,
Sall. J. 41, 2:bellum summa inter se contentione gerere,
Cic. Rep. 1, 16, 25:cum inter se timerent,
Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,
Caes. B. G. 1, 1:cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,
by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:quosdam inter se similis,
id. Ac. 2, 17, 55:res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:adhaesitationes atomorum inter se,
Cic. Fin. 1, 6, 19:quae res eos in bello inter se habuit,
Sall. J. 79, 3; cf.:auxerant inter se opinionem,
their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:vitam inter se utriusque conferte,
Cic. Rosc. Com. 7, 20:compositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:vitatur duriorum inter se congressus,
Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:duas insulas propinquas inter se,
Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:postquam haud procul inter se erant,
id. ib. 53, 7:haud longe inter se castra facere,
id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).Idiomatic uses.A.Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:2.quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,
Plaut. Men. 4, 2, 108:postquam in aedis me ad se deduxit domum,
id. Mil. 2, 1, 43:me ad se ad prandium, ad cenam vocant,
id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,
Cic. Att. 15, 4, 5:qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,
id. ib. 5, 6, 1.—Trop.:B.num tibi videtur esse apud sese?
in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —Sibi pleonast. as dat. of the interested person:C.ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,
Caes. B. G. 1, 33 fin.:tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,
Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):quid sibi vult pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:quid sibi hic vestitus quaerit?
id. Eun. 3, 5, 10:hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,
Liv. 44, 12, 1:quid ergo sibi vult pars altera orationis?
id. 40, 12, 14:mirantes, quid sibi vellet,
id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?
id. 3, 67, 7. —Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):cocleae... Suo sibi suco vivont,
Plaut. Capt. 1, 1, 13:sed is quo pacto serviat suo sibi patri,
id. ib. prol. 5;46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,
id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:suam sibi rem salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:locus argumento'st suom sibi proscaenium,
id. ib. prol. 57;97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,
id. Pers. 1, 3, 1:suo sibi gnato,
id. As. 4, 2, 16:hunc telo suo sibi a foribus pellere,
id. Am. 1, 1, 113:sua sibi ingenua indoles,
id. Mil. 3, 1, 38:suo sibi gladio hunc jugulo,
Ter. Ad. 5, 8, 35:uvas suo sibi pampino tegito,
Col. Arb. 11:suo sibi jure ablui,
id. R. R. 12, 7; 12, 41:suo sibi argumento refutatus,
Gell. 5, 10, 16:suo sibi lacte aleret,
id. 12, 1, 6:a suis sibi parentibus,
App. M. 1, p. 104, 35:in suis sibi domibus,
id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,
Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:in suo sibi pervoluta sanguine,
App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:cum sua sibi natione captivus,
Min. Fel. 10, 4:IN SVO SIBI POSITVS,
Inscr. Orell. 4495:AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,
Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
id. ib. 13, 45:priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,
id. Phil. 2, 37, 96:vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?
Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).
См. также в других словарях:
AMBIORIX — (AMBIORIX Ier s.) roi des Éburons «Roi [de la région] à l’entour», c’est à dire des deux tribus des Éburons, Ambiorix est un des principaux chefs gaulois dont la révolte a, en quelque sorte, préparé celle de Vercingétorix. Les rébellions se… … Encyclopédie Universelle
Ambíorix — Saltar a navegación, búsqueda Ambíorix fue el jefe de la tribu de los eburones, en el norte de la Galia, que combatió contra las legiones romanas mandadas por Julio César. Jefe galo Ambiorix, que se enfrentó y aniquiló a una legión romana … Wikipedia Español
Ambiŏrix — Ambiŏrix, Häuptling der gallischen Eburonen, der 54 v. Chr. sein Vaterland von der Herrschaft der Römer zu befreien suchte u. den Legaten Q. Titurius Sabinus angriff, aber durch I. Cäsar geschlagen ward u. in der Schlacht verschwand (s. u.… … Pierer's Universal-Lexikon
Ambiorix — Ambiorix, Fürst der Eburonen im belgischen Gallien, erhob sich mit dem Fürsten Catuvolcus im Winter 54 v. Chr., als Cäsar seine Legionen wegen der Verpflegung verteilt hatte, gegen die römische Herrschaft. Eine Legion und fünf Kohorten unter den… … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Ambiorix — Ambiŏrix, Fürst der Eburonen im belg. Gallien, vernichtete 54 v. Chr. eine in seinem Land überwinternde röm. Legion, ward von Cäsar besiegt … Kleines Konversations-Lexikon
Ambiorix — Ambiorix, Häuptling der gall. Eburonen am Ardennenwalde, vertheidigte sich gegen Cäsar aufs tapferste (54 v. Chr.), vernichtete eine Legion und wurde von Cäsar nicht erreicht, obwohl sich dieser seiner um jeden Preis bemächtigen wollte; seine… … Herders Conversations-Lexikon
Ambiorix — Ambiorix, Fürst der Eburonen, Mitte 1. Jahrhundert; war von Caesar aus der Abhängigkeit von den germanischen Aduatukern befreit worden, kämpfte jahrelang gegen die Römer, bis er 51 v. Chr. von ihnen vernichtend geschlagen wurde. … Universal-Lexikon
AMBIORIX — Rex dimidiae partis Eburonum, Caesar de Bell. Gall. l. 5. c. 26. l. 6. c. 30. Imperia erant eiusmodi, ut non minus haberet in se iuris multitudo, quam ipse in multitudinem, l. 5. d. 27. Germanicum nomen videtur esse Hainrich. Hic plurimos… … Hofmann J. Lexicon universale
Ambiorix — Ambiorixdenkmal in Tongeren Ambiorix war in der Zeit um 54/53 v. Chr. neben Catuvolcus einer von zwei Königen des keltischen Stammes der Eburonen[1], der am Nordrand der Eifel zwischen Rhein und Maas siedelte. Unter seiner Führung lehnten sich… … Deutsch Wikipedia
Ambiorix — (a fanciful interpretation, rather than an archaeological reconstruction, of his possible appearance)..] Ambiorix was, together with Catuvolcus, prince of the Eburones, leader of a Belgic tribe of north eastern Gaul (Gallia Belgica), where modern … Wikipedia
Ambiorix — Pour les articles homonymes, voir Ambiorix (homonymie). Ambiorix Origine Éburons, (Celto Germain) … Wikipédia en Français
