Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

वृक्षमय

  • 1 अहर्षमय


    a-harsha-máya
    mfn. not consisting of joy ṠBr. XIV.

    Sanskrit-English dictionary > अहर्षमय

  • 2 चाषमय


    cā́sha-maya
    mfn. consisting of blue jays Hcar.

    Sanskrit-English dictionary > चाषमय

  • 3 दोषमय


    dosha-maya
    mf (ī)n. consisting of faults Subh.

    Sanskrit-English dictionary > दोषमय

  • 4 पीयूक्षमयूख


    pīyū́ksha-mayūkha
    ( Kāv.),

    Sanskrit-English dictionary > पीयूक्षमयूख

  • 5 माषमय


    mā́sha-maya
    mf (ī)n. consisting of blossom Hcat.

    Sanskrit-English dictionary > माषमय

  • 6 रोषमय


    rosha-maya
    mf (ī)n. consisting of anger, proceeding from fury Hariv. BhP.

    Sanskrit-English dictionary > रोषमय

  • 7 विषमय


    vísha-maya
    mf (ī orﾠ ā)n. consisting of poison, poisonous Kāv.

    Sanskrit-English dictionary > विषमय

  • 8 वृक्षमय


    vṛikshá-maya
    mf (ī)n. made of wood, wooden Ṡāntik. ;

    abounding with trees, consisting of trees W.

    Sanskrit-English dictionary > वृक्षमय

  • 9 श्लेषमय


    ṡlesha-maya

    Sanskrit-English dictionary > श्लेषमय

  • 10 सकलदोषमय


    sa-kala-dosha-maya
    mf (ī)n. full of all defects Hcat.

    Sanskrit-English dictionary > सकलदोषमय

  • 11 हर्षमय


    harsha-máya
    mf (ī)n. whose essence orﾠ nature is joy ṠBr.

    Sanskrit-English dictionary > हर्षमय

  • 12 अक्षम _akṣama

    अक्षम a. [न. त.]
    1 Unfit, incompetent, unable; कार्यं˚, पलायन,˚ उपवास˚ &c.
    -2 Unable to bear or endure, not forbearing, non-forbearing; impatient; ˚मा कालहरणस्य Ś.3 unable to brook delay, admitting of no delay; मामक्षमं मण्डनकालहानेः R.13.16.
    -मा [न. त.]
    1 Impatience, intolerance; envy, jealousy; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8 as if envying (jealous of) the deer's speed.
    -2 Anger, passion.

    Sanskrit-English dictionary > अक्षम _akṣama

  • 13 अती _atī

    अती [अति-इ] 2 P.
    1 To go beyond, pass on, over or beyond, cross (time or space); स्तोकमन्तरमतीत्य Ś. 1; जवादतीये हिमवानधोमुखैः Ki.14.54 was gone to or reached; स्थातव्यं ते नयनविषयं यावदत्येति भानुः Me.36 passes out of sight; अतीत्यैकादशाहं तु नामकर्म तथा$करोत् Rām. after 11 days; गृहपङ्क्तयश्चिरमतायिरे जनैः Śi.13.53.
    -2 To enter, step over; अद्वारेण च नातीयात् ग्रामं वा वेश्म वा वृतम् Ms.4.73.
    -3 To excel, surpass, outstrip, be more than a match for; त्रिस्रोतसः कान्तिमतीत्य तस्थौ Ku.7.15; सत्यमतीत्य हरितो हरिंश्च वर्तन्ते वाजिनः Ś.1; अग्निस्त्विषा नात्येति पूषणम् Śi.2.23; to exceed, go beyond, transcend; कुसीदवृद्धिर्द्वैगुण्यं नात्येति Ms.8.151 does not exceed; अतीत्य वाचां मनसां च गोचरं स्थिताय Ki.18.41, अपराधशतक्षमं नृपः क्षमयात्येति भवन्तमेकया Śi 16.48.
    -4 To overcome, subdue, vanquish, get the better of; न प्रदीप इव वायुमत्यगात् R. 19.53 did not overcome, outlive or survive; to over- take, out-do
    -5 To walk by, walk past, pass by, leave behind; स्रोतोवहां पथि निकामजलामतीत्य Ś.6.16; सो$त्य- गाद् आश्रमम् R.15.37.
    -6 To omit, neglect, disregard, violate, transgress, overstep; न दिष्टमर्थमत्येतुमीशो मर्त्यः कथंचन Mb. avoid; अतीत्य ही गुणान् सर्वान् स्वभावो मूर्ध्नि वर्तते H.1.18 देशं कालं च यो$तीयात् Y.2.195; अतीयात्सागरो वेलां न प्रतिज्ञामहं पितुः Rām.; भूतान्यत्येति पञ्च वै Ms.12.9 over- steps the five elements (मोक्षं प्राप्नोति Kull.); अत्येति तत्सर्वमिदं विदित्वा Bg.8.28,14.2.
    -7 (Intrans.) To pass, elapse (time); अत्येति रजनी या तु सा न प्रतिनिवर्तते Rām.; अतीते दक्षिणायने &c.
    -8 To overflow, be redun- dant, be in excess.
    -9 To die.

    Sanskrit-English dictionary > अती _atī

  • 14 क्षम् _kṣam

    1
    क्षम् 1 Ā., 4 P. (क्षमते, क्षाम्यति, चक्षमे, चक्षाम, क्षान्त or क्षमित)
    1 To permit, allow, suffer; अतो नृपाश्चक्षमिरे समेताः स्त्रीरत्नलाभं न तदात्मजस्य R.7.34;12.46.
    -2 To pardon, forgive (as an offence); क्षान्तं न क्षमया Bh.3.13; क्षमस्व परमेश्वर; निघ्नस्य मे भर्तृनिदेशरौक्ष्यं देवि क्षमस्वेति बभूव नम्रः R.14. 58.
    -3 To be patient or quiet, wait; स मुहूर्तं क्षमस्वेति (v. l. सहस्वेति) द्विजमाश्वास्य दुःखितम् R.15.45.
    -4 To en- dure, put up with, suffer; अपि क्षमन्ते$स्मदुपजापं प्रकृतयः Mu.2; नाज्ञाभङ्गकरान् राजा क्षमेत स्वसुतानपि H.2.15.
    -5 To oppose, resist; Rām.7.58.6.
    -6 To be competent or able (to do anything); ऋते रवेः क्षालयितुं क्षमेत कः क्षपा- तमस्काण्डमलीमसं नभः Śi.1.38,9.65. -Caus. To beg par- don, forgive; एको$थवाप्यच्युत तत्समक्षं तत्क्षामये त्वामहमप्रमेयम् Bg.11.42.
    2
    क्षम् f. Ved. The ground, earth.

    Sanskrit-English dictionary > क्षम् _kṣam

  • 15 क्ष्मा _kṣmā

    क्ष्मा 1 The earth; (पुत्रं) क्ष्मां लम्भयित्वा क्षमयोपपन्नम् R.18.9; किं शेषस्य भरव्यथा न वपुषि क्ष्मां न क्षिपत्येष यत् Mu.2.18.
    -2 (In math.) The number 'one'.
    -Comp. -जः the planet Mars.
    -पः, -पतिः, -भुज् m. a king; कविक्ष्मापतिः Gīt.1; देशानामुपरि क्ष्मापाः Pt.1.155.
    -भृत् m. a king or mountain; Bhāg.1.67.7.
    -वलयः, -यम् the horizen.
    -वृषः a mighty king; Rāj. T.5.126.

    Sanskrit-English dictionary > क्ष्मा _kṣmā

  • 16 गुञ्जा _guñjā

    गुञ्जा [गुञ्ज्-अच्]
    1 A small shrub of that name, bearing a red black berry; अन्तर्विषमया (for ˚य्यः) ह्येता बहिश्चैव मनोरमाः । गुञ्जाफलसमाकारा योषितः केन निर्मिताः ॥ Pt.1. 196; किं जातु गुञ्जाफलभूषणानां सुवर्णकारेण वनेचराणाम् Vikr.1.25.
    -2 A berry of this shrub used as a weight, measuring on an average 1<?> grains Troy, or an artificial weight called Gunja measuring about 2<?> grains.
    -3 Hum- ming, a low murmuring sound.
    -4 a kettle-drum;...गुञ्जा जुगुञ्जुः करघट्टिताः Bk.14.2.
    -5 A tavern.
    -6 Re- flection, meditation.
    -7 A kind of plant with a poison- ous root.

    Sanskrit-English dictionary > गुञ्जा _guñjā

  • 17 धाव् _dhāv

    धाव् I. 1 P. (धावति, धावित)
    1 (a) To run, advance; अद्यापि धावति मनः Ch. P.36; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8; गच्छति पुरः शरीरं धावति पश्चादसंस्तुतं चेतः । 1.33. (b) To move, glide.
    -2 To run towards, advance against, assault, encounter; अधावीच्चारिसंमुखम् Bk.15.67.
    -3 To flow, stream or flow forth; धावत्यम्भसि तैलवत् Suśr.
    -4 To run or flee away.
    -5 To give milk (as a cow). II. 1 U. (धावति-ते, धौत or धावित)
    1 To wash, clean, cleanse, purify, rub off; दधावाद्भिस्ततश्चक्षुः सुग्रीवस्य बिभीषणः । विदांचकार धौताक्षः स रिपुं खे ननर्द च ॥ Bk.14.5; Ś.6.25; Śi.17.8.
    -2 To brighten, polish.
    -3 To rub into one's person (Ātm.).

    Sanskrit-English dictionary > धाव् _dhāv

  • 18 बहिस् _bahis

    बहिस् ind.
    1 Out of, outside (with abl.); निवस- न्नावसथे पुराद्बहिः R.8.14;11.29.
    -2 On the outside, out of doors (opp. अन्तः); बहिर्गच्छ
    -3 Externally, out- wardly; अन्तर्बहिः पुरत एव विवर्तमानाम् Māl.1.4,14; H. 1.94
    -4 Apart, separately.
    -5 Beside, except.
    -Comp. -अङ्ग a. outer, external.
    (-गम्) 1 an external part.
    -2 an outer limb.
    -3 property.
    -4 a stranger.
    -5 the preliminary part of a religious ceremony.
    -6 What is remotely related or connected; अन्तरङ्गबहिरङ्गयोरन्तरङ्गं बलीयः ŚB. on MS.12.2.29.
    -अर्थः an external object.
    -इन्द्रियम् an external organ or sense, an organ of action.
    -उपाधिः an external condition or circumstance; न खलु बहिरुपाधीन् प्रीतयः संश्रयन्ते Māl.1.24.
    -कुटीचरः a crab.
    -गीतम् a song accompanied by a stringed instrument.
    -गेहम् ind. out of doors, abroad.
    -चर a. outer, external, outward; बहिश्चराः प्राणाः Dk. (
    -रः) a crab.
    -तपस् n. outward penance.
    -दृश् a. superficial (in judgment).
    -देशः 1 a foreign country.
    -2 the outskirts of a village.
    -3 a place without a town or village.
    -द्वारम् an outer door. ˚प्रकोष्ठकम् a portico.
    -निःसारणम् expulsion.
    -पवमानम् a Sāma in the Somayāga; ते ह यथैवेदं बहिष्पवमानेन स्तोष्यमाणाः संरब्धाः Ch. Up.1.12.4.
    -प्रज्ञ a. One whose knowledge is directed towards external objects; बहिष्प्रज्ञो विभुर्विश्वो ह्यन्तः प्रज्ञस्तु तैजसः Āgama.1.
    -प्राणः 1 the external or outer breath or life; (hence) anything as dear as life.
    -2 money; Bhāg.5.14.5.
    -भव a. external.
    -भवनम् emanation.
    -भूत a.
    1 expelled.
    -2 expired (time &c.).
    -3 inattentive, careless.
    -मनस् a. being outside the mind; external.
    -मनस्क a. out of mind.
    -मुख a.
    1 turning one's face away from.
    -2 averse from, indifferent to.
    -3 greatly devoted to external things.
    -4 coming out of the mouth. (
    -खः) a god or deity.
    -यात्रा, -यानम् excursion, expedition abroad.
    -यूति a. placed or fastened outside.
    -योगः 1 external meditation.
    -लम्ब a. obtuse-angled. (
    -म्बः) an obtuse- angled triangle.
    -लापिका a kind of enigma.
    -वर्तिन् a. being on the outside.
    -वासस् n. an outer or upper garment.
    -विकारः syphilis. -a. ind. free from change; बहिर्विकारं प्रकृतेः पृथग् विदुः Śi.1.33.
    -वृत्तिः f. an external aspect or appearance; अन्तर्विषमया ह्येता बहिर्वृत्त्या मनोरमाः । गुञ्जाफलसमाकाराः स्वभावादेव योषितः ॥ Pt.4.87.
    -व्यसनम् licentiousness, immorality, evil or lewd practices
    -व्यसनिन् a. dissolute, lewd.
    -संस्थ a. lying or situated outside (the town).
    -स्थ, -स्थित a. external, outer.

    Sanskrit-English dictionary > बहिस् _bahis

  • 19 मुखम् _mukham

    मुखम् [खन् अच् डित् धातोः पूर्वं मुट् च cf. Uṇ.5.2]
    1 The mouth (fig. also); प्रजासृजा यतः खातं तस्मादाहुर्मुखं बुधाः; ब्राह्मणो$स्य मुखमासीत् Ṛv.1.9.12; सभ्रूभङ्गं मुखमिव Me.24; त्वं मम मुखं भव V.1 'be my mouth or spokes- man'.
    -2 The face, countenance; परिवृत्तार्धमुखी मयाद्य दृष्टा V.1.17; नियमक्षाममुखी धृतैकवेणिः Ś.7.21; so चन्द्रमुखी, मुखचन्द्रः &c; ओष्ठौ च दन्तमूलानि दन्ता जिह्वा च तालु च । गलो गलादि सकलं सप्ताङ्गं मुखमुच्यते ॥
    -3 The snout or muzzle (of any animal).
    -4 The front, van, forepart; head, top; (लोचने) हरति मे हरिवाहनदिङ्मुखम् V.3.6.
    -5 The tip, point, barb (of an arrow), head; पुरारि- मप्राप्तमुखः शिलीमुखः Ku.5.54; R.3.57.
    -6 The edge or sharp point (of any instrument).
    -7 A teat, nipple; मध्ये यथा श्याममुखस्य तस्य मृणालसूत्रान्तरमप्य- लभ्यम् Ku.1.4; R.3.8.
    -8 The beak or bill of a bird.
    -9 A direction, quarter; as in अन्तर्मुख.
    -1 Opening, entrance, mouth; नीवाराः शुकगर्भकोटरमुखभ्रष्टास्तरूणामधः Ś.1.14; नदीमुखेनेव समुद्रमाविशत् R.3.28; Ku.1.8.
    -11 An entrance to a house, a door, passage.
    -12 Begin- ning, commencement; सखीजनोद्वीक्षणकौमुदीमुखम् R.3.1; दिनमुखानि रविर्हिमनिग्रहैर्विमलयन् मलयं नगमत्यजत् 9.25;5.76; Ghaṭ.2.
    -13 Introduction.
    -14 The chief, the principal or prominent (at the end of comp. in this sense); बन्धोन्मुक्त्यै खलु मखमुखान् कुर्वते कर्मपाशान् Bv.4.21; so इन्द्रमुखा देवाः &c.
    -15 The surface or upper side.
    -16 A means.
    -17 A source, cause, occasion.
    -18 Utterance; as in मुखसुख; speaking, speech, tongue; आत्मनो मुखदोषेण बध्यन्ते शुकसारिकाः Pt.4.44.
    -19 The Vedas, scripture.
    -2 (In Rhet.) The original cause or source of the action in a drama.
    -21 The first term in a progression (in alg.).
    -22 The side opposite to the base of a figure (in geom.).
    -Comp. -अग्निः 1 a forest conflagration.
    -2 a sort of goblin with a face of fire.
    -3 the conse- crated or sacrificial fire.
    -4 fire put into the mouth of a corpse at the time of lighting the funeral pile.
    -5 a Brāhmaṇa.
    -अनिलः, -उच्छ्वासः breath.
    -अस्त्रः a crab.
    -आकारः look, mien, appearance.
    -आक्षेपः 1 an inve- ctive.
    -2 the act of throwing up soil with the plough- share.
    -आसवः nectar of the lips.
    -आस्रवः, -स्रावः spittle, saliva.
    -आस्वादः kissing the mouth; Y.
    -इन्दुः a moon-like face, i. e. a round lovely face.
    -उच्छ्वासः breath.
    -उल्का a forest-conflagration.
    -कमलम् a lotus- like face.
    -खुरः a tooth.
    -गन्धकः an onion.
    -गोपनम् concealment of the face; अवधीरितमुखमण्डलमुखगोपनं किमिति Udb.
    -ग्रहणम् kissing the mouth.
    -घण्टा f. hurraying of women in festivities.
    -चन्द्रः a moon-like face.
    - चपल a. talkative, garrulous.
    -चपेटिका a slap on the face.
    -चालिः an introductory dance;
    -चीरिः f. the tongue.
    -चूर्णम् scented powder to smear the face with; छविकरं मुखचूर्णमृतुश्रियः R.9.45.
    -जः 1 a Brāhmaṇa.
    -2 a tooth.
    -जाहम् the root of the mouth.
    -दूषणः an onion.
    -दूषिका an eruption disfiguring the face.
    -दोषः fault of the tongue; आत्मनो मुखदोषेण बध्यन्ते शुकसारिकाः Pt.4.44.
    -निरीक्षकः a lazy fellow, an idler.
    -निवासिनी an epithet of Sarasvatī.
    -पटः a veil; कुर्वन् कामं क्षणमुखपट- प्रीतिमैरावतस्य Me.64.
    -पाकः inflammation of the mouth; द्राक्षाविपाकसमये मुखपाको भवति काकानाम् Udb.
    -पिण्डः a mouthful of food; cf. को न याति वशं लोके मुखपिण्डेन पूरितः Bh.2.118.
    -पुष्पकम् a kind of ornament.
    -पूरणम् 1 fil- ling the mouth.
    -2 a mouthful of water, a mouth- ful in general.
    -प्रसादः a pleased countenance, gra- ciousness of aspect.
    -प्रसाधनम् dacorating the face.
    -प्रियः an orange. (
    -यम्) cloves.
    -प्रेक्ष a. observing or watching the face.
    -फुल्लकम् a kind of ornament.
    -बन्धः a preface, an introduction.
    -बन्धनम् 1 a preface.
    -2 a lid, cover.
    -भगा (a woman) who suf- fers her mouth to be used as a vulva.
    -भङ्गः 1 a blow on the face.
    -2 wry face, grimace.
    -भूषणम् a preparation of betel; see ताम्बूल.
    -भेदः 1 distortion of the face.
    -2 gaping.
    -मण़्डनकः a kind of tree (तिलक).
    -मण्डलम् the (round) face.
    -मधु a. honey-mouthed, sweet-lipped.
    -माधुर्यम् a particular disease of the phlegm.
    -मारुतः breath.
    -मार्जनम् washing the face.
    -मुद्रा silence; यापदृष्टिरपि या मुखमुद्रा N.5.12.
    -मोदः Hyperanthera Moringa (Mar. शेवगा).
    -यन्त्रणम् the bit of a bridle.
    -रज्जुः f. the bridle of a horse.
    -रसः speech, talk; मधुरमुखरसामृतकलया चान्तस्तापमनघार्हसि क्षमयितुम् Bhag.6.9.41.
    -रागः the colour or complexion of the face; ददृशुर्विस्मितास्तस्य मुखरागं समं जनाः R.12.8;17.31; तव खलु मुखरागो यत्र भेदं प्रयातः Śi.11.31.
    -रेखा feature, mien, air.
    -रोगः a disease of the mouth or face.
    -लाङ्गलः a hog.
    -लेपः 1 anointing the face or upper side (of a drum); मृदङ्गो मुखलेपेन करोति मुखरध्वनिम् Bh. 2.118.
    -2 a disease of the phlegmatic humour.
    -वल्लभः the pomegranate tree.
    -वस्त्रिका a piece of fine cloth (net) held before the face (Mar. बुरखा).
    -वाद्यम् 1 an instrument of music sounded with the mouth, any wind-instrument.
    -2 a sound made with the mouth; (Mar. बोंब).
    -वासः, -वासनम् a perfume used to scent breath.
    -विलुण्ठिका a she-goat.
    -विषमः one of the ways of embezzlement namely misrepresentation of the source of income; Kau. A.2.8.
    -विष्ठा a species of cockroach.
    -वैरस्यम् bad taste in the mouth.
    -व्यादानम् gaping, yawning.
    -शफ a. abusive, foul-mouthed, scurrilous.
    -शाला entrance-hall, vestibule.
    -शुद्धिः f. washing or purifying the mouth.
    -शृङ्गः a rhinoceros.
    -शेषः an epithet of Rāhu.
    -शोधन a.
    1 cleansing the mouth.
    -2 pungent, sharp. (
    -नः) the sharp flavour, pungency.
    (-नम्) 1 cleansing the mouth.
    -2 cinnamon.
    -शोधिन् m. the citron tree.
    -शोषः dryness of the mouth.
    -श्रीः f. 'beauty of countenance', a lovely face.
    -संदंशः forceps.
    -संधिः m. A kind of fugue; S. D. 6th Parichcheda.
    -संभवः a Brāhmaṇa.
    -सुखम् facility of pronunciation, phonetic ease.
    -सुरम् the nectar of the lips (अधरामृत).
    -स्रावः saliva.
    -हासः cheerfulness or liveliness of countenance; सकमलमुखहासं वीक्षितः पद्मिनीभिः Śi.11.47.

    Sanskrit-English dictionary > मुखम् _mukham

  • 20 रथ्यः _rathyḥ

    रथ्यः [रथं वहति यत्]
    1 A chariot-horse; धावन्त्यमी मृगजवाक्षमयेव रथ्याः Ś.1.8; Śi.4.14.
    -2 A part of a chariot.
    -Comp. -चयः a team of horses.
    -विरथ्यः N. of Śiva.

    Sanskrit-English dictionary > रथ्यः _rathyḥ

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»