-
1 ἱμάτιον
ἱμάτιον, τό (der Form nach dim. von ἱμα = εἷμα), Kleid, Kleidungsstück, bes.Oberkleid, Mantel, vgl. χιτών; Ar. Nubb. 180 u. öfter; mit dem Artikel ϑοἰμάτιον 55; auch in Prosa; plur. ϑαἰμάτια, Ar. Vesp. 408; Her. 1, 9; Plat. u. A.; ἀμφιέσας Plat. Conv. 219 b; ὥστε με ϑοἰμάτιον προέσϑαι καὶ μικροῦ γυμνὸν ἐν τῷ χιτωνίσκῳ γενέσϑαι Dem. 21, 216; ἐν ἱματίῳ ἄνευ χιτῶνος, togatus sine tunica, Plut. Coriol. 14, vgl. Cam. 10; ἀνδρεῖον Brut. 14. – Uebh. ein Stück Zeug, Decke, Tuch, καρπὸν σακκέουσι ἱματίοισι Her. 4, 23; D. Sic. 14, 109; Ael. V. H. 8, 7. Auch übertr., ἱμάτια πόλεως, die Mauern, Eust.
-
2 ἱμάτιον
ἱμάτιον, τό, Kleid, Kleidungsstück, bes. Oberkleid, Mantel; ἐν ἱματίῳ ἄνευ χιτῶνος, togatus sine tunica. Übh. ein Stück Zeug, Decke, Tuch. Auch übertr., ἱμάτια πόλεως, die Mauern -
3 σισύρα
σισύρα, ἡ, ein dicker, zottiger Rock, an dem die Wolle nicht abgeschoren ist, ein Flaus, Flausrock; Her. 4, 109. 7, 67, Ar. Vesp. 1138, wo der Schol. es durch βαίτα erkl., ἡ ἀπὸ δερμάτων συῤῥαπ τομένη χλανίς, Pelz; s. noch Lys. 933 Eccl. 840 Ran. 1455, wo der Schol. sagt χλαίνης εἶδος εὐτελοῠς· τινὲς δὲ ἱμάτιον τραχὺ καὶ παχύ, περιβόλαιον ἀγροικικόν, δουλικόν, παλαιόν· ἢ χιτὼν δερμάτινος, und zum Schluß δοκεῖ βαπ τὴ εἶναι ἐκ δερμάτων αἰγείων; vgl. Schol. Av. 122; δερματίνη, Plat. Eryx. 400 e; κἂν σισύρα τῶν παχειῶν τὸ ἱμάτιον ᾖ, Luc. rhet. praec. 16. S. noch Poll. 7, 61. 69. 10, 64. Nach Hesych. scheint es auch σίσυς geheißen zu haben.
-
4 παρα-τείνω
παρα-τείνω (s. τείνω), 1) daneben, dabei ausspannen, ausstrecken; ξόανον ἔχον τὰς χεῖρας παρατεταμένας D. Sic. 1, 98, u. a. Sp.; ὀπίσω τὸ ἱμάτιον, ausbreiten, Plut. Camill. 33; – μῦϑον, ausdehnen, Arist. poet. 9. – Geometrisch eine Figur an einer Linie entlang, über der Linie beschreiben, τετραγωνίζειν τε καὶ παρατείνειν, Plat. Rep. VII, 527 a, vgl. Men. 87 a. – Mit Beziehung auf die Zeit, hinhalten, in die Länge ziehen, aufhalten u. dadurch ermüden, Xen. Cyr. 1, 3, 11; Plut. u. A.; u. ähnlich, τίνα πόλιν οἴεσϑε πολιορκίᾳ παρατενεῖσϑαι εἰς τοὔσχατον, Thuc. 3, 46, sich bis aufs Aeußerste halten. – 2) intrans., sich daneben, davor erstrecken, ausdehnen, quer davor liegen, von einen Landstrich, der sich neben dem andern hinzieht, c. accus., τὰ πρὸς τὴν ἑσπέρην φέροντα ὁ Καύκασος παρατείνει, Her. 1, 203, wie Thuc. 4, 8, παρατείνουσα τὸν λιμένα, sich vor dem Hafen hinerstreckend; u. Sp., δίοδος παρατείνουσα παρὰ πάντα τὰ μέρη, Pol. 6, 31, 5. So auch das pass., τῇ ὄρος παρατέταται, Her. 2, 8; ἡ δέ γ' Εὔβοια, ἣ παρατέταται μακρὰ πόῤῥω πάνυ, Ar. Nubb. 212, wo ein Wortspiel gemacht wird, οἶδ', ὑπὸ γὰρ ἡμῶν παρετάϑη, Schol. ἐξετρυχώϑη, κατεπονήϑη; auch von Todten, lang ausgestreckt daliegen, s. Valck. Phoen. 1591; τῷ λιμῷ παρατεινόμενα, von Hunger hingestreckt, Plat. Conv. 207 b, vgl. παραταϑήσεται ὑπὸ σοῦ ἀκούων ϑαμὰ λέγοντος, Lys. 204 c; παρετάϑη μακρὰν ὁδὸν πορευϑείς, Xen. Mem. 3, 13, 6; Sp.; vgl. unser abspannen; die VLL. erkl. dah. παρατενεῖς durch ἀπολεῖς; auch act. hieß es »die Glieder auf der Folter ausrecken«, u. dah. foltern, martern, übertr., παρατεινόμενος πόϑῳ, Plut. Sol. 7. – Von der Zeit, sich hinziehen, in die Länge ziehen, Τειρεσίαν μέχρις ἓξ γενεῶν παρατεῖναι λέγει, Luc. Macrob. 3; ὁ πόλεμος παρατείνας εἰς ἔτη τεσσαράκοντα, App. Syr. 48, u. a. Sp., bei denen es förmlich zu einem Hülfsverbum wird, ποῖ παρατενεῖς δεδιὼς ταῦτα; wie lange wirst du dies fürchten? Philostr. p. 302. – Bei Ath. III, 115 e, κοιλίαν παρατείνειν, Ggstz von ἱστάνειν, Leibesöffnung befördern.
-
5 παρ-αλουργός
παρ-αλουργός, = παραλουργής, ἱμάτιον, Plut. de gen. Socr. 14.
-
6 περονητρίς
περονητρίς, ἡ, dor. π ερονατρίς, ein Spangenkleid, d. i. ein mit Spangen oder Schnallen über der Schulter befestigtes Gewand, Kleid, Theocr. 15, 21, wofür ib. 34 καταπ τυχὲς ἐμπερόναμα steht; es war ein den dorischen Frauen eigenes Kleid ohne Aermel, von Wolle, das eigentlich aus zwei Stücken Zeug bestand, welche über den Schultern und an den Seiten durch Spangen zusammengehalten wurden, daher auch σ χιστὸς χιτών, διπλοῦν ἱμάτιον, vgl. Her. 5, 87 u. VLL., wie Poll. 7, 54, u. Ael. V. H. 1, 18.
-
7 περί-νησος
περί-νησος, mit purpurnem Vorstoße; τὸ περίνησον, sc. ἱμάτιον, Frauenkleid mit purpurnem Vorstoße ( νῆσος), Antiphan. bei Poll. 7, 52. Bei Hesych. steht auch περινήσαιος; Phot. erkl. περιβόλαια περιφερῆ καὶ νησοειδῆ; vgl. Menand. p. 34.
-
8 πενθηρός
-
9 πηχύ-αλες
πηχύ-αλες ἱμάτιον, τό, ion. statt παραλουργές, Poll. 7, 53.
-
10 πλύνω
πλύνω, perf. πέπλυκα, πέπλυμαι, πεπλύσϑαι, Theocr. 1, 150; aor. pass. ἐπλύϑην, poet. auch ἐπλύνϑην, vgl. Lob. Phryn. 37; πλυνϑήσομαι führt Hesych. an; – waschen, ab-, ausspülen, bes. Wäsche u. Kleider; ὅϑι εἵματα πλύνεσκον, Il. 22, 155; αὐτὰρ ἐπεὶ πλῦνάν τε κάϑηράν τε ῥύπα πάντα, Od. 6, 93; πλυνέουσα, fut., ib. 59; κώδια, Ar. Plut. 166, vgl. 514; ὃς πλυνεῖ σκεύη, Antiphan. bei Ath. IV, 170; τὸ ἑαυταῦ ἱμάτιον ἕκαστον πλύνειν, Plat. Charm. 161 c; Pol. τὸ τῶν ἱερῶν ἔδαφος ταῖς κόμαις, 9, 6, 3; τὸ πρᾶγμα πέπλυται, die Sache ist abgewaschen, d. i. abgenutzt, gemein geworden, Sosipat. com. bei Ath. IX, 377 e. – In der Sprache des gemeinen Lebens πλύνειν τινά, Einen ausschelten, wie wir etwa sagen »Einem den Kopf waschen«, Ar. Ach. 359; vgl. Mein. Men. 221; VLL. erkl. ἐλέγχειν; vgl. Dem. 58, 40, λοιδορουμένους καὶ πλύνοντας ἑαυτοὺς τὰ ἀπόῤῥητα, u. 39, 11. – Das Wort hat mit πλέω dieselbe Wurzel ΠΛΥ gemein und hängt mit pluo, fluo zusammen, so daß der Begriff des Benetzens, Befeuchtens zu Grunde liegt.
-
11 πλατυ-πόρφυρος
πλατυ-πόρφυρος, mit breitem Purpurstreifen od. -saume, ἱμάτιον, Archipp. bei Poll. 7, 63.
-
12 ποικίλος
ποικίλος, bunt, buntfarbig, gesprenkelt; παρδαλέη, Il. 10, 30; κιϑῶνες, Her. 7, 61; λίϑος, 2, 127; ἐν ποικίλαισι νεβρίσι, Eur. Bacch. 249; bei Xen. An. 5, 4, 32, dem ἀνϑέμιον ἐστιγμένος entsprechend, tättowirt; bes. bunt, mannichfach verziert, mit kunstreicher Arbeit, sowohl von Erzarbeit als von Stickerei, πέπλος, Il. 5, 735. 8, 386; ϑώρηξ, 16, 134, τεύχεα, 3, 327 u. öfter, σάκος 10, 149, κλισμός, Od. 1, 132, ϑρόνοι, Il. 22, 441; Pind. auch von kunstvollem Gesange, ὕμνοι, Ol. 6, 87 N. 5, 42; so ποικίλον κιϑαρίζων, N. 4, 14; ποικίλα ὲσϑήματα, Aesch. Pers. 836; τὰ ποικίλα, bunte Teppiche, Ag. 900. 910; vgl. ποικίλα ἐνδύς, bunte Kleider, Luc. Tim. 27; ζυγά, ἁρμόσματα, Eur. Bacch. 1054 Hel. 418; auch λαλήματα, Andr. 938; ἱμάτιον, Plat. Rep. VIII, 557 c; ποικίλη, χρώμασι διειλημμένη, Phaed. 110 b; ἡ ποικίλη, mit u. ohne στοά, die von Polygnotus mit Wandgemälden geschmückte Halle, z. B. Dem. 45, 17. – Mannichfaltig, verschiedenartig; ποικίλον τί ἐστι τὸ ἀγαϑὸν καὶ παντοδαπόν, Plat. Prot. 334 b, vgl. Rep. VIII, 559 d; καὶ παναρμόνιοι λόγοι, Phaedr. 277 c; Ggstz ἁπλοῦν, Theaet. 146 d; dah. auch = schwer einzusehen, verwickelt, schwierig, von Orakeln, Her. 7, 111; νόμος, im Ggstz von νοῆσαι ῥᾴδιος, Plat. Conv. 182 b; vgl. noch οὐ γάρ τι φαύλης μέτοχόν ἐστι τέχνης τὸ νῦν ζητούμενον, ἀλλ' εὖ μάλα ποικίλης, Soph. 223 c; auch εἰπεῖν παρὰ τὴν ἐκείνου σοφίαν ἕτερόν τι ποικιλώτερον, Phaedr. 236 b; vgl. Xen. Mem. 2, 3, 10. – Uebertr. auf den Geist, verschiedene Gestalten annehmend, gewandt, listig; Prometheus, Hes. Th. 511, wie Aesch. Prom. 308; βουλεύματα, Pind. N. 5, 28; auch ψεύδεα, Ol. 1, 29; vgl. Soph. O. C. 766 Trach. 411; εἰδέναι τι ποικίλον, Eur. Med. 300; vgl. ποικίλος ἀνήρ Ar. Equ. 755; auch λόγοι, εὖ διεζητημένοι, Th. 439; u. so verbindet Plat. ἀλώπεκα κερδαλέαν καὶ ποικίλην, Rep. II, 365 c; Dem. οὐδὲν ποικίλον οὐδὲ σοφόν, 9, 37; Sp., ἀνήρ, Pol. 8, 18, 4, gew. im schlimmen Sinne. Auch = veränderlich, καὶ εὐμετάβολος, Arist. eth. 1, 10; sprichw. ποικιλώτερος Πρωτέως, Luc. sacrif. 5. – Daher καιροὶ ἐπισφαλεῖς καὶ ποικίλοι, Pol. 18, 36, 6, zweifelhaft, schwierig; ἐλπίδες, 14, 1, 5 u. öfter. – Adv., ποικίλως καὶ ἀγεννῶς χρῆσϑαι τοῖς πράγμασιν, Pol. 4, 30, 7; π οικίλως ἔχειν, verschieden sein, Xen. Mem. 2, 6, 21.
-
13 ποικίλλω
ποικίλλω, bunt machen, färben, malen, sticken oder weben, Eur. Hec. 470, vgl. I. T. 224, Λυδία μίτρα πεποικιλμέν.α. Pind. N. 8, 14; überh. von aller künstlichen Arbeit, bunt, mannichfaltig verzieren, künstlich darstellen, χορόν, einen Reigen künstlich in Erz abbilden, Il. 18, 590; ἀναϑήματα ποικίλλουσι γραφέες, Empedocl. 82; πᾶσιν ἤϑεσι πεποικιλμένη πολιτεία, ὥςπερ ἱμάτιον ποικίλον πᾶσιν ἄνϑεσι πεποικιλμένον. Plat. Rep. VIII, 557 c, u. öfter; malen, II, 378 c Crat. 394 a; übh. mannichfach machen, verschiedene Arten unterscheiden, π οικίλλει εἴδη δυςκολίας καὶ δυςϑυμίας παντοδαπά, Plat. Tim. 87 a, u. öfter; – bes. auch von der Rede, sie durch Abwechselung schmücken, Schaef. zu D. Hal. C. V. p. 258, Pind. P. 9, 77; μίξει ἀγαϑῶν καὶ κακῶν βίον, Plut. Mai. 23. – Aber auch bes. im Sprechen gewissermaßen die Farbe wechseln, listig sprechen, künstliche Winkelzüge machen, im Ggstz von ἐλευϑέρως εἰπεῖν, Plat. Conv. 218 c, vgl. Legg. IX, 863 c; u. so Soph. Trach. 1111, οὐδὲν ξυνίημ' ὧν σὺ ποικίλλεις πάλαι; vgl. Σπάρτη πεποίκιλται τρόπους, Eur. Suppl. 199; und von listigem, heimtückischem Handeln, ἄγρια βουλεύματα, Maneth. 2, 325.
-
14 συρία
συρία, ἡ, ein Kleid, αὐτόποκον ἱμάτιον, Poll. 7. 61.
-
15 συγ-κρουστός
συγ-κρουστός, zusammengeschlagen; ἱμάτιον σ., ein rauch aufgekratztes Kleid, wie Plüsch, Diosc.
-
16 σειρός [2]
σειρός, heiß, hitzig, brennend, bes. von der Sonnen-u. Sommerhitze, sommerlich; dah. ἡ σειρά, sc. ἐσϑής, u. τὸ σειρόν, sc. ἱμάτιον, ein leichtes Sommerkleid, VLL.; Suid. leitet das Wort von σείρ, σειρός, = ἥλιος her; wahrscheinlich verwandt mit ϑέρος, was dorisch σέρος lauten konnte, u. so σείριος = ϑέριος, ϑερινός, wie bei uns Sonne u. Sommer verwandt sind.
-
17 σείριος
σείριος, = σειρός, heiß, brennend, von der Sommerhitze; τὸ σείριον, scil. ἱμάτιον, ein leichtes Sommerkleid, VLL. – Am häufigsten vom Hundssterne, dem Sirius, z. B. ἀστέρι Σειρίῳ Apoll. Rhod. 2, 524, Σειρίου κυνός Aesch. Ag. 967, τίς ἀστήρ – Σείριος Eurip. I. A. 7, Ὠρίων ἢ Σείριος ἔνϑα πυρὸς φλογέας ἀφίησιν ὄσσων αὐγάς Hec. 1103. – Archilochos soll die Sonne σείριος genannt haben, Ibykos alle Gestirne σείρια, wie z. B. Hesych. bezeugt: σείριος· ὁ ἥλιος. καὶ ὁ τοῠ κυνὸς ἀστήρ. – Σειρίου κυνὸς δίκην· Σοφοκλῆς (Fragm. Dindf. Oxon. 941) τὸν ἀστρῷον κύνα. ὁ δὲ Ἀρχίλοχος τὸν ἥλιον. Ἴβυκος δὲ πάντα τὰ ἄστρα. S. mehr bei Liebel Archiloch. frgm. 42 und bei Schneidewin Ibyc. frgm. 47. – Auch bei Hesiod. O. 417 hat man σείριος ἀστήρ für die Sonne genommen, wohl mit Unrecht; unzweifelhaft der Hundsstern ist gemeint O. 609 εὖτ' ἂν δ' Ὠρίων καὶ Σείριος ἐς μέσον ἔλϑῃ οὐρανόν, Ἀρκτοῠρον δ' ἐςίδῃ ῥοδοδάκτυλος Ἠώς; dagegen Sc. 153. 397 und O. 587 kann man bei σείριος vielleicht wieder an die Sonne denken. Spätere Dichter haben entschieden die Sonne σείριος genannt, s. z. B. Orph. Arg. 121 ἦμος ὅτε τρισσὴν μὲν ἐλείπετο σείριος αἴγλην ἠέλιος, δολιχὴ δ' ἐπεμαίετο πάντοϑεν ὄρφνη.
-
18 τριβακός
τριβακός, gerieben, abgerieben, tritus; ὁ τριβακός, mit u. ohne χλαμύς, u. τριβακόν, τό, sc. ἱμάτιον, ein abgetragenes Kleid, auch ein glattes, dünnes Sommerkleid, Artemid. 2, 3, im Ggstz der dicken, zottigen Winterkleider. – Ein abgeriebener, durchtriebener, verschmitzter Mensch, Sp.; – ἀσέλγεια τριβακή, Unzucht der Tribaden, Luc. amor. 28.
-
19 τρίχ-απτος
τρίχ-απτος, aus Haaren geflochten, gewebt; τὸ τρίχαπτον, sc. ἱμάτιον, ein aus Haaren gewebtes Kleid; κόραι ἐν ἀμπεχόναις τριχάπτοις, Pherecrat. bei Ath. VI, 269 b; Poll. 2, 24.
-
20 ταραντίνιον
ταραντίνιον, τό, sc. ἱμάτιον, ein seines tarentinisches Frauenkleid, wahrscheinlich aus den Fäden der Steckmuschel gewebt, Ath.
См. также в других словарях:
ἱμάτιον — ἱ̱μάτιον , ἱμάτιον a piece of dress neut nom/voc/acc sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
Гиматий — (ίμάτιον) верхняя одежда древних греков, состоявшая из квадратного, преимущественно же продолговатого четырехугольного куска шерстяной ткани. Г. надевался иногда непосредственно на голое тело, служа в таком случае единственным его прикрытием, но… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
PUDUCLARE — in Monachorum Regulis, c. 81. Habere debent Fratres in hieme paraturam grossam quottidianam strammeam et tunicam aliam nocturnam, quam post nocturnum puduclent, quia in die diversis occupantur laboribus; Lucae Holstenio in suo Gloss. deponere est … Hofmann J. Lexicon universale
ενιματιώ — ἐνιματιῶ, όω (Α) [ιμάτιον] φορώ σε κάποιον ιμάτιον, ρίχνω πάνω του ιμάτιον … Dictionary of Greek
Codex Alexandrinus — New Testament manuscripts papyri • uncials • minuscules • lectionaries Uncial 02 … Wikipedia
Liste griechischer Phrasen/Iota — Iota Inhaltsverzeichnis 1 Ἰατρέ, θεράπευσον σεαυτόν· 2 ἰδιώτης … Deutsch Wikipedia
ANABOLADIUM seu ANABOLAGIUM — ANABOLADIUM, seu ANABOLAGIUM Isidoro amictorium est lineum feminarum, quô humeri operiuntur, Graecis Latinisque sindon. l. 19. c. 25. circa renes alligatum stricte, latiudme diffusum, omne genus continens colorum, Ugutioni: lineum tegumentum,… … Hofmann J. Lexicon universale
CAPUT — I. CAPUT Iovi apud Gentiles sacrum, veluti Sapientiae officina. Hoc Romani olim non intexêre, in urbe incedentes, nullumque pilei, petasi, causiae vel alîus tegminisusum, nisi extra urbem in peregrinatione, novêre, ut Lipsius docet: Ita namque… … Hofmann J. Lexicon universale
PALLIUM — I. PALLIUM Veteribus in genere omne vestimenti genus significavit, quam apertum, tam clausum, ut etiam Toga Pallio rotundum dicatur Isidoro; Abusive pro Palliolo quoque sumi fuisse folitum supra vidimus: Proprie vero ac fimpliciter communique… … Hofmann J. Lexicon universale
VESTIS — primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v.… … Hofmann J. Lexicon universale
ιματάκιν — ἱματάκιν και ματάκιν, τὸ (Μ) [ιμάτιον] (υποκορ. τού ιμάτιον*) ρούχο … Dictionary of Greek