Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

शिल्पकलादीपिका

  • 1 दीपकलिका


    dīpa-kalikā
    f. N. of a Comm. on Yājñ.

    Sanskrit-English dictionary > दीपकलिका

  • 2 द्वीपकल्प


    dvīpá-kalpa
    f. peninsula L.

    Sanskrit-English dictionary > द्वीपकल्प

  • 3 पापकल्प


    pāpá-kalpa
    m. a rogue orﾠ villain Mṛicch. =

    Sanskrit-English dictionary > पापकल्प

  • 4 बाष्पकल


    bāshpa-kala
    mfn. inarticulate through tears MBh.

    Sanskrit-English dictionary > बाष्पकल

  • 5 लक्षदीपकल्प


    lakshá-dīpa-kalpa
    m. N. of wks.

    Sanskrit-English dictionary > लक्षदीपकल्प

  • 6 शिल्पकलादीपिका


    ṡílpa-kalā-dīpikā
    f. N. of wk.

    Sanskrit-English dictionary > शिल्पकलादीपिका

  • 7 श्राद्धदीपकलिका


    ṡrāddha-dīpa-kalikā
    f. N. of wks.

    Sanskrit-English dictionary > श्राद्धदीपकलिका

  • 8 संकल्पकल्पन


    saṉ-kalpakalpana
    n. ( orﾠ ā f.) purpose, wish, desire ṠvetUp. BhP. ;

    (- nā)- maya mf (ī)n. proceeding from purpose orﾠ desire BhP.

    Sanskrit-English dictionary > संकल्पकल्पन

  • 9 संकल्पकल्पनीय


    saṉ-kalpakalpanīya
    mfn. to be wished orﾠ desired orﾠ intended ChUp.

    Sanskrit-English dictionary > संकल्पकल्पनीय

  • 10 संकल्पकल्पित


    saṉ-kalpakalpita
    mfn. (fr. Caus.) wished for, desired, intended, purposed, determined, resolved on Up. Mn. MBh. etc.;

    conceived, imagined, thought, fancied, contrived MBh. Kāv. etc.

    Sanskrit-English dictionary > संकल्पकल्पित

  • 11 समुपकल्पित


    sam-upakalpita
    mfn. made ready, prepared, arranged MBh. R.

    Sanskrit-English dictionary > समुपकल्पित

  • 12 उपक्लृप् _upaklṛp

    उपक्लृप् 1 Ā.
    1 To be fit for; तत्रेदमुपकल्पते Bhāg.
    -2 To be prepared or ready (at hand); आसनेषूपक्लृप्तेषु Ms.3.28,8.333.
    -3 To result in, serve as, lead to (with dat.); वार्यपि श्रद्धया दत्तमक्षयायोपकल्पते Ms.3.22.
    -4 To become, take a (particular) form or shape. -Caus.
    1 To prepare, get ready, equip; रथम् Ve.2.
    -2 To appoint, assign, allot; उपकल्पितं पशुम् Pt.1; U.2; Y.1.19.
    -3 To vow, promise; देवतोपकल्पित Pt.4.
    -4 To set up, exhibit; इति मतिरुपकल्पिता वितृष्णा Bhāg.1.9.32.
    -5 To render (homage), communicate.
    -6 To bring near, fetch.
    -7 To assume, take.

    Sanskrit-English dictionary > उपक्लृप् _upaklṛp

  • 13 अग्र _agra

    अग्र a. [अङ्ग्-रन् नलोपः Uṇ.2.28]
    1 First, foremost, chief, best, prominent, principal, pre-eminent; ˚महिषी chief queen; ˚वातमासेवमाना M.1. front (and hence, fresh) breeze; ˚आसनम् chief seat, seat of honour; माम- ग्रासनतो$वकृष्टमवशं ये दृष्टवन्तः पुरा Mu.1.12.
    -2 Excessive, over and above, surplus; supernumerary, projecting (अधिक).
    -ग्रः Setting mountain; अग्रसानुषु नितान्तपिशङ्गैः Ki.9.7.
    -ग्रम् 1 (a) The foremost or topmost point, tip, point (opp. मूलम्, मध्यम्); (fig.) sharpness, keenness; धर्मस्य ब्राह्मणो मूलम् मग्रं राजन्य उच्यते Ms.11.83; दर्व्याम् अग्रं मूलम् मध्यम् &c.; नासिका˚ tip of the nose; सूचि˚ &c.; समस्ता एव विद्या जिह्वाग्रे$भवन् K.346 stood on the tip of the tongue; अमुष्य विद्या रसनाग्रनर्तकी N.1.5. (b) Top, summit, surface; कैलास˚, पर्वत˚, &c.
    -2 Front, van; अग्रे कृ put in the front or at the head; तामग्रे कृत्वा Pt.4. See अग्रे.
    -3 The best of any kind; स्यन्दनाग्रेण with the best of chariots; प्रासादाग्रैः Rām.
    -4 Superiority, excellence (उत्कर्ष); अग्रादग्रं रोहति Tāṇḍya.
    -5 Goal, aim, resting place (आलम्बनम्); मनुमेकाग्रमासीनम् Ms.1.1, See ˚भूमि also.
    -6 Beginning, See अग्रे.
    -7 A multitude, assemblage.
    -8 Overplus, excess, surplus; साग्रं स्त्रीसहस्रम् Rām. 1 women and more; so साग्रकोटी च रक्षसाम्.
    -9 A weight = पल q. v.
    -1 A measure of food given as alms (ब्राह्मणभोजनम् occurring in अग्रहार); प्रयतो ब्राह्मणाग्रे यः श्रद्धया परया युतः । Mb.13.65.13.
    -11 (Astr.) Amplitude of the sun (˚ग्रा, अग्रका also). cf....अग्रमालम्बने$धिके । पुरोपरिप्रान्ताद्येषु न पुंसि प्रमिताशने । Nm.
    -12 Forepart of time; नैवेह किंचनाग्र आसीत् Bṛi. Up.1.2.1. In compounds as first member meaning 'the forepart', 'front', 'tip' &c.; e. g. ˚अक्चयः First procurement (cf. Daṇḍa- viveka G. O. S.52, p.43). ˚पादः -चरणः the forepart of the foot, toe; so ˚हस्तः, ˚करः, ˚पाणिः &c.; ˚सरोरूहम् the topmost lotus. पद्मानि यस्याग्रसरोरुहाणि Ku.1.16. ˚कर्णम् Tip-ear; top of the ear; Mātaṅga L.5.7. ˚कायः forepart of the body; so ˚नखम्, ˚नासिका tip of the nail, nose &c., -adv. In front, before, ahead.
    -Comp. -अंशुः [अग्रम् अंशोः] the focal point.
    -अक्षि n. [कर्म.] sharp or pointed vision, side-look (अपाङ्गवीक्षण); अग्राक्ष्णा वीक्षमाणस्तु तिर्यग् भ्रातरमब्रवीत् Rām.
    -अद्वन् a. having precedence in eating.
    -अनी (णी) कः (कम्) vanguard; दीर्घाल्लँघूंश्चैव नरानग्रानीकेषु योधयेत् Ms.7.193; [अग्राणीकं रघुव्याघ्रौ राक्षसानां बभञ्जतुः Rām.
    -अयणीयम [अग्रं श्रेष्टं अयनं ज्ञानं तत्र साधु छ].
    1 N. of a Buddhistic tenet (उत्पादपूर्वमग्रायणीयमथ वीर्यता प्रवादः स्यात् -हेमचन्द्रः).
    -2 title of the second of the fourteen oldest Jain books (Pūrvas).
    -अवलेहितम् [अग्रम् अव- लेहितम् आस्वादितं यस्य] food at a Śrāddha ceremony, the chief part of which has been tested.
    -आसनम् First seat of honour; मामग्रासनतो$वकृष्टमवशम् Mu.1.12.
    -उत्सर्गः taking a thing by leaving its first portion in con- formity with the rule of laying by nothing for the next day (i. e. the rule of non hoarding); cf. Daṇḍaviveka G. O. S.52, pp.43-44.
    -उपहरणम् first supply.
    -उपहरणीय a. [अग्रे उपह्रियते कर्मणि अनीयर्]
    1 that which is first offered or supplied.
    -2 [अग्रम् उपह्रियते यस्मै हृ- संप्रदाने अनीयर्] श्राद्धाद्यर्थमुपकल्पितस्य अन्नादेरग्रे दानोद्देश्यः वास्तु- देवादिः Tv.
    -करः 1 = अग्रहस्तः q. v.
    -2 the focal point.
    -केशः front line of hair; ˚शेषु रेणुः अपहरति K.86.
    -गः [अग्रे गच्छतीति, गम्-ड] a leader, a guide; taking the lead; marching foremost.
    -गण्य a. [अग्रे गण्यते$सौ] foremost, to be ranked first; शमनभवनयाने यद्भवानग्रगण्यः Mahān.
    -गामिन् a. [अग्रे गच्छति] a leader; प्रष्ठो$ग्रगामिनि P.VIII.3.92.
    -ज a. [अग्रे जायते; जन्-ड.] first born or produced; आनन्देनाग्रजेनेव R.1.78.
    (-जः) 1 the first born, an elder brother; सुमतिं ममाग्रजमवगच्छ M.5; अस्त्येव मन्युर्भरताग्रजे मे R.14.73.
    -2 a Brāhmaṇa. (
    -जा) an elder sister; so ˚जात, ˚जातक, ˚जाति.
    -जङ्घा the forepart of the calf.
    -जन्मन् m. [अग्रे जन्म यस्य सः]
    1 the first-born, an elder brother; जनकाग्रजन्मनोः शासनमतिक्रम्य Dk.2.
    -2 a Brāhmaṇa (वर्णेषु मध्ये अग्रजातत्वात्, or अग्रात् प्रधानाङ्गात् मुखात् जातत्वात्, ब्राह्मणो$स्य मुखमासीत्, तस्मात् त्रिवृत् स्तोमानां मुखम... अग्निर्देवतानां ब्राह्मणो मनुष्याणाम्; तस्माद् ब्राह्मणो मुखेन वीर्यं करोति मुखतो हि सृष्टः Tāṇḍya); अतिवयसमग्रजन्मानम् K.12; अवो- चत् ˚न्मा Dk.13.3; N. of Brahmā, as he was the first to be born in the waters. cf. अग्रजन्मा द्विजे ज्येष्ठभ्रातरि ब्रह्मणि स्मृतम् Nm.
    -जिह्वा the tip of the tongue.
    -ज्या (astr.) the sign of the amplitude.
    -दानिन् [अग्रे दानम् अस्य; अग्र- दान-इनि] a (degraded) Brāhmaṇa who takes presents offered in honour of the dead (प्रेतोद्देशेन यद्दानं दीयते तत्प्रति- ग्राही); लोभी विप्रश्च शूद्राणामग्रेदानं गृहीतवान् । ग्रहणे मृतदानानां (ग्रहणात्तिलदानानां Tv.) अग्रदानी बभूव सः ॥
    -दानीयः [अग्रे दानमर्हति छ] = अग्रदानिन्.
    -दूतः a harbinger; कृष्णाक्रोधा- ग्रदूतः Ve.1.22; ˚दूतिका Dk.2; महीपतीनां प्रणयाग्रदूत्यः R.6.12;
    -देवी the chief queen; समग्रदेवीनिवहाग्र- देवी... । Bu.ch.1.15.
    -धान्यम a cereal grain. (Mar. जोंधळा), Holcus soraghum or Holcus spicatus. (Mar. बाजरी).
    -निरूपणम् predestination; prophecy, deter- mining beforehand.
    -नीः (णीः) [अग्रे नीयते असौ नी-क्विप्, णत्वम्]
    1 a leader, foremost, first, chief; ˚णी- र्विरागहेतुः K.195; अप्यग्रणीर्मन्त्रकृतामृषीणाम् R.5.4. chief.
    -2 fire.
    -पर्णी [अग्रे पर्णं यस्याः सा-ङीप्] cowage, Carpopo- gon Pruriens (अजलोमन्). [Mar. कुयली].
    -पातिन् a. [अग्रे आदौ पतति; पत्-णिनि] happening beforehand, ante- cedent; [˚तीनि शुभानि निमित्तानि K.65.
    -पादः the fore- part of the foot; toes; नवकिसलयरागेणाग्रपादेन M.3.12; ˚स्थिता standing on tiptoe. Ś.5.
    -पाणिः = ˚हस्तः q. v.
    -पूजा the highest or first mark of reverence or respect; ˚जामिह स्थित्वा गृहाणेदं विषं प्रभो Rām.
    -पेयम् precedence in drinking.
    -प्रदायिन् a. giving in advance; तेषामग्र- प्रदायी स्याः कल्पोत्थायी प्रियंवदः Mb.5.135.35.
    -बीज a. [अग्रं शाखाग्रं बीजमुत्पादकं यस्य] growing by means of the tip or end of branches, growing on the stock or stem of another tree, such as 'कलम' in Mar. (
    -जः) a viviparous plant.
    -भागः [कर्म.]
    1 the first or best part (श्राद्धादौ प्रथममुद्धृत्य देयं द्रव्यम्)
    -2 remnant, remainder (शेषभाग).
    -3 fore-part, tip, point.
    -4 (astr.) a degree of amplitude.
    -भागिन् a. [अग्र- भागो$स्यास्ति; अस्त्यर्थे इनि] first to take or claim (the remnant); अलङ्क्रियमाणस्य तस्य अनुलेपनमाल्ये ˚गी भवामि V. 5, claiming the first share of the remnant etc.
    -भावः precedence. उदारसंख्यैः सचिवैरसंख्यैः कृताग्रभावः स उदाग्रभावः Bu.ch.I.15.
    -भुज् a.
    1 having precedence in eating. स तानग्रभुजस्तात धान्येन च धनेन च Mb.1.178.12.
    -2 gluttonous, voracious (औदरिक).
    -भूः [अग्रे भवति भू-क्विप्] = ˚ज.
    -भूमिः f.
    1 goal of ambition or ob- ject aimed at; ततो$ग्रभूमिं व्यवसायासिद्धेः Ki.17.55; त्वमग्र- भूमिर्निरपायसंश्रया Śi.1.32 (प्राप्यस्थानम्).
    -2 the topmost part, pinnacle; विमान˚ Me.71.
    -महिषी the prin- cipal queen.
    -मांसम् [अग्रं भक्ष्यत्वेन प्रधानं मांसम्] flesh in the heart, the heart itself; ˚सं चानीतं Ve.3.2. morbid protuberance of the liver.
    -यणम् [अग्रम् अयनात् उत्तरायणात् णत्वं शकं˚ तद्विधानकालो$स्य अच् (?) Tv.] a kind of sacrificial ceremony. See आग्रयण.
    -यान a. [अग्रे यानं यस्य, या-ल्युट्] taking the lead, foremost. (
    -नम्) an army that stops in front to defy the enemy. मनो$ग्रयानं वचसा निरुक्तं नमामहे Bhāg.8.5.26.
    -यायिन् a. [अग्रे यास्यति या-णिनि] taking the lead, leading the van; पुत्रस्य ते रणशिरस्ययमग्रयायी Ś.7.26. मान- धनाग्रयायी R.5.3,5.62.18.1.
    -योधिन् [अग्रे स्थित्वा युध्यते] the principal hero, champion राक्षसानां वधे तेषां ˚धी भविष्यति Rām.; so ˚वीर; कर्मसु चाग्रवीरः.
    -रन्ध्रम् opening fore-part; त्रासान्नासाग्ररन्ध्रं विशति Māl.1.1.
    -लोहिता [अग्रं लोहितं यस्याः सा] a kind of pot-herb (चिल्लीशाक).
    -संख्या the first place or rank; पुत्रः समारोपयदग्रसंख्याम् R.18.3.
    -वक्त्रम् N. of a surgical instrument, Suśr.
    -वातः fresh breeze; अग्रवातमासेवमाना M.1.
    -शोमा towering beauty or the beauty of the peaks; कैलासशैलस्य यदग्रशोभाम् । Bu. ch.1.3.
    -संधानी [अग्रे फलोत्पत्तेः प्राक् संधी- यते ज्ञायते $नया कार्यम् Tv.] the register of human actions kept by Yama (यत्र हि प्राणिवर्गस्य प्राग्भवीयकर्मानुसारेण शुभा- शुभसूचकं सर्वं लिख्यते सा यमपञ्जिका).
    -सन्ध्या early dawn; कर्कन्धूनामुपरि तुहिनं रञ़्जयत्यग्रसन्ध्या Ś.4. v.1.
    -सर = यायिन् taking the lead; आयोधनाग्रसरतां त्वयि वीर याते R.5.71.
    -सारा [अग्रं शीर्षमात्रं सारो यस्याः सा]
    1 a sprout which has tips without fruits.
    -2 a short method of counting im- mense numbers.
    -हर a. [अग्रे ह्रियते दीयते$सौ; हृ-अच्]
    1 that which must be given first.
    -2 = अग्रहारिन्.
    -हस्त (˚कर; ˚पाणिः,) the forepart of the hand or arm; अग्रहस्तेन गृहीत्वा प्रसादयैनाम् Ratn.3; forepart of the trunk (of an elephant); often used for a finger or fingers taken collectively; शीतलस्ते ˚स्तः Mk.3; अतिसाध्वसेन वेपते मे ˚स्तः Ratn.1; कुसुमित इव ते ˚स्तः प्रतिभाति M.1.; प्रसारिते ˚स्ते M.4; ˚हस्तात्प्रभ्रष्टं पुष्पभाजनम् Ś.4. slipped from the fingers; also the right hand; अथ ˚हस्ते मुकुलीकृताङ्गुलौ Ku.5.63. (अग्रश्चासौ हस्तश्च Malli.). Ki.5.29.
    -हायनः (णः) [अग्रः श्रेष्ठः हायनो व्रीहिः अत्र, णत्वम्] the beginning of the year; N. of the month मार्गशीर्ष; (मासानां मार्गशीर्षो$हम् Bg. 1.35.); ˚इष्टिः नवशस्येष्टिर्यागभेदः.
    -हारः 1 a grant of land given by kings (to Brāhmaṇas) for sustenance (अग्रं ब्राह्मणभोजनं, तदर्थं ह्रियन्ते राजधनात् पृथक् क्रियन्ते ते क्षेत्रादयः- नीलकण्ठ; क्षेत्रोत्पन्नशस्यादुद्धृत्य ब्राह्मणोद्देशेन स्थाप्यं धान्यादि, गुरुकुला- दावृत्तब्रह्मचारिणे देयं क्षेत्रादि, ग्रामभेदश्च Tv.); अग्रहारांश्च दास्यामि ग्रामं नगरसंमितम् Mb.3.64.4. कस्मिंश्चिदग्रहारे Dk.8.9.
    -2 the first offering in वैश्वदेव Mb.3.234.47.

    Sanskrit-English dictionary > अग्र _agra

  • 14 अतिकृतम् _atikṛtam

    अतिकृतम् Overdone, done too much, excess; सर्वत्राति- कृतं लोके व्यसनायोपकल्पते Rām.

    Sanskrit-English dictionary > अतिकृतम् _atikṛtam

  • 15 अपनीत _apanīta

    अपनीत p. p.
    1 Taken away; removed, pulled off, &c.
    -2 Removed from deviating from, opposed to, contradictory; तत्त्वधर्मापनीतस्य दृश्यते कर्मणः फलम् Rām.
    -3 Badly done or executed, spoiled; अपनीतं सुनीतेन यो$र्थं प्रत्यानिनीषते Mb.
    -4 Paid off, discharged.
    -5 Of bad behaviour; स बन्धुर्यो$पनीतेषु साहाय्यायोपकल्पते Rām 6.63.27.
    -तम् 1 Bad conduct.
    -2 Cheating, fraud; अवश्यमपनीतेन जहतामेव जीवितम् Rām.6.8.18.

    Sanskrit-English dictionary > अपनीत _apanīta

  • 16 उपकल्पः _upakalpḥ

    1
    उपकल्पः An ornament, तपनीयोपकल्पम् Bhāg.3.18.9.
    2
    उपकल्पः An appurtenance; Bhāg.

    Sanskrit-English dictionary > उपकल्पः _upakalpḥ

  • 17 उपकल्पनम् _upakalpanam _ना _nā

    उपकल्पनम् ना 1 Preparation; एवं विज्ञाय मतिमान् भोजनस्योपकल्पनाम् Suśr.
    -2 Fabricating, making &c.

    Sanskrit-English dictionary > उपकल्पनम् _upakalpanam _ना _nā

  • 18 उपयमनम् _upayamanam

    उपयमनम् 1 Marrying, taking a wife; P.I.2.16. विभाषोपयमने
    -2 Restraining, curbing.
    -3 Placing down the fire
    -4 Support.
    -नी 1 Any support of stone for holding fire-wood; उपयमनीरुपकल्पयन्ति Śat. Br.
    -2 A sacrificial ladle.

    Sanskrit-English dictionary > उपयमनम् _upayamanam

  • 19 ककुद्मत् _kakudmat

    ककुद्मत् a. [अस्त्यर्थे मतुप्]
    1 Furnished with a hump; अरंहत पद्याभिः ककुद्मान् Rv.1.12.7. Pt.1.
    -2 Running high (as a wave). m.
    1 A mountain (having peaks).
    -2 A buffalo; मदोदग्राः ककुद्मन्तः R.4.22; a humped bull; 13.47; तुपारसंघातशिलाः खुराग्रैः समुल्लिखन् दर्पकलः ककुद्मान् Ku.1.56.
    -3 N. of a medicinal plant (ऋषभ).
    -ती The hip and the loins.

    Sanskrit-English dictionary > ककुद्मत् _kakudmat

  • 20 प्रदीपः _pradīpḥ

    प्रदीपः 1 A lamp, light (fig. also); अतैलपूराः सुरत- प्रदीपाः Ku.1.1; R.2.24;16.4; कुलप्रदीपो नृपतिर्दिलीपः R.6.74 'light or ornament of the family'; 7.29; एते प्रदीपकल्पाः परस्परविलक्षणा Sāṅ. K.36.
    -2 That which enlightens or elucidates, elucidation; espe- cially at the end of titles of works; as in महाभाष्यप्रदीपः, काव्यप्रदीपः &c.

    Sanskrit-English dictionary > प्रदीपः _pradīpḥ

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»