(make+request)

(-dda, -ddr), v. to ask, beg, request;

beiða e-n e-s, or beiða e-m (for one) e-s;

beiða e-s af e-m, to ask a thing of or from a person;

beiða e-n máls, orða, to address one;

with acc., beiða lögbeiðing, to make a lawful request;

refl., beiðast, to request on one’s own behalf (beiða laga, griða).

* * *

dd, [cp. A. S. beade; Old Engl. bead-roll, bidding-prayer, bedes-man; biðja, bað, beðið, Lat. orare, and bíða, beið, beðit, Lat. expectare.]

I. to ask, beg, with the notion of right; almost as a law term, to request [but biðja, orare]; b. e-n e-s, or b. e-m ( for one) e-s; beiða griða Baldri, Edda 36, Gs. verse 2; beiða sér bjargkviðar búa sína fimm, Grág. i. 113, 275; b. sonar bóta, Nj. 21; b. e-s af e-m, Fms. i. 47: with acc., in the law term, b. lögbeiðing, to make a lawful request, Grág. (freq.); ef hann vill eigi eið vinna þá er hann er beiddr ( requested) þá verðr hann sekr um þat tólf mörkurn, þá er hann beiddr ( requested) er hann er beðinn (asked), K. Þ. K. 146: adding út, b. e-s út, to request the payment of a right, etc., Gþl. 375; b. til e-s, to request, 656 B.

β. reflex., beiðast, to request on one’s own behalf; b. laga, Ld. 76; fars, Grág. i. 90; griða, Fms. viii. 423, x. 172, Nj. 10, 76, Eg. 239, Fms. i. 11: in active sense, Land. 293; beiðast út réttar sins, to claim as one’s right, Gþl. 187: with infin., Grág. i. 489: with ‘at’ and a subj., Fms. i. 12, Grág. i. 7.

II. [Dan. bede], as a hunting term, to hunt, chase; b. björnu, to hunt bears: part. beiddr and beiðr, hunted about, Gísl. 112; hann kvað sveininn hafa verið illa beiddan, Fs. 69, Mirm. 39: the phrase by Kormak, sá er bindr beiðan (i. e. beiddan) hún, seems to mean one who pinions the young hunted bear, viz. as if it were sheep or cattle, Edda 96 (in a verse), symbolical of the earl Sigurd, a mighty Nimrod, who surpassed the wild deer in strength and swiftness; beiðr (= beiddr) for ek heiman at biðja þín Guðrún, Am. 90, seems to mean hunted by love, amore captus: the verse of Kormak,—bands man ek beiða rindi, fascinating, charming woman (?), by whom the poet is made prisoner in love; cp. the poët. compds beiði-hlökk, beiði-sif, beiði-rindr, all epithets of women, Lex. Poët., v. beita.

* * *

(-tta, -ttr), v.

1) to grant, give (v. e-m líð, hjálp, huggun, grið, trygðir);

2) to help, assist, stand by one (þeir veittu Gizuri hvíta í hverju máli);

3) to grant, permit (Þ. beiddist at sjá gripina, ok þat veitti hón henni); v. e-m bœn, to grant one a request;

4) v. veizlu, to give a feast; v. brúðkaup e-s, to hold a wedding; v. útferð e-s, to hold a funeral feast; also absol. to give a feast or entertainment (v. stórmannliga, með inni mestu rausn);

5) to entertain, treat (konungr veitti sveitungum sínum);

6) to sustain, support an indigent person (síra Hafliði veitti þessi góðu konu allt til dauðadags);

7) of a performance; v. e-u áhald, to lay hold on; v. atfór, heimferð at e-m, to make an expedition against one; v. e-m atsókn, to allack; v. e-m áverka, to inflict a wound on; v. e-m eptirför, to pursue one;

8) e-t veitir e-m þungt, erfitt, it proves hard, difficult for one (Dönum veitti þungt atsóknin); impers., keisaranum veitti þungt, the emperor had the luck against him; e-t veitir erfitt, it is hard work; Geirmundi veitti betr, G. got the better of it, carried the day;

9) to happen (þat veitir sjaldan, optliga, stundum);

10) recipr., veitast at, to back one another (vit Egill munum nú v. at); þeir veittust at öllum málum, they stood by one another in all suits.

(-tta, -ttr), v. to convey, lead (water), with acc. or dat. (v. vatn or vatni); v. ánni ór enum forna farveg, to divert the river from its old course; impers., veitir vatn til sjóvar, the rivers trend towards the sea.

1) draining;

2) ditch; trench;

3) = veitiengi.

* * *

t, [Dan. yde], to grant, give; veita far, to give a man a passage, Grág. ii. 268; veita e-m lið, to give one help, assist (lið-veizla), Fms. xi. 27, 121; veita hjálp, aðstoð, huggun, to give help, comfort; veita grið, trygðir, várar, etc., passim; veita manni fyrir Guðs sakir, to give alms, Gþl. 274; konungr veitti honum skatta alla, condoned, remitted, Fms. i. 120: absol. to help, assist, þeir veittu Giziri hvíta at hverju máli, Nj. 86; veita frændum þínum ok mágum, 226; hann veitti þeim Ingólfi (in a battle), Landn. 32.

2. veita veizlu, to give a feast, Nj. 6, Fb. ii. 177, 301; veita brúðkaup e-s, to hold a wedding; veitti hann brúðkaup þeirra um vetrinn þar at Helga-felli, Eb. 142, Fms. x. 47; veita útferð e-s, to hold an ‘arvel,’ funeral feast. Fas. i. 387; konungr veitti Jól í Björgyn, Fms.; veita Jól sín, Fb. iii. 274: also absol. to give a feast or entertainment, konungr veitti sveitungum sínum, Fms. ix. 340; veita stórmannliga, Eg. 62; konungr skyldi veita í þeim tveim tréhöllum … lét konungr þar veita í, Fms. x. 13.

3. to give a grant, grant a fief; Sveinn veitti Eireki Raum-ríki, Fms. iii. 15.

4. to grant a request, allow, permit; þat munu vér nú veita þér, Ld. 218; veita e-m eina bæn, Fms. i. 12; eigi mun ek þat veita ykkr, Eg. 95; konungr kvaðsk veita mundu, 86; veitti hann þeim at vígja Jón, Fms. vii. 240.

5. of a performance; veita e-m þjónustu, Eg. 112; veita e-m nábjargir (q. v.), Nj. 154; veita tíðir, to perform the service, 195; veita sér afskipti, to take part in, Grág. ii. 241; veita e-u áhald, to lay hold on, Fms. x. 393; veita umbúð, to manage, Nj. 115; veita formála (= mæla fyrir), Eg. 389; veita órskurð, to give a decision, 281; veita tilkall, to claim, Grett. 88; veita þögn, to be silent, Fms. x. 401; veita e-m atför, heimferð, to make an expedition against one, i. 54, Eg. 73; veita atsókn, to attack, Nj. 124; veita áverka, to inflict a wound, 98; veita áþján, to tyrannise, Eg. 47; veita e-m vegskarð, Nj. 118.

II. spec. usages; e-t veitir so and so, a thing turns, proves (hard, easy); veitti þat flestum þungt, it proved hard, difficult, Eg 754; keisaranum veitti þungt, the emperor had the luck against him, Fms. i. 121; e-t veitir ervitt, Nj. 171; ok hefir oss ervitt veitt, it has been hard work indeed, 117; ervitt hafa draumar veitt, dreams have been hard, Ld. 270; þeir börðusk, veitti Geirmundi betr, G. carried the day, Landn. 125: the phrase, honum veitir ekki af, he has nothing to spare.

2. to happen; þat verðr ok veitir optliga, it often happens and comes to pass, Stj. 38; veitir þat jafnan, at þeir fá …, Js. 53; nú kann veita þat stundum, at bændr fá eigi vinnu-menn, Jb. 373; því veitir þat allopt, at þeir fá fyrst mann-skaðann, Gþl. 169; ef honum veitir þat optarr, N. G. L. i. 11.

III. recipr. to give, grant to one another; þeir veittusk at öllum málum, backed one another, Lv. 36; vit Egill munum nú veitask at, Eg. 425.

IV. pass., a Latinism, to be given, 623. 20, H. E. i. 514; yðr skal fyrr veitast öll þjónusta, Fms. vi. 48, 94, xi. 309.

t, qs. vreita, probably different from the preceding word, [see the following]:—to make a trench, make an aqueduct, lead water, with acc. and dat.; hann veitti sjáinn í gögnum háva hálsa, Al. 93; veita vatn, göra stíflur, grafa engi sitt, veita svá vatn á engit, Grág. ii. 281; grafa mikit díkit ok veita vatni í á eptir, Fb. ii. 124; veita vötnum, Grág. (Kb.) ii. 97; but a few lines below, ok skal eigi þá (acc.) veita, ef menn veita merki-vötn; so also, Grímr veitti honum (the brook) á eng sína ok gróf land Ljóts, Landn. 145; hann veitti vatnið (þau vötn veitti hann, v. l.) með fjölkyngi austr fyrir Sólheima … síðan veitti hvárr þeirra vötnin frá sér, 250, 251, freq. in mod. usage, but then always with dat.

II. reflex., in the following passages the word may be vita …, q. v.; einn stjörnu-veg, hverr upp ríss af sjó Frisiæ, ok veittist ( trends) meðal Teuthoniam ok Galliam, Karl. 129; ok hefir hann (acc.) undan veitt, turned him to flight (?), Bret. 66; veitir vatn til sjóvar, rivers trend towards the sea, Grág.

* * *

(vek; vakta; vakiðr, vaktr, vakinn), v.

1) to waken, rouse from sleep (þorði engi at v. hann);

2) to stir, rouse (gør þú eigi þat, son minn, at þú vekir þá, er þeir hafa áðr frá horfit);

3) to cause, begin (v. víg, styrjöld);

4) v. upp, to waken, rouse (H. vakti upp alla heimamenn sína); fig., hann vakti upp tvá boða mikla;

5) to start (broach) a question (E. vakti þat mál við Þórólf); v. til e-s (or v. til um e-t) við e-n, to raise the question, introduce the mention of a thing with one (S. konungr vakti þá til um eyrendi sitt við Sigurð jarl);

6) to make to flow; v. sér blóð, to make one’s blood flow, open a vein (nú vekja þeir sér blóð ok láta renna saman dreyra sinn); verjum hendr várar, ef þeir vekja fyrri við oss, if they be the first to quarrel with us.

* * *

vek, poët. vakði, later vakti; subj. vekði (vekti); part. vakiðr, Post. 236, l. 8, vaktr, vakinn: with neg. suff. vekk-at ek, I wake (you) not, Bm. 1: [Goth. wakjan; A. S. weccean; Engl. waken; Germ. wecken; Dan. vække]:—to waken, rouse from sleep; hón gat varla vakit þá, Fms. i. 9; vöktu konurnar hann, ix. 24; var hann vakinn, Ld. 214; þorði engi at vekja hann, Ó. H. 72, 122; konungi þótti heldr snemt at v. herinn, … þá vaknaði liðit, 207; þá vakði Finnr konung, 210; hann bannar þat hverjum manni, at hann se vaktr, Fms. iv. 274; Jesús Kristr vekr þik, rís þú upp, 623. 14.

2. vekja upp, þeir vöktu þá upp konung, Eg. 282; hann vakði upp alla heima-menn sína, Nj. 35: metaph., hann vakti upp tvá boða mikla, Fms. x. 324 (of a wizard): to raise a ghost, vekja troll upp, N. G. L. i. 19 (see troll); v. upp draug, Ísl. Þjóðs. (uppvakningr).

II. metaph. to stir, rouse; gör þú eigi þat, son minn, at þú vekir þá er þeir hafa áðr frá horfit, Nj. 115; ek vakða opt reiði þina, 623. 27; ilmr þinn vakði fýsn mína, 28; þá tók ek at vekja kláða á fæti honum, Fms. x. 331.

2. to cause, begin; vekja víg, N. G. L. ii. 54; sigr-vænlig heill, er konungr hefir svá röskliga vakit víg fyrstr manna, Al. 37; hverr mun þá víg vekja nema þú ok þínir menn, Stj. 597; hann samnaði her miklum ok vakði styrjöld, 623. 25; eigi vil ek vekja láta ór mínum flokki orða-lag né áhlaup, Sturl. i. 157 C.

3. to start a question, hint at a thing, of a request; Egill vakði þat mál ( started it) við Þórólf, Eg. 194; hann vekr þetta mál við konung, Fms. vi. 54; ok vökðu bónorðit, Nj. 17; v. til um e-t, Hárekr vekr til mjök opt við konunginn um stafnbúann, Fbr. 119; Sigtryggr konungr vakði þá til um eyrendi sitt við Sigurð jarl, Nj. 271; vekja þeir þá til við Gizur um bónorðit, id.; þá vakði Njáll til um bónorðit, 40; hann vakti til ok spurði, Fms. vii. 106; vekr Hákon jarl (til) við Eirík konung, at hann fái honum …, x. 220.

B. [Perhaps a different word, akin to vekka, vekvi, q. v.; cp. also vök = a hole in the ice; the pres. vækkir, N. G. L. i. 352, favours this derivation]:—to make to flow; vekja sér blóð, to make one’s blood flow, open a vein, let blood; þeir vöktu sér blóð í lófum, Fas. ii. 445; Eystein setti dreyrrauðan svá at honum mátti nær einum fingri dreyra vekja, Fms. vii. 145; nú vekja þeir sér blóð ok láta renna saman dreyra sinn, Gísl. 11; (vökva þeir sér blóð, 93, l. c.); en ef blóð vekkir með öfund í kirkju-garði, þá skal sá láta vigja kirkjugarð með sínu fé er blóð vakti, N. G. L. i. 387, 388; ef menn berjask í kirkjugarði … sá er blóð vekkir (vækkir), … sá skal víging kaupa er blóð vakti, 352.

(verð; varð, urðum; orðinn, vorðinn), v.

1) to happen, come to pass;

ætluðu allir, at þeir myndi tala um mál sitt, en þat varð ekki, but it came not to pass, it was not so;

þá varð óp mikit at lögbergi, then there arose a great shout at the Lawhill;

2) verða e-m, to happen to, befall one (slikt verðr opt ungum mönnum);

þat varð Skarphéðni, at stökk í sundr skóþvengr hans, it happened to S. that his shoe-string snapped asunder;

sjaldan verðr víti vörum, the wary man will seldom make a slip;

e-m verðr þörf e-s, one comes to be in need of;

3) to happen to be, occur;

í lœk þann, er þar verðr, in the brook that happens to be there;

varð fyrir þeim fjörðr, they came on a fjord;

verða á leið e-s, to be on one’s path, happen to one;

4) verða brottu, to leave, absent oneself (þeir sá þann sinn kost líkastan at verða á brottu);

verða úti, to go away (verð úti ok drag ongan spott at oss);

to perish in a storm from cold (sumir urðu úti);

þeim þótti honum seint heim verða, they thought that he was long in coming home;

5) with acc. to lose;

kváðust okkr hafa orðit bæði, said that they had lost us both;

6) followed by a noun, a., pp., adv., as predicate, to become;

þá verðr þat þinn bani, it will be thy death;

verða glaðr, hryggr, reiðr, to become glad, sad, angry;

verða dauðr to die (áðr Haraldr inn hárfagri yrði dauðr) with participles;

ok varð ekki eptir honum gengit, he was not pursued;

verða þeir ekki fundnir, they could not be found;

blóð hans varð ekki stöðvat, the blood could not be staunched;

þeim varð litit til hafs, they happened to look seaward;

impers., e-m verðr bilt, one is amazed;

Kolbeini varð ekki fyrir, K. lost his head, was paralysed;

with adverbs; hann varð vel við skaða sinn, he bore his loss well, like a man;

jarl varð illa við þetta, the earl was vexed by this;

7) with infin., denoting necessity, one must, needs, is forced, obliged to do;

þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him;

þar er bera verðr til grjót, where stones have to be carried;

verð ek nú flýja, now I must flee;

8) with preps., verða af e-u, to come to pass (var um rœtt, at hann skyldi leita fara, en eigi varð af);

varð ekki af ferðinni, the journey came to nought was given up;

verðr þetta af, at hann tekr við sveinunum, the end was that at last he took the boys;

starf ok kostnaðr varð af þessu, trouble and expenses arose from this;

livat verðr af e-u, what becomes of;

hvat varð af húnum mínum, what has become of my cubs?;

verða at e-u, to become (verða at undri, undrsjónum);

veiztu, hvat þér mun verða at bana, knowest thou what will be the cause of thy death?;

verða at engu, to come to nothing;

verða á, to come on, happen;

þvat sem á yrði síðan, whatever might happen later on;

e-m verðr á, one makes a blunder, mistake (þótti þér ekki á verða fyrir honum, er hann náði eigi fénu?);

verða eptir, to be left (honum varð þar eptir geit ok hafr);

verða fyrir e-u, to meet with (verða fyrir goða reiði);

to forebode (verða fyrir stórfundum);

verða fyrir e-m, to be in one’s way, as a hindrance (því meira sem oss verðr fyrir, því harðara skulu þér niðr koma);

verða í, to happen (tókust nú upp leikar sem ekki hefði í orðit);

verða til e-s, to come forth to do a thing, be ready to;

en sá er nefndr Hermóðr, er til þeirar farar varð, who undertook this journey;

verða við e-m, to respond to (bið ek þik, at þú verðir við mér, þó at engi sé verðleiki til).

* * *

pres. verð, verðr, verð; pret. varð, vart (mod. varðst), varð; pl. urðu; subj. yrði: imperat. verð; part. orðinn; pl. orðnir, spelt phonetically ornir, Niðrst. 6: in later vellums occur freq. the forms vurðu, vyrði, vorðinn, see Introd.; but the old poets use it for alliteration as if it began with a vowel: with neg. suff. verðr-at, Fm. 6; varð-at, Vþm. 38; urðu-a it, Gh. 3; urðu-t. Lex. Poët.: [Ulf. wairþan = γίγνεσθαι, ἔσεσθαι; A. S. weorðan; Old Engl. worth, as in the phrase ‘woe worth the day!’ Germ. werden; Dan. vorde; Swed. varda.]

A. To become, happen, come to pass; sá atburðr varð, at …, Ó. H. 196; varð hitt at lyktum, at …, 191; ef svá verðr, at …, Al. 20; ef svá verðr ( if it so happen), at ek deyja, Eg. 34; fundr þeirra varð á Rogalandi, 32; mörg dæmi hafa orðit í forneskju, Ó. H. 73; varð þar hin snarpasta orrosta. Eg. 297; at því sem nú er orðit, Blas. 46; þá varð ( arose) hlátr mikill, id.; varð óp mikit, Nj.; þat varð um síðir, and so they did at last, 240; er þetta allvel orðit, well done, well happened, 187; þau tíðendi eru hér vorðin, Fms. iv. 309 (orðin, Ó. H. 139, l. c.); þat varð ekki, but it came not to pass, Nj.

2. adding dat. to happen, to befall one; þat varð mér, it befell me, Ísl. ii. (in a verse); varð þeim af in mesta deila, Nj. 189; Eyjólfi varð orðfall, speechlessness befell E., he faltered, 225; þat varð Skarphéðni at stökk í sundr skóþvengr hans, 145; urðu þeim þegar in sömu undr, 21.

3. to blunder, make a slip; þat varð þinni konu, at hón átti mög við mér, Ls. 40; sjaldan verðr viti vörum, Hm. 6; þat verðr mörgum manni at um myrkvan staf villisk, Eg. (in a verse); skalat honum þat verða optarr enn um sinn … ef eigi verðr þeim optarr enn um sinn, Grág. (Kb.) i. 55; e-m verðr Þorf e-s, to come in need of, Hm. 149; ef þeim verðr nökkut er honum hefir fylgt, if anything should befall them, Hom. 65; annat man þér verða (another fate, death, will be thine), enn þú sprongir, Sturl. iii. 225; cp. verða úti, to perish in a storm from cold, Fms. vii. 122; sumir urðu úti, Bs. i. 71; verða til, to perish.

4. to happen to be, to occur, or the like; í læk þann er þar verðr, in the brook that happens to be there, Eg. 163; holt þat er þar verðr, 746; varð þá enn brátt á er þvers varð fyrir þeim, þá kölluðu þeir þverá, 132; varð fyrir þeim fjörðr, they came on a fiord, 130; verða á leið e-s, to be in one’s path, happen to one, Ó. H. 181; taka þat sem á leið hans verðr, Grág. ii. 346; verða á fætr, to fall on one’s, feet, Fb. iii. 301; verða ek á fitjum, Vkv. 27; þeim þótti honum seint heim verða, Fbr. 8 new Ed.: verða brottu, to leave, absent oneself; þeir sá þann sinn kost líkastan at verða á brottu, Fms. vii. 204; verð í brottu í stað, begone, Fs. 64: verða úti, id., Nj. 16.

II. followed by a noun, adjective, participle, adverb, as predicate; þá verðr þat þinn bani, Nj. 94; hann varð tveggja manna bani, he became the bane of, i. e. slew, two men, 97; hann mun verða engi jafnaðar-maðr, Ld. 24; ef hann vyrði konungr, Fms. i. 20; verða biskup, prestr …, Bs. i. passim; ok verðr eigi gjöf, ef …, it becomes not a gift, if …, Grág. (Kb.) i. 130; verða þær málalyktir, at …, the end was that …, Nj. 88: verða alls hálft annat hundrat, the whole amount becomes, Rb. 88; honum varð vísa á munni, Fms. xi. 144; varð henni þá ljóð á munni, Fb. i. 525; þat varð henni á munni er hón sá þetta, Sd. 139: hví henni yrði þat at munni, Fms. xi. 149; þá er í meðal verðr, when there is an interval, leisure, Skálda (Thorodd): cp. the mod. phrase, þegar í milli veiðr fyrir honum, of the empty hour; varð Skarpheðinn þar í millum ok gaflhlaðsins, S. was jammed in between, Nj. 203; prob. ellipt. = verða fastr.

2. with adjectives, to become so and so:

α. verða glaðr, feginn, hryggr, to become glad, fain, sad, Fms. i. 21, viii. 19, passim; verða langlífr, to be long-lived, Bs. i. 640; verða gamall, to become old, Nj. 85; verða sjúkr, veykr, to become sick; verða sjónlauss, blindr, to become blind, Eg. 759; verða ungr í annat sinn, Fms. i. 20; verða varr, to become aware (see varr); verða víss, Nj. 268; verða sekr, to become outlawed; verða vátr, to become wet, 15; verða missáttr við e-n, Landn. 150 (and so in endless instances): in the phrase, verða dauðr, to die; dauðr varð inn Húnski, Am. 98; áðr Haraldr inn Hárfagri yrði dauðr, Íb. 6; síðan Njáll var(ð) dauðr, Nj. 238, and a few more instances, very freq. on Runic stones, but now obsolete.

β. with participles; verða búinn, to be ready, Fms. vii. 121; verða þeir ekki fundnir, they could not be found, Gísl. 56; verða staddr við e-t, to be present, Eg. 744; in mod. usage with a notion of futurity, e. g. eg verð búinn á morgun, I shall be ready to-morrow; eg verð farinn um það. I shall be gone then: with neut, part., járn er nýtekit verðr ór afli, just taken out of the furnace, Sks. 209 B; varð ekki eptir honum gengit, he was not pursued, Nj. 270; þeim varð litið til hafs, they happened to look, 125; honum varð litið upp til hlíðarinnar, 112; blóð varð eigi stöðvat, the blood could not be stopped, Fms. i. 46, Nj. 210.

γ. phrases, e-m verðr bilt, to be amazed, Edda 29, Korm. 40, Nj. 169; verða felmt, 105; verða íllt við, hverft við, id.; Kolbeini varð ekki fyrir, K. lost his head, was paralysed, as if stunned, Sturl. iii. 285.

3. with adverbs or adverbial phrases; ef þat bíðr at verða vet, Hm.; ma þetta verða vel þótt hitt yrði ílla, Nj.; verða verr enn til er stýrt, Róm. 321; hann varð vel við skaða sinn, bore it well, like a man, Eg. 76, Nj. 75; faðir hans varð ílla við þetta ( disliked it), ok kvað hann taka stein um megn sér, Fær. 58; jarl varð ílla við þetta, was much vexed by it, Fms. ix. 341; varð hann údrengiliga við sitt líflát, Ld. 234; hvernig varð hann við þá er þér rudduð skipið, Ó. H. 116; hversu Gunnarr varð við, how G. bore it, Nj. 82; verra verðr mér við, enn ek ætla at gott muni af leiða, 109; mér hefir orðit vel við þik í vetr, I have been pleased with thee this winter, Fms. vii. 112; eigi vildi ek svá við verða blóðlátið, fiskbleikr sem þú ert—Ek ætla, segir hinn, at þá myndir verr við verða ok ódrengiligar, 269; þar varð ílla með þeim, things went ill with them, they became enemies, Nj. 39: to behave, varð engum jafnvel til mín sem þessum, Fms. vii. 158; hann lætr sér verða á alla vega sem bezt til Áka, xi. 76; hann lét henni hafa orðit stórmannliga, Hkr. iii. 372.

III. with prepp., verða af; hvat er orðit af e-u, what is come of it? where is it? of a thing lost; segðu mér þat, hvat varð af húnum mínum, Vkv. 30; hvat af motrinum er orðit, Ld. 208; nú hverfr Óspakr á brott svá at eigi vitu menn hvat af honum verðr, Band. 5; varð ekki af atlögu búanda, Ó. H. 184; ekki mun af sættum verða, Fb. i. 126: to come to pass, varð ekki af eptir-för, it came to naught; varð því ekki af ferðinni, Ísl. ii. 247; Símon kvað þá ekki mundu af því verða, S. said that could not be, Fms. vii. 250; ok verðr þetta af, at hann tekr við sveinunum, the end was that at last he took the boys, Fær. 36; eigi mun þér þann veg af verða, Karl. 197:—verða at e-u, to come to; hvat þér mun verða at bana, what will be the cause of thy death, Nj. 85; verða at flugu, Fas. i. 353 (see ‘at’ C. I. α); verða at undri, skömm, honum varð ekki at því kaupi, the bargain came to naught for him, Al. 7; cp. the mod. honum varð ekki að því, it failed for him:—e-m verðr á (cp. á-virðing), to make a blunder, mistake; kölluðu þat mjök hafa vorðit á fyrir föður sínum, at hann tók hann til sín, Fs. 35; þótti þér ekki á verða fyrir honum er hann náði eigi fénu, Nj. 33; Þorkell settisk þá niðr, ok hafði hvárki orðit á fyrir honum áðr né síðan, 185; aldri varð á um höfðingskap hans, 33:—verða eptir, to be left, Rb. 126, Stj. 124, 595; honum varð þar eptir geit ok hafr, Hrafn. 1:—verða fyrir e-u, to be hit, be the object of; fyrir víginu hefir orðit Svartr, S. is the person killed, Nj. 53; verða fyrir öfund, görningum, to be the victim of, Lex. Poët.: e-m verðr lítið fyrir e-u, it costs one small effort (see fyrir):—verða til e-s, to come forth to do a thing, volunteer, or the like; en sá er nefndr Hermóðr er til þeirrar farar varð, Edda 37; til þess hefir engi orðit fyrr en þú, at skora mér á hólm, Ísl. ii. 225; en engi varð til þess, no one volunteered, Nj. 86; einn maðr varð til at spyrja, 82; þá verðr til ok svarar máli konungs sá maðr, er …, Odd. 12; hverr sem til verðr um síðir at koma þeim á réttan veg, Fb. i. 273: fengu þeir ekki samit, því at þeim varð mart til, many things happened, i. e. so as to bring discord, Sturl. ii. 17 C; mundi okkr Einari eigi annat smátt til orðit, Hrafn. 9; eigi varð verri maðr til, there was no worse man, Stj. 482:—verða við, to respond to; bið ek þik at þú verðir við mér þó at engi sé verðleiki til, Barl. 59; at hann beiddi Snorra ásjá, en ef hann yrði eigi við bað hann Gretti fara vestr, Grett. 112 new Ed.; verða við bæn e-s, to grant one’s request, passim.

IV. with infin., denoting necessity, one must, needs, one is forced, obliged to do; þat verðr hverr at vinna er ætlað er, Nj. 10; varð ek þá at selja Hrafni sjálfdæmi, Ísl. ii. 245; eða yrði þeir út at hafa þann ómaga, Grág. (Kb.) ii. 21; þat munu þér þá reyna verða, you must try, Fbr. 23 new Ed.; þar er bera verðr til grjót, where stones have to be carried, Grág. (Kb.) ii. 90; lágu hestarnir í kafi svá at draga varð upp, Eg. 546; en vita verð ek ( I must know) hvar til þetta heyrir, Fms. ii. 146; munu þér því verða annars-staðar á leita, Nj. 223; at hann man verða sækja á ókunn lönd, Fms. viii. 19; ok verðr af því líða yfir þat, it must be passed by, Post.; maðr verðr eptir mann lifa, a saying, Fas. ii. 552; verð ek nú flýja, Ó. H. 188; urðu þeir at taka við Kristni, 105; vér höfum orðit til at hætta lífi ok sálu, hefir margr saklauss orðit at láta, sumir féit ok sumir fjörit, 31, 32; vér munum verða lifa við öðrum veiði-mat, Hým. 16; verða at skiljask við e-n, Skv. 1. 24: the same verb twice, þá varð ek verða hapta, then came I to become a prisoner, Gkv. 1. 9; eg verð að verða eptir, I must stay behind.

B. Peculiar isolated phrases, in some of which ‘verða’ is probably a different word, viz. = varða (q. v.), having been confounded with verða; thus, verða, verðr (= varða, varðar), to be liable, are frequent occurrences as a law phrase in the Grág.; svá fremi verðr beitin, ii. 226; þeim manni verðr fjörbaugs-garðr, er …, 212.

2. the phrase, eigi verðr (= varðar) einn eiðr alla, see eiðr; also ymsar verðr sá er margar ferr, in many warfares there will be some defeats, Eg. 182.

3. to forfeit, lose, prop. of paying a fine or penalty; heit ek á þann félaga er mik lætr eigi slíkt verða, Vápn. 11; æti þik ormar, yrða ek þik, kykvan, that snakes ate thee alive, and that I lost thee, Am. 22; fullhuginu sá er varð dróttinn, the brave man bereft of his master, Sighvat (Ó. H. 236); ek hefi orðinn þann guðföður, er …, I have lost a godfather who …, Hallfred (Js. 210); hér skaltú lífit verða, here shall thou forfeit life, i. e. die, Sturl. iii. (in a verse).

4. the law phrase, verða síns, to suffer a loss; leiglendingr bæti honum allt þat er hann verðr síns fyrir lands-drottni (i. e. verðr missa), whatever he has to lose, whatever damage, Gþl. 362; þræll skal ekki verða síns um, N. G. L. i. 85; allt þat er hann verðr síns í, þá skal hinn bæta honum, Jb. 207 A; hann kvað þá ekki skyldu síns í verða (varða Ed.) um þetta mál, they should lose nothing, Rd. 253: vildi hann (viz. Herode) eigi verða heit sitt (= fyrir verða?), he would not forfeit, break his vow, Hom. 106.

C. Reflex.; at þær ræður skyldi eigi með tjónum verðask, to be lost, forgotten, Sks. 561 B.

2. recipr.; bræðr munu berjask ok at bönum verðask, Vsp. (Hb.); þá er bræðr tveir at bönum urðusk, Ýt. 11.

3. part.; eptir orðna þrimu geira, Ód.; hluti orðna ok úorðna, past and future, MS. 623. 13; kvenna fegrst ok bezt at sér orðin, Nj. 268; þeir vóru svó vorðnir sik (so shapen, Germ. beschaffen), at þeir höfðu …, Stj. 7; þeir eru svá vorðnir sik, at þeir hafa eitt auga í miðju enninu, 68.

* * *

(-ta, -tr), v.

1) to speak, with acc. and absol. (Flosi mælti ekki orð á meðan);

mæla mörgum orðum, to use many words;

mæla e-n orðum, to address one;

mæla máli, to speak a (foreign) language;

mæla æðru, to express fear, despondency;

mæla lög, to speak law, have law on one’s side in pleading;

mæla málum, to plead a cause;

mæla mælt mál, to speak what others say;

2) to stipulate, appoint, settle (var svá mælt, at S. jarl skyldi koma til Dyflinnar);

mæla mót með sér, to fix an interview;

mæla sér e-t, to claim for oneself (ef þú vilt þér mæla man);

3) with preps.:

mæla aptr, to retract (one’s words);

mæla á máli, to speak a language (mæla á Írsku);

mæla eptir e-n, to take up the prosecution in the case of a slain man (þú átt eptir hraustan mann at mæla);

mæla eptir e-m, to take one’s part;

mæla fyrir, to order, prescribe (sagði Jófríðr honum, ar barnit er út borit, sem hann hafði fyrir mælt);

mæla fyrir e-u, to claim;

allt þat silfr, er hann mælti fyrir, which he had bargained for;

mæla fyrir griðum, to declare a truce (by using the proper formula);

mæla vel fyrir e-m, to express a wish for a person’s good fortune (G. gaf sveininum gullsylgju ok mælti vel fyrir honum);

mæla fyrir skipi, to say the prayer when a ship puts to sea;

mæla fyrir minni, to propose a toast;

mæla í móti e-u, to gainsay, oppose, object to (allir heiðnir menn mæltu í móti);

mæla til e-s, to speak to one;

hón mælti til hans djarfliga, she spoke up to him boldly;

to speak of one (Gunnar hafði aldri illa mælt til Njálssona);

mæla til e-s, to express a wish for a thing (þeir mæltu til vináttu með sér at skilnaði);

mæla til friðar, to sue for peace;

mæla e-t til e-s, to claim, call for as payment (þeir fóru lengi undan ok mæltu til fé mikit at lyktum);

mæla um e-t, to say about a thing (G. spurði, hvat hann mælti um hrossin);

to utter, say solemnly (þat læt ek verða um mælt, at);

mæla e-n undan e-u, to beg one off from (mæla e-n undan dauða);

mæla við e-n, to speak to (G. mælti við Ögmund: fylg þú þeim til húsa minna);

mæla við e-u, to gainsay, refuse;

4) refl., mælast.

(-da, -dr), v. to measure.

* * *

t, [Ulf. maþlian = λαλειν; A. S. mæðlan, madelian; Germ. melden by way of metathesis; Old Engl. mele; the Dan. mæle as well as the Icel. are contracted forms, cp. nál from nadal]:—to speak, with acc. and absol.; mæli þarft eðr þegi, Hm. 18; mæla staðlausa stafi, id.; hví þegið ér, svá at mæla né meguð, Ls.; margir menn mæltu ílla við Skamkel, Nj. 80; eigi munt þú þat vilja mæla, 85; Gizurr hvíti (Njáll), … mælti, 90, 91, 220, 228; stafnbúar mæltu, at hann skyldi mæla allra hötðingja heilastr, Fms. vii. 290; mæl þú allra drengja heilastr, viii. 97; þat þætti mér mælanda (gerund.), that is a remarkable speech, Fb. ii. 196; mæla mörgum orðum, to use many words, Hm. 104; mæla þessum orðum, to use these words, Hkr. ii. 78; mæla e-n orðum, to address, Vþm. 4; mæla í hug sér, to speak to oneself, 623. 54; mæla máli, to speak a language; hann mælti allstaðar þeirra máli sem hann væri allstaðar þar barnfæddr sem þá kom hann, Bs. i. 80.

2. special usages; mæla áljót, to speak a libel, Grág. ii. 146; mæla æðru, to express fear, despondency, despair, Nj. 199; mæla tál, hégóma, to tell tales, falsehoods, 258; mæla lög, to speak law, to have the law on one’s side in pleading, Fms. vii. 142; mæla ljóst, to speak out, Nj. 102; mæla í mútur, to speak with reserve (see múta); hafa réttara at mæla, to speak true, have right on one’s side, Fms. iii. 22; mæla lögskil or lögskilum, to speak or perform public duties in court or in the assembly, Nj. 3, Ísl. ii. 255; mæia helgi e-s, to pronounce the inviolability of, Grág. i. 92; mæla nálum, to plead a cause, 2; en er höfðingjar höfðu þar mælt þeim málum sem þar stóðu lög til, Ld. 32; mæla e-s máli, Grág. i. 198; mæla mælt mál, to say what all the world says, Gísl. 11, Stj. 463: mod. to say a plain word, speak plainly; bréf harðlega mælt, worded, Bs. i. 554, Fms. ix. 389.

II. to stipulate; mæla e-t með sér, to fix, stipulate, appoint: fundusk þeir, sem mælt hafði verit með þeim, Nj. 256; mæla mót með sér, to fix an interview, Eg. 564; mæla sér man, to fix an interview with her, Hm. 97:—mæla sér e-t, to stipulate, bargain for; vér höfum fund várn mæltan ár hvert hér í Gula, N. G. L. i. 4; ek hefka fé mælt mér í dóm þenna ok monka ek mæla, Grág. i. 79; slíkan stað ok máldaga sem þeir áttu sér mæltan, 154; þeir mæltu til fé mikit at lyktum, Nj. 99; mælti hann þat til at eiga dóttur hans, 271; en hón mælti þat til við konung, at hann skyldi vinna allan Noreg, Fms. x. 181; hvat er til mælt, Fs. 92; ek mæli til kaupa við þik, Nj. 3; þeir mæltu til vináttu með sér at skilnaði, Eg. 691; þeir mæla til bardaga með sér um morguninn, Fb. i, 142; hygg þú at því vandliga at þú mæl til hvers-vetna ílla þess er þú beiðir hann, Fms. xi. 58; hús þau er til skaða-bóta eru mælt, for which compensation has been stipulated, Grág. i. 459; mæla til friðar, to sue for peace, Fas. ii. 121 (frið-mælask).

III. with prepp.; mæla á máli, to speak in a language; mæla á Irsku, Ld. 76:—mæla aptr, to retract, Sturl. i. 46:—mæla eptir e-m, to take one’s part, excuse him, Nj. 26, 53, Fms. vii. 120: to request, demand, ix. 52: but mæla eptir e-n, with acc., to lead the prosecution (eplir-mál) in the case of a slain man, Grág., Nj., Sagas passim:—mæla fyrir, to order, prescribe; sem biskup mælir fyrir, Grág. i. 377; sem Þórðr mælti fyrir, Ld. 44; allt þat silfr er hann mælti fyrir, which he had bargained, Fær. 6; þat bréf er konungr mælti svá fyrir, at …, Fms. ix. 447: to declare, Nj. 15: to cite a formulary, preamble, or the like, mæla fyrir skipi, to say the prayer when a ship first puts to sea; gékk Þorvaldr til siglu ok mælti fyrir skipi eptir sið, Bs. i. 774; thus, mæla fyrir griðum, to declare a truce, by using the proper formulary, Fms. ix. 53, Nj. 106; mæla fyrir minni, to propose a toast, Fms. i. 35:—mæla móti, to gainsay, speak against, Eg. 72, Nj. 129, 158, Fms. vii. 290:—mæla til e-s, see above:—mæla um e-t, to speak about a thing, Hom. 157; konungr varð styggr ok mælti um nokkurum orðum, Eg. 16: to use an expression, utter (in an emphatic sense), of spells or the like, mikit hefir Jökull um mælt, svá at mér er þat eigi þolanda, Fs. 54; læt ek þat um mælt, at þú munt …, Ísl. ii. 197, v. l.; þar mynda ek hafa gefit þér upp eina sök, ef ek hefða eigi svá mikit um mælt, Hrafn. 8; svá fór sem vér gátum at mikil-mannliga mundi verða um mælt af þinni hendi, Fms. xi. 111; læt ek þat verða um mælt (of a spell) at þú verðir at enni ljótustu trollkonu, Fas. ii. 152: cp. mæli eg um og legg eg aá in mod. tales of witches saying their spell:—mæla við e-n, to speak to a person, address, Nj. 3, Eg. 92, passim; mæla við e-u, to gainsay, Edda 39, Fms. vii. 123, Þiðr. 253, Hkr. ii. 198:—compds, á-mæla, to blame; for-mæla, to accuse; hall-mæla, to blame:—impers., mælir svá, it is said, Hom. 155.

IV. reflex. to speak, express oneself, esp. with prepp.; mælask fyrir, to ejaculate, say one’s say; finnrinn mæltisk innan fyrir, og sagði svá, he spoke from the inner part of the house. Fms. x. 262; hví þú, Gangráðr, mælisk af gólfi fyrir? Vþm. 9; hann biðsk fyrir ok mælisk nú fyrir sem honum þótti vænligast, Fms. xi. 134; Finnr andaðisk ór sótt þeirri ok mæltisk áðr vel fyrir, ii. 164; mælask vel, ílla fyrir, to be well (ill) spoken of, to make a good (bad) impression; görum vit góða hans ferð, hann hefir mikils misst, þat mun vel fyrir mælask, Nj. 29; víg Gunnars spurðisk, ok mæltisk ílla fyrir um allar sveitir, 117; mæltisk kvæðit vel fyrir, Fms. vii. 113; ílla mun þat fyrir mælask, at ganga ásættir við frændr sína, Ld. 238:—mælask undan, to excuse oneself, decline, Fms. ix. 227, Fb. i. 100:—mælask um, to utter, express; eigu vér þvi at vera úkvíðnir ok mælask eigi ílla um, Fms. xi. 389.

2. recipr., mælask við, to speak to one another, converse; ekki mæltusk þeir fleira þann dag við, Fms. vii. 127; mun hvat við höfum við mælsk, Nj. 111; ok munu vit þess þurfa at muna þat, at vit höfum vel við mælsk, 54; mælask ílla við, to bandy words, N. G. L. i. 333; mælask við einn saman, to talk to oneself ( soliloquize), Stj. 617; Þorvaldr mæltisk mjök einn við á Þinginu, því at engir gengu í berhögg við hann, i. e. Th. had alone the word, for none in the parliament opposed him, Sturl. ii. 61.

3. impers., e-m mælisk vel, to speak well; skal eigi marka reiðs manns mál, kann vera at okkr mælisk betr annat sinn, Sturl. ii. 178: to make a good speech, sögðu menn at honum mæltisk vel, Nj. 87; at lögbergi var görr mikill rómr, at Merði mæltisk vel ok sköruliga, 230.

4. part. mæltr (q. v.), spoken.

d, [mál], to measure, Clem. 33, Sks. 629, Grág. i. 462, Fms. ii. 230, K. Á. 206, N. G. L. i. 323, passim.

* * *

(að), v.

1) to chafe, rub, gall (jarnin skoruðu mjök at beini);

2) to make a score or incision in (sumir ganga at með boløxar ok skora fœti á filunum); s. e-t sundr, to cut asunder;

3) to challenge; s. e-m (or e-n) á hólm (til hólmgöngu, til hólms, til einvígis), to challenge to a duel;

4) s. á e-n, to call upon, request strongly (þeir skoruðu á hann fast); s. á e-n til e-s, to call upon one for a thing (s. á. e-n til liðveizlu, fulltings); s. á e-n til hólmgöngu, to challenge one to fight;

5) to urge insist upon (fast skorar þú þat); s. e-t mál við e-n, to broach a matter to one (konungr skorar þá þetta mál við hana sjálfa);

6) s. e-t í, to stipulate (Þ. skoraði þat í, at);

7) to score, count by tallies (hann lét þá s. liðit).

* * *

að, (but skorðu, Gs. 14), [Engl. to score], to make a score, incision; járnin skoruðu mjök at beini, Fms. xi. 288; af annan fótinn en skoraði mjök annan, Sturl. ii. 158; þar skorðu vit ( we scored) blóð ór benjum, Gs. 14; þeir skora sundr vegginn með bolöxum, Al. 148; skora sundr í miðju, Fas. iii. 343; þeir skoruðu af spjótskapti ( scored a piece off) ok görðu þar af hæl, Slurl. ii. 181; þeir skora fætr á fílunum þar til er þeir falla, Al. 143.

II. skora e-m hólm, prop. to ‘score’ or mark out a field for battle, hence to challenge to single combat, (rísta reit, to scratch the limits of a batile-fdd, see Korm. S.); skora á e-n, to challenge; s. á e-n til hólmgöngu, Dropl. 36, Fs. 137; hann skoraði á Þorfinn til landa, Landn. 80; skora á mann til e-s hlutar, Eg. 494: also, skora e-m á hólm or hólmgöngu, to challenge to fight, Nj. 15, 36, Gísl. 78: skora e-n (acc.) á hólm, Grett. 40 new Ed., is less correct.

2. to call on, summon; hann skorar á Þorgerði, Fms. xi. 134; at þú skorir á hann, at hann rétti þitt mál, Dropl. 20: to urge, fast skorar þú þat, Ld. 334; konungr skorar þetta mál við hana sjálfa, Fms. xi. 4; skaltú s. við hann fast, 113; skorar konungr til við Hákon, hvárt …, 20; þótt þessir hlutir skoraði samvizkur manna á fornum landskap, Bs. i. 733; þat skorar Búi í sættina, at …, Fms. xi. 86; einn er hlutr skoraðr til þess, 30; skoraði því Biskup þessa hluti, Bs. i. 736; Þorvaldr skoraði þat í mót.

III. to score, count by tallies; en er skorat var lið vóru nær þrettán hundruð, Fms. vii. 295; hann lét þá s. liðit, Orkn. 416, ix. 382 (v. l.); þá lét hann menn ganga undir stöng ( he made the men pass under a pole), var lið skorat, Fms. viii. 320; skoraðir vóru sex tigir hundraða, 311; var þá skorat nær fjórir tigir hundraða manna, vii. 275; þá, var skorat tuttugu hundrað manna, 324; var skorat á hana ( her, the ship) tvau hundruð manna ok átta tigir, viii. 198; þar vóru fyrst til skoraðir ( mustered out) hirðmenn, Hkr. i. 310; skolu bændr skora görðir á hendr honum, to impose a levy on them. N. G. L. i. 200; var áðr skorat at hverjum Þórðr vildi ganga, Sturl. iii. 27.

IV. reflex., skorask undan, to refuse, decline a challenge, Bárð. 179.

1) word;

ef maðr mælir nökkuru orði í mót, if a man speaks a word against it;

segja í sínu orði hvárt, to say one thing in one breath and another in the next;

taka til orða, to begin to speak;

kveða at orði, to say, utter;

hafa við orð, to hint at;

vel orði farinn, well-spoken, eloquent;

fornkveðit orð, an old saw;

2) word, repute, report (gott, illt orð);

fyrir orðs sakir, because of what people might say;

leggja e-t til orðs, to talk about;

þótt okkr sé þat til orðs lagit, although we are blamed for it;

3) message (senda, gøra e-m orð).

* * *

n. [Ulf. waurd = λόγος, ρημα; a word common to all Teut. languages, old and mod.; cp. also Lat. verbum]:—a word. In the earliest usage, as in Old Engl., every sentence, clause, or saw is called a word, cp. Germ. sprüch-wort; an address or a reply is ‘a word,’ cp. Germ. ant-wort; the grammatical notion (Lat. vox, verbum) is later and derived; hann skyldi hafa þau þrjú orð í framburði sínum, þat it fyrsta orð, ‘at allir menn skyldu Kristnir vera;’ þat annat ‘at úheilög skyldi vera hof öll ok skurðgoð;’ þat var it þriðja orð, ‘at fjörbaugsgarð skyldi varða blót öll, ef váttnæm yrði,’ Fms. ii. 237; þau eru orð þrjú er skóggang varða öll, ef maðr kallar mann ragan eðr stroðinn eðr sorðinn, enda á maðr vígt í gegn þeim orðum þremr, Grág. ii. 147; orð mér af orði orðs leitaði verk mér af verki verks leitaði, Hm. 142: the saw, ferr orð ef um munn líðr, Þorst. Síðu H., Vápn. 15; ef maðr mælir nokkuru orði í mót, if he says a word against it, Nj. 216; trúa öngu orði því er ek segi, 265; vil eg eiga leiðrétting orða minna, 132; cp. the saying, allir eiga leiðrétting orða sinna: satt orð, Fms. vii. (in a verse); sinna þrimr orðum við e-n, to exchange three words with a person, Hm. 126; mæla mörgum orðum, 104; skilin orð, 135; spyrja einu orði, Fms. vi. (in a verse); fá orð, a few words; góð orð good words; íll orð, bad language; hálft orð, in the phrase, eg vildi tala hálft orð við þig (half a word, i. e. a few words), lofa e-n í hverju orði; lasta hann í hverju orði; í einu orði, in one word; segja í sínu orði hvárt, to say one thing in one breath and another in the next, Nj. 261; auka tekið orð; orð eptir orð, word for word, Dipl. iii. 11; taka til orða orðs, to begin to speak, Nj. 122, 230; kveða at orði, to say, utter, 233, 238; hafa við orð, to hint at, 160; hafa þat orð á, to give out, Fms. vii. 285; göra orð á e-u, to notice, Nj. 197; vel orði farinn, well spoken, eloquent, Fms. xi. 193, Ld. 122; varð þeim mjök at orðum, they came to high words, Nj. 27 (sundr-orða, and-orða):—allit., orð ok verk (orig. vord ok verk), words and work, Grág. i. 162, ii. 336; fullréttis-orð, 147; fornkveðit orð, an old saw, Eg. 520; Heilög orð, holy words, Grág. i. 76; fá sér e-ð til orða, to notice, to resent; eg vil ekki fá mér það til orða, Vídal. ii. 41.

2. vísu-orð, a verse line, the eighth part of a strophe, Edda (Ht.); átta menn yrki alla vísu, ok yrki eitt orð hverr þeirra, if eight persons make a strophe, each of them making a ‘word,’ of a libel, Grág. ii. 152; ef maðr yrkir tvau orð en annarr önnur tvau ok ráða þeir báðir samt um ok varðar skóggang hvárum-tveggja, 148 (of a libel); síðan kváðu þær vísu þessa, ok kvað sitt orð hver, Sturl. ii. 9.

3. gramm. a word, verb; sögn er inn minnsti hluti samansetts máls, sú sögn er af alþyðu kölluð orð, Skálda 180; nafn ok orð, noun and verb, id.; viðr-orð, adverb, id.; þóat þat orð sé í tvau samstöfur deilt, 164.

II. metaph. and special usages:

1. word, fame, report; gott orð, good report, Fs. 17, Nj. 16; þar féll hann fyrir Barða, ok hafði gott orð, Ísl. ii. 366; íllt orð, evil report, Fms. vii. 59; lék hit sama orð á, Fs. 75; er þat hætt við orði, it will give rise to evil report. Band. 12 new Ed.; fyrir orðs sakir, for report’s sake, because of what people say, Nj. 6; þótt okkr sé þat til orðs lagit, although we are blamed for it, 246; þat lagði Skamkell mér til orðs, 85; aðrir leggja þeim þetta til orðs, Gísl. 84; en mér er þat lítt at skapi at hón hljóti af þér nökkut orð, Fbr. 30 new Ed.

2. a message; senda, göra e-m orð, Eg. 19, 26, 742, Nj. 163: a word, reply, sendimaðr sagði honum orð Úlfs, 160: a request, entreaty, ef þú vill ekki göra fyrir mín orð, 88; hann hefr upp orð sin ok biðr hennar, Eg. 26 (bónorð).

3. as a law phrase, an indictment, summons; enda á hann orði at ráða við hinn er við tekr, the receiver has the right of indictment or summoning, Grág. i. 334; hann á kost at sækja þann er hann vill um ok ráða sjálfr orði, 401; ok á sá orði um at ráða er eggver á, ii. 307; ok á þá hinn orði at ráða um við hann er fé þat átti, 309: orð ok særi, words and oaths, Vsp. 30:—a word, verdict, vote, or the like, kveðja búa allra þeirra orða, er hann skylda lög til um at skilja, Grág. i. 369, Nj. 238; sækja orð (vote) lögréttumanns til búðar, Grág. 1. 9; þá skal sækjandi bera fram vætti þat er nefnt var at orðum biskups, þá er hann lofaði fjár-heimting, 377.

III. bón-orð, wooing; heit-orð, lof-orð, a promise; dóms-orð, a sentence; vátt-orð, testimony; urðar-orð, the ‘weird’s word,’ fate, Fsm. May there not be some etymological connection between ‘word’ and ‘weird,’ Icel. orð and urðr, qs. word, wurðr? the notion of weird, doom prevails in compds, as ban-orð, dauða-orð, = death-weird, fate; other compds denote state, condition, as in leg-orð, vit-orð, = Ulf. wit-ods; goð-orð, priesthood; met-orð, rank; gjaf-orð, marriage, being given away.

B. COMPDS: orðaatvik, orðaákast, orðabelgr, orðabók, orðadráttr, orðafar, orðafjöldi, orðaframburðr, orðaframkast, orðafullting, orðfyndni, orðaglæsur, orðagnótt, orðagrein, orðahagr, orðahald, orðahendingar, orðheppinn, orðahjaldr, orðahnippingar, orðhof, orðskviðr, orðskviðaháttr, orðakvöð, orðalag, orðlagðr, orðalauss, orðaleiðing, orðalengd, orðlengja, orðamaðr, orðreyrr, orðarómr, orðræmðr, orðasafn, orðasamr, orðasemi, orðaskak, orðaskil, orðaskipan, orðaskipti, orðaskortr, orðaskrap, orðaskrum, orðastaðr, orðstafir, orðasveimr, orðsvif, orðatiltekja, orðatiltæki, orðstírr.

* * *

(að), v.

1) to chafe, rub, gall (jarnin skoruðu mjök at beini);

2) to make a score or incision in (sumir ganga at með boløxar ok skora fœti á filunum); s. e-t sundr, to cut asunder;

3) to challenge; s. e-m (or e-n) á hólm (til hólmgöngu, til hólms, til einvígis), to challenge to a duel;

4) s. á e-n, to call upon, request strongly (þeir skoruðu á hann fast); s. á e-n til e-s, to call upon one for a thing (s. á. e-n til liðveizlu, fulltings); s. á e-n til hólmgöngu, to challenge one to fight;

5) to urge insist upon (fast skorar þú þat); s. e-t mál við e-n, to broach a matter to one (konungr skorar þá þetta mál við hana sjálfa);

6) s. e-t í, to stipulate (Þ. skoraði þat í, at);

7) to score, count by tallies (hann lét þá s. liðit).

* * *

u, f. a score, notch, incision, passim in mod. usage. skoru-kefli, n. a ‘score-stick,’ tally (used in keeping accounts); þó skal búandi hverr augljós nef hafa á bryggju-sporði á skorukefli fyrir ármann, each franklin (in paying his levy) is to shew his tally to the king’s steward, N. G. L. i. 200.

* * *

(-tta, -ttr), v.

1) to grant, give (v. e-m líð, hjálp, huggun, grið, trygðir);

2) to help, assist, stand by one (þeir veittu Gizuri hvíta í hverju máli);

3) to grant, permit (Þ. beiddist at sjá gripina, ok þat veitti hón henni); v. e-m bœn, to grant one a request;

4) v. veizlu, to give a feast; v. brúðkaup e-s, to hold a wedding; v. útferð e-s, to hold a funeral feast; also absol. to give a feast or entertainment (v. stórmannliga, með inni mestu rausn);

5) to entertain, treat (konungr veitti sveitungum sínum);

6) to sustain, support an indigent person (síra Hafliði veitti þessi góðu konu allt til dauðadags);

7) of a performance; v. e-u áhald, to lay hold on; v. atfór, heimferð at e-m, to make an expedition against one; v. e-m atsókn, to allack; v. e-m áverka, to inflict a wound on; v. e-m eptirför, to pursue one;

8) e-t veitir e-m þungt, erfitt, it proves hard, difficult for one (Dönum veitti þungt atsóknin); impers., keisaranum veitti þungt, the emperor had the luck against him; e-t veitir erfitt, it is hard work; Geirmundi veitti betr, G. got the better of it, carried the day;

9) to happen (þat veitir sjaldan, optliga, stundum);

10) recipr., veitast at, to back one another (vit Egill munum nú v. at); þeir veittust at öllum málum, they stood by one another in all suits.

(-tta, -ttr), v. to convey, lead (water), with acc. or dat. (v. vatn or vatni); v. ánni ór enum forna farveg, to divert the river from its old course; impers., veitir vatn til sjóvar, the rivers trend towards the sea.

1) draining;

2) ditch; trench;

3) = veitiengi.

* * *

u, f., qs. vreita, dropping the r, [akin to reitr, rít, q. v., the root word; A. S. wrîtan = to trench; this is borne out by the mod. Norwegian forms as stated by Ivar Aasen, veit in Sogn, but vreite in Thelemarken; reite near Mandal]:—a trench, ditch; of vatn-veitur, of water-trenches, aqueducts, Grág. (Kb.) ii. 97; eigi skal hann annarra lönd meiða í veitunni, … of veitu-garða, trench-ditches, Grág. ii. 281; eigi á maðr at göra veitur í landi sínu svá at hann spilli landi eða engi manns þess er fyrir neðan býr, 282.

1) request, petition;

2) wooing, courtship; hefja, vekja orð, to make a proposal.