Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

सत्कदम्ब

  • 41 कतिपय _katipaya

    कतिपय a. [कति-अयच् पुक् च्]
    1 Some, several, a certain number; कतिपयकुसुमोद्गमः कदम्बः U.3.2; Me.23; कतिपयदिवसापगमे some days having elapsed; वर्णैः कतिपयैरेव ग्रथितस्य स्वरैरिव Śi.2.72; कतिपयेन or कतिपयात् with some effort.

    Sanskrit-English dictionary > कतिपय _katipaya

  • 42 करटिन् _karaṭin

    करटिन् m. An elephant; दिगन्ते श्रूयन्ते मदमलिनगण्डाः करटिनः Bv.1.2. तिष्ठन्तं करटिकदम्बदुर्गदेशे Śiva. B.24.67.

    Sanskrit-English dictionary > करटिन् _karaṭin

  • 43 कलापिन् _kalāpin

    कलापिन् a.
    1 Having a quiver; कलापिनौ धनुष्पाणी शोभमानौ दिशो दश Rām.1.22.7.
    -2 Spreading its tail (as a peacock). -m.
    1 A peacock; कलविलापि कलापि- कदम्बकम् Śi.6.31; Pt.2.8; R.6.9.
    -2 The (Indian) cuckoo.
    -3 The Indian fig-tree (प्लक्ष).
    -4 The time (when peacocks spread their tails).

    Sanskrit-English dictionary > कलापिन् _kalāpin

  • 44 कादम्बरम् _kādambaram

    कादम्बरम् 1 A spirituous liquor distilled from the flowers of the Kadamba tree; निषेध्य मधु माधवाः सरसमत्र कादम्बरम् Śi.4.66.
    -री 1 A spirituous liquor distilled from the flowers of the कदम्ब tree.
    -2 Spirituous liquor or wine in general; कादम्बरीसाक्षिकं प्रथमसौहृदमिष्यते Ś.6; or कादम्बरीमदविघूर्णितलोचनस्य युक्तं हि लाङ्गलभृतः पतनं पृथिव्याम् Udb.; ˚रसभरेण K.24.
    -3 The fluid issuing from the temples of a rutting elephant.
    -4 An epithet of Sarasvatī, the goddess of learning.
    -5 A female cuckoo.
    -6 The rain-water collected into clefts or hollow places.
    -7 A female bird (सारिका).
    -8 N. of a celebrated story by Bāṇa; the heroine is of the same name being a daughter of Chitraratha Gandharva.
    -Comp. -बीजम् a ferment, yeast.

    Sanskrit-English dictionary > कादम्बरम् _kādambaram

  • 45 काष्ठा _kāṣṭhā

    काष्ठा 1 A quarter or region of the world, direction, region; काष्ठा (दिश) मुदीचीमिव तिग्मरश्मिः (दिदीपे) Ki.3.55; cf. also पर्वा तु काष्ठा तिमिरानुलिप्ता Avimārkam 2.12.
    -2 A limit, boundary; स्वां काष्ठामधुनोपेते Bhāg.1.1.23; स्वयं विशीर्णद्रुमपर्णवृत्तिता परा हि काष्ठा तपसः Ku.5.28.
    -3 The last limit, extremity, pitch, climax, excess; काष्ठा- गतस्नेहरसानुविद्धम् Ku.3.35.
    -4 Race ground, course.
    -5 A mark, goal.
    -6 The path of the wind and clouds in the atmosphere.
    -7 A measure of time = A Kalā; शुक्लस्त्वं बहुलस्त्वं च कला काष्ठा त्रुटिस्तथा Mb.1.25.14.
    -8 Water.
    -9 The sun.
    -1 A fixed place of a lunar mansion.
    -11 N. of a wife of Kaśyapa and daughter of Dakṣa.
    -12 The yellow colour or the कदम्ब tree; cf. काष्ठा दिक्कालहारिद्रस्थित्युत्कर्षेषु तु स्त्रियाम् Nm.
    -13 A form, form of appearance; काष्ठां भगवतो ध्यायेत्स्वनासाग्रावलोकनः Bhāg.3.28.12.

    Sanskrit-English dictionary > काष्ठा _kāṣṭhā

  • 46 कूर्चः _kūrcḥ _र्चम् _rcam

    कूर्चः र्चम् 1 A bunch of any thing, a bundle.
    -2 A handful of Kuśa grass; Mb.14.72.1.
    -3 A peacock's feather.
    -4 The beard; आगतमनध्यायकारणं सवि- शेषभूतमद्य जीर्णकूर्चानाम् U.4; or पूरयितव्यमनेन चित्रफलकं लम्ब- कूर्चानां तापसानां कदम्बैः Ś.6.
    -5 The tip of the thumb and the middle finger brought in contact so as to pinch &c.
    -6 The upper part of the rose, the part (or hair) be- tween the eye-brows.
    -7 A brush.
    -8 Deceit, fraud.
    -9 Boasting, bragging.
    -1 Hypocrisy.
    -र्चः 1 The head.
    -2 A store-room.
    -3 A seat of Kuśa grass (कुशासन); जनको ह वैदेहः कूर्चादुपावसर्पन्नुवाच Bṛi. Up.4.2.1.
    -Comp. -शिरस् n. the upper part of the palm of the hand and foot.
    -शीर्षः, -शेखरः the cocoanut tree.

    Sanskrit-English dictionary > कूर्चः _kūrcḥ _र्चम् _rcam

  • 47 केतकः _kētakḥ

    केतकः [कित् निवासे ण्वुल्]
    1 N. of a plant; प्रतिभान्त्यद्य वनानि केतकानाम् Ghaṭ.15.
    -2 A banner.
    -कम् A flower of the Ketaka plant; केतकैः सूचिभिन्नैः Me.23; R.6.17; 13.16.
    -की 1 N. of a plant (= केतक); हसितमिव विधत्ते सूचिभिः केतकीनाम् Ṛs.2.23.
    -2 A flower of that plant; मालाः कदम्बनवकेसरकेतकीभिरायोजिताः शिरसि बिभ्रति योषितो$द्य Ṛs.2.2.

    Sanskrit-English dictionary > केतकः _kētakḥ

  • 48 गिरि _giri

    गिरि a. [गॄ-इ किच्च Uṇ.4.142] Venerable, respectable, worshipful.
    -रिः 1 A hill, mountain, an elevation; पश्याधः खनने मूढ गिरयो न पतन्ति किम् Subhāṣ.; ननु प्रवाते$पि निष्कम्पा गिरयः Ś.6.
    -2 a huge rock.
    -3*** A disease of the eyes.
    -4 An honorific title given to Saṁnyāsins; e. g. आनन्दगिरिः
    -5 (In math.) The number 'eight'.
    -6 A ball with which children play (गेन्दुक).
    -7 A cloud.
    -8 A peculiar defect in quicksilver.
    -रिः f.
    1 Swallowing.
    -2 A rat; mouse (written also गिरी in this sense).
    -Comp. -इन्द्रः 1 a high mountain.
    -2 an epithet of Śiva.
    -3 the Himālaya mountain.
    -4 a term for the number 'eight'.
    -ईशः 1 an epithet of the Himālaya mountain.
    -2 an epithet of Śiva; सुतां गिरीशप्रतिसक्तमानसाम् Ku.5.3.
    -कच्छपः a species of tortoise living in mountains.
    -कण्टकः Indra's thunder- bolt.
    -कदम्बः, -म्बकः a species of the Kadamba tree.
    -कन्दरः a cave, cavern.
    -कर्णिका the earth.
    -काणः a blind or one-eyed man.
    -काननम् a mountain-grove.
    -कूटम् the summit of a mountain.
    -गङ्गा N. of a river.
    -गुडः a ball for playing with.
    -गुहा a mountain-cave.
    -चर a. roaming or wandering on a mountain; गिरिचर इव नागः प्राणसारं बिभर्ति Ś.2.4. (
    -रः) a thief.
    -ज a. mountain-born.
    (-जम्) 1 talc.
    -2 red chalk.
    -3 ben- zoin.
    -4 bitumen.
    -5 iron.
    (-जा) 1 N. of Pārvatī (the daughter of Himālaya).
    -2 the hill plantain (पर्वतकदली)
    -3 the Mallikā creeper.
    -4 an epithet of the Ganges.
    -तनयः, -नन्दनः, -सुतः 1 an epithet of Kārtikeya.
    -2 of Gaṇeśa. ˚धवः, ˚पतिः an epithet of Śiva; Ks.56.43. ˚मलम् talc.
    -जालम् a range of mountains.
    -ज्वरः Indra's thunderbolt.
    -त्रः N. of Śiva; अहं गिरित्रश्च Bhāg.8.6.15.
    -दुर्गम् a hill-fort, any strong- hold among mountains; नृदुर्गं गिरिदुर्गं वा समाश्रित्य वसेत्पुरम् Ms.7.7,71.
    -द्वारम् a mountain-pass.
    -धातुः red chalk; बालार्कसमवर्णेन तेजसा गिरिधातुना Rām.2.95.19. (v. l.)
    -ध्वजम् Indra's thunderbolt.
    -नगरम् N. of a district in Dakṣiṇāpatha.
    -णदी or
    नदी a mountain-torrent, rill.
    -णद्ध (नद्ध) a. enclosed by a mountain.
    -नन्दिनी 1 N. of Pārvatī.
    -2 of the Ganges.
    -3 a river in general (flowing from a mountain;) कलिन्दगिरिनन्दिनी- तटसुरद्रुमालम्बिनी Bv.4.3.
    -णितम्बः (नितम्बः) the declivity of a mountain.
    -पीलुः N. of a fruit-tree.
    -पुष्पकम् bitumen.
    -पृष्ठः the top of a hill; Ms.7.147.
    -प्रपातः the declivity or slope of a mountain;
    -प्रस्थः the table- land of a mountain; Rām.2.
    -प्रिया a female of the Bos Grunniens.
    -बान्धवः an epithet of Śiva
    -भिद् m. an epithet of Indra. (-f.) a river (breaking through a mountain).
    -भू a. mountain-born. (
    -भूः f.)
    1 an epithet of the Ganges.
    -2 of Pārvatī.
    -मल्लिका the Kuṭaja tree.
    -मानः an elephant, especially a large and powerful one.
    -मृद् f.,
    -मृद्भवम् 1 red chalk.
    -2 mountain soil.
    -राज् m.
    1 a high mountain.
    -2 an epithet of the Himālaya.
    -राजः the Himālaya mountain.
    -व्रजम् N. of a city in Magadha.
    -शालः a kind of bird.
    -शृङ्गः an epithet of Gaṇeśa. (
    -गम्) the peak of a mountain.
    -षद् (सद्) m. an epithet of Śiva.
    -सानु n. table-land.
    -सारः 1 iron.
    -2 tin.
    -3 an epithet of the Malaya mountain.
    -सुतः the Maināka mountain.
    -सुता an epithet of Pārvatī.
    -स्रवा a mountaintorrent; गिरिस्रवाभिः सर्वाभिः पृष्ठतो$नुगता शुभा Mb.13.14.25.

    Sanskrit-English dictionary > गिरि _giri

  • 49 गोलः _gōlḥ _ला _lā _लम् _lam

    गोलः ला लम् [गुड् अच् डस्य लः]
    1 A ball, globe; कदम्बगोलाकृतिमाश्रितः कथम् Māl.7.1.
    -2 The celestial or terrestrial globe.
    -3 A circle.
    -4 A sphere, anything round or globular.
    -लः 1 A widow's bastard; cf. कुण्ड; Y.1.222.
    -2 The conjunction of several planets or the presence of several in one sign.
    -3 Myrrh.
    -ला 1 A wooden ball with which children play.
    -2 A large globular water-jar.
    -3 Red arsenic.
    -4 Ink.
    -5 A woman's female friend.
    -6 N. of Durgā.
    -7 N. of the river Godāvari.
    -Comp. -अध्यायः N. of an astronomical work by Bhāskarāchārya.
    -आसनम् 'ball thrower', a kind of gun.
    -क्रीडा playing with balls.
    -यन्त्रम् a kind of astronomical instrument.

    Sanskrit-English dictionary > गोलः _gōlḥ _ला _lā _लम् _lam

  • 50 तिलः _tilḥ

    तिलः [तिल्-क्]
    1 The seasamum plant; नासाभ्येति तिल- प्रसूनपदवीम् Gīt.1.
    -2 The seed of this plant; नाकस्मा- च्छाण्डिलीमाता विक्रीणाति तिलैस्तिलान् । लुञ्चितानितरैर्येन कार्यमत्र भविष्यति ॥ Pt.2.7.
    -3 A mole, spot.
    -5 A small particle, as much as a sesamum-seed; तिले तालं पश्यति 'makes mountains of molehills.'
    -Comp. -अन्नम् rice with sesamum seed.
    -अप्, -अम्बु, -उदकम् water with sesamum seed offered to the dead as a libation; एते यदा मत्सुहृदोस्तिलापः Bhāg.1.12.15; श्राद्धानि नो$धिभुजे प्रसभं तनूजैर्दत्तानि तीर्थसमये$प्यपिबत्तिलाम्बु Bhāg.7.8.45; Ś.3; तेषो दत्त्वा तु हस्तेषु सपवित्रं तिलोकदम् Ms.3.223.
    -उत्तमा N. of an Apsaras.
    -ओदनः, -नम् a dish of milk, rice and sesamum.
    -कठः sesamum powder (Mar. तिळकूट).
    -कल्कः dough made of ground sesamum. ˚जः oil-cake made of the sediment of ground sesamum.
    -कालकः 1 a mole, a dark spot under the skin.
    -2 a disease of the penis, in which the fleshy parts become black and die off.
    -किट्टम्, -खलिः f.,
    -खली, -चूर्णम् the caky sediment of sesamum after the oil is extracted; स्थाल्यां वैदूर्यमय्यां पचति तिलखलीमिन्धनैश्चन्दनाद्यैः Bh.2.1.
    -चतुर्थी The 4th day of the dark-half of Māgha.
    -तण्डुलकम् an embrace (so called because in it the two bodies are united together like rice mixed up with sesamum-seed).
    -तैलम् sesamum-oil;
    -द्वादशी The 12th day of a particular month (kept as a festival); तां रणस्वामिनं द्रष्टुं तिलद्वादश्यहे गताम् Rāj. T.5.395.
    -धेनुः f. sesamum made up in the form of a cow and offered as a present to a Brāhmaṇa. 'यावता वस्त्रेण कृत्स्ना धेनुराच्छादिता भवति तद्वस्त्र- पूरिततिलाः' is the another meaning given in the com.; भरणीषु द्विजातिभ्यस्तिलधेनुं प्रदाय वै Mb.13.64.35.
    -पर्णः turpentine. (
    -र्णम्) sandal-wood.
    -पर्णी 1 the sandal tree.
    -2 frankincense.
    -3 turpentine.
    -पर्णिका, -पर्णि (र्ण)कम् sandal-wood.
    -पिच्चटम् Sweetmeat of sesa- mum powder and sugar; L. D. B.
    -पिञ्जः, -पेजः barren sesamum.
    -पीडः an oilman; स्नेहेन तिलवत्सर्वं सर्गचक्रे निपीड्यते । तिलपीडैरिव Mb.12.174.24.
    -भाविनी jasmine.
    -मयूरः a species of peacock.
    -रसः, -स्नेहः sesamum oil.
    -होमः a burnt offering of sesamum.

    Sanskrit-English dictionary > तिलः _tilḥ

  • 51 दम्भक _dambhaka

    दम्भक a. Cheating, deceiving; लोकदम्भकः Ms.4.195.

    Sanskrit-English dictionary > दम्भक _dambhaka

  • 52 नालीपः _nālīpḥ

    नालीपः = कदम्बक q. v.

    Sanskrit-English dictionary > नालीपः _nālīpḥ

  • 53 नो _चत् _nō _cat

    नो चत् If not, otherwise; नो चेत्त्वामिह को जानीते काक- कदम्बकलिहिते द्यूते Udb.

    Sanskrit-English dictionary > नो _चत् _nō _cat

  • 54 पराच् _parāc _पराञ्च् _parāñc

    पराच् पराञ्च् a. (
    -ची f.)
    1 Situated beyond or on the other side; ये चामुष्मात् पराञ्चो लोकाः Ch. Up; दिग्देश- कालवचनो हि पराक्शब्दो भवति ŚB. on MS.1.5.47.
    -2 Having the face turned away; आत्मीयास्ते ये पराञ्चः पुरस्तात् (पराङ्मुख); Śi.18.18.
    -3 Unfavourable, adverse; दैवे पराचि Bv.1.15; or दैवे पराग्वदनशालिनि हन्त जाते 3.1.
    -4 Distant.
    -5 Directed outwards; पराङ् पश्यति नान्तरात्मन् Kaṭh.2.1.1; Bhāg.8.19.9.
    -6 Turned away, averted.
    -7 Departing or returning from.
    -8 Inverted, reversed.
    -9 Not repeated; अनभ्यासे पराक्शब्दस्य तादर्थ्यात् MS.1.5.45; अनभ्यासे पराक्शब्दो वर्तते ŚB. On MS. 1.5.45. -n. The body; यदात्मानं पराग्गृह्य पशुवद्भूतवैशसम् Bhāg.4.11.1. -ind.
    1 Away, off.
    -2 Outwards.
    -Comp. -दृश् a. having the eyes turned towards the outer world.
    -पुष्पः The कदम्ब tree.
    -पुष्पी The अपामार्ग. tree (Mar. आघाडा).
    -मुख a.
    (पराङ्मुख) 1 having the face turned away or averted, turning the back upon; विग्रहाच्च शयने पराङ्मुखीर्नानुनेतुमबलाः स तत्वरे R.19.38; Amaru.9; Ms.2.195;1.119.
    -2 (a) averse from; मातुर्न केवलं स्वस्याः श्रियो$प्यासीत् पराङ्मुखः R.12.13. (b) not disposed towards, shunning, avoiding; प्रवृत्तिपराङ्मुखो भावः V.4.2; Ś.5.28.
    -3 adverse, unfavourable; तनुरपि न ते दोषो$स्माकं विधिस्तु पराङ्मुखः Amaru.3.
    -4 not caring about, regardless of; मर्त्येष्वास्थापराङ्मुखः R.1.43. (
    -खः) a magical formula pronounced over weapons.
    -खम्, -मुखता, -मुखत्वम् Turning away, aversion.

    Sanskrit-English dictionary > पराच् _parāc _पराञ्च् _parāñc

  • 55 परिपाटिः _paripāṭiḥ _टी _ṭī

    परिपाटिः टी f.
    1 Method, manner, course; पाटीर तव पटीयान् कः परिपाटीमिमामुरीकर्तुम् Bv.1.12; कदम्बानां वाटी रसिकपरिपाटीं स्फुटयति H. D.24; 'भवानि त्वत्पाणिग्रहणपरिपाटी- फलमिदम् ।' -देव्यपराधक्षमापनस्तोत्रम् 7.
    -2 Arrangement, order, succession.
    -3 Arithmetic.

    Sanskrit-English dictionary > परिपाटिः _paripāṭiḥ _टी _ṭī

  • 56 प्रियकः _priyakḥ

    प्रियकः 1 A kind of deer; 'प्रियको रोमभिर्युक्तो मृदूच्चम- सृणैर्घनैः' Vaijayantī; विचलितैः परितः प्रियकव्रजैः Śi.4.32.
    -2 The tree called नीप, कदम्ब; उद्यानमुज्जिहानायाः प्रियका यत्र पादपाः Rām.2.71.12.
    -3 The creeper प्रियङ्गु.
    -4 A bee.
    -5 A kind of bird.
    -6 Saffron.
    -की The skin of the प्रियक deer; Rām.3.43.36.
    -कम् A flower of the aśana tree; उन्निद्रप्रियकमनोरमं रमण्याः संरेजे सरसि वपुः प्रकाशमेव Śi.8.28.

    Sanskrit-English dictionary > प्रियकः _priyakḥ

  • 57 बद्ध _baddha

    बद्ध p. p. [बन्ध्-कर्मणि क्त]
    1 Bound, tied, fastened.
    -2 Chained, fettered.
    -3 Captured, caught.
    -4 Confined, imprisoned.
    -5 Put or girt on.
    -6 Restrained, suppressed, withheld.
    -7 Formed, built; शरबद्धमिवाभाति द्वितीयं भास्वदम्बरम्Rām.6.17.24.
    -8 Cherished, entertained.
    -9 Combined, united.
    -1 Firmly rooted, firm.
    -11 Shut, stopped, closed.
    -12 Inlaid, studded.
    -13 Composed (as verses).
    -14 Formed, contracted; असूत सा नागवधूपभोग्यं मैनाकमम्भोनिधिबद्धसख्यम् Ku.1.2.
    -15 Manifested, displayed.
    -16 Entangled, involved.
    -17 Congealed, clotted (as blood.)
    -18 Effected, caused, formed, produced; बद्धं जालकम् Ś.1.29;2.6; U.6.17; Māl.3.7.
    -19 Possessed, preserved; बद्धं सन्तं मन्यते लब्धमर्थम् Mb.5.92.23.
    -Comp. -अङ्गुलित्र, अङ्गुलि- त्राण a. having as finger-guard fastened.
    -अञ्जलि a. folding the hands together in supplication, with the hands joined in humble entreaty or raised to the fore- head as a mark of respect. ˚पुट a. forming a cup with the hollowed hands.
    -अनुराग a. having the affection fixed upon, feeling or manifesting love for.
    -अनुशय a.
    1 feeling repentant.
    -2 of a fixed resolve.
    -अम्बु n. water derived from a current.
    -अवस्थिति a. constant.
    - आदर a. attaching great value to.
    -आनन्द a. joyful.
    -आयुध a. accoutred with arms.
    -आशङ्क a. one whose suspicions have been roused, grown suspicious.
    -उत्सव a. enjoying or observing a festival or holiday.
    -उद्यम a. making united efforts.
    -कक्ष, -कक्ष्य a. see बद्धपरिकर.
    -कदम्बक a. forming groups; छायाबद्धकदम्बकं मृगकुलं रोमन्थ- मभ्यस्यतु Ś.2.6.
    -कलापिन् a. one who has his quiver tied on.
    -केसर a.
    1 forming hair.
    -2 having the filaments formed.
    -कोप, -मन्यु, -रोष a.
    1 feeling anger, enter- taining a feeling of anger.
    -2 suppressing or governing one's wrath.
    -गुदम् a kind of obstruction of the bowels; निरुध्यते तस्य गुदे पुरीषं, निरेति कृच्छ्रादपि चाल्पमल्पम् । हृन्नाभिमध्ये परिवृद्धिमेति तस्योदरं बद्धगुदं वदन्ति ॥ Bhāva. P.
    -ग्रह a. insisting on something.
    -चित्त, -मनस् a. having the mind intently fixed on, rivetting the mind on.
    -जिह्व a. tongue-tied.
    -तूणीर a. equipped with a quiver.
    -दृष्टि, -नेत्र, -लोचन a. having the eyes intently fixed on, looking with a steadfast gaze at; ग्रीवाभङ्गाभिरामं मुहुरनुपतति स्यन्दने बद्धदृष्टिः Ś.1.7.
    -धार a. continuously or incessantly flowing.
    -निश्चय a. firmly resolved, resolute.
    -नेपथ्य a. attired in a theatrical dress.
    -परिकर a. having the girdle girded on, one who has girded up his loins; i. e. ready, prepared.
    -पुरीष a. having the bowels constipated.
    -प्रतिज्ञ a.
    1 one who has made a vow or promise.
    -2 firmly resolved.
    -प्रतिश्रुत् a. reso- nant with echoes.
    -भाव a. having the affection or heart fixed upon, enamoured of (with loc.); दृढं त्वयि बद्धभावो- र्बशी V.2.
    -भूः f.
    1 the lowest floor.
    -2 ground prepar- ed for the site of a house.
    -3 pavement.
    -मण्डल a. ranged in circles.
    -मुष्टि a.
    1 having a closed fist.
    -2 close-fisted, covetous.
    -मूत्र a. obstructing the urine.
    -मूल a. deep-rooted, striking root firmly; बद्धमूलस्य मूलं हि महद्वैरतरोः स्त्रियः Śi.2.38.
    -मौन a. holding the tongue, keeping silence, silent; अदृश्यत त्वच्चरणारविन्दविश्लेषदुःखादिव बद्धमौनम् R.13.23.
    -राग a. having the desire fixed on, enamoured, impassioned; गल्लस्थलेषु मदवारिषु बद्धरागमत्त- भ्रमद्भ्रमरपादतलाहतो$पि Pt.1.123.
    -वसति a. fixing an- abode.
    -वाच् a. tongue-tied, maintaining silence.
    -वेपथु a. seized with tremour.
    -वैर a. one who has conceived bitter hatred or contracted confirmed hostility.
    -शिख a.
    1 one whose hair is tied up (into a knot on the crown of the head).
    -2 one who is still in childhood, young.
    -सूतः a particular preparation of quicksilver.
    -स्नेह a. forming an attachment, conceiving affec- tion for.

    Sanskrit-English dictionary > बद्ध _baddha

  • 58 भूः _bhūḥ

    भूः f. [भू-क्विप्]
    1 The earth (opp. अन्तरीक्ष or स्वर्ग); दिवं मरुत्वानिव भोक्ष्यते भुवम् R.3.4;18.4; Me.18; मत्तेभ- कुम्भदलने भुवि सन्ति शूराः ।
    -2 Earth as one of the nine substances.
    -3 The universe, globe.
    -4 Ground, floor; मणिभयभुवः (प्रासादाः) Me.66.
    -5 Land, landed property.
    -6 A place, site, region, plot of ground; काननभुवि, उपवनभुवि &c.
    -7 Matter, subject-matter.
    -8 A symbo- lical expression for the number 'one'.
    -9 The base of a geometrical figure.
    -1 A sacrificial fire.
    -11 The act of becoming, arising.
    -12 The first of the three Vyāhṛitis or mystic syllables (भूः, भुवः, स्वः) --representing the earth--repeated by every Brāhmaṇa at the commencement of his daily Sandhyā.
    -Comp. -उत्तमम् gold.
    -कदम्बः a kind of Kadamba tree.
    -कम्पः an earthquake.
    -कर्णः the diameter of the earth.
    -कश्यपः an epithet of Vasudeva, Kṛiṣṇa's father.
    -काकः 1 a kind of heron.
    -2 the curlew.
    -3 a kind of pigeon.
    -केशः the fig-tree.
    -केशा a female demon, demoness.
    -क्षित् m. a hog.
    -गरम् a particular poison.
    -गर्भः 1 N. of Viṣṇu.
    -2 an epithet of Bhavabhūti.
    -गृहम् -गेहम् a cellar, a room underground.
    -गोलः the terrestrial globe; दधौ कण्ठे हालाहलमखिलभूगोलकृपया Ā. L.17; भूगोलमुद्बिभ्रते Gīt.1. ˚विद्या geography.
    -घनः the body.
    -घ्नी aluminous slate.
    -चक्रम् the equator.
    -चर a. moving or living on land.
    (-रः) 1 any land- animal (opp. जलचर).
    -2 epithet of Śiva.
    -चर्या, -छाया, -छायम् 1 earth's shadow (vulgarly called Rāhu).
    -2 darkness.
    -जन्तुः 1 a kind of earthworm.
    -2 an elephant.
    -जम्बुः, -बूः f. wheat.
    -तलम् the surface of the earth.
    -तुम्बी a kind of cucumber.
    -तृणः, -भूस्तृणः a kind of fragrant grass.
    -दारः a hog.
    -देवः, -सुरः a Brāhmaṇa.
    -धनः a king.
    -धर a.
    1 holding or supporting the earth; व्यादिश्यते भूधरतामवेक्ष्य कृष्णेन देहोद्वहनाय शेषः Ku.3.13.
    -2 dwelling on the earth.
    (-रः) 1 a mountain; भवभूतेः संबन्धाद् भूधरभूरेव भारती भाति Udb.
    -2 an epithet of Śiva.
    -3 of Kṛiṣna.
    -4 the number 'seven'. ˚ईश्वरः, ˚राजः an epithet of the mountain Himālaya. ˚जः a tree.
    -5 a king; स त्वं भूधर भूतानाम् Bhāg.1.37.13.
    -धात्री N. of a tree (Mar. भुयआवळी).
    -ध्रः a mountain.
    -नागः a kind of earth-worm.
    -नामन् f. a kind of fragrant earth.
    -निम्बः Gentiana Chirata (Mar. किराईत).
    -नेतृ m. a sovereign, ruler, king.
    -पः 1 a sovereign, ruler, king.
    -2 a term for number 'sixteen'.
    -पतिः 1 a king.
    -2 an epithet of Śiva.
    -3 of Indra.
    -पदः a tree.
    -पदी a particular kind of jasmine; मल्लिका मदयन्तीव शीतभीरुश्च भूपदी Bhāva. P.
    -परिधिः the circum- ference of the earth.
    -प(फ)लः a kind of rat (Mar. घूस).
    -पवित्रभ् cow-dung.
    -पालः 1 a king, sovereign; भूपालसिंह निजगाद सिंहः.
    -2 an epithet of king Bhoja.
    -पालनम् sovereignty, dominion.
    -पुत्रः, -सुतः 1 the planet Mars.
    -2 N. of the demon Naraka; q. v.
    -पुत्री, -सुता 'daughter of the earth', an epithet of Sītā; भूपुत्री यस्य पत्नी स भवति कथं भूपती रामचन्द्रः Rām.
    -प्रकम्पः an earthquake.
    -प्रदानम् a gift of land.
    -फलः a kind of rat.
    -बिम्बः, -म्बम् the terrestrial globe.
    -भर्तृ m.
    1 a king, sovereign.
    -2 a mountain; भूभर्तुः शिरसि नभो- नदीव रेजे Ki.7.18.
    -भा the shadow of the earth on the moon (in an eclipse).
    -भागः a region, place, spot.
    -भुज् m. a king; निवासाय प्रशस्यन्ते भूभुजां भूतिमिच्छताम् Kām.
    -भृत् m.
    1 a mountain; दाता मे भूभृतां नाथः प्रमाणी- क्रियतामिति Ku.6.1; R.17.78.
    -2 a king, sovereign; निष्प्रभश्च रिपुरास भूभृताम् R.11.81.
    -3 an epithet of Viṣṇu.
    -4 a term for the number 'seven'.
    -मणिः the king; अतस्तिष्ठामि भूत्वाहं कृपाणी भूमणे तव Śiva B.2.22.
    -मण्डलम् 1 the earth, (terrestrial globe).
    -2 the circumference of the earth.
    -युक्ता a kind of palm.
    -रुण्डी a kind of sun-flower.
    -रुह् m.,
    -रुहः a tree. (
    -हम्) a pearl.
    -लता a worm.
    -लिङ्गशकुनः a species of bird; भूलिङ्गशकुनाश्चान्ये सामुद्राः पर्वतोद्भवाः Mb.12.169.1.
    -लोकः (-भूर्लोकः) 1 the terrestrial globe.
    -2 the country on the southern part of the equator.
    -वलयम् = भूमण्डलम् q. v.
    -वल्लभः a king, sovereign.
    -वल्लूरम् a mushroom.
    -वृत्तम् the equator.
    -शक्रः 'Indra on earth', a king, sovereign.
    -शमी a kind of Acacia.
    -शयः 1 an epithet of Viṣṇu.
    -2 any animal lying on the earth.
    -शय्या lying on the ground.
    -शुद्धिः f. purification of the ground by sweeping &c.
    -श्रवस् m. an ant-hill.
    -श्वभ्रम् a hole in the ground.
    -सुरः a Brāhmaṇa.
    -स्थः a man.
    -स्पृश् m. a man.
    -2 mankind.
    -3 a Vaiśya.
    -स्फोटः a mushroom.
    -स्वर्गः an epithet of the mountain Meru; भूस्वर्गायते to become a heaven on earth.
    -स्वामिन् m. a landlord.

    Sanskrit-English dictionary > भूः _bhūḥ

  • 59 भूमिः _bhūmiḥ

    भूमिः f. [भवन्त्यस्मिन् भूतानि, भू-मि किच्च वा ङीप्]
    1 The earth (opp. स्वर्ग, गगन or पाताल); द्यौर्भूमिरापो हृदयं यमश्च Pt. 1.182; R.2.74.
    -2 Soil, ground; उत्खातिनी भूमिः Ś.1; विदूरभूमिः Ku.1.24.
    -3 A territory, district, country, land; विदर्भभूमिः.
    -4 A place, spot, ground, plot of ground; प्रमदवनभूमयः Ś.6; अधित्यकाभूमिः N.22.41; R.1. 52;3.61; Ku.3.58.
    -5 A site, situation.
    -6 Land, landed property.
    -7 A story, the floor of a house; as in सप्तभूमिकः प्रासादः; प्रासादैर्नैकभूमिभिः Rām.4.33.8.
    -8 Attitude, posture.
    -9 A character or part (in a play); cf. भूमिका.
    -1 Subject, object, receptacle; विश्वासभूमि, स्नेहभूमि &c.; मात्राणि कर्माणि पुरं च तासां वदन्ति हैकादशवीर भूमिः Bhāg.5.11.9.
    -11 Degree, extent, limit; प्रकुपितमभिसारणे- $नुनेतुं प्रियमियती ह्यबलाजनस्य भूमिः Ki.1.58.
    -12 The tongue.
    -13 The number 'one'.
    -14 The area.
    -15 The base of any geometrical figure.
    -Comp. -अनन्तरः a king of an adjacent district.
    -अनृतम् false evidence concerning land; सर्वं भूम्यनृते हन्ति मा स्म भूम्यनृतं वदीः Ms.8.99.
    -आमलकी, -आली N. of a plant; स्याद् भूम्यामलकी तिक्ता कषाया मधुरा हिमा Bhāva. P.
    -इच्छा a desire for lying on the ground.
    -इन्द्रः, -ईश्वरः 1 a king, sovereign; सभा ते भाति भूमिन्द्र सुधर्मातो$धिका क्षितौ Sūktisundara 5.28.
    -2 a mountain; आस्ते गुरुः प्रायशः सर्वराज्ञां पश्चाच्च भूमीन्द्र इवा- भियाति Mb.6.2.11.
    -कदम्बः a kind of Kadamba.
    -कम्पः an earthquake.
    -कूश्मण्डः liquorice (Mar. ज्येष्ठी- मध).
    -खर्जूरिका, -खर्जूरी a variety of date tree; 'भूमि- खर्जूरिका...... दुरारोहा मृदुच्छदा' Bhāva. P.
    -गत a. fallen to the earth.
    -गर्तः, -गुहा a hole in the ground.
    -गृहम् a cellar, an underground chamber.
    -गोचरः a man.
    -चलः, -चलनम् an earthquake; दशग्रीवः समाधूतो यथा भूमिचले$चलः Rām.6.59.61.
    -छत्रम् a mushroom.
    -ज a. earth-born, born or produced from the earth.
    (-जः) 1 the planet Mars.
    -2 an epithet of the demon Naraka.
    -3 a man.
    -4 the plant भूनिम्ब. (
    -जा) an epithet of Sītā.
    -जीविन् a. living on (the produce of) land; an agricul- turist. (-m.) a Vaiśya.
    -(र्भि)जयः Uttara, the son of Virāṭa; Mb.4.
    -तनयः the planet Mars.
    -तलम् the surface of the earth.
    -दानम् a grant of land.
    -दुन्दुभिः 'earth-drum', as a pit covered over with skins.
    -देवः a Brāhmaṇa; शिष्ट्वा वा भूमिदेवानां नरदेवसमागमे Ms.11.82.
    -धरः 1 a mountain.
    -2 a king.
    -3 the number 'seven'.
    -नाथः, -पः, -पतिः, -पालः, -भुज् m.
    1 a king, sovereign; तत्तत् भूमिपतिः पत्न्यै दर्शयन् प्रियदर्शनः R.1.47.
    -2 a Kṣatriya.
    -पक्षः a swift or fleet horse.
    -परिमाणम् square measure.
    -पिशाचम् the wine-palm.
    -पुत्रः the planet Mars.
    -पुरंदरः 1 a king.
    -2 N. of Dilīpa.
    -प्रः a. filling the earth; भूमिप्रा$स्य कीर्तिर्भवति Ait. Ār.2.5.3.
    -बुध्न a. having the earth for a bottom; Ch. Up.
    -भागः a spot or portion of ground.
    -भृत् m.
    1 a mountain.
    -2 a king.
    -मण़्डा a kind of jasmine.
    -रक्षकः 1 a guardian of a country.
    -2 a swift or fleet horse.
    -रथिकः a ground charioteer; तद् यथा भूमिरथिको भूमौ रथमालिख्य योग्यां करोति । सा तस्य योग्या प्रयोगकाले सौकर्यमुत्पादयति ŚB. on MS.7.2.15.
    -रुहः a tree; A. Rām.7.4.21.
    -लाभः death (lit. returning to the dust of the earth).
    -लेपनम् cow-dung.
    -वर्धनः, -नम् a dead body, corpse; यो न याति प्रसंख्यानमस्पष्टो भूमिवर्धनः Mb.3.35.7.
    -शय a. sleeping on the ground.
    (-यः) 1 a wild pigeon.
    -2 a child, boy.
    -3 any animal living in the earth.
    -4 N. of Viṣṇu; भूशयो भूषणो भूतिः V. Sah.
    -शयनम्, -शय्या sleeping on the ground.
    -सत्रम् an offering of land; अक्षयान् लभते लोकान् भूमिसत्रं हि तस्य तत् Mb.
    -समीकृत a. thrown to the ground, floored (Mar. जमीनदोस्त), वानरै राक्षसाश्चापि द्रुमैर्भूमिसमीकृताः Rām.6.52.3.
    -संनिवेशः the general appearance of a country.
    -संभवः, -सुतः 1 the planet Mars.
    -2 an epithet of the demon Naraka. (
    -वा, -ता) an epithet of Sītā.
    -स्थ a. being, standing on the ground; भूमिष्ठं नोत्सहे योद्धुं भवन्तं रथमास्थितः Mb.5. 179.1.
    -स्नुः an earth-worm.
    -स्पृश् a.
    1 blind.
    -2 lame, cripple. (-m.)
    1 a man.
    -2 mankind.
    -3 a Vaiśya.
    -4 a thief.
    -स्पोटः a mushroom.

    Sanskrit-English dictionary > भूमिः _bhūmiḥ

  • 60 यष्टिः _yaṣṭiḥ _ष्टी _ṣṭī

    यष्टिः ष्टी f. [यज्-क्तिन् नि˚ न संप्रसारणम्]
    1 A stick, staff.
    -2 A cudgel, mace, club.
    -3 A column, pillar, pole; संक्रमध्वजयष्टीनां प्रतिमानां च भेदकः Ms.9.285.
    -4 A perch, as in वासयष्टि.
    -5 A stem, support.
    -6 A flag- staff; as in ध्वजयष्टि.
    -7 A stalk, stem.
    -5 A branch, twig; कदम्बयष्टिः स्फुटकोरकेव U.3.42; so चूतयष्टिः Ku.6.2; सालस्य यष्टिः Rām.2.2.32; सहकारयष्टिः &c.
    -9 A string, thread (as of pearls), a necklace विमुच्य सा हारमहार्य- निश्चया विलोलयष्टिप्रविलुप्तचन्दनम् Ku.5.8; क्वचित् प्रभालेपिभिरिन्द्र- नीलैः मुक्तामयी यष्टिरिवानुविद्धा R.13.54.
    -1 Any creeping plant.
    -11 Anything thin, slim, or slender (at the end of comp. after words meaning 'the body'); तं वीक्ष्य वेपथुमती सरसाङ्गयष्टिः Ku.5.85 'with her slender or delicate frame perspiring'.
    -12 A reed.
    -13 The arm.
    -14 Liquorice.
    -15 Sugar-cane.
    -Comp. -आघातः cudgeling, beating.
    -उत्थानम् rising with the help of a staff.
    -ग्रहः a club-bearer, staff-bearer; P.III.2.9. Vārt.
    -निवासः 1 a stick or rod serving as a perch for peacocks &c.; वृक्षेशया यष्टिनिवासभङ्गात् R.16.14.
    -2 a pigeon-house resting on upright poles.
    -प्राण a.
    1 feeble or powerless.
    -2 out of breath.
    -मधु n.,
    -मधुका liquorice.
    -यन्त्रम् a. a particular astronomical instrument.

    Sanskrit-English dictionary > यष्टिः _yaṣṭiḥ _ष्टी _ṣṭī

Страницы

См. также в других словарях:

  • kadamba — कदम्ब …   Indonesian dictionary

  • kadamba-bhrama-maṇḍala — कदम्बभ्रममण्डल …   Indonesian dictionary

  • kadamba-da — कदम्बद …   Indonesian dictionary

  • kadamba-pushpā — कदम्बपुष्पा …   Indonesian dictionary

  • kadamba-vallarī — कदम्बवल्लरी …   Indonesian dictionary

  • kadamba-vāyu — कदम्बवायु …   Indonesian dictionary

  • kadamba-vṛitta — कदम्बवृत्त …   Indonesian dictionary

  • kadamba-yuddha — कदम्बयुद्ध …   Indonesian dictionary

  • kadambaka — कदम्बक …   Indonesian dictionary

  • kadambakī-kṛi — कदम्बकीकृ …   Indonesian dictionary

  • kadambâ̱nila — कदम्बानिल …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»