Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

मनस्तेजस्

  • 41 मनस्वि


    mánas-vi
    in comp. for - vin;

    garhita mfn. censured by the wise MW. ;
    - tara mfn. wiser, cleverer Kāṭh. ;
    - tā f. intelligence, high-mindedness, magnanimity Kir. ;
    hope, expectation, dependance W. ;
    - praṡaṉsā f. praise of the wise Cat.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्वि

  • 42 मनस्विन्


    mánas-vin
    mfn. full of mind orﾠ sense, intelligent, clever, wise TBr. etc. etc.;

    in high spirits, cheerful, glad ( a-man-) R. ;
    fixing the mind attentive W. ;
    m. the fabulous animal called Ṡarabha L. ;
    N. of a Nāga Lalit. ;
    of a son of Devala VP. ;
    ( inī) f. a virtuous wife W. ;
    Momordica Mixta L. ;
    N. of the mother of the moon MBh. (cf. manasija);
    of Durga L. ;
    of the wife of Mṛikaṇḍu Pur.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्विन्

  • 43 मनस् _manas

    मनस् n. [मन्यते$नेन मन् करणे असुन्]
    1 The mind, heart, understanding, perception, intelligence; as in सुमनस्, दुमर्नस् &c.
    -2 (In phil.) The mind or internal organ of perception and cognition, the instrument by which objects of sense affect the soul; (in Nyāya phil. मनस् is regarded as a Dravya or substance, and is distinct from आत्मन् or the soul); तदेव सुखदुःखाद्युपलब्धि- साधनमिन्द्रियं प्रतिजीवं भिन्नमणु नित्यं च Tarka K.
    -3 Con- science, the faculty of discrimination or judgment.
    -4 Thought, idea, fancy, imagination, conception; पश्यन्न- दूरान्मनसाप्यधृष्यम् Ku.3.51; R.2.27; कायेन वाचा मनसापि शश्वत् 5.5; मनसापि न विप्रियं मया (कृतपूर्वम्) 8.52.
    -5 Design, purpose, intention.
    -6 Will, wish, desire, inclination; in this sense मनस् is frequently used with the infinitive form with the final म् dropped, and forms adjectives; अयं जनः प्रष्टुमनास्तपोधने Ku.5.4; cf. काम.
    -7 Reflection (ध्यान); मनसा जपैः प्रणतिभिः प्रयतः समुपेयिवानधिपतिं स दिवः Ki.6.22.
    -8 Disposition, temper, mood.
    -9 Spirit, energy, mettle; मनोवीर्यवरोत्सिक्तमसृण्यमकुतोभयम् Bhag.3. 17.22.
    -1 N. of the lake called Mānasa.
    -11 Breath or living soul.
    -12 Desire, longing after. (मनसा गम् &c. to think of, contemplate, remember; जगाम मनसा रामं धर्मज्ञो धर्मकाङ्क्षया Rām.2.82.9; (अगमत्) मनसा कार्यसंसिद्धौ त्वरादिगुणरंहसा Ku.2.63; मनः कृ to fix the mind upon, direct the thoughts towards, with dat. or loc.; मनो बन्ध् to fix the heart or affection upon; (अभिलाषे) मनो बबन्धान्यरसान् विलङ्ध्य सा R.3.4; मनः समाधा to collect oneself; मनसि उद्भू to cross the mind; मनसि कृ to think, to bear in mind; to resolve, determine, think of.) N. B. In comp. मनस् is changed to मनो before अ and soft consonants, as मनो$नुग, मनोज्ञ, मनोहर &c.).
    -Comp. -अधिनाथः a lover, husband.
    -अनवस्थानम् inattention.
    -अनुग a. suiting the mind, agreeable; ततस्तदग्ऱ्यं वचनं मनोनुगं समस्तमाज्ञाय ततो हि हेतुमत् Mb.12.167.49; Rām.7.72.18.
    -अप- हारिन् a. captivating the heart.
    -अभिनिवेशः close application of mind, firmness of purpose,
    -अभिराम a. pleasing the mind, gratifying to the heart; मनोभिरामाः (केकाः) R.1.39.
    -अभिलाषः the desire or longing of the heart.
    -आप a. gaining the heart, attractive, pleasing.
    -कान्त a. (मनस्कान्त or मनःकान्त) dear to the mind, pleasant, agreeable.
    -कारः perfect perception, full consciousness (of pleasure or pain), mental concen- tration, resolution; भवन्मनस्कारलवोद्गमेन क्रमेलकानां निलयः पुरेव N.14.84. (cf. मनसः ऐकाग्ऱ्यकरणं मनस्कारः Nārayaṇa com. on N.) दिदृक्षादत्तदृष्टीनां मनस्कारमनीषयोः । सप्रीतिरससन्तोषं दिशन्तौ देहकान्तितः ॥ Yādavābhyudaya 1.9.
    -क्षेपः (मनःक्षेपः) distraction of the mind, mental confusion.
    -गत a.
    1 existing or passing in the mind, concealed in the breast, internal, inward, secret; नेयं न वक्ष्यति मनोगतमाधिहेतुम् Ś.3. 11.
    -2 affecting the mind, desired.
    (-तम्) 1 a wish, desire; मनोगतं सा न शशाक शंसितुम् Ku.5.51.
    -2 an idea, thought, notion, opinion.
    -गतिः f. desire of the heart.
    -गवी wish, desire.
    -गुप्त a. hidden in the mind, thought secretly. (
    -प्ता) red arsenic.
    -ग्रहणम् captivating the mind.
    -ग्रहिन् a. captivating or fascinating the mind.
    -ग्राह्य a. to be grasped by the mind.
    -ह्यम् the plea- sures of sense; यो वृणीते मनोग्राह्यमसत्त्वात् कुमनीष्यसौ Bhāg.1. 48.11.
    -ग्लानिः depression of mind.
    -ज, -जन्मन् a. mindborn. (-m.) the god of love.
    -जल्पः imagination.
    -जव a.
    1 quick or swift as thought; मनोजवं मारुततुल्यवेगम् Rāma-rakṣā Stotra 33.
    -2 quick in thought or concep- tion.
    -3 fatherly, paternal.
    - जवस a. resembling a father, fatherly.
    -जवा 1 N. of one of the tongues of Agni.
    -2 N. of one of the शक्तिs of Durgā 'काली कराली च मनोजवा च' Śruti.
    -जात a. mind-born, arisen or produced in the mind.
    -जिघ्र a. scenting out, i. e. guessing the thoughts.
    -ज्ञ a. pleasing, lovely, agreeable, beautiful, charming; इयमधिकमनोज्ञा वल्कलेनापि तन्वी Ś.1.2; R.3.7; 6.1. (
    -ज्ञः) N. of a Gandharva.
    (-ज्ञा) 1 red arsenic.
    -2 an intoxicating drink.
    -3 a princess.
    -तापः, -पीडा 1 mental pain or agony, anguish.
    -तालः the lion of Durgā.
    -तुष्टिः f. satisfaction of the mind.
    -तोका an epithet of Durgā.
    -दण्डः complete control over the mind or thoughts; Ms.12.1; cf. त्रिदण्डिन्.
    -दत्त a. devoted in thought, mentally dedicated.
    -दाहः, -दुःखम् mental distress or torment.
    -दाहिन् the god of love.
    -दुष्ट a. depraved in mind; रजसा स्त्री मनोदुष्टा संन्यासेन द्विजोत्तम (शुद्ध्यति) Ms.5.18.
    -धारणम् conciliating the favour of.
    -नाशः loss of the mind or understanding, demented- ness.
    -नीत a. approved, chosen.
    -पतिः (
    -मनःपतिः) an epithet of Viṣṇu.
    -पर्यायः (with Jainas) N. of the last but one stage in the perception of truth.
    -पूत a.
    (मनःपूत) 1 considered pure by the mind, approved by one's conscience; मनःपूतं समाचरेत् Ms.6.46.
    -2 of a pure mind, conscientious.
    -प्रणीत a. (
    मनःप्रणीत) agreeable or pleasing to the mind.
    -प्रसादः (मनः- प्रसादः) composure of mind, mental calm.
    -प्रिय a. dear to the heart.
    -यः cinammon (Mar. दालचिनी).
    -प्रीतिः f. (
    मनःप्रीतिः) mental satisfaction, joy, delight.
    -भव a. mind-born, created by fancy; दृश्यमाना विनार्थेन न दृश्यन्ते मनोभवाः Bhāg.
    -भवः, -भूः 1 the god of love, Cupid; रे रे मनो मम मनोभवशासनस्य पादाम्बुजद्वयमनारतमानमन्तम् Bv.4.32; Ku.3.27; R.7.22; श्यामा शुशुभे शशिना तया मनोभूः Kalāvilāsa.
    -2 love, passion, lust; अत्यारूढो हि नारीणामकालज्ञो मनोभवः R.12.33.
    -मथनः the god of love.
    -मय see separately.
    -यायिन् a.
    1 going at will or pleasure.
    -2 swift, quick as thought; उत्पत्य खं दशग्रीवो मनोयायी शितास्त्रभृत् Bk.5.3.
    -3 keen desire; अहं हि तस्याद्य मनोभवेन संपीडिता तद्गतसर्वभावा Rām.5.32.12.
    -योगः close application of the mind, close attention.
    -योनिः the god of love.
    -रञ्जनम् 1 pleasing the mind.
    -2 pleasantness.
    -रथः 1 'the car of the mind', a wish, desire; अवतरतः सिद्धिपथं शब्दः स्वमनोरथस्येव M.1.22; मनोरथानामगतिर्न विद्यते Ku.5.64; R.2.72;12.59; उत्पद्यन्ते विलीयन्ते दरिद्राणां मनोरथाः Udb.; आशा नाम नदी मनोरथजला Bh.3.45.
    -2 a desired object; मनोरथाय नाशंसे Ś.7.13.
    -3 (in dramas) a hint, a wish expressed indirectly or covertly. ˚तृतीया N. of the third day in the bright half of Chaitra. ˚दायक a. fulfilling one's expectations. (-कः) N. of a Kalpa-taru. ˚द्रुमः the god of love. ˚बन्धः cherishing or entertaining of desire. ˚बन्धुः the friend of (who satisfies) desires; तस्या भवानपि मनोरथबन्धबन्धुः Māl.1.34. ˚सिद्धिः f. fulfilment of one's desires. ˚सृष्टिः f. a creation of the fancy, a castle in the air.
    -रम a. attractive, pleasing, agreeable, lovely, beautiful; अरुण- नखमनोरमासु तस्याः (अङ्गुलीषु) Ś.6.11; पुरस्ताद्विमले पात्रे सुविस्तीर्णे मनोरमे Suśruta.
    (-मा) 1 a lovely woman.
    -2 a kind of pigment.
    -रागः affection, passion (of the heart).
    -राज्यम् 'kingdom of the fancy', a castle in the air; मनोराज्यविजृम्भणमेतत् 'this is building castles in the air'.
    -रुज् f. pain or grief of the heart.
    -लयः loss of consciousness.
    -लौल्यम् freak, caprice.
    -वल्लभा a beloved woman.
    -वहा N. of a particular artery; ('अश्वत्थपत्रनाडीव द्विसप्ततिशताधिका । नाडी मनोवहेत्युक्तं योगशास्त्र- विशारदैः'); मध्ये च हृदयस्यैका शिरा तत्र मनोवहा । शुकं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति ॥ Mb.12.214.19.
    -वाक्कर्मन् n. pl. thoughts, words and deeds.
    -वाञ्छा, -वाञ्छितम् a wish of the heart, a desire,
    -विकारः, -विकृतिः f. emotion of the mind.
    -विनयनम् mental discipline.
    -विरुद्ध a.
    1 incomprehensible.
    -2 against the dictates of mind or conscience.
    -वृत्तिः f.
    1 working of the mind, volition.
    -2 disposition, temper.
    -वेगः quickness of thought.
    -व्यथा mental pain or anguish.
    -शल्य a. rankling in the mind; (बाहुः) कुबेरस्य मनःशल्यं शंसतीव पराभवम् Ku.2.22.
    -शिलः, -ला red arsenic; मनःशिला- विच्छुरिता निषेदुः Ku.1.55; R.12.8; टङ्कैर्मनःशिलगुहैरवदीर्य- माणा Mk.; गन्धाश्मानं मनःशिलाम् Śiva B.3.19; मनःशिला- पङ्कलिखितेन च विद्योतितललाटपट्टाम् K.
    -शीघ्र a. quick as thought.
    -संकल्पः desire of the heart.
    -संगः attach- ment of the mind (to anything).
    -संचेतनाहारः (with Buddhists) one of the four kinds of food (in a mate- rial and spiritual senses)
    -संतापः anguish of the mind.
    -समृद्धिः heart's content; Bhāg.
    -संवरः coercion of mind.
    -सुख a. agreeable to the mind.
    -स्थ a. being in the heart, mental.
    -स्थैर्यम् firmness of mind.
    -हत a. disappointed.
    -हर a. pleasing, charming, attractive, fascinating, lovely; अव्याजमनोहरं वपुः Ś.1.18; Ku.3.39; R.3.32. (
    -रः) a kind of jasmine. (
    -रम्) gold.
    -हर्तृ, -हारिन् a. heart-stealing, captivating, agreeable, plea- sing; हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः Ki.1.4; गाङ्गं वारि मनोहारि मुरारिचरणच्युतम् Gaṅgāṣṭaka by Vālmīki 7.
    -हारी an unchaste or unfaithful woman.
    -ह्लादः gladness of heart.
    -ह्वा red arsenic; मनःशिला मनोगुप्ता मनोह्वा नागजिह्विका Bhāva. P.

    Sanskrit-English dictionary > मनस् _manas

  • 44 मनसिज _manasija

    मनसिज a. [मनसि जायते जन्-ड अलुक्˚] Mind-born, mental.
    -जः 1 The god of love; मनसिजरुजं सा वा दिव्या ममालमपोहितुम् R.18. 52.
    -2 Love, passion; मनसिजरुजं सा वा दिव्या ममालमपोहितुम् V.3.1; समस्तापः कामं मनसिजनिदाघप्रसरयोः Ś.3.9.
    -3 The moon.

    Sanskrit-English dictionary > मनसिज _manasija

  • 45 मनस्विन् _manasvin

    मनस्विन् a. [प्रशस्तं मनः अस्त्यस्य विनि]
    1 Wise, intel- ligent, clever, high-souled, high-minded; तया मेने मनस्विन्या लक्ष्म्या च वसुधाधिपः R.1.32; Pt.2.12; विपक्त्रिमज्ञानगति- र्मनस्वी Bk.1.1.
    -2 Attentive.
    -3 Steady-minded, resolute, determined; Ku.5.6; मनस्वी कार्यार्थी न गणयति दुःखं न च सुखम् Bh.2.81. -m. The fabulous animal called Śarabha.
    -नी 1 A high-minded or proud woman; मनस्विनीमानविघातदक्षम् Ku.3.32; M.1.2; V.3.5.
    -2 A wise or virtuous woman.
    -3 N. of Durgā.
    -4 N. of the mother of the moon.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्विन् _manasvin

  • 46 मनसा _manasā

    मनसा N. of a daughter of Kaśyapa, sister of the serpent king, Ananta, wife of the sage जरत्कारु and mother of the sage अस्तिक; so मनसादेवी.
    -Comp. -पञ्चमी the fifth day in the dark half of Āṣāḍha.

    Sanskrit-English dictionary > मनसा _manasā

  • 47 मनसिशयः _manasiśayḥ

    मनसिशयः 1 The god of love; मनसिशयमहास्त्रमन्यथामी न कुसुमपञ्चकमप्यलं विसोढुम् Śi.7.2.
    -2 The moon.

    Sanskrit-English dictionary > मनसिशयः _manasiśayḥ

  • 48 मनस्तः _manastḥ

    मनस्तः ind. From the mind or heart; R.14.84.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्तः _manastḥ

  • 49 मनस्यति _manasyati

    मनस्यति Den. P.
    1 To intend, design.
    -2 To think, reflect.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्यति _manasyati

  • 50 मनस्विता _manasvitā

    मनस्विता 1 Intelligence.
    -2 Magnanimity, high- mindedness.
    -3 Hope, expectation.

    Sanskrit-English dictionary > मनस्विता _manasvitā

  • 51 विमनस् _vimanas _विमनस्क _vimanaska

    विमनस् विमनस्क a.
    1 Sad, disconsolate, depres- sed in mind or spirits, sorry, discomposed; शिबिस्तथैवा- विमना महित्वा कपालमभ्युद्धार्य भोक्तुमैच्छत् Mb.3.198.22; देव्यास्ततो विमनसः परिसान्त्वनाय धर्मासनाद्विशति वासगृहं नरेन्द्रः U.1.7.
    -2 Absent-minded.
    -3 Perplexed, bewildered.
    -4 Displeased.
    -5 Changed in mind or feeling.

    Sanskrit-English dictionary > विमनस् _vimanas _विमनस्क _vimanaska

  • 52 सौमनस _saumanasa

    सौमनस a. (
    -सा or
    -सी f.) [सुमनस्-अण्]
    1 Agreeable to the feelings, pleasing.
    -2 Relating to flowers, floral; मम न सौमनसौ मनसो मुदे Śi.6.12.
    -सम् 1 Kindliness of spirit, benevolence, kindness.
    -2 Pleasure, satisfaction.
    -3 The nutmeg.

    Sanskrit-English dictionary > सौमनस _saumanasa

  • 53 उन्मनस् _unmanas _नस्क _naska

    उन्मनस् नस्क a. [उद्भ्रान्तं मनो$स्य]
    1 Excited or disturbed in mind, perplexed, agitated, uneasy; उन्मनाः प्रथमजन्मचेष्टितान्यस्मरन्नपि बभूव राघवः R.11.22; Ki.14. 45.
    -2 Regretting, repining for a lost or departed friend.
    -3 Anxious, eager, impatient; गन्तुं पावकमुन्मनस्त- दभवत् Bh.2.75.
    -4 Proud (मनस्विन्); मुदमायातु नितान्तमुन्मनाः Śi.16.3 (where it also means "anxious").

    Sanskrit-English dictionary > उन्मनस् _unmanas _नस्क _naska

  • 54 सौमनस्यम् _saumanasyam

    सौमनस्यम् 1 Satisfaction of mind, pleasure, delight; संतानश्रवणाद्भ्रातुः सौमित्रिः सौमनस्यवान् R.15.14;17.4; Pt. 5.97.
    -2 A particular offering of flowers made to a Brāhmaṇa at a Śrāddha.
    -3 A flower; रत्नोदधारौषधि- सौमनस्यवनस्रजो वेणुभुजाङ्घ्रिपाङ्घेः Bhāg.3.8.24. a. causing cheerfulness of mind; Bhāg.4.12.45.

    Sanskrit-English dictionary > सौमनस्यम् _saumanasyam

  • 55 अभिमनस् _abhimanas

    अभिमनस् a.
    1 Intent on, desirous of; युद्धाभिमनसः सर्वे Rām.5.42.26.
    -2 anxious, longing for; भवतो$भिमनाः समीहते सरुषः कर्तुमुपेत्य माननाम् Śi.16.2 (where अ˚ also means undaunted, of fearless mind.

    Sanskrit-English dictionary > अभिमनस् _abhimanas

  • 56 दौर्मनस्यम् _daurmanasyam

    दौर्मनस्यम् 1 Evil disposition.
    -2 Mental pain, afflic- tion, dejection, sorrow.
    -3 Despair; तेषां कृते मे विश्वासो दौर्मनस्यं च जायते Devi Bhāg.

    Sanskrit-English dictionary > दौर्मनस्यम् _daurmanasyam

  • 57 द्रष्टुमनस् _draṣṭumanas

    द्रष्टुमनस् a. Wishing to see; मरुतां द्रष्टुमनाः सलोकपालः V.2.18.

    Sanskrit-English dictionary > द्रष्टुमनस् _draṣṭumanas

  • 58 वक्तुमनस् _vaktumanas

    वक्तुमनस् a. Being about to speak.

    Sanskrit-English dictionary > वक्तुमनस् _vaktumanas

  • 59 वैमनस्यम् _vaimanasyam

    वैमनस्यम् 1 Distraction of mind, mental depression, sorrow, sadness; Ś.6.
    -2 Sickness.

    Sanskrit-English dictionary > वैमनस्यम् _vaimanasyam

  • 60 सौमनसा _saumanasā

    सौमनसा The outer skin of the nutmeg.

    Sanskrit-English dictionary > सौमनसा _saumanasā

Страницы

См. также в других словарях:

  • mánas — मनस् …   Indonesian dictionary

  • mánas-kānta — मनस्कान्त …   Indonesian dictionary

  • mánas-kāra — मनस्कार …   Indonesian dictionary

  • mánas-ketá — मनस्केत …   Indonesian dictionary

  • mánas-máya — मनस्मय …   Indonesian dictionary

  • mánas-pāpa — मनस्पाप …   Indonesian dictionary

  • mánas-tāla — मनस्ताल …   Indonesian dictionary

  • mánas-tāpa — मनस्ताप …   Indonesian dictionary

  • mánas-tejas — मनस्तेजस् …   Indonesian dictionary

  • mánas-tokā — मनस्तोका …   Indonesian dictionary

  • mánas-tushṭi — मनस्तुष्टि …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»