-
1 χωρέω
χωρέω, fut. gew. att. χωρήσομαι, selten χωρήσω, s. Poppo obs. in Thuc. p. 149, – 1) Raum geben, Platz machen, weichen, sich zurückziehen, νηῶν ἄπο Τρῶες ἐχώρησαν προτὶ Ἴλιον Il. 13, 724; ἀπὸ κρατερῆς ὑσμίνης χωρήσαντες 18, 244; πάλιν αὖτις χωρεῖν 17, 533; γαῖα ἔνερϑεν χώρησεν, von unten her wich die Erde, sie that sich von einander, H. h. Cer. 430; – c. gen. des Ortes oder der Sache, vor der man zurückweicht oder weggeht, χώρησεν τυτϑὸν ἐπάλξιος Il. 12, 406; νεῶν ἐχώρησαν 15, 655; νεκροῦ χωρήσουσι 16, 629; u. c. dat. der Person, vor der Einer sich zurückzieht, οὐδ' ἂν Ἀχιλλῆϊ χωρήσειεν, 13, 324. 17, 101 (in der Od. kommt das simplex nicht vor); ἐκ πυλῶν χωρήσεται Aesch. Spt. 458. – 2) von der Stelle gehen, sich fortbewegen, von Personen und Sachen; ἔξω τῶνδε δωμάτων τάχος χωρεῖτε Aesch. Eum. 171, u. öfter, wie Soph.; auch χωρῶ πρὸς ἔργον, ich gehe ans Werk, an die Ausführung, Ai. 116 ( Thuc. 1, 18. 3, 831; vom Schmerze, χωρεῖ πρὸς ᾗπαρ δύη 918; Eur. oft; χωρεῖ τὸ ὕδωρ, das Wasser geht od. fließt, im Ggstz des stehenden, Xen. Cyr. 7, 5,16; τὸ τόξευμα χωρεῖ διὰ τοῦ ϑώρακος, der Pfeil geht, dringt durch den Panzer, An. 4, 2,28; auch von der Zeit, νὺξ ἐχώρει, die Nacht rückte vor od. ging zu Ende, Aesch. Pers. 382; ἐπί τι, wozu, woran gehen, ἐχώρησεν ἐπ' ἀδελφεοῦ βίαν Pind. N. 10, 73; oft = marschiren, Thuc. u. Xen., ἐναντίοι ἐχώρουν τοῖς Πέρσαις, rückten ihnen entgegen, Cyr. 7, 1,32. – Daher übertr., im Gange sein, gangbar sein, vom Gelde und von Gerüchten, ἡ φάτις κεχωρήκεε, das Gerücht hatte sich verbreitet, Her. 1, 122; λόγος ἐχώρει πολὺς ἐκ Σικελίας ὡς Plat. Ep. VII, 338 b; διὰ πάντων χωρεῖν, durch Alle hindurchgehen, sich unter Allen verbreiten, Xen. Cyr. 3, 3,62, wie ὄνομα κεχωρηκὸς διὰ πάντων Plut. Thes. 36; Rom. 19, oft; – εἴς τι, auf Etwas eingehen, sich worauf beziehen, berufen, Ar. Ran. 641. – 3) von Statten gehen, Fortgang haben; Her. 3, 42. 5, 89; auch εὖ, εὐτυχῶς, 3, 39; οὐ χωρεῖ τοὖργον Ar. Pax 472; ὅταν μηκέτι χωρῇ αὐταῖς ἐργαζομέναις Arist. H. A. 9, 40; vom Orakel, in Erfüllung gehen, Her. 1, 120; übh. gelingen, χωρήσαντός οἱ τούτου, da ihm dies gelang, 3, 43; κακῶς αὐτοῖς ἐχώρησεν ἡ κατοίκισις Plat. Legg. III, 684 e; τὰ πράγματα χωρεῖ κατὰ λόγον Pol. 28, 15, 12. – Auch = vor sich gehen, angehen, ἀγὼν χωρεῖ πρὸς ἔργον, der Kampf kommt zu Stande, Ar. Ran. 884. – Vom Gelde, eingehen, einkommen, οἱ τόκοι χωροῦσιν Ar. Nubb. 18. – Bei Sp. = angehen, möglich sein, Ael. – 4) einen Raum, eine Stelle einnehmen, in sich fassen, enthalten, aufnehmen, bes. von Maaßen, χωρέει ἀμφορέας ἑξακοσίους, Her. 1, 51. 70. 192. 4, 61. 81; γαῖα, ἣ χωρήσεται τοὺς μὴ δικαίους καὶ κακοὺς πεφυκότας Eur. Hipp. 941; ἓξ χοεῖς χωρήσεται Ar. Nubb. 1219; Plat. Conv. 214 a; Xen. An. 1, 5,6; ἡ πόλις αὐτὸν οὐ χωρεῖ Dem. 21, 200; übertr., ὅσον αἱ κεφαλαὶ αὐτοῖσιν ἐχώρεον, sie schrieen, so Viel ihre Köpfe faßten, aus vollem Halse, Arr.; auch τὸ φρόνημα, Plut. Cat. min. 46.
-
2 χωρέω
χωρέω, (1) Raum geben, Platz machen, weichen, sich zurückziehen; γαῖα ἔνερϑεν χώρησεν, von unten her wich die Erde, sie tat sich von einander; (2) von der Stelle gehen, sich fortbewegen, von Personen und Sachen; χωρῶ πρὸς ἔργον, ich gehe ans Werk, an die Ausführung; vom Schmerze; χωρεῖ τὸ ὕδωρ, das Wasser geht od. fließt, im Ggstz des stehenden; τὸ τόξευμα χωρεῖ διὰ τοῦ ϑώρακος, der Pfeil geht, dringt durch den Panzer; auch von der Zeit: νὺξ ἐχώρει, die Nacht rückte vor od. ging zu Ende; ἐπί τι, wozu, woran gehen; oft = marschieren; ἐναντίοι ἐχώρουν τοῖς Πέρσαις, rückten ihnen entgegen. Daher übertr., im Gange sein, gangbar sein, vom Gelde und von Gerüchten; ἡ φάτις κεχωρήκεε, das Gerücht hatte sich verbreitet; διὰ πάντων χωρεῖν, durch alle hindurchgehen, sich unter allen verbreiten; εἴς τι, auf etwas eingehen, sich worauf beziehen, berufen; (3) von Statten gehen, Fortgang haben; vom Orakel: in Erfüllung gehen; übh. gelingen; χωρήσαντός οἱ τούτου, da ihm dies gelang. Auch = vor sich gehen, angehen: ἀγὼν χωρεῖ πρὸς ἔργον, der Kampf kommt zu Stande. Vom Gelde: eingehen, einkommen; angehen, möglich sein; (4) einen Raum, eine Stelle einnehmen, in sich fassen, enthalten, aufnehmen, bes. von Maßen; übertr., ὅσον αἱ κεφαλαὶ αὐτοῖσιν ἐχώρεον, sie schrieen, so viel ihre Köpfe faßten, aus vollem Halse -
3 προς-χωρέω
προς-χωρέω, hinzugehen, hinzutreten; στρατόπεδον τῷ στρατοπέδῳ, Her. 4, 112; Thuc. 3, 32; von der Sonne, sich nähern, Xen. Mem. 4, 3, 8. – Gew. übtr., beitreten, der Partei oder der Meinung eines Andern, d. i. sie billigen, einwilligen, τοῖς τοῠδε προςχωρεῖν λόγοις, Soph. Phil. 952; πρὸς τὰς ἀνϑρωπηΐας γνώμας, Her. 8, 60, 3; προςεχώρησαν καὶ Μεγαρῆς Ἀϑηναίοις εἰς ξυμμαχίαν, Thuc. 1, 103; fut. aus med., Plat. Rep. VII, 539 a; Xen. u. Folgde, oft Pol., 1, 17, 2. 1, 29, 3 u. sonst. – Sich für überwunden erklären, sich ergeben, Xen. Hell. oft, vgl. 1, 2, 3. 6, 9. 4, 8, 30. – Auch = nahe kommen, übereinkommen, ähnlich sein, im perf., τινί, Her. 4, 104, πρός τι, 1, 172.
-
4 προς-χωρέω [2]
προς-χωρέω, hinzugehen, hinzutreten; στρατόπεδον τῷ στρατοπέδῳ, Her. 4, 112; Thuc. 3, 32; von der Sonne, sich nähern, Xen. Mem. 4, 3, 8. – Gew. übtr., beitreten, der Partei oder der Meinung eines Andern, d. i. sie billigen, einwilligen, τοῖς τοῦδε προςχωρεῖν λόγοις, Soph. Phil. 952; πρὸς τὰς ἀνϑρωπηΐας γνώμας, Her. 8, 60, 3; προςεχώρησαν καὶ Μεγαρῆς Ἀϑηναίοις εἰς ξυμμαχίαν, Thuc. 1, 103; fut. aus med., Plat. Rep. VII, 539 a; Xen. u. Folgde, oft Pol., 1, 17, 2. 1, 29, 3 u. sonst. – Sich für überwunden erklären, sich ergeben, Xen. Hell. oft, vgl. 1, 2, 3. 6, 9. 4, 8, 30. – Auch = nahe kommen, übereinkommen, ähnlich sein, im perf., τινί, Her. 4, 104, πρός τι, 1, 172.
-
5 προ-χωρέω
προ-χωρέω, vorwärtsgehen, fortschreiten, Her. 7, 50, 2; vorrücken, πρὸς ἐμὴν χεῖρα, Soph. Phil. 148; προκεχωρηκότες ἄπωϑεν τῆς Ὄλπης, Thuc. 3, 111; εἰς τὴν χώραν, 2, 12; προχωρεῖ ὁ πότος, Xen. An. 7, 3, 26; προχωρεῖ γὰρ καὶ οὐ μένει, Plat. Phil. 24 d; νῠν σοι προχωρεῖ δαιμόνων κατάστασις, Eur. Phoen. 1272; Fortgang haben, von Statten gehen, gedeihen, Her. 1, 84. 5, 62. 8, 102; οὕτως στάσις προὐχώρησε, Thuc. 3, 82; τὸ ἔργον προὐχώρησε, 8, 68, u. öfter; τοῠ ἔργου προχωρήσαντος, Hdn. 7, 5, 1, u. oft, bes. κατὰ γνώμην; so τὰ νῠν προχωρήσαντα, Thuc. 4, 18; auch ἱερά, fallen günstig aus, Xen. An. 6, 2, 21 (aber ib. 1, 9, 13 ἔχοντι ὅτι προχωροίη ist nach Krüger = er hat einen Grund, warum er reis't; nach Andern = mit sich führend, was ihm beliebt); dah. imperson. ὥς οἱ δόλῳ οὐ προεχώρεε, da es ihm mit der List nicht gelang, Her. 1, 205; ὡς οὐ προὐχώρει αὐτῷ, Thuc. 1, 109, vgl. 2, 56; Plat. Conv. 220 c; ὁπόσα σοι προχωρεῖ, so viel du kannst, Xen. Cyr. 3, 2, 29; ἡνίκ' ἂν ἑκάστῳ προχωρῇ, 1, 2, 4, wenn es Jedem seine Zeit und Geschäfte erlauben, u. öfter; προκεχωρηκότων τοῖς Λακεδαιμονίοις, sc. τῶν πραγμάτων, Hell. 5, 3, 27; vgl. προχωρησάντων ἐπὶ μέγα τῶν πραγμάτων, als ihre Macht zu einem hohen Grade gediehen war, Thuc. 1, 16; κατὰ λόγον προχωρεῖ σφίσι τὰ πράγματα, Pol. 1, 20, 3, u. A.; seltener im schlimmen Sinne, παρὰ δόξαν αὐτοῖς προχωρούντων τῶν πραγμάτων, Pol. 5, 29, 1; ὥςπερ γὰρ ἐν πόλει νομίσματος προχωροῠντος, S. Emp. adv. gramm. 178, die Münze kursirt, hat Geltung.
-
6 προ-απο-χωρέω
προ-απο-χωρέω, vorher ab- od. weggehen, Thuc. 4, 90.
-
7 προ-εκ-χωρέω
προ-εκ-χωρέω, vorher herausgehen, D. Cass. 41, 41.
-
8 προ-ανα-χωρέω
προ-ανα-χωρέω, vorher weggehen (?).
-
9 προ-δια-χωρέω
προ-δια-χωρέω, vorher auseinandergehen, Arist. rhet. 1, 12, 29 u. Sp.
-
10 παρα-χωρέω
παρα-χωρέω, auf die Seite gehen, bei Seite treten, weichen, Platz machen; absolut, Ar. Eccl. 633 Lys. 1216; παραχωρῆσαι τὸν Σωκράτη ὡς ἐκεῖνον καϑίζειν, Plat. Conv. 213 a; Pol. öfter auch von denen, die in die Verbannung gehen, 26, 5, 1. 27, 1, 12; vom Redner, abtreten, Isocr. 7, 77, wie Pol. 28, 4, 9; ταύτης τῆς ἀπολογίας παραχωρησάτω, Aesch. 1, 121; τινί τινος, ὡς χρὴ τοῖς ἐχϑροῖς τῆς ἡμετέρας παραχωρῆσαι, Isocr. 6, 13; τινὶ τῆς ὁδοῠ, Xen. Hier. 7, 2. 9; οἷός τε ἦν ἐκείνῳ παραχωρεῖν τῶν τόπων τούτων, Pol. 28, 1, 5, jenem diese Orte abzutreten, zu überlassen; τῇ πόλει τῆς τιμωρίας, Dem. 21, 28; τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευϑερίας Φιλίππῳ, 18, 68, wie Sp., τῆς ἀρχῆς τινι Hdn. 2, 3, 18; – nachgeben, Plat. Prot. 336 b; erlauben, εἰ δὲ τότε ἐπελάϑετο, νῦν παρασχέσϑω, ἐγὼ παραχωρῶ, Apol. 34 a; mit folgendem inf., Polit. 260 e; – folgen, gehorchen, τῷ νομοϑετοῦντι παραχωρεῖν χρὴ τὰ τοιάδε, Legg. XII, 959 e.
-
11 παρ-εγ-χωρέω
παρ-εγ-χωρέω, = παραχωρέω, Schol. Eur. Med. 900.
-
12 περι-χωρέω
περι-χωρέω, herumgehen, -kommen, περιχώρει Ar. Av. 958, u. Sp., wie Plut. z. B. ἵνα μὴ δόξῃ εἰς τὴν γυναῖκα περιχωρεῖν τὸ δῶρον, Qu. Rom. 8; von der Regierung, nach der Reihe an Einen kommen, εἰς Δαρεῖον ἡ βασιληΐη, Her. 1, 210.
-
13 στενο-χωρέω
στενο-χωρέω, eng sein od. werden, u. übertr., sich in der Enge, in Verlegenheit befinden; Machon bei Ath. XIII, 582 b; c. dat., Hippocr.; ἔν τινι, N. T.; – trans., in die Enge bringen, τοὺς ἀπαντῶντας, Luc. Nigr. 13; τὰς ὁδούς, Charit. 4, 7; πύλας, 9, 3; dah. pass. ἐστενοχωρημένος, Luc. Tox. 29; πλῆϑος στενοχωρούμενον, Charit. 3, 2; vgl. noch D. Sic. 20, 29.
-
14 συ-στενο-χωρέω
συ-στενο-χωρέω, mit in die Enge treiben, bringen, Plut. de exil. 6.
-
15 συμ-προ-χωρέω
συμ-προ-χωρέω, mit od. zugleich fortgehen, Poll.
-
16 συν-υπο-χωρέω
συν-υπο-χωρέω, mit oder zugleich zurückgehen, nachgeben, Plut.
-
17 συγ-χωρέω
συγ-χωρέω, fut. gew. συγχωρήσομαι, mit-, zugleich, zusammengehen; καὶ συνάγεται, Plut. Symp. 8, 3; zusammen kommen, sich vereinigen, übereinkommen über Etwas, Συρακοσίοισιν τῆς ἡγεμονίης, mit den Syrakusiern wegen des Oberbefehls übereinkommen, Her. 7, 161; auch c. acc., συγχωρησάντων ταῠτα τῶν Λακεδαιμονίων, 9, 35, – nachgeben, sich drein ergeben, absol., Her. 5, 40, συγχώρει ϑέλων, Soph. Phil. 1327; ἡμῖν δ' οὐχὶ συγχωρητέα, O. C 1428; τοῖσιν εὖ λεχϑεῖσι συγχωρεῖν λόγοις, Eur. Hipp. 299; γυναῖκα χρῆν πάντα συγχωρεῖν πόσει, El. 1052; auch med., ἦ καὶ τύραννος ταῠτα συγ-χωρήσεται, I. T. 741; Thuc. oft und Folgde; Dem. 59, 6; zugestehn, eingestehn, einräumen, συγχωρεῖς ἄρα, τοῦτον δεύτερον τύπον εἶναι; Plat. Rep. II, 383 a; ἐγὼ συνεχώρησα ἀληϑῆ σε λέγειν, VI, 489 d, u. öfter; fut. immer aus dem med., wie Theaet. 191 b; τοῖς παρακαλουμένοις, Pol. 4, 29, 3; auch imperson., συγχωρεῖ, es geht an, läßt sich thun, Xen. Equ. 9, 11, wie auch Thuc. 5, 40 ὅπῃ ἂν συγχωρῇ zu nehmen ist.
-
18 συν-απο-χωρέω
συν-απο-χωρέω, mit od. zugleich weggehen, πρός τινα, mit zu Einem abfallen, Pol. 20, 10, 5.
-
19 συν-επι-χωρέω
συν-επι-χωρέω, mit oder zugleich hinangehen, Inscr.
-
20 συν-ανα-χωρέω
συν-ανα-χωρέω, mit zugleich zurückgehen, ἐν τῇ φυγῇ μετ' ἐμοῠ συνανεχώρει Plat. Lach. 181 b.
См. также в других словарях:
χωρεῖτον — χωρέω to be fond of dwelling in pres imperat act 2nd dual (attic epic) χωρέω to be fond of dwelling in pres opt act 2nd dual χωρέω to be fond of dwelling in pres ind act 3rd dual (attic epic) χωρέω to be fond of dwelling in pres ind act 2nd dual… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χωρεῖτε — χωρέω to be fond of dwelling in pres imperat act 2nd pl (attic epic) χωρέω to be fond of dwelling in pres opt act 2nd pl χωρέω to be fond of dwelling in pres ind act 2nd pl (attic epic) χωρέω to be fond of dwelling in imperf ind act 2nd pl (attic … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
κεχωρημένα — χωρέω to be fond of dwelling in perf part mp neut nom/voc/acc pl κεχωρημένᾱ , χωρέω to be fond of dwelling in perf part mp fem nom/voc/acc dual κεχωρημένᾱ , χωρέω to be fond of dwelling in perf part mp fem nom/voc sg (doric aeolic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χωρέῃ — χωρέω to be fond of dwelling in pres subj mp 2nd sg (epic ionic) χωρέω to be fond of dwelling in pres ind mp 2nd sg (epic ionic) χωρέω to be fond of dwelling in pres subj act 3rd sg (epic ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χωρήσουσι — χωρέω to be fond of dwelling in aor subj act 3rd pl (epic) χωρέω to be fond of dwelling in fut part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) χωρέω to be fond of dwelling in fut ind act 3rd pl (attic epic doric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χωρήσουσιν — χωρέω to be fond of dwelling in aor subj act 3rd pl (epic) χωρέω to be fond of dwelling in fut part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) χωρέω to be fond of dwelling in fut ind act 3rd pl (attic epic doric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
χωρήσω — χωρέω to be fond of dwelling in aor subj act 1st sg χωρέω to be fond of dwelling in fut ind act 1st sg χωρέω to be fond of dwelling in aor ind mid 2nd sg (homeric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
κεχωρηκότα — χωρέω to be fond of dwelling in perf part act neut nom/voc/acc pl χωρέω to be fond of dwelling in perf part act masc acc sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
κεχωρημένων — χωρέω to be fond of dwelling in perf part mp fem gen pl χωρέω to be fond of dwelling in perf part mp masc/neut gen pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
κεχώρηκε — χωρέω to be fond of dwelling in perf imperat act 2nd sg χωρέω to be fond of dwelling in perf ind act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
κεχώρηκεν — χωρέω to be fond of dwelling in perf ind act 3rd sg χωρέω to be fond of dwelling in plup ind act 3rd pl (epic doric aeolic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)